ÅÍÏÔÇÔÁ Á 1 Ο Κ ΕΦΑΛΑΙΟ Πού ανήκω; Τα βασικά σημεία του μαθήματος Όλοι οι άνθρωποι έχουμε ανάγκες, τις οποίες ικανοποιούμε με τη δημιουργία ομάδων. Τα μέλη μιας ομάδας έχουν κοινούς στόχους και αλληλοβοηθιούνται, συμμετέχοντας σε κοινές δραστηριότητες. Ακόμα, τα μέλη μιας ομάδας έχουν δικαιώματα και υποχρεώσεις και οφείλουν να τηρούν τους κανόνες στις ομάδες που ανήκουν. Η πρώτη ομάδα, στην οποία ανήκει από τη γέννησή του ο άνθρωπος, είναι η οικογένεια, η οποία αποτελείται από τη μητέρα και τον πατέρα και από ένα ή περισσότερα παιδιά. Άλλοι άνθρωποι που ανήκουν στην οικογένεια είναι η γιαγιά, ο παππούς, οι θείοι, τα ξαδέρφια. Το σχολείο είναι μια άλλη, ευρύτερη, ομάδα. Στην Ελλάδα τα παιδιά παρακολουθούν το σχολείο από την ηλικία των 5 έως την ηλικία των 15 χρόνων. Οι περισσότεροι μαθητές συνεχίζουν την εκπαίδευση στο λύκειο, μέχρι την ηλικία των 18 χρόνων, ενώ έπειτα πολλοί σπουδάζουν σε άλλα εκ παι δευτικά ιδρύματα. Το σχολείο αποτελείται από πολλές ομάδες (μαθητών, δασκάλων, γονέων και άλλων εργαζομένων), οι οποίες συνεργάζονται μεταξύ τους, με στόχο την πρόοδο των μαθητών και την καλή λειτουργία του σχολείου. Κάθε άνθρωπος έχει δικαίωμα να επιλέγει το θρήσκευμά του. Οι περισσότεροι Έλληνες είναι χριστιανοί ορθόδοξοι, γι αυτό στο σύνταγμα της χώρας μας αναφέρεται ότι «επικρατούσα θρησκεία στην Ελλάδα είναι η θρησκεία της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Χριστού». Ανάμεσα στους κατοίκους της Ελλάδας υπάρχουν και πιστοί άλλων Εκκλησιών (καθολικοί, προτεστάντες κ.ά.) ή άλλων θρησκειών (μουσουλμάνοι, Εβραίοι κ.ά.), ενώ υπάρχουν και άνθρωποι οι οποίοι είναι χωρίς θρήσκευμα. Ο κοινωνικός ρόλος της Εκκλησίας είναι σημαντικός. Η Εκκλησία ενισχύει οικονομικά και στηρίζει πνευματικά τους ανθρώπους. Προσφέρει τροφή και στέγη σε απόρους, λειτουργεί οικοτροφεία, γηροκομεία, νοσοκομεία, παιδικές κατασκηνώσεις. Διενεργεί ανθρωπιστικές αποστολές σε κράτη που βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση και στέλνει βοήθεια σε περιπτώσεις μεγάλων καταστροφών (σεισμοί, πλημμύρες κτλ.), καθώς και εθελοντικό προσωπικό. Επίσης, σε πολλές ενορίες λειτουργούν κατηχητικά σχολεία και κέντρα νεότητας με 7
ΕΝΟΤΗΤΑ Α : παιδικές χορωδίες, τμήματα εκμάθησης μουσικών οργάνων, βυζαντινής μουσικής, παραδοσιακών χορών, αγιογραφίας, χρήσης υπολογιστών κ.ά. Γλωσσάρι ομάδα: σύνολο ατόμων, τα οποία έχουν στοιχειώδη οργάνωση και είναι ενωμένα, έχουν συμπεριφορά που την αποδέχονται όλα τα μέλη και αφιερώνονται με πάθος σε συλλογική δράση, για να πετύχουν τους κοινούς σκοπούς που έχουν συμφωνήσει. δικαίωμα: η ελευθερία που αναγνωρίζεται από τον νόμο σε φυσικό ή νομικό πρόσωπο, ώστε να ενεργεί για την ικανοποίηση των νόμιμων συμφερόντων του. υποχρέωση: η δέσμευση, το καθήκον, το χρέος. θρήσκευμα: η συγκεκριμένη θρησκευτική πίστη που ασπάζεται κανείς. Ερωτήσεις για την κατανόηση του μαθήματος 1. Ποιοι είναι οι σκοποί των μελών μιας ομάδας; 2. Τι οφείλουν να τηρούν τα μέλη μιας ομάδας; 3. Ποια είναι η πρώτη ομάδα στην οποία ανήκει ο άνθρωπος και από ποια μέλη αυτή αποτελείται; 4. Πόσα χρόνια διαρκεί η υποχρεωτική φοίτηση στην Ελλάδα; Από ποια ηλικία αρχίζει και σε ποια ολοκληρώνεται; 5. Μετά την υποχρεωτική εκπαίδευση, πού μπορούν να συνεχίσουν τα παιδιά τις σπουδές τους; 6. Ποιος ο στόχος των ομάδων που υπάρχουν στο σχολείο; 7. Σε ποιο θρήσκευμα ανήκουν οι περισσότεροι Έλληνες; Σε ποιες άλλες Εκκλησίες ή δόγματα πιστεύουν κάποιοι από τους κατοίκους της Ελλάδας; 8. Ποιος είναι ο κοινωνικός ρόλος της Εκκλησίας; Με ποιους τρόπους βοηθάει τους ανθρώπους; Ποιες αποστολές διενεργεί; Ποιες δραστηριότητες οργανώνονται σε πολλές ενορίες; Απαντήσεις στις ασκήσεις του σχολικού βιβλίου 1. Η πρώτη ομάδα, στην οποία ανήκει κάθε άνθρωπος, είναι η οικογένεια. Διαβάζουμε το κείμενο και απαντάμε στις ερωτήσεις: Τι περιμένεις να κάνει η οικογένειά σου για σένα, όταν είσαι στενοχωρημένος; Τι κάνεις εσύ, όταν κάποιος είναι άρρωστος στην οικογένειά σου; Όταν είμαι στενοχωρημένος, αυτό δεν μπορώ να το κρύψω. Τα μέλη της οικογένειάς μου εύκολα το αντιλαμβάνονται. Τότε με πλησιάζουν και με ρωτούν τι έχω και βρίσκομαι σε αυτή την κατάσταση. Ενδιαφέρονται πραγματικά να μάθουν τι μου συμβαίνει και με διάλογο προσπαθούν να δώσουν λύση σε αυτό που με απασχολεί. Μου συμπαραστέκονται, κάνουν οτιδήποτε μπορούν, για να με δουν και πάλι χαρούμενο και ευτυχισμένο, και δείχνουν την ειλικρινή αγάπη τους. 8
1Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Πού ανήκω; Όταν κάποιο μέλος της οικογένειάς μου αρρωστήσει, τότε πηγαίνω κοντά του, το ρωτάω τι έχει, του προσφέρω βοήθεια και την αναγκαία φροντίδα, το βοηθάω να ξαπλώσει στο κρεβάτι και κάνω οποιαδήποτε ενέργεια το ανακουφίζει και το ξεκουράζει. Ειδοποιώ και τα άλλα μέλη της οικογένειάς μου και, αν συντρέχει λόγος, καλούμε τον γιατρό να έρθει στο σπίτι μας, για να εξετάσει το άρρωστο μέλος, και στη συνέχεια φροντίζω να τηρηθούν οι οδηγίες του γιατρού έως ότου αυτό αποθεραπευθεί. Επίσης, αν χρειαστεί η μεταφορά του αρρώστου στο νοσοκομείο και χρειάζεται να παραμείνει εκεί για λίγες ημέρες, καθημερινά τον επισκέπτομαι, του συμπαραστέκομαι και του δίνω κουράγιο έως ότου γίνει καλά. Ποιες δραστηριότητες, κάνετε όλοι μαζί ως μέλη της οικογένειας; Κοινές δραστηριότητες, που κάνουν μαζί τα μέλη της οικογένειας είναι: η συμμετοχή όλων των μελών στο στρώσιμο και το συγύρισμα του τραπεζιού για το φαγητό. οι επισκέψεις σε συγγενείς και φίλους κατά τη διάρκεια όλου του έτους αλλά και στις γιορτές. οι εκδρομές που κάνουμε τα Σαββατοκύριακα αλλά και στην περίοδο των διακοπών. η παρακολούθηση των αγαπημένων μας εκπομπών από την τηλεόραση. οι επισκέψεις σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους. η ενασχόληση με επιτραπέζια παιχνίδια το σκι, η ορειβασία και άλλα ομαδικά αθλήματα. Ποια δικαιώματα και ποιες υποχρεώσεις έχει το κάθε μέλος της οικογένειάς σου; Όλα τα μέλη της οικογένειάς μου έχουν δικαιώματα και υποχρεώσεις. Δικαιώματα Πατέρας μητέρα: δικαίωμα για ανάπαυση και ξεκούραση, επικοινωνία, μόρφωση, υγεία, ψυχαγωγία, ενημέρωση, αθλητισμός, διακοπές, εργασία. Παιδιά: δικαίωμα για στέγη, τροφή, θέρμανση, μόρφωση, παιχνίδι, ψυχαγωγία, επικοινωνία, αθλητισμό. Υποχρεώσεις Πατέρας μητέρα: υποχρέωση να εξασφαλίσουν στέγη, θέρμανση, ρούχα, φαγητό για τους ίδιους και τα παιδιά τους, φροντίζουν για την υγεία, την ασφάλεια, την ψυχαγωγία και τη μόρφωση των παιδιών, την καθαριότητα του σπιτιού, το μαγείρεμα, το πλύσιμο των ρούχων και το σιδέρωμα. Παιδιά: έχουν υποχρέωση να ενημερώνουν τους γονείς τους για διάφορες δραστηριότητες, που κάνουν μέσα ή έξω από το σπίτι, να μελετούν τα μαθήματά τους, να βοηθούν τους γονείς τους όπου μπορούν, να είναι ευγενικά, να σέβονται τα δικαιώματα των άλλων και να τηρούν τους κανόνες της οικογένειας. 9
ΕΝΟΤΗΤΑ Α : Οι παρακάτω κανόνες ισχύουν στη δική σου οικογένεια; Τα παιδιά ζητούν την άδεια των γονιών τους για κάθε έξοδό τους από το σπίτι. Όλες οι διαφορές μεταξύ των μελών της οικογένειας λύνονται με διάλογο. Οι δύο αυτοί κανόνες ισχύουν και στη δική μου οικογένεια. Για την έξοδό μου από το σπίτι, πάντα ζητώ την άδεια των γονιών μου και όσες φορές προκύπτουν διαφορές μεταξύ των μελών της οικογένειας τις λύνουμε με διάλογο. Γράψε κι εσύ έναν άλλο κανόνα που ισχύει στην οικογένειά σου: Αποφεύγω να κάνω οτιδήποτε ενοχλεί τους άλλους. 2. Μια άλλη ευρύτερη ομάδα, στην οποία ανήκεις, είναι το σχολείο. Διαβάζουμε το κείμενο και συζητάμε. Ποιες δραστηριότητες μοιράζονται στο σχολείο οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές; Δραστηριότητες που μοιράζονται στο σχολείο εκπαιδευτικοί και μαθητές είναι: η διδασκαλία των μαθημάτων. οι εκδηλώσεις που γίνονται στο σχολείο (εκθέσεις, σχολικές γιορτές, ομιλίες, θεατρικά έργα, χοροί, χορωδίες κ.ά.). η καθαριότητα των χώρων του σχολείου. Ποια δικαιώματα και ποιες υποχρεώσεις έχουν τα παιδιά που φοιτούν στο σχολείο; Τα δικαιώματα που έχουν τα παιδιά που φοιτούν στο σχολείο είναι: να εκφράζουν ελεύθερα τις απόψεις τους. να έχουν πρόσβαση στη γνώση. να διατυπώνουν τις ερωτήσεις και τις απορίες τους στους εκπαιδευτικούς. να ψυχαγωγούνται και να αθλούνται. Οι υποχρεώσεις που έχουν τα παιδιά που φοιτούν στο σχολείο είναι: να σέβονται την προσωπικότητα των άλλων. να τηρούν τους κανόνες της τάξης και το ωρολόγιο πρόγραμμα. να σέβονται τους συμμαθητές τους και τους διδάσκοντες. να μελετούν τα μαθήματά τους. Να προτείνεις σημαντικούς κανόνες για τη λειτουργία του σχολείου. Σημαντικοί κανόνες για τη λειτουργία του σχολείου: Η έγκαιρη προσέλευση και η τήρηση του ωρολόγιου προγράμματος. Tο πέταγμα των σκουπιδιών στους κάδους απορριμμάτων ή στους κάδους ανακύκλωσης. Δεν τρέχουμε και δε σπρώχνουμε τους άλλους μαθητές, όταν ανεβαίνουμε και κατεβαίνουμε τις σκάλες. 10
1Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Πού ανήκω; Στα διαλείμματα φροντίζουμε να προστατεύουμε τους μικρότερους μαθητές. Είμαστε ευγενικοί μέσα κι έξω από το σχολείο. Αγαπάμε και σεβόμαστε όλους τους συμμαθητές μας και συνεργαζόμαστε μαζί τους. Για να εξυπηρετηθούμε στο κυλικείο, περιμένουμε υπομονετικά στη σειρά. Ακούμε με προσοχή τους διδάσκοντες. Εσύ και οι συμμαθητές σου ανήκετε υποχρεωτικά στην ομάδα των μαθητών της Ε τάξης. Τι άλλο όμως σας ενώνει και αποτελείτε μια ομάδα; Οι μαθητές ανήκουν υποχρεωτικά στην ομάδα της τάξης τους. Όμως η υποχρεωτικότητα αυτή του σχολείου δεν εμποδίζει τους μαθητές να αναπτύξουν μεταξύ τους δεσμούς και να δημιουργήσουν ομάδες. Τέτοιοι δεσμοί, που τους ενώνουν, είναι τα κοινά ενδιαφέροντα, τα παιχνίδια και οι κοινές δραστηριότητες. 3. Οι περισσότεροι άνθρωποι αποτελούν μέλη του συνόλου των πιστών μιας θρησκείας. 3 Διαβάζουμε το κείμενο και συζητάμε. Τι ενώνει τους πιστούς της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Χριστού; Τα μέλη της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Χριστού συνδέονται με την πίστη τους σε ένα κοινό δόγμα και τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που προκύπτουν από αυτό. Ακόμα, τα μέλη συμμετέχουν σε εκδηλώσεις που έχουν σχέση με την πίστη, όπως είναι η θεία λειτουργία και τα μυστήρια της Εκκλησίας. 4. Διαβάζουμε το παρακάτω κείμενο και συζητάμε για τον κοινωνικό ρόλο της Εκκλησίας μας. Να συζητήσετε με τον ιερέα της ενορίας σας για το κοινωνικό έργο της Εκκλησίας στην περιοχή σας. Πώς θα μπορούσαν να συμμετέχουν σε αυτό το έργο τα παιδιά; (σεισμόπληκτοι, άποροι, πυροπαθείς κτλ.) Οι μαθητές συναντούν τον ιερέα της ενορίας τους και συζητούν για το κοινωνικό έργο, που προσφέρει η ενορία στους ανθρώπους της περιοχής τους. Πολλές ενορίες προσφέρουν φαγητό και τροφή σε άπορους και φτωχούς ανθρώπους, δίνουν τρόφιμα σε όσους έχουν ανάγκη, παρέχουν στέγη σε άστεγους και ηλικιωμένους. Επίσης, λειτουργούν οικοτροφεία, ορφανοτροφεία, γηροκομεία, νοσοκομεία, παιδικές κατασκηνώσεις. Ταυτόχρονα, ενισχύουν άτομα με αναπηρίες σωματικές και ψυχικές, λειτουργούν κέντρα νεότητας με παιδικές χορωδίες, τμήματα εκμάθησης μουσικών οργάνων, βυζαντινής μουσικής, αγιογραφίας, παραδοσιακών χορών, χρήσης υπολογιστών. Τέλος, διατηρούν γραφεία αιμοληψίας, βοηθούν με πολλούς τρόπους σε διάφορες περιπτώσεις 11
ΕΝΟΤΗΤΑ Α : μεγάλων καταστροφών (σεισμοί, πυρκαγιές, πλημμύρες κτλ.), αποστέλλοντας ανθρωπιστική βοήθεια και εθελοντικό προσωπικό. Τα παιδιά θα μπορούσαν να συμμετέχουν στο κοινωνικό έργο της Εκκλησίας με διάφορους τρόπους, όπως: να συγκεντρώσουν τρόφιμα, ρούχα, παιχνίδια και να τα δώσουν σε άπορα άτομα. να φιλοξενήσουν στο σπίτι τους παιδιά ή και οικογένειες που έχουν πληγεί από σεισμό ή από πυρκαγιά. να κάνουν επισκέψεις σε σπίτια μοναχικών και ηλικιωμένων ατόμων, να συνομιλούν και να τα συντροφεύουν, καθώς και να τα βοηθούν σε διάφορες εργασίες. να συμμετέχουν σε εράνους. 5. Είδαμε μέχρι τώρα ότι μπορεί να ανήκουμε σε ομάδες είτε από τη γέννησή μας είτε υποχρεωτικά είτε επειδή εμείς επιλέγουμε ή δημιουργούμε κάποιες ομάδες. Μία από τις ομάδες που επιλέγεις να συμμετέχεις μπορεί να είναι και η παρέα της γειτονιάς σου. Γιατί η παρέα της γειτονιάς σου αποτελεί ομάδα; Η παρέα της γειτονιάς αποτελεί ομάδα, γιατί αυτή έχει τα βασικά στοιχεία που ενώνουν τα μέλη της, όπως είναι οι κοινοί της στόχοι, οι κανόνες που έχει, τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των μελών της. Γιατί συμμετέχεις σ αυτήν; Στην παρέα της γειτονιάς μου συμμετέχω για να ικανοποιήσω τα κοινά ενδιαφέροντα: συζητάμε και προσπαθούμε να δώσουμε λύσεις στα προβλήματα που υπάρχουν, συνεργαζόμαστε με τον δήμο και τους τοπικούς συλλόγους για τη βελτίωσή της, ενδιαφερόμαστε για την καθαριότητα των κοινό χρηστων χώρων, βοηθούμε όσους ανθρώπους έχουν ανάγκη τη βοήθειά μας, παίζουμε, επικοινωνούμε οργανώνουμε πολιτιστικές εκδηλώσεις (συναυλίες, χορούς, θεατρικές παραστάσεις, εκθέσεις κτλ.), φροντίζουμε το περιβάλλον, κάνοντας δεντροφυτεύσεις, διασκεδάζουμε κ.ά. Πώς γίνεται κάποιος μέλος της; Για να γίνει κάποιος μέλος στην παρέα της γειτονιάς, αποδέχεται τους κοινούς στόχους που αυτή έχει και συνεργάζεται για την επίτευξή τους, ενώ ταυτόχρονα πρέπει να τον αποδεχτούν τα μέλη της. Τι ενώνει τα μέλη της; Τα μέλη της ομάδας ενώνουν οι κοινοί στόχοι, τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις, τα κοινά ενδιαφέροντα και η τήρηση των κανόνων από όλα τα μέλη, ώστε, μέσα από τη συνεργασία, την αλληλοβοήθεια και τη δράση, να πετυχαίνουν κάθε φορά τους κοινούς στόχους. 12
1Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Πού ανήκω; 6. Τώρα λοιπόν, αφού μάθατε τι είναι ομάδα και πώς δημιουργείται, παρατηρήστε τις παρακάτω εικόνες και ενώστε τα παιδιά που είναι μέλη της ίδιας ομάδας. Με την αντιστοίχιση θα σχηματιστούν τρεις ομάδες: η ομάδα του μουσικού συγκροτήματος, η εφημερίδα του σχολείου και η περιβαλλοντική ομάδα. Θα μου δώσετε μια συνέντευξη για την εφημερίδα της τάξης μας; Πρέπει να γράψω το άρθρο για την εφη μερίδα της τάξης μας. Προστατεύουμε το περιβάλλον! συμμετέχουμε μ στην ανακύκλωση Θα αγοράσετε την εφημερίδα της τάξης μας; Γιατί, κατά τη γνώμη σας, έγιναν μέλη σ αυτή την ομάδα; Το κοινό ενδιαφέρον και η αγάπη για τη μουσική που είχαν τα μέλη, τα οποία ασχολούνται με τα τρία μουσικά όργανα, ήταν ο λόγος που τα παιδιά δημιούργησαν το μουσικό συγκρότημα. Το κοινό ενδιαφέρον, για να επικοινωνούν μέσω της εφημερίδας, είχε σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία της σχολικής εφημερίδας. Τέλος, η κοινή ανησυχία για το περιβάλλον ήταν ο λόγος που δημιουργήθηκε η περιβαλλοντική ομάδα. Να επιλέξετε μια από αυτές τις ομάδες και να γράψετε τον σκοπό της, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των μελών της. Τι ενώνει τα μέλη αυτής της ομάδας; 1η ομάδα: Το μουσικό συγκρότημα Σκοπός της δημιουργίας του μουσικού συγκροτήματος είναι η εκτέλεση διάφορων μουσικών έργων, που αποβλέπουν στη διασκέδαση των ανθρώπων. Κάθε μέλος του συγκροτήματος μπορεί να παίζει το μουσικό του όργανο, αλλά έχει και την υποχρέωση να συντονίζεται με τα άλλα μέλη, ώστε να επιτυγχάνεται ο κοινός στόχος, που είναι η άψογη εκτέλεση των μουσικών έργων. 13
ΕΝΟΤΗΤΑ Α : Ημερήσιο κριτήριο αξιολόγησης 1. Βάζω Σ (Σωστό) ή Λ (Λάθος) στο τετραγωνάκι κάθε πρότασης: α) Στην Ελλάδα τα παιδιά παρακολουθούν το σχολείο από την ηλικία των 5 ετών έως την ηλικία των 15 χρόνων. β) Οι περισσότεροι Έλληνες είναι καθολικοί χριστιανοί. γ) Η Εκκλησία στηρίζει πνευματικά τους ανθρώπους και τους ενισχύει οικονομικά. δ) Κάθε άνθρωπος μπορεί να ανήκει μόνο σε μία ομάδα. ε) Η οικογένεια είναι η ομάδα ανθρώπων στην οποία ανήκουμε από τη γέννησή μας. 2. Συμπληρώνω τα κενά των προτάσεων: α) Όλοι οι άνθρωποι έχουμε..., που, για να τις ικανοποιήσουμε, δημιουργούμε.... Τα... μιας ομάδας έχουν κοινούς... και, για να τους πετύχουν,... και συμμετέχουν σε κοινές.... β) Το σχολείο αποτελείται από πολλές..., οι οποίες... μεταξύ τους με στόχο την... των μαθητών και την καλή... του σχολείου. 3. Η μεσοστιχίδα της ομάδας: 1 Ο 2 Μ 3 Α 4 Δ 5 Α 1. Τα μέλη μιας ομάδας οφείλουν να τηρούν τους... της. 2. Τα μέλη μιας ομάδας έχουν... και υποχρεώσεις. 3. Κι αυτός μπορεί να είναι μέλος της οικογένειας. 4. Ομάδα που τα μέλη της συντονίζει ο μαέστρος. 5. Και τέτοια τμήματα λειτουργούν σε πολλές ενορίες (γενική ενικού). 4. Απαντώ σύντομα: α) Με ποιους τρόπους η Εκκλησία βοηθάει τους ανθρώπους; 14
1Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Πού ανήκω; β) Ποιες δραστηριότητες οργανώνονται σε πολλές ενορίες;............... Μάθε κι αυτό: Η Ελληνική Ομάδα Διάσωσης (Ε.Ο.Δ.) Η Ε.Ο.Δ. είναι μη κυβερνητική οργάνωση έρευνας και διάσωσης, τα μέλη της οποίας συμμετείχαν σε επιχειρήσεις από το 1978 σε εθελοντική βάση. Από το 1994 λειτουργεί με τη μορφή σωματείου. Έχει έδρα τη Θεσσαλονίκη και διαθέτει 25 παραρτήματα σε όλη την Ελλάδα. Είναι πιστοποιημένη από τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας του Υπουργείου Εσωτερικών με αρ. μητρώου έξι (6), καθώς επίσης και από το INSARAO των Ηνωμένων Εθνών από τις 23 Ιουνίου 2005. Βρίσκεται σε συνεχή συνεργασία τόσο με το Υπουργείο Εξωτερικών (Υ.Δ.Α.Σ. με αρ. μητρώου 14) όσο και με την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕCHO). Με ένα ανθρώπινο δυναμικό 1100 + εθελοντών σε όλη την Ελλάδα, συμμετέχει σε επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης και μαζικών καταστροφών, οπουδήποτε λαμβάνουν χώρα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Στελεχώνεται από επαγγελματίες και ερασιτέχνες διασώστες, με άριστη επιστημονική και τεχνική κατάρτιση, που ενεργούν με εθελοντική συνείδηση. Σκοπός της ίδρυσης της Ε.Ο.Δ. είναι η έρευνα και η διάσωση ατόμων, καθώς και η παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας τόσο εντός, όσο και εκτός των συνόρων. Τομείς δραστηριοτήτων Μαζικές καταστροφές: Η Ε.Ο.Δ. διαθέτει μία ομάδα σε επιφυλακή, πλήρως τεχνολογικά εξοπλισμένη, με δίωρη ετοιμότητα. Ο επιχειρησιακός της ρόλος είναι να επεμβαίνει σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου, σε περίπτωση σεισμών, πλημμυρών και εκτεταμένων καταστροφών. Ορεινή διάσωση: Το πλουσιότερο σε εμπειρία τμήμα της Ε.Ο.Δ., έχοντας συμμετάσχει σε πάνω από 100 επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης, έχει όλο τον απαιτούμενο ειδικό εξοπλισμό και την άρτια εκπαίδευση, για να επέμβει σε 15
ΕΝΟΤΗΤΑ Α : ορειβατικά και αεροπορικά ατυχήματα σε ορεινές περιοχές, πραγματοποιώντας και τις πιο ακραίες επιχειρήσεις. Υγρό στοιχείο: Στελεχωμένο από έμπειρους αυτοδύτες, χειριστές ταχύπλοων σκαφών, ιστιοπλόους, ναυαγοσώστες και προσωπικό υποστήριξης, συμβάλλει στην έρευνα και διάσωση (S.A.R.) σε θάλασσα, ποτάμια, λίμνες, συνεργαζόμενο άριστα τόσο με τις λιμενικές αρχές, όσο και με την πολεμική αεροπορία. Σκυλιά έρευνας: Πολύτιμοι αρωγοί της όλης μας προσπάθειας είναι οι τετράποδοι συνεργάτες μας, που με τη φροντίδα και την εκπαίδευση των μελών της ομάδας χειριστών-εκπαιδευτικών σκύλων έρευνας, συμβάλλουν τα μέγιστα στην έρευνα και διάσωση ατόμων κυρίως σε ερείπια συνεπεία σεισμού. Πρώτες βοήθειες: Επαγγελματίες στον χώρο της υγείας υποστηρίζουν τα διασωστικά τμήματα της Ε.Ο.Δ., παρέχοντας πρώτες βοήθειες κατά τη διάρκεια των αποστολών. Παράλληλα, εκπαιδεύουν νέους εθελοντές στις πρώτες βοήθειες. Έρευνα και τεχνολογία: Η αξιοποίηση των εξειδικευμένων γνώσεων μελών της Ε.Ο.Δ. οδήγησε στην εκμετάλλευση της σύγχρονης τεχνολογίας και στην εστίασή της στη δημιουργία εφαρμογών και συσκευών χρήσιμων στην έρευνα και διάσωση. Το τμήμα αυτό έχει επιδείξει πλήθος πρωτοποριακών κατασκευών. Ανθρωπιστικές αποστολές: Το τμήμα αυτό της Ε.Ο.Δ. συγκεντρώνει, μεταφέρει και διανέμει ανθρωπιστική βοήθεια σε πληγέντες πληθυσμούς από θεομηνίες ή έκρυθμες καταστάσεις, όπως επίσης διαχειρίζεται προγράμματα βοήθειας προς τρίτες χώρες, σε συνεργασία τόσο με το ελληνικό κράτος όσο και με την Ευρωπαϊκή Ένωση (ECHO). Εκπαίδευση: Ασχολείται αποκλειστικά τόσο με την οργάνωση σχολείων τεχνικής κατάρτισης των στελεχών της ανά ειδικότητα από επαγγελματίες εκπαιδευτές, όσο και από την παρακολούθηση σεμιναρίων και ειδικών σχολείων του εξωτερικού. Πηγή: www.hrt.org.gr 16
2 Ο Κ ΕΦΑΛΑΙΟ Τα ονόματα είναι κάτι περισσότερο από λέξεις... Τα βασικά σημεία του μαθήματος Η ιθαγένεια είναι ένα σημαντικό δικαίωμα για κάθε άνθρωπο. Οι περισσότερες χώρες του κόσμου έχουν συμφωνήσει ότι όλοι οι άνθρωποι πρέπει να έχουν ιθαγένεια, ώστε να έχουν όλα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του πολίτη αυτής της χώρας. Κάθε χώρα με τους νόμους της ορίζει ποιοι είναι πολίτες της. Στη χώρα μας την ελληνική ιθαγένεια την αποκτούμε με τη γέννηση από Έλληνα ή Ελληνίδα ή με την πολιτογράφηση. Πολλοί άνθρωποι φεύγουν από τις χώρες τους, στις οποίες ήταν πολίτες, και πηγαίνουν και ζουν σε άλλες χώρες για να εργαστούν (μετανάστες) ή αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους, εξαιτίας πολέμων ή άλλων καταστροφών (πρόσφυγες). Οι μετανάστες και οι πρόσφυγες, όταν θελήσουν να γίνουν πολίτες στις νέες χώρες που έχουν εγκατασταθεί, ζητούν να πολιτογραφηθούν, δηλαδή να αποκτήσουν την ιθαγένεια στις χώρες που ζουν. Για να αποκτήσει κάποιος μετανάστης ή πρόσφυγας την ελληνική ιθαγένεια, πρέπει να είναι ενήλικας και να έχει ζήσει μόνιμα στην Ελλάδα για 10 έτη. Υποβάλλει αίτηση στον δήμο που διαμένει, ενώ η αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης εξετάζει την αίτησή του, τον καλεί σε συνέντευξη και ύστερα από λίγο διάστημα αποφασίζει να του παραχωρήσει την ελληνική ιθαγένεια, αφού εκείνος δώσει όρκο ότι θα τηρεί το σύνταγμα και τους νόμους του ελληνικού κράτους και ότι θα εκπληρώνει τα καθήκοντά του ως Έλληνας πολίτης. Γλωσσάρι ιθαγένεια: ο νομικός δεσμός που συνδέει ένα πρόσωπο με ορισμένο κράτος, με βάση τον οποίο το πρόσωπο γίνεται πολίτης του κράτους. πολιτογράφηση: η εγγραφή αλλοδαπού στα μητρώα των πολιτών ενός κράτους, η παροχή ιθαγένειας. πρόσφυγας: το πρόσωπο που εξαναγκάζεται να φύγει από τον μόνιμο τόπο εγκατάστασής του ή την πατρίδα του, για να αποφύγει τους διωγμούς από την επίσημη εξουσία. μετανάστης: πρόσωπο που εγκαταλείπει με τη θέλησή του την πατρίδα του, για να εγκατασταθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα σε άλλη χώρα. 17
ΕΝΟΤΗΤΑ Α : Ερωτήσεις για την κατανόηση του μαθήματος 1. Γιατί είναι σημαντικό δικαίωμα για κάθε άνθρωπο η ιθαγένεια; 2. Πώς αποκτά κανείς στη χώρα μας την ελληνική ιθαγένεια; 3. Για ποιους λόγους πολίτες φεύγουν από τις χώρες τους και εγκαθίστανται σε άλλες χώρες; 4. Πώς μπορεί μετανάστης ή πρόσφυγας να αποκτήσει την ελληνική ιθαγένεια; Απαντήσεις στις ασκήσεις του σχολικού βιβλίου 1. Ας συμπληρώσει ο καθένας μας τα παρακάτω στοιχεία, για να δημιουργήσει την ταυτότητά του. Για όσα δε γνωρίζεις συμβουλέψου τους γονείς σου. Παράδειγμα: Όνομα Επώνυμο Τόπος γέννησής σου Τόπος γέννησης των γονέων σου Σε ποιον δήμο είναι γραμμένοι οι γονείς σου; Πού ψηφίζουν; Πατέρας Ξάνθη Κάρολος Ιατρίδης Θεσσαλονίκη Μητέρα Κέρκυρα Δήμος Θεσσαλονίκης Στον Δήμο Θεσσαλονίκης Σε ποιον δήμο είσαι εσύ γραμμένος/η Στον Δήμο Θεσσαλονίκης Έχεις σκεφτεί ποτέ: Από ποιον πήρες το όνομά σου; Το όνομά μου είναι ίδιο με το όνομα του παππού μου. Τα ονόματα που παίρνουν τα παιδιά στην Ελλάδα συνήθως είναι ονόματα παππούδων, γιαγιάδων ή άλλων συγγενών (θείοι, θείες, ανίψια κ.ά.), ονόματα αγίων της Εκκλησίας, ονόματα σημαντικών προσώπων, ονόματα λουλουδιών, ονόματα από την ελληνική μυθολογία και την αρχαία Ελλάδα κτλ. Από πού πήρες το επώνυμό σου; Το επώνυμό μου είναι ίδιο με το επώνυμο του πατέρα μου. Το επώνυμο που παίρνουν τα παιδιά ορίζεται ύστερα από δήλωση που κάνουν οι γονείς πριν από τον γάμο τους και μπορεί να είναι είτε το επώνυμο του ενός από τους δύο (πατέρα ή μητέρας) είτε συνδυασμός των επωνύμων τους, αλλά σε καμία περίπτωση δεν περιλαμβάνει περισσότερα από δύο επώνυμα. 18
Γιατί έχουμε όλοι όνομα; Το όνομά μας χρειάζεται για να μας αναγνωρίζουν και να επικοινωνούμε με τους άλλους ανθρώπους. Να σημειώσεις ποια από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστή και ποια λανθασμένη: Ο κάθε άνθρωπος παίρνει το όνομά του από τον δήμο στον οποίο είναι γραμμένος. Λ Όλοι οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα σε ένα όνομα και επώνυμο. Σ Οι άνθρωποι έχουν όνομα και επώνυμο και έτσι φαίνεται η καταγωγή τους. Λ 2. Αν κάποιος ζει στην Ελλάδα, αλλά δε γεννήθηκε από Έλληνες πολίτες, μπορεί να αποκτήσει την ελληνική ιθαγένεια; Μελετάμε την ιστορία του Χαλίλ και συζητάμε: Από ποια ηλικία μπορεί κάποιος να ζητήσει την ελληνική ιθαγένεια; Κάποιος αλλοδαπός, που ζει μόνιμα στην Ελλάδα για 10 έτη, μπορεί να ζητήσει την ελληνική ιθαγένεια όταν ενηλικιωθεί, δηλαδή όταν συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας του. Μπορούσε ο κ. Χαλίλ να ζητήσει την ελληνική ιθαγένεια αμέσως μόλις ήρθε στην Ελλάδα; Ο κ. Χαλίλ δεν μπορούσε να ζητήσει την ελληνική ιθαγένεια μόλις ήρθε στην Ελλάδα, γιατί, σύμφωνα με το ελληνικό σύνταγμα, πρέπει να έχει 10 χρόνια μόνιμη παραμονή στην Ελλάδα. 2Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Τα ονόματα είναι κάτι περισσότερο από λέξεις... Τι ερωτήσεις να του έκαναν άραγε στη συνέντευξη; Η αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, στη συνέντευξη που θα καλέσει τον κ. Χαλίλ, μπορεί να τον ρωτήσει για τις σπουδές που έχει κάνει, αν εργάζεται και πού, αν έχει οικογένεια, αν έχει ταξιδέψει και γνωρίζει την Ελλάδα, αν γνωρίζει την ελληνική ιστορία και τον ελληνικό πολιτισμό. Τέλος, αφού η αρμόδια επιτροπή διαπιστώσει ότι γνωρίζει την ελληνική γλώσσα, θα του ζητήσει να δώσει όρκο ότι θα τηρεί το σύνταγμα και τους νόμους του ελληνικού κράτους και ότι θα εκπληρώνει τα καθήκοντά του ως Έλληνας πολίτης. 3. Ποια είναι η δική σου ιθαγένεια; Συμπλήρωσε τα παρακάτω στοιχεία για να δεις πώς την απέκτησες. Εγώ γεννήθηκα στην Κοζάνη και είμαι γραμμένος/γραμμένη στον Δήμο Τρικάλων. Έχω την ελληνική ιθαγένεια και την απέκτησα με τη γέννησή μου. 19
ΕΝΟΤΗΤΑ Α : Ημερήσιο κριτήριο αξιολόγησης 1. Βάζω Σ (Σωστό) ή Λ (Λάθος) στο τετραγωνάκι κάθε πρότασης: α) Όσοι άνθρωποι κατοικούν στην Ελλάδα έχουν την ελληνική ιθαγένεια. β) Όλοι οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα να έχουν ένα όνομα και επώνυμο. γ) Στην Ελλάδα τα υιοθετημένα παιδιά αποκτούν την ελληνική ιθαγένεια προτού συμπληρώσουν τα 18 χρόνια. δ) Ένας αλλοδαπός, για να αποκτήσει την ελληνική ιθαγένεια, πρέπει να έχει μόνιμη διαμονή στην Ελλάδα 4 χρόνια. ε) Το παιδί που γεννήθηκε στην Ελλάδα από μητέρα Ελληνίδα αποκτά από τη γέννησή του την ελληνική ιθαγένεια. 2. Απαντώ σύντομα: Ένας αλλοδαπός που δε γεννήθηκε, αλλά ζει στην Ελλάδα πώς μπορεί να αποκτήσει την ελληνική ιθαγένεια;........................ 3. Η μεσοστιχίδα της ιθαγένειας: 1 Ι 2 Θ 3 Α 4 Γ 5 Ε 6 Ν 7 Ε 8 Ι 9 Α 20
2Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Τα ονόματα είναι κάτι περισσότερο από λέξεις... 1. Υπηρεσία του δήμου. 2. Στην Ελλάδα τα παιδιά που προέρχονται από... μπορούν να αποκτήσουν την ελληνική ιθαγένεια πριν γίνουν 18 χρονών. 3. Άνθρωποι που φεύγουν από τη χώρα τους με τη δική τους θέληση. 4. Και απ αυτούς παίρνουμε τα ονόματά μας. 5. Ο πολίτης κάθε χώρας έχει όλα τα δικαιώματα και τις... αυτής της χώρας. 6. Οι αλλοδαποί, για να αποκτήσουν την ελληνική ιθαγένεια, ορκίζονται ό- τι θα τηρούν το... 7. Αρμόδιο υπουργείο που χορηγεί την ελληνική ιθαγένεια. 8. Η πρωτεύουσα της Αιγύπτου. 9. Την ελληνική ιθαγένεια την αποκτούμε με την... 4. Συμπληρώνω τα κενά των προτάσεων: α) Οι περισσότερες χώρες του κόσμου έχουν συμφωνήσει ότι όλοι οι άνθρωποι πρέπει να έχουν..., ώστε να έχουν όλοι τα...... και τις... του πολίτη αυτής της χώρας. β) Την ελληνική ιθαγένεια την αποκτούμε με τη... από Έλληνα ή... ή με την.... Διάβασε κι αυτό: Ευρωπαϊκή ιθαγένεια (Ευρωπαϊκή Ένωση) Κάθε άτομο που έχει την υπηκοότητα ενός κράτους-μέλους είναι πολίτης της Ένωσης. Η ιθαγένεια της Ένωσης θεσπίστηκε από τη συνθήκη του Μάαστριχτ του 1992. Περιλαμβάνεται στο δεύτερο μέρος (άρθρο 17-22) της συνθήκης ΕΚ. Η ιθαγένεια της Ε.Ε. συμπληρώνει την ιθαγένεια των κρατών-μελών και δεν την αντικαθιστά. Οι πολίτες της Ένωσης απολαμβάνουν δικαιώματα που τους χορηγούνται από τη συνθήκη και υπόκεινται στις υποχρεώσεις που επιβάλλονται από αυτήν. Η σημασία της ιθαγένειας της Ένωσης έγκειται στο γεγονός ότι οι πολίτες της Ένωσης έχουν γνήσια δικαιώματα στο πλαίσιο της κοινοτικής νομοθεσίας. Τα βασικά δικαιώματα που τους παρέχει η ιθαγένεια, στο πλαίσιο του δεύτερου μέρους της συνθήκης ΕΚ, είναι τα εξής: ελεύθερη κυκλοφορία και δικαίωμα διαμονής στο έδαφος των κρατώνμελών δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στις δημοτικές εκλογές στο κράτος-μέλος διαμονής δικαίωμα διπλωματικής και προξενικής προστασίας δικαίωμα αναφοράς προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και δικαίωμα προσφυγής στον Ευρωπαίο Διαμεσολαβητή Πηγή: ec.europa.eu 21