Απειλή τα εγκεφαλικά και για τους νέους!

Απειλή τα εγκεφαλικά και για τους νέους! Η υψηλή πίεση ευθύνεται για τα µισά εγκεφαλικά επεισόδια και η σωστή ρύθµισή της µπορεί να τα µειώσει κατά 40%! Επιπλέον, η διακοπή του τσιγάρου µειώνει 50% τις πιθανότητες για εκδήλωση εγκεφαλικού επεισοδίου µέσα στον πρώτο χρόνο διακοπής. Στην Ελλάδα εκδηλώνονται περίπου 35.000 νέα εγκεφαλικά επεισόδια κάθε χρόνο, τα οποία αποτελούν την πρώτη αιτία αναπηρίας και την τρίτη κατά σειράν αιτία θανάτου στη χώρα µας. Και εάν νοµίζετε ότι το εγκεφαλικό αφορά µόνο τις µεγάλες ηλικίες απατάσθε: το 20% των παθόντων είναι κάτω των 55 ετών. «Τα εγκεφαλικά επεισόδια οφείλονται σε αγγειακές παθήσεις που βλάπτουν τα τελικά αγγεία µέσα στην κρανιακή κοιλότητα, µε αποτέλεσµα ο εγκέφαλος να στερείται της προσφοράς του απαραίτητου αίµατος» λέει ο παθολόγος κ. Κωνσταντίνος Βέµµος, υπεύθυνος της Μονάδας Οξέων Αγγειακών Εγκεφαλικών Επεισοδίων της Θεραπευτικής Κλινικής του Πανεπιστηµίου Αθηνών στο Νοσοκοµείο Αλεξάνδρα. «Αυτό οδηγεί στη νέκρωση της εγκεφαλικής ουσίας». Οι κυριότερες κατηγορίες εγκεφαλικών είναι τα: 1) Ισχαιµικά που αποτελούν το 80-85% όλων των εγκεφαλικών (τα αγγεία του εγκεφάλου αποφράσσονται από κάποιο αίτιο), µε υποοµάδες (αθηροσκληρωτική νόσος µεγάλων εξωκρανιακών ή και ενδοκρανιακών αγγείων, νόσος µικρών διατιτραινόντων αρτηριών, καρδιοεµβολικό έµφρακτο, έµφρακτο αναπόδεικτης αιτιολογίας και σπανιότερα αίτια. 2) Αιµορραγικά που αποτελούν το 15-20% (τα αγγεία µέσα στην κρανιακή κοιλότητα ρήγνυνται µε αποτέλεσµα το αίµα να καταστρέφει τον εγκεφαλικό ιστό), µε δύο κατηγορίες (την ενδοεγκεφαλική αιµορραγία και την υπαραχνοειδή αιµορραγία). «Η αναγνώριση της κατηγορίας στην οποία ανήκει το εγκεφαλικό έχει σηµασία για την άµεση χορήγηση θεραπευτικής αγωγής και την αντιµετώπιση των δευτερογενών υποτροπών» τονίζει ο κ. Βέµµος. Η συχνότητα Αύξηση της συχνότητας των εγκεφαλικών κατά 2% ανά πενταετία στην Ευρωπαϊκή Ενωση υπολογίζει ο Παγκόσµιος Οργανισµός Υγείας (WHO), η οποία σε συνδυασµό µε τις δηµογραφικές αλλαγές θα οδηγήσει σε αύξηση του αριθµού των εγκεφαλικών από 1,1 εκατ. περιστατικά που είχαµε το 2000 σε περισσότερα από 1,5 εκατ. το 2025. Βάσει των στοιχείων της WHO για την Ευρώπη, οι εισαγωγές ασθενών στα νοσοκοµεία της Ελλάδας µε διάγνωση «εγκεφαλικό» έχουν αυξηθεί από 120 σε 400 ανά 100.000 πληθυσµού, µε µία τάση µείωσης την τελευταία πενταετία. Σύµφωνα µε τα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας

την τελευταία δεκαετία ο αριθµός των θανάτων από εγκεφαλικά στην Ελλάδα είναι περίπου σταθερός και αντιστοιχεί κατά µέσον όρο σε 180-185 θανάτους ανά 100.000 πληθυσµού. Επιδηµιολογικές µελέτες υπάρχουν ελάχιστες στην Ελλάδα. «Η πιο σηµαντική είναι η µελέτη που πραγµατοποιήθηκε στον Νοµό Αρκαδίας κατά τα έτη 1993-1995 και 10 χρόνια µετά κατά το 2004» λέει ο κ. Βέµµος. «Σύµφωνα µε τη µελέτη αυτή, στην Ελλάδα έχουµε περίπου 25.000-30.000 νέα εγκεφαλικά επεισόδια κάθε χρόνο και περίπου άλλες 5.000 υποτροπές (συνολικά 30.000-35.000 περιστατικά ανά έτος). Εναν χρόνο µετά το 37% των ασθενών έχει πεθάνει, το 32% έχει µόνιµη αναπηρία και µόνο το 31% είναι από αρκετά καλά έως τελείως καλά». Οι αιτίες Η εκδήλωση εγκεφαλικού επεισοδίου αυξάνεται µε την ηλικία και είναι συχνότερη στους άνδρες και σε πρόσωπα µε χαµηλό κοινωνικοοικονοµικό και µορφωτικό επίπεδο. Η µειωµένη σωµατική άσκηση τα αυξάνει. «Τα εγκεφαλικά έχουν τους ίδιους παράγοντες κινδύνου µε τα καρδιακά επεισόδια µε κάποιους επιπλέον» λέει ο κ. Βέµµος. «Η υπέρταση είναι ο βασικότερος παράγοντας κινδύνου. Ακολουθούν ο διαβήτης, το κάπνισµα και η υπερχοληστεριναιµία». Ο σπουδαιότερος λοιπόν παράγοντας για την πρόληψη των εγκεφαλικών είναι η θεραπεία της υπέρτασης. «Κάθε φορά που µειώνει κάποιος την πίεσή του κατά µία µονάδα, ελαττώνει τον κίνδυνο να πάθει εγκεφαλικό κατά 20%» τονίζει ο καθηγητής Πιερ Αµαρενκό, διευθυνής του Κέντρου Εγκεφαλικών Μπισά στο Παρίσι. «Η συχνότερη καρδιακή πάθηση που προκαλεί ισχαιµικά εγκεφαλικά είναι µια αρρυθµία που λέγεται κολπική µαρµαρυγή (στη χώρα µας ευθύνεται τουλάχιστον για το 20-25% όλων των εγκεφαλικών)» λέει ο κ. Βέµµος. «Είναι ο δεύτερος στη σειρά παράγων κινδύνου εγκεφαλικών µετά την υπέρταση. Ο κίνδυνος να πάθουν εγκεφαλικό οι ασθενείς αυτοί είναι 3-5% κάθε χρόνο. Η κολπική µαρµαρυγή προκαλεί τα βαρύτερα ισχαιµικά εγκεφαλικά». Αλλοι παράγοντες είναι η παχυσαρκία, η µειωµένη σωµατική άσκηση, η κατάχρηση αλκοόλ, η χρήση ναρκωτικών ουσιών, η ορµονική υποκατάσταση µετά την εµµηνόπαυση και η χρήση αντισυλληπτικών δισκίων σε γυναίκες. «Η κληρονοµική προδιάθεση είναι µύθος» λέει ο κ. Βέµµος. «Υπάρχει σε πολύ µικρό ποσοστό και ευθύνεται για εγκεφαλικά που τα κατατάσσουµε στα σπάνια αίτια. Είναι ανεπαρκή τα στοιχεία ότι το στρες έχει άµεση επίπτωση για να πάθει κάποιος εγκεφαλικό. Συµβάλλει έµµεσα όµως, π.χ. µε την αύξηση της πίεσης, του καπνίσµατος κ.λπ.». Τα κρούσµατα στους νέους

Ενα εγκεφαλικό µπορεί να εµφανισθεί και σε νέα ηλικία; «Ναι, γιατί οι κλασικοί παράγοντες κινδύνου στην ελληνική κοινωνία είναι αυξηµένοι (π.χ. αθεράπευτη υπέρταση, κάπνισµα, παχυσαρκία κ.λπ.) σε όλο και µικρότερες ηλικίες» απαντά ο κ. Βέµµος. «Επίσης, υπάρχουν παθήσεις που ευθύνονται πιο συχνά για την πρόκληση εγκεφαλικού επεισοδίου στους νέους από ό,τι στους ενηλίκους, όπως το διαχωριστικό ανεύρυσµα των αρτηριών που οφείλεται σε τραυµατισµό των αγγείων του τραχήλου, προκαλώντας τελικά απόφραξη του αγγείου». Πρόσωπα µε παράγοντες κινδύνου µπορεί να παθαίνουν µίνι εγκεφαλικά επεισόδια, τα οποία προειδοποιούν για σοβαρότερα. Ο κίνδυνος ενός σοβαρότερου εγκεφαλικού ύστερα από ένα µίνι εγκεφαλικό είναι 8% την πρώτη εβδοµάδα, 11,5% τον πρώτο µήνα και 17% στους τρεις µήνες εάν δεν αντιµετωπισθεί σωστά ο ασθενής. Τα συµπτώµατα Είναι σηµαντικό να αναγνωρίσετε έγκαιρα τα πρώτα συµπτώµατα: Μούδιασµα ή αδυναµία στο µισό µέρος του σώµατος Αιφνίδια απώλεια όρασης Ξαφνική αστάθεια στη βάδιση Ξαφνική δυσκολία στην οµιλία Ξαφνικός, πολύ έντονος πονοκέφαλος Οπως έδειξε πρόσφατη δηµοσκόπηση του Αµερικανικού Κολεγίου Ιατρών Επειγόντων Περιστατικών σε δείγµα 2.000 γυναικών, 3 στις 4 δεν γνώριζαν τα συµπτώµατα του εγκεφαλικού. Οι πρώτες βοήθειες Ο ασθενής (ή το περιβάλλον του) εάν αντιληφθεί συµπτώµατα εγκεφαλικού θα πρέπει πρώτα: _ Nα ξαπλώσει κάπου αναπαυτικά. _ Να καλέσει αµέσως το ΕΚΑΒ για γρήγορη µεταφορά στο νοσοκοµείο. Να µην περιµένει τον γιατρό του. _ Να µην πιεί ή φάει κάτι. _ Κυρίως να µην πάρει κανένα φάρµακο (π.χ. ασπιρίνη) ή φάρµακο για µείωση της αρτηριακής πίεσης, ακόµη και αν είναι πολύ αυξηµένη (π.χ. 200 mmhg).

Η σύγχρονη αντιµετώπιση Η ταχεία µεταφορά του ασθενούς στο νοσοκοµείο είναι πολύ σηµαντική, γιατί κάθε λεπτό που περνάει και ο ασθενής δεν αντιµετωπίζεται, ο εγκεφαλικός ιστός νεκρώνεται, µε αποτέλεσµα τη µόνιµη αναπηρία. Υπολογίζεται ότι χάνονται περίπου 2 εκατοµµύρια νευρώνες ανά λεπτό καθυστέρησης της αντιµετώπισης της απόφραξης (η έκφραση που έχει επικρατήσει στην αγγλόφωνη ιατρική βιβλιογραφία είναι «time is brain»). «Tο εγκεφαλικό είναι µια επείγουσα νόσος, όπως το οξύ έµφραγµα του µυοκαρδίου» λέει ο κ. Βέµµος. «Απαιτεί συνεπώς επείγουσα θεραπεία, που θα στηρίζεται σε γρήγορη και ακριβή διάγνωση. Ο ασθενής µετά τη µεταφορά του θα πρέπει να εξετασθεί κατά προτεραιότητα και να γίνει άµεσα αξονική τοµογραφία εγκεφάλου. Το ιδανικό θα ήταν ο ασθενής να νοσηλευθεί σε Μονάδα Αυξηµένης Φροντίδας Οξέων Εγκεφαλικών.»Η νοσηλεία των ασθενών σε τέτοιες µονάδες µειώνει τη θνητότητα και την αναπηρία περισσότερο από 25%, ανεξάρτητα από τη βαρύτητα, το είδος του εγκεφαλικού και την ηλικία ή το φύλο. Η θροµβόλυση σε ιδανικές συνθήκες θα µπορούσε να εφαρµοσθεί περίπου στο 20% όλων των εγκεφαλικών. Βάσει των στοιχείων που έχουµε µέχρι τώρα, µειώνει την αναπηρία µέχρι και 40%. Οσο το συντοµότερο χορηγηθεί τόσο µεγαλύτερο όφελος έχει ο ασθενής.»η χορήγηση ασπιρίνης βοηθά λίγο, αλλά µπορεί να δοθεί στο σύνολο των ισχαιµικών (80% των ασθενών). Οι νέες ενδοαγγειακές παρεµβατικές τεχνικές για αφαίρεση του θρόµβου από τα αποφραχθέντα µεγάλα ενδοκρανιακά αγγεία είναι ίσως ή περισσότερο υποσχόµενη θεραπευτική προσέγγιση. Ηδη εφαρµόζονται σε µερικούς ασθενείς, ενώ µελέτες για κλινική εφαρµογή βρίσκονται σε εξέλιξη». Η διάνοιξη του αποφραγµένου αγγείου συνεπάγεται καλύτερο αποτέλεσµα, που έχει στοιχειοθετηθεί σε πολλαπλές κλινικές µελέτες. «Αυτή η επιθετική θεραπευτική αντιµετώπιση που εφαρµόζεται ευρέως τα τελευταία χρόνια σε όλα τα κέντρα αναφοράς στοχεύει στη µεγιστοποίηση του οφέλους για τον ασθενή µε αποδεκτά ποσοστά επιπλοκών» λέει ο κ. Χρήστος Γκόγκας, επεµβατικός νευροακτινολόγος. «Θεαµατική βελτίωση επιτυγχάνεται σε ποσοστό περίπου 25% των ασθενών που αντιµετωπίζονται έγκαιρα µε τις τελευταίες µεθόδους. Αρκετοί ασθενείς (περίπου 25-40%) εµφανίζουν µικρότερου βαθµού βελτίωση, ενώ στο 5-10% σηµειώνεται επιδείνωση, κυρίως λόγω αιµορραγικών επιπλοκών». Για τους ασθενείς που δεν φθάνουν έγκαιρα στο νοσοκοµείο για θροµβόλυση αντεδείκνυται η χορήγηση του θροµβολυτικού φαρµάκου ή αν τους χορηγηθεί και δεν ανταποκρίνονται στη θεραπεία έχει αναπτυχθεί µια νέα _ πολλά υποσχόµενη _ µέθοδος. «Πρόκειται για τη µηχανική θροµβεκτοµή µε ειδικά σχεδιασµένες συσκευές, που αποσκοπεί στη διάνοιξη του αποφραγµένου αγγείου και τη διάσωση του τµήµατος του εγκεφάλου που κινδυνεύει. Αυτή η µέθοδος εφαρµόζεται έως και 8 ώρες από την έναρξη των συµπτωµάτων, αν και σε µερικές

περιπτώσεις εφαρµόζεται ακόµα και µετά την πάροδο µεγαλύτερου χρονικού διαστήµατος. Αποτελεί την τελευταία θεραπευτική εξέλιξη για την αντιµετώπιση των σοβαρών εγκεφαλικών επεισοδίων, µε την οποία επιτυγχάνεται διάνοιξη του αποφραγµένου αγγείου στο 70-80% των περιπτώσεων.»η επέµβαση πραγµατοποιείται από ειδικά εκπαιδευµένους ιατρούς, επεµβατικούς νευροακτινολόγους, µέσω µικρής τοµής στο άνω τµήµα του µηρού. Η καθοδήγηση της ειδικής συσκευής γίνεται σε αίθουσα αγγειογράφου µε καθοδήγηση ακτίνων. Τα αποτελέσµατα µε αυτήν τη µέθοδο µπορεί να είναι εντυπωσιακά». Ηδη στα µεγάλα κέντρα αντιµετώπισης εγκεφαλικών επεισοδίων των Ηνωµένων Πολιτειών Αµερικής και της Ευρώπης αποτελεί τη µέθοδο ρουτίνας, όταν πληρούνται οι σχετικές ενδείξεις. «Η αντιµετώπιση του αιµορραγικού εγκεφαλικού επεισοδίου, όταν αυτό οφείλεται σε ανεύρυσµα ή αρτηριοφλεβώδη δυσπλασία, τις περισσότερες φορές συνίσταται στον εµβολισµό, δηλαδή την πλήρωσή του µε µεταλλικά σπειράµατα ή άλλα ειδικά υλικά χωρίς να χρειαστεί ανοικτή νευροχειρουργική επέµβαση» προσθέτει ο κ. Γκόγκας. Χωρίς ειδικές µονάδες αντιµετώπισης η Ελλάδα «Ασθενείς µε οξύ εγκεφαλικό ακόµη και σήµερα αντιµετωπίζονται αντιφατικά και συνήθως φτωχά, συγκριτικά µε άλλες κατηγορίες ασθενών» τονίζει ο κ. Βέµµος. «Αυτό είναι δραµατικό για τη χώρα µας, γιατί υπάρχουν πολύ λίγα κέντρα και αυτά χάρη στην προσωπική προσπάθεια των γιατρών. Η Πολιτεία απουσιάζει παντελώς και δεν υπάρχει καµία συντονισµένη κεντρική οργάνωση και υποστήριξη». Η Αυστρία έχει 50-60 ειδικές µονάδες, η Πορτογαλία περισσότερες από 15, ενώ στη Σουηδία το σύνολο σχεδόν των ασθενών µε εγκεφαλικό νοσηλεύεται σε ειδικές µονάδες. Στην Αθήνα υπάρχουν 3 κρατικά κέντρα (Αλεξάνδρα, Γενικό Κρατικό, Αιγινήτειο) και ένα σε ιδιωτικό (Ιασώ General), στη Θεσσαλονίκη 2 (Παπαγεωργίου, «Αγιος Λουκάς»). Κάποιες προσπάθειες γίνονται στην Κρήτη. «Η θεραπευτική αντιµετώπιση των ισχαιµικών εγκεφαλικών επεισοδίων στην Ελλάδα υστερεί σηµαντικά, είναι ως επί το πλείστον παθητική και δεν ακολουθεί τα διεθνή πρότυπα» λέει ο κ. Γκόγκας. Mετά το επεισόδιο, ασθενείς µε ελαφρύ εγκεφαλικό αποκαθίστανται πλήρως σε σύντοµο χρονικό διάστηµα. Ασθενείς µε µέτριο εγκεφαλικό χρειάζονται 4-6 µήνες για να µπορούν να είναι πλήρως ανεξάρτητοι στις καθηµερινές τους ανάγκες. Από τους ασθενείς που είναι κατάκοιτοι στην οξεία φάση, δυστυχώς µικρό ποσοστό καταφέρνει να αυτοεξυπηρετείται έναν χρόνο µετά. «Υπάρχουν δυστυχώς και λίγα κρατικά κέντρα που δέχονται ασθενείς έπειτα από εγκεφαλικό για αποκατάσταση», επισηµαίνει ο κ. Βέµµος. «Στη χώρα µας, περισσότερο από το 80% της ευθύνης αποκατάστασης αναλαµβάνει η οικογένεια στο σπίτι του ασθενούς, δαπανώντας πολλά χρήµατα και προσωπική

ενασχόληση. Η σωστή από την αρχή µεθοδολογία στη φυσιοθεραπεία, εργοθεραπεία, λογοθεραπεία και ψυχολογική υποστήριξη του ασθενούς έχει αρκετές φορές θεαµατικά αποτελέσµατα στη βελτίωσή του». Πρακτικές συµβουλές για πρόληψη _ Σωστή θεραπεία της αρτηριακής υπέρτασης (αποφυγή αλατιού, χρήση φαρµάκων µε συµβουλή γιατρού) ώστε αυτή να είναι για πρόσωπα που δεν έχουν υποστεί εγκεφαλικό ή έµφραγµα ή διαβήτη κάτω από 140/85 mmhg. _ Διακοπή του καπνίσµατος. _ Σωστή ρύθµιση του σακχάρου σε διαβητικούς. _ Αντιθροµβωτική αγωγή σε ασθενείς µε κολπική µαρµαρυγή. _ Μείωση χοληστερόλης µε δίαιτα, άσκηση ή και χρήση στατινών (εάν η LDL είναι πάνω από 150). _ Μείωση του σωµατικού βάρους στους παχύσαρκους. _ Καθηµερινή άσκηση τουλάχιστον 30 λεπτά. _ Οχι στο αλκοόλ ή τις ναρκωτικές ουσίες. _ Οχι αντισυλληπτικά χάπια σε γυναίκες που καπνίζουν. INFO: www.stroke.gr Πηγή : ΤΑ ΝΕΑ Ένθετο Υγεία