ΕΚΠΑ-ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Χειμερινό Εξάμηνο 2017-2018 Διεθνής Οικονομική Ενότητα 8 Συναλλαγματική Ισοτιμία και Αγορά Συναλλάγματος 11
ΕΝΟΤΗΤΑ III ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΗ ΙΣΟΤΙΜΙΑ ΚΑΙ ΑΓΟΡΑ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΟΣ 1. Ονομαστική Συναλλαγματική Ισοτιμία 2. Αγορά Συναλλάγματος 3. Παρεμβάσεις Κεντρικής Τράπεζας στην Αγορά Συναλλάγματος 4. Πραγματική Συναλλακτική Ισοτιμία 5. Τρέχουσα και Προθεσμιακή Αγορά και Ισοτιμία 2
8.1 Ονομαστική Συναλλαγματική Ισοτιμία Βρετανικοί Όροι: Μονάδες Ξένου Νομίσματος ανά Μονάδα Εγχώριου Νομίσματος - τιμή του νομίσματος της χώρας σε μονάδες συναλλάγματος S 0 = FC = 1,2 $ HC 1 Ευρωπαϊκοί Όροι: Μονάδες Εγχώριου Νομίσματος ανά Μονάδα Ξένου Νομίσματος - τιμή ξένου νομίσματος σε μονάδες εγχώριου νομίσματος S 0 = ΗC = 0,83 FC 1 $ Βρετανικοί Όροι ( S 0 = S): Όπου DD : Ζήτηση μονάδων εγχώριου νομίσματος ( ) SS : Προσφορά μονάδων εγχώριου νομίσματος ( ) Ανατίμηση του εγχώριου νομίσματος : η αύξηση της τιμής του εθνικού νομίσματος λόγω αύξησης της ζήτησης εγχώριου νομίσματος (η αύξησης της προσφοράς ξένου νομίσματος ) ως απόρροια αύξησης των καθαρών εξαγωγών ή / και ζήτησης για εγχώριους τίτλους και περιουσιακά στοιχεία από αλλοδαπούς. Υποτίμηση του εγχώριου νομίσματος: η μείωση της τιμής του εθνικού νομίσματος λόγω αύξησης της προσφοράς εγχώριου νομίσματος (ή αύξησης της ζήτησης για ξένο νόμισμα) που προκαλείται από την αύξηση των καθαρών εισαγωγών ή/και αύξηση ζήτησης για ξένους τίτλους ή περιουσιακά στοιχεία από ημεδαπούς. 3
8.2 Αγορά Συναλλάγματος Ζήτηση ξένου συναλλάγματος Πρόκειται για παράγωγη ζήτηση που προέρχεται από τη ζήτηση για εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών ή / και από τη ζήτηση ξένων περιουσιακών στοιχείων που προκαλούν ζήτηση για ξένο συνάλλαγμα. Η ζήτηση για εισαγωγές αποτελεί αρνητική συνάρτηση της εγχώριας τιμής των εισαγόμενων αγαθών, η οποία μπορεί να μειωθεί εάν υποτιμηθεί η ονομαστική συναλλαγματική ισοτιμία ακόμη και αν η τιμή των εισαγόμενων εμπορευμάτων σε ξένο συνάλλαγμα παραμένει η ίδια. Δεδομένου ότι οποιαδήποτε μεταβολή στην εγχώρια τιμή των εισαγόμενων αγαθών αλλάζει τη ζήτηση για εισαγωγές, θα υπάρξει αντίστοιχη μεταβολή της ζήτησης για ξένο συνάλλαγμα. 4
8.2 Αγορά Συναλλάγματος (συν) Προσφορά ξένου συναλλάγματος Προέρχεται από εισπράξεις συναλλάγματος που δημιουργούνται λόγω της ζήτησης εγχώριων αγαθών, υπηρεσιών και περιουσιακών στοιχείων από αλλοδαπούς. Όταν οι αλλοδαποί αγοράζουν εγχώρια αγαθά, υπηρεσίες ή περιουσιακά στοιχεία προσφέρουν ξένο συνάλλαγμα το οποίο μετατρέπουν σε εθνικό νόμισμα για να πραγματοποιήσουν τις επιθυμητές αγορές τους. Οι εξαγωγές εγχώριων αγαθών και υπηρεσιών (και η παροχή συναλλάγματος που προκύπτει από την εν λόγω ζήτηση) εξαρτώνται από την τιμή των αγαθών αυτών στο εξωτερικό. Επομένως, η εξαγόμενη ποσότητα και η προσφορά συναλλάγματος μπορεί να μεταβληθεί όταν η ονομαστική συναλλαγματική ισοτιμία αλλάξει, ακόμη και αν η τιμή του προϊόντος των εξαγόμενων προϊόντων σε εγχώριο νόμισμα παραμένει η ίδια. 5
8.2 Αγορά Συναλλάγματος (συν) Όγκος: Συνολική Μέση Αξία της Παγκόσμιας Αγοράς Συναλλάγματος Απρίλιος 1989 : $ 600 δις ημερησίως $ 184 δις στο Λονδίνο $ 115 δις στις ΗΠΑ $ 111 δις στο Τόκυο Απρίλιος 2010 : $ 4,00 τρις ημερησίως $ 1,85 τρις στο Λονδίνο $ 0,91 τρις στις ΗΠΑ $ 0,31 τρις στο Τόκυο Παίκτες: Εμπορικές Τράπεζες : ανταλλαγή τραπεζικών καταθέσεων εκφρασμένων σε διάφορα νομίσματα Διατραπεζική αγορά Πολυεθνικές Επιχειρήσεις Μη Τραπεζικοί Χρηματοπιστωτικοί Οργανισμοί: Αμοιβαία Κεφάλαια, Συνταξιοδοτικά Ταμεία, Ασφαλιστικές Εταιρείες, κ.α. Κεντρικές Τράπεζες 6
8.2 Αγορά Συναλλάγματος (συν) Η Συναλλαγματική Ισοτιμία Τιμή Ξένου Νομίσματος Όταν η ζήτηση για συνάλλαγμα ισούται με την προσφορά, τότε η τιμή του ξένου συναλλάγματος (που ορίζεται ως μονάδα εθνικού νομίσματος ανά μονάδα συναλλάγματος) βρίσκεται στο επίπεδο ισορροπίας. 7
8.2 Αγορά Συναλλάγματος (συν) Κυμαινόμενες τιμές συναλλάγματος Τιμή Ξένου Νομίσματος Εάν δεν υπάρχουν παρεμβάσεις στην αγορά συναλλάγματος, τότε η ονομαστική συναλλαγματική ισοτιμία είναι ελεύθερα κυμαινόμενη. Η τιμή του συναλλάγματος καθορίζεται από αυτόνομες μεταβολές είτε στη ζήτηση είτε στην προσφορά για ξένο συνάλλαγμα. Οι αυτόνομες αυξήσεις ή μειώσεις δημιουργούν μετατοπίσεις της καμπύλης ζήτησης ή προσφοράς. Μια αυτόνομη αύξηση του εγχώριου εισοδήματος προκαλεί αύξηση των εισαγωγών και αντίστοιχη αύξηση της ζήτησης για συνάλλαγμα. Η καμπύλη ζήτησης για συνάλλαγμα μετατοπίζεται προς τα δεξιά (από το D στο D ). Το ξένο νόμισμα ανατιμάται και το εγχώριο νόμισμα υποτιμάται. Μια μείωση των εγχώριων επιτοκίων σε σχέση με τα ξένα, μειώνει τη ζήτηση για εγχώρια περιουσιακά στοιχεία και συνεπώς την προσφορά για ξένο συνάλλαγμα. Η καμπύλη προσφοράς ξένου νομίσματος μετατοπίζεται προς τα αριστερά (από το S στο S'). Το ξένο νόμισμα ανατιμάται και το εγχώριο νόμισμα υποτιμάται. 8
8.2 Αγορά Συναλλάγματος (συν) Εξωτερική ανισορροπία και προσαρμογή συναλλαγματικής ισοτιμίας Τιμή Ξένου Νομίσματος Εάν το επίσημο ισοζύγιο συναλλαγματικών διαθεσίμων (ORTB) είναι πλεονασματικό (έλλειμμα), υπάρχει πλεονάζουσα προσφορά (ζήτηση) ξένου συναλλάγματος. Εάν η συναλλαγματική ισοτιμία είναι ελεύθερα κυμαινόμενη, τότε η τιμή του εγχώριου νομίσματος θα ανατιμηθεί (υποτιμηθεί). Εάν η συναλλαγματική ισοτιμία δεν είναι ελεύθερα κυμαινόμενη αλλά σταθερή, τότε εάν το ORTB είναι πλεονασματικό, θα υπάρξει αύξηση των συναλλαγματικών διαθεσίμων και το εθνικό νόμισμα θα είναι υποτιμημένο. Εάν το ORTB είναι ελλειμματικό, θα υπάρχει μείωση των συναλλαγματικών διαθεσίμων και το εθνικό νόμισμα θα είναι υπερτιμημένο. Ισορροπία ισοζυγίου πληρωμών: όταν τo ORTB είναι μηδενικό και δεν υπάρχει ανεπιθύμητη μεταβολή των συναλλαγματικών διαθεσίμων. Τότε, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών ισούται με την καθαρή εκροή χρηματοπιστωτικών κεφαλαίων. 9
8.2 Αγορά Συναλλάγματος (συν) Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών στην Ελλάδα ( 1960-2011) 2010: -10,10% GDP 2013: + 0,68% GDP 10
8.2 Αγορά Συναλλάγματος (συν) Αρμπιτράζ: Διαδικασία εξίσωσης τιμής συναλλάγματος μεταξύ χρηματοπιστωτικών κέντρων μέσω αγοραπωλησιών. Αν τιμή Ευρώ : $ 1,1 στη Ν. Υόρκη και $ 1,2 στο Λονδίνο αγορά 1 εκατ. Ευρώ έναντι $1,1 εκατ. στη Ν. Υόρκη πώληση ευρώ στο Λονδίνο έναντι $ 1,2 εκατ καθαρό κέρδος $ 100.000 εξισορρόπηση τιμών: τιμή ευρώ στη Ν. Υόρκη αυξάνεται τιμή ευρώ στο Λονδίνο μειώνεται 11
8.3 Παρεμβάσεις Κεντρικής Τράπεζας στην Αγορά Συναλλάγματος Οι Κεντρικές Τράπεζες παρεμβαίνουν στην αγορά συναλλάγματος για να καθορίσουν την τιμή συναλλάγματος ή πιο συχνά για να περιορίσουν τις παρατηρούμενες διακυμάνσεις της συναλλαγματικής ισοτιμίας εντός ορισμένων επιθυμητών ορίων. Αν υπάρχουν πιέσεις να υποτιμηθεί το εθνικό νόμισμα (υπερβάλλουσα ζήτηση για ξένο συνάλλαγμα) περισσότερο από όσο επιθυμεί η Κεντρική Τράπεζα, τότε η Κεντρική Τράπεζα παρεμβαίνει στην αγορά αυξάνοντας την προσφορά συναλλάγματος.μειώνει έτσι τα συναλλαγματικά της διαθέσιμα ώστε να καλύψει την υπερβάλλουσα ζήτηση για ξένο συνάλλαγμα. Αν υπάρχουν πιέσεις για να ανατιμηθεί το εθνικό νόμισμα περισσότερο από ό, τι επιθυμεί η Κεντρική Τράπεζα, τότε η Κεντρική Τράπεζα μπορεί να απορροφήσει την υπερβολική προσφορά για ξένο νόμισμα αυξάνοντας την ζήτηση για το ξένο νόμισμα. Αυξάνει έτσι τα συναλλαγματικά της διαθέσιμα. 12
8.4 Πραγματική Συναλλαγματική Ισοτιμία Η πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία είναι η σχετική τιμή των εγχώριων αγαθών σε σχέση με τα ξένα αγαθά εκφρασμένα στο ίδιο νόμισμα. Αν S είναι η τιμή του εγχώριου νομίσματος (δηλαδή δολάρια ανά ευρώ), P είναι η τιμή των εγχώριων αγαθών (σε ευρώ) και P * η τιμή των ξένων αγαθών (σε δολάρια), τότε η πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία σ = SP / P * είναι η τιμή των εγχώριων αγαθών σε δολάρια σε σχέση με την τιμή των ξένων αγαθών σε δολάρια. Οι μεταβολές της πραγματικής συναλλαγματικής ισοτιμίας εκφράζουν αλλαγές στην τιμολογιακή ανταγωνιστικότητα μιας χώρας. Εάν η πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία υποτιμηθεί (αν δηλαδή το σ μειωθεί), τότε η τιμολογιακή ανταγωνιστικότητα της χώρας βελτιώνεται επειδή τα εγχώρια αγαθά γίνονται φθηνότερα σε σχέση με τα ξένα αγαθά εκφρασμένα σε ξένο νόμισμα. Εάν η πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία ανατιμηθεί (αν δηλαδή το σ αυξηθεί), τότε η τιμολογιακή ανταγωνιστικότητα της χώρας επιδεινώνεται. 13
8.4 Πραγματική Συναλλαγματική Ισοτιμία (συν) Αν : FC $ S = ---- = --- = Ονομαστική συναλλαγματική ισοτιμία, HC P* : Τιμή ξένων αγαθών εκφρασμένο σε ξένο νόμισμα ($) P : Τιμή εγχώριων αγαθών εκφρασμένων σε εθνικό νόμισμα ( ) S*P : Τιμή εγχώριων αγαθών εκφρασμένων σε ξένο νόμισμα Πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία : Τιμή των εγχώριων αγαθών σε ξένο νόμισμα σε σχέση με τιμή των ξένων αγαθών εκφρασμένων σε ξένο νόμισμα S * P σ = RER = ------------- P* Ανατίμηση σ : Αν S, P ή P* Υποτίμηση σ : Αν S, P ή P* 14
8.4 Πραγματική Συναλλαγματική Ισοτιμία (συν) Δείκτης RER με βάση το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος σ = ( S 1 ULC ) w 1 ( S 2 ULC ) w 2. ( S n ULC ) w n όπου ULC* 1 ULC* 2 ULC* n ULC = WN = W = Μισθολογικό Κόστος και ULC* i = W* i N* i Q Q/N Παραγωγικότητα Q* ι Αυξήσεις στο ULC ή μείωση του ULC* προκαλούν ανατίμηση της πραγματικής συναλλαγματικής ισοτιμίας, σ, δηλαδή επιδείνωση της ανταγωνιστικότητας της χώρας Μείωση του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος στην εγχώρια αγορά ή αύξηση της εγχώριας παραγωγικότητας προκαλούν υποτίμηση του σ, δηλαδή βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της χώρας. Ο δείκτης δεν λαμβάνει υπόψη: - Μη μισθολογικό κόστος ( κόστος ενέργειας, πρώτων υλών, κόστος ασφάλισης, μεταφορών κλπ ) - Πιθανό υψηλό ποσοστό γεωργικής απασχόλησης ή αυτό-απασχόλησης 15
8.4 Πραγματική Συναλλαγματική Ισοτιμία (συν) Δείκτης Πραγματικής Σταθμισμένης Συναλλαγματικής Ισοτιμίας με βάση το Μοναδιαίο Κόστος Εργασίας, Ελλάδα και Ευρωζώνη, (2005 =100) year Belgium Germany Estonia Ireland Greece Spain France Italy Cyprus Latvia Lithuania Luxembourg Malta Netherlands Austria Portugal Slovenia Slovakia Finland 2000 100,7 111,4 86,4 89,8 86,9 93,3 98,8 91,9 92,6 108,4 91,5 91,4 102,5 97,8 103,5 95,2 98,7 81,9 101,9 2001 103,1 108,3 88,4 92,7 85,8 94,4 98,9 92,9 92,6 106,0 89,9 96,1 107,2 98,9 102,8 97,0 100,4 81,6 102,5 2002 102,5 106,0 90,5 91,5 91,5 95,0 99,4 94,7 93,4 98,6 93,3 97,0 104,2 101,5 100,9 97,8 100,5 84,5 101,3 2003 101,4 104,4 94,3 93,6 92,1 95,7 99,1 97,4 97,7 91,0 92,6 96,5 101,0 102,0 100,4 99,0 99,3 88,0 99,4 2004 100,0 102,5 98,6 97,1 93,0 97,9 99,1 99,3 98,9 92,5 95,6 97,7 102,8 101,4 99,8 98,3 99,9 93,2 99,0 2005 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 2006 101,6 96,3 107,0 101,9 98,5 102,7 101,2 101,6 101,6 113,6 109,9 102,2 103,5 99,8 101,1 99,4 100,6 105,0 100,3 2007 102,1 93,4 121,6 105,2 99,7 105,6 101,3 102,2 101,6 139,6 111,0 101,3 104,3 101,4 101,1 98,4 101,9 114,5 98,9 2008 103,3 91,5 134,5 107,1 101,2 108,1 100,3 102,8 101,4 157,5 115,3 106,0 104,0 101,6 101,1 97,2 104,6 124,4 100,7 2009 101,7 93,3 132,4 98,5 103,3 104,9 99,0 103,3 101,8 133,3 109,8 109,8 104,9 102,4 101,1 95,9 107,9 130,8 104,4 2010 101,8 93,0 128,5 90,6 105,2 103,8 101,1 104,4 102,6 124,3 104,1 108,8 105,8 101,8 102,0 95,6 109,4 130,4 104,1 2011 103,8 92,9 127,2 87,0 103,0 102,2 101,5 104,4 104,0 122,6 104,2 110,4 109,5 102,5 102,1 93,3 107,7 130,7 105,7 2012 105,0 94,2 127,7 84,3 98,8 97,1 101,8 104,2 102,9 125,4 103,7 113,1 111,4 103,1 102,6 89,2 106,0 128,9 108,6 2013 105,9 95,3 132,6 83,3 90,4 95,6 101,3 103,4 100,1 127,8 105,1 112,9 111,3 103,1 103,5 89,9 104,8 127,4 108,5 2014 104,7 96,4 135,7 81,1 87,4 93,9 102,0 102,9 96,5 131,7 106,6 113,2 112,8 102,8 104,7 88,6 102,2 126,8 108,6 2015 103,8 98,0 141,8 77,1 87,2 93,6 101,6 102,8 94,3 137,3 109,8 110,9 110,7 101,3 105,2 87,5 100,6 126,6 108,5 Πηγή: European Commission, Price and Cost Competitiveness - Data Section, October 2016 16
8.4 Πραγματική Συναλλαγματική Ισοτιμία (συν) Δείκτης Πραγματικής Σταθμισμένης Συναλλαγματικής Ισοτιμίας με βάση τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή, Ελλάδα και Ευρωζώνη, 2000-2015 (έτος βάσης 2005 =100) year Belgium Germany Estonia Ireland Greece Spain France Italy Cyprus Latvia Lithuania Luxembourg Malta Netherlands Austria Portugal Slovenia Slovakia Finland 2000 101,01 104,22 92,21 93,80 94,96 95,30 101,2 98,66 99,43 113,5 98,53 96,79 104,7 96,40 101,3 95,69 98,36 75,47 104,12 2001 100,90 103,31 94,88 95,19 94,89 95,58 100,3 98,52 98,53 113,1 100,57 96,79 105,1 99,16 101,2 97,50 98,85 77,69 104,21 2002 100,15 102,02 96,31 97,58 96,42 96,81 99,92 98,90 98,95 108,7 102,53 96,68 104,0 100,98 100,7 98,80 100,37 79,91 103,96 2003 99,70 100,67 96,48 99,64 97,78 97,77 100,0 99,79 99,23 99,76 100,33 97,26 99,79 101,35 100,1 99,91 100,58 87,59 103,35 2004 99,51 100,24 97,82 99,92 98,69 98,69 100,3 99,95 99,35 100,0 99,46 98,40 100,0 100,66 100,0 100,19 99,87 95,72 101,38 2005 100,00 100,00 100,00 100,0 100,00 100,0 100,0 100,0 100,00 100,0 100,00 100,00 100,0 100,00 100,0 100,00 100,00 100,00 100,00 2006 100,27 99,52 102,13 100,5 101,15 101,4 99,65 100,0 100,20 104,1 101,21 100,80 100,6 99,51 99,55 100,64 100,41 106,04 99,09 2007 99,95 99,56 106,10 101,3 101,95 102,1 98,96 99,83 98,93 110,8 104,02 101,30 99,27 98,87 99,45 100,79 101,83 116,50 98,32 2008 101,24 98,70 112,07 101,1 102,77 103,0 98,75 99,96 99,28 121,5 110,41 102,07 100,6 97,71 99,32 100,00 103,94 126,75 98,69 2009 100,85 98,45 111,21 98,99 103,73 102,5 98,48 100,4 98,92 123,8 114,27 101,71 102,1 98,40 99,27 98,89 104,33 132,19 99,89 2010 101,81 98,08 112,92 95,91 107,05 103,1 98,80 100,5 99,33 120,0 114,29 103,05 102,7 97,87 99,59 98,69 105,05 131,25 100,20 2011 102,56 97,75 115,22 94,48 107,41 103,4 98,33 100,8 99,99 121,8 115,65 104,13 102,5 97,65 100,4 99,49 104,36 133,01 100,80 2012 102,73 97,21 116,94 93,92 105,77 103,3 98,02 101,7 100,89 122,9 116,24 104,57 103,3 98,05 100,5 99,80 104,63 134,67 101,45 2013 102,47 97,33 118,98 92,98 103,35 103,5 97,46 101,5 100,29 120,2 115,92 104,80 102,8 99,20 101,1 98,79 105,04 134,56 102,15 2014 102,43 97,68 118,82 92,79 101,43 102,8 97,61 101,2 99,87 120,2 115,57 104,98 103,2 98,96 102, 98,26 104,82 133,63 102,87 2015 102,99 97,69 118,86 92,65 100,28 102,0 97,61 101,2 98,43 120,4 114,66 104,91 104,3 99,06 102,8 98,81 103,88 132,99 102,59 Πηγή: European Commission, Price and Cost Competitiveness - Data Section, October 2016 17
8.5 Τρέχουσα και Προθεσμιακή Αγορά και Ισοτιμία Τρέχουσα Συναλλαγματική Ισοτιμία : Ισοτιμία που διέπει άμεσες συναλλαγές πχ. ανταλλαγή τραπεζικών καταθέσεων Προθεσμιακή Συναλλαγματική Ισοτιμία : Ισοτιμία στην οποία έχει συμφωνηθεί να λάβει χώρα μία μελλοντική συναλλαγή (30 ημέρες, 90 ημέρες, 180 ημέρες) Όταν συμφωνείται πώληση στερλινών έναντι δολαρίων σε μελλοντική ημερομηνία (πχ. συμφωνία σήμερα για πώληση 100.000 έναντι $155.000 σε ένα μήνα) σε μία προθεσμιακή ισοτιμία, έχουμε προθεσμιακή πώληση στερλινών και προθεσμιακή αγορά δολαρίων. Μελλοντική ημερομηνία στην οποία ανταλλάσσονται στην πραγματικότητα τα νομίσματα, ονομάζεται «ημερομηνία ολοκλήρωσης μελλοντικής συναλλαγής» (ή «Ημερομηνία Αξίας». Κίνητρο : Εξασφάλιση έναντι ξαφνικών μεταβολών της συναλλαγματικής ισοτιμίας. 18
8.5 Τρέχουσα και Προθεσμιακή Αγορά και Ισοτιμία (συν) Προθεσμιακή Αγορά Παραδείγματα: 1) * Έλληνας εισαγωγέας καλείται να πληρώσει στον Αμερικανό εξαγωγέα δολάρια σε 3 μήνες. * Κίνδυνος: να ανατιμηθεί το δολάριο έναντι του ευρώ (δηλ. ν αυξηθεί η τιμή του δολαρίου) σε 3 μήνες. Ο εισαγωγέας αγοράζει δολάρια στην προθεσμιακή αγορά σε τιμή που συμφωνείται σήμερα. 2) * Έλληνας εξαγωγέας που αναμένει να εισπράξει δολάρια σε 3 μήνες. * Κίνδυνος: να υποτιμηθεί το δολάριο έναντι του ευρώ (δηλ. να μειωθεί η τιμή του δολαρίου) σε 3 μήνες Ο εξαγωγέας πωλεί στην προθεσμιακή αγορά δολάρια που αναμένει να εισπράξει σε 3 μήνες σε προκαθορισμένη τιμή. Προθεσμιακή Συναλλαγή (Forward Contract): αγορά ή πώληση στο μέλλον σε συμφωνημένη τιμή σήμερα. 19
8.5 Τρέχουσα και Προθεσμιακή Αγορά και Ισοτιμία (συν) Χρηματοδοτικά Εργαλεία Αγοράς Συναλλάγματος Σύμβαση Ανταλλαγής Νομισμάτων (Foreign Exchange Swaps): Συμφωνία που περιλαμβάνει την πώληση ενός νομίσματος στην τρέχουσα αγορά σε συνδυασμό με προθεσμιακή επαναγορά αυτού του νομίσματος Συμβόλαιο Μελλοντικής Εκπλήρωσης (Futures): Συμφωνία για μελλοντικές ανταλλαγές νομισμάτων πχ. συγκεκριμένο ποσό ξένου νομίσματος θα καταβληθεί σε συγκεκριμένη ημερομηνία στο μέλλον. Συμβόλαιο να πωληθεί στην προθεσμιακή αγορά συναλλάγματος με αποτέλεσμα άμεση πραγματοποίηση κέρδους ή ζημιάς. Δικαίωμα Προαίρεσης Συναλλάγματος (Option): Δικαίωμα αγοράς ή πώλησης καθορισμένου ποσού ξένου νομίσματος σε συγκεκριμένη τιμή σε οποιοδήποτε χρονικό σημείο μέχρι την εκπνοή του. Ο πωλητής είναι υποχρεωμένος να αγοράσει το ξένο νόμισμα όταν το ζητήσει ο κάτοχος του δικαιώματος, ο οποίος δεν είναι υποχρεωμένος να ασκήσει το δικαίωμα 20
8.5 Τρέχουσα και Προθεσμιακή Αγορά και Ισοτιμία (συν) Αρμπιτράζ και Συνθήκη Καλυμμένης Ισοτιμίας Επιτοκίων Αν: i $ = i = 3% S = 1 $/ F = 1,05 $/ F>S δηλαδή προθεσμιακή υπερτίμηση του ευρώ (πριμ ευρώ) Αποτελέσματα πράξεων διαχειριστή: Δανείζεται $ 100 προς 3% [οφειλή 103 δολάρια] Αγοράζει ευρώ στην τρέχουσα αγορά 100 ευρώ S Δανείζει ευρώ προς 3% Πουλά 100 S Εισπράττει από πώληση (1 + i ) = 100 (1,03) ευρώ στην προθεσμιακή αγορά. 100 S Αποπληρώνει δάνειό του και κερδίζει: (1 + i ). F = 100 (1,03) (1,05) = 108,15 δολάρια 100 F π = (1 + i ) F 100 (1+ i $ ) = 100 [( 1 ) (1 i $ ) = 108,15 103 = 5,15 S S Εφόσον π > 0, διαχειριστές εξακολουθούν να αγοράζουν ευρώ στην τρέχουσα αγορά και να πουλούν ευρώ στην προθεσμιακή αγορά S, F έως ότου π = 0. 21
8.5 Τρέχουσα και Προθεσμιακή Αγορά και Ισοτιμία (συν) Αρμπιτράζ και Συνθήκη Καλυμμένης Ισοτιμίας Επιτοκίων Όταν π = ο, F S (1 + i ) (1 + i $ ) = 0 F S = 1 i 1 i $ 1 + (i $ - i ) = 1 + λ F S ή i $ - i =. S = λ Όπου λ = προθεσμιακό υπερτίμημα ή πριμ ξένου συναλλάγματος (ευρώ) ή έκπτωση εγχώριου νομίσματος Εάν i $ > i F > S Νόμισμα χώρας με χαμηλότερο επιτόκιο θα πουλιέται στην προθεσμιακή αγορά με πριμ έναντι της τιμής του στην τρέχουσα αγορά. 22
8.5 Τρέχουσα και Προθεσμιακή Αγορά και Ισοτιμία (συν) Αρμπιτράζ και Συνθήκη Ακάλυπτης Ισοτιμίας Επιτοκίων Αν: i $ = ποσοστό απόδοσης μιας κατάθεσης στις ΗΠΑ i = ποσοστό απόδοσης μιας κατάθεσης στην Ευρώπη e = τιμή ευρώ Ee = προσδοκώμενη μελλοντική τιμή ευρώ Χώρα: ΗΠΑ e o = $ 1,10/ και i $ = 10% Ee = $ 1,165/ και i = 5% Σύγκριση τοποθέτησης περιουσιακών στοιχείων στις ΗΠΑ και την Ευρώπη: Στις ΗΠΑ, κατάθεση σήμερα $ 1 εκ. $ 1,10 εκ. σε ένα χρόνο. Στην ΕΕ, κατάθεση σήμερα 1εκ. 1,05 εκ. σε ένα χρόνο που αντιστοιχούν σε (1,05) (1,165) = $ 1,223 εκ. Προσδοκώμενη απόδοση σε $ μιας κατάθεσης σε ευρώ: R $ = 1,223 1,10 = 0,11 ή 11%. 1,10 Αν i $ > i, η προσδοκώμενη ανατίμηση του κάνει την κατάθεση σε προτιμητέα. Συμπέρασμα: Αν προσδοκώμενη ανατίμηση του ευρώ:. e Τότε R $ = i + E = 5% + 6% = 11% Eet e e o o 1.,1651,10 0,0596% 1,10 Όπου: R $ = ποσοστό απόδοσης σε $ μιας κατάθεσης σε = επιτόκιο σε καταθέσεις ευρώ + αναμενόμενη ανατίμηση του ευρώ έναντι δολαρίου (ή αναμενόμενη υποτίμηση δολαρίου έναντι ευρώ). 23
8.5 Τρέχουσα και Προθεσμιακή Αγορά και Ισοτιμία (συν) Συνθήκη Ακάλυπτης Ισοτιμίας Επιτοκίων Η αγορά συναλλάγματος βρίσκεται σε ισορροπία όταν οι καταθέσεις σε όλα τα νομίσματα προσφέρουν το ίδιο προσδοκώμενο ποσοστό απόδοσης.. Αν i $ = 10 % R $ = i + E e= 6% + 8% = 14% Διαφορά υπέρ = 4% i = 6 % Υπερβάλλουσα προσφορά $ και ζήτηση Υποτίμηση του δολαρίου που μειώνει την προσδοκώμενη απόδοση των καταθέσεων σε. Eet eo Ε e = = 8% ευρώ Καθώς e o Ee Αποκατάσταση Συνθήκης. eo Ακάλυπτης Ισοτιμίας Επιτοκίων ώστε: R $ = i + Ee 24
8.5 Τρέχουσα και Προθεσμιακή Αγορά και Ισοτιμία (συν) Συνθήκη Ακάλυπτης Ισοτιμίας Επιτοκίων και Συναλλαγματική Ισοτιμία Ισορροπίας Στο Ε 1 ισχύει η συνθήκη ακάλυπτης ισοτιμίας επιτοκίων, δηλαδή ίσες αποδόσεις Αν Ε 2 i $ > R $ υπερβάλλουσα ζήτηση για $ υποτίμηση Αν Ε 3 R $ > i $ υπερβάλλουσα ζήτηση για ανατίμηση 25
8.5 Τρέχουσα και Προθεσμιακή Αγορά και Ισοτιμία (συν) Επίπτωση Ανόδου του Επιτοκίου Δολαρίου. e. Άνοδος του επιτοκίου δολαρίου σημαίνει ότι στο Ε 1 : i $ > i +Ε ανατίμηση του δολαρίου και αύξηση της προσδοκώμενης απόδοσης σε $ των καταθέσεων σε αύξηση του Ε. e 26
8.5 Τρέχουσα και Προθεσμιακή Αγορά και Ισοτιμία (συν) Επίπτωση Ανόδου του Επιτοκίου Ευρώ ή της Αναμενόμενης Μελλοντικής Τιμής του Αύξηση του επιτοκίου του ευρώ σημαίνει ότι στο Ε ι : i + E e > i $ δηλαδή προσδοκώμενη απόδοση των καταθέσεων σε ευρώ υπερβαίνει την προσδοκώμενη απόδοση καταθέσεων σε δολάρια υπερβάλλουσα προσφορά δολαρίων.. Το ευρώ ανατιμάται, μειώνοντας το αναμενόμενο ποσοστό απόδοσης σε δολάρια των καταθέσεων σε ευρώ. Τέλος, αύξηση της αναμενόμενης μελλοντικής τιμής του ευρώ ως προς το δολάριο (E ) αυξάνει το αναμενόμενο ποσοστό υποτίμησης του δολαρίου, την προσδοκώμενη απόδοση σε δολάρια των καταθέσεων σε ευρώ και οδηγεί σε ανατίμηση του ευρώ.. e 27