ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Η ΔΩΡΕΑ

ΣΥΝΟΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ Πρόλογος... V Συνοπτικό Διάγραμμα...VII Πίνακας περιεχομένων...χι Συντομογραφίες...ΧLI Γενική βιβλιογραφία...xlvii ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. Περιεχόμενο και χαρακτηριστικά του Ειδικού Ενοχικού... 1 2. Ρυθμισμένες και αρρύθμιστες συμβάσεις... 8 3. Μεικτές συμβάσεις...16 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Η ΔΩΡΕΑ 4. Έννοια, νομική φύση και σύναψη της δωρεάς...27 5. Η ανάκληση της δωρεάς...36 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ Η ΠΩΛΗΣΗ ΚΑΙ Η ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ 6. Έννοια, νομική φύση και σύναψη της πώλησης...43 7. Υποχρεώσεις των μερών από την πώληση...53 8. Ανώμαλη εξέλιξη της σύμβασης πώλησης...65 9. Ο κίνδυνος στην πώληση...71 10. Η ευθύνη του πωλητή για ελαττώματα του πράγματος...81 11. Ζητήματα της πώλησης κατά τον ν. 2251/1994 για την προστασία των καταναλωτών... 124 12. Η ανταλλαγή... 144 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ Η ΜΙΣΘΩΣΗ ΠΡΑΓΜΑΤΟΣ 13. Έννοια, στοιχεία και σύναψη της σύμβασης... 149 14. Δικαιώματα και υποχρεώσεις των μερών... 158 15. Ανώμαλη εξέλιξη της σύμβασης... 181

Συνοπτικό διάγραμμα 16. Η εκποίηση του μισθίου... 200 17. Η λήξη της μίσθωσης... 213 18. Παράταση της μίσθωσης και αναμίσθωση... 227 19. Ειδικές μορφές μίσθωσης... 231 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ Η ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΟΥ 20. Έννοια, σύναψη και λήξη... 243 21. Υποχρεώσεις και δικαιώματα των μερών... 264 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ ΔΑΝΕΙΟ ΚΑΙ ΧΡΗΣΙΔΑΝΕΙΟ 22. Το δάνειο... 301 23. Το χρησιδάνειο... 321 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ 24. Η εντολή... 333 25. Η παρακαταθήκη... 365 26. Η μεσιτεία... 390 27. Η προκήρυξη... 406 28. Η σύμβαση ξενίας... 416 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ ΠΑΡΕΠΟΜΕΝΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ 29. Η εγγύηση... 427 30. Ο συμβιβασμός... 475 31. Η αφηρημένη υπόσχεση ή αναγνώριση χρέους... 492 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ ΒΟΗΘΗΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΤΥΧΗΡΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ 32. Η ισόβια πρόσοδος... 501 33. Το παίγνιο... 510 34. Το στοίχημα... 515 35. Το λαχείο... 518 VIII

Συνοπτικό διάγραμμα ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ 36. Έννοια, έννομη σχέση των κοινωνών και διοίκηση του κοινού αντικειμένου... 521 37. Λύση της κοινωνίας και διανομή του κοινού αντικειμένου... 543 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ Η ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΑΛΛΟΤΡΙΩΝ 38. Γενικά χαρακτηριστικά του θεσμού... 559 39. Οι υποχρεώσεις των μερών... 571 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΔΕΚΑΤΟ ΑΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΟΣ ΠΛΟΥΤΙΣΜΟΣ 40. Η αξίωση του αδικαιολόγητου πλουτισμού... 591 41. Προϋποθέσεις της αξίωσης αδικαιολόγητου πλουτισμού... 599 42. Η αξίωση αδικαιολόγητου πλουτισμού σε περίπτωση παρεμβολής τρίτου προσώπου... 614 43. Η ευθύνη του λήπτη... 618 44. Η ευθύνη του τρίτου... 628 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΩΔΕΚΑΤΟ ΑΔΙΚΟΠΡΑΞΙΑ 45. Η αδικοπρακτική ευθύνη... 633 46. Προϋποθέσεις της αδικοπρακτικής ευθύνης... 639 47. Περιεχόμενο της αδικοπρακτικής ευθύνης... 656 48. Θέματα της αδικοπρακτικής ευθύνης... 668 49. Αστικά αδικήματα βάσει ειδικών νόμων... 703 50. Ευθύνη περισσοτέρων... 715 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΤΡΙΤΟ ΕΥΘΥΝΗ ΑΠΟ ΔΙΑΚΙΝΔΥΝΕΥΣΗ 51. Η ευθύνη από διακινδύνευση γενικά... 723 52. Περιπτώσεις ευθύνης από διακινδύνευση... 726 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΑΤΑΔΟΛΙΕΥΣΗ ΔΑΝΕΙΣΤΩΝ 53. Η αγωγή διάρρηξης... 745 IX

Συνοπτικό διάγραμμα 54. Τα αποτελέσματα της διάρρηξης... 758 ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ... 765 X

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Πρόλογος...V Διάγραμμα περιεχομένων... VII Πίνακας περιεχομένων... XI Συντομογραφίες... XLI Γενική βιβλιογραφία...xlvii ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. Περιεχόμενο και χαρακτηριστικά του Ειδικού Ενοχικού...1 I. Έννοια και περιεχόμενο...1 1. Έννοια...1 2. Περιεχόμενο...2 II. Διάκριση από το Γενικό Ενοχικό...3 III. Κατηγορίες ενοχικών σχέσεων του Ειδικού Ενοχικού...3 1. Συμβατικές ενοχές...4 2. Ενοχές εκ του νόμου...4 IV. Χαρακτηριστικά και βασικές αρχές...5 1. Ουσιώδη γνωρίσματα...5 2. Οι βασικές αρχές του δικαίου...5 V. Πηγές και καταγωγή...6 1. Πηγές...6 2. Καταγωγή...6 2. Ρυθμισμένες και αρρύθμιστες συμβάσεις...8 I. «Επώνυμες» ή «ρυθμισμένες» συμβάσεις...8 II. «Ανώνυμες» ή «μη ρυθμισμένες» συμβάσεις...9 1. Εισαγωγικά...9 2. Η ελευθερία των συμβάσεων ως πηγή συμβατικών τύπων...9 3. Έννοια «ανώνυμων» συμβάσεων... 10 4. Τυποποιημένες στις συναλλαγές συμβάσεις... 12 5. Νέες μορφές συμβάσεων της σύγχρονης οικονομίας... 13 III. Η αντιμετώπιση των νέων συμβατικών τύπων... 14 3. Μεικτές συμβάσεις... 16 I. Έννοια και οριοθέτηση... 16 1. Έννοια... 16

2. Διάκριση από τις συνδεμένες συμβάσεις... 17 3. Διάκριση από τις «συμβάσεις-πλαίσιο»... 18 II. Κατηγορίες μεικτών συμβάσεων... 18 1. Μεικτοτυπική σύμβαση... 19 2. Μεικτομορφική σύμβαση... 19 III. Αιτιολογία του φαινομένου των μεικτών συμβάσεων... 20 IV. Ρύθμιση των μεικτών συμβάσεων... 21 1. Η θεωρία της απορρόφησης... 21 2. Η θεωρία του συνδυασμού... 22 3. Η θεωρία της ανάλογης εφαρμογής... 24 4. Η δημιουργική θεωρία... 25 V. Συμπέρασμα... 25 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Η ΔΩΡΕΑ 4. Έννοια, νομική φύση και σύναψη της δωρεάς... 27 I. Έννοια και νομική φύση... 27 1. Έννοια.... 27 2. Νομική φύση... 28 II. Μορφές εμφάνισης της δωρεάς... 28 1. Δωρεά άμεσης εκπλήρωσης (ή άμεσης εκποίησης)... 28 2. Υποσχετική δωρεά... 29 3. Επίδοση προηγούμενη της συμφωνίας... 29 III. Προϋποθέσεις σύναψης... 29 1. Περιουσιακή επίδοση... 29 2. Έλλειψη ανταλλάγματος... 31 3. Συμφωνία των μερών... 31 4. Συστατικός τύπος... 31 5. Έλλειψη προϋποθέσεων... 33 IV. Έννομες συνέπειες... 33 1. Υποχρεώσεις του δωρητή Ευεργέτημα ευπορίας... 33 2. Μέτρο ευθύνης... 34 3. Τόκοι υπερημερίας... 35 4. Η ευθύνη του δωρητή για ελαττώματα του αντικειμένου της δωρεάς... 35 5. Η ανάκληση της δωρεάς... 36 I. Έννοια της ανάκλησης... 36 1. Το δικαίωμα της ανάκλησης... 36 2. Άσκηση του δικαιώματος... 36 XII

II. Λόγοι ανάκλησης... 37 1. Αχαριστία δωρεοδόχου... 37 2. Αθέτηση υποχρέωσης διατροφής... 39 3. Θανάτωση του δωρητή ή παρεμπόδισή του να ανακαλέσει τη δωρεά... 39 4. Υπαίτια παράλειψη εκτέλεσης τρόπου... 39 5. Επιγέννηση τέκνου... 40 ΙΙΙ. Συνέπειες της ανάκλησης... 40 1. Ενέργεια για το μέλλον... 40 2. Ενέργεια ενοχική... 41 IV. Απόσβεση του δικαιώματος ανάκλησης... 41 1. Παραίτηση δικαιούχου... 41 2. Συγγνώμη δωρητή... 41 3. Πάροδος χρόνου... 41 4. Θάνατος δωρεοδόχου... 42 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ Η ΠΩΛΗΣΗ ΚΑΙ Η ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ 6. Έννοια, νομική φύση και σύναψη της πώλησης... 43 I. Έννοια και ουσιώδη στοιχεία... 43 1. Έννοια... 43 2. Ουσιώδη στοιχεία... 43 II. Νομική φύση... 47 1. Σύμβαση ενοχική... 47 2. Σύμβαση υποσχετική... 48 3. Σύμβαση αμφοτεροβαρής... 50 III. Σύναψη... 50 IV. Κοινωνική και οικονομική σπουδαιότητα... 51 V. Η διεθνής και ευρωπαϊκή κίνηση για εναρμόνιση του δικαίου της πώλησης... 51 7. Υποχρεώσεις των μερών από την πώληση... 53 I. Εισαγωγικά... 53 II. Οι κύριες υποχρεώσεις του πωλητή... 54 1. Μεταβίβαση της κυριότητας ή του δικαιώματος... 54 2. Παράδοση του πράγματος... 54 3. Πράγμα ή δικαίωμα απαλλαγμένο νομικού ελαττώματος... 55 4. Πράγμα με τις συνομολογημένες ιδιότητες και χωρίς πραγματικά ελαττώματα... 59 III. Οι παρεπόμενες υποχρεώσεις του πωλητή... 59 XIII

1. Υποχρεώσεις από τον νόμο... 59 2. Υποχρεώσεις από συμφωνία των μερών... 60 3. Υποχρεώσεις από την αρχή της καλής πίστης... 61 IV. Οι κύριες υποχρεώσεις του αγοραστή... 61 1. Καταβολή τιμήματος... 61 2. Παραλαβή του πράγματος... 62 V. Οι παρεπόμενες υποχρεώσεις του αγοραστή... 63 1. Υποχρεώσεις από τον νόμο... 63 2. Υποχρεώσεις από συμφωνία των μερών... 63 3. Υποχρεώσεις από την αρχή της καλής πίστης (ΑΚ 288)... 64 8. Ανώμαλη εξέλιξη της σύμβασης πώλησης... 65 I. Εισαγωγή... 65 II. Παράβαση κύριων υποχρεώσεων του πωλητή... 66 1. Μη εκπλήρωση... 66 2. Υπερημερία... 66 3. Ανυπαίτια καθυστέρηση... 67 4. Αδυναμία...67 5. Ευθύνη για νομικά ελαττώματα... 68 6. Ευθύνη για πραγματικά ελαττώματα ή έλλειψη συνομολογημένων ιδιοτήτων... 68 III. Παράβαση παρεπόμενων υποχρεώσεων του πωλητή... 69 1. Πλημμελής εκπλήρωση... 69 2. Αδυναμία...69 3. Υπερημερία... 69 IV. Προστασία του αγοραστή με άλλες διατάξεις και παραγραφή... 69 1. Προστασία αγοραστή με βάση άλλες διατάξεις... 69 2. Παραγραφή... 70 V. Παράβαση κύριων υποχρεώσεων του αγοραστή... 70 VI. Παράβαση παρεπόμενων υποχρεώσεων του αγοραστή... 70 9. Ο κίνδυνος στην πώληση... 71 I. Έννοια και γενικοί κανόνες... 71 1. Κίνδυνος του πράγματος... 72 2. Κίνδυνος της παροχής... 72 3. Κίνδυνος της αντιπαροχής... 73 II. Οι κανόνες για τον κίνδυνο του τιμήματος... 73 1. Εισαγωγικά... 73 2. Μετάθεση του κινδύνου με την παράδοση του πράγματος... 74 3. Μετάθεση του κινδύνου με τη μεταγραφή της σύμβασης... 75 4. Μετάθεση του κινδύνου στην πώληση με συμφωνία αποστολής... 76 5. Στην πώληση δικαιώματος... 79 XIV

III. Άλλες συνέπειες της μετάθεσης του κινδύνου... 79 1. Κατανομή ωφελημάτων και βαρών... 79 2. Δαπάνες επί του πράγματος... 80 3. Τόκος του τιμήματος... 80 10. Η ευθύνη του πωλητή για ελαττώματα του πράγματος... 81 I. Η ευθύνη του πωλητή για πραγματικά ελαττώματα και έλλειψη συνομολογημένων ιδιοτήτων... 82 1. Η ρύθμιση του νόμου... 82 2. Νομική φύση της ευθύνης... 84 II. Προϋποθέσεις της ευθύνης... 86 1. Έγκυρη σύμβαση πώλησης... 86 2. Έλλειψη ανταπόκρισης του πράγματος στη σύμβαση... 87 3. Πραγματικό ελάττωμα... 87 4. Συνομολογημένη ιδιότητα... 91 5. Κριτήρια έλλειψης ανταπόκρισης του πράγματος στη σύμβαση... 94 6. Πλημμελής εγκατάσταση... 95 7. Κρίσιμος χρόνος... 95 8. Βάρος απόδειξης... 97 III. Αποκλεισμός ευθύνης... 97 1. Γνώση του αγοραστή... 97 2. Υλικά που χορήγησε ο αγοραστής... 98 3. Άγνοια πωλητή για τις τυχόν γενόμενες δηλώσεις σχετικά με την ποιότητα και την απόδοση του πράγματος... 98 4. Πταίσμα ή υπερημερία του αγοραστή... 99 5. Συμφωνία των μερών... 99 6. Ανεπιφύλακτη παραλαβή...101 IV. Τα δικαιώματα του αγοραστή...101 1. Εισαγωγικά...101 2. Δικαίωμα για διόρθωση ή αντικατάσταση...101 3. Δικαίωμα του πωλητή για αντικατάσταση...105 4. Δικαίωμα υπαναχώρησης από την πώληση...107 5. Δικαίωμα μείωσης του τιμήματος...111 6. Δικαίωμα αποζημίωσης...113 7. Συρροή δικαιωμάτων...115 8. Η παραγραφή ή απόσβεση των δικαιωμάτων...116 9. Παροχή εγγύησης...120 10. Δικαίωμα αναγωγής του πωλητή...121 V. Η σχέση της ρύθμισης των ΑΚ 534 επ. προς τις γενικές διατάξεις...122 1. Μη εκπλήρωση της παροχής...122 2. Πλάνη...122 XV

3. Απάτη...123 4. Αδικοπραξία...123 5. Ευθύνη από διαπραγματεύσεις...123 11. Ζητήματα της πώλησης κατά τον ν. 2251/1994 για την προστασία των καταναλωτών...124 I. Εισαγωγή...124 II. Η πώληση εκτός εμπορικού καταστήματος (άρθρο 3 του ν. 2251/1994)...125 1. Έννοια...125 2. Εξαιρέσεις...126 3. Υποχρέωση τήρησης έγγραφου τύπου...128 4. Δικαίωμα υπαναχώρησης...129 III. Η πώληση από απόσταση (άρθρο 4 του ν. 2251/1994)...133 1. Έννοια και πεδίο εφαρμογής...133 2. Εξαιρέσεις...135 3. Υποχρέωση τήρησης τύπου...135 4. Υπαναχώρηση...137 5. Λοιπές ρυθμίσεις...139 IV. Πώληση καταναλωτικών αγαθών και εγγυήσεις (άρθρο 5 του ν. 2251/1994)...140 1. Εισαγωγικά...140 2. Παροχή ενημερωτικών οδηγιών...140 3. Παροχή εγγύησης (άρθρο 5 4 επ. του ν. 2251/1994)...141 12. Η ανταλλαγή...144 I. Έννοια, νομική φύση και νομοθετική ρύθμιση...144 1. Έννοια...144 2. Νομική φύση...144 3. Ρύθμιση...145 II. Σύγκριση μεταξύ πώλησης και ανταλλαγής...145 1. Αντικείμενο...145 2. Αντιπαροχή...145 3. Εφαρμοστέες διατάξεις...145 III. Ιδιαίτερες μορφές ανταλλαγής...146 1. Μεικτή σύμβαση...146 2. Ανταλλαγή και διπλή πώληση...146 IV. Άλλες ανταλλακτικές συμβάσεις...147 XVI

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ Η ΜΙΣΘΩΣΗ ΠΡΑΓΜΑΤΟΣ 13. Έννοια, στοιχεία και σύναψη της σύμβασης...149 I. Έννοια, νομική φύση και νομοθετική ρύθμιση...149 1. Έννοια...149 2. Νομική φύση...149 3. Νομοθετική ρύθμιση...150 II. Στοιχεία της σύμβασης...151 1. Ουσιώδη στοιχεία...151 2. Λοιπά στοιχεία...154 III. Κατάρτιση της σύμβασης...155 IV. Εκμίσθωση κοινού πράγματος...156 14. Δικαιώματα και υποχρεώσεις των μερών...158 I. Κύριες υποχρεώσεις του εκμισθωτή...159 1. Υποχρέωση παράδοσης του μισθίου...159 2. Υποχρέωση κατάλειψης του μισθίου στον μισθωτή...159 3. Υποχρέωση διατήρησης του μισθίου κατάλληλου για τη συμφωνημένη χρήση καθόλη τη διάρκεια της μίσθωσης...160 II. Παρεπόμενες υποχρεώσεις του εκμισθωτή...160 1. Καταβολή βαρών και φόρων...160 2. Απόδοση δαπανών...161 3. Υποχρεώσεις από την καλή πίστη...162 III. Δικαιώματα του μισθωτή...162 1. Δικαίωμα κατοχής και χρήσης του μισθίου...162 2. Δικαίωμα παραχώρησης της χρήσης σε τρίτον...162 3. Δικαίωμα αφαίρεσης των κατασκευασμάτων...165 IV. Κύρια υποχρέωση του μισθωτή...166 1. Χρόνος καταβολής μισθώματος...166 2. Τόπος καταβολής μισθώματος...166 3. Απαλλαγή μισθωτή...166 4. Παραγραφή αξίωσης μισθώματος...168 V. Παρεπόμενες υποχρεώσεις του μισθωτή...168 1. Υποχρέωση παραλαβής και πραγματικής χρήσης...169 2. Υποχρέωση καλής χρήσης...169 3. Υποχρέωση ειδοποίησης...171 4. Απαγόρευση υπομίσθωσης...171 5. Υποχρέωση απόδοσης μισθίου...171 6. Υποχρέωση ανοχής...173 VI. Δικαιώματα εκμισθωτή...173 XVII

1. Αξίωση απόδοσης μισθίου επί δυστροπίας...173 2. Δικαίωμα νόμιμου ενεχύρου...175 3. Εγγυοδοσία...178 VII. Προστασία του μισθωτή κατά τις γενικές διατάξεις...179 1. Προστασία του μισθωτή ως κατόχου...179 2. Προστασία του μισθωτή έναντι του κυρίου...180 15. Ανώμαλη εξέλιξη της σύμβασης...181 I. Μη εκπλήρωση των υποχρεώσεων του εκμισθωτή...181 1. Μη παραχώρηση της χρήσης...182 2. Αδυναμία παροχής...182 3. Υπερημερία...182 4. Πλημμελής εκπλήρωση...183 II. Ευθύνη του εκμισθωτή για ελαττώματα του μισθίου...183 1. Έννοια πραγματικών ελαττωμάτων...183 2. Έννοια ιδιοτήτων...184 3. Έννοια νομικών ελαττωμάτων...184 4. Ευθύνη εκμισθωτή...185 5. Κρίσιμος χρόνος...185 III. Δικαιώματα του μισθωτή...186 1. Αξίωση για άρση του ελαττώματος...186 2. Δικαίωμα για μείωση ή μη καταβολή του μισθώματος...187 3. Αξίωση αποζημίωσης...187 4. Δικαίωμα καταγγελίας της μίσθωσης...188 5. Συρροή δικαιωμάτων...191 IV. Αποκλεισμός της ευθύνης του εκμισθωτή...191 1. Γνώση του μισθωτή...191 2. Άγνοια του μισθωτή από βαριά αμέλεια...192 3. Ανεπιφύλακτη παραλαβή...192 4. Υπαιτιότητα του μισθωτή...193 5. Ρήτρα απαλλαγής ή περιορισμού της ευθύνης...193 6. Έκταση αποκλεισμού ευθύνης...194 V. Μη εκπλήρωση των υποχρεώσεων του μισθωτή...194 1. Μη εκπλήρωση...194 2. Υπερημερία...194 3. Πλημμελής εκπλήρωση...195 VI. Δικαίωμα καταγγελίας από τον εκμισθωτή...195 1. Καθυστέρηση μισθώματος...195 2. Κακή χρήση του μισθίου...198 16. Η εκποίηση του μισθίου...200 I. Εισαγωγικά...200 XVIII

II. Εκποίηση του μίσθιου κινητού...201 1. Εκποίηση πριν από την παραχώρηση της χρήσης...201 2. Εκποίηση μετά την παραχώρηση της χρήσης...201 III. Εκποίηση του ακινήτου όταν η μίσθωση αποδεικνύεται με έγγραφο βέβαιης χρονολογίας...202 1. Εισαγωγικά...202 2. Η ρύθμιση της ΑΚ 614...202 3. Προϋποθέσεις εφαρμογής...203 4. Αποτελέσματα εφαρμογής...205 IV. Εκποίηση του ακινήτου όταν η μίσθωση δεν αποδεικνύεται με έγγραφο βέβαιης χρονολογίας...206 1. Η ρύθμιση της ΑΚ 615...206 2. Προϋποθέσεις εφαρμογής...207 3. Αποτελέσματα εφαρμογής...207 V. Διάθεση μισθωμάτων...208 1. Εισαγωγικά...208 2. Η ρύθμιση της ΑΚ 616...209 3. Η ρύθμιση της ΑΚ 617...210 VI. Μισθώσεις με διάρκεια πάνω από εννέα έτη...211 1. Η ρύθμιση...211 2. Πεδίο εφαρμογής...211 3. Συνέπεια μη εφαρμογής της ΑΚ 618...212 17. Η λήξη της μίσθωσης...213 I. Λόγοι λήξης της μίσθωσης...213 II. Πάροδος του ορισμένου χρόνου...214 III. Η καταγγελία γενικά...214 1. Έννοια...214 2. Προϋποθέσεις...215 3. Είδη...216 4. Συνέπειες...216 IV. Τακτική και έκτακτη καταγγελία...217 1. Τακτική καταγγελία...217 2. Έκτακτη καταγγελία από τον μισθωτή...218 3. Έκτακτη καταγγελία από τον εκμισθωτή...219 V. Ειδικές περιπτώσεις καταγγελίας...219 1. Μίσθωση διάρκειας άνω των τριάντα ετών...219 2. Καταγγελία κληρονόμων...220 3. Καταγγελία για σπουδαίο λόγο...221 4. Παράβαση όρου της μισθωτικής σύμβασης...222 VI. Συνέπειες λήξης της μίσθωσης...223 XIX

1. Απόσβεση της ενοχής...223 2. Σχέση εκκαθάρισης...223 18. Παράταση της μίσθωσης και αναμίσθωση...227 I. Παράταση της μίσθωσης...227 1. Συμφωνία των μερών...227 2. Άσκηση δικαιώματος προαιρέσεως...227 3. Ρήτρα παρατάσεως...227 4. Νομοθετική ρύθμιση...228 II. Αναμίσθωση...228 1. Έννοια...228 2. Τρόποι κατάρτισης...228 3. Όροι Διάρκεια...229 4. Σιωπηρή αναμίσθωση κατά την ΑΚ 611...229 19. Ειδικές μορφές μίσθωσης...231 I. Η μίσθωση αγροτικού κτήματος...231 1. Έννοια, νομική φύση και διάρκεια...231 2. Νομοθετική ρύθμιση...232 3. Υποχρεώσεις του εκμισθωτή...233 4. Υποχρεώσεις του μισθωτή...234 5. Λύση και παράταση της μίσθωσης...237 II. Η επίμορτη αγροληψία...238 1. Έννοια-Μίσθωμα...238 2. Νομοθετικό πλαίσιο...238 3. Διεύθυνση εκμετάλλευσης-εποπτεία...239 4. Βάρη-Φόροι-Έξοδα...239 5. Καταγγελία της σύμβασης...239 III. Η μίσθωση προσοδοφόρου αντικειμένου...240 1. Έννοια...240 2. Αντικείμενο...240 3. Νομοθετική ρύθμιση...241 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ Η ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΟΥ 20. Έννοια, σύναψη και λήξη...243 I. Έννοια, νομική φύση και νομοθετική ρύθμιση...244 1. Έννοια...244 2. Σημασία...245 3. Νομική φύση...245 4. Νομοθετική ρύθμιση...246 XX

II. Ουσιώδη στοιχεία της σύμβασης...246 1. Έργο...247 2. Αμοιβή...248 III. Η σύναψη της σύμβασης...250 1. Τρόπος και τύπος κατάρτισης...250 2. Συμβαλλόμενοι...251 3. Ειδικές προϋποθέσεις κύρους της σύμβασης έργου...251 4. Κατάρτιση της σύμβασης κατά την ΑΚ 682 2...252 IV. Διάκριση από άλλες συμβάσεις...253 1. Διάκριση από σύμβαση εργασίας...253 2. Διάκριση από σύμβαση πώλησης...253 3. Διάκριση από σύμβαση μίσθωσης πράγματος...254 4. Διάκριση από σύμβαση εντολής...256 V. Ειδικές μορφές σύμβασης έργου...257 1. Ιδιαίτερα είδη σύμβασης έργου στον χώρο της κατασκευής ακινήτων...257 2. Η σύμβαση εκτέλεσης δημόσιων έργων...258 3. Η σύμβαση έντυπης έκδοσης...258 4. Η σύμβαση διαφήμισης...259 5. Η σύμβαση δημόσιων θεαμάτων ή παιγνίων...259 6. Η σύμβαση μεταφοράς...260 VI. Λήξη της σύμβασης έργου...260 1. Γενικοί λόγοι...260 2. Θάνατος του εργολάβου...260 3. Καταγγελία εκ μέρους του εργοδότη...261 4. Υπαναχώρηση...263 21. Υποχρεώσεις και δικαιώματα των μερών...264 I. Υποχρεώσεις του εργολάβου κατά την εκτέλεση του έργου...265 1. Υποχρέωση προσήκουσας εκτέλεσης του έργου...265 2. Υποχρέωση αυτοπρόσωπης εκτέλεσης...266 3. Υποχρέωση έγκαιρης έναρξης και παράλειψης επιβράδυνσης εκτέλεσης του συμφωνηθέντος έργου...268 4. Υποχρέωση διόρθωσης ελλείψεων κατά την εκτέλεση του έργου...269 5. Υποχρέωση ειδοποίησης...271 6. Υποχρεώσεις ως προς τη χορηγηθείσα ύλη...272 II. Δικαίωμα υπαναχώρησης του εργοδότη...272 1. Προϋποθέσεις του δικαιώματος υπαναχώρησης...272 2. Η άσκηση του δικαιώματος υπαναχώρησης...275 3. Συνέπειες από την άσκηση του δικαιώματος υπαναχώρησης...276 4. Υπερημερία του εργολάβου...277 XXI

III. Υποχρεώσεις του εργολάβου μετά την αποπεράτωση του έργου...277 1. Υποχρέωση εργολάβου για παράδοση του έργου...277 2. Παράδοση του έργου χωρίς ελάττωμα...278 3. Δυνατότητες εργοδότη...278 IV. Υποχρεώσεις του εργοδότη...278 1. Υποχρέωση καταβολής αμοιβής...278 2. Υποχρέωση καταβολής μισθού εργατών...282 3. Η υποχρέωση σύμπραξης του εργοδότη...282 4. Παρεπόμενες υποχρεώσεις...284 5. Νόμιμο ενέχυρο του εργολάβου...284 V. Κίνδυνος του έργου...285 1. Έννοια...285 2. Κρίσιμος χρόνος...286 3. Πρόωρη μετάθεση του κινδύνου...286 4. Συνέπειες μετάθεσης του κινδύνου κατά την ΑΚ 698...288 5. Κίνδυνος της ύλης...289 VI. Ευθύνη του εργολάβου λόγω ελλείψεων του έργου...289 1. Χαρακτηριστικά γνωρίσματα της ευθύνης...289 2. Δικαιώματα του εργοδότη από την ύπαρξη επουσιωδών ελαττωμάτων...291 3. Δικαιώματα του εργοδότη από την ύπαρξη ουσιωδών ελαττωμάτων ή την έλλειψη συμφωνημένων ιδιοτήτων...292 4. Αξίωση αποζημίωσης λόγω ελλείψεων από υπαιτιότητα του εργολάβου...294 5. Συρροές...295 6. Παραγραφή...295 7. Απαλλαγή του εργολάβου από την ευθύνη...296 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ ΔΑΝΕΙΟ ΚΑΙ ΧΡΗΣΙΔΑΝΕΙΟ 22. Το δάνειο...301 I. Έννοια...302 II. Σύσταση και νομική φύση...303 1. Σύσταση...303 2. Νομική φύση...303 III. Ουσιώδη στοιχεία...304 1. Αντικαταστατά πράγματα...304 2. Μεταβίβαση της κυριότητας του δανείσματος...305 3. Σκοπός χρησιμοποίησης του δανείσματος...306 XXII

4. Συμφωνία απόδοσης του δανείου...307 IV. Είδη δανείων...307 V. Δάνειο και άνοιγμα πίστωσης...308 1. Η σύμβαση ανοίγματος πίστωσης...308 2. Πλεονεκτήματα της σύμβασης ανοίγματος πίστωσης...309 VΙ. Υποχρεώσεις του δανειοδότη...311 1. Στο παραδοτικό δάνειο...311 2. Στο συναινετικό δάνειο...311 3. Άρνηση εκπλήρωσης σε αφερέγγυο πρόσωπο...311 VIΙ. Υποχρεώσεις του δανειολήπτη...314 1. Απόδοση δανείσματος...314 2. Καταβολή τόκων...317 3. Παρεπόμενες υποχρεώσεις...319 VIΙΙ. Λήξη της σύμβασης...319 1. Δάνειο ορισμένου χρόνου...319 2. Δάνειο αορίστου χρόνου...319 3. Γενικοί λόγοι λήξης του δανείου...319 4. Αποτελέσματα...319 23. Το χρησιδάνειο...321 I. Έννοια και βασικά στοιχεία...321 1. Έννοια...321 2. Βασικά στοιχεία...322 II. Σύσταση και νομική φύση...323 1. Σύσταση...323 2. Νομική φύση...323 III. Υποχρεώσεις του χρήστη...324 1. Υποχρέωση παραχώρησης χρήσης πράγματος...324 2. Υποχρέωση αποζημίωσης εξαιτίας ελαττωμάτων...325 3. Υποχρέωση απόδοσης δαπανών...326 IV. Υποχρεώσεις του χρησαμένου...326 1. Υποχρέωση χρήσης του πράγματος σύμφωνα με τη σύμβαση...326 2. Υποχρέωση επιβάρυνσης με τις συνήθεις δαπάνες...327 3. Υποχρέωση απόδοσης του πράγματος...327 4. Παρεπόμενες υποχρεώσεις...329 V. Λήξη της σύμβασης...329 1. Σύμβαση ορισμένου χρόνου...329 2. Σύμβαση αορίστου χρόνου...329 3. Πρόωρη λήξη σύμβασης ορισμένου ή αορίστου χρόνου...330 4. Λοιποί λόγοι λήξης του χρησιδανείου...331 XXIII

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ 24. Η εντολή...333 I. Έννοια και σημασία...334 1. Έννοια...334 2. Σημασία...335 II. Νομική φύση...336 1. Εισαγωγικά...336 2. Ο άμισθος χαρακτήρας της εντολής...337 3. Ο προσωπικός και εμπιστευτικός χαρακτήρας της εντολής...338 III. Διάκριση από συγγενείς έννοιες...339 1. Διάκριση από τη σχέση φιλοφροσύνης...339 2. Διάκριση από την πληρεξουσιότητα...339 3. Διάκριση από τη σύμβαση διεξαγωγής ξένων υποθέσεων...341 4. Διάκριση από τη σύμβαση παραγγελίας...342 5. Διάκριση από τη σύμβαση εμπορικής αντιπροσωπείας...343 6. Διάκριση από τη σύμβαση μεταφοράς...343 7. Διάκριση από τη συμβουλή ή σύσταση (ΑΚ 729)...344 IV. Τύπος...345 V. Η κύρια υποχρέωση του εντολοδόχου...347 1. Εισαγωγικά...347 2. Υποκατάσταση...347 3. Παρέκκλιση από τα όρια της εντολής...350 VI. Νόμιμες υποχρεώσεις...352 1. Υποχρέωση πληροφόρησης και λογοδοσίας...352 2. Υποχρέωση απόδοσης «ληφθέντων» και «αποκτηθέντων» από τη σύμβαση εντολής...353 3. Υποχρέωση τοκοδοσίας...355 VII. Ευθύνη εντολοδόχου...355 VIII. Υποχρεώσεις του εντολέα...356 1. Υποχρέωση προκαταβολής δαπανών...356 2. Υποχρέωση απόδοσης δαπανών...357 3. Υποχρέωση ανόρθωσης ζημιών...358 IX. Λύση της σύμβασης εντολής...358 1. Ανάκληση...359 2. Καταγγελία...360 3. Άλλοι λόγοι λύσης της εντολής...361 4. Συνέχιση της υπόθεσης...363 5. Ευθύνη του εντολέα μετά τη λύση της εντολής...363 XXIV

25. Η παρακαταθήκη...365 I. Έννοια και σημασία...366 1. Έννοια...366 2. Σημασία...366 II. Αντικείμενο της παρακαταθήκης...367 1. Μόνο κινητό πράγμα...367 2. Πράγματα αντικαταστατά και μη...368 3. Ασώματα αγαθά...368 4. Ομάδα πραγμάτων...368 5. Πρόσωπα...368 6. Χρυσά ή ξένα νομίσματα...369 III. Είδη παρακαταθήκης...369 1. Ομαλή και ανώμαλη παρακαταθήκη...369 2. Μεσεγγύηση...369 3. Δημόσια κατάθεση...370 4. Μορφές παρακαταθήκης που ρυθμίζονται από τον νόμο...370 IV. Νομική φύση...371 1. Εισαγωγικά...371 2. Ο παραδοτικός χαρακτήρας της σύμβασης...371 V. Κατάρτιση της σύμβασης...373 1. Συμφωνία για φύλαξη του πράγματος...373 2. Παράδοση του πράγματος...374 3. Κυριότητα επί του πράγματος...374 4. Τύπος...375 VI. Παροχές των μερών...375 1. Η φύλαξη του πράγματος...378 2. Αξίωση αμοιβής...379 VII. Δικαιώματα και υποχρεώσεις του θεματοφύλακα...379 1. Εισαγωγικά...379 2. Απαγόρευση χρήσης του παρακαταθέντος...381 3. Δικαίωμα υποκατάστασης...382 4. Υποχρέωση απόδοσης...385 VIII. Υποχρεώσεις του παρακαταθέτη...385 1. Εισαγωγικά...385 2. Υποχρέωση απόδοσης δαπανών...385 3. Υποχρέωση αποζημίωσης...385 IX. Η ανώμαλη παρακαταθήκη...386 1. Έννοια...386 2. Σημασία...387 3. Ανώμαλη παρακαταθήκη και δάνειο...387 XXV

4. Ρύθμιση...388 5. Παρακαταθήκη χρεογράφων...389 26. Η μεσιτεία...390 I. Έννοια, σημασία και ρύθμιση της σύμβασης...390 1. Έννοια...390 2. Νομοθετική ρύθμιση...391 ΙΙ. Νομική φύση...392 ΙΙΙ. Σύναψη της σύμβασης μεσιτείας...392 IV. Οι παροχές του μεσίτη...393 1. Μεσολάβηση...394 2. Υπόδειξη ευκαιρίας...394 V. Η μεσιτική αμοιβή (μεσιτικά)...395 1. Εισαγωγικά...395 2. Σύναψη της κύριας σύμβασης...396 3. Σύναψη προσυμφώνου...399 4. Σύναψη της κύριας σύμβασης υπό αίρεση...400 5. Σιωπηρώς συμφωνηθείσα αμοιβή...401 6. Καθορισμός της αμοιβής...401 7. Απαλλαγή του μεσιτικού εντολέα από την υποχρέωση πληρωμής αμοιβής...401 8. Υπέρμετρη αμοιβή...403 VI. Καταβολή δαπανών...403 VII. Λύση της σύμβασης μεσιτείας...404 1. Γενικοί λόγοι λύσης...404 2. Ειδικοί λόγοι λύσης...404 27. Η προκήρυξη...406 I. Έννοια και νομική φύση...406 1. Έννοια...406 2. Νομική φύση...409 II. Αμοιβή...409 1. Περιεχόμενο της αμοιβής...409 2. Προϋποθέσεις καταβολής της αμοιβής...410 3. Εκτέλεση από περισσοτέρους...412 III. Ευθύνη των μερών...413 1. Ευθύνη του προκηρύξαντος...414 2. Ευθύνη του δικαιούχου της αμοιβής...414 IV. Λήξη της προκήρυξης...414 1. Εισαγωγικά...414 2. Ανάκληση προκήρυξης...414 XXVI

28. Η σύμβαση ξενίας...416 I. Έννοια, νομική φύση και νομοθετική ρύθμιση...416 1. Έννοια...416 2. Νομική φύση...417 3. Νομοθετική ρύθμιση...418 ΙΙ. Η κατάρτιση της σύμβασης...418 ΙΙΙ. Υποχρεώσεις των μερών...418 1. Υποχρεώσεις του ξενοδόχου...418 2. Υποχρεώσεις του πελάτη...420 IV. Η ευθύνη του ξενοδόχου σε περίπτωση ανώμαλης εξέλιξης της σύμβασης...420 1. Εισαγωγικά...420 2. Η ευθύνη για τα εισκομισθέντα...420 V. Η ευθύνη του πελάτη σε περίπτωση ανώμαλης εξέλιξης της σύμβασης και η νομική εξασφάλιση του ξενοδόχου...425 1. Η ευθύνη λόγω μη καταβολής του «μισθώματος»...425 2. Η ευθύνη προς αποζημίωση του ξενοδόχου λόγω πρόκλησης ζημιών στο μίσθιο...425 3. Νομική εξασφάλιση του ξενοδόχου...426 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ ΠΑΡΕΠΟΜΕΝΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ 29. Η εγγύηση...427 I. Εισαγωγή...429 1. Έννοια και σκοπός...429 2. Προσωπική ασφάλεια...429 3. Οικονομική σημασία...430 II. Νομική φύση...431 1. Ετεροβαρής σύμβαση...431 2. Αφηρημένη σύμβαση...431 3. Παρεπόμενος χαρακτήρας...432 4. Επικουρικός χαρακτήρας...433 III. Διάκριση από συγγενείς έννοιες...434 1. Αναδοχή χρέους...434 2. Παθητική εις ολόκληρον ενοχή...434 3. Εγγυοδοτική σύμβαση...435 4. Νόμιμη εγγύηση...435 5. Δικαστική εγγύηση...436 6. «Εγγύηση» στη μίσθωση...436 XXVII

IV. Αντικείμενο της εγγύησης...437 1. Κατά κανόνα οφειλή χρηματική...437 2. Μελλοντική ή υπό αίρεση οφειλή...437 3. Οφειλή έγκυρη...438 4. Εγγύηση για οφειλή ανικάνου...438 5. Εγγύηση για ατελή ενοχή...439 V. Σύναψη της σύμβασης εγγύησης...439 1. Τα συμβαλλόμενα μέρη...439 2. Περιεχόμενο της εγγύησης...440 3. Τύπος...444 4. Κύρος της σύμβασης εγγύησης...447 VI. Η σχέση μεταξύ του εγγυητή και του δανειστή...449 1. Γέννηση της ευθύνης του εγγυητή...449 2. Έκταση ευθύνης του εγγυητή...450 3. Σχέση μεταξύ δανειστή και περισσότερων εγγυητών...452 VII. Ενστάσεις του εγγυητή κατά του δανειστή...453 1. Ενστάσεις του πρωτοφειλέτη...453 2. Ενστάσεις του ίδιου του εγγυητή...457 VIII. Η σχέση μεταξύ του εγγυητή και του πρωτοφειλέτη...459 1. Νομική φύση...459 2. Δικαίωμα αναγωγής...459 3. Υποκατάσταση...461 IΧ. Η σχέση μεταξύ περισσότερων εγγυητών και μεταξύ εγγυητών και εμπράγματων υποχρέων...464 1. Σχέση μεταξύ περισσότερων εγγυητών...464 2. Σχέση εγγυητή και εμπράγματων υποχρέων...465 Χ. Απόσβεση της εγγύησης...466 1. Εισαγωγικά...466 2. Ελευθέρωση του εγγυητή κατά την ΑΚ 862...467 3. Η ελευθέρωση του εγγυητή κατά την ΑΚ 863...468 4. Η ελευθέρωση του εγγυητή λόγω απόσβεσης της κύριας οφειλής...469 5. Η ελευθέρωση του εγγυητή λόγω παρόδου του συμφωνηθέντος χρόνου...470 6. Η καταγγελία της εγγύησης αορίστου χρόνου...471 7. Άλλοι λόγοι απόσβεσης...472 8. Άφεση χρέους...472 9. Θάνατος του εγγυητή, του δανειστή ή του πρωτοφειλέτη...473 ΧΙ. Ο εγγυητής ως καταναλωτής...473 30. Ο συμβιβασμός...475 I. Έννοια, είδη και διάκριση από άλλες δικαιοπραξίες...476 XXVIII

1. Έννοια...476 2. Είδη...476 3. Διάκριση από άλλες δικαιοπραξίες...479 II. Νομική φύση...480 1. Σύμβαση ενοχική...480 2. Σύμβαση υποσχετική...480 3. Σύμβαση αμφοτεροβαρής...480 4. Σύμβαση αιτιώδης...480 III. Κατάρτιση και τύπος...480 1. Κατάρτιση...480 2. Τύπος...481 IV. Περιεχόμενο της σύμβασης...482 1. Έννομες σχέσεις που μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συμβιβασμού...482 2. «Παροχές» των μερών...484 V. Προϋποθέσεις συμβιβασμού...484 1. Γενικές προϋποθέσεις...484 2. Ειδικές προϋποθέσεις...484 VI. Συνέπειες του συμβιβασμού...486 1. Διάλυση της διένεξης...486 2. Ο αναγνωριστικός χαρακτήρας του συμβιβασμού...487 3. Η επίδραση του συμβιβασμού στην εξέλιξη της δίκης...487 4. Η δέσμευση τρίτων από την κατάρτιση συμβιβασμού...488 5. Ο συμβιβασμός στο πλαίσιο της εις ολόκληρον ενοχής...488 VII. Ακυρότητα ή ακυρωσία του συμβιβασμού...489 1. Γενικοί λόγοι ακυρότητας ή ακυρωσίας...489 2. Η διάρρηξη του συμβιβασμού κατά την ΑΚ 872...490 31. Η αφηρημένη υπόσχεση ή αναγνώριση χρέους...492 I. Έννοια και νομική φύση...492 1. Έννοια...492 2. Νομική φύση...493 II. Διάκριση από την αιτιώδη υπόσχεση...494 1. Η αιτιώδης υπόσχεση χρέους...494 2. Ο κανόνας της ΑΚ 873 εδ. β...495 III. Κατάρτιση της σύμβασης...495 1. Συμβαλλόμενα μέρη...495 2. Αντικείμενο...496 3. Τύπος...496 IV. Αποτελέσματα...498 1. Σχέση μεταξύ δανειστή και οφειλέτη...498 XXIX

2. Η επίδραση της βασικής σχέσης...498 3. Η αξίωση του αδικαιολόγητου πλουτισμού...499 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟ ΒΟΗΘΗΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΤΥΧΗΡΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ 32. Η ισόβια πρόσοδος...501 I. Έννοια και νομική φύση...501 1. Έννοια...501 2. Νομική φύση...503 II. Σύσταση της ισόβιας προσόδου...503 1. Τρόποι σύστασης...503 2. Τύπος...504 ΙΙΙ. Η παροχή του υποχρέου της ισόβιας προσόδου...505 1. Τρόπος καταβολής...505 2. Μέγεθος της ισόβιας προσόδου...505 3. Εκχώρηση και κατάσχεση της ισόβιας προσόδου...506 ΙV. Ευθύνη του οφειλέτη της ισόβιας προσόδου...507 1. Η ευθύνη του οφειλέτη με κριτήριο τη νομική φύση της αιτίας της ισόβιας προσόδου...507 2. Αποκλεισμός της άσκησης του δικαιώματος υπαναχώρησης...507 3. Ζητήματα παραγραφής...508 V. Λύση της ισόβιας προσόδου...508 33. Το παίγνιο...510 I. Έννοια και νομοθετική ρύθμιση...510 1. Έννοια...510 2. Νομοθετική ρύθμιση...511 II. Νομική φύση και κατάρτιση...511 1. Νομική φύση...511 2. Κατάρτιση....512 III. Έννομα αποτελέσματα...512 1. Ατελής ενοχή...512 2. Η τύχη άλλων έννομων σχέσεων που σχετίζονται με το παίγνιο...514 34. Το στοίχημα...515 I. Έννοια, νομική φύση και κατάρτιση...515 1. Έννοια...515 2. Νομική φύση...516 3. Κατάρτιση...516 II. Παραβολή του στοιχήματος με το παίγνιο...516 XXX

35. Το λαχείο...518 I. Έννοια και νομική φύση...518 1. Έννοια...518 2. Νομική φύση...518 II. Σύσταση και έννομες συνέπειες...519 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ 36. Έννοια, έννομη σχέση των κοινωνών και διοίκηση του κοινού αντικειμένου...521 I. Έννοια και αντικείμενο...522 1. Έννοια...522 2. Αντικείμενο...522 II. Νομική φύση και νομοθετική ρύθμιση...523 1. Νομική φύση....523 2. Νομοθετική ρύθμιση...524 III. Δικαιώματα του κοινωνού...524 1. Το δικαίωμα στους καρπούς του κοινού αντικειμένου...524 2. Το δικαίωμα χρήσης του κοινού αντικειμένου...525 3. Το δικαίωμα διάθεσης της μερίδας και ολόκληρου του κοινού αντικειμένου...527 IV. Υποχρεώσεις του κοινωνού...529 1. Υποχρέωση συνεισφοράς στις δαπάνες για το κοινό αντικείμενο...529 2. Υποχρεώσεις που πηγάζουν από την καλή πίστη...531 V. Η σχέση των κοινωνών μεταξύ τους και με τρίτους...531 1. Η εσωτερική σχέση των συγκοινωνών...531 2. Η σχέση των κοινωνών με τρίτους...532 VI. Η διοίκηση του κοινού αντικειμένου...533 1. Έννοια...533 2. Γενικά για τους τρόπους διοίκησης του κοινού...535 3. Διοίκηση με ομόφωνη απόφαση των κοινωνών...535 4. Διοίκηση με απόφαση της πλειοψηφίας των κοινωνών...536 5. Κανονισμός από το δικαστήριο...539 6. Διορισμός διαχειριστή...541 7. Ατομική λήψη μέτρων...542 37. Λύσης της κοινωνίας και διανομή του κοινού αντικειμένου...543 I. Εισαγωγικά...543 1. Έννοια της λύσης...543 2. Το δικαίωμα για λύση της κοινωνίας...544 XXXI

3. Αποκλεισμός του δικαιώματος...544 4. Παραγραφή...545 II. Η εξώδικη διανομή του κοινού αντικειμένου...546 1. Σύμβαση διανομής...546 2. Νομική φύση της σύμβασης...546 III. Η δικαστική διανομή του κοινού αντικειμένου...547 1. Έννοια, αγωγή διανομής...547 2. Αυτούσια διανομή...548 3. Διανομή με πλειστηριασμό...552 IV. Έννομες συνέπειες της διανομής...553 1. Δημιουργία νέων δικαιωμάτων...553 2. Αμοιβαίες απαιτήσεις από την κοινωνία...554 3. Η τύχη των εμπράγματων δικαιωμάτων τρίτων στο κοινό πράγμα..554 4. Ευθύνη για ελαττώματα του μέρους που έλαχε στον κάθε κοινωνό 556 V. Δικαστική επιδίκαση επιχείρησης...557 1. Έννοια...557 2. Διαδικασία...557 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ Η ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΑΛΛΟΤΡΙΩΝ 38. Γενικά χαρακτηριστικά του θεσμού...559 I. Έννοια και προϋποθέσεις...559 1. Έννοια...559 2. Προϋποθέσεις...560 II. Τα υποκείμενα της έννομης σχέσης...564 1. Ο κύριος της υπόθεσης...564 2. Ο διοικητής αλλοτρίων...565 ΙΙΙ. Διακρίσεις της διοίκησης αλλοτρίων...566 1. Γνήσια διοίκηση αλλοτρίων...566 2. Μη γνήσια διοίκηση αλλοτρίων...566 3. Κατά πλάνη διοίκηση αλλοτρίων...567 IV. Νομοθετική ρύθμιση...567 V. Νομική φύση...569 39. Οι υποχρεώσεις των μερών...571 I. Υποχρεώσεις του διοικητή...571 1. Υποχρέωση «προσήκουσας» διεξαγωγής της υπόθεσης...572 2. Υποχρέωση για αναγγελία και αναμονή...575 3. Υποχρέωση λογοδοσίας και τοκοδοσίας...576 4. Υποχρέωση απόδοσης του προϊόντος της διοίκησης...576 XXXII

ΙI. Ευθύνη του διοικητή...577 1. Ευθύνη για κάθε πταίσμα...577 2. Ευθύνη και για τα τυχηρά...578 3. Ευθύνη μόνο για δόλο και βαριά αμέλεια...579 4. Ευθύνη ανίκανου ή περιορισμένα ικανού για δικαιοπραξία...579 III. Υποχρεώσεις του κυρίου της υπόθεσης...580 1. Η υποχρέωση απόδοσης δαπανών...580 2. Η υποχρέωση αποζημίωσης...583 VI. Λήξη της διοίκησης αλλοτρίων...583 V. Μη γνήσια διοίκηση αλλοτρίων...584 1. Το πεδίο εφαρμογής της ΑΚ 739...584 2. Υποχρεώσεις του διοικητή...585 3. Ευθύνη του διοικητή...586 4. Παραγραφή...588 5. Δικαιώματα του διοικητή...588 VΙ. Η κατά πλάνη διοίκηση αλλοτρίων...589 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΔΕΚΑΤΟ ΑΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΟΣ ΠΛΟΥΤΙΣΜΟΣ 40. Η αξίωση του αδικαιολόγητου πλουτισμού...591 I. Έννοια και δικαιολογία...591 1. Έννοια...591 2. Δικαιολογία...592 ΙΙ. Σχέση αδικαιολόγητου πλουτισμού και αποζημιώσεως...592 1. Ως προς το αντικείμενό της...593 2. Ως προς τις προϋποθέσεις γέννησης...593 ΙΙΙ. Χαρακτηριστικά της αξίωσης αδικαιολόγητου πλουτισμού...593 1. Το ενιαίο της αξίωσης...593 2. Ο ενοχικός χαρακτήρας της αξίωσης αδικαιολόγητου πλουτισμού...595 3. Επικουρικότητα ή όχι της αξίωσης αδικαιολόγητου πλουτισμού...595 IV. Παραγραφή της αξίωσης αδικαιολόγητου πλουτισμού...597 V. Παραπομπές στις διατάξεις του αδικαιολόγητου πλουτισμού...597 41. Προϋποθέσεις της αξίωσης του αδικαιολόγητου πλουτισμού...599 I. Εισαγωγικά...599 ΙΙ. Πλουτισμός του υποχρέου...600 1. Έννοια...600 2. Σωζόμενος πλουτισμός...600 3. Πραγματικός πλουτισμός...601 4. Συγκεκριμένος πλουτισμός...601 XXXIII

5. Επιβαλλόμενος πλουτισμός...601 ΙΙΙ. Από την περιουσία ή με ζημία του δικαιούχου...602 1. «Όποιος έγινε πλουσιότερος από την περιουσία άλλου»...602 2. «Όποιος έγινε πλουσιότερος με ζημία άλλου»...602 3. Σύγκρουση κριτηρίων...603 IV. Αιτιώδης συνάφεια Το ζήτημα της αμεσότητας...603 1. Αιτιώδης συνάφεια...603 2. Αμεσότητα...604 V. Έλλειψη νόμιμης αιτίας...606 1. Έννοια αιτίας...606 2. Πηγές νόμιμων αιτιών...607 3. Περιπτώσεις έλλειψης νόμιμης αιτίας...610 42. Η αξίωση αδικαιολόγητου πλουτισμού σε περίπτωση παρεμβολής τρίτου προσώπου...614 I. Εισαγωγικά...614 ΙΙ. Γραμμική σχέση...614 1. Έλλειψη αιτίας σε μια από τις δύο σχέσεις...615 2. Έλλειψη αιτίας και στις δύο σχέσεις...615 ΙΙΙ. Τριγωνική σχέση...616 1. Ανύπαρκτη ή ανίσχυρη η σχέση κάλυψης...616 2. Ανύπαρκτη ή ανίσχυρη η σχέση αξίας...617 3. Ανύπαρκτες ή ανίσχυρες και οι δύο σχέσεις...617 43. Η ευθύνη του λήπτη...618 I. Υποχρέωση απόδοσης του πλουτισμού...618 1. Εισαγωγικά...618 2. Αυτούσια απόδοση...619 3. Απόδοση της αξίας του πλουτισμού...619 4. Απόδοση του ανταλλάγματος...620 5. Απόδοση των ωφελημάτων...622 ΙΙ. Απόσβεση της υποχρέωσης απόδοσης...623 1. Εισαγωγικά...623 2. Άρση ή μείωση του πλουτισμού...623 3. Δαπάνες ή ζημίες που αίρουν ή μειώνουν τον πλουτισμό...624 ΙΙΙ. Επαύξηση της ευθύνης του λήπτη...625 1. Περιπτώσεις...625 2. Έκταση της αυξημένης ευθύνης...626 44. Η ευθύνη του τρίτου...628 I. Η ρύθμιση της ΑΚ 913...628 1. Περιεχόμενο και δικαιολογία της διάταξης...628 2. ΑΚ 913 και αρχή της αμεσότητας...629 XXXIV

ΙΙ. Προϋποθέσεις της αξίωσης κατά του τρίτου...629 1. Αξίωση κατά του αρχικού λήπτη...629 2. Διοχέτευση του πλουτισμού σε τρίτο με χαριστική πράξη...629 3. Μη εξακολούθηση της ευθύνης του αρχικού λήπτη...630 ΙΙΙ. Έκταση της ευθύνης του τρίτου...632 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΩΔΕΚΑΤΟ ΑΔΙΚΟΠΡΑΞΙΑ 45. Η αδικοπρακτική ευθύνη...633 I. Βασικές έννοιες...633 1. Αδικοπραξία και αδίκημα...633 2. Υποκειμενική και αντικειμενική ευθύνη...634 ΙΙ. Αδικοπρακτική και δικαιοπρακτική ευθύνη...634 1. Έννοιες...634 2. Διαφορές...635 3. Συρροή...635 ΙΙΙ. Αδικοπρακτική και ποινική ευθύνη...637 46. Προϋποθέσεις της αδικοπρακτικής ευθύνης...639 I. Εισαγωγικά...639 1. Φυσιογνωμία της ΑΚ 914...639 2. Προϋποθέσεις της ΑΚ 914...640 ΙΙ. Ανθρώπινη συμπεριφορά...640 ΙΙΙ. Παράνομη συμπεριφορά...641 1. Έννοια του παρανόμου...641 2. Περιορισμός και διεύρυνση της έννοιας του παρανόμου...642 3. Το παράνομο κρίνεται από τη συμπεριφορά ή από το αποτέλεσμά της;...647 4. Παράνομη παράλειψη...647 5. Αποκλεισμός του παρανόμου...649 IV. Υπαιτιότητα...650 V. Ικανότητα προς καταλογισμό...651 1. Έλλειψη ικανότητας προς καταλογισμό...651 2. Ευθύνη ακαταλογίστου...652 VI. Ζημία...653 VII. Αιτιώδης συνάφεια...654 VIIΙ. Βάρος επίκλησης και απόδειξης...654 47. Περιεχόμενο της αδικοπρακτικής ευθύνης...656 I. Αποζημίωση...656 1. Έκταση...656 XXXV

2. Δικαιούχος...658 3. Υπόχρεος...659 II. Αξίωση για παράλειψη και άρση της προσβολής...659 1. Έννοια...659 2. Η αξίωση για παράλειψη της προσβολής...660 3. Η αξίωση για άρση της προσβολής...660 ΙΙΙ. Αποκατάσταση της ηθικής βλάβης...661 1. Εισαγωγικά...661 2. Προϋποθέσεις επιδίκασης...662 3. Δικαιούχος...663 4. Υπόχρεος...664 5. Έκταση χρηματικής ικανοποίησης...664 6. Δικονομικά...666 48. Θέματα της αδικοπρακτικής ευθύνης...668 I. Ανήθικη βλάβη (ΑΚ 919)...669 1. Χρησιμότητα της διάταξης...669 2. Προϋποθέσεις εφαρμογής...670 3. Η ευθύνη για αποζημίωση...672 4. Περιπτώσεις εφαρμογής της ΑΚ 919...672 5. Αθέμιτος ανταγωνισμός...674 ΙΙ. Δυσφημιστικές διαδόσεις...675 1. Σκοπός της ΑΚ 920 και σχέση με άλλες διατάξεις...675 2. Προϋποθέσεις εφαρμογής...675 ΙΙΙ. Ευθύνη του προστήσαντος...677 1. Εισαγωγικά...677 2. Σχέση των ΑΚ 922 και 334...677 3. Προϋποθέσεις της ευθύνης...678 4. Συνέπειες...682 IV. Ευθύνη του εποπτεύοντος άλλον...682 1. Εισαγωγικά...682 2. Προϋποθέσεις της ευθύνης...683 3. Συνέπειες...685 V. Θανάτωση προσώπου...686 1. Εισαγωγικά...686 2. Έκταση εφαρμογής...686 3. Νοσήλια και έξοδα κηδείας...687 4. Αποζημίωση για τη στέρηση διατροφής...688 5. Αποζημίωση για στέρηση υπηρεσιών...690 6. Τρόπος καταβολής αποζημίωσης...691 7. Τρίτοι υπόχρεοι σε αποζημίωση...692 XXXVI

VI. Βλάβη του σώματος ή της υγείας...694 1. Εισαγωγικά...694 2. Αποζημίωση του θύματος...695 3. Αποζημίωση του έμμεσα ζημιωθέντος...696 4. Αναπηρία ή παραμόρφωση...697 5. Τρόπος καταβολής αποζημίωσης, τρίτοι υπόχρεοι σε αποζημίωση...698 VII. Παραγραφή της αξίωσης αποζημίωσης...698 1. Εισαγωγικά...698 2. Πενταετής παραγραφή...699 3. Η εικοσαετής παραγραφή...701 4. Παραγραφή αξίωσης από αδικοπραξία που συνιστά και κολάσιμη πράξη...701 5. Ευθύνη για ό,τι περιήλθε...701 49. Αστικά αδικήματα βάσει ειδικών νόμων...703 I. Εισαγωγικά: Νέες μορφές αδικοπραξιών...703 ΙΙ. Ευθύνη του παρέχοντος υπηρεσίες...704 1. Εισαγωγικά...704 2. Η πρόταση οδηγίας της 9ης Νοεμβρίου 1990...705 3. Προϋποθέσεις...706 4. Βάρος απόδειξης...709 5. Άρση ή μείωση της ευθύνης...710 III. Ευθύνη του ιδιοκτήτη εντύπου, τηλεοπτικού ή ραδιοφωνικού σταθμού...710 1. Εισαγωγικά...710 2. Προϋποθέσεις...711 IV. Ευθύνη από παράβαση του ν. 2472/1997 για την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα...711 1. Εισαγωγικά...711 2. Προϋποθέσεις νόμιμης επεξεργασίας...712 3. Αστική ευθύνη από την παράβαση του ν. 2472/1997...712 4. Έκταση ευθύνης...713 50. Ευθύνη περισσοτέρων...715 I. Εισαγωγικά...715 ΙΙ. Περιπτώσεις ευθύνης εις ολόκληρον...716 1. Κοινή πράξη...716 2. Παράλληλη ευθύνη...717 3. Διαζευκτική αιτιότητα...718 ΙΙΙ. Η ευθύνη εις ολόκληρον...719 1. Έννοια και έκταση...719 2. Περιορισμός της ευθύνης ενός από τους υποχρέους...719 XXXVII

3. Συντρέχον πταίσμα του ζημιωθέντος...720 IV. Δικαίωμα αναγωγής...721 1. Εισαγωγικά...721 2. Κριτήρια επιμερισμού της ευθύνης...721 3. Παραγραφή της αξίωσης αναγωγής...722 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΤΡΙΤΟ ΕΥΘΥΝΗ ΑΠΟ ΔΙΑΚΙΝΔΥΝΕΥΣΗ 51. Η ευθύνη από διακινδύνευση γενικά...723 Ι. Έννοια...723 ΙΙ. Δικαιολογία...723 ΙΙΙ. Νομική φύση...724 IV. Νομοθετική ρύθμιση...724 1. Περιπτώσεις του ΑΚ...724 2. Ειδικοί νόμοι...724 3. Αρρύθμιστες περιπτώσεις...725 52. Περιπτώσεις ευθύνης από διακινδύνευση...726 Ι. Ευθύνη κατόχου ζώου...727 1. Εισαγωγικά...727 2. Προϋποθέσεις...727 IΙ. Ευθύνη από πτώση κτίσματος ή άλλου έργου...728 1. Εισαγωγικά...728 2. Προϋποθέσεις...729 3. Συνέπειες...729 ΙΙΙ. Ευθύνη από αυτοκίνητο...730 1. Εισαγωγικά...730 2. Πεδίο εφαρμογής του ν. ΓϡΝ /1911...731 3. Υπεύθυνοι...732 4. Προϋποθέσεις...733 5. Έκταση ευθύνης...734 6. Λόγοι απαλλαγής...735 7. Κοινή υπαιτιότητα και κοινές ζημίες...736 8. Σύγκρουση περισσότερων αυτοκινήτων...736 ΙV. Η ευθύνη του παραγωγού ελαττωματικών προϊόντων...737 1. Εισαγωγικά...737 2. Προϋποθέσεις της ευθύνης...738 3. Λόγοι απαλλαγής...740 4. Βάρος απόδειξης...741 5. Νομική φύση της ευθύνης του παραγωγού...742 XXXVIII

6. Συνέπειες της ευθύνης...742 7. Παραγραφή και αποσβεστική προθεσμία...742 8. Παράλληλη εφαρμογή διατάξεων...743 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΑΤΑΔΟΛΙΕΥΣΗ ΔΑΝΕΙΣΤΩΝ 53. Η αγωγή διάρρηξης...745 I. Εισαγωγικά...746 1. Έννοια και σημασία της καταδολίευσης...746 2. Νομική φύση...746 3. Σχέση με άλλες διατάξεις...747 ΙΙ. Προϋποθέσεις της αγωγής διάρρηξης...749 1. Απαλλοτρίωση...749 2. Εκ μέρους του οφειλέτη...750 3. Πρόθεση βλάβης των δανειστών (δόλος του οφειλέτη)...751 4. Γνώση του τρίτου...752 5. Αφερεγγυότητα του οφειλέτη...753 ΙΙΙ. Υποκείμενα της αγωγής διάρρηξης...754 1. Ενάγων...754 2. Εναγόμενος...755 IV. Άσκηση της αγωγής διάρρηξης...756 V. Παραγραφή...757 54. Τα αποτελέσματα της διάρρηξης...758 I. Η ενέργεια της διάρρηξης...758 1. Εισαγωγικά...758 2. Η ρύθμιση κατά τον ΑΚ...758 3. Η ρύθμιση κατά τον ν. 2298/1995...759 II. Έκταση της ευθύνης του τρίτου...761 III. Περισσότεροι δανειστές του οφειλέτη...762 1. Περισσότεροι δανειστές του οφειλέτη...762 2. Περισσότεροι δανειστές του τρίτου...763 ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ...765 XXXIX