ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΔΝΙΚΗΣ ΠΑΙΓΔΙΑΣ



Σχετικά έγγραφα
ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΔΤΙΚΗΣ ΚΑΤΔΥΘΥΝΣΗΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΔΝΙΚΗΣ ΠΑΙΓΔΙΑΣ

Γιπθόδε + Ομπγόλν Δηνμείδην ηνπ άλζξαθα + Νεξό + Ελέξγεηα

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ

Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν

H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ

ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ. Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη Εήηημα 1 ο :

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ

Βάσεις Δεδομέμωμ. Εξγαζηήξην V. Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ

ΗΜΔΡΟΜΗΝΙΑ. ΟΝΟΜΑΣΔΠΩΝΤΜΟ.. ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ..

α) ηε κεηαηόπηζε x όηαλ ην ζώκα έρεη κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ζέζεο δ) ην κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ηεο ηαρύηεηαο

ΔΞΑΛΑΙΖΞΤΗΘΝ ΓΗΑΓΩΛΗΣΚΑ Γ ΤΑΜΖΣ ΔΛΗΑΗΝΥ ΙΥΘΔΗΝΥ ΔΜΔΤΑΕΝΚΔΛΝ ΚΑΘΖΚΑ ΒΗΝΙΝΓΗΑ ΓΔΛΗΘΖΣ ΞΑΗΓΔΗΑΣ

ΚΕΦ. 2.3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ

Αιγόξηζκνη Γνκή επηινγήο. Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο. Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ. introcsprinciples.wordpress.

Αζθήζεηο 5 νπ θεθαιαίνπ Crash course Step by step training. Dipl.Biol.cand.med. Stylianos Kalaitzis

Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση

ΘΔΜΑ 1 ο Μονάδες 5,10,10

ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ. Η Μηκή ζθέθηεθε έλαλ ηξόπν, γηα λα ζπγθξίλεη κεξηθά δηαθνξεηηθά αληειηαθά πξντόληα. Απηή θαη ν Νηίλνο ζπλέιεμαλ ηα αθόινπζα πιηθά:

ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΓΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ II ΔΠΑΛ

Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ

ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ ΣΔΣΑΡΣΖ 25 ΜΑΨΟΤ 2016 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΑΡΥΔ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΘΔΧΡΗΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ - ΔΠΗΛΟΓΖ

x-1 x (x-1) x 5x 2. Να απινπνηεζνύλ ηα θιάζκαηα, έηζη ώζηε λα κελ ππάξρνπλ ξηδηθά ζηνπο 22, 55, 15, 42, 93, 10 5, 12

Μονοψϊνιο. Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ.

Αζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14

(γ) Να βξεζεί ε ρξνλνεμαξηώκελε πηζαλόηεηα κέηξεζεο ηεο ζεηηθήο ηδηνηηκήο ηνπ ηειεζηή W.

ΒΙΟΣΥΣΣΩΡΕΥΣΗ βιοσυσσώρευση

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου ΥΟΛΕΙΟ..

Σύνθεζη ηαλανηώζεων. Έζησ έλα ζώκα πνπ εθηειεί ηαπηόρξνλα δύν αξκνληθέο ηαιαληώζεηο ηεο ίδηαο ζπρλόηεηαο πνπ πεξηγξάθνληαη από ηηο παξαθάησ εμηζώζεηο:

iii. iv. γηα ηελ νπνία ηζρύνπλ: f (1) 2 θαη

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο

Να ζρεδηάζεηο ηξόπνπο ζύλδεζεο κηαο κπαηαξίαο θαη ελόο ιακπηήξα ώζηε ν ιακπηήξαο λα θσηνβνιεί.

Φςζική Πποζαναηολιζμού Γ Λςκείος. Αζκήζειρ Ταλανηώζειρ 1 ο Φςλλάδιο

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ. Ύλη: Εσθύγραμμη Κίνηζη

Α. Εηζαγσγή ηεο έλλνηαο ηεο ηξηγσλνκεηξηθήο εμίζσζεο κε αξρηθό παξάδεηγκα ηελ εκx = 2

(Ενδεικηικές Απανηήζεις) ΘΔΜΑ Α. Α1. Βιέπε απόδεημε Σει. 262, ζρνιηθνύ βηβιίνπ. Α2. Βιέπε νξηζκό Σει. 141, ζρνιηθνύ βηβιίνπ

ΚΔΦ. 2.4 ΡΗΕΔ ΠΡΑΓΜΑΣΗΚΩΝ ΑΡΗΘΜΩΝ

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου ΥΟΛΕΙΟ..

Απαντήσεις θέματος 2. Παξαθάησ αθνινπζεί αλαιπηηθή επίιπζε ησλ εξσηεκάησλ.

Θέμα Α. Θέμα Β. Α.1 - γ Α.2 - δ Α.3 - γ Α.4 - α Α.5 α. Σ β. Λ γ. Λ δ. Λ ε. Σ

ΟΠΤΙΚΗ Α. ΑΝΑΚΛΑΣΖ - ΓΗΑΘΛΑΣΖ

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΚΥΤΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2015 ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Τεηάπηη 28 Ιανουαπίου 2015 ΛΔΥΚΩΣΙΑ Τάξη: Α Γυμναζίου

ΓΔΧΜΔΣΡΙΑ ΓΙΑ ΟΛΤΜΠΙΑΓΔ

ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ Γεσηέρα 10 Ηοσνίοσ 2019 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΜΑΘΖΜΑΣΗΚΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ. (Ενδεικηικές Απανηήζεις)

Q Η ζσνάρηηζη μέζοσ κόζηοσς μας δίνει ηο κόζηος ανά μονάδα παραγωγής. Q Η ζσνάρηηζη μέζοσ κόζηοσς μας δίνει ηο ζηαθερό κόζηος ανά μονάδα παραγωγής

ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΤ ΜΑΡΙΑ ΣΖΑΜΟΤΡΑΝΗ ΕΛΕΝΗ ΟΤΣΖΙΟΤ ΑΤΓΕΡΙΝΗ ΧΑΙΔΕΜΕΝΑΚΗ ΝΑΣΑΛΙΑ

ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ Γευηέρα 11 Ηουνίου 2018 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΜΑΘΖΜΑΣΗΚΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ. (Ενδεικηικές Απανηήζεις)

f '(x)g(x)h(x) g'(x)f (x)h(x) h'(x) f (x)g(x)

ΜΕΛΕΣΗ E.O.K. ΜΕ ΑΙΘΗΣΗΡΑ ΘΕΗ

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙ ΜΟ

Γιαγώνιζμα Χημείας Γ λσκείοσ 21/10/2012

Κεθάλαιο 7. Πξνζθνξά ηνπ θιάδνπ Μ. ΨΥΛΛΑΚΗ

Δπηιέγνληαο ην «Πξνεπηινγή» θάζε θνξά πνπ ζα ζπλδέεζηε ζηελ εθαξκνγή ζα βξίζθεζηε ζηε λέα ρξήζε.

x x x x tan(2 x) x 2 2x x 1

ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ. Δρώτηση 1

Ονομαηεπώνυμο: Μάθημα: Υλη: Δπιμέλεια διαγωνίζμαηος: Αξιολόγηζη :

ΔΝΓΔΙΚΤΙΚΔΣ ΛΥΣΔΙΣ ΣΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΤΔΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΔΙΟΥ ΓΔΥΤΔΡΑ 27 ΜΑΪΟΥ 2013

ΔΕΟ 13. Ποσοτικές Μέθοδοι. θαη λα ππνινγίζεηε ην θόζηνο γηα παξαγόκελα πξντόληα. Να ζρεδηαζηεί γηα εύξνο πξντόλησλ έσο

ΓΗΜΟΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΟΜΟ Γ

Κεθάιαην 20. Ελαχιστοποίηση του κόστους

Γοκή επαλάιευες Δληοιές Όζο & Μέτρης_όηοσ

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/09/2014

ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ (ΟΜΑΓΑ Β ) ΣΔΣΑΡΣΖ 20 ΜΑΪΟΤ ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΒΗΟΛΟΓΗΑ ΓΔΝΗΚΖ ΠΑΗΓΔΗΑ

Η απνξξόθεζε ηνπ νξαηνύ θσηόο γίλεηαη κέζσ ρξσζηηθώλ νπζηώλ πνπ νλνκάδνληαη τλωροθύλλες.

ΠΟΛΤΜΕΡΙΜΟ - ΠΕΣΡΟΥΗΜΙΚΑ

Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 03. Σηεξενγξαθηθή πξνβνιή ζην δίθηπν Wulf

Άζκηζη ζτέζης κόζηοσς-τρόνοσ (Cost Time trade off) Καηαζκεσαζηική ΑΔ

ΔΝΓΔΙΚΣΙΚΔ ΛΤΔΙ ΣΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΙΜΟΤ 2017

ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Δ. ΔΤΡΔΗ ΣΟΤ ΜΔΣΑΥΗΜΑΣΙΜΟΤ FOURIER ΓΙΑΦΟΡΩΝ ΗΜΑΣΩΝ

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΜΑΘΗΜΑ / ΣΑΞΗ: ΦΤΙΚΗ / Α ΛΤΚΔΙΟΤ ΔΙΡΑ: ΗΜΔΡΟΜΗΝΙΑ: 24/02/2013 ΛΤΔΙ ΘΔΜΑ A

Σημεία Ασύπματηρ Ππόσβασηρ (Hot-Spots)

ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP

ΔΠΙΣΡΟΠΗ ΓΙΑΓΩΝΙΜΩΝ 74 ος ΠΑΝΔΛΛΗΝΙΟ ΜΑΘΗΣΙΚΟ ΓΙΑΓΩΝΙΜΟ ΣΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΑ Ο ΘΑΛΗ 19 Οκηωβρίοσ Δνδεικηικές λύζεις

ΘΔΚΑ ΡΖΠ ΑΛΑΓΛΩΟΗΠΖΠ

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕ ΕΞΕΣΑΕΙ Γ ΣΑΞΗ ΗΜΕΡΗΙΟΤ ΓΕΝΙΚΟΤ ΛΤΚΕΙΟΤ & ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕ ΕΞΕΣΑΕΙ Γ ΣΑΞΗ ΗΜΕΡΗΙΟΤ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β )

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΘΔΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΔΦΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΔΥΘΥΝΣΗΣ Β ΛΥΚΔΙΟΥ ΤΔΣΤ(1) ΣΤΑ ΓΙΑΝΥΣΜΑΤΑ

1. Η απιή αξκνληθή ηαιάλησζε πνπ εθηειεί έλα κηθξό ζώκα κάδαο m = 1 kg έρεη πιάηνο Α = 20 cm θαη

ΓΗΑΓΩΛΗΠΚΑ ΠΡΝ ΚΑΘΖΚΑ ΔΞΗΙΝΓΖΠ ΑΟΣΔΠ ΝΗΘΝΛΝΚΗΘΖΠ ΘΔΩΟΗΑΠ

Κβαντικοί Υπολογισμοί. Πέκπηε Γηάιεμε

Γ ΣΑΞΖ ΔΝΗΑΗΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΜΑΘΖΜΑΣΗΚΑ ΘΔΣΗΚΩΝ ΚΑΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΤΝΑΡΣΖΔΗ ΟΡΗΑ ΤΝΔΥΔΗΑ (έως Θ.Bolzano) ΘΔΜΑ Α

ΥΡΙΣΟΤΓΔΝΝΙΑΣΙΚΔ ΚΑΣΑΚΔΤΔ

6 η Εργαζηηριακή Άζκηζη Επαλήθεσζη Λειηοσργίας Βαζικών Φλιπ-Φλοπ

ΑΠΛΟΠΟΙΗΗ ΛΟΓΙΚΩΝ ΤΝΑΡΣΗΕΩΝ ΜΕ ΠΙΝΑΚΕ KARNAUGH

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΛΓΕΒΡΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ. 1. Να ιπζνύλ ηα ζπζηήκαηα. 1 0,3x 0,1y x 3 3x 4y 2 4x 2y ( x 1) 6( y 1) (i) (ii)

ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ. G. Mitsou

Παιχνίδι γλωζζικής καηανόηζης με ζχήμαηα!

Hellas online Προεπιλεγμένες ρσθμίσεις για FritzBox Fon WLAN 7140 (Annex B) FritzBox Fon WLAN Annex B ( )

Άμεσοι Αλγόριθμοι: Προσπέλαση Λίστας (list access)

ΠΡΟΒΛΖΜΑ 1. ε έλα κεγάιν δέληξν ζπκβηώλνπλ έληνκα ηα νπνία ηξέθνληαη κε κηθξννξγαληζκνύο πνπ παξαζηηνύλ

ΓΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ

ΑΡΥΔ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΔΩΡΙΑ ΛΤΔΙ ΓΙΑΓΩΝΙΜΑΣΟ ΚΔΦΑΛΑΙΟΤ 2

Παλαιοσλαβική Γλώσσα. Ενότητα 11: Μορφολογία Τα Ονόματα/Αντωνυμίες. Αλεξάνδρα Ιωαννίδου. Τμήμα Σλαβικών Σπουδών

ΥΔΣΙΚΟΣΗΣΑ Μεηαζρεκαηηζκνί Γαιηιαίνπ. (Κιαζηθή ζεώξεζε) v t. αθνύ ζύκθσλα κε ηα πεηξάκαηα Mickelson-Morley είλαη c =c.

1. Να ζπγθξίλεηε ηνπο εμσθξηλείο θαη ηνπο ελδνθξηλείο αδέλεο. 2. Πνηα είλαη ηα είδε ηνπ εξεηζηηθνύ ηζηνύ; 3. Να ζπκπιεξσζεί ν παξαθάησ πίλαθαο.

Τκήκα : ΓΘΕΤΘΚΗΣ Ηκ/ληα : 30 / 11 / 2016

Ζ ύιε εκθαλίδεηαη ζε ηξεηο θαηαζηάζεηο: ζηελ ζηεξεή, ζηελ πγξή θαη ζηελ αέξηα.

Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων

Γηαηάμεηο Αλίρλεπζεο Γηαξξνώλ (λεξνύ θαπζίκωλ ρεκηθώλ )

Constructors and Destructors in C++

Transcript:

1 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΔΝΙΚΗΣ ΠΑΙΓΔΙΑΣ ΘΔΜΑ Α Να γξάςεηε ζην ηεηξάδηό ζαο ηνλ αξηζκό θαζεκηάο από ηηο παξαθάησ εκηηειείο πξνηάζεηο Α1 σο Α5 θαη δίπια ην γξάκκα πνπ αληηζηνηρεί ζηε ιέμε ή ηε θξάζε, πνπ ζπκπιεξώλεη ζσζηά ηελ εκηηειή πξόηαζε. Α1. Ο ζθύινο θαη ν ιύθνο αλήθνπλ α. ζηελ ίδηα νηθνγέλεηα β. ζηελ ίδηα ηάμε γ. ζην ίδην είδνο δ. ζην ίδην γέλνο Α2. Πνην από ηα παξαθάησ δελ απνηειεί δεπηεξνγελέο ιεκθηθό όξγαλν; α. νη ακπγδαιέο β. ν ζπιήλαο γ. ν ζύκνο αδέλαο δ. νη ιεκθαδέλεο Α3. Ο αξηζκόο ησλ αηόκσλ θαηά κήθνο κηαο ηξνθηθήο αιπζίδαο α. κεγαιώλεη όηαλ κεηώλεηαη ε βηνκάδα β. παξακέλεη πάληα ζηαζεξόο γ. κέλεη ν ίδηνο όηαλ ε ελέξγεηα παξακέλεη ζηαζεξή δ. κεγαιώλεη όηαλ ππάξρνπλ παξαζηηηθέο ηξνθηθέο ζρέζεηο Α4. Τα πξσηόδσα είλαη: α. κνλνθύηηαξνη επθαξπσηηθνί νξγαληζκνί β. πνιπθύηηαξνη επθαξπσηηθνί νξγαληζκνί γ. πξνθαξπσηηθνί νξγαληζκνί δ. ηίπνηα από ηα παξαπάλσ Α5. Γηα λα ηαμηλνκήζνπκε ηνπο νξγαληζκνύο ζε νηθνγέλεηεο ρξεζηκνπνηνύκε α. ην κεημηνινγηθό θξηηήξην β. ην ηππνινγηθό θξηηήξην γ. ην κεημηνινγηθό θξηηήξην θαη ην ηππνινγηθό θξηηήξην δ. θαλέλα από ηα παξαπάλσ 1

2 ΘΔΜΑ Β Β1. Πσο είλαη δπλαηό λα κεησζεί ε ζπγθέληξσζε ηνπ νμπγόλνπ πνπ βξίζθεηαη δηαιπκέλν ζην λεξό ζε έλα πδάηηλν νηθνζύζηεκα; (Μνλάδεο 9) Β2. Τα νμείδηα ηνπ αδώηνπ είλαη αέξηα πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηε ξύπαλζε ηεο αηκόζθαηξαο. Τη γλσξίδεηε γηα απηά θαη πνηνο ν ξόινο ηνπο; (Μνλάδεο 8) Β3. Πεξηγξάςηε ηα ζηάδηα ηεο αζζέλεηαο ηνπ AIDS (Μνλάδεο 8) Γ1. Πνηεο δηαθνξέο εκθαλίδεη ε πξσηνγελήο από ηε δεπηεξνγελή αλνζνινγηθή απόθξηζε; (Μνλάδεο 7) Γ2. Τη γλσξίδεηε γηα ηα Β-ιεκθνθύηηαξα; (Μνλάδεο 8) Γ3. Τη νλνκάδνπκε θπζηθή επηινγή; (Μνλάδεο 2) Τη ελλννύκε όηαλ ιέκε όηη ε θπζηθή επηινγή είλαη ηνπηθά θαη ρξνληθά πξνζδηνξηζκέλε; (Μνλάδεο 2) Πεξηγξάςηε έλα παξάδεηγκα πνπ λα δείρλεη όηη ε δξάζε ηεο θπζηθήο επηινγήο είλαη ρξνληθά πξνζδηνξηζκέλε (Μνλάδεο 6). Σην νηθνζύζηεκα κηαο γεσξγηθήο θαιιηέξγεηαο ην θαιιηεξγνύκελν θπηό απνηειεί ηξνθή γηα θάκπηεο, πνπ ηνπ πξνθαινύλ δεκηέο. Γηα ηελ πξνζηαζία ησλ θπηώλ ηνπ από ηηο θάκπηεο ν αγξόηεο ρξεζηκνπνίεζε εληνκνθηόλν DDT. Οη θάκπηεο κε ηε ζεηξά ηνπο απνηεινύλ ηξνθή γηα θνηζύθηα, ηα νπνία είλαη ηξνθή γηα θνπθνπβάγηεο. Όινη νη νξγαληζκνί θάζε ηξνθηθνύ επηπέδνπ ηξέθνληαη απνθιεηζηηθά κε νξγαληζκνύο ηνπ πξνεγνύκελνπ ηξνθηθνύ επηπέδνπ. Γ1. Αλ ε βηνκάδα ησλ θαηαλαισηώλ 2 εο ηάμεο είλαη 10.000 Kg, λα ππνινγίζεηε ηε βηνκάδα ζηα άιια ηξνθηθά επίπεδα (Μνλάδεο 6). Γ2. Αλ ε ζπγθέληξσζε ηνπ DDT ζηνπο ηζηνύο ησλ θαηαλαισηώλ 1 εο ηάμεο είλαη 10 mg/kg, λα ππνινγίζεηε ηε ζπγθέληξσζή ηνπ ζηνπο ηζηνύο ησλ θνξπθαίσλ θαηαλαισηώλ (Μνλάδεο 8). Πσο εμεγείηαη ε κεηαβνιή ηεο ζπγθέληξσζεο ηνπ DDT θαηά κήθνο ηεο ηξνθηθήο αιπζίδαο, θαη πσο νλνκάδεηαη ην θαηλόκελν απηό; (Μνλάδεο 6) Γ3. Αλ ην κέζν βάξνο θάζε θνξπθαίνπ θαηαλαισηή είλαη 2 Kg, λα ππνινγηζηεί ν αξηζκόο ησλ θνξπθαίσλ θαηαλαισηώλ πνπ ππάξρνπλ ζην νηθνζύζηεκα (). 2

3 ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΘΔΜΑ Α Α1. δ Α2. γ Α3. δ Α4. α Α5. β ΘΔΜΑ Β Β1. Σρνι. βηβιίν ζει. 108: «Τν ζεξκό λεξό από ηηο ςπθηηθέο εγθαηαζηάζεηο πνπ βξίζθεηαη δηαιπκέλν ζε απηό.». Δπίζεο ζρνι. βηβιίν ζει. 108: «ην θαηλόκελν ηνπ επηξνθηζκνύ. Όζνλ αθνξά ην θαηλόκελν απηό, ην πδάηηλν νηθνζύζηεκα όπσο ηα ςάξηα, πνπ πεζαίλνπλ από αζθπμία». Β2. Τα νμείδηα ηνπ αδώηνπ ζπγθαηαιέγνληαη αλάκεζα ζηνπο πξσηνγελείο ξύπνπο, νη νπνίνη ζπκκεηέρνπλ ζην πεξηβαιινληηθό πξόβιεκα ηνπ θσηνρεκηθνύ λέθνπο. Παξάγνληαη από ηηο κεραλέο εζσηεξηθήο θαύζεο (απηνθηλήησλ, αεξνπιάλσλ, εξγνζηαζίσλ). Μαδί κε ηνπο άιινπο πξσηνγελείο ξύπνπο αληηδξνύλ κε ην νμπγόλν ηεο αηκόζθαηξαο, θάησ από ηελ επίδξαζε ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο, θαη παξάγνπλ ηνπο δεπηεξνγελείο ξύπνπο. Τα νμείδηα ηνπ αδώηνπ πξνθαινύλ θαηαζηξνθέο ζηνπο ηζηνύο ησλ πλεπκόλσλ θαη εμαζζελίδνπλ ηελ αληίζηαζε ηνπ νξγαληζκνύ ζηελ πλεπκνλία, ελώ ε έθζεζε, γηα κεγάιν ρξνληθό δηάζηεκα, ζε ρακειέο ζπγθεληξώζεηο ηνπο, είλαη ππεύζπλε γηα ηελ πξόθιεζε εκθπζήκαηνο. Τα νμείδηα ηνπ αδώηνπ ζπκκεηέρνπλ επίζεο ζην πεξηβαιινληηθό πξόβιεκα ηεο όμηλεο βξνρήο. Απειεπζεξώλνληαη από ηελ εθαηζηεηαθή δξαζηεξηόηεηα, ηηο δηεξγαζίεο απνηθνδόκεζεο ησλ νξγαληθώλ νπζηώλ από ηα βαθηήξηα ηνπ εδάθνπο, θαη θπξίσο από ηελ θαύζε πγξώλ θαπζίκσλ. Με ηελ επίδξαζε ησλ πδξαηκώλ ηεο αηκόζθαηξαο κεηαηξέπνληαη ζε ληηξηθό νμύ, πνπ απνηειεί ζπζηαηηθό ηεο όμηλεο βξνρήο θαη επηζηξέθεη ζηελ επηθάλεηα ηεο γεο δηαιπκέλν ζην λεξό ηεο βξνρήο, ζην ρηόλη, ζηελ νκίριε ή ζην ραιάδη. Δμαηηίαο ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο όμηλεο βξνρήο θαηαζηξέθεηαη ην θύιισκα ησλ δέληξσλ, ειαηηώλεηαη ε γνληκόηεηα ηνπ εδάθνπο θαη ζαλαηώλνληαη νη θπηηθνί θαη δσηθνί νξγαληζκνί ησλ πδάηηλσλ νηθνζπζηεκάησλ. Τν ίδην όκσο θαηλόκελν πξνθαιεί θαηαζηξνθέο θαη ζηα ηζηνξηθά αξρηηεθηνληθά κλεκεία θαη ζηα έξγα ηέρλεο πνπ είλαη θαηαζθεπαζκέλα από κάξκαξν, γηαηί ηα νμέα πνπ πεξηέρνληαη ζηε βξνρή δηαβξώλνπλ ηηο εμσηεξηθέο επηθάλεηέο ηνπο. Β3. Σρνι. βηβιίν ζει. 48-49: «Όηαλ ν ηόο HIV εηζέιζεη ζηνλ νξγαληζκό θαη ην άηνκν νδεγείηαη ηειηθά ζην ζάλαην». 3

4 Γ1. Η πξσηνγελήο αλνζνβηνινγηθή απόθξηζε ελεξγνπνηείηαη θαηά ηελ πξώηε επαθή ηνπ νξγαληζκνύ κε έλα αληηγόλν. Πεξηιακβάλεη ηα ζηάδηα: ελεξγνπνίεζε ησλ βνεζεηηθώλ Τ-ιεκθνθπηηάξσλ, ελεξγνπνίεζε ησλ Β- ιεκθνθπηηάξσλ (ρπκηθή αλνζία), ελεξγνπνίεζε ησλ θπηηαξνηνμηθώλ Τ- ιεκθνθπηηάξσλ (θπηηαξηθή αλνζία), θαη ηεξκαηηζκόο ηεο αλνζνβηνινγηθήο απόθξηζεο. Η δεπηεξνγελήο αλνζνβηνινγηθή απόθξηζε ελεξγνπνηείηαη θαηά ηελ επαθή ηνπ νξγαληζκνύ κε ην ίδην αληηγόλν γηα δεύηεξε (ή επόκελε) θνξά. Σηελ πεξίπησζε απηή ελεξγνπνηνύληαη ηα θύηηαξα κλήκεο, μεθηλά ακέζσο ε έθθξηζε αληηζσκάησλ θαη έηζη δελ πξνιαβαίλνπλ λα εκθαληζηνύλ ηα ζπκπηώκαηα ηεο αζζέλεηαο. Τν άηνκν δελ αζζελεί θαη πηζαλόηαηα δελ αληηιακβάλεηαη όηη κνιύλζεθε. Αλάκεζα ζηα δύν είδε αλνζνβηνινγηθήο απόθξηζεο ππάξρνπλ νη εμήο δηαθνξέο: α) Η πξσηνγελήο αλνζνβηνινγηθή απόθξηζε ελεξγνπνηείηαη θαηά ηελ πξώηε επαθή ηνπ νξγαληζκνύ κε έλα αληηγόλν, ελώ ε δεπηεξνγελήο ελεξγνπνηείηαη θαηά ηελ επαθή ηνπ νξγαληζκνύ κε ην ίδην αληηγόλν γηα δεύηεξε (ή επόκελε) θνξά. β) Η πξσηνγελήο αλνζνβηνινγηθή απόθξηζε νθείιεηαη ζηελ ελεξγνπνίεζε ησλ καθξνθάγσλ θπηηάξσλ, ελώ ε δεπηεξνγελήο νθείιεηαη ζηελ ελεξγνπνίεζε ησλ θπηηάξσλ κλήκεο. γ) Σηελ πξσηνγελή αλνζνβηνινγηθή απόθξηζε ππάξρεη θαζπζηέξεζε ζηελ παξαγσγή ησλ αληηζσκάησλ, ελώ ζηε δεπηεξνγελή μεθηλά ακέζσο ε παξαγσγή αληηζσκάησλ (ζεκείσζε: από ηελ Δηθόλα 1.26 ηνπ ζρνι. βηβιίνπ ζει. 39, θαη ην θείκελν ηεο ζεσξίαο). δ) Σηελ πξσηνγελή αλνζνβηνινγηθή απόθξηζε παξάγεηαη κηθξή πνζόηεηα αληηζσκάησλ, ελώ ζηε δεπηεξνγελή παξάγεηαη κεγαιύηεξε πνζόηεηα (ζεκείσζε: από ηελ Δηθόλα 1.26 ηνπ ζρνι. βηβιίνπ ζει. 39). ε) Σηελ πξσηνγελή αλνζνβηνινγηθή απόθξηζε παξάγνληαη αληηζώκαηα γηα κηθξόηεξν ρξνληθό δηάζηεκα, ελώ ζηε δεπηεξνγελή γηα κεγαιύηεξν ρξνληθό δηάζηεκα (ζεκείσζε: από ηελ Δηθόλα 1.26 ηνπ ζρνι. βηβιίνπ ζει. 39). Γ2. Τα Β-ιεκθνθύηηαξα αλήθνπλ ζηα ιεκθνθύηηαξα, πνπ είλαη ε θύξηα νκάδα θπηηάξσλ πνπ απαξηίδεη ην αλνζνβηνινγηθό ζύζηεκα, θαη αλήθεη ζηα ιεπθά αηκνζθαίξηα. Δίλαη θύηηαξα κηθξά, ζθαηξηθά, κε ππξήλα. Πξνέξρνληαη από ηε δηαθνξνπνίεζε πνιπδύλακσλ αηκνπνηεηηθώλ θπηηάξσλ, ηα νπνία βξίζθνληαη ζηνλ εξπζξό κπειό ησλ νζηώλ, πνπ απνηειεί ην θέληξν ηεο αηκνπνίεζεο. Γηαθνξνπνηνύληαη θαη σξηκάδνπλ ζην κπειό ησλ νζηώλ. Σην 2 ν ζηάδην ηεο αλνζνβηνινγηθήο απόθξηζεο ηα βνεζεηηθά Τ- ιεκθνθύηηαξα, ηα νπνία έρνπλ ελεξγνπνηεζεί από ηα αληηγόλα πνπ βξίζθνληαη εθηεζεηκέλα ζηελ επηθάλεηα ησλ καθξνθάγσλ (ζπλδεδεκέλα κε ηα αληηγόλα ηζηνζπκβαηόηεηαο ηεο επηθάλεηαο ησλ καθξνθάγσλ), εθθξίλνπλ νπζίεο πνπ ελεξγνπνηνύλ ηα Β-ιεκθνθύηηαξα, πξνθεηκέλνπ απηά λα πνιιαπιαζηαζηνύλ θαη ηειηθά λα δηαθνξνπνηεζνύλ ζε πιαζκαηνθύηηαξα θαη Β-ιεκθνθύηηαξα κλήκεο. 4

5 Δθηόο από ηηο νπζίεο πνπ εθθξίλνληαη από ηα βνεζεηηθά Τ- ιεκθνθύηηαξα, ε ελεξγνπνίεζε ησλ Β-ιεκθνθπηηάξσλ κπνξεί λα γίλεη θαη κε ηνλ εμήο ηξόπν: ηα Β-ιεκθνθύηηαξα ζπλζέηνπλ θαη παξνπζηάδνπλ ζηελ επηθάλεηά ηνπο εηδηθέο πξσηεΐλεο πνπ νλνκάδνληαη αλνζνζθαηξίλεο ή αληηζώκαηα. Κάζε Β-ιεκθνθύηηαξν δηαζέηεη ππνδνρείο-αληηζώκαηα πνπ αλαγλσξίδνπλ έλα ζπγθεθξηκέλν αληηγόλν. Οη εηδηθέο απηέο πξσηεΐλεο αλαγλσξίδνπλ ην ζπγθεθξηκέλν αληηγόλν πνπ έρεη εηζέιζεη ζηνλ νξγαληζκό, θαη ζπλδένληαη κε απηό. Δμαηηίαο ηεο ζύλδεζεο απηήο ην Β-ιεκθνθύηηαξν πθίζηαηαη δηαδνρηθέο δηαηξέζεηο, από ηηο νπνίεο παξάγνληαη πιαζκαηνθύηηαξα θαη Β-ιεκθνθύηηαξα κλήκεο. Καη ζηηο δύν πεξηπηώζεηο, ηα πιαζκαηνθύηηαξα εθθξίλνπλ κεγάιεο πνζόηεηεο αληηζσκάησλ εηδηθώλ γηα ην ζπγθεθξηκέλν αληηγόλν, ελώ ηα Β- ιεκθνθύηηαξα κλήκεο ζα ελεξγνπνηεζνύλ ζηελ πεξίπησζε πνπ ν νξγαληζκόο ζα εθηεζεί θαη πάιη ζην ίδην αληηγόλν. Η παξαπάλσ δηαδηθαζία νλνκάδεηαη ρπκηθή αλνζία, γηαηί ηα αληηζώκαηα απειεπζεξώλνληαη κέζα ζην αίκα θαη ηε ιέκθν, αληηδξνύλ κε ην αληηγόλν θαη ην εμνπδεηεξώλνπλ. Γ3. Σρνι. βηβιίν ζει. 126: «Η δηαδηθαζία κε ηελ νπνία νη νξγαληζκνί απνγόλνπο κε επηζπκεηά ραξαθηεξηζηηθά». Δπίζεο ζρνι. βηβιίν ζει. 129: «Πξέπεη επίζεο λα ηνληζηεί ή ζε κηα άιιε ρξνληθή ζηηγκή». Σαλ παξάδεηγκα ρξνληθά πξνζδηνξηζκέλεο θπζηθήο επηινγήο κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ε πεξίπησζε ηεο Biston betularia: ζρνι. βηβιίν ζει. 129-130: «ηεο πεηαινύδαο Biston betularia, ελόο εληόκνπ πνπ είλαη πνιύ δηαδεδνκέλν ζηηο επόκελεο γεληέο από ηηο αλνηρηόρξσκεο». Γ1. Σην νηθνζύζηεκα ηεο γεσξγηθήο θαιιηέξγεηαο ε ηξνθηθή αιπζίδα έρεη σο εμήο: θπηό θάκπηεο θνηζύθηα θνπθνπβάγηεο Γλσξίδνπκε όηη κόλν ην 10% ηεο ελέξγεηαο ελόο ηξνθηθνύ επηπέδνπ πεξλάεη ζην επόκελν, θαζώο ην 90% ηεο ελέξγεηαο ράλεηαη. Τν ίδην ζπκβαίλεη θαη θαηά ηε κεηαθνξά βηνκάδαο, θαζώο όηαλ κεηώλεηαη ε ελέξγεηα πνπ πξνζιακβάλεη θάζε ηξνθηθό επίπεδν από ην πξνεγνύκελό ηνπ, είλαη ινγηθό λα κεηώλεηαη θαη ε πνζόηεηα ηεο νξγαληθήο ύιεο πνπ κπνξνύλ λα ζπλζέζνπλ νη νξγαληζκνί ηνπ, θαη ζπλεπώο κεηώλεηαη ε βηνκάδα ηνπ. Δπνκέλσο, γηα θάζε επόκελν ηξνθηθό επίπεδν ε βηνκάδα ζα ππνδεθαπιαζηάδεηαη (:10) θαη γηα θάζε πξνεγνύκελν ζα δεθαπιαζηάδεηαη (x10). Σύκθσλα κε ηηο πξνεγνύκελεο παξαηεξήζεηο ζα ηζρύεη: βηνκάδα θαηαλαισηώλ 2 εο ηάμεο, δειαδή θνηζπθηώλ = 10.000 Kg βηνκάδα ζηηο θνπθνπβάγηεο = βηνκάδα θνηζπθηώλ :10 = 10.000 Kg :10 = 1.000 Kg 5

6 βηνκάδα ζηηο θάκπηεο = βηνκάδα θνηζπθηώλ x10 = 10.000 Kg x10 = 100.000 Kg βηνκάδα θπηώλ = βηνκάδα ζηηο θάκπηεο x10 = 100.000 Kg x10 = 1.000.000 Kg Γ2. Οη θνξπθαίνη θαηαλαισηέο είλαη νη θνπθνπβάγηεο. Γηα λα ππνινγίζνπκε ηε ζπγθέληξσζε ηνπ DDT ζηνπο ηζηνύο ηνπο ρξεηαδόκαζηε ηε βηνκάδα ηνπο, ε νπνία ππνινγίζηεθε πξνεγνπκέλσο (1.000 Kg), θαη ηελ πνζόηεηα ηνπ DDT πνπ βξίζθεηαη ζην ηξνθηθό ηνπο επίπεδν. Γλσξίδνπκε όηη ην DDT είλαη έλαο ξππαληήο (εληνκνθηόλν) πνπ δελ κεηαβνιίδεηαη θαη δε δηαζπάηαη, νύηε απνβάιιεηαη από ηνπο νξγαληζκνύο ( κε βηνδηαζπώκελε νπζία ). Γηα ην ιόγν απηό όηαλ εηζέιζεη ζηελ ηξνθηθή αιπζίδα ε ίδηα ζπλνιηθή πνζόηεηα πνπ δεζκεύηεθε από ηα θπηά αλακέλεηαη λα βξεζεί θαη ζηηο θάκπηεο, αιιά θαη ζηα θνηζύθηα θαη ηηο θνπθνπβάγηεο. Σπλεπώο, κπνξνύκε λα ππνινγίζνπκε ηελ πνζόηεηα ηνπ DDT από ηε ζπγθέληξσζή ηνπ ζηνπο θαηαλαισηέο 1 εο ηάμεο (θάκπηεο) θαη ηε βηνκάδα πνπ έρνπλ απηνί, θαη λα ηε ρξεζηκνπνηήζνπκε ζηε ζπλέρεηα γηα λα ππνινγίζνπκε ηε ζπγθέληξσζή ηνπ ζηηο θνπθνπβάγηεο: H ζπγθέληξσζε ηνπ DDT ζε θάζε ηξνθηθό επίπεδν είλαη: πνζόηεηα / βηνκάδα ηνπ ηξνθηθνύ επηπέδνπ, άξα ε πνζόηεηά ηνπ ζα είλαη ζηηο θάκπηεο: ζπγθέληξσζε x βηνκάδα = 10 mg/kg x 100.000 Κg = 1.000.000 mg. H ίδηα πνζόηεηα ζα βξίζθεηαη θαη ζηηο θνπθνπβάγηεο, νπόηε ε ζπγθέληξσζή ηνπ εθεί ζα είλαη: πνζόηεηα / βηνκάδα = 1.000.000 mg / 1.000 Kg = 1.000 mg/kg. Όπσο πξναλαθέξζεθε, ην DDT είλαη έλα εληνκνθηόλν πνπ δελ δηαζπάηαη (κε βηνδηαζπώκελε νπζία) από ηνπο νξγαληζκνύο, κε απνηέιεζκα, αθόκα θαη αλ βξίζθεηαη ζε ρακειέο ζπγθεληξώζεηο, λα ζπζζσξεύεηαη ζηνπο θνξπθαίνπο θαηαλαισηέο, θαζώο πεξλά από ηνλ έλα θξίθν ηεο ηξνθηθήο αιπζίδαο ζηνλ επόκελν. Τν θαηλόκελν απηό θαηά ην νπνίν απμάλεηαη ε ζπγθέληξσζε ηνμηθώλ ρεκηθώλ νπζηώλ ζηνπο ηζηνύο ησλ νξγαληζκώλ θαζώο πξνρσξνύκε θαηά κήθνο ηεο ηξνθηθήο αιπζίδαο νλνκάδεηαη βηνζπζζώξεπζε. Γ3. Όπσο πξναλαθέξζεθε νη θνξπθαίνη θαηαλαισηέο ζηελ ηξνθηθή αιπζίδα είλαη νη θνπθνπβάγηεο. Η βηνκάδα ηνπο έρεη ππνινγηζηεί θαη είλαη 1.000 Kg. Οπόηε ηζρύεη: 1 θνπθνπβάγηα έρεη κέζν βάξνο 2 Kg Χ θνπθνπβάγηεο (όιεο) έρνπλ βάξνο 1.000 Kg Χ = 1 x (1.000 Kg / 2 Kg) = 500 θνπθνπβάγηεο ΔΠΙΜΔΛΔΙΑ: ΓΗΜΟΥ ΓΙΑΝΝΗΣ ΦΙΟΝΙΓΟΥ ΔΛΣΑ 6