Ο ζημανηικόηεπορ εσθπόρ ηυν θοινικοειδών, ηο επιβλαβέρ ένηομο Rhynchophorus ferrugineusneus (Coleoptera) (πςγσοθόπορ ή κόκκινο ζκαθάπι) Τν επηβιαβέο έληνκν Rhynchophorus ferrugineusneus (ξπγρνθφξνο ή θφθθηλνο ξπγρσηφο θάλζαξνο ησλ θνηληθνεηδψλ ή θφθθηλν ζθαζάξη) ζεσξείηαη ζήκεξα σο ν ζεκαληηθφηεξνο ερζξφο ησλ θνηληθνεηδψλ. Απνηειεί ην ζεκαληηθφηεξν ερζξφ ησλ θαιιηεξγεηψλ ρνπξκαδηάο ζηελ Αζία θαη ηε Β. Αθξηθή αιιά θαη ησλ θαιισπηζηηθψλ θνηληθνεηδψλ ζε φιεο ηηο κεζνγεηαθέο ρψξεο (Αίγππηνο, Ιζξαήι, Σπξία, Τνπξθία, Ιζπαλία, Πνξηνγαιία, Ιηαιία, Γαιιία, Κχπξνο). Έρεη θαηαρσξεζεί απφ ηελ Δπξσπατθή Κνηλφηεηα σο εσθπόρ καπανηίναρ. Σηα θξάηε κέιε πνπ έρεη εληνπηζηεί ππέπει να λαμβάνονηαι επίζημα μέηπα για καηαπολέμηζη και παπεμπόδιζη εξάπλυζήρ ηος (επεμβάζειρ για ηην πποζηαζία ηυν θοινικοειδών). Σηελ ρψξα καο δηαπηζηψζεθε γηα πξψηε θνξά ην 2005 ζε θνίληθεο ηνπ είδνπο Washingtonia sp. θαη Phoenix canariensis. Μέρξη ζήκεξα ε παξνπζία ηνπ έρεη δηαπηζησζεί ζε πνιιέο πεξηνρέο ηεο ρψξαο καο θαη θπξίσο ζηελ Αηηηθή πξνθαιψληαο κεγάιεο θαηαζηξνθέο. Αλάκεζα ζηα είδε ησλ θνηληθνεηδψλ, πξνζβάιιεη ηνλ Καλάξην Φνίληθα (Phoenix canariensis), ηελ Φνπξκαδηά (P. dactylifera), ηνλ ελδεκηθφ θνίληθα ηνπ Θενθξάζηνπ (P. Theophrasti), ηελ Οπαζηλγθηφληα (Washingtonia sp.) θαη ηνλ Φακαίξσπα (Chamaerops humilis). Πεπιγπαθή ηος ενηόμος Τν Rhynchophorus ferrugineus είλαη θνιεφπηεξν έληνκν ηεο νηθνγέλεηαο ησλ Curculionidae. Τα αθκαία/ηέιεηα (αξζεληθά θαη ζειπθά) έρνπλ θφθθηλν-θαζηαλφ ρξψκα, κήθνο πεξίπνπ 35 mm, πιάηνο 12mm θαη θέξνπλ καθξχ επδηάθξηην ξχγρνο (Φση. 1). Τα απγά έρνπλ ιεπθφ θξεκ ρξψκα θαη σνεηδέο ζρήκα είλαη κήθνπο 2.6mm
θαη πιάηνπο 1.1 mm (Φση. 2). Οη πξνλχκθεο είλαη επθέθαιεο, άπνδεο θαη κπνξνχλ λα θηάζνπλ ζε κήθνο ηα 50 mm, πιάηνο 20mm πξηλ ηε λχκθσζε (Φση. 3α, 3β ). Κάζε πξνλχκθε θαηαζθεπάδεη κία λπκθηθή ζήθε απφ ηηο ίλεο ησλ θνηληθνεηδψλ, ζρήκαηνο νβάι, κήθνπο πεξίπνπ 60mm θαη πιάηνπο 30mm (Φση. 4). Φωτ.1. Ακμαίο Rhynchophorus ferrugineus Φωτ. 2: Αυγό R. ferrugineus Φωτ. 3α & 3β : Προνύμφη R. ferrugineus Φωτ. 4: Νυμφική θήκη από R. ferrugineus Όια ηα ζηάδηα ηνπ R. ferrugineus (απγφ, πξνλχκθε, λχκθε, αθκαίν) εμειίζζνληαη ζην εζσηεξηθφ ηνπ θνίληθα. Τν αθκαίν κπνξεί λα δηαλχζεη απφζηαζε 1 έσο 5 km (αθηίλα πηήζεο). Τα ζειπθά γελλνχλ πεξίπνπ 300 απγά ζε μερσξηζηέο νπέο ή πιεγέο ηνπ θνίληθα ζηελ θνξπθή (ζηεθάλε), ζηε βάζε ησλ λεαξψλ θχιισλ ή ζηνλ θνξκφ. Τα απγά εθθνιάπηνληαη ζε 2-5 εκέξεο. Οη πξνλχκθεο εηζρσξνχλ ζην εζσηεξηθφ ηνπ θνίληθα αλνίγνληαο ζηνέο.
Η αλάπηπμε ησλ πξνλπκθψλ δηαξθεί 1-3 κήλεο. Η λχκθσζε γίλεηαη κέζα ή έμσ απφ ηνλ θνξκφ, κέζα ζε λπκθηθή ζήθε πνπ θηηάρλεη ε πξνλχκθε απφ μεξέο ίλεο ηνπ θνίληθα θαη δηαξθεί 14-21 εκέξεο νπφηε γίλεηαη έμνδνο ησλ αθκαίσλ. Σηνλ ίδην θνίληθα κπνξεί λα απαληψληαη επηθαιππηφκελεο γεληέο θαη λα ζπλππάξρνπλ φια ηα βηνινγηθά ζηάδηα ηνπ εληφκνπ κέρξη ηελ πιήξε θαηαζηξνθή ηνπ θπηνχ νπφηε ηα αθκαία κεηαλαζηεχνπλ ζε λέα θνηληθφδεληξα. Η πξνζβνιή απφ ην ξπγρνθφξν νδεγεί ζην ζάλαην ην θνηληθνεηδέο εάλ δελ ιεθζνχλ έγθαηξα κέηξα γηα ηελ θαηαπνιέκεζή ηνπ θαη επεκβάζεηο ζηα θνηληθνεηδή πνπ γεηηνλεχνπλ κε ηα πξνζβεβιεκέλα Βιολογικόρ κύκλορ ηος R. ferrugineus Τν R. ferrugineus πξνζβάιιεη ηα θνηληθνεηδή θαη παξνπζηάδεη πιεζπζκηαθή δηαθχκαλζε φιν ην ρξφλν αλάινγα κε ηελ δψλε πνπ βξίζθεηαη θαη ηηο θιηκαηηθέο ζπλζήθεο. Δίλαη είδνο ηεο ηξνπηθήο δψλεο (φπσο θαη νη θνίληθεο) νπφηε ηνπο ςπρξνχο κήλεο κεηψλεη ή παχεη ηελ δξαζηεξηφηεηά ηνπ. Γειαδή νη βηνινγηθνί ξπζκνί ηνπ εληφκνπ (αλάπηπμε, σνηνθία θηι) ειαηηψλνληαη. Αληίζεηα, κε ηελ άλνδν ησλ
ζεξκνθξαζηψλ παξαηεξνχληαη πηήζεηο (δηαζπνξά), ζχδεπμε ησλ δχν θχιισλ, σνηνθίεο (αχμεζε πξνζβνιψλ) θαη θπζηθά νη πξνλχκθεο θαηαλαιψλνπλ κεγαιχηεξεο πνζφηεηεο ηξνθήο επηδεηλψλνληαο ηελ θαηάζηαζε ησλ θνηληθνεηδψλ. Η πξφνδνο ηεο πξνζβνιήο δελ είλαη πάληα νξαηή, εηδηθά απφ κε εμεηδηθεπκέλνπο ηερληθνχο. Παξάιιεια, ηα πγηή αιιά κε πξνζηαηεπκέλα θνηληθνεηδή απνηεινχλ ζθαινπάηη γηα ηελ πεξεηαίξσ εμάπισζε ηνπ εληφκνπ ζε δηπιαλέο πεξηνρέο. 2. Σςμπηώμαηα πποζβολήρ Φαξαθηεξηζηηθφ καθξνζθνπηθφ ζχκπησκα είλαη νη νπέο θαη ηα πεξηθεξεηαθά θαγψκαηα ηχπνπ «<» ζηα θχιια, ε θάκςε ησλ παιαηψλ θχιισλ, θαη ε θιίζε ηεο θνξπθήο/θεληξηθψλ θχιισλ (θαξδηάο) ηνπ θνίληθα πνχ δίλεη ζην θπηφ ηελ φςε αλνηθηήο νκπξέιαο θαη ε απνπζία ηεο ζε έληνλα πνιχ έληνλα πξνζβεβιεκέλα θνηληθνεηδή. Σπλήζσο ε δεκηά πνπ πξνθαιείηαη απφ ηηο πξνλχκθεο είλαη νξαηή πνιχ κεηά ηελ έλαξμε ηεο πξνζβνιήο. Υγιήρ ή θαινομενικά ςγιήρ (πποζβεβλημένορ) θοίνικαρ Σςμπηώμαηα (εμθανή) πεπιθεπειακά θαγώμαηα ζηα θύλλα και οπέρ
Ότη ανοικηήρ ομππέλαρ ζε ένηονα πποζβεβλημένοςρ θοίνικερ Σχκθσλα κε ηελ ηποποποιημένη Απόθαζη 2007/365/ΕΚ ηηρ Ε.Ε. θαη ηελ ηειεπηαία απόθαζη ηος Υποςπγείος Αγποηικήρ Ανάπηςξηρ & Τποθίμυν πξνβιέπεηαη άκεζε εθαξκνγή ζρεδίνπ δξάζεο θαη ιήςε κέηξσλ γηα ηελ πξφιεςε θαη ηνλ πεξηνξηζκφ ηεο εμάπισζεο ηνπ εληφκνπ Rhynchophorus ferrugineusneus ζηα θνηληθνεηδή. ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΛΥΣΗ Σσέδιο δπάζηρ για ηην ανηιμεηώπιζη ηος πποβλήμαηορ Λήςε κέηξσλ αληηκεηψπηζεο ηνπ ερζξνχ ησλ θνηληθνεηδψλ απφ νκάδα εηδηθψλ επηζηεκφλσλ κέζσ θαηάιιεινπ εθπαηδεπκέλνπ ζπλεξγείνπ. Μέηπα ανηιμεηώπιζηρ Μέηπα πξέπεη λα ιακβάλνληαη άκεζα γηα φιε ηελ πεξίνδν πνπ ηα έληνκα είλαη δξαζηήξηα, εηδηθφηεξα φκσο πξέπεη λα εληείλνληαη ηηο πεξηφδνπο πνπ παξαηεξείηαη κέγηζην ησλ πηήζεσλ (άλνημε & θζηλφπσξν). Λακβάλνληαο ππφςε ηελ ηζρχνπζα θπηνυγεηνλνκηθή λνκνζεζία ζηε ρψξα καο, ηηο νδεγίεο ηνπ Μπελάθεηνπ Φπηνπαζνινγηθνχ Ιλζηηηνχηνπ, ηελ εκπεηξία απφ ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ πξνβιήκαηνο ζε άιιεο πιεγείζεο πεξηνρέο απφ ην
επηβιαβέο έληνκν θαη βάζεη ηνπ καθξνζθνπηθνχ ειέγρνπ πνπ πξαγκαηνπνηείηαη ζην ζχλνιν ησλ θαηαγεγξακκέλσλ θνηληθνεηδψλ ηεο πεξηνρήο επηιέγνληαη ζπγθεθξηκέλα κέηξα ηα νπνία ιακβάλνληαη γηα ην ζχλνιν ησλ θνηληθνεηδψλ αιιά θαη γηα ην θαζέλα απφ απηά μερσξηζηά αλάινγα κε ην βαζκφ πξνζβνιήο ηνπο ή ηελ ζέζε ηνπο απφ γεηηνληθά πξνζβεβιεκέλα θνηληθνεηδή. Η θέζη μαρ Η ρξήζε ρεκηθψλ ζθεπαζκάησλ πξέπεη λα πεξηνξίδεηαη ζην ειάρηζην φηαλ ππάξρνπλ ελαιιαθηηθέο βηνινγηθέο κέζνδνη, ελψ ε εθαξκνγή ηνπο πξέπεη λα είλαη απφιπηα ζχκθσλε κε ηελ Διιεληθή θαη Δπξσπατθή Ννκνζεζία, έηζη φπσο θαζνξίδεηαη απφ ην ΥπΑΑΤ, ηεξψληαο φια ηα απαξαίηεηα κέηξα πξνζηαζίαο γηα ηνπο εθαξκνζηέο ηεο κεζφδνπ θαη ηνπο πνιίηεο. Η πξνζηαζία ηεο πγείαο ησλ αλζξψπσλ θαη ηνπ πεξηβάιινληνο ζα πξέπεη λα είλαη πξνηεξαηφηεηα φισλ καο. Πέπε Βαξειά