Υπεύθυνοι καθηγητές: Γκορτσά Χριστίνα (Φιλόλογος), Μανδηλά Βασιλική (Φιλόλογος), Μιχάλαρου Μαρία (Καθηγήτρια Αγγλικής Φιλολογίας), Παπαδημητρίου Δημήτριος (Φυσικός Ρ/Η) Συνεργάστηκαν οι λεξιθήρες μαθητές της Β και Γ Γυμνασίου: Σταμέλου Ευαγγελία-Δήμητρα (Β4), Στεντούμη Καλλιόπη ( Β4), Στεφάνου Ελευθέριος (Β4), Στριμμένος Φώτιος (Β4), Τόλα Ελίσα (Β4), Τσίγκρη Μαρία (Β4), Φράγκος Νικόλαος (Β4), Χατζή Μαρία (Β4), Χατζή Φωτεινή (Β4), Χατζηάδη Εύα (Β4), Χατζίρη Ειρήνη (Β4), Βαρελά Ασπασία (Γ1), Βαρελά Κυριακή (Γ1), Μαργέτη Ελένη (Γ1), Ζάλη Μαρία (Γ3), Μπάλα Κριστιάννα (Γ3), Ξάνθη Επιστήμη (Γ3), Πανταζή Ειρήνη (Γ3), Παπαγιώργης Νίκος (Γ3), Παύλου Αριάδνη (Γ3), Προίσκος Χρήστος (Γ3), Σχινά Σωτηρία (Γ4), Τασίνου Δήμητρα (Γ4), Τσούκαλας Μάριος (Γ4)
Σκοπός του προγράμματος Βασικός σκοπός του προγράμματος ήταν ο εμπλουτισμός του λεξιλογίου και η άσκηση των μαθητών στη χρήση της νέας ελληνικής γλώσσας. Παράλληλα, μέσα στο πλαίσιο της διαθεματικότητας οι μαθητές: διερεύνησαν την επικοινωνία της ελληνικής με την αγγλική γλώσσα και τον πολιτισμό, μελέτησαν την ορολογία των φυσικών επιστημών και λόγω της καταγωγής τους, ασχολήθηκαν με το τοπικό μεγαρικό ιδίωμα. Μεθοδολογία-περιγραφή υλοποίησης του προγράμματος Η επιλεγείσα μέθοδος υλοποίησης του προγράμματος υπήρξε η ομαδοσυνεργατική, διερευνητική-ανακαλυπτική, με παράλληλη καθοδήγηση από τους υπεύθυνους καθηγητές. Για την προώθηση της συνεργασίας και της αυτενέργειας των μαθητών, έγινε αξιοποίηση του wiki (http://www.wikispaces.com/), ενός διαδικτυακού συνεργατικού εργαλείου συγγραφής του Web 2.0, που έδωσε τη δυνατότητα στους μαθητές να διαμορφώσουν το δικό τους μαθησιακό περιβάλλον και να αλληλεπιδρούν και εκτός σχολικού χώρου σε χώρο και χρόνο που οι ίδιοι επέλεγαν. Βασικό πλεονέκτημα του wiki, είναι η δυνατότητα που παρέχει στον χρήστη να συμπληρώνει, να διορθώνει ή να σχολιάζει τα γραφόμενα των υπολοίπων. Πιο συγκεκριμένα, οι μαθητές με χρήση προσωπικών κωδικών είχαν πρόσβαση στο wiki των λεξιθήρων, που δημιούργησαν οι υπεύθυνοι καθηγητές του προγράμματος στο: http://www.wikispaces.com/. 2
Δημιουργήθηκαν οι εξής ενότητες: Η λέξη μου, Αποθησαύριση λέξεων, Τι να σημαίνει άραγε;, Αντίθετα, Κλιμάκωση σημασίας, Για ποιον το λέμε;, Εκφράσεις, Λέξεων ιστορία, Τι είναι;, Μεγαρικοί ιδιωματισμοί, Ορολογία φυσικών επιστημών, Φυσικές επιστήμες (αρχαία Ελλάδα), Τα άστρα και οι μύθοι τους, Παιχνίδι με τις λέξεις, It can't be Greek, can it?, Is there a Greek word for it?, Great minds think alike, Word-Polo, e-words in Greek Οι καθηγητές φρόντισαν να δημιουργήσουν μια ακόμη ενότητα με χρήσιμες, για την εργασία των λεξιθήρων, ιστοσελίδες (ψηφιακό υλικό, ηλεκτρονικά λεξικά, εγκυκλοπαίδειες, κ.τ.λ.). Τυχόν απορίες τους οι μαθητές διατύπωναν στο forum, που είχε δημιουργηθεί γι αυτό το σκοπό. Ειδικότερα, στην ενότητα «Η λέξη μου», οι λεξιθήρες χωρισμένοι σε πέντε ομάδες (οι ετοιμόλογες, οι εύστοχες, οι πολύτροποι, οι διερευνητές, οι οξύνοες), αναζητούσαν σε διάφορες πηγές, λέξεις της νέας ελληνικής γλώσσας και τη σημασία τους. 3
Στην ενότητα «Αποθησαύριση λέξεων» συγκεντρώνονταν οι πιο ξεχωριστές λέξεις και οι μαθητές διερευνούσαν τη χρήση τους στο λόγο. Στην ενότητα «Τι να σημαίνει άραγε;», οι λεξιθήρες αναζητούσαν και κατέγραφαν τη σημασία λέξεων που τους έδιναν οι καθηγητές τους. 4
Εντόπιζαν τα αντίθετα λέξεων στην ενότητα «Αντίθετα». Στην ενότητα «Κλιμάκωση σημασίας» κατέτασσαν κλιμακωτά λέξεις, ξεκινώντας από την ασθενέστερη σημασιολογικά και καταλήγοντας στην ισχυρότερη. 5
Οι καθηγητές κατέγραφαν παροιμίες και οι λεξιθήρες προσπαθούσαν να μαντέψουν για ποιους λέγονται, στην ενότητα «Για ποιον το λέμε;». Εκφράσεις της καθημερινής επικοινωνίας και η ερμηνεία τους συγκεντρώνονταν στην αντίστοιχη ενότητα. 6
Στην ενότητα «Λέξεων ιστορία» οι λεξιθήρες κατέγραφαν την ιστορία των λέξεων αναζητώντας την ετυμολογία τους. Στην ενότητα «Τι είναι;» οι μαθητές προσπαθούσαν να απαντήσουν σε αινίγματα. 7
Η ενότητα «Μεγαρικοί ιδιωματισμοί» περιελάμβανε τρεις υποενότητες: «Λεξικό μεγαρικών ιδιωματισμών», «Μεγαρικά ήθη και έθιμα» και «Μεγαρική κουζίνα». Στην πρώτη υποενότητα, οι λεξιθήρες συγκέντρωναν λέξεις του μεγαρικού ιδιώματος, ώστε δημιούργησαν ένα μικρό λεξικό του μεγαρικού ιδιώματος. Στη δεύτερη υποενότητα, κατέγραφαν ήθη και έθιμα των Μεγάρων. Στην τρίτη υποενότητα, με αφορμή μεγαρικές λέξεις οι μαθητές συγκέντρωναν συνταγές μαγειρικής από τα Μέγαρα. 8
9
Στην ενότητα «Ορολογία φυσικών επιστημών» οι μαθητές ασχολήθηκαν με την επεξήγηση και την αποσαφήνιση λέξεων των φυσικών επιστημών. Στην ενότητα «Φυσικές επιστήμες: Αρχαία Ελλάδα» οι μαθητές περιέγραψαν τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούσαν μηχανικές συσκευές που είχαν εφεύρει οι αρχαίοι Έλληνες. 10
Στην ενότητα «Τα άστρα και οι μύθοι τους», τα παιδιά που συμμετείχαν στο πρόγραμμα περιέγραψαν την προέλευση των ονομάτων διάσημων αστερισμών. Στην ενότητα «Παιχνίδι με τις λέξεις» οι μαθητές είχαν την ευκαιρία να ασχοληθούν με παιχνίδια λεξιλογίου, ορισμένα από τα οποία δημιουργήθηκαν με το πρόγραμμα «hot potatoes». 11
12
13
Στην ενότητα «Οι λεξιθήρες αφηγούνται», οι μαθητές είχαν την ευκαιρία να συνθέτουν δικές τους φανταστικές ιστορίες αξιοποιώντας το σχετικό λεξιλόγιο από τις εργασίες τους. 14
Ο στόχος της ενότητας It Can t Be Greek Can It? ήταν να ασχοληθούν οι μαθητές με την ετυμολογία αγγλικών λέξεων με ελληνική ρίζα, ώστε οι μαθητές να συνειδητοποιήσουν την ιστορική συνέχεια και διαπολιτισμική διάσταση της γλώσσας ως μέσο όχι μόνο επικοινωνίας αλλά και διαμόρφωσης της συλλογικής αντίληψης για τον κόσμο. Ως συμπληρωματικός στόχος τέθηκε η εύρεση συνώνυμων αγγλικών λέξεων. 15
Στην ενότητα Is There a Greek Word For It? οι μαθητές εξήγησαν την σημασία αγγλικών δανείων στην ελληνική και έψαξαν για ελληνικές λέξεις που θα μπορούσαν να τα αντικαταστήσουν. Στην συνέχεια τους προτάθηκε να φτιάξουν δικό τους συννεφόλεξο με αγγλικά δάνεια. Κοντά στην φιλοσοφία της ενότητας It Can t Be Greek Can It? όσον αφορά την λειτουργία της γλώσσας, μέσα από παράλληλες νοηματικά αγγλικές και ελληνικές παροιμίες, στην ενότητα Great Minds Think Alike οι μαθητές ανακάλυψαν τις αντιστοιχίες και τις ομοιότητες στις αξίες και την ιδεολογία μεταξύ του ελληνικού και του αγγλικού πολιτισμού. 16
Στην ενότητα Word Polo οι μαθητές διαβάθμισαν τετράδες αγγλικών λέξεων ανάλογα με την ένταση του νοήματός τους και τους προτάθηκε να εντοπίσουν την ελληνική ετυμολογία όπου υπάρχει. 17
Στην ενότητα e-words in Greek οι μαθητές ασχολήθηκαν με την ορολογία software/hardware που είναι μια καινούργια γλώσσα με φορέα τα Αγγλικά. Η αυξανόμενη εξοικείωση των νέων με αυτού του είδους το λεξιλόγιο ήταν ένα ισχυρό κίνητρο για την συμμετοχή τους. Τους ζητήθηκε να εξηγήσουν e-words στα ελληνικά με φράσεις ή παραδείγματα. Στην αρχή των ενοτήτων δίνονταν οι σχετικές ηλεκτρονικές διευθύνσεις, όπου οι μαθητές μπορούσαν να αναζητήσουν τις απαραίτητες πληροφορίες. 18
Ένα μέρος της εργασίας των μαθητών διαμορφώθηκε σε άρθρα, τα οποία δημοσιεύτηκαν σε τεύχη ηλεκτρονικού περιοδικού, διαθέσιμα στην πλατφόρμα του Πανελληνίου Σχολικού Δικτύου (http://schoolpress.sch.gr/lexith/) και μέσω της ιστοσελίδας του 1 ου Γυμνασίου Μεγάρων (http://1gym-megar.att.sch.gr/index.htm), ώστε να είναι προσβάσιμα στο ευρύ κοινό. 19
Συμπεράσματα Για την αυτοαξιολόγηση του προγράμματος οι υπεύθυνοι καθηγητές συνέταξαν σχετικό ερωτηματολόγιο, το οποίο κλήθηκαν να συμπληρώσουν οι μαθητές που συμμετείχαν στο πρόγραμμα. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της αυτοαξιολόγησης, μεταξύ άλλων αποδεικνύεται ότι το πρόγραμμα βοήθησε τους μαθητές που συμμετείχαν σ αυτό να βελτιώσουν σε μεγάλο βαθμό το λεξιλόγιό τους, να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους για την ελληνική γλώσσα και τον πολιτισμό και τέλος να συνειδητοποιήσουν την επικοινωνία της ελληνικής με την αγγλική γλώσσα και τον αγγλικό πολιτισμό. 20