ΑΞΟΝΑΣ: ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΘΕΜΑ: ΜΟΡΦΕΣ ΓΛΩΣΣΙΚΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ ΚΕΙΜΕΝΟ: Η ΜΑΓΕΙΑ ΤΟΥ ΔΟΚΙΜΙΟΥ ΠΕΡΙΛΗΨΗ Να γράψετε την περίληψη του κειμένου (110-130 λέξεις). Βήμα 1ο: Εξετάζουμε τον τίτλο, το είδος, τον χρόνο και τον φορέα δημοσίευσης του κειμένου καθώς και την ιδιότητα της συγγραφέως και διατυπώνουμε υποθέσεις για το θέμα του. Τίτλος Είδος κειμένου Ιδιότητα συγγραφέως Η μαγεία του δοκιμίου Δοκίμιο Λογοτέχνης και δοκιμιογράφος Παρατηρώντας τη μεταφορική χρήση της λέξης «μαγεία» στον τίτλο του κειμένου, το είδος του και, επιπλέον, την ιδιότητα του συγγραφέα, υποθέτουμε αρχικά ότι το θέμα του αναφέρεται πιθανότατα σε κάποιο χαρακτηριστικό γνώρισμα του δοκιμίου το οποίο, σύμφωνα και με τον συγγραφέα, συνιστά τη «μαγεία» του. Βήμα 2ο: Διαβάζουμε χωρίς διακοπές το κείμενο (πρώτη ανάγνωση) και σημειώνουμε τυχόν άγνωστες λέξεις. Εντοπίζουμε το θέμα του, το ερώτημα που απασχολεί τον συγγραφέα και την απάντηση που δίνει σχετικά με αυτό. Επιβεβαιώνουμε ή διαψεύδουμε τις αρχικές υποθέσεις μας. Πράγματι, η συνολική ανάγνωση του κειμένου επιβεβαιώνει την αρχική μας υπόθεση και αποσαφηνίζει το είδος της «μαγείας», για το οποίο γίνεται λόγος στον τίτλο. Ειδικότερα, όπως διαπιστώνουμε, το θέμα του αφορά στη διαδικασία γραφής ενός δοκιμίου, το ερώτημα που απασχολεί τον συγγραφέα είναι γιατί ο δοκιμιογράφος αναθεωρεί συχνά τις αρχικές του απόψεις και η απάντηση που δίνει στο ερώτημα αυτό είναι ότι υπό την 1
πίεση της γραφής ο γράφων υποβάλλει σε δοκιμασία τις αρχικές του σκέψεις και ιδέες με αποτέλεσμα να οδηγείται πολλές φορές σε αναπάντεχα αποτελέσματα. Σημαντική παρατήρηση: Αν στην πορεία της ανάγνωσης εντοπίσουμε λέξεις που δε γνωρίζουμε, τότε προσπαθούμε από τα συμφραζόμενα να καταλάβουμε τη σημασία τους. Στη συνέχεια επιβεβαιώνουμε, διορθώνουμε ή συμπληρώνουμε την αρχική μας υπόθεση, ανατρέχοντας σε κάποιο διαθέσιμο λεξικό, στο αντίστοιχο λήμμα. Βήμα 3ο: Διαβάζουμε ξανά το κείμενο, αυτή τη φορά ανά παράγραφο (δεύτερη ανάγνωση) και επισημαίνουμε τα βασικά σημεία του στοχασμού του. Ενδεικτικά, μπορούμε να επισημάνουμε τα ακόλουθα (οι επισημάνσεις δίνονται με έντονη γραμματοσειρά): Πρώτη παράγραφος [1] Πρόσφατα ολοκλήρωσα τη συγγραφή ενός δοκιμίου που συγκρίνει την κοινωνική διάσταση της μουσικής δύο μεγάλων Ελλήνων συνθετών, του Μίκη Θεοδωράκη και του Μάνου Χατζιδάκι. Γράφοντας κατάλαβα ότι κάτι περίεργο γινόταν. Ενώ είχα αρχίσει το δοκίμιο σχεδόν ως φανατικός υποστηρικτής του ενός συνθέτη του Θεοδωράκη, τελειώνοντας αισθάνθηκα μια τεράστια συμπάθεια για τον άλλο μεγάλο συνθέτη, τον Χατζιδάκι, κάτι που δε συνέβαινε πιο πριν. Δεύτερη παράγραφος [2] Ξαφνιάστηκα με την ίδια τη διαδικασία της συγγραφής, επειδή ενώ ξεκίνησα πιστεύοντας κάτι, κατέληξα στο αντίθετο. Πώς είναι δυνατόν να μη γνωρίζω τι σκέφτομαι; Πώς είναι δυνατόν να ανατρέπω τις ίδιες μου τις απόψεις; Τρίτη παράγραφος [3] Γι αυτό το λόγο ασχολήθηκα με τη διαδικασία. Το δοκίμιο είναι ακριβώς αυτό μια δοκιμή, ένα τεστ των σκέψεών μας. Ο πρώτος που έγραψε το είδος του κειμένου που σήμερα ονομάζουμε δοκίμιο ήταν ο Γάλλος Μισέλ ντε Μοντέν. Ονόμασε τα κείμενά του essaies, από το γαλλικό essayer, δηλαδή προσπάθεια. Τι είδους προσπάθεια είναι το δοκίμιο; Μια προσπάθεια να καταλάβουμε κάτι, να μάθουμε γράφοντας γι αυτό. Τι να μάθουμε, θα αναρωτηθεί κανείς. Δεν ξέρουμε ακόμα, μόνον όταν τελειώσει η δοκιμή, θα ξέρουμε τι έχουμε τελικά μάθει. Αν όμως θες να κατανοήσεις κάτι σε βάθος, τι σε αναγκάζει να το κάνεις γραπτώς; Κάθισε απλώς σε 2
μια καρέκλα και σκέψου. Σ αυτό ακριβώς το σημείο έκανε μια ανακάλυψη ο Μοντέν. Εκείνος πρώτος κατάλαβε ότι προσπαθώντας να εκφράσεις τις σκέψεις σου γραπτώς, όχι μόνο αποσαφηνίζεις τις ιδέες σου, αλλά συνήθως καταλήγεις σε διαφορετικές απόψεις. Τέταρτη παράγραφος [4] Αυτό γίνεται ίσως γιατί υπάρχει μια πίεση όταν γράφεις, ενώ δε λειτουργείς με τον ίδιο τρόπο όταν σκέφτεσαι. Αλλιώς παίζεις στην πρόβα και αλλιώς στην πρεμιέρα αλλιώς διαβάζεις μία εβδομάδα πριν από τις εξετάσεις και αλλιώς το προηγούμενο βράδυ. Πέμπτη παράγραφος [5] Όταν γράφεις ένα δοκίμιο, πρέπει να έχεις την περιέργεια ενός μικρού παιδιού, δηλαδή να μη δέχεσαι τα πράγματα όπως σου παρουσιάζονται. Μεγαλώνοντας συνήθως χάνουμε αυτή την περιέργεια και αποδεχόμαστε τα πράγματα όπως είναι, θεωρώντας ότι πάντα έτσι ήταν. Μόνο αν ψάξουμε λιγάκι, διαπιστώνουμε ότι τα πράγματα ποτέ δεν ήταν έτσι. Όταν είμαστε μικροί, δεν μπορούμε να φανταστούμε τη γιαγιά μας να ερωτοτροπεί ως νέα γυναίκα. Δεν μπορούμε να φανταστούμε ότι μπορεί να γίνει πόλεμος φυσικά μέχρι να γίνει. Δεν μπορούμε να φανταστούμε ότι κάποια μέρα θα είμαστε κι εμείς μεγάλοι. Έκτη παράγραφος [6] Ένα από τα σημαντικότερα συστατικά του δοκιμίου είναι η σύνδεση στοιχείων που εκ πρώτης όψεως φαίνεται να μην έχουν καμία σχέση. Τι σχέση έχει η ανακάλυψη της βελόνας με την οικονομική ανάπτυξη της Αγγλίας; Τι σχέση έχουν τα διαστημόπλοια της ΝΑΣΑ με το μήκος του άξονα των αρμάτων του ρωμαϊκού στρατού; Γιατί όταν αδειάζει το νερό στο μπάνιο στην Αυστραλία ακολουθεί την ανάποδη φορά απ αυτή που ακολουθεί στην Ευρώπη; Πώς βοήθησε η πανούκλα, που σκότωσε το ένα τρίτο του πληθυσμού της Αγγλίας, στην εξάπλωση της αγγλικής γλώσσας; Γιατί η μυρωδιά και μόνο ενός μήλου κατεβάζει την πίεσή μας; (Το «Ένα μήλο την ημέρα το γιατρό τον κάνει πέρα» έχει τελικά επιστημονική βάση.) Όλα αυτά θα μπορούσε να αποτελέσουν αντικείμενο ενός δοκιμίου. Έβδομη παράγραφος [7] Σε αυτά έγκειται η προσφορά ενός δοκιμίου. Ξεκινάς να γράφεις για τον Μίκη και τον Μάνο και καταλήγεις στη μυρωδιά του μήλου ή στα διαστημόπλοια της ΝΑΣΑ. 3
Βήμα 4ο: Εξετάζουμε: α) την πορεία που ακολουθεί ο στοχασμός του συγγραφέα, β) τις νοηματικές (λογικές αιτιακές) σχέσεις και γ) τους τρόπους ανάπτυξης των παραγράφων. Αναδιατυπώνουμε: α) εφαρμόζοντας στρατηγικές ς και ς και β) χρησιμοποιώντας ρηματικές φράσεις που αποδίδουν γλωσσικά τις ενέργειες του συγγραφέα. Το κείμενο, παρόλο που δεν είναι δύσκολο στην κατανόησή του, παρουσιάζει ορισμένες ιδιαιτερότητες που ενδέχεται να μας προβληματίσουν κατά την επεξεργασία της περίληψης. Σκόπιμο είναι, επομένως, να τις επισημάνουμε: Κάποιες από τις παραγράφους μπορούν να συναρθρώσουν μία θεματική ενότητα, εφόσον περιστρέφονται γύρω από έναν κοινό θεματικό άξονα, όπως συμβαίνει με τις παραγράφους [1] και [2], καθώς και με τις παραγράφους [3] και [4]. Όπως θα διαπιστώσουμε, αρκετές ιδέες επαναλαμβάνονται και αυτό ενδεχομένως θα μας οδηγήσει όχι σε μια γραμμική παράθεσή τους, αλλά σε μια μορφή αναδιάταξης. Στις παραγράφους [1] και [2] παρατηρούμε τα χαρακτηριστικά της πρωτοπρόσωπης αφήγησης: «ολοκλήρωσα», «κατάλαβα», «είχα αρχίσει», «αισθάνθηκα», «ξαφνιάστηκα», «κατέληξα» κ.λπ. Είναι απαραίτητο, επομένως, κατά τη διαδικασία της ς να μετατρέψουμε τον ευθύ σε πλάγιο λόγο, αποδίδοντας με ρηματικές φράσεις τις ενέργειες του συγγραφέα. Επιπλέον, θα πρέπει να επικεντρωθούμε στο συμπέρασμα που προκύπτει από το αφηγούμενο γεγονός, παραλείποντας τις λεπτομέρειες. Οι δύο πρώτες παράγραφοι αποτελούν την αφόρμηση για να ξετυλιχτεί στη συνέχεια ο προβληματισμός του συγγραφέα. Παρατηρούμε ότι ο λόγος του, σε όλη την έκταση του κειμένου, με την εναλλαγή των ρηματικών προσώπων (α ενικό, β ενικό, γ ενικό, α πληθυντικό) διατηρεί την αμεσότητα και οικειότητα μιας συζήτησης (μεταξύ συγγραφέα και αναγνώστη), γεγονός που πρέπει να διαχειριστούμε με προσοχή κατά τη διαδικασία της ς/περίληψης, προχωρώντας στις απαραίτητες μετατροπές από τον ευθύ και άμεσο λόγο στον πλάγιο και περισσότερο απρόσωπο. Εκτός από σκέψεις και επιχειρήματα, ο συγγραφέας παραθέτει συχνά και παραδείγματα με τη μορφή άλλοτε της κατηγορικής και άλλοτε της ερωτηματικής διατύπωσης, προκειμένου να αποσαφηνίσει τις ιδέες του και να ισχυροποιήσει την επιχειρηματολογία του. Τα παραδείγματα δε χρειάζεται να αναφερθούν στην περίληψη. Αντ αυτών, και εφόσον το ζητούμενο όριο λέξεων το επιτρέπει, χρησιμοποιούμε ρηματικές φράσεις του τύπου: «ο 4
συγγραφέας, παραθέτοντας ενδεικτικά παραδείγματα, υποστηρίζει ότι». Οι κατάλληλες ρηματικές φράσεις (ο συγγραφέας ορίζει, αιτιολογεί, συγκρίνει, εξηγεί κ.λπ.) μπορούν, επίσης, να δείξουν στην περίληψή μας τους αντίστοιχους τρόπους ανάπτυξης των παραγράφων. Γίνεται εμφανής, λ.χ. η ανάπτυξη με ορισμό και σύγκριση στην παράγραφο [3], με αιτιολόγηση, αντίθεση και παραδείγματα στην παράγραφο [4], με αιτιολόγηση και παραδείγματα στις παραγράφους [5] και [6]. Υπενθυμίζουμε ότι κατά την επεξεργασία του αρχικού κειμένου με στόχο την περίληψη εφαρμόζουμε στρατηγικές ς και ς. Ειδικότερα: Με την Με την Αντικαθιστούμε φράσεις ή τμήματα του αρχικού κειμένου με νοηματικά ισοδύναμους όρους. Απαλείφουμε περιττές πληροφορίες του αρχικού κειμένου και προχωρούμε σε επιλογές, συνθέσεις και γενικεύσεις (π.χ. με αναγωγή σε υπερκείμενες έννοιες). (Πηγή: Π. Πολίτης, «Γνωσιακές λειτουργίες της περίληψης ως διαδικασίας», http://www.greek-language.gr/greeklang/studies/summary/3_2_1.html). Λαμβάνοντας υπόψη όλες τις παραπάνω παρατηρήσεις, μπορούμε ενδεικτικά να προχωρήσουμε ως εξής: Πρώτη και δεύτερη παράγραφος [1] Πρόσφατα ολοκλήρωσα τη συγγραφή ενός δοκιμίου που συγκρίνει την κοινωνική διάσταση της μουσικής δύο μεγάλων Ελλήνων συνθετών, του Μίκη Θεοδωράκη και του Μάνου Χατζιδάκι. Γράφοντας κατάλαβα ότι κάτι περίεργο γινόταν. Ενώ είχα αρχίσει το δοκίμιο σχεδόν ως φανατικός υποστηρικτής του ενός Κατά την ολοκλήρωση του δοκιμίου του για την κριτική αποτίμηση δύο Ελλήνων συνθετών, ο συγγραφέας διαπιστώνει με έκπληξη ότι η αρχική του τοποθέτηση απέναντι στο θέμα έχει μετατραπεί, 5
συνθέτη του Θεοδωράκη, τελειώνοντας αισθάνθηκα μια τεράστια συμπάθεια για τον άλλο μεγάλο συνθέτη, τον Χατζιδάκι, κάτι που δε συνέβαινε πιο πριν. [2] Ξαφνιάστηκα με την ίδια τη διαδικασία της συγγραφής, επειδή ενώ ξεκίνησα πιστεύοντας κάτι, κατέληξα στο αντίθετο. Πώς είναι δυνατόν να μη γνωρίζω τι σκέφτομαι; Πώς είναι δυνατόν να ανατρέπω τις ίδιες μου τις απόψεις; [επανάληψη βλ. παραπάνω: «διαπιστώνει με έκπληξη»] [επανάληψη βλ. παραπάνω: «η αρχική μετατραπεί» γεγονός που του προκαλεί ερωτηματικά. Θεματικό κέντρο παραγράφων: Ο συγγραφέας εκπλήσσεται και αναρωτιέται για τη μετατόπιση της αρχικής του στάσης απέναντι στο θέμα του δοκιμίου του σχετικά με την κριτική αποτίμηση δύο Ελλήνων συνθετών. Τρίτη και τέταρτη παράγραφος [3] Γι αυτό το λόγο ασχολήθηκα με τη διαδικασία. Το δοκίμιο είναι ακριβώς αυτό μια δοκιμή, ένα τεστ των σκέψεών μας. Ο πρώτος που έγραψε το είδος του κειμένου που σήμερα ονομάζουμε δοκίμιο ήταν ο Γάλλος Μισέλ ντε Μοντέν. Ονόμασε τα κείμενά του essaies, από το γαλλικό essayer, δηλαδή προσπάθεια. Τι είδους Ασχολούμενος με τη διαδικασία [της γραφής], εξετάζει τον ορισμό του δοκιμίου που πρώτος έδωσε ο Μοντέν, Η ονομασία «essaies» 6
προσπάθεια είναι το δοκίμιο; Μια προσπάθεια να καταλάβουμε κάτι, να μάθουμε γράφοντας γι αυτό. Τι να μάθουμε, θα αναρωτηθεί κανείς. Δεν ξέρουμε ακόμα, μόνον όταν τελειώσει η δοκιμή, θα ξέρουμε τι έχουμε τελικά μάθει. Αν όμως θες να κατανοήσεις κάτι σε βάθος, τι σε αναγκάζει να το κάνεις γραπτώς; Κάθισε απλώς σε μια καρέκλα και σκέψου. Σ αυτό ακριβώς το σημείο έκανε μια ανακάλυψη ο Μοντέν. Εκείνος πρώτος κατάλαβε ότι προσπαθώντας να εκφράσεις τις σκέψεις σου γραπτώς, όχι μόνο αποσαφηνίζεις τις ιδέες σου, αλλά συνήθως καταλήγεις σε διαφορετικές απόψεις. [4] Αυτό γίνεται ίσως γιατί υπάρχει μια πίεση όταν γράφεις, ενώ δε λειτουργείς με τον ίδιο τρόπο όταν σκέφτεσαι. Αλλιώς παίζεις στην πρόβα και αλλιώς στην πρεμιέρα αλλιώς διαβάζεις μία εβδομάδα πριν από τις εξετάσεις και αλλιώς το προηγούμενο βράδυ. υπογραμμίζει την έννοια της δοκιμής στην οποία ο δοκιμιογράφος υποβάλλει τις σκέψεις του. Η σύγκριση της διαδικασίας σκέψης με αυτή της γραφής αναδεικνύει την προσφορά του Μοντέν: Μόνο η διαδικασία της γραφής οδηγεί στην αποσαφήνιση και ενδεχομένως στην τροποποίηση των αρχικών σκέψεων. Ο πιεστικός χαρακτήρας της γραφής, εξηγεί ο συγγραφέας, τη διαφοροποιεί από τη σκέψη. Θεματικό κέντρο παραγράφων: Ασχολούμενος με τη διαδικασία της γραφής, εξετάζει τον ορισμό του δοκιμίου και, ειδικότερα, την ονομασία «essaies» που πρώτος έδωσε ο Μοντέν, θέλοντας να υπογραμμίσει την έννοια της δοκιμής στην οποία ο δοκιμιογράφος υποβάλλει τις σκέψεις του. Μόνο υπό την πίεση της γραφής 7
οι αρχικές ιδέες αποσαφηνίζονται και ενδεχομένως τροποποιούνται. Πέμπτη παράγραφος [5] Όταν γράφεις ένα δοκίμιο, πρέπει να έχεις την περιέργεια ενός μικρού παιδιού, δηλαδή να μη δέχεσαι τα πράγματα όπως σου παρουσιάζονται. Μεγαλώνοντας συνήθως χάνουμε αυτή την περιέργεια και αποδεχόμαστε τα πράγματα όπως είναι, θεωρώντας ότι πάντα έτσι ήταν. Μόνο αν ψάξουμε λιγάκι, διαπιστώνουμε ότι τα πράγματα ποτέ δεν ήταν έτσι. Όταν είμαστε μικροί, δεν μπορούμε να φανταστούμε τη γιαγιά μας να ερωτοτροπεί ως νέα γυναίκα. Δεν μπορούμε να φανταστούμε ότι μπορεί να γίνει πόλεμος φυσικά μέχρι να γίνει. Δεν μπορούμε να φανταστούμε ότι κάποια μέρα θα είμαστε κι εμείς μεγάλοι. Θεωρεί ως προϋπόθεση και αφετηρία της γραφής την περιέργεια, τη διερεύνηση, δηλαδή, κάτω από την επιφάνεια των πραγμάτων απαλοιφή Θεματικό κέντρο παραγράφου: Προϋπόθεση και αφετηρία της γραφής αποτελεί η περιέργεια, η διερεύνηση, δηλαδή, κάτω από την επιφάνεια των πραγμάτων. 8
Έκτη παράγραφος [6] Ένα από τα σημαντικότερα συστατικά του δοκιμίου είναι η σύνδεση στοιχείων που εκ πρώτης όψεως φαίνεται να μην έχουν καμία σχέση. Τι σχέση έχει η ανακάλυψη της βελόνας με την οικονομική ανάπτυξη της Αγγλίας; Τι σχέση έχουν τα διαστημόπλοια της ΝΑΣΑ με το μήκος του άξονα των αρμάτων του ρωμαϊκού στρατού; Γιατί όταν αδειάζει το νερό στο μπάνιο στην Αυστραλία ακολουθεί την ανάποδη φορά απ αυτή που ακολουθεί στην Ευρώπη; Πώς βοήθησε η πανούκλα, που σκότωσε το ένα τρίτο του πληθυσμού της Αγγλίας, στην εξάπλωση της αγγλικής γλώσσας; Γιατί η μυρωδιά και μόνο ενός μήλου κατεβάζει την πίεσή μας; (Το «Ένα μήλο την ημέρα το γιατρό τον κάνει πέρα» έχει τελικά επιστημονική βάση.) Όλα αυτά θα μπορούσε να αποτελέσουν αντικείμενο ενός δοκιμίου. Το βασικό γνώρισμα του δοκιμίου είναι ο συσχετισμός ιδεών φαινομενικά ασύνδετων, όπως φαίνεται από ερευνητικά ερωτήματα. και απαλοιφή Θεματικό κέντρο παραγράφου: Το βασικό γνώρισμα του δοκιμίου είναι ο συσχετισμός ιδεών φαινομενικά ασύνδετων. 9
Έβδομη παράγραφος [7] Σε αυτά έγκειται η προσφορά ενός δοκιμίου. Ξεκινάς να γράφεις για τον Μίκη και τον Μάνο και καταλήγεις στη μυρωδιά του μήλου ή στα διαστημόπλοια της ΝΑΣΑ. Στα παραπάνω, συμπεραίνει, συνίσταται και η προσφορά του δοκιμίου. Θεματικό κέντρο παραγράφου: Στον παραπάνω συσχετισμό συνίσταται και η προσφορά του δοκιμίου. Βήμα 5ο: Γράφουμε την περίληψη. Μπορούμε τώρα να περάσουμε στο στάδιο της γραφής. Για τη γραφή της περίληψης μπορούμε να αξιοποιήσουμε και να ανασυνθέσουμε τις παρατηρήσεις και σημειώσεις μας, όπως προέκυψαν από τη διαδικασία της κατανόησης. Ειδικότερα, στη θεματική περίοδο της περίληψής μας θα αναφερθούμε στο θέμα του κειμένου, ενώ στο υπόλοιπο τμήμα θα συμπεριλάβουμε τις βασικές ιδέες και τα θεματικά κέντρα των παραγράφων. Υπενθυμίζουμε ότι δεν κάνουμε απλή συρραφή των θεματικών κέντρων, αλλά διαρθρώνουμε το υλικό, αποφεύγουμε, δηλαδή, τις άσκοπες επαναλήψεις, επαναδιατυπώνουμε και συνδέουμε τις περιόδους μεταξύ τους, αλλά και τις επιμέρους προτάσεις εντός των περιόδων, με τις κατάλληλες συνδετικές και ρηματικές λέξεις-φράσεις που αποδίδουν τους τρόπους ανάπτυξης, τις νοηματικές σχέσεις και γενικότερα την οργάνωση και την πορεία σκέψης που ακολουθείται στο αρχικό κείμενο. Τέλος, φροντίζουμε να εφαρμόζουμε σωστά τους κανόνες της γραμματικής και του συντακτικού και να μην αποκλίνουμε σημαντικά από το προκαθορισμένο όριο λέξεων. 10
Ενδεικτική απάντηση Ο συγγραφέας, παρατηρώντας την πορεία σύνθεσης ενός δοκιμίου του, καταθέτει τις σκέψεις του σχετικά με τη διαδικασία γραφής. Τον εντυπωσιάζει, καταρχάς, η μετατόπιση της στάσης του απέναντι στο θέμα αναφορικά με την κριτική αποτίμηση δύο Ελλήνων συνθετών. Η διαδικασία αυτή, όπως διαπιστώνει, συνδέεται με τον ορισμό του δοκιμίου και, ειδικότερα, με την ονομασία «essaies» που πρώτος έδωσε στα κείμενά του ο Μοντέν, θέλοντας να υπογραμμίσει την έννοια της δοκιμής στην οποία ο δοκιμιογράφος υποβάλλει τις σκέψεις του. Μόνο με την πίεση της γραφής, υποστηρίζει ο συγγραφέας, οι αρχικές ιδέες αποσαφηνίζονται και συχνά τροποποιούνται. Σημαντική προϋπόθεση και αφετηρία της γραφής θεωρεί την περιέργεια, τη διερεύνηση, δηλαδή, κάτω από την επιφάνεια των πραγμάτων, η οποία μπορεί να οδηγήσει στον συσχετισμό ιδεών φαινομενικά ασύνδετων, γεγονός που, συμπεραίνει, συνιστά και την προσφορά του δοκιμίου. (130 λέξεις) Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη διαδικασία συγγραφής της περίληψης μπορείτε να ανατρέξετε στην αντίστοιχη θεωρία (παραπομπή 1). Ημερομηνία τροποποίησης: 25/07/2017 Επιμέλεια: Παναγιώτα Σεφερλή Επιστημονικός έλεγχος: Βενετία Μπαλτά, Μαρία Νέζη 11