Συνεργατική διαμόρφωση της σχολικής τάξης και αξιοποίηση του Τεχνολογικά Εμπλουτισμένου Μαθησιακού Περιβάλλοντος Πέτρος Κλιάπης
Προϋποθέσεις για τη συνεργατική διαμόρφωση της τάξης 1. Προγραμματισμός της σχολικής εργασίας με βάση τα ΑΠΣ 2. Αλλαγές στην οργάνωση του χώρου για στήριξη ομαδικής εργασίας 3. Αλλαγές στην οργάνωση εργασίας και επικοινωνίας στην τάξη 4. Διαχείριση του διδακτικού υλικού (σχολικό βιβλίο κ.λπ) ως «εργαλείου μάθησης» στην τάξη
1. Προγραμματισμός σχολικής εργασίας ΑΠΣ/ΔΕΠΠΣ Τα ΑΠΣ προσδιορίζουν: το θεωρητικό πλαίσιο, (τι θα διδαχτεί) τους στόχους (γνώσεις, δεξιότητες, στάσεις και αξίες), τις δραστηριότητες, (με ποιον τρόπο θα επιτύχω τους στόχους) τις μεθόδους αξιολόγησης (τι επιτεύχθηκε από όλη τη διαδικασία) Μέσω του Διαθεματικού Ενιαίου Πλαισίου Προγράμματος Σπουδών (ΔΕΠΠΣ) επιχειρείται : η ενιαιοποίηση της σχολικής γνώσης, η ολιστική προσέγγισή της με την καλλιέργεια δεξιοτήτων η διαθεματική πλαισίωση της.
2. Οργάνωση του χώρου Ένα παράδειγμα από ένα Δημοτικό Σχολείο στη Θεσσαλονίκη
Στοιχεία της τάξης Στ Τάξη Μαθητές 18 (8Α + 10 Κ) Αλλοδαποί παλινοστούντες 3 (1Α +2Κ) Προηγούμενη συνεργατική εμπειρία παιδιών ΟΧΙ Διαστάσεις αίθουσας 6,5 Χ 7 (45,5 τ.μ.) Οργάνωση του χώρου: για μετωπική διδασκαλία Διακόσμηση και αισθητική του χώρου: ουδέτερη ως κακή
Στάδιο 1ο: Προσυνεργατικό 1. Νέα παιδαγωγική οργάνωση του χώρου για στήριξη του συνεργατικού τρόπου εργασίας και επικοινωνίας 2. Πρώτη δημιουργία ομάδων (από το δάσκαλο) 3. Παρέμβαση στην Αισθητική του χώρου 4. Αλλαγή στον τρόπο εργασίας και επικοινωνίας 5. Οι κανόνες και το «σύμφωνο συνεργασίας» ανάμεσα στα παιδιά και το δάσκαλο 6. Δημιουργία ενός «νέου κλίματος» κατανόησης και αποδοχής του εαυτού και των άλλων 7. Κοινωνιόγραμμα 8. Δημιουργία ομάδων με βάση το κοινωνιόγραμμα
1. Πρώτη άτυπη οργάνωση του χώρου 2. Πρώτη δημιουργία ομάδων Οργάνωση των θρανίων Δημιουργία «προσωρινών» ομάδων με ελεύθερη επιλογή των μελών από τα παιδιά Χρονική διάρκεια: 2-3 εβδομάδες
Οργάνωση των θρανίων
Οργάνωση των θρανίων
Πρώτες άτυπες ομάδες
3. Παρέμβαση στην αισθητική του χώρου Τα χρώματα, τα ερεθίσματα και η αισθητική που προσέφερε ο χώρος ήταν ακατάλληλα και σχεδιάστηκε το πλάνο των αλλαγών: Αλλαγή στα χρώματα των τοίχων και της πόρτας Χρωματιστές κουρτίνες Δημιουργία χώρου βιβλιοθήκης της τάξης Δημιουργία χώρου για το κάθε παιδί Εμπλουτισμός της τάξης με οπτικοακουστικό εξοπλισμό Εμπλουτισμός με Η/Υ και βιντεοπροβολέα
Πριν την παρέμβαση
Παρέμβαση 1: χρώματα
Πριν την παρέμβαση
Παρέμβαση 1: χρώματα
Παρέμβαση 2: χώρος για κάθε παιδί & βιβλιοθήκη
Παρέμβαση 3: κουρτίνες και χώροι ανακοινώσεων
Πριν την παρέμβαση
Παρέμβαση 4: TV-Video, Πίνακας, ρολόι
Έγχρωμη και μαύρη κουρτίνα
Στάδιο 2ο: Συνεργατικό
3. Αλλαγές στον τρόπο εργασίας και επικοινωνίας Ομάδες Ρόλοι στην ομάδα Κανόνες λειτουργίας της ομάδας και της τάξης
Ομάδα ΔΕΝ είναι: η συνύπαρξη παιδιών που ανταλλάσσουν απόψεις, παίζουν, κλπ. η συνύπαρξη παιδιών που ασχολούνται με ατομικές εργασίες η συνάθροιση παιδιών που ασχολούνται με μια κοινή δραστηριότητα η τυχαία συνάντηση παιδιών η παρέα
Ομάδα έχουμε όταν: Υπάρχει ισότητα μεταξύ των μελών και κατανομή ρόλων Υπάρχει μια συλλογική μορφή δραστηριότητας Υπάρχει μια συνειδητή οργάνωση παιδιών η οποία απαιτεί θετική αλληλεπίδραση και αλληλεξάρτηση για την πραγματοποίηση κοινής εργασίας (κοινού στόχου) Ο στόχος έχει γίνει κατανοητός και αποδεκτός από όλα τα μέλη της ομάδας Το κάθε μέλος έχει συγκεκριμένη συνεισφορά στην πραγματοποίηση του στόχου Υπάρχει μηχανισμός λήψης απόφάσεων και επίλυσης των διαφορών Υπάρχει δημοκρατικός τρόπος λειτουργίας
Δομή της ομάδας - ρόλοι Οι ομάδες είναι μικτές ως προς τη σχολική επίδοση και το φύλο. Ο αριθμός των μελών μπορεί να κυμανθεί από 2-6 μαθητές. Στις μικρότερες τάξεις αρχίζουμε με μικρότερους αριθμούς και αυξάνουμε σταδιακά. Η σύνθεση των ομάδων δεν πρέπει να αλλάζει πολύ συχνά, για να αναπτύσσεται η συνοχή και η λειτουργικότητα των ομάδων. Οι κυριότεροι ρόλοι που μπορούν να αναληφθούν στην ομάδα είναι: ο συντονιστής, ο γραμματέας, ο εκφωνητής, ο χρονομέτρης. Οι ρόλοι εναλλάσσονται καθημερινά. Στην αρχή της συνεργασίας η κατανομή των ρόλων γίνεται από τον εκπαιδευτικό με βάση την ικανότητα κάθε μέλους. Στη συνέχεια θα αποφασίζει η ομάδα με βάση πάντοτε μια σειρά (κυκλικά).
«Άτυπες» ομάδες
«Άτυπες» ομάδες
Κανόνες λειτουργίας της τάξης 1. Κάνω ότι θέλω, αλλά ΣΧΕΤΙΚΟ με το μάθημα 2. Κάνω ότι θέλω ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΕΝΟΧΛΩ τους άλλους Γράφονται στον πίνακα (ή σε χαρτόνι) και τους υπενθυμίζω όταν χρειάζεται Χρονική διάρκεια: 2 μήνες
Αλλαγή στον τρόπο εργασίας και επικοινωνίας Τέσσερις τρόποι οργάνωσης της εργασίας 1. Ατομική εργασία 2. Εργασία σε μικρές ομάδες 3. Εργασία σε μεγάλη ομάδα (ολομέλεια) 4. Μετωπική διδασκαλία Τέσσερις τρόποι επικοινωνίας: 1. Διάλογος μεταξύ των μελών στην ομάδα 2. Διάλογος μεταξύ των ομάδων 3. Διάλογος μεταξύ ομάδας δασκάλου 4. Διάλογος μεταξύ συνομιλητών στην ολομέλεια
Ατομική εργασία
Εργασία σε ομάδες
Εργασία σε ομάδες
Εργασία σε ομάδες
Εργασία σε ολομέλεια
Μετωπική διδασκαλία
Μετωπική διδασκαλία
Το «σύμφωνο συνεργασίας» ανάμεσα στα παιδιά και το δάσκαλο Στόχος: Η δημιουργία και η διατήρηση μιας θετικής σχέσης μεταξύ δασκάλου και παιδιών Ομαλό πέρασμα από την παλαιότερη κατάσταση στην καινούρια (συνδέσεις μεταξύ παλαιού και νέου τρόπου εργασίας, ανάλυση του περιεχομένου και παρουσίαση των νέων προσδοκιών) Νέοι τρόποι εργασίας και επικοινωνίας με τους μαθητές: χαμόγελο και χιούμορ, θετικές λεκτικές και μη συμπεριφορές, ισότιμη συνεργασία ανάμεσα στον εκπαιδευτικό και τους μαθητές και αξιοποίηση των προσωπικών εμπειριών ολονών.
Το «σύμφωνο συνεργασίας» ανάμεσα στα παιδιά και το δάσκαλο Ο δάσκαλος ήταν φιλικός απέναντι σε κάθε παιδί, καθορίζοντας ταυτόχρονα το απαραίτητο πλαίσιο με τις οδηγίες για τη συμμετοχή του στις συνεργατικές δραστηριότητες. Πριν από κάθε μάθημα, συζητούσε τις προσδοκίες του με τους μαθητές και συμφωνούσαν πως: Ο δάσκαλος θα προσπαθούσε να κινήσει το ενδιαφέρον τους για το μάθημα μέσα από πραγματικές εφαρμογές από τη ζωή οι μαθητές θα προσπαθήσουν να κάνουν «το καλύτερο που μπορούν» και να δώσουν όλη τους την προσοχή και την προσπάθεια για να κατακτήσουν τις νέες έννοιες και δεξιότητες
Δημιουργία ενός «νέου κλίματος» κατανόησης και αποδοχής του εαυτού και των άλλων Αναφορές σε δραστηριότητες σχετικές με κορίτσια, μειονότητες και στοιχεία από άλλους πολιτισμούς. Κάθε μαθητής ενθαρρύνθηκε να εργαστεί και να μάθει μαζί με τους συμμαθητές του σε μικτές συνεργατικές ομάδες. Συζητήσεις και αξιολόγηση των απόψεων για το πως αντιλαμβάνονται τα ίδια τα παιδιά τον εαυτό τους και τους άλλους στην κοινωνία. Προσπάθειες να ενισχυθεί η αυτοεκτίμηση όλων των μαθητών ώστε να βοηθηθούν να συμμετέχουν στη μαθησιακή διαδικασία.
Δημιουργία ενός «νέου κλίματος» κατανόησης και αποδοχής του εαυτού και των άλλων Συγκρίσεις ΝΒΑ και FIBA. Στο μπάσκετ δεν παίζει κανένα ρόλο το χρώμα ή το γένος, αλλά η ικανότητα του παίκτη η συνεργασία και η τήρηση των κανόνων του παιχνιδιού. Παραδείγματα αθλητών όπως ο Σπύρος Λούης ο Carl Lewis, καλαθοσφαιριστών, ο Jordan, Γκάλης, Φασούλας και ποδοσφαιριστών όπως οι Ronaldo, Gidane, Ζαγοράκης, Χαριστέας κ.λπ. Τα δεδομένα αυτά σε συνδυασμό με δεδομένα για τις δικές τους ικανότητες και δεξιότητες, χρησίμευσαν ως παραδείγματα για τα παιδιά.
Κοινωνιόγραμμα Ερωτήσεις της μορφής: Θα ήθελα να παίζω με: Θα ήθελα να δουλεύω με: Δεν θα ήθελα να παίζω με: Δεν θα ήθελα να δουλεύω με: Αποτέλεσαν το υπόβαθρο για τη δημιουργία ομάδων μικτής ικανότητας.
Επεξεργασία των απαντήσεων Σχηματισμός κοινωνιομετρικού πίνακα Δημιουργούμε έναν πίνακα διπλής εισόδου στον οποίο εισάγουμε τα ονόματα των παιδιών της τάξης και κοινωνιογράμματος Γράφουμε σε κύκλο τα ονόματα των παιδιών και με βέλη δηλώνουμε τις προτιμήσεις τους
Δημιουργούμε έναν πίνακα διπλής εισόδου στον οποίο εισάγουμε τα ονόματα των παιδιών της τάξης
Εισάγουμε τις θετικές και τις αρνητικές επιλογές που έκανε το κάθε παιδί κάθετα (από επάνω προς τα κάτω) και υπολογίζουμε οριζόντια τα σύνολα
ΑΒ ΑΚ ΓΝ ΛΚ ΜΚ ΜΚ ΓΤ ΒΝ ΤΗ ΣΕ ΓΡ ΔΣ ΠΚ ΤΓ ΓΚ ΟΚ
Δημιουργία ομάδων με βάση το κοινωνιόγραμμα Οι δημοφιλείς μαθητές: αποτέλεσαν τον πυρήνα γύρω από τον οποίο συγκεντρώθηκαν τα υπόλοιπα μέλη κάθε ομάδας με βάση τις προτιμήσεις τους Σε κάθε ομάδα συμμετέχουν πλέον: Αγόρια και κορίτσια Καλοί, μέτριοι και αδύνατοι μαθητές
Αισθητική παρέμβαση Αντίγραφα από ζωγραφικούς πίνακες στους τοίχους (η επιλογή έγινε από τις ομάδες) Οικολογικά και πολιτιστικά περιοδικά στην τάξη
Υπολογιστές στην τάξη 4 Υπολογιστές (1 για κάθε ομάδα) Σύνδεση με Ιντερνετ μέσω του υπολογιστή του γραφείου Σύνδεση με τον εκτυπωτή του γραφείου.
Στόχος Οι μαθητές να εργάζονται με σχετική αυτονομία σε ένα εικονιστικό περιβάλλον εργασίας. Να χρησιμοποιούν λογισμικό γενικής χρήσης για να εκφράζουν τις ιδέες τους με πολλούς τρόπους και μέσα. Να χρησιμοποιούν εφαρμογές πολυμέσων εκπαιδευτικού περιεχομένου και να κατανοούν τις έννοιες της πλοήγησης και της αλληλεπίδρασης. Να αναζητούν πληροφορίες σε CD, σε απλές βάσεις δεδομένων ή σε άλλες πηγές πληροφοριών. Να επικοινωνούν και να αναζητούν πληροφορίες χρησιμοποιώντας το Διαδίκτυο (με τη βοήθεια του δασκάλου). Να συσχετίζουν απλές επιστημονικές γνώσεις με τις εμπειρίες τους.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ Πέτρος Κλιάπης kliapis@sch.gr