ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΦΑΚΕΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Μάθηµα: Εφαρµοσµένη ιδακτική των Φυσικών Επιστηµών (Πρακτικές Ασκήσεις Γ Φάσης) ΜΙΧΑΗΛ ΣΚΟΥΜΙΟΣ Λέκτορας στο Π.Τ..Ε. Πανεπιστηµίου Αιγαίου 1
ΟΜΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Το µάθηµα περιλαµβάνει: Παραδόσεις, από τον διδάσκοντα. Συγκρότηση 4 σχεδίων διδασκαλιών από κάθε φοιτητή. Αποστολή προσχεδίων διδασκαλίας από φοιτητές στον διδάσκοντα. Πραγµατοποίηση Πρακτικής Άσκησης σε ηµοτικά Σχολεία από φοιτητές. Ο φοιτητής πραγµατοποιεί 4 διδασκαλίες (οι δύο διδασκαλίες αφορούν το µάθηµα «Μελέτη περιβάλλοντος» των Γ και τάξεων και οι άλλες δύο διδασκαλίες το µάθηµα «Ερευνώ και ανακαλύπτω» των Ε και ΣΤ τάξεων). Σχεδίαση και παρουσίαση µιας φάσης διδασκαλίας από φοιτητή (µικροδιδασκαλία). Εκπόνηση εργασίας από φοιτητές που περιλαµβάνει τα αναλυτικά σχέδια των διδασκαλιών και τα αποτελέσµατά τους (έκθεση διδασκαλιών). Τελική εξέταση. ΥΛΙΚΟ ΜΕΛΕΤΗΣ Ιστοσελίδα: http://www.rhodes.aegean.gr/ptde/labs/lab-fe/index.htm Ο ΗΓΙΕΣ 1. Συνεννόηση µε ηµοτικά Σχολεία Συµβουλευτείτε την «Κατάσταση ονοµάτων για διδασκαλίες Φ.Ε. (Γ Φάση)» (όταν είναι διαθέσιµη) µε τα ονόµατα, σχολεία, τάξεις και ηµεροµηνίες που θα διδάξει κάθε φοιτητής. Εντοπίστε τις πληροφορίες για τις διδασκαλίες σας. Επισκεφτείτε έγκαιρα το σχολείο στο οποίο θα διδάξετε και οριστικοποιήσετε µε τον διευθυντή του σχολείου και το διδάσκοντα της κάθε τάξης την ακριβή ώρα, µέρα και ενότητα που θα διδάξετε. Συµπληρώστε άµεσα το «έντυπο προγράµµατος διδασκαλιών» (περιλαµβάνει το σχολείο, τις τάξεις, τις ενότητες µαθηµάτων, τις ηµεροµηνίες και τις ώρες πραγµατοποίησης των διδασκαλιών). Να το αποστείλετε το συντοµότερο δυνατόν στη διεύθυνση: skoumios@rhodes.aegean.gr Χρησιµοποιείστε κατά τη διάρκεια των διδασκαλιών πειράµατα µε υλικά καθηµερινής χρήση τα οποία θα τα προσκοµίσετε εσείς ή θα ζητήσετε από τους µαθητές να τα προµηθευτούν. Τα περισσότερο εξειδικευµένα όργανα και υλικά που θα χρειαστείτε για την διεξαγωγή πειραµάτων (π.χ. θερµόµετρα, δυναµόµετρα, αµπερόµετρα ), θα πρέπει να τα ζητήσετε έγκαιρα από το σχολείο στο οποίο θα διδάξετε ή από τον διδάσκοντα. Μπορείτε επίσης να χρησιµοποιήσετε προσοµοιώσεις και εικονικά εργαστήρια. 2. Σύνταξη και αποστολή σχεδίων διδασκαλίας και προγράµµατος διδασκαλιών Αφού µελετήσετε το «Μοντέλο Συγγραφής Έκθεσης για την ιδασκαλία Μαθηµάτων Φυσικών Επιστηµών (Γ' Φάση)» (παρατίθεται στο Παράρτηµα Β), συντάξτε τα σχέδια για τις ενότητες που θα διδάξετε (ένα σχέδιο ανά διδασκαλία, τέσσερα σχέδια συνολικά) µε βάση τη «οµή Σχεδίου ιδασκαλίας» (παρατίθεται στο Παράρτηµα Α). Τα σχέδια διδασκαλιών πρέπει να είναι σε µορφή κειµένου word. Φτιάξτε ένα αρχείο word µε τα τέσσερα σχέδια διδασκαλιών. Στείλτε το αρχείο ηλεκτρονικά στη διεύθυνση: skoumios@rhodes.aegean.gr. Το email θα έχει θέµα: Ονοµατεπώνυµο φοιτητή - Αριθµό Μητρώου - «ΣΧΕ ΙΑ ΦΕ» (π.χ. ΑΓΓΕΛΗΣ ΗΜΗΤΡΗΣ - - ΣΧΕ ΙΑ ΦΕ). 2
Καταληκτική προθεσµία για την αποστολή του παραπάνω αρχείου είναι η προηγούµενη Τετάρτη (από την εβδοµάδα διδασκαλίας σας). Επισηµαίνεται ότι η µη τήρηση των παραπάνω προθεσµιών, σας αποκλείει από τη διαδικασία των διδασκαλιών. Είναι σηµαντικό για τον διδάσκοντα να έχει τα σχέδια και τα προγράµµατα διδασκαλιών σας έγκαιρα ώστε να προβεί σε διορθώσεις. Αν υπάρχουν υποδείξεις και διορθώσεις στα σχέδια µαθηµάτων θα σας γνωστοποιηθούν το συντοµότερο δυνατό. 3. ιδασκαλίες Κατά τη διάρκεια των διδασκαλιών θα πρέπει να έχετε µαζί σας τα σχέδια των διδασκαλιών σε έντυπη µορφή. Επίσης πρέπει να έχετε εκτυπώσει την «Βεβαίωση ιδασκαλίας Μαθηµάτων Φυσικών Επιστηµών (Γ' Φάση)» ώστε ο διευθυντής και οι δάσκαλοι να την υπογράψουν βεβαιώνοντας ότι έχετε πραγµατοποιήσει τις διδασκαλίες. 4. Συγγραφή Έκθεσης για την ιδασκαλία Μαθηµάτων Φυσικών Επιστηµών Αφού µελετήσετε το «Μοντέλο Συγγραφής Έκθεσης για την ιδασκαλία Μαθηµάτων Φυσικών Επιστηµών (Γ' Φάση)» να συντάξετε την «Έκθεση ιδασκαλίας Μαθηµάτων Φυσικών Επιστηµών» στην οποία θα επισυνάψετε την συµπληρωµένη «Βεβαίωση ιδασκαλίας Μαθηµάτων Φυσικών Επιστηµών (Γ' Φάση)». Τα παραπάνω θα παραδώσετε σε ηµεροµηνία που θα καθοριστεί. Μιχάλης Σκουµιός, email: skoumios@rhodes.aegean.gr Τηλ. Γραφείου 2241099230 Κινητό: 6974921905 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΜΕ ΤΟΝ Ι ΑΣΚΟΝΤΑ Σηµείωση: Οι φοιτητές µπορούν να επισκέπτονται το γραφείο του διδάσκοντα κάθε Τετάρτη στις 10.45-11.45. 3
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α οµή Σχεδίου ιδασκαλίας Α. Ταυτότητα Τοποθετείται στην αρχή του σχεδίου, επιτρέπει στον πιθανό αναγνώστη να διαπιστώσει άµεσα αν το θέµα τον ενδιαφέρει και περιλαµβάνει: τίτλο δηµιουργό (ονοµατεπώνυµο, στοιχεία επικοινωνίας: ηλ. διεύθυνση, τηλέφωνα) τάξη στην οποία θα υλοποιηθεί διδακτικό αντικείµενο και διδακτική ενότητα. Β. Ανάπτυξη του σχεδίου διδασκαλίας Β1. Στοχοθεσία και διδακτική προσέγγιση Περιεχόµενο του µαθήµατος (συνοπτική παρουσίαση σε λίγες γραµµές) Αντιλήψεις µαθητών Παρουσιάζει σύντοµα τη γενική ιδέα που διέπει το σχέδιο και εξηγεί τα πλεονεκτήµατα της προσέγγισης αυτής. Πρέπει να διευκρινίζει: το γενικό σκοπό τους διδακτικούς ταξινοµηµένους σε κατηγορίες: στόχοι που αφορούν επιστηµονικές µεθόδους και δεξιότητες, στόχοι που αφορούν σε στάσεις, στόχοι που αφορούν σε γνώσεις το είδος της διδακτικής προσέγγισης (βλ. Παράρτηµα Γ) τα πλεονεκτήµατα της πρότασης του σχεδίου. Β2. Πορεία της διδασκαλίας Γίνεται λεπτοµερής περιγραφή της διδακτικής διαδικασίας µε παράθεση των φάσεων της διδασκαλίας και των επιµέρους δραστηριοτήτων. Για κάθε δραστηριότητα παρουσιάζονται οι επιµέρους στόχοι και γίνεται αναλυτική περιγραφή των ενεργειών των µαθητών και του διδάσκοντα. Ειδικότερα, πρέπει να γίνεται αναφορά: στο πρόβληµα-θέµα που θα µελετηθεί σε κάθε είδους υλικό που θα χρησιµοποιηθεί (εγχειρίδια, άλλο έντυπο υλικό, λογισµικό, διαδίκτυο) στις δραστηριότητες που θα αναπτύξουν οι µαθητές και το υλικό που πρέπει να παραχθεί από αυτές στις ενέργειες του διδάσκοντα στις ενέργειες των µαθητών και το υλικό που πρέπει να παραχθεί από αυτές στον τρόπο οργάνωσης της τάξης στην κατανοµή του χρόνου που απαιτεί η συγκεκριµένη φάση. Γ. Αξιολόγηση Αξιολόγηση των µαθητών και του έργου τους αναφορά στο είδος αξιολόγησης των µαθητών φύλλα αξιολόγησης των οποίων τα έργα θα είναι σε άµεση σύνδεση µε τους επιµέρους στόχους που τέθηκαν στην αρχή Κριτική αποτίµηση της διαδικασίας και της διδακτικής προσέγγισης τι είναι δύσκολο να γίνει ποια µέρη µπορεί να δυσκολέψουν δυνατότητες τροποποίησης ή επέκτασης.. Φύλλα εργασίας µαθητών Περιλαµβάνει τα ατοµικά φύλλα εργασίας και τα φύλλα εργασίας κάθε οµάδας. 4
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β Μοντέλο Συγγραφής Έκθεσης για την ιδασκαλία Μαθηµάτων Φυσικών Επιστηµών (Γ' Φάση) Εξώφυλλο ΠΑΝΕΙΠΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ Γ ΦΑΣΗΣ ΣΤΙΣ ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ Ι ΑΣΚΩΝ: ΜΙΧΑΗΛ ΣΚΟΥΜΙΟΣ ΕΚΘΕΣΗ Ι ΑΣΚΑΛΙΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:. ΡΟ ΟΣ 2014 Πίνακας Περιεχοµένων Θα περιέχει τις ενότητες και τις υπο-ενότητες της εργασίας καθώς και τη σελίδα στην οποία βρίσκονται αυτές. Ευχαριστίες Σε ένα σύντοµο κείµενο (µέχρι µισή σελίδα το πολύ) ευχαριστούµε τους ανθρώπους και τους θεσµούς που συνέβαλλαν στην εκπόνηση της εργασίας. Εισαγωγή Περιγράφεται η δοµή της εργασίας υπό την έννοια ότι αναφέρονται εν συντοµία τα τµήµατα που περιέχει καθώς και το αντίστοιχο περιεχόµενο τους. Σχέδια ιδασκαλίας (βλ. Παράρτηµα Α) (εκπονείται και καταγράφεται ένα σχέδιο διδασκαλίας για κάθε διδασκαλία) Αποτελέσµατα αξιολόγησης µαθητών Παρουσιάζονται τα µαθησιακά αποτελέσµατα, συγκρίνοντας στοιχεία από την πρώτη φάση της διδασκαλίας µε τα αντίστοιχα στοιχεία από την τελευταία φάση της διδασκαλίας (σε πίνακες µε σχολιασµό). Παρατίθενται µε συνοπτικό σχολιασµό άλλα τεκµήρια από την εφαρµογή των διδασκαλιών. Αυτοαξιολόγηση διδασκαλιών Γίνεται κριτική αποτίµηση της διαδικασίας και της διδακτικής προσέγγισης που ακολουθήσατε στο σύνολο των διδασκαλιών. Βιβλιογραφία Παράθεση της βιβλιογραφίας που υποστηρίζει: τις θεωρητικές αναφορές στις παιδαγωγικές θεωρίες το περιεχόµενο των θεµατικών ενοτήτων που διδάχτηκε Παράθεση των λογισµικών και των ιστοτόπων που χρησιµοποιήθηκαν. 5
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ Εποικοδοµητικό µοντέλο διδασκαλίας Φάσεις διδασκαλίας Φάση 1: Προσανατολισµός, ανάδειξη και αποσαφήνιση αντιλήψεων Πρόκληση ενδιαφέροντος, ανάπτυξη περιέργειας. Η ανάδειξη των αντιλήψεων µπορεί να επιτευχθεί µέσα από την συζήτηση, µε ερωτηµατολόγια, ατοµικές εργασίες, µε υποθετικά πειράµατα, µε βίντεο, µε εννοιολογικούς χάρτες κλπ. Οι µαθητές χωρίζονται σε µικρές οµάδες και εργάζονται στην αρχή ατοµικά καταγράφοντας τις αντιλήψεις τους (εργασία ατοµική) και έπειτα σε επίπεδο οµάδας συζητώντας τις διαφορετικές αντιλήψεις τους (εργασία σε επίπεδο οµάδας). Ο εκπαιδευτικός τις συγκεντρώνει και τις κατηγοριοποιεί σε συνεργασία µε τους µαθητές (εργασία σε επίπεδο τάξης). Φάση 2: ηµιουργία γνωστικής αποσταθεροποίησης και αναδόµηση αντιλήψεων Οι µαθητές καλούνται να ελέγξουν τις αντιλήψεις τους, µε σκοπό να τις επεκτείνουν, να τις αντικαταστήσουν ή να αναπτύξουν νέες αντιλήψεις. Είναι δυνατόν να χρησιµοποιηθούν πειραµατικές δραστηριότητες, αναλογίες, καταστάσεις γνωστικής σύγκρουσης, εννοιολογικοί χάρτες, διερευνήσεις κλπ. Φάση 3: Εφαρµογή σε νέες καταστάσεις και ανατροφοδότηση Οι µαθητές ελέγχουν το κατά πόσο οι νέες γνώσεις είναι εφαρµόσιµες (µέσω νέων προβληµάτων) και τις συσχετίζουν µε εµπειρίες της καθηµερινής ζωής. Φάση 4: Αναστοχασµός πάνω στη διαδικασία µάθησης Οι µαθητές συγκρίνουν τη νέα γνώση µε την αρχική (αρχικές αντιλήψεις) και συνειδητοποιούν µε ποια διαδικασία αποκτήθηκε. Μπορεί να περιλαµβάνει εκ νέου επεξεργασία ενός αρχικού ερωτήµατος (της φάσης 1), δραστηριότητες συµβολικής αναπαράστασης των αντιλήψεων και δραστηριότητες που ζητούν από τους µαθητές κρίσεις πάνω σε κείµενα που περιλαµβάνουν αντιλήψεις µαθητών. 6