«ΜΑΙΕΥΤΙΚΑ» ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΣΤΗ ΘΗΛΥΚΗ ΓΑΤΑ Μαρία Μαλιδάκη, Χαράλαμπος Ν. Βερβερίδης Κτηνιατρική Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
«ΜΑΙΕΥΤΙΚΑ» ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΣΤΗ ΘΗΛΥΚΗ ΓΑΤΑ Ο ωοθηκικός κύκλος και η αναπαραγωγική ζωή της γάτας Βασικές μαιευτικές εξετάσεις Παρουσίαση και διαχείριση των συχνότερων περιστατικών Σύνοψη και συμπεράσματα
ΩΟΘΗΚΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ Εποχιακά πολυ-οιστρικό ζώο (Ιαν - Οκτ) Έναρξη κυκλικής δραστηριότητας γεννητικού συστήματος στους 6-12 μήνες Οίστρος 2-19 ημέρες με χαρακτηριστικά συμπτώματα Ωοθυλακιορρηξία μετά από ερέθισμα (κόλπου ή χάδι) Εάν δεν επέλθει γονιμοποίηση, τότε δίοιστρος για 35-40 ημέρες με λειτουργικά ωχρά σωμάτια προγεστερόνη Κυοφορία: 65 (52-74) ημέρες
ΠΙΘΑΝΑ ΣΕΝΑΡΙΑ ΟΙΣΤΡΟΣ ΕΠΟΧΙΑΚΟΣ ΑΝΟΙΣΤΡΟΣ απουσία σύζευξης σύζευξη Μη ωοθυλακιορρηξία ωοθυλακιορρηξία ΜΕΣΟΙΣΤΡΙΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ Μη γονιμοποίηση γονιμοποίηση ΔΙΟΙΣΤΡΟΣ αποβολή κυοφορία ΟΙΣΤΡΟΣ Μη γαλουχία γαλουχία ΑΝΟΙΣΤΡΟΣ ΓΑΛΟΥΧΙΑΣ
ΕΞΕΤΑΣΗ ΓΕΝΝΗΤΙΚΟΥ ΓΑΤΑΣ Ιστορικό, γενική κλινική εξέταση Στειρωμένο ή όχι; Επισκόπηση αιδοίου, κοιλίας και μαστών Ψηλάφηση κεράτων μήτρας διαμέσω των κοιλιακών τοιχωμάτων (οπίσθια μοίρα υποσφυικής χώρας, αριστερά και δεξιά από την σπονδυλική στήλη) κολποσκόπιο, κολποδιαστολέας Εργαστηριακές, απεικονιστικές εξετάσεις
ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ Γάτας 1065 περιστατικά Μαιευτικού Τμήματος Κλινικής Ζώων Συντροφιάς - Κτηνιατρική Σχολή ΑΠΘ, 10/1992-5/2012 Παραπομπή 1% Παθολογικά Περιστατικά 16% Μη παθολογικά περιστατικά 83%
ΜΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ 97%: ωοθηκυστερεκτομές (ΩΥΕ) σε φυσιολογικά ζώα (ως πρόληψη αναπαραγωγής) ή ζώα με ανεπιθύμητη κυοφορία 1,8%: διάγνωση και εξέλιξη κυοφορίας, λοχείας 1,2%: γενικός μαιευτικός έλεγχος
ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ Σύνδρομο ατελούς ΩΥΕ Επιλόχεια 3% νοσήματα γεννητικού 4% Άλλο 2% Παθολογικά περιστατικά κύησης 7% Πυομήτρα 42% Μαστός 11% Δυστοκία 31%
ΗΛΙΚΙΕΣ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ Μη παθολογικά περιστατικά: το 91% ζώα 0-5 ετών (πιθανώς λόγω ΩΥΕ σε νεαρή ηλικία) Παθολογικά περιστατικά: μεγαλύτερο εύρος κατανομής στις διάφορες ηλικίες Δυστοκία: 74% ζώα 0-5 ετών, ενώ το 38% αφορούσε ζώα ως 1 έτους (πρωτόγεννα)
ΚΥΕ & ΠΥΟΜΗΤΡΑ Προγεσταγόνα, άγονες συζεύξεις, πρόκληση ωοθυλακιορρηξίας 43% των περιστατικών με διάγνωση ΚΥΕ/πυομήτρας λάμβαναν προγεσταγόνα Πιθανή εξάρτηση χρήσης προγεσταγόνων και εκδήλωσης παθολογικών καταστάσεων του γεννητικού, και ιδίως χρήσης προγεσταγόνων και εμφάνισης ΚΥΕ/πυομήτρας ΚΥΕ: τυχαίο εύρημα σε ΩΥΕ Πυομήτρα: έκκριμα, ανορεξία, κατάπτωση, πυρετός, αφυδάτωση, πολυουρία, πολυδιψία, έμετος Διάγνωση: ιστορικό, ψηλάφηση (προσεκτικά!), απεικονιστικές μέθοδοι (υπέρηχος). Χρήσιμη η εργαστηριακή διερεύνηση.
ΚΥΕ & ΠΥΟΜΗΤΡΑ Αντιμετώπιση: Χειρουργική- ΩΥΕ (74% των περιστατικών) και υποστήριξη του ζώου με ορό και αντιβιοτικά Συντηρητική αγωγή: αντιβιοτικά, ανταγωνιστές προγεστερόνης και/ή φυσική προσταγλανδίνη F2α, μόνο σε νεαρά ζώα με καλή κλινική εικόνα κίνδυνος ρήξης μήτρας Πρόγνωση ανάλογη της κατάστασης που προσκομίζεται το ζώο Πρόληψη επανεμφάνισης: ΩΥΕ
ΔΥΣΤΟΚΙΑ Φυσιολογική διάρκεια τοκετού: 2-6 ώρες (ως και 10-12 για ζώα μεγάλης ηλικίας ή με μεγάλο αριθμό εμβρύων) Κλινική εικόνα: καθυστέρηση εξώθησης εμβρύων, εισπνευστική δύσπνοια, ανορεξία, κατάπτωση, πυρετός, έκκριμα Διάγνωση: ιστορικό, ημερομηνία αναμενόμενου τοκετού, κλινική εικόνα, έλεγχος εμβρύων με απεικονιστικές μεθόδους Αντιμετώπιση: χειρουργική έγκαιρη καισαρική τομή (ως και 12 ώρες από την έναρξη του τοκετού) ή ΩΥΕ συντηρητικά με χορήγηση ωκυτοκίνης & γλυκονικού Ca, σε ζώα με ανοικτό τράχηλο και ασθενείς ωδίνες, όχι σε εμφρακτική δυστοκία
ΜΑΣΤΟΣ Προγεσταγόνα σημαντικός παράγοντας εμφάνισης νεοπλασιών στο μαστό της γάτας Καλοήθης υπερπλασία μαστού ορμονοεξαρτώμενη, δίοιστρος, προγεσταγόνα Κλινική εικόνα: ψηλαφητή μάζα, έκκριμα, έλκη, παρανεοπλασματικά σύνδρομα Διάγνωση: απεικονιστικές μέθοδοι, εργαστηριακές εξετάσεις (παρανεοπλασματικά σύνδρομα), ιστοπαθολογική εξέταση μετά την αφαίρεση Αντιμετώπιση: τακτική επανεξέταση, αφαίρεση μαστών Σημαντικό κλινικά προγνωστικό σημείο: το μέγεθος του όγκου
ΑΛΛΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ Μαστίτιδα: τραυματισμοί κατά τη γαλουχία διόγκωση μαστών, έκκριμα, κατάπτωση, ανορεξία ιστορικό, κλινική εικόνα, κυτταρολογική εξέταση εκκρίματος, καλλιέργεια αντιβιοτικά & καβεργολίνη (προσοχή: τάση για επανεμφάνιση) Αποβολή: λοιμώδη αίτια, τραυματισμοί έξοδος νεκρών εμβρύων, προβολή εμβρυικών υμένων, αιμορραγικό έκκριμα ιστορικό, κλινική εικόνα, έλεγχος εμβρύων με απεικονιστικές μεθόδους παρακολούθηση & αντιβιοτικά, ωκυτοκίνη, ΩΥΕ Μητρίτιδα, κατακράτηση εμβρυικών υμένων (σπάνια από λοιμώξεις και κακούς μαιευτικούς χειρισμούς) χορήγηση αντιβιοτικών Σύνδρομο ατελούς ΩΥΕ: ερευνητική λαπαροτομή, δοκιμή με HCG Νεοπλάσματα της μήτρας: σπάνια, τυχαία ευρήματα σε ΩΥΕ
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η πλειοψηφία των ζώων προσκομίζονται για στείρωση Οι κυριότερες παθολογικές καταστάσεις στη θηλυκή γάτα είναι η ΚΥΕ/πυομήτρα, η δυστοκία και τα προβλήματα του μαστού Η χρήση προγεσταγόνων φαίνεται να σχετίζεται με τη συχνότητα εμφάνισης παθολογικών περιστατικών στη γάτα, και με την εμφάνιση ΚΥΕ/πυομήτρας Η ΩΥΕ αποτελεί μέτρο τόσο αντιμετώπισης όσο και πρόληψης για τα νοσήματα του γεννητικού συστήματος της γάτας
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ!