ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ, ΠΘ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ Ηφυσική αγωγή στην αναπτυξιακή ηλικία Σακελλαρίου Κίµων Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα Θέµατα της παρουσίασης Το καθήκον της φυσικής αγωγής στην αναπτυξιακή ηλικία. Η φυσική αγωγή στη βρεφική ηλικία (1-3 ετών). Η φυσική αγωγή στη δεύτερη παιδική ηλικία (3-6 ετών). Η φυσική αγωγή στην παιδική ηλικία (6-12 ετών). Η φυσική αγωγή στην προεφηβική ηλικία. Η φυσική αγωγή στην εφηβική ηλικία. H φυσική αγωγή στην αναπτυξιακή ηλικία: Βοηθάει το παιδί ν αποκτήσει έναν τρόπο εκφραστικής και προσαρµοστικής συµπεριφοράς. Η εκφραστική συµπεριφορά βασίζεται στην ελεύθερη διαθεσιµότητα του ατόµου. Η προσαρµοστική συµπεριφορά βασίζεται στη λειτουργικότητα του ατόµου, δηλαδή στην προσαρµοστικότητά του για καταστάσεις πάνω στο συνδυασµό των δραστηριοτήτων και στο συγχρονισµό των πράξεών του. Το καθήκον της φυσικής αγωγής στην αναπτυξιακή ηλικία συνίσταται στο να: Βοηθάει την πνευµατική ανάπτυξη (νοητική ικανότητα, ευφυΐα, την ικανότητα ανάληψης πρωτοβουλίας, τη µάθηση). Προβάλλει σε κάθε άτοµο τα κατάλληλα κινητικά προβλήµατα που εκδηλώνονται. Βοηθάει να υπερνικηθούν οι ψυχολογικές και σωµατικές δυσκολίες που παρουσιάζονται σ αυτή την κρίσιµη ηλικία. Ηκινητική µάθηση στην αναπτυξιακή ηλικία βοηθάει: Στην ολοκληρωτική ανάπτυξη του ατόµου µέσα στα πλαίσια των σχέσεών του µε το περιβάλλον. Στην έκφραση του παιδιού. Στην καλή προσαρµογή µέσα στο περιβάλλον. Η φυσική αγωγή βοηθάει το παιδί: Να αναπτύξει τις ψυχοκινητικές του ενέργειες. Να προωθήσει και ν αποκτήσει ηθικές και κοινωνικές συνήθειες. Να µεταµορφώσει προοδευτικά την κινητική εκφραστική συµπεριφορά του από αυθόρµητη σε ορθολογιστική και τις κινητικές συνήθειες σε κινητικές ικανότητες. 1
Ηφυσική αγωγή στην αναπτυξιακή ηλικία Ηφυσική αγωγή στη βρεφική ηλικία (1-3 ετών) µεταµορφώνεται βαθµηδόν σε αγωγή του παιχνιδιού, σε προαθλητική αγωγή και τέλος σε αθλητική αγωγή. Η φυσική αγωγή στη βρεφική ηλικία στοχεύει: Στην ανάπτυξη του σώµατος µε κανονικό ρυθµό. Στην κανονική λειτουργία των µεγάλων βιολογικών λειτουργιών (ψυχικών -κινητικών). Στην γνωριµία των πρώτων κανονισµών της µόρφωσης. Στην άµεση διόρθωση των φυσικών ελαττωµάτων. Με άλλα λόγια η φυσική αγωγή σ αυτή την ηλικία συνίσταται στο να εφαρµόζεται βήµα προς βήµα η πρόοδος της ωρίµανσης για να πετύχουµε, µε την άσκηση, τα καλύτερα αποτελέσµατα και να διορθώσουµε µέσα σε κανονικό χρόνο τις πιθανές ατέλειες. Ηδεύτερη παιδική ηλικία χαρακτηρίζεται από τρεις βιολογικούς παράγοντες: Ηφυσική αγωγή στη δεύτερη παιδική ηλικία (3-6 ετών) Από την ατοµική διάσταση Από το ρυθµό της ωρίµανσης Από την ισορροπία ή την αρµονία στην εξέλιξη της ανάπτυξης 2
Στη δεύτερη παιδική ηλικία, η φυσική αγωγή έχει καθήκον: Να εκµεταλλευτεί τη διέγερση της αίσθησης της προσωπικότητας και να αναπτύξει τις φυσικές δυνάµεις που τροφοδοτούν την ψυχοκινητική ανάπτυξη. Να ευνοήσει και να τελειοποιήσει την ψυχοκινητική αυτονοµία που έχει επιτευχθεί σε συνδυασµό µε την ηθική, την κοινωνική και την εκφραστική αγωγή. Επιπλέον, σ αυτή την ηλικία η φυσική αγωγή: ιευκολύνει και επιβλέπει τη φυσιολογική ανάπτυξη του µυϊκού συστήµατος. ιεγείρει, ενισχύει και ολοκληρώνει τις ζωτικές λειτουργίες της αναπνοής, της κυκλοφορίας, της σκέψης. Εξασφαλίζει την καλύτερη σωµατική αποτελεσµατικότητα (διατροφή-υγιεινή), την πνευµατική υγεία. Οι κινητικές δραστηριότητες στη δεύτερη παιδική ηλικία πρέπει: Ν ανταποκρίνονται στις δικές του δυνατότητες και απαιτήσεις. Να µην είναι περίπλοκες και κουραστικές. Να υπάρχει µεγάλη ποικιλία. Να οργανώνονται σε κατάλληλες ώρες. Ακόµη, πρέπει Ν αφήνουµε µεγάλα περιθώρια πρωτοβουλίας και ελευθερίας στο παιδί. Να του προσφέρουµε πολλές ευκαιρίες και βοήθεια όταν αντιµετωπίζει δυσκολίες. Να το ενθαρρύνουµε να εκτελεί τις δραστηριότητες µε το δικό του τρόπο. Ηφυσική αγωγή στην ηλικία των 6-12 ετών Ηπαιδική ηλικία των 6-12 ετών χαρακτηρίζεται: Από την ανάγκη της εσωτερικοποίησης του κόσµου της πραγµατικότητας. Από την ανάγκη να γνωρίσει όχι µόνο τον κόσµο των υπαρχόντων πραγµάτων, αλλά ακόµη και τον κόσµο της σκέψης (ιδέες, αριθµοί, αφηρηµένες έννοιες). 3
Στην παιδική ηλικία Ησκέψη γίνεται σαφής και ικανή να κατανοήσει τη σχέση ανάµεσα στα πράγµατα, τη δική τους φύση, τη δική τους ύπαρξη και τις αιτίες που τα καθορίζουν, γίνεται ικανή να γενικεύει και να συνάγει συµπεράσµατα. Η φαντασία διέρχεται από τις παιδικές φαντασιώσεις σε φαντασιώσεις σε σχέση µε τα πραγµατικά στοιχεία. Στην παιδική ηλικία, µε τη φυσική αγωγή: Βοηθούµετο παιδί ν αποκτήσει σωστά τα χαρακτηριστικά του ρυθµού, της αρµονίας, της ακρίβειας του χώρου. Του δίνουµε πρωτοβουλίες. ιορθώνουµε γρήγορα κάθε ανατοµική παραµόρφωση. Ευνοούµε την ανάπτυξη της ευφυΐας και το σχηµατισµό του χαρακτήρα. Επίσης, η φυσική αγωγή βοηθάει: Στην συνεργασία Στην οµαδικότητα Στην υπευθυνότητα Στη συλλογικότητα Στην εγκαρδιότητα των σχέσεων µε άλλους Στο σεβασµό των δικαιωµάτων των άλλων Ηφυσική αγωγή στην εφηβεία (Εφηβική και προεφηβική περίοδος) Ηπροεφηβική περίοδος Η ηλικία της προαθλητικής αγωγής Ηφυσική αγωγή σ αυτό το στάδιο έχει σκοπό: Να βοηθήσει την προεφηβική ηλικία να ξεπεράσει τη φάση της µεταβατικής ψυχοσωµατικής αποδιοργάνωσης. Να διοχετεύσει τις ορµές προς µια κατεύθυνση, έτσι ώστε να αποτρέψει τις κακές συνήθειες και την όχι καλά οργανωµένη σεξουαλική ζωή. 4
Ακόµη, έχει σκοπό: Να παρακινήσει την ανάπτυξη της ευφυΐας, το σχηµατισµό του χαρακτήρα, την ενίσχυση της θέλησης, τη διάθεση της προσπάθειας, το στυλ, την ηθική και διανοητική εκπαίδευση, την προώθηση της διαδικασίας της κοινωνικής προσαρµογής µέσω της οµαδικής δραστηριότητας. Ηεφηβική περίοδος Στην εφηβική περίοδο Συνεχίζεται η λειτουργική ανάπτυξη των οργάνων. Αυξάνεται το βάρος. Αναπτύσσεται η σκέψη µε τάση προς τον συλλογισµό και µε την υπέρβαση του υποκειµενισµού, και γίνεται αιτιολογική, συνειδητή, θεωρητική. Το άτοµο στρέφεται προς την ανάλυση, την κριτική και τον συλλογισµό. Οι προσωπικές ανησυχίες προκαλούνται από τη σεξουαλική ωρίµανση. Η συναισθηµατική ζωή κυριαρχείται από έξαρση. Ηφυσική αγωγή στην εφηβική ηλικία συντελεί: Στο σχηµατισµό της αθλητικής προσωπικότητας Στη µεταµόρφωση των αθλητικών παιχνιδιών της προηγούµενης ηλικίας σε σπορ Στην εξάσκηση της ευφυΐας και της θέλησης για την απόκτηση ηθικών και κοινωνικών αξιών Βιβλιογραφία Σακελλαρίου, Κ. & Μπεκιάρη, Α. (2001). Αθλητική παιδαγωγική. Αθήνα, Εκδόσεις Leader Books. Grupe, O. (1984). Grundlagen der Sportpädagogik. Munchen. Grupe, O. & Krüger, M. (1997). Einführung in die Sportpädagogik. Schorndorf.Grupe, O. (1998). Kinder-Hochleistungssport: Eine Analyse unter pädagogischen. 5