ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 16.8.2013 COM(2013) 593 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σχετικά με την υλοποίηση των μέτρων του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1234/2007 του Συμβουλίου που αφορούν τον τομέα της μελισσοκομίας EL EL

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σχετικά με την υλοποίηση των μέτρων του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1234/2007 του Συμβουλίου που αφορούν τον τομέα της μελισσοκομίας 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το άρθρο 184 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1234/2007 του Συμβουλίου για τη θέσπιση κοινής οργάνωσης των γεωργικών αγορών και ειδικών διατάξεων για ορισμένα γεωργικά προϊόντα («ενιαίος κανονισμός ΚΟΑ») 1 προβλέπει την υποβολή ανά τριετία έκθεσης προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με την υλοποίηση των μέτρων που αφορούν τον τομέα της μελισσοκομίας και προβλέπονται στο άρθρο 105 και στα επόμενα άρθρα του εν λόγω κανονισμού. Η παρούσα έκθεση συνιστά εκπλήρωση αυτής της υποχρέωσης και καλύπτει τις χρήσεις 2009/2010, 2010/2011 και 2011/2012. Οι τρεις αυτές χρήσεις αντιστοιχούν στο τελευταίο έτος των προηγούμενων τριετών μελισσοκομικών προγραμμάτων (2008-2010) και στα πρώτα δύο έτη του τρέχοντος προγράμματος (2011-2013). Η παρούσα είναι η πέμπτη έκθεση της Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή των εθνικών μελισσοκομικών προγραμμάτων στα κράτη μέλη. Η τέταρτη έκθεση COM(2010)267 final 2 εκδόθηκε τον Μάιο του 2010 και κάλυπτε τα προηγούμενα τρία έτη εφαρμογής του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1234/2007 του Συμβουλίου. Όλα τα κράτη μέλη κοινοποίησαν εθνικά μελισσοκομικά προγράμματα για τις περιόδους 2008-2010 και 2011-2013. Αυτό καταδεικνύει το έντονο ενδιαφέρον των κρατών μελών, καθώς και τις ανάγκες της ευρωπαϊκής μελισσοκομίας, ενός μικρού κλάδου στον οποίο κυριαρχούν μη επαγγελματίες μελισσοκόμοι και ο οποίος αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις, ειδικότερα λόγω των απωλειών αποικιών μελισσών, του αυξημένου κόστους παραγωγής και των φθηνών εισαγωγών. Το 2012 η Επιτροπή ζήτησε να διενεργηθεί εξωτερική αξιολόγηση των μέτρων που λαμβάνονται υπέρ του τομέα της μελισσοκομίας. Η παρούσα έκθεση παραθέτει τα κύρια αποτελέσματα της εν λόγω αξιολόγησης. 2. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Η παρούσα έκθεση βασίζεται στις παρακάτω πηγές πληροφοριών: στα εθνικά μελισσοκομικά προγράμματα που κοινοποίησαν τα 27 κράτη μέλη στην Επιτροπή για τις περιόδους 2008-2010 και 2011-2013, όπως προβλέπεται στο άρθρο 105 του ενιαίου κανονισμού ΚΟΑ και στο άρθρο 1 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 917/2004 3 της Επιτροπής για λεπτομέρειες εφαρμογής του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1234/2007 για ενέργειες βελτίωσης των συνθηκών παραγωγής και εμπορίας των προϊόντων μελισσοκομίας. Στα εθνικά προγράμματα περιλαμβάνεται μελέτη σχετικά με τη διάρθρωση του τομέα της μελισσοκομίας, όπως ορίζεται στα άρθρα 1 και 9 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 917/2004 1 2 3 ΕΕ L 299 της 16.11.2007, σ. 1. http://eur-lex.europa.eu/lexuriserv/lexuriserv.do?uri=com:2010:0267:fin:el:pdf ΕΕ L 163 της 30.4.2004, σ. 83. EL 2 EL

στις δαπάνες των κρατών μελών που αφορούν τα μέτρα που υλοποιούνται στο πλαίσιο των μελισσοκομικών προγραμμάτων, όπως προβλέπεται στο άρθρο 108 του ενιαίου κανονισμού ΚΟΑ σε στοιχεία σχετικά με την παραγωγή και το διεθνές εμπόριο μελιού από τις βάσεις δεδομένων της EUROSTAT, τη βάση δεδομένων αναφοράς για το εξωτερικό εμπόριο COMEXT και τον Οργανισμό Επισιτισμού και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO) στις εισηγήσεις των κρατών μελών και του ευρωπαϊκού τομέα μελισσοκομίας στη μελέτη που διεξήγαγε εξωτερικός σύμβουλος σχετικά με την αξιολόγηση των μέτρων για τον μελισσοκομικό τομέα 4. Λεπτομερή στοιχεία και συνοπτικοί πίνακες σχετικά με την αγορά μελιού και τα μελισσοκομικά προγράμματα διατίθενται στον δικτυακό τόπο της Επιτροπής 5. 3. Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΤΟΥ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ 3.1. Η παγκόσμια αγορά 3.1.1. Παραγωγή Το 2011 η παγκόσμια παραγωγή μελιού ανήλθε σε 1.636.000 τόνους, σύμφωνα με τον FAO. Η παραγωγή αυξάνεται αργά αλλά σταθερά την τελευταία δεκαετία, με εξαίρεση τα έτη 2007 και 2009. Η Κίνα είναι η πρώτη χώρα παραγωγής μελιού με 446.000 τόνους, που αντιστοιχούν στο 27,3% της συνολικής παγκόσμιας παραγωγής. Ακολουθεί η ΕΕ με 217.000 τόνους (13,3%). Άλλες βασικές χώρες παραγωγής μελιού είναι η Τουρκία, με σταθερή αύξηση της παραγωγής, η Ουκρανία και οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Το μερίδιο της Νότιας και Κεντρικής Αμερικής έχει μειωθεί, κυρίως λόγω σημαντικής πτώσης της παραγωγής στην Αργεντινή από το 2005 και μετά. 3.1.2. Συναλλαγές Περίπου το ένα πέμπτο της παγκόσμιας παραγωγής μελιού αποτελεί αντικείμενο εμπορικών συναλλαγών στη διεθνή αγορά, σύμφωνα με τα δεδομένα του FAO και της COMEXT. Οι παγκόσμιες εξαγωγές κυμαίνονται από 300.000 έως 360.000 τόνους εδώ και αρκετά έτη, το 2011 ανήλθαν σε 335.000 τόνους περίπου. Η Κίνα αύξησε τις εξαγωγές της και τα τελευταία τέσσερα έτη αποτελεί τον πρώτο εξαγωγέα παγκοσμίως, εξάγοντας περίπου 100.000 τόνους μελιού το 2011. Η Αργεντινή κατέχει τη δεύτερη θέση, αλλά οι ποσότητες των εξαγωγών της μειώνονται και το 2011 διαμορφώθηκαν στους 72.000 τόνους. Η ΕΕ και οι ΗΠΑ είναι οι δύο κυριότεροι εισαγωγείς μελιού. 4 5 http://ec.europa.eu/agriculture/evaluation/market-and-income-reports/index_en.htm http://wcmcom-ec-europa-eu-wip.wcm3vue.cec.eu.int:8080/agriculture/honey/index_en.htm EL 3 EL

3.2. Η αγορά της ΕΕ 3.2.1. Παραγωγή Σύμφωνα με τη EUROSTAT, η παραγωγή μελιού στην ΕΕ ανήλθε σε 217.366 τόνους το 2011. Η παραγωγή της ΕΕ παρουσιάζει ελαφρά αύξηση τα τελευταία δέκα έτη (+6% από το 2010) με αρνητικές και θετικές ετήσιες διακυμάνσεις ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες. Η τιμή πώλησης του μελιού εξαρτάται από το είδος και την ποιότητά του, καθώς και από τον δίαυλο εμπορίας το επιτραπέζιο μέλι (αντιστοιχεί στο 85% του μελιού που πωλείται στην ΕΕ) πωλείται σε υψηλότερες τιμές από το βιομηχανικό μέλι, ενώ το μονοανθικό μέλι είναι και αυτό ακριβότερο. Όσον αφορά τον δίαυλο εμπορίας, οι μελισσοκόμοι επιτυγχάνουν την υψηλότερη δυνατή τιμή όταν πωλούν απευθείας τα προϊόντα τους στους καταναλωτές η δεύτερη καλύτερη επιλογή είναι η πώληση επεξεργασμένου μελιού σε λιανοπωλητές, ενώ στην τρίτη θέση βρίσκονται οι πωλήσεις σε συσκευαστές και διανομείς. Το μεγαλύτερο μέρος του μελιού της ΕΕ πωλείται απευθείας στους καταναλωτές από τους μελισσοκόμους αυτό σχετίζεται επίσης με τον μη επαγγελματικό, κατά κύριο λόγο, χαρακτήρα της μελισσοκομίας στα περισσότερα κράτη μέλη. Ωστόσο, διαπιστώνονται ορισμένες διαφορές όσον αφορά τους διαύλους εμπορίας στην ΕΕ για παράδειγμα, στην Ισπανία το βασικότερο μέρος της παραγωγής πωλείται στον τομέα μεταποίησης/συσκευασίας, γεγονός που συνάδει με τα υψηλότερα ποσοστά επαγγελματικής ενασχόλησης που χαρακτηρίζουν τον κλάδο στην εν λόγω χώρα. 3.2.2. Συναλλαγές Η ΕΕ είναι καθαρός εισαγωγέας μελιού, καθώς η παραγωγή της καλύπτει μόνο το 61,6% της κατανάλωσής της. Το επίπεδο της κατανάλωσης διατηρείται αρκετά σταθερό σε βάθος χρόνου, με τον μέσο όρο να κυμαίνεται σε 0,70 kg κατά κεφαλήν. Οι τρεις βασικότεροι παραγωγοί μελιού στην Ένωση είναι η Ισπανία, η Γερμανία και η Ρουμανία με την παραγωγή τους το 2011 να είναι 34.000, 25.831 και 24.127 τόνοι αντίστοιχα. Άλλα σημαντικά κράτη μέλη-παραγωγοί είναι η Ουγγαρία (19.800 τόνοι), η Γαλλία (16.000 τόνοι), η Ελλάδα (14.300 τόνοι) και η Πολωνία (13.369 τόνοι). Οι εισαγωγές μελιού στην ΕΕ κυμαίνονται μεταξύ 120.000 και 150.000 τόνων από το 2000 και μετά. Το 2012 η Ευρωπαϊκή Ένωση εισήγαγε 149.248 τόνους μελιού, κυρίως από την Κίνα (63.961 τόνοι, δηλαδή το 43% των συνολικών εισαγωγών) και κατά δεύτερο λόγο από την Αργεντινή (22.344 τόνοι). Το ποσοστό των κινεζικών εισαγωγών αυξάνεται συνεχώς από το 2008 λόγω των πολύ χαμηλών τιμών ενώ, παράλληλα, το ποσοστό των εισαγωγών από την Αργεντινή μειώνεται. Ο Μεξικό είναι ο τρίτος προμηθευτής με 21.249 τόνους και η Ουκρανία ο τέταρτος με 8.949 τόνους. Η Γερμανία είναι το κυριότερο κράτος μέλος εισαγωγής, καθώς οι εισαγωγές στην εν λόγω χώρα αντιστοιχούσαν σε πάνω από το ένα τρίτο επί του συνόλου των εισαγωγών το 2012. Η μέση μοναδιαία τιμή εισαγωγής μελιού στην ΕΕ αυξήθηκε από το 2010, φτάνοντας τα 2,08 /kg το 2012. Το κινεζικό μέλι έχει τη χαμηλότερη μοναδιαία τιμή, 1,44 /kg. Οι μέσες μοναδιαίες τιμές εισαγωγής για άλλους βασικούς EL 4 EL

προμηθευτές της ΕΕ είναι οι εξής: 1,83 /kg για την Ουκρανία, 2,23 /kg για την Αργεντινή και 2,44 /kg για το Μεξικό. Οι εξαγωγές της Ένωσης αυξήθηκαν από το 2010 και ανήλθαν σε 14 275 τόνους το 2012 (+ 33%). Ωστόσο, εξακολουθούν να είναι περιορισμένες, αντιστοιχώντας σε λιγότερο από το 7% της παραγωγής. Οι βασικοί προορισμοί των εξαγωγών της ΕΕ δεν έχουν αλλάξει από το 2010: Ελβετία, Ιαπωνία, Σαουδική Αραβία και Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Η Γερμανία και η Ισπανία είναι οι βασικοί εξαγωγείς της ΕΕ οι εξαγωγές των δύο αυτών κρατών μελών μαζί αντιπροσωπεύουν πάνω από τις μισές εξαγωγές της Ένωσης. Η μέση μοναδιαία τιμή εξαγωγής μελιού από την Ένωση αυξάνεται συνεχώς από το 2010 φτάνοντας τα 5,14 /kg το 2012. Κατά συνέπεια, η διαφορά μεταξύ των μοναδιαίων τιμών εισαγωγής και εξαγωγής έχει διευρυνθεί σημαντικά και κυμαίνεται στα 3 /kg. Αυτή η διαφορά στις τιμές μπορεί να εξηγηθεί από το γεγονός ότι οι εξαγωγές της ΕΕ αφορούν κυρίως συσκευασμένο μέλι υψηλής ποιότητας, ενώ οι εισαγωγές περιλαμβάνουν μεγάλες ποσότητες φθηνότερου μελιού συσκευασμένου σε μεγαλύτερα δοχεία που προορίζεται για ανάμειξη ή χρησιμοποιείται στη βιομηχανία τροφίμων. 4. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ 4.1. Στόχοι και επιλέξιμα μέτρα Ο γενικός στόχος του προγράμματος είναι η βελτίωση των γενικών συνθηκών παραγωγής και εμπορίας προϊόντων μελισσοκομίας στην Ένωση. Έξι μέτρα με ειδικούς στόχους είναι επιλέξιμα για ενίσχυση και μπορούν να συμπεριληφθούν στα εθνικά μελισσοκομικά προγράμματα των κρατών μελών τα εν λόγω μέτρα παρατίθενται στο άρθρο 106 του ενιαίου κανονισμού ΚΟΑ και δεν έχουν μεταβληθεί από την τελευταία έκθεση. Η τεχνική βοήθεια αποσκοπεί να ενισχύσει την αποτελεσματικότητα της παραγωγής και της εμπορίας μέσω της εφαρμογής καλύτερων τεχνικών. Περιλαμβάνει τη διοργάνωση βασικών μαθημάτων για νεοεισερχόμενους και προγραμμάτων διαρκούς επιμόρφωσης για πεπειραμένους μελισσοκόμους και υπεύθυνους ενώσεων ή συνεταιρισμών. Τα μαθήματα κατάρτισης αφορούν κυρίως τομείς όπως η εκτροφή και η πρόληψη των ασθενειών, η συγκομιδή και η συσκευασία, η αποθήκευση, η μεταφορά του μελιού και η εμπορία. Τα εκπαιδευτικά μελισσοκομεία και το δίκτυο συμβούλων/τεχνιτών μελισσοκομίας καθιστούν δυνατή τη διάδοση πρακτικών τεχνικών γνώσεων. Το μέτρο αυτό μπορεί ακόμη να χρησιμοποιηθεί για τον εκσυγχρονισμό του τομέα μέσω της αγοράς εξοπλισμού τρύγου από τους μελισσοκόμους. Η καταπολέμηση της βαρρόας αποσκοπεί να θέσει υπό έλεγχο την προσβολή των κυψελών από αυτό το ενδημικό παράσιτο. Η βαρρόα προκαλείται από ένα ακάρι που αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα των μελισσών και αυξάνει τις δευτερογενείς λοιμώξεις των μελισσών από ιούς. Η βαρρόα μειώνει σημαντικά τη μελισσοκομική παραγωγή στην ΕΕ, προκαλώντας απώλεια αποικιών μελισσών εάν δεν αντιμετωπιστεί. Καθώς η βαρρόα δεν μπορεί να εξαλειφθεί πλήρως, ο μόνος τρόπος να αποφευχθούν οι συνέπειές της είναι να υποβληθούν οι κυψέλες σε αγωγή με εγκεκριμένες μεθόδους και προϊόντα. Η χρηματοδοτική συνδρομή είναι απαραίτητη για να μπορέσουν οι EL 5 EL

παραγωγοί να καλύψουν τις δαπάνες που συνεπάγεται η κατάλληλη αγωγή των κυψελών (προϊόντα, εξοπλισμός όπως πλέγματα προστασίας). Οι ενισχύσεις για τον εξορθολογισμό της εποχιακής μετακίνησης αποσκοπούν στη διαχείριση των μετακινήσεων του μελισσοκομικού κεφαλαίου στην Ένωση, καθώς και στη χωροταξική κατανομή των θέσεων για μελισσοκόμους κατά την περίοδο της ανθοφορίας. Στη διαχείριση της εποχιακής μετακίνησης μπορούν να συμβάλουν μέτρα όπως η ταυτοποίηση κυψελών και πλαισίων, η κατάρτιση μητρώου νομαδικής μελισσοκομίας, η πραγματοποίηση επενδύσεων σε υλικά που διευκολύνουν την εποχιακή μετακίνηση και η σύνταξη χαρτών με τις περιοχές μελιτοφόρων φυτών. Σε αρκετά κράτη μέλη, η εποχιακή μετακίνηση είναι καίριας σημασίας για την κάλυψη των διατροφικών αναγκών των μελισσών και τη διασφάλιση της επικονίασης των φυτών. Τα μέτρα στήριξης για τη διενέργεια αναλύσεων μελιού αποσκοπούν στη βελτίωση της εμπορίας του. Μέσω της χρηματοδότησης των αναλύσεων μελιού οι μελισσοκόμοι μπορούν να διασφαλίζουν ότι το μέλι που διατίθεται στην αγορά πληροί τα φυσικοχημικά χαρακτηριστικά που ορίζονται στην οδηγία 2001/110/ΕΚ του Συμβουλίου για το μέλι 6. Οι αναλύσεις σχετικά με τη βοτανική προέλευση του μελιού παρέχουν στους μελισσοκόμους ακριβείς γνώσεις για το μέλι που έχει συγκομισθεί, επιτρέποντάς τους να επιτυγχάνουν υψηλότερες τιμές για το προϊόν τους. Η χρηματοδοτική στήριξη για τη διενέργεια ανάλυσης μελιού είναι καίριας σημασίας προκειμένου να καταστεί η υπηρεσία αυτή προσβάσιμη σε μεγάλο αριθμό μελισσοκόμων. Η ανασύσταση του μελισσοκομικού κεφαλαίου καθιστά δυνατή την αντιστάθμιση των απωλειών μελισσών και, ως εκ τούτου, συμβάλλει στην αποτροπή απωλειών παραγωγής. Αυτή η ενέργεια μπορεί να περιλαμβάνει τη χρηματοδότηση δραστηριοτήτων που ευνοούν την παραγωγή βασιλισσών ή την αγορά μελισσοσμηνών. Η δυνατότητα που παρέχεται στο πλαίσιο του κανονισμού να ενταχθούν ειδικά σχέδια εφαρμοσμένης έρευνας για την ποιοτική βελτίωση του μελιού στα μελισσοκομικά προγράμματα και η διάδοση των αποτελεσμάτων των εν λόγω σχεδίων μπορούν να συμβάλουν στην αύξηση των γνώσεων των παραγωγών όσον αφορά συγκεκριμένες πρακτικές μελισσοκομίας. 4.2. Απογραφή των κυψελών και των μελισσοκόμων Σύμφωνα με τα άρθρα 1 και 9 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 917/2004, τα κράτη μέλη παρέσχαν πληροφορίες σχετικά με τη διάρθρωση του τομέα της μελισσοκομίας στο πλαίσιο των προγραμμάτων της περιόδου 2011-2013. Βάσει των στοιχείων αυτών, ο συνολικός αριθμός των μελισσοκόμων στην Ένωση το 2010 ήταν 506.038, εκ των οποίων μόνο το 5,2 % (26.318) θεωρήθηκαν επαγγελματίες μελισσοκόμοι (πάνω από 150 κυψέλες). Το 2010 ο συνολικός αριθμός κυψελών στην ΕΕ ήταν σχεδόν 14 εκατομμύρια (13.985.091), εκ των οποίων τα 6 εκατομμύρια περίπου (5.659.551) ανήκουν σε επαγγελματίες μελισσοκόμους, οι οποίοι κατέχουν συνεπώς το 40% των κυψελών. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι, καθώς δεν υφίσταται νομική υποχρέωση σε επίπεδο ΕΕ για την καταχώριση των κυψελών σε μητρώα, η συλλογή δεδομένων σχετικά με τον συνολικό αριθμό τους δεν είναι εναρμονισμένη μεταξύ των κρατών μελών και 6 ΕΕ L 10 της 12.1.2002, σ. 47. EL 6 EL

μπορεί να στερείται ακρίβειας. Παρά το γεγονός ότι τα ποσοστά των επαγγελματιών μελισσοκόμων και ο αριθμός των κυψελών που διαχειρίζονται έχει αυξηθεί από το 2007 (33% των κυψελών), ο τομέας εξακολουθεί να απαρτίζεται σε μεγάλο βαθμό από μη επαγγελματίες μελισσοκόμους. Το ποσοστό επαγγελματικής ενασχόλησης είναι γενικά χαμηλό στην ΕΕ, αλλά μπορεί να ποικίλλει σημαντικά μεταξύ των κρατών μελών: για παράδειγμα, στη Γερμανία πάνω από το 99% των μελισσοκόμων είναι μη επαγγελματίες, ενώ στην Ισπανία το 23% των μελισσοκόμων είναι επαγγελματίες. Ο αριθμός των κυψελών στην ΕΕ αυξήθηκε κατά 3% (382.372) το 2010 σε σύγκριση με την απογραφή του 2007. Σύμφωνα με τους μελισσοκόμους, η αύξηση αυτή είναι απαραίτητη προκειμένου να αντισταθμιστεί η θνησιμότητα των μελισσών. Ωστόσο, οδήγησε ταυτόχρονα και στην αύξηση της παραγωγής μελιού κατά 6% την ίδια περίοδο. Τα κράτη μέλη με τις περισσότερες κυψέλες είναι τα εξής: Ισπανία (19,3%), Ελλάδα (11,8%), Γαλλία (10,5%), Ρουμανία (10%) και Ιταλία (8,8%). Εντούτοις, οι χώρες με τις περισσότερες κυψέλες δεν είναι πάντα οι χώρες με την υψηλότερη παραγωγή μελιού. Αυτό μπορεί να εξηγηθεί από περιβαλλοντικές διαφορές (κλίμα, ποσότητα νέκταρος, πυκνότητα των αποικιών μελισσών κ.λπ.), καθώς και από την έλλειψη εναρμονισμένης μεθόδου σε επίπεδο ΕΕ για την παρακολούθηση του αριθμού των κυψελών, κάτι που οδηγεί σε θεαματικές διαφορές απόδοσης ανά κυψέλη μεταξύ των κρατών μελών (από 9 έως 51 kg το 2010 στην ΕΕ). Ως αποτέλεσμα, η Γερμανία έχει λιγότερες κυψέλες (5,6%) από την Ελλάδα, την Ιταλία, τη Γαλλία και τη Ρουμανία, αλλά παράγει περισσότερο μέλι από όλες αυτές τις χώρες λόγω υψηλότερων αποδόσεων παραγωγής (έως 37,2 kg ανά κυψέλη το 2011). Η Ουγγαρία εμφανίζει επίσης υψηλές μέσες αποδόσεις ανά κυψέλη (27,4 kg το 2010), με αποτέλεσμα να κατέχει την τέταρτη θέση στην παραγωγή μελιού στην ΕΕ, παρότι κατέχει μόλις το 7,1% των κυψελών. 4.3. Εκτέλεση των δαπανών 4.3.1. Προϋπολογισμός ανά κράτος μέλος Σύμφωνα με το άρθρο 108 του ενιαίου κανονισμού ΚΟΑ, η Ένωση συμμετέχει στη χρηματοδότηση των μελισσοκομικών προγραμμάτων μέχρι ποσοστού 50% των δαπανών που αναλαμβάνουν τα κράτη μέλη. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι ετήσιοι πόροι της Ένωσης που προορίζονται για τον τομέα της μελισσοκομίας έχουν αυξηθεί από το 2007 προκειμένου να ληφθούν υπόψη οι αυξανόμενοι αριθμοί των κυψελών και οι αυξανόμενες ανάγκες του τομέα της μελισσοκομίας. Το 2011 ο προϋπολογισμός αυξήθηκε σε 32 εκατομμύρια ευρώ ετησίως. Τα κράτη μέλη κοινοποιούν το μελισσοκομικό τους πρόγραμμα στην Επιτροπή πριν από τη 15η Απριλίου, ανά τριετία, όπως απαιτεί το άρθρο 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 917/2004 (η υποβολή έκθεσης το 2010 αφορούσε τα προγράμματα που καλύπτουν τα έτη 2011, 2012 και 2013). Βάσει των προβλέψεων δαπανών των κρατών μελών που παρατίθενται στα εθνικά μελισσοκομικά προγράμματά τους, οι διαθέσιμοι πόροι της Ένωσης (32 εκατομμύρια ευρώ ανά έτος για την περίοδο 2011-2013) κατανέμονται ανάλογα με το ποσοστό κάθε κράτους μέλους επί του συνολικού αριθμού κυψελών στην Ένωση, αλλά οι διατιθέμενοι πόροι δεν μπορούν να υπερβαίνουν το 50% των προγραμματισμένων δαπανών για κάθε κράτος μέλος. Όταν το ήμισυ των δαπανών EL 7 EL

στο εθνικό πρόγραμμα είναι χαμηλότερο από το ποσό που αντιστοιχεί στον αριθμό των κυψελών, οι εναπομείναντες διαθέσιμοι πόροι ανακατανέμονται μεταξύ των κρατών μελών των οποίων οι αναμενόμενες δαπάνες υπερβαίνουν το μερίδιο του προϋπολογισμού που τους αναλογεί (σύμφωνα με το άρθρο 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 917/2004). Ο συνολικός αριθμός κυψελών σε κάθε κράτος μέλος και στην Ένωση επικαιροποιούνται και δημοσιεύονται ανά τριετία στο παράρτημα Ι του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 917/2004. Το 2011 έξι κράτη μέλη (Βουλγαρία, Δανία, Γερμανία, Ελλάδα, Φινλανδία και Σουηδία) προέβλεψαν χαμηλότερες δαπάνες από τον προϋπολογισμό που τους αναλογεί σε συνάρτηση με τον αριθμό των κυψελών που διαθέτουν. Το αντίστοιχο ποσό των πόρων της ΕΕ αναδιανεμήθηκε μεταξύ των υπόλοιπων κρατών μελών. Το 2011 τα πέντε κράτη μέλη με τις περισσότερες κυψέλες έλαβαν συλλογικά πόρους που αντιστοιχούσαν στο 55% του διαθέσιμου προϋπολογισμού της ΕΕ. Συνεπώς, τα κράτη μέλη με τις περισσότερες κυψέλες είναι οι βασικότεροι χρήστες του προγράμματος. 4.3.2. Εκτέλεση του προϋπολογισμού Σύμφωνα με τα στοιχεία που κοινοποιούν τα κράτη μέλη σχετικά με την εκτέλεση του προϋπολογισμού ανά είδος μέτρου, τα συνολικά ποσοστά χρησιμοποίησης στα 27 κράτη μέλη είναι πολύ υψηλά (93% το 2010, 89% το 2011 και 89% το 2012). Η μείωση που παρατηρείται στο ποσοστό εκτέλεσης από το 2010 στο 2011 μπορεί να εξηγηθεί από το γεγονός ότι ο προϋπολογισμός που διατέθηκε για το μελισσοκομικό πρόγραμμα αυξήθηκε από 26,3 εκατομμύρια σε 32 εκατομμύρια μεταξύ των 2 αυτών ετών. Γενικά, το ποσοστό τείνει να είναι χαμηλότερο κατά το πρώτο έτος του προγράμματος και αυξάνεται προς το τρίτο έτος. Το 2010 και το 2011, οι μεγαλύτεροι δικαιούχοι [Ισπανία (93%, 84%), Ελλάδα (97%, 92%), Γαλλία (90%, 88%), Ιταλία (96%, 92%) και Ρουμανία (100%, 85%)] χρησιμοποίησαν πολύ αποτελεσματικά τον προϋπολογισμό τους. Το ίδιο συνέβη και το 2012 [Ελλάδα (97%), Γαλλία (92%), Ιταλία (93%) και Ρουμανία (98%)], με εξαίρεση την Ισπανία όπου χρησιμοποιήθηκε μόνο το 69% του προϋπολογισμού. 4.4. Εκτέλεση δαπανών ανά είδος μέτρου ανά κράτος μέλος Η ανάλυση της εκτέλεσης δαπανών βασίζεται στα στοιχεία που παρέχουν τα κράτη μέλη κάθε έτος δυνάμει του άρθρου 6 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 917/2004. Για την περίοδο 2010-2012, τα μέτρα που έλαβαν τη μεγαλύτερη στήριξη ήταν η καταπολέμηση της βαρρόας και η τεχνική βοήθεια. Οι δαπάνες για τα δύο αυτά μέτρα ήταν συστηματικά οι υψηλότερες και έχουν διατηρηθεί σχετικά σταθερές στα διαδοχικά προγράμματα, αντιστοιχώντας κατά μέσο όρο στο 27-30% για την καταπολέμηση της βαρρόας και στο 24-28% για την τεχνική βοήθεια. Πιο συγκεκριμένα, το 2010 όλα τα κράτη μέλη αξιοποίησαν τα μέτρα για την καταπολέμηση της βαρρόας, κάτι που αντικατοπτρίζει το γεγονός ότι η βαρρόα ενδημεί στην Ένωση και θεωρείται η κυριότερη απειλή για την επιβίωση των μελισσών σύμφωνα με τις απαντήσεις που δόθηκαν σε ερωτηματολόγιο του εργαστηρίου αναφοράς της ΕΕ για την υγεία των μελισσών 7. Οφείλεται επίσης στο σχετικά υψηλό κόστος των αγωγών καταπολέμησης της βαρρόας, το οποίο σύμφωνα 7 http://ec.europa.eu/food/animal/liveanimals/bees/eu_ref_lab_bee_health_en.htm EL 8 EL

με τις εκτιμήσεις των μελισσοκόμων αντιστοιχεί στο 10 με 20% του κόστους παραγωγής. Τα κράτη μέλη που αξιοποίησαν περισσότερο αυτό το μέτρο ήταν η Ισπανία, η Ουγγαρία και η Πολωνία. Εντούτοις, πρέπει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα σταμάτησε να επωφελείται από το συγκεκριμένο μέτρο το 2011 και το 2012 λόγω του πληθωρισμού του κόστους των αγωγών, της αντοχής της βαρρόας στις αγωγές, του κινδύνου παρουσίας κατάλοιπων στα προϊόντα μελισσοκομίας και των υψηλών θερμοκρασιών που ευνοούν την ανάπτυξη γόνων καθόλη τη διάρκεια του έτους και την ανθεκτικότητα της βαρρόας. Τα μέτρα τεχνικής βοήθειας χρησιμοποιούνται από τη συντριπτική πλειονότητα των κρατών μελών. Λαμβάνοντας υπόψη τον αριθμό των μη επαγγελματιών μελισσοκόμων και τις μεταβαλλόμενες συνθήκες του τομέα, είναι απαραίτητη η συνεχής ανάληψη δράσης που επικεντρώνεται στη διάδοση πληροφοριών. Τόσο οι επιχειρήσεις του κλάδου της μελισσοκομίας όσο και τα κράτη μέλη θεωρούν τα μέτρα τεχνικής συνδρομής εξαιρετικά επωφελή για την παραγωγή. Το συγκεκριμένο μέτρο χρησιμοποιήθηκε το 2011 και το 2012 κυρίως από την Ιταλία, την Ελλάδα, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Τσεχική Δημοκρατία, την Πολωνία και την Ισπανία. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι υπήρξαν αλλαγές στην κατανομή ανά κράτος μέλος των δαπανών για τεχνική βοήθεια μεταξύ των δύο μελισσοκομικών προγραμμάτων: το 2010 οι Κάτω Χώρες, η Βουλγαρία και η Ρουμανία δεν χρησιμοποίησαν καθόλου το εν λόγω μέτρο, ενώ το 2011 και το 2012 η Βουλγαρία και η Ρουμανία ξεκίνησαν να το χρησιμοποιούν. Μεταξύ 2010 και 2011-2012, οι δαπάνες της Πολωνίας για τεχνική βοήθεια εξαπλασιάστηκαν και οι δαπάνες της Ισπανίας σχεδόν διπλασιάστηκαν. Οι ενέργειες που αποσκοπούν να διασφαλίσουν τον εξορθολογισμό της εποχιακής μετακίνησης συνεχίζουν να αποτελούν το τρίτο ευρύτερα υποστηριζόμενο μέτρο, αντιπροσωπεύοντας το 16-20% των δαπανών. Χρήση του εν λόγω μέτρου κάνουν κυρίως χώρες της νότιας Ευρώπης, όπως η Ελλάδα, η Ισπανία και η Ρουμανία, με μεγάλη ποικιλία βλάστησης και μακρές περιόδους ανθοφορίας. Άλλα κράτη μέλη όπως η Γερμανία στηρίζουν την εποχιακή μετακίνηση λόγω της σημασίας της για την επικονίαση. Τα μέτρα για την ανασύσταση του μελισσοκομικού κεφαλαίου ακολουθούν στην τέταρτη θέση. Η χρήση του συγκεκριμένου μέτρου αντιπροσώπευε το 19% των δαπανών το 2010 και μειώθηκε σε 16% το 2012. Από το μέτρο επωφελούνται κυρίως η Ρουμανία, η Βουλγαρία και η Πολωνία. Οι οργανώσεις μελισσοκόμων, οι οποίες συμμετέχουν στην προετοιμασία των προγραμμάτων, εκφράζουν έντονο ενδιαφέρον για τα εν λόγω μέτρα ως μέσο αντιστάθμισης των απωλειών των αποικιών μελισσών και των αυξανόμενων τιμών των μελισσοσμηνών. Παρόλα αυτά, ο τομέας της μελισσοκομίας πιστεύει ότι η υποστήριξη της ανασύστασης του μελισσοκομικού κεφαλαίου αποτελεί, σε έναν ορισμένο βαθμό, μια βραχυπρόθεσμη απλώς λύση και ότι οι αιτίες της θνησιμότητας των μελισσών θα πρέπει να ερευνηθούν και να αντιμετωπιστούν περαιτέρω. Τα μέτρα σχετικά με την εφαρμοσμένη έρευνα βρίσκονται στην πέμπτη θέση (4-6% των δαπανών). Η Γαλλία εξακολουθεί να είναι το κράτος μέλος που διαθέτει το μεγαλύτερο μέρος του προϋπολογισμού του στην εφαρμοσμένη έρευνα, δαπανώντας περίπου 1,4 εκατομμύρια το 2012 το ποσό αυτό υπερβαίνει το ήμισυ του συνολικού ποσού που διατέθηκε στο συγκεκριμένο μέτρο στην Ένωση. Για παράδειγμα, τα μέτρα που αφορούν την εφαρμοσμένη έρευνα αξιοποιήθηκαν από τη Γαλλία για τη EL 9 EL

διεξαγωγή μελέτης σχετικά με την έκθεση των μελισσών σε ένα νεονικοτινοειδές συστημικό φυτοφάρμακο 8. Τέλος, οι δαπάνες για τη διενέργεια ανάλυσεων μελιού βρίσκονται στην τελευταία θέση και μειώθηκαν περαιτέρω στα κράτη μέλη. Το 2010 αντιστοιχούσαν στο 6% των συνολικών δαπανών, το 2011 στο 4% και το 2012 στο 3%. Η Ισπανία, μία από τις χώρες με τον υψηλότερο προϋπολογισμό για αναλύσεις μελιού τα έτη 2007 έως 2009, μείωσε τις δαπάνες της το 2010 και, στη συνέχεια, και το 2011 και το 2012. Η Πολωνία μείωσε επίσης τις δαπάνες της μεταξύ των ετών 2010 και 2011, ενώ η Βουλγαρία αύξησε τις δαπάνες της το 2011 και το 2012 σε σύγκριση με το 2010. Αυτές οι διακυμάνσεις θα μπορούσαν να οφείλονται στο γεγονός ότι άπαξ και δημιουργηθεί ένα δίκτυο εργαστηρίων οι δαπάνες είναι λιγότερο σημαντικές. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η στήριξη προς τις αναλύσεις εργαστηρίων εκτιμάται ιδιαιτέρως από τους συσκευαστές και τους διανομείς μελιού, καθώς επιτρέπει στους μελισσοκόμους να εσωτερικεύσουν το συγκεκριμένο κόστος. 5. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ Το 2012 η Επιτροπή ανέθεσε σε εξωτερικό σύμβουλο την αξιολόγηση των μέτρων υπέρ του τομέα της μελισσοκομίας. Η μελέτη αξιολόγησε: τον βαθμό στον οποίο τα έξι μέτρα των μελισσοκομικών προγραμμάτων επηρέασαν την παραγωγή, την εμπορία και τις συναλλαγές μελιού, καθώς και τη διατήρηση και το εμπόριο ζωντανών μελισσών τον βαθμό στον οποίο τα μέτρα συνέβαλαν στη στήριξη της οικονομικής δραστηριότητας και του εισοδήματος των επαγγελματιών μελισσοκόμων τον βαθμό στον οποίο τα μέτρα συνεισέφεραν στη σταθερότητα των τιμών μελιού. Η μελέτη ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο του 2013. Το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε ήταν ότι τα εθνικά μελισσοκομικά προγράμματα συνέβαλαν στη σταθεροποίηση των επιπέδων παραγωγής μελιού της ΕΕ εν μέσω αυξανόμενου κόστους παραγωγής, απειλών για την επιβίωση των μελισσών και έντονου διεθνούς ανταγωνισμού από τις εισαγωγές μελιού από τρίτες χώρες. Τα μέτρα συνέβαλαν στον περιορισμό της αύξησης του κόστους παραγωγής (ιδίως λόγω των αγωγών κατά της βαρρόας και της ανασύστασης του μελισσοκομικού κεφαλαίου), με αποτέλεσμα να αμβλύνουν τις επιπτώσεις των δαπανών αυτών στο εισόδημα των μελισσοκόμων. Τα έξι μέτρα είναι αλληλοσυμπληρωματικά τα συμπεράσματα για τις επιπτώσεις κάθε μεμονωμένου μέτρου θα πρέπει να ερμηνεύονται με προσοχή, ενώ θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι υφιστάμενες συνέργειες μεταξύ των μέτρων. Η μελισσοκομική δραστηριότητα κατέστη παραγωγικότερη μέσω διαρθρωτικών βελτιώσεων του τομέα με τη μορφή τεχνικής βοήθειας, εξορθολογισμού της 8 «A common pesticide decreases foraging success and survival in honey bees» (Ένα κοινό φυτοφάρμακο μειώνει την επιτυχία της τροφοληψίας και την επιβίωση των μελισσών) στη διεύθυνση Sciencexpress/http://sciencemag.org/content/early/recent/ 29March 2012/ Page 1/ 10.1126/science.1215039 EL 10 EL

εποχιακής μετακίνησης, καταπολέμησης της βαρρόας, εκσυγχρονισμού και εκμηχάνισης της μελισσοκομικής δραστηριότητας, ενεργειών κατάρτισης και διάδοσης πληροφοριών. Τα μέτρα αυτά συνέβαλαν στη στήριξη της παραγωγής υψηλής ποιότητας μελιού στην ΕΕ, ενώ ταυτόχρονα διασφάλισαν ότι το κατώτερο άκρο της παραγωγής παραμένει ανταγωνιστικό. Η υψηλή ποιότητα και η προστιθέμενη αξία του μελιού που παράγεται στην ΕΕ ευθύνονται για τη μεγάλη διαφορά μεταξύ της μέσης μοναδιαίας τιμής εξαγωγής του μελιού που παράγεται στην ΕΕ και της μέσης μοναδιαίας τιμής εισαγωγής μελιού από τρίτες χώρες. Επιπλέον, τα μέτρα είχαν έμμεσες θετικές επιπτώσεις και στην αγροτική ανάπτυξη και στο περιβάλλον. Μέσω της μείωσης του κόστους, της εισαγωγής διαρθρωτικών βελτιώσεων και της στήριξης του εισοδήματος των μελισσοκόμων, τα μέτρα συνέβαλαν στη συνέχιση της μελισσοκομικής δραστηριότητας σε αγροτικές περιοχές, η οποία είναι ζωτικής σημασίας για την επικονίαση και, συνεπώς, για τη γεωργία. Τα μέτρα ενθάρρυναν ακόμη την εφαρμογή πιο βιώσιμων πρακτικών μελισσοκομίας, ιδίως όσον αφορά την καταπολέμηση της βαρρόας. Τέλος, η μελέτη υπογράμμισε ότι τόσο ο τομέας της μελισσοκομίας, όσο και η βιομηχανία μελιού και τα κράτη μέλη συμφωνούν ότι τα εθνικά μελισσοκομικά προγράμματα είναι πολύ χρήσιμα για τη στήριξη του κλάδου. Ωστόσο, η μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι θα μπορούσε να σημειωθεί περαιτέρω πρόοδος βελτιστοποιώντας τη χρήση των υφιστάμενων μέτρων με σκοπό την προώθηση του μελιού, την περαιτέρω ενθάρρυνση της συνεργασίας μεταξύ των μελισσοκόμων, τη βελτίωση της διάδοσης πληροφοριών σχετικά με σχέδια εφαρμοσμένης έρευνας και τη διαφοροποίηση των πηγών εισοδήματος των μελισσοκόμων μέσω της ανάπτυξης προϊόντων μελισσοκομίας υψηλής ποιότητας, όπως βασιλικός πολτός, γύρη και πρόπολη. Υπό το πρίσμα των αναγκών του τομέα και των εθνικών διαφορών μεταξύ των κρατών μελών, ο εξωτερικός αξιολογητής συνέστησε έναν σαφέστερο προσανατολισμό εκ μέρους της Ένωσης όσον αφορά τα μελισσοκομικά προγράμματα, καθώς η επιλογή των συγκεκριμένων μέτρων γίνεται επί του παρόντος σε εθνικό ή ακόμη και περιφερειακό επίπεδο. Θα πρέπει επίσης να εξευρεθούν συνέργειες μεταξύ των ενωσιακών ερευνητικών προγραμμάτων και της εφαρμοσμένης έρευνας που διεξάγεται σε εθνικό επίπεδο προκειμένου να εξασφαλιστεί η καλύτερη σύνδεση μεταξύ βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας, καθώς και να αποφευχθούν ενδεχόμενες αλληλεπικαλύψεις. 6. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΚΡΑΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ Τον Οκτώβριο του 2012 η Επιτροπή ζήτησε από τα κράτη μέλη και τους εκπροσώπους του κλάδου να εκθέσουν τις απόψεις τους σχετικά με τα μελισσοκομικά προγράμματα για τους σκοπούς της εκπόνησης της παρούσας έκθεσης. Σε γενικές γραμμές, όπως καταδεικνύεται στη μελέτη αξιολόγησης, τα κράτη μέλη εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για τον τρόπο με τον οποίο εφαρμόζονται τα προγράμματα και ζήτησαν τη συνέχισή τους, καθώς θεωρούν τα μέτρα αυτά σημαντική βοήθεια για τη μελισσοκομία και την παραγωγή μελιού. Τα κράτη μέλη διατύπωσαν τις παρακάτω προτάσεις για προσαρμογή των μέτρων: EL 11 EL

- Η Γερμανία και το Λουξεμβούργο πρότειναν να ταυτιστεί το μελισσοκομικό έτος με το ημερολογιακό έτος. Επί του παρόντος, τα οικονομικά έτη των μελισσοκομικών προγραμμάτων καθορίζονται από τις 16 Οκτωβρίου κάθε έτους έως τις 15 Οκτωβρίου του επομένου έτους (άρθρο 2 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 917/2004), ενώ οι ενέργειες που είναι επιλέξιμες για συγχρηματοδότηση πρέπει να έχουν εκτελεστεί έως την 31η Αυγούστου του εν λόγω έτους (άρθρο 2 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 917/2004). Ως εκ τούτου, είναι δύσκολο να χρηματοδοτηθούν δράσεις που εφαρμόζονται τον Σεπτέμβριο και κατά το πρώτο δεκαπενθήμερο του Οκτωβρίου. Για τα μελισσοκομικά προγράμματα της περιόδου 2014-2016, η Επιτροπή προτίθεται να αντιμετωπίσει το εν λόγω ζήτημα προτείνοντας την τροποποίηση των ημερομηνιών για την υλοποίηση των μέτρων στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 917/2004, ώστε να διασφαλιστεί ότι οι ενέργειες στον τομέα της μελισσοκομίας μπορούν να εφαρμόζονται καθόλη τη διάρκεια του έτους. - Η Γερμανία ζήτησε να απλουστευθούν τα μέτρα διαχείρισης και ελέγχου, καθώς η απαιτούμενη προσπάθεια ελέγχου φαίνεται να είναι δυσανάλογη. Αρμόδια για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των προγραμμάτων είναι τα κράτη μέλη. Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 917/2004 υποχρεώνει τα κράτη μέλη να ανακοινώνουν αυτά τα μέτρα βάσει ακριβούς χρονοδιαγράμματος, αλλά αφήνει μεγάλα περιθώρια ευελιξίας στα κράτη μέλη ώστε να εκτελούν τους ελέγχους σύμφωνα με τη γενική αρχή της επικουρικότητας και την αξιολόγηση του κινδύνου. Για τα μελισσοκομικά προγράμματα της περιόδου 2014-2016, οι ανακοινώσεις προς την Επιτροπή έχουν απλουστευθεί και καταχωρίζονται απευθείας μέσω του συστήματος πληροφόρησης για τη διαχείριση και την παρακολούθηση των γεωργικών αγορών. - Η Γερμανία πρότεινε να υποστηριχθούν πρόσθετα μέτρα σχετικά με τη μελισσοκομία, τη βελτίωση της υγείας των μελισσών, τον έλεγχο των ζημιών που προκαλεί η βαρρόα, την εμπορία του μελιού και τη μελισσοκομική χλωρίδα. Όλα αυτά τα μέτρα μπορούν ήδη να υποστηριχθούν σε έναν ορισμένο βαθμό από τα τρέχοντα μελισσοκομικά προγράμματα. Πρόσθετα ειδικά μέτρα για τη βελτίωση της υγείας των μελισσών 9 χρηματοδοτούνται από την ΕΕ εκτός του πλαισίου των μελισσοκομικών προγραμμάτων. - Όσον αφορά την τεχνική βοήθεια, η Γερμανία ζήτησε να περιγράφεται με σαφέστερο τρόπο η επιλεξιμότητα για ενίσχυση του εξοπλισμού των μελισσοκόμων, π.χ. με τη μορφή καταλόγου της Επιτροπής για τα επιλέξιμα προς ενίσχυση προϊόντα. Η Επιτροπή θεωρεί ότι ένας αναλυτικός κατάλογος προϊόντων θα αφαιρούσε έναν ορισμένο βαθμό ευελιξίας που είναι απαραίτητος προκειμένου να λαμβάνονται υπόψη οι διαφορετικές διαρθρώσεις του τομέα στα κράτη μέλη. Επιπλέον, οι επενδύσεις των μελισσοκόμων μπορούν ήδη να χρηματοδοτηθούν στο πλαίσιο προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης που περιλαμβάνουν μέτρα για τον εκσυγχρονισμό και την καινοτομία των γεωργικών εκμεταλλεύσεων. Τέλος, η Λιθουανία πρότεινε τη χορήγηση ενισχύσεων σε μικρούς μελισσοκόμους προκειμένου να μπορέσουν να ανανεώσουν τον εξοπλισμό τους για τον τρύγο μελιού και τη δημιουργία κηρηθρών. Αυτές οι ενισχύσεις μπορούν ήδη να χορηγηθούν στο πλαίσιο του μέτρου τεχνικής βοήθειας. Η Επιτροπή δεν έλαβε εγγράφως τις παρατηρήσεις του τομέα παρότι υπέβαλε σχετικό αίτημα τον Οκτώβριο του 2012. Ωστόσο, ο εξωτερικός αξιολογητής διεξήγαγε ευρείες διαβουλεύσεις με τον κλάδο μέσω περιπτωσιολογικών μελετών 9 http://ec.europa.eu/food/animal/liveanimals/bees/eu_ref_lab_bee_health_en.htm EL 12 EL

που διεξήχθησαν σε τέσσερα κράτη μέλη 10, συνεντεύξεων και διαδικτυακών ερευνών, και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η στήριξη που παρασχέθηκε στο πλαίσιο των μέτρων εκτιμήθηκε ιδιαιτέρως από τους μελισσοκόμους και τις ενώσεις μελισσοκόμων, καθώς κατέστησε δυνατή τη μείωση του κόστους παραγωγής σε έναν τομέα που τελεί υπό πίεση. Εντούτοις, οι μελισσοκόμοι και οι ενώσεις τους υπογράμμισαν την ανάγκη να αναπτυχθούν αποτελεσματικότερες αγωγές για την καταπολέμηση της βαρρόας και να περιοριστεί το κόστος τους. Επισήμαναν ακόμη ότι το μέτρο ανασύστασης του μελισσοκομικού κεφαλαίου, παρότι αντισταθμίζει εν μέρει την απώλεια αποικιών μελισσών, αποτελεί μόνο μια βραχυπρόθεσμη λύση και ότι οι αιτίες της θνησιμότητας των μελισσών θα πρέπει να ερευνηθούν και να αντιμετωπιστούν περαιτέρω. 7. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Τα εθνικά μελισσοκομικά προγράμματα αποσκοπούν στη βελτίωση της παραγωγής και της εμπορίας μελιού στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Όλα τα κράτη μέλη παρέχουν άμεση στήριξη στη μελισσοκομία, έναν τομέα που είναι μικρός από άποψη παραγωγής, αλλά εξαιρετικά σημαντικός για τη γεωργία λόγω της επικονίασης. Τόσο τα κράτη μέλη όσο και οι επιχειρήσεις του κλάδου συμφωνούν ότι τα μελισσοκομικά προγράμματα έχουν ωφελήσει τον τομέα της μελισσοκομίας. Τα μέτρα επιτρέπουν τη συνέχιση της παραγωγής μελιού υψηλής ποιότητας στην ΕΕ παρά το δυσχερές περιβάλλον με το αυξανόμενο κόστος παραγωγής, τις απειλές για την επιβίωση των μελισσών και τον έντονο διεθνή ανταγωνισμό με φθηνές εισαγωγές μελιού από τρίτες χώρες. Υπό το πρίσμα των πληροφοριών που παρουσιάστηκαν στην παρούσα έκθεση και των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης των μέτρων για τον τομέα της μελισσοκομίας, η Επιτροπή δεν προβλέπει τροποποίηση του καταλόγου των επιλέξιμων μέτρων για τη μελισσοκομία στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1234/2007 του Συμβουλίου. Ωστόσο, η Επιτροπή πρόκειται να προτείνει την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 917/2004 για λεπτομέρειες εφαρμογής του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 797/2004 προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα μέτρα στον τομέα της μελισσοκομίας μπορούν να υλοποιούνται και να χρηματοδοτούνται καθόλη τη διάρκεια του έτους και να βελτιωθεί η διαχείρισή τους. Επιπλέον, η Επιτροπή θα εργαστεί με στόχο τη βελτίωση του συντονισμού μεταξύ των εθνικών σχεδίων εφαρμοσμένης έρευνας και των ενωσιακών ερευνητικών σχεδίων προκειμένου να βελτιστοποιηθεί η αξιοποίηση των αποτελεσμάτων τους και να βελτιωθεί η διάδοση των αποτελεσμάτων τους στον τομέα της μελισσοκομίας. Τέλος, η Επιτροπή θα επιδιώξει να βελτιώσει περαιτέρω την αποτελεσματικότητα των υφιστάμενων μέτρων αναζητώντας πιθανές συνέργειες μεταξύ των μέτρων για τη μελισσοκομία και των προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης. Η προσπάθεια αυτή θα μπορούσε να περιλαμβάνει μέτρα αγροτικής ανάπτυξης, όπως η στήριξη της ίδρυσης και του εκσυγχρονισμού των εκμεταλλεύσεων νεαρών μελισσοκόμων, καθώς και η χρήση γεωργοπεριβαλλοντικών μέτρων για την αύξηση της διαθεσιμότητας μελιτοφόρων φυτών για τις μέλισσες. 10 Ισπανία, Γερμανία, Ουγγαρία και Ελλάδα. EL 13 EL