Περίληψη. παρουσιάζονται οι κυριότερες τεχνικές της γνωσιακής-συµπεριφορικής ψυχολογίας για την αντιµετώπιση αυτής

Σχετικά έγγραφα
Βασικές αρχές της γνωσιακής συµπεριφοριστικής ψυχοθεραπείας 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Φοιτητών Ψυχολογίας Απριλίου 2008, Αθήνα Γ.

ΓΝΩΣΙΑΚΗ-ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ AΓΟΡΑΦΟΒΙΑΣ. Ντιάνα Χαρίλα, MSc. Κλινική Ψυχολόγος (PhD)

Η αντίσταση στην ψυχοθεραπεία από ασθενείς με καρκίνο

Ο ρόλος των ψυχοκοινωνικών παραμέτρων στην έκβαση της ΡΑ: Προοπτική μελέτη παρέμβασης. Δημητράκη Γεωργία. Υπ. Διδάκτωρ Κλινικής Ψυχολογίας της Υγείας

ΜΈΡΟΣ I ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ Μορφές, Μοντέλα, Ατομικοί, Ψυχοκοινωνικοί, Σχολικοί, Οικογενειακοί παράγοντες

Ο καθημερινός άνθρωπος ως «ψυχολόγος» της προσωπικότητάς του - Νικόλαος Γ. Βακόνδιος - Ψυχο

Αποκατάσταση Καρδιοπαθούς Ασθενούς Ο ρόλος του Ψυχιάτρου

Τι είναι φόβος και τι φοβια;

«Άγχος στην εφηβεία και ο ρόλος των γονέων»

Κρίσεις πανικού!!!! Η διαταραχή πανικού κρίσεις πανικού

Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής στην Εφηβεία

Πολλοί άνθρωποι θεωρούν λανθασμένα ότι δεν είναι «ψυχικά δυνατοί». Άλλοι μπορεί να φοβούνται μήπως δεν «φανούν» ψυχικά δυνατοί στο περιβάλλον τους.

Ψυχοφαρμακολογία των διατροφικών διαταραχών στην παιδική και εφηβική ηλικία. Pediatr Clin N Am 58 (2011)

Σοφία Ζυγά, Επίκουρος Καθηγήτρια Βασικής Νοσηλευτικής, Τμήμα Νοσηλευτικής, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου

Ινστιτούτο Έρευνας και Θεραπείας της Συμπεριφοράς

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΑΣΘΕΝ-Ν ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤ-ΠΙΣΗ

Τα αποτελέσµατα της οµαδικής Γνωσιακής/Συµπεριφοριστικής παρέµβασης στη διακοπή του καπνίσµατος µε και χωρίς τη χρήση bupropion

Γεώργιος Ν.Λυράκος Μάθηµα Ψυχολογία της Υγείας Φυσικοθεραπεία ιάλεξη 8η 2014

Επαγγελματικό Πρόγραμμα Εκπαίδευσης στη. Γνωσιακή - Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία

ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ, ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

Βασιλική Ψάρρα, MSc Επιμελήτρια Β Ψυχιατρικής Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής

Συμβουλευτικό Κέντρο Φοιτητών Πανεπιστημίου Αθηνών

Πολιτισμός και ψυχοπαθολογία:

Πιστοποιημένες εξ αποστάσεως εκπαιδεύσεις από την Βρετανική Ένωση Ψυχολόγων

ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΠΑΛΙΝΝΟΣΤΟΥΝΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ

Η ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ. Ρώσσιος Χρήστος

Μέθοδοι διακοπής καπνίσµατος

Is cognitive case formulation science or science fiction? Λεοντιάδου Αλεξάνδρα Επόπτης: Κώστας Ευθυµίου

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΑΓΧΩ ΕΙΣ ΙΑΤΑΡΑΧΕΣ: ΟΡΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ.

Ένα οµαδικό πρόγραµµα παρέµβασης για τη διαχείριση του στρες σε µετεφηβικό-φοιτητικό πληθυσµό

Επαγγελματικό Πρόγραμμα Εκπαίδευσης στη. Συμβουλευτική Ψυχικής Υγείας

«Το κοινωνικό στίγµα της ψυχικής ασθένειας»

Ψυχοπαθολογία Ενηλίκων

Υπάρχει στατιστικά σηµαντική διαφορά στα επίπεδα της αγωνίας στα τρία διαφορετικά στάδια του θεραπευτικού προγράµµατος

Η ψυχολογία της άσκησης για κλινικούς πληθυσμούς. Γιάννης Θεοδωράκης Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ & ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: ΝΕΟΤΕΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ. Ο. Καρδακάρη, Νοσηλεύτρια M sc,κ/δ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΓΝΙ

Άσκηση και κατάθλιψη. Γιάννης Θεοδωράκης Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας


Μοντέλα Υγείας. Βασικές Αρχές Βιοϊατρικού Μοντέλου. Θετικές επιπτώσεις Βιοϊατρικής προσέγγισης. 2 Βασικές Ιδεολογίες για Υγεία & Αρρώστια

Τεχνικές αντιμετώπισης της εμετοφοβίας

Aγχώδεις διαταραχές. Αυτό το φυλλάδιο εξηγεί τι είναι οι αγχώδεις διαταραχές και πώς μπορείτε να βρείτε βοήθεια.

Κοινωνική Φοβία,γνωστή επίσης ως Διαταραχή Κοινωνικού Άγχους

ΚΥΚΛΟΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΕΜΙΝΑΡΙΩΝ &ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΣΤΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΗ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Συγκεκριμένα, στο τέλος του μαθήματος, οι φοιτητές αναμένεται να έχουν επιτύχει τα εξής:

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΝ ΑΥΤΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΙΣ ΔΙΑΧΥΤΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ Βάγια Α. Παπαγεωργίου Παιδοψυχίατρος

Εφαρμογές της Γνωσιακής Συμπεριφοριστικής Ομαδικής Θεραπείας στην Κοινωνική Φοβία: Βιβλιογραφική ανασκόπηση

ΜΕΘΟΔΟΙ & ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΑΚΡΟΑΣΗΣ ΙΙ «ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: ΣΧΕΣΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗ ΘΕΡΑΠΕΥΟΜΕΝΟΥ»

Τι είναι η ομαδική ψυχοθεραπεία;

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΙΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Γεωργία Ζαβράκα, MSc. Ψυχολόγος Ψυχοδυναμική Ψυχοθεραπεύτρια

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ

Ε.Κατσάµπα, Γ.Ευσταθίου


Κλινική εικόνα και πρώιμη ανίχνευση Διαταραχής Αυτιστικού Φάσματος:νεώτερα δεδομένα

Ψυχωτικές διαταραχές και θεραπευτική αντιμετώπιση - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Σάββατο, 10 Ιούλιος :29

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΟ ΕΤΟΣ Α ΚΥΚΛΟΣ: Φθινόπωρο 2017

Θετική Ψυχολογία. Καρακασίδου Ειρήνη, MSc. Ψυχολόγος-Αθλητική Ψυχολόγος Υποψήφια Διδάκτωρ Κλινικής και Συμβουλευτικής Ψυχολογίας, Πάντειο Παν/μιο

Άνοια στην Τρίτη ηλικία:

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΡΑΛΙΑΣ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ Η ΟΜΑΔΑ ΜΑς : ΚΟΝΤΟΠΟΥΛΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗ, ΚΟΛΛΙΟΠΟΥΛΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ, ΚΟΤΤΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ, ΛΑΖΑΝΗ ΚΩΝ/ΝΑ Η ΥΠΕΥΘΥΝΗ

Διάγραµµα µαθήµατος ΨΥΧ 220 Κλινική Ψυχολογία ΙI: Εισαγωγή στη Ψυχοπαθολογία Εαρινό εξάµηνο

ΠΕΜΠΤΗ 2/5/ ΠΡΟΣΕΛΕΥΣΗ ΕΓΓΡΑΦΕΣ ΜΕΣΗΜΒΡΙΝΗ ΔΙΑΚΟΠΗ

Διαταραχή του ύπνου και ψυχοθεραπευτική αντιμετώπιση. Ορισμός & διάγνωση της αϋπνίας

Ψυχική υγεία και εργασία στο επίκεντρο της Παγκόσμιας Ημέρας Ψυχικής Υγείας

Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα στη Γνωστική Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία

Νοσηλευτική Ψυχικής Υγείας

Φόβος απώλειας του ελέγχου ή φόβος του θανάτου

Νόσος του Αλτσχάιμερ και Σωματική Άσκηση. ~Φωτεινή Λέρα~ ~ΤΕΦΑΑ Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης~

ΓΕΝΙΚΑ Ένα ομαδικό γνωσιακό συμπεριφοριστικό πρόγραμμα για σχιζοφρενείς με σκοπό την αποκατάσταση και αποασυλοποιήση τους μέσω της βελτίωσης των γνωστ

Κατανοώντας το Μετατραυματικό Στρες Ενημερωτικό Φυλλάδιο για το Πυροσβεστικό Προσωπικό και τις Οικογένειές του

ΜΟΝΤΕΛΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗΣ. Εύη Κυράνα, MSc, PhD, Hon MJCSM ΙΜΟΠ, ΑΠΘ

Γράφει: Δανιηλίδου Νικολίνα, Ψυχολόγος, MSc στην Ψυχολογία της Υγείας

Η δραματοθεραπεία στην εκπαίδευση ενηλίκων

ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΝΕΥΡΙΚΗ ΑΝΟΡΕΞΙΑ ΦΟΙΤΗΤΡΙΕΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΡΟΓΙΑΝΝΗ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΜΑΥΡΙΔΟΥ ΠΑΡΘΕΝΑ

«Μπορείς ν ανακαλύψεις περισσότερα για έναν άνθρωπο μέσα σε μία ώρα παιχνιδιού απ ότι μέσα σ ένα χρόνο συζήτησης» Πλάτων π.χ.

Πολιτισμός και ψυχοπαθολογία

Αγχώδειςδιαταραχές. διαταραχέςκαι Πανικός. Ψυχίατρος- Γνωσιακός Ψυχοθεραπευτής ιδάκτωρ Πανεπιστηµίου Αθηνών. Αθηνών

Διετές εκπαιδευτικό πρόγραμμα Η Θεραπεία Συμπεριφοράς στις Διαταραχές Άγχους. Οργανώνεται από

ΑΓΧΟΣ ΣΤΡΕΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΦΟΙΤΗΤΡΙΕΣ: ΑΜΑΞΟΠΟΥΛΟΥ ΘΕΟΔΩΡΑ ΑΝΕΒΛΑΒΗ ΣΟΦΙΑ

ΕΠΙΛΟΧΕΙΑ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΑΙΤΙΑ & ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Τι είναι ψυχοθεραπεία;

ΟΜΑΔΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: ΔΙΑΦΥΛΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο

«Η Διατήρηση της Σεξουαλικότητας μετά τον Γυναικολογικό Καρκίνο»

Τεύχος 7 ο - Άρθρο 2.1 β

Εταιρικές Δράσεις Προαγωγής Υγείας & Ευεξίας

02/06/15. Όταν αισθανθούμε ότι κάτι μας απειλεί ο οργανισμός μας ετοιμάζεται για το σύνδρομο Fight or Flight, δηλαδή παλεύω ή φεύγω.

Αλλαγές Κατά τη Διάρκεια της Εγκυμοσύνης

Διαταραχές άγχους σε παιδιά και εφήβους Γενικό Λύκειο Σπάτων PROJECT A 3

«Διαγνωστικές κατηγορίες και διαγνωστικά κριτήρια για όλες τις μαθησιακές δυσκολίες, σύμφωνα με το DSM-IV, DSM-IV TR, DSM-V & ICD-10»

ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΝΟΣ ΧΡΗΣΙΜΟΥ ΕΡΓΑΛΕΙΟΥ ΓΙΑ ΤΙΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΣΥΝΔΙΑΛΛΑΓΕΣ

Ο αυτισμός είναι μια διάχυτη νευροαναπτυξιακή διαταραχή, η οποία επηρεάζει το άτομο σε

Πρώιμα δυσλειτουργικά σχήματα και εκδηλώσεις θυμού σε ενήλικο πληθυσμό Έφη Αλεξανδρή, Σοφία Βασιλειάδου, Όλγα Πάβλοβα, Γρηγόρης Σίμος

BRAIN MATTERS INSTITUTE. Προγράμματα. Σεπτέμβριος - Δεκέμβριος Promoting Excellence in Mental Health through Learning

Άννα Δημοτάκη Ψυχολόγος Υγείας (MSc., PgD.) Κέντρο Ημέρας Alzheimer Χανίων

Γνωριμία με τις ψυχοσεξουαλικές. Εύη Κυράνα

Οι γνώμες είναι πολλές

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥΣ;

ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΌ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ;

Τηλ , , κιν

ΚΑΛΟΣΩΡΙΣΑΤΕ ΣΤΗΝ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Transcript:

1 Περίληψη Στην παρούσα εργασία µελετάται η κλινική εικόνα ενός ατόµου που πάσχει από κοινωνική φοβία και παρουσιάζονται οι κυριότερες τεχνικές της γνωσιακής-συµπεριφορικής ψυχολογίας για την αντιµετώπιση αυτής της αγχώδους διαταραχής. Η βιβλιογραφική ανασκόπηση ανέδειξε µία σειρά από συµπεριφορικά, συναισθηµατικά και σωµατικά συµπτώµατα που σκιαγραφούν την κλινική εικόνα ενός ατόµου µε κοινωνική φοβία. Η εργασία εστιάζει στην περιγραφή και την διερεύνηση τριών τεχνικών (το χειρότερο δυνατό σενάριο, την αναζήτηση αποδείξεων και την τεχνική του τόξου) της γνωσιακής-συµπεριφορικής ψυχολογίας για την θεραπεία του ατόµου που πάσχει από κοινωνική φοβία. Η διερεύνηση αυτών των τεχνικών ανέδειξε ότι η χρήση τους µπορεί να µετασχηµατίσει τις αντιλήψεις ενός ατόµου για την κατάσταση ή τις καταστάσεις που του προκαλούν έντονο φόβο. Λέξεις κλειδιά: κοινωνική φοβία, γνωσιακή-συµπεριφορική ψυχολογία, τεχνικές αντιµετώπισης κοινωνικής φοβίας

2 Πίνακας περιεχοµένων Περίληψη... 1 Εισαγωγή... 3 Κλινική εικόνα ενός ατόµου µε κοινωνική φοβία... 4 Περιγραφή κλινικής εικόνας ενός ατόµου µε κοινωνική φοβία... 4 Γνωσιακές και συµπεριφοριστικές µέθοδοι για την θεραπεία του ατόµου µε κοινωνική φοβία... 7

3 Εισαγωγή Σύµφωνα µε τους µελετητές (Schneier, 2006, Heimberg et al., 2010, Hedman et al., 2013) η διαταραχή κοινωνικού άγχους, που είναι γνωστή και ως κοινωνική φοβία, συνιστά µία αγχώδης διαταραχή η οποία κλινικά χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη σοβαρών συµπτωµάτων άγχους που προκαλούνται στο άτοµο κατόπιν έκθεσης σε συγκεκριµένες κοινωνικές καταστάσεις ή σε καταστάσεις που σχετίζονται µε την απόδοση του. Η κοινωνική φοβία εµφανίζεται κυρίως στην παιδική ηλικία ή στην πρώιµη εφηβεία. Η πλειοψηφία των ατόµων εµφανίζουν αυτή την διαταραχή πριν τα είκοσι χρόνια τους. Μικρό είναι το ποσοστό των ατόµων που εµφανίζουν αυτή τη διαταραχή στη µετέπειτα ζωή τους. Κάποια άτοµα µπορούν να εντοπίσουν το συγκεκριµένο χρονικό διάστηµα κατά το οποίο εµφανίστηκε η διαταραχή άγχους και µπορούν επίσης να συνδέσουν την εµφάνιση της διαταραχής µε ένα συγκεκριµένο γεγονός (π.χ αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος, bulling). Άλλα άτοµα πάλι που πάσχουν από αυτή τη διαταραχή περιγράφουν τους εαυτούς τους ως ανέκαθεν ντροπαλούς και βλέπουν την κατάσταση τους ως σταδιακή και µόνιµη έξαρση της λύπης τους όταν πλησιάζονται ή προσεγγίζονται από άλλα άτοµα (Schneier, 2006, Heimberg et al., 2010, Hedman et al., 2013). Στην παρούσα εργασία µελετάται η κλινική εικόνα ενός ατόµου που πάσχει από κοινωνική φοβία και περιγράφονται και αναλύονται βασικές τεχνικές της γνωσιακής-συµπεριφορικής ψυχολογίας για την θεραπεία του ατόµου µε κοινωνική φοβία. Πιο συγκεκριµένα, αρχικά αναλύονται τα διαγνωστικά κριτήρια της ασθένειας και περιγράφονται τα συµπτώµατα που επηρεάζουν το συναίσθηµα, την συµπεριφορά και την σωµατική κατάσταση του ατόµου. Στην συνέχεια παρουσιάζονται επιγραµµατικά όλες οι βασικές τεχνικές της γνωσιακήςσυµπεριφορικής θεραπείας για την θεραπεία του ατόµου που πάσχει από αυτή τη διαταραχή. Τέλος, αναλύονται µε παραδείγµατα τρεις από αυτές (το χειρότερο δυνατό σενάριο, η αναζήτηση αποδείξεων και η τεχνική του τόξου). Ο λόγος που επιλέχθηκαν οι συγκεκριµένες τεχνικές για περαιτέρω ανάλυση είναι ότι χρησιµοποιούνται ευρέως από τους γνωσιακούς-συµπεριφορικούς ψυχολόγους για την θεραπεία της κοινωνικής φοβίας.

4 Κλινική εικόνα ενός ατόµου µε κοινωνική φοβία Περιγραφή κλινικής εικόνας ενός ατόµου µε κοινωνική φοβία Σύµφωνα µε το DSM IV (2013) 1 τα άτοµα µε κοινωνική φοβία έχουν ένα µόνιµο φόβο όταν πρόκειται να εκτεθούν σε καταστάσεις κατά τις οποίες θα έρθουν σε επαφή µε άγνωστα άτοµα ή µε άτοµα που πρόκειται να αξιολογήσουν τις επιδόσεις τους. Ο φόβος αυτός τους προκαλεί έντονα συµπτώµατα άγχους καθώς φοβούνται ότι θα ενεργήσουν µε τέτοιο τρόπο που θα είναι ενοχλητικός ή εξευτελιστικός (DMC IV, 2013). Οι καταστάσεις που προκαλούν άγχος στο άτοµο είτε αποφεύγονται είτε υποµένονται αλλά µε την ύπαρξη έντονου άγχους και αγωνίας. Η αποφυγή, η αγωνιώδης αναµονή 2 ή η έντονη δυσφορία µπροστά στο φόβο των κοινωνικών καταστάσεων ή των καταστάσεων που σχετίζονται µε την αξιολόγηση της απόδοσης του ατόµου επηρεάζουν σηµαντικά την καθηµερινότητα του, την επαγγελµατική ή ακαδηµαϊκή του απόδοση καθώς και τις κοινωνικές του δραστηριότητες και τις σχέσεις του (Carding, 2000, DMC IV, 2013). Τα διαγνωστικά κριτήρια της κοινωνικής φοβίας είναι εφτά, όπως αυτά προσδιορίζονται από το DSM IV (2013). Το πρώτο διαγνωστικό κριτήριο είναι ο έντονος φόβος των κοινωνικών καταστάσεων στις οποίες το άτοµο θα γίνει αντικείµενο εξέτασης από τους άλλους. Το άτοµο συνήθως φοβάται είτε ότι θα αξιολογηθεί αρνητικά από τους άλλους είτε ότι θα δηµιουργήσει αρνητικές αντιλήψεις ή θα προκαλέσει αρνητικές κρίσεις, όπως για παράδειγµα ότι είναι τρελό, αδύναµο, ηλίθιο, βαρετό κτλ. (κριτήριο Α). Επίσης, το άτοµο φοβάται ότι θα ενεργήσει µε ένα συγκεκριµένο τρόπο ή θα παρουσιάσει συµπτώµατα άγχους που θα αξιολογηθούν αρνητικά από τους άλλους (κριτήριο Β). Κάποια άτοµα µάλιστα φοβούνται ότι θα προσβάλλουν τους άλλους αν εµφανίσουν συµπτώµατα άγχους ή ότι οι άλλοι θα τους απορρίψουν. Το τρίτο κριτήριο για τη διάγνωση της κοινωνικής φοβίας σχετίζεται µε τη συχνότητα κατά την οποία οι κοινωνικές καταστάσεις προκαλούν άγχος ή φόβο στο άτοµο. Τα άτοµα που πάσχουν από αυτή τη διαταραχή σχεδόν πάντα έχουν φόβο ή άγχος πριν τις 1 Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. 2 Χαρακτηριστικό της αγωνιώδους αναµονής είναι ότι το άτοµο αγωνιά καθηµερινά για εβδοµάδες πριν την έκθεση του σε µια συγκεκριµένη κοινωνική κατάσταση (Heimberg et al, 2010).

5 κοινωνικές τους συναναστροφές. Επίσης, ο βαθµός του άγχους ή του φόβου (π.χ κρίση πανικού, αγωνιώδης αναµονή) ποικίλλουν ανάλογα µε την εκάστοτε κατάσταση που έχει να αντιµετωπίσει το άτοµο (κριτήριο Γ) (DSM IV, 2013, σελ. 203). To τέταρτο διαγνωστικό κριτήριο σχετίζεται µε την συµπεριφορά του ατόµου απέναντι στις διάφορες κοινωνικές καταστάσεις που του προκαλούν άγχος. Το άτοµο σε αυτή την περίπτωση είτε αποφεύγει τις κοινωνικές καταστάσεις είτε τις υποµένει µε µεγάλο άγχος, φόβο και ένταση (κριτήριο Δ). Η αποφυγή µπορεί να εµφανιστεί µε ποικίλους τρόπους. Για παράδειγµα το άτοµο είτε αρνείται να εκπληρώσει κάποια υποχρέωση του είτε όταν βρίσκεται στο πλαίσιο µίας κοινωνικής κατάστασης που του προκαλεί άγχος µπορεί να µιλάει γρήγορα και να αποφεύγει την βλεµµατική επαφή (DSM IV, 2013, σελ. 204). Επιπλέον, το άτοµο που πάσχει από αυτή την αγχώδη διαταραχή έχει δυσανάλογο άγχος ή φόβο σε σχέση µε την κατάσταση που πρέπει να αντιµετωπίσει (κριτήριο Ε). Η διάρκεια της διαταραχής θα πρέπει να είναι τουλάχιστον έξι µήνες για να µπορεί να βγει η διάγνωση (κριτήριο Ζ). Μάλιστα προκειµένου να γίνει η διάγνωση θα πρέπει το άγχος ή ο φόβος να προκαλεί σηµαντικά προβλήµατα και αποδιοργάνωση στην καθηµερινότητα του ατόµου αλλά και στις κοινωνικές σχέσεις ή την επαγγελµατική του ζωή (κριτήριο Η) (DSM IV, 2013, σελ. 204). Κάποια παραδείγµατα κοινωνικών καταστάσεων που έχουν παρατηρηθεί ότι προκαλούν συχνά µεγάλο άγχος στα άτοµα που πάσχουν από κοινωνική φοβία είναι: οι δηµόσιες οµιλίες, η έναρξη συζητήσεων µε αγνώστους, ο διάλογος µε άτοµα που έχουν εξουσία (π.χ προϊστάµενοι στη δουλειά, καθηγητές στο πανεπιστήµιο), το φαγητό και το ποτό σε δηµόσιους χώρους, η χρήση δηµόσιων τουαλετών ή η αξιολόγηση της επίδοσης τους είτε σε επαγγελµατικό είτε σε ακαδηµαϊκό επίπεδο. Οι βασικές καταστάσεις που προκαλούν έντονο άγχος στο άτοµο µε κοινωνική φοβία περιγράφονται στον πίνακα 1 του παραρτήµατος (Clark et al., 2013). Άλλα στοιχεία που περιγράφουν την κλινική εικόνα του ατόµου µε κοινωνική φοβία και που µπορεί να βοηθήσουν τους ειδικούς να βγάλουν την διάγνωση και να προβούν στην ανάλογη θεραπεία είναι τα εξής: συνήθως το άτοµο µε αυτή την διαταραχή δεν είναι ιδιαίτερα διεκδικητικό και είναι αρκετά υποχωρητικό. Επίσης, δεν έχει ποτέ τον έλεγχο των διαπροσωπικών συνοµιλιών και δεν του αρέσει να ανοίγει διάλογο µε µεγάλη διάρκεια. Πολύ συχνά έχει άκαµπτη στάση του σώµατος, διατηρεί ελλιπή βλεµατική επαφή ενώ µιλά µε πολύ "µαλακή" φωνή. Επιπλέον, το άτοµο µε κοινωνική διαταραχή δεν ανοίγεται εύκολα σε συζητήσεις και δεν

6 αποκαλύπτει πολλά πράγµατα για τον εαυτό του. Τις περισσότερες φορές µάλιστα αναζητά εργασία που δεν απαιτεί τη δηµιουργία κοινωνικών επαφών και τη συχνή αλληλεπίδραση µε τα άλλα άτοµα στον επαγγελµατικό χώρο. Τέλος το άτοµο που πάσχει από αυτή την διαταραχή προτιµά να µένει στο σπίτι από το να βγαίνει έξω και να συναναστρέφεται µε άλλους ανθρώπους σε κοινωνικές εκδηλώσεις (DSM IV, 2013, Καλπακόγλου, 2013). Μελέτες έχουν δείξει (Mayo-Wilson et al., 2014, Kneefe, 2015, Ginzburg et al., 2012, Hoffman, 2010) ότι το άτοµο που πάσχει από αυτή την διαταραχή αντιµετωπίζει γενικότερα προβλήµατα µε την απόδοση του στην επαγγελµατική του ζωή, µε τις κοινωνικές και τις φιλικές του σχέσεις και αυτό έχει σαν αποτέλεσµα να έχει µία χαµηλή ποιότητα ζωής (Mayo-Wilson et al., 2014, Kneefe, 2015, Ginzburg et al., 2012). Μία πιθανή αιτία αυτών των προβληµάτων σύµφωνα µε τους µελετητές είναι η γνωστική προκατάληψη του ατόµου, που πάσχει από κοινωνική φοβία, που το οδηγεί στην υποκειµενική και διαστρεβλωµένη ερµηνεία της πραγµατικότητας. Οι γνωστικές προκαταλήψεις επηρεάζουν την ικανότητα µνήµης του, την προσοχή αλλά και τον τρόπο που ερµηνεύει τις πληροφορίες που σχετίζονται µε την κατάσταση που νιώθει ότι το απειλεί (Amir & Bomyea, 2010, σελ. 373, Abramowitz et al., 2009 ). Επίσης, οι µελετητές Heimberg et al. (2010, σελ. 402). υποστηρίζουν ότι το άτοµο µε κοινωνική φοβία έχει µία διαστρεβλωµένη εικόνα για τον εαυτό του και τις περισσότερες φορές τείνει να διογκώνει τους φόβους, του όταν είναι αντιµέτωπο µε µία κοινωνική κατάσταση, ανακαλώντας στο µυαλό του αρνητικές και διαστρεβλωµένες εικόνες από παρελθοντικές αρνητικές καταστάσεις που έχει εξευτελιστεί ή έχει ντροπιαστεί µπροστά σε άλλους. Αυτές οι εικόνες εντείνουν τα συµπτώµατα άγχους και φόβου που βιώνει κάθε φορά οδηγώντας το άτοµο σε ένα φαύλο κύκλο αρνητικών σκέψεων (Heimberg et al., 2010, σελ. 402). Πέραν των συµπεριφορικών και των συναισθηµατικών συµπτωµάτων που σκιαγραφούν την κλινική εικόνα ενός ατόµου µε κοινωνική φοβία, υπάρχουν και µία σειρά από φυσικά/σωµατικά συµπτώµατα στα οποία συγκαταλέγονται: το κοκκίνισµα του προσώπου, η εφίδρωση ή οι εξάρσεις, το τρεµούλιασµα των χεριών ή των ποδιών και της φωνής, η ταχυκαρδία, η δυσκολία στην αναπνοή (συνήθως είναι γρήγορη και κοφτή), η ναυτία, η ζαλάδα, οι έντονοι πονοκέφαλοι ή οι τάσεις για λιποθυµία και οι διαταραχές του στοµάχου (ADAA, 2016).

7 Ολοκληρώνοντας την κλινική εικόνα του ατόµου που πάσχει από κοινωνική φοβία είναι σηµαντικό να αναφερθούµε στο φαινόµενο της συννοσηρότητας. Η κοινωνική φοβία συχνά συνυπάρχει µε άλλες διαταραχές άγχους, όπως είναι η µείζονος καταθλιπτική διαταραχή και οι διαταραχές που οφείλονται στη χρήση ψυχότροπων ουσιών ή αλκοόλ. Πολλές φορές οι πάσχοντες από κοινωνική φοβία αναφέρουν υψηλά ποσοστά κατάθλιψης και κατάχρησης ουσιών. Σε πολλές περιπτώσεις µάλιστα η διαταραχή κοινωνικού άγχους προηγείται άλλων διαταραχών (DSM IV, 2013, σελ. 208). Γνωσιακές και συµπεριφοριστικές µέθοδοι για την θεραπεία του ατόµου µε κοινωνική φοβία Σε αυτό το κεφάλαιο παρουσιάζουµε όλες τις βασικές γνωσιακές- συµπεριφοριστικές µεθόδους για την θεραπεία του ατόµου µε κοινωνική φοβία και αναλύουµε χρησιµοποιώντας αντίστοιχα παραδείγµατα τρεις από αυτές. Η γνωσιακή- συµπεριφοριστική ψυχοθεραπεία ενδείκνυται για την αντιµετώπιση των συµπτωµάτων της κοινωνικής φοβίας και την θεραπεία του ατόµου που πάσχει από αυτή καθώς εστιάζει στην αναγνώριση προτύπων δυσλειτουργικής σκέψης και συµπεριφοράς χρησιµοποιώντας τόσο γνωσιακές όσο και συµπεριφοριστικές τεχνικές. Αυτή η µορφή ψυχοθεραπείας στηρίζεται στην παραδοχή ότι η γνωστική λειτουργία επηρεάζει την συµπεριφορά του ατόµου και ότι η συµπεριφορά του ατόµου µπορεί να αλλάξει, αν επηρεαστεί από γνωστικές αλλαγές (Priyamvada et al., 2009). Η γνωσιακή- συµπεριφοριστική θεραπεία διαθέτει µία ποικιλία µεθόδων και τεχνικών για την θεραπεία του ατόµου που πάσχει από κοινωνική φοβία. Εµείς θα αναφερθούµε επιγραµµατικά στις βασικές µεθόδους και τις τεχνικές που περιλαµβάνουν οι οποίες είναι οι εξής: α) µέθοδος εκµαίευσης αυτόµατων αρνητικών σκέψεων (π.χ σενάριο των χειρότερων συνεπειών, διήγηση συγκεκριµένων επεισοδίων, έκθεση, παιχνίδια ρόλων, επαγωγή, ηµερολόγια δυσλειτουργικών σκέψεων, ανατροφοδότηση µε ηλεκτρονικά µέσα, επεξεργασία εικόνων, χειρισµός συµπεριφορών ασφάλειας, τεχνική του τόξου), β) µέθοδος αναδόµησης (π.χ τεχνικές προφορικής αναδόµησης όπως είναι: ο ορισµός και η χρήση όρων, η αναζήτηση αποδείξεων, η αναζήτηση αποδείξεων για το αντίθετο, η αναγνώριση γνωσιακών λαθών, η χρήση εναλλακτικών αντιδράσεων-σκέψεων, η ανάλυση κόστους-οφέλους), γ) εκπαιδευτική µέθοδος (π.χ χρήση videos, έντυπο υλικό, καθοδήγηση θεραπευτή), δ) µέθοδος σχεδίων δράσης (τεχνική της αυτόµατης βόµβας), ε) τεχνικές απεικονιστικής (Καλπακόγλου, 2013).

8 Οι Priyamvada et al. (2009) που µελέτησαν τον ρόλο της γνωσιακής -συµπεριφοριστικής ψυχολογίας στη θεραπεία της κοινωνικής φοβίας εντόπισαν πέντε τεχνικές, δύο εκ των οποίων (γνωστική αναδόµηση και εκπαίδευση) αναφέρονται παραπάνω. Οι άλλες τεχνικές που εντόπισαν οι µελετητές για την θεραπεία του ατόµου που πάσχει από κοινωνική φοβία είναι οι εξής: η τεχνική της µυϊκής χαλάρωσης του Jacobson, η συστηµατική απευαισθητοποίηση (Systematic desensitization) και η τεχνική της έκθεσης και της προληπτικής αντίδρασης (Priyamvada et al., 2009). Επιπλέον, η τεχνική της εξάσκησης των κοινωνικών δεξιοτήτων, που προτείνεται από τον Heimberg (2010) µαζί µε άλλες τεχνικές που αναφέρθηκαν από τους προηγούµενους µελετητές συνιστά επίσης µία σηµαντική τεχνική για την αντιµετώπισης της κοινωνικής φοβίας. Η εν λόγω τεχνική χρησιµοποιεί πληθώρα στρατηγικές (διορθωτική ανατροφοδότηση, πρόβες και ανάθεση εργασίας) που µειώνουν σε σηµαντικό βαθµό το άγχος του ασθενούς για τις κοινωνικές του δεξιότητες (Heimberg, 2010). Τέλος άλλες σηµαντικές τεχνικές για την αντιµετώπιση της κοινωνικής φοβίας είναι: οι τεχνικές οργάνωσης χρόνου, οι τεχνικές επίλυσης προβληµάτων και οι τεχνικές απόσπασης προσοχής (Ευθυµίου et al., 2002).

9 Βιβλιογραφία Ξενόγλωσση Abramowitz J.S, Moore E., Braddock, A. & Harrington, D. (2009). Self-help cognitive-behavioral therapy with minimal therapist contact for social phobia: A controlled trial. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 40, 98-105. doi.org/10.1016/j.jbtep.2008.04.004 ADAA (2016). Social Anxiety Disorder: Symptoms. Anxiety and Depression Association of America. Διαθέσιµο: https://www.adaa.org/understanding-anxiety/social-anxiety-disorder/symptoms Amir, N. & Bomyea, J..(2010). Cognitive Biases in Social Anxiety Disorder. In Hofmann, S. & Di Bartolo, P. Social anxiety (2nd ed.) σελ. 373-376. Amsterdam: Academic Press/Elsevier. Διαθέσιµο: http://www.imd.inder.cu/adjuntos/article/548/social%20anxiety.pdf Beard, C. & Amir, N. (2008). A multi-session interpretation modification program: Changes in interpretation and social anxiety symptoms. Behavior Research And Therapy, 46, 1135-1141. http://dx.doi.org/10.1016/j.brat.2008.05.012 Clark, D., Pilling, S., Mayo-Wilson, E. et al. (2013). Social Anxiety Disorder: Recognition, Assessment and Treatment. National Clinical Guideline Number 159. The British Psychological Society and The Royal College of Psychiatrists. Διαθέσιµο: http://www.rcpsych.ac.uk/pdf/full%20social%20anxiety%20guidelines%20(may%202013).pdf DMC IV (2013). American Psychiatric Association: Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition. Arlington, VA, American Psychiatric Association. Ginzburg, D., Bohn, C., Höfling, V., Weck, F., Clark, D., & Stangier, U. (2012). Treatment specific competence predicts outcome in cognitive therapy for social anxiety disorder. Behavior Research And Therapy, 50, 747-752. http://dx.doi.org/10.1016/j.brat.2012.09.001

10 Hedman, E., Ström, P., Stünkel, A., & Mörtberg, E. (2013). Shame and Guilt in Social Anxiety Disorder: Effects of Cognitive Behavior Therapy and Association with Social Anxiety and Depressive Symptoms. Plos ONE, 8, e61713. http://dx.doi.org/10.1371/journal.pone.0061713 Heimberg, R.G, Brozovic, F.A. & Rapee, R.(2010). A Cognitive Behavioral Model of Social Anxiety Disorder: Update and Extension. In Hofmann, S. & Di Bartolo, P. Social anxiety (2nd ed.)σελ. 396-401. Amsterdam: Academic Press/Elsevier. Διαθέσιµο: http://www.imd.inder.cu/adjuntos/article/548/social%20anxiety.pdf Heimberg, R. (2002). Cognitive-behavioral therapy for social anxiety disorder: current status and future directions. Biological Psychiatry, 51, 101-108. http://dx.doi.org/10.1016/s0006-3223(01)01183-0 Hofmann, S. (2010). Recent advances in the psychosocial treatment of social anxiety disorder. Depression And Anxiety, 27, 1073-1076. http://dx.doi.org/10.1002/da.20771 Keefe, J. (2015). Heightened risk of false positives in a network meta-analysis of social anxiety. The Lancet Psychiatry, 2, 292-293. http://dx.doi.org/10.1016/s2215-0366(15)00043-7 Mayo-Wilson, E., Dias, S., Mavranezouli, I., Kew, K., Clark, D., Ades, A., & Pilling, S. (2014). Psychological and pharmacological interventions for social anxiety disorder in adults: a systematic review and network meta-analysis. The Lancet Psychiatry, 5, 368-376. http://dx.doi.org/10.1016/s2215-0366(14)70329-3\ Nagata, T., Suzuki, F., & Teo, A. (2015). Generalized social anxiety disorder: A still-neglected anxiety disorder 3 decades since Liebowitz's review. Psychiatry And Clinical Neurosciences, 69, 724-740. http://dx.doi.org/10.1111/pcn.12327 Priyamvada, R., Kumari,, S., Prakash, J., & Chaudhury, S. (2009). Cognitive behavioral therapy in the treatment of social phobia. Industrial Psychiatry Journal, 18, 60-63. http://dx.doi.org/10.4103/0972-6748.57863 Schneier, F. (2006). Social Anxiety Disorder. The New England Journal Of Medicine, 335, 1029-1035. http://dx.doi.org/doi: 10.1056/NEJMcp060145