ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ... 1 1 ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 5 2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 6 3 ΑΡΝΗΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ... 10 3.1 ΕΛΛΕΙΨΗ ΑΣΚΗΣΗΣ... 10 3.2 ΧΡΟΝΙΑ ΑΦΥΔΑΤΩΣΗ... 11 3.3 ΧΡΟΝΙΑ ΟΞΕΩΣΗ... 17 3.4 ΟΞΕΙΔΩΤΙΚΟ ΣΤΡΕΣ... 25 3.5 ΧΡΟΝΙΕΣ ΦΛΕΓΜΟΝΕΣ... 28 4 ΣΥΜΜΑΧΟΙ ΥΓΕΙΑΣ... 32 4.1 ΤΑ ω-3 & ω-6 ΠΟΛΥΑΚΟΡΕΣΤΑ ΛΙΠΑΡΑ ΟΞΕΑ (ΠΛΟ)... 32 4.2 ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ... 43 4.3 ΤΡΟΦΙΜΑ ΜΕ ΑΝΑΣΤΟΛΕΙΣ ΤΟΥ PAF (ΠΑΡΑΓΩΝ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗΣ ΑΙΜΟΠΕΤΑΛΙΩΝ)... 48 4.4 ΝΕΡΟ... 51 4.4.1 ΓΕΝΙΚΑ... 51 4.4.2 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΜΟΛΥΝΟΥΝ ΤΟ ΝΕΡΟ.... 59 4.4.2.1 ΧΛΩΡΙΟ... 60 4.4.2.2 ΒΡΩΜΙΟ / ΒΡΩΜΙΚΑ ΙΟΝΤΑ... 61 4.4.2.3 ΑΜΙΑΝΤΟΣ... 62 4.4.2.4 ΝΙΤΡΙΚΑ - ΝΙΤΡΩΔΗ... 62 4.4.2.5 ΧΗΜΙΚΑ ΕΝΤΟΜΟΚΤΟΝΑ... 63 4.4.2.6 ΠΤΗΤΙΚΕΣ ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ (VOC'S)... 63 4.4.2.7 ΧΡΩΜΙΟ... 63 4.4.2.8 ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ... 64 4.4.2.9 ΒΑΚΤΗΡΙΔΙΑ... 65 4.4.2.10 GIARDIA LAMBLIA... 65 4.4.2.11 CYPTOSPORIDIUM... 65 4.4.2.12 ΙΟΙ... 66 4.4.2.13 ΜΟΛΥΒΔΟΣ... 66 4.4.2.14 ΣΙΔΗΡΟΣ... 67 4.4.2.15 ΜΑΓΓΑΝΙΟ... 68 4.4.2.16 ΦΘΟΡΙΟ/ΦΘΟΡΙΔΙΟ... 68 4.4.2.17 ΧΡΩΜΑ... 69 4.4.2.18 ΟΣΜΗ ΚΑΙ ΓΕΥΣΗ... 69 4.4.2.19 ΘΟΛΟΤΗΤΑ... 70 4.4.2.20 ΟΞΥΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΛΚΑΛΙΚΟΤΗΤΑ... 71 4.4.2.21 ΣΚΛΗΡΟΤΗΤΑ... 71 4.4.2.22 ΟΛΙΚΑ ΔΙΑΛΥΜΕΝΑ ΣΤΕΡΕΑ (TDS)... 73 4.4.3 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΝΕΡΟΥ.... 74 4.4.3.1 ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ ΟΣΜΩΣΗ... 74 4.4.3.2 ΑΠΟΣΤΑΞΗ... 75 4.4.3.3 ΥΠΕΡΙΩΔΗΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ (UV)... 75 4.4.3.4 ΦΙΛΤΡΑ ΕΝΕΡΓΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ... 76 4.4.3.4.1 ΚΟΚΚΩΔΗΣ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΜΕΝΟΣ ΑΝΘΡΑΚΑΣ (GAC)... 76 4.4.3.4.2 ΣΥΜΠΑΓΗΣ ΑΝΘΡΑΚΑΣ... 76 4.4.3.5 ΚΕΡΑΜΙΚΑ ΦΙΛΤΡΑ... 76 4.4.3.6 ΦΙΛΤΡΑ ΚΑΝΑΤΑΣ... 77 4.4.3.7 ΦΙΛΤΡΑ KDF... 77 4.4.3.8 ΦΙΛΤΡΑ ATS... 77 4.4.3.9 ΒΡΑΣΜΟΣ... 77 1
2 4.4.3.10 ΜΑΓΝΗΤΙΣΜΟΣ ΝΕΡΟΥ... 77 4.4.3.11 ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ ΝΕΡΟΥ (ΤΑΧΥΟΝ, ΠΛΟΧΕΡ, κτλ)... 78 4.4.3.12 ΟΖΟΝΙΣΜΟΣ ΝΕΡΟΥ... 79 4.4.3.13 ΙΟΝΙΣΜΟΣ ΝΕΡΟΥ... 82 4.5 ΦΥΤΙΚΕΣ ΙΝΕΣ... 84 4.6 ΠΡΕΒΙΟΤΙΚΑ ΠΡΟΒΙΟΤΙΚΑ... 92 4.7 ΣΟΥΠΕΡ ΤΡΟΦΕΣ... 98 4.7.1 ΛΙΝΑΡΟΣΠΟΡΟΣ / ΛΙΝΕΛΑΙΟ... 98 4.7.2 ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ... 102 4.7.3 ΦΥΤΡΑ... 106 4.7.4 ΣΠΙΡΟΥΛΙΝΑ... 112 4.8 ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ... 113 5 ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΠΟΦΕΥΓΟΥΜΕ... 122 6 ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ... 125 7 ΓΕΝΙΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ... 132 7.1 ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ.... 132 7.2 ΓΕΝΙΚΗ ΑΠΟΤΟΞΙΝΩΣΗ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ.... 132 7.3 ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΤΟΥ ΣΥΚΩΤΙΟΥ (ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΑ)... 132 7.4 ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΚΑΙ ΕΚΦΥΛΙΣΤΙΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ... 133 7.5 ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΕΝΤΕΡΩΝ (ΠΡΟΛΗΨΗ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ)... 133 7.6 ΜΕΙΩΣΗ ΟΞΕΙΔΩΤΙΚΟΥ ΣΤΡΕΣ... 133 7.7 ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΚΑΘΑΡΟΥ ΝΕΡΟΥ... 134 7.8 ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΤΟ 15ΗΜΕΡΟ, ΝΗΣΤΕΙΑ ΜΙΑΣ ΜΕΡΑΣ (ΜΟΝΟ ΝΕΡΟ)... 134 8 ΔΙΑΦΟΡΑ ΘΕΜΑΤΑ... 135 8.1 TRANS ΠΟΛΥΑΚΟΡΕΣΤΑ ΛΙΠΑΡΑ ΟΞΕΑ... 135 8.2 Η ΖΑΧΑΡΗ ΚΑΙ ΤΟ ΑΣΠΡΟ ΑΛΕΥΡΙ... 138 8.3 ΟΞΑΛΙΚΑ ΚΑΙ ΠΕΤΡΕΣ ΣΤΑ ΝΕΦΡΑ... 140 8.4 ΑΙΘΑΝΟΛΗ (ΑΛΚΟΟΛ)... 141 8.5 ΖΩΙΚΕΣ ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ... 141 8.6 ΚΑΦΕΣ... 141 8.7 CLA ΣΥΖΕΥΓΜΕΝΟ ΛΙΝΟΛΕΪΚΟ ΟΞΥ... 141 8.8 LIGHT ΠΡΟΪΟΝΤΑ... 142 8.9 ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΦΥΤΙΚΑ ΕΛΑΙΑ... 143 8.10 ΓΑΪΔΟΥΡΑΓΚΑΘΟ... 147 8.11 ΙΟΝΙΣΜΕΝΟ ΝΕΡΟ... 149 8.12 ΑΝΘΕΚΤΙΚΟ ΑΜΥΛΟ: ΤΙ ΕΙΝΑΙ, ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ, ΠΟΥ ΩΦΕΛΕΙ.... 157 8.13 ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ... 159 8.14 ΔΕΙΚΤΕΣ FMD & PWV... 168 8.15 ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ... 170 8.16 ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ... 172 9 ΕΠΙΛΟΓΟΣ... 175 10 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 177
11 ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ, ΑΠ ΟΠΟΥ ΑΝΤΛΗΘΗΚΑΝ ΣΤΟΙΧΕΙΑ.... 178 «ΜΕΤΡΟΝ ΑΡΙΣΤΟΝ ΕΣΤΙ» Τον 4ο π.χ. αιώνα, ο Ιπποκράτης δίδασκε μέσα απ τον πασίγνωστο αφορισμό του, ότι: «Φάρμακό σας ας γίνει η τροφή σας και η τροφή σας ας γίνει φάρμακό σας». Μετά από χίλια επτακόσια περίπου χρόνια, αρκετοί σύγχρονοι επιστημονικοί φορείς, ύστερα από σχετικές μελέτες και πειραματισμούς, αναγνώρισαν ότι ο Κώος ιατροφιλόσοφος είχε δίκιο. «Αυτό που για κάποιον είναι φαγητό για κάποιον άλλο μπορεί να είναι δηλητήριο» Τίτος Λουκρήτιος 3
4 Συγκέντρωση- επεξεργασία στοιχείων και επιμέλεια: Χρήστος Λούλας (chloulas@yahoo.gr)
1 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στο παρόν εγχειρίδιο προέρχονται από συνεχή και σε βάθος χρόνου ενασχόληση με θέματα διατροφής και υγείας γενικότερα. Η τελική έρευνα για τον εντοπισμό των πιο πρόσφατων επιστημονικών δεδομένων διήρκεσε περισσότερο από 6 μήνες. Είναι ευνόητο πως δεν έχω καλύψει όλα τα θέματα που αφορούν στην υγιεινή διατροφή. Ασχολήθηκα με αυτά που κατά τη γνώμη μου είναι πιο σημαντικά, αλλά και με τα λιγότερο γνωστά. Είναι γεγονός πως σε κάποιες περιπτώσεις έχουν περιληφθεί λεπτομέρειες, ίσως κουραστικές για κάποιους. Αυτό όμως κρίθηκε απαραίτητο, αφού οι συγκεκριμένες περιπτώσεις είναι ιδιαιτέρως σημαντικές. Θα ήθελα ειλικρινά να ευχαριστήσω τους παρακάτω, που ο καθένας με τον τρόπο του (και χωρίς να το γνωρίζουν), συνέβαλαν στο να περιληφθούν όσο το δυνατόν πιο έγκυρες πληροφορίες, καθώς και οι πιο πρόσφατες εξελίξεις στον τομέα της πρόληψης μέσω της διατροφής 1. ΑΓΙΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤ. 2 ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ Σ. 3 ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ Κ. 4 ΚΑΡΑΤΑΡΑΚΗΣ Κ. 5 ΚΟΥΣΙΣΗΣ ΣΤ. 6 ΚΥΡΙΤΣΗΣ Γ. 7 ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ Ν. 8 ΣΙΜΟΠΟΥΛΟΥ Α. 9 ΤΣΑΜΟΠΟΥΛΟΣ Ν. 10 1 Διευκρινίζεται ότι η αναφορά των ονομάτων των παραπάνω, δε σημαίνει ότι συμφωνούν με όσα περιέχονται σε αυτή την εργασία. 2 Διατροφολόγος και ιδιοκτήτης καταστήματος ειδών υγιεινής διατροφής. 3 Καθηγήτρια του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών. 4 Καθηγητής Βιοχημείας και Χημείας Τροφίμων και Διευθυντής του Εργαστηρίου Βιοχημείας του Τμήματος Χημείας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. 5 Ιατρός παθολόγος, επιμελητής σε δημόσιο νοσοκομείο. 6 Καθηγητής των ΤΕΙ Αθήνας Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων. 7 Σύμβουλος εφαρμογών Τάχυον Ενέργειας - Ραβδοσκοπικές μετρήσεις εναρμονίσεις χώρων 8 Φαρμακοποιός. 9 Διδάκτωρ της ιατρικής στις ΗΠΑ και συγγραφέας. 10 Επιμελητής Τμήματος Επεμβατικής Ακτινολογίας σε ιδιωτικό θεραπευτήριο.
2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο ανθρώπινος οργανισμός είναι μια θαυμαστή μηχανή με εκπληκτικές δυνατότητες αυτοθεραπείας. Δυστυχώς όμως, ο σύγχρονος τρόπος ζωής επιβαρύνει σε σημαντικό βαθμό αυτές τις ικανότητές μας. Ο Ιπποκράτης έλεγε ότι και για την πρόληψη των ασθενειών μεγάλη σημασία έχει η διατροφή μας. Πράγματι, αυτό έχει αποδείξει και η σύγχρονη επιστήμη. Γιατί λοιπόν δε βοηθάμε τον οργανισμό μας, ώστε να παραμείνει όσο το δυνατόν περισσότερο υγιής; Η φυσική μας κατάσταση είναι η υγεία. Η ασθένεια είναι μια ανισορροπία, που οφείλεται συχνά σε δικό μας λανθασμένο τρόπο ζωής και διατροφής. Πώς θα τα καταφέρουμε; Υιοθετώντας δύο δράσεις. Η πρώτη έγκειται στο να αποφεύγουμε να επιβαρύνουμε τον οργανισμό μας με συστατικά και τρόπο διαβίωσης που μακροπρόθεσμα οδηγούν σε εμφάνιση σοβαρών ασθενειών, όπως καρδιαγγειακών, καρκίνου, διαβήτη και άλλων εκφυλιστικών ασθενειών. Η δεύτερη έγκειται στο να του προσφέρουμε τροφές, αλλά και τρόπο διαβίωσης, που τον βοηθούν να διατηρείται υγιής. Ζώντας στη σημερινή εποχή δεν είναι εύκολο να ακολουθήσουμε έναν απόλυτα υγιεινό τρόπο ζωής. Αλήθεια, πώς μπορεί να αποφύγει κάποιος το «νέφος», όταν ζει ή εργάζεται στο κέντρο μιας πόλης, σαν την Αθήνα; Όσο κι αν προσέχει, δεν είναι δυνατόν να αποφύγει όλες τις κρυφές παγίδες, που η σύγχρονη βιομηχανία τροφίμων ενσωματώνει σε κάθε είδους τρόφιμο. Το νέφος ή τις κρυφές παγίδες δεν μπορώ να τα αποφύγω. Μπορώ όμως, με την κατάλληλη διατροφή, να μειώσω ή και να εξαλείψω τις επιπτώσεις τους στον οργανισμό μου. Αυτό μπορώ να το κάνω και είναι πολύ σημαντικό, για να μπορέσει να διατηρηθεί ο οργανισμός μου σε καλή κατάσταση για πολλά χρόνια. Είναι γεγονός, πως οι επιπτώσεις του χρόνου πάνω μας είναι καταλυτικές. Φανταστείτε όμως πόσο χειρότερα γίνονται τα πράγματα, (κι αυτό το βλέπουμε διαρκώς με την πληθώρα των καρδιαγγειακών επεισοδίων, που όλο και αυξάνονται), όταν είτε από άγνοια είτε από αδυναμία χαρακτήρα, εντείνουμε ή και προκαλούμε τα προβλήματα υγείας. 6
Βεβαίως, υπάρχει και ο πρωταρχικός παράγων των γονιδίων. Είναι αλήθεια, ότι από τα γονίδιά 11 μας εξαρτάται το πόσο υγιείς θα είμαστε. Όμως ακόμα κι έτσι, δεν είναι απολύτως λογικό να προσπαθούμε να βοηθούμε τον οργανισμό μας προς την κατεύθυνση της υγείας, από το να μένουμε άπρακτοι ή ακόμα χειρότερα, να επιβαρύνουμε την κατάστασή μας ζώντας και τρώγοντας ανθυγιεινά; Το θέμα λοιπόν αυτής της μελέτης είναι οι αλλαγές που πρέπει να γίνουν, κυρίως στη διατροφή μας, ώστε να βοηθήσουμε τον οργανισμό μας να διατηρήσει την υγεία του ή ακόμα και να βελτιώσει κάποια υπάρχοντα προβλήματα υγείας. Κατά τη διάρκεια της έρευνας που προηγήθηκε, ανέκυπταν διάφορα προβλήματα. Ένα από τα σοβαρότερα είναι ότι λίγοι έχουν το θάρρος, την τιμιότητα ή τη γνώση, να αναφέρουν τις πιθανές παρενέργειες των μεθόδων, τροφών, προϊόντων, κτλ, που προτείνουν. Μόνο για τα φάρμακα υπάρχει αυστηρή νομοθεσία. Σε όλα τα υπόλοιπα επικρατεί το απόλυτο χάος. Ο καθένας προτείνει, υποστηρίζει, γράφει ό,τι θέλει. Το γεγονός αυτό είναι μια επικίνδυνη πραγματικότητα, που κάνει τον κόσμο επιφυλακτικό σε κάθε τι νέο. Έτσι όμως, μπορεί κάποιος να μην ωφεληθεί από τα πιθανά πλεονεκτήματα ενός «νέου» προϊόντος, μεθόδου, κτλ, επειδή φοβάται να το δοκιμάσει, μια και δεν έχει εμπιστοσύνη στην πληρότητα της τεκμηρίωσης του εν λόγω προϊόντος. Χρειάζεται επιμονή, υπομονή και (κάποιες φορές) σοβαρή έρευνα εκ μέρους του καταναλωτή. Άλλη παγίδα είναι η παρουσίαση μέρους μόνο της αλήθειας. Κάποιοι δηλαδή, αναφέρουν μόνο τη μισή αλήθεια. Για παράδειγμα. Γιατρός με εκπομπή στην τηλεόραση αναφέρει τα θετικά στοιχεία που έχουν δημοσιευθεί σε διάφορες μελέτες για τη ρεσβερατρόλη (στοιχείο του κόκκινου κρασιού). Έτσι, θέλει να πείσει τον τηλεθεατή (και τον πείθει), να καταναλώσει χαπάκια ρεσβερατρόλης (που διαθέτει ο ίδιος). Όμως, δεν αναφέρει όλη την αλήθεια. Αποκρύπτει τις έρευνες εκείνες οι οποίες υποστηρίζουν ότι φαίνεται να μην υπάρχει ωφέλεια από τη λήψη της ρεσβερατρόλης, απομονωμένης σε μορφή χαπιών. Τα θετικά αποτελέσματα προκύπτουν όταν καταναλώνουμε ολόκληρο 12 το τρόφιμο, το οποίο περιέχει το εν λόγω συστατικό. Το ίδιο φυσικά ισχύει και για τα υπόλοιπα 11 Κάποιοι ειδικοί υποστηρίζουν, ότι τα γονίδια μας επηρεάζουν μόνο κατά 30% και το υπόλοιπο 70% εξαρτάται από εμάς τους ίδιους (διατροφή, άσκηση, τρόπος ζωής). 12 Το «όλον» είναι πολύ περισσότερο από το σύνολο των επιμέρους συστατικών του. 7
«θαυματουργά» στοιχεία, που κατά καιρούς διάφορες επιστημονικές μελέτες υποστηρίζουν τις εξαιρετικές τους ιδιότητες. Μία άλλη προσφιλής μέθοδος, εκτός από την παρουσίαση της μισής αλήθειας, είναι και η ψυχολογική τρομοκρατία, που ασκούν πολλοί στην προσπάθειά τους να προωθήσουν τα προϊόντα τους. Το πιο τρανό παράδειγμα είναι κάποιοι πωλητές φίλτρων νερού. Στην προσπάθειά τους να πουλήσουν, συνήθως μέτριες ή μη απαραίτητες σε μας συσκευές, σε πανάκριβες όμως τιμές, δε διστάζουν ακόμα και να μας τρομοκρατήσουν, επικαλούμενοι ανακριβή ή και ελλιπή στοιχεία, παρουσιάζοντάς μας και αυτοί μέρος μόνο της αλήθειας. Είμαστε απροστάτευτοι σε όλους αυτούς τους κινδύνους και τους κάθε λογής επιτήδειους, που προσπαθούν να εκμεταλλευτούν την προσπάθειά μας για πιο υγιεινό τρόπο ζωής. Η κύρια άμυνά μας είναι η λογική μας, μαζί με την όσο το δυνατόν πληρέστερη ενημέρωσή μας. Άλλη λύση δεν υπάρχει. Γιατί πράγματι, δεν είναι λύση το να ακολουθήσουμε το παράδειγμα ενός «επωνύμου», με τη λογική ότι αφού το χρησιμοποιεί ο τάδε ηθοποιός/αθλητής, κτλ, άρα προσφέρει όσα υπόσχεται το συγκεκριμένο προϊόν. Δυστυχώς, κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Το διαπίστωσα και πάλι κατά τη διάρκεια και αυτής της έρευνας. Το κέρδος είναι πέρα και πάνω από οτιδήποτε. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Γι αυτό χρειάζεται, ειδικά σε ότι σχετίζεται με την υγεία μας, ενημέρωση σε βάθος και πολύ καλή έρευνα της αγοράς, πριν προβούμε στην προμήθεια ενός σκευάσματος, ενός «σούπερ» τροφίμου, μιας συσκευής υγείας, κτλ. Το να αγοράσουμε, για παράδειγμα, ένα ζευγάρι παπούτσια και μετά από λίγο καιρό ξεκολλήσουν, η μόνη μας ζημιά θα είναι οικονομική. Αν όμως χρησιμοποιήσουμε μακροπρόθεσμα ένα προϊόν, που σχετίζεται με την υγεία μας και αυτό αντί να μας ωφελεί, μας βλάπτει, τότε η ζημιά δεν είναι μόνο οικονομική! Τέλος, μια άλλη δυσκολία η οποία ανέκυψε κατά τη διάρκεια της συγκέντρωσης των στοιχείων γι αυτό το πόνημα, ήταν και το γεγονός πως, συνήθως, υπάρχουν εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις, για κάθε θεωρία, που κατά καιρούς εμφανίζεται. Έτσι (για παράδειγμα), υπάρχουν θερμοί υποστηρικτές της θεωρίας του «Συνδυασμού των Τροφών» και φανατικοί της πολέμιοι. Και οι δυο πλευρές με επιχειρήματα. Το ίδιο ισχύει για τα βιολογικά προϊόντα, τα φίλτρα νερού, τα συμπληρώματα διατροφής, τις διάφορες δίαιτες, τη σόγια, κτλ. 8
Συχνά, ακόμα και οι ειδικοί επιστήμονες, δεν μπορούν να συμφωνήσουν στο ποια πλευρά έχει δίκιο. Άρα, το μπαλάκι το έχουμε (ως συνήθως) εμείς, οι απλοί πολίτες. Οι απλοί καταναλωτές. Πού να πάμε βέβαια και σε πιο εξειδικευμένα θέματα, όπως είναι ο μαγνητισμός του νερού, η ενεργοποίησή του με διάφορες ενέργειες, κ.ά. Πολλοί από μας αποφεύγουν τους «νεωτερισμούς», κυρίως επειδή φοβόμαστε πιθανές, άγνωστες σε μας παρενέργειες από τα συγκεκριμένα προϊόντα. Όμως, από την άλλη, γιατί συνεχίζουμε την πρόσληψη τροφίμων που αποδεδειγμένα όχι μόνο δε μας ωφελούν, αλλά αντιθέτως μας βλάπτουν; Η δύναμη της συνήθειας είναι μία πιθανή εξήγηση. Η άγνοια, είναι μία άλλη. Η ευκολία μας, η βολή μας, είναι μία τρίτη εξήγηση. Πράγματι, συνήθως λόγω έλλειψης χρόνου, προμηθευόμαστε όλο και συχνότερα έτοιμα προς κατανάλωση προϊόντα. Από ζύμες (ποιος κάθεται να ανοίξει φύλλο στις μέρες μας!), μέχρι έτοιμα, πλυμένα, καθαρισμένα και κομμένα φρούτα σε μερίδες, μέσα σε διαφανείς πλαστικές συσκευασίες. Μήπως έχετε παρατηρήσει, πως ακόμα και τα κομμάτια μήλου δε μαυρίζουν, αλλά είναι άσπρα-άσπρα σαν να είναι μόλις κομμένα! Άραγε, πώς το πετυχαίνουν αυτό; 9
3 ΑΡΝΗΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Αλλά ποιοι είναι οι πιο σοβαροί παράγοντες 13 οι οποίοι μας επιβαρύνουν και οδηγούν μακροπρόθεσμα τον οργανισμό μας κυρίως στις εκφυλιστικές ασθένειες; (καρδιαγγειακά, καρκίνος, διαβήτης, αρθρίτιδες, κτλ) 1. Η έλλειψη άσκησης, 2. Η χρόνια αφυδάτωση, 3. Η χρόνια υπερ-οξύτητα (οξέωση), ως αποτέλεσμα και κακής διατροφής, 4. Το οξειδωτικό στρες 3.1 ΕΛΛΕΙΨΗ ΑΣΚΗΣΗΣ Η πλέον ακίνδυνη άσκηση, ειδικά για τις μεγαλύτερες ηλικίες, είναι 30-60 λεπτά γρήγορου βαδίσματος 14 (όχι τρέξιμο), 4-5 φορές τη βδομάδα. Είναι πιο αποδοτική η άσκηση, αν στο τέλος έχουμε ιδρώσει. Επισημαίνεται ότι όταν γυμναζόμαστε οι σφυγμοί μας δεν πρέπει να ξεπερνούν το 90% του ανώτατου ορίου καρδιακών παλμών, το οποίο υπολογίζεται ως εξής: Ανώτατο Όριο Καρδιακών Παλμών (ΑΟΚΠ)= 220 - η ηλικία μας. Οι ειδικοί μας συμβουλεύουν, οι σφυγμοί μας κατά τη διάρκεια του γρήγορου βαδίσματος να κυμαίνονται μέσα σε ένα όριο, ανάλογα με το τι θέλουμε να πετύχουμε. Αν θέλουμε να κάψουμε λίπος, γυμναζόμαστε στην περιοχή του 50% έως 60% του ΑΟΚΠ. Αν στόχος μας είναι να ασκηθούμε φροντίζοντας την καρδιά μας, τότε ανεβάζουμε λίγο τους παλμούς μας, ώστε να είναι μεταξύ 60% και 70% του ΑΟΚΠ. 13 Παρατίθενται στη συνέχεια με αλφαβητική σειρά 14 Η άσκηση που κάνει την καρδιά να χτυπά γρήγορα, μπορεί να καταφέρει να ανοίξει τα υπάρχοντα κανάλια ροής του αίματος, αλλά και να προκαλέσει την ανάπτυξη νέων καναλιών, γνωστών ως «αρτηριακές αναστομώσεις», τα οποία αποτελούν εφεδρικές οδούς σε περιπτώσεις μεγάλου στρες της καρδιάς ή εμφάνισης θρόμβωσης των αιμοφόρων αγγείων. 10
Τέλος, αν θέλουμε να έχουμε τα οφέλη μιας αεροβικής άσκησης, το όριο είναι 70% 80% του ΑΟΚΠ. Ένα παράδειγμα θα μας βοηθήσει. Είμαι 55 ετών και θέλω να γυμναστώ, φροντίζοντας την καρδιά μου. Πρώτα βρίσκω τον ΑΟΚΠ, ο οποίος είναι: 220-55 (η ηλικία μου) = 165. Άρα, το ανώτατο όριο καρδιακών παλμών που μου επιτρέπεται να φθάσω κατά τη διάρκεια της άσκησης, είναι οι 165 παλμοί το λεπτό. Στη συνέχεια βρίσκω το όριο που με ενδιαφέρει (φροντίδα καρδιάς), ήτοι 60%-70%. Δηλαδή, 165 Χ 60%= 99 και 165 Χ 70%= 115. Άρα, μπορώ να γυμνάζομαι μέσα στο όριο των 99 έως 115 καρδιακών παλμών το λεπτό. Αν αντίστοιχα, θέλω να κάνω αερόβια άσκηση, το όριο που θα κινηθώ είναι 70%-80% του ΑΟΚΠ. Δηλαδή, 165 Χ 70% = 115 και 165 Χ 80% = 132. Άρα, μεταξύ 115 και 132 παλμών το λεπτό. Κάτω από το όριο του 50%, δύσκολα μπορούμε να πετύχουμε κάποια οφέλη από τη γυμναστική (βάδισμα). Αν περπατάμε σε ηλεκτρικό διάδρομο, τότε οι σφυγμοί μετρώνται συνήθως- από τον ίδιο το διάδρομο. Αν περπατάμε έξω, τότε θα προμηθευτούμε ένα από τα ειδικά «ρολόγια» χειρός, που μετρούν συνεχώς τους καρδιακούς παλμούς. Αν η φυσική κατάσταση και η ηλικία το επιτρέπουν, μπορεί κάποιος να ασχοληθεί και με άλλου είδους γυμναστική, αφού πρώτα συμβουλευτεί κάποιον ειδικό. Πρόταση: Να καταργήσουμε το ασανσέρ στην άνοδο. Να το χρησιμοποιούμε όμως, στην κάθοδο, για να μην επιβαρύνουμε τα γόνατά μας. 3.2 ΧΡΟΝΙΑ ΑΦΥΔΑΤΩΣΗ Είναι σε όλους μας γνωστό πως περίπου το 70% του βάρους μας αποτελείται από νερό και πως κατά μέσο όρο χρειαζόμαστε καθημερινά (σε συνθήκες κανονικής θερμοκρασίας και όχι καύσωνα), 2 λίτρα νερού (8-10 ποτήρια, ανάλογα το ποτήρι). Η σωστή ενυδάτωση του οργανισμού σχετίζεται όχι μόνο με τις ζωτικές λειτουργίες του όπως είναι η πέψη, η μεταφορά θρεπτικών συστατικών, η ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος και άλλων σημαντικών διαδικασιών, αλλά και με τις γνωσιακές λειτουργίες του εγκεφάλου, για τον οποίο η αφυδάτωση αποτελεί σοβαρή απειλή. 11
Πίνοντας 2 λίτρα 15 νερού την ημέρα, κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε και για τα νεφρά μας ώστε να μένουν καθαρά. Τα νεφρά είναι το σύστημα φιλτραρίσματος του οργανισμού, το οποίο ρυθμίζει την απώλεια νερού, απομακρύνει τις ουσίες που πρέπει να αποβληθούν με τη μορφή ούρων και παρέχει στις αρτηρίες νέα και καθαρά ερυθρά αιμοσφαίρια. Η αφυδάτωση αποτελεί έναν από τους χειρότερους και πιο ύπουλους εχθρούς της υγείας μας. Όλοι ξέρουμε πως χωρίς νερό μπορούμε να επιβιώσουμε για ελάχιστο χρόνο (μόνο λίγα εικοσιτετράωρα), σε αντίθεση με την έλλειψη τροφής, που τότε μπορούμε να επιβιώσουμε για αρκετό χρόνο (μέχρι και 50 ημέρες). Το σημαντικό πρόβλημα είναι ότι την ώρα που σημαίνει ο συναγερμός της δίψας, ο οργανισμός έχει ήδη μπει σε κατάσταση ήπιας αφυδάτωσης. Αρκεί μια απώλεια μόλις 2% των επιπέδων υγρασίας του σώματος για να νιώσουμε αδυναμία, πονοκέφαλο, έλλειψη συγκέντρωσης, ενώ επηρεάζονται τα αντανακλαστικά μας και φυσικά οι επιδόσεις μας στο διάβασμα, στην εργασία, στην οδήγηση, Η ακριβής ποσότητα του νερού που χρειάζεται το σώμα μας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως η ηλικία, το φύλο, το επίπεδο φυσικής δραστηριότητας, η κατάσταση της υγείας, η θερμοκρασία και το επίπεδο υγρασίας του περιβάλλοντος, η ενεργειακή πρόσληψη και δαπάνη, οι τροφές που τρώμε, κτλ. Οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να καλύψουν τις ημερήσιες ανάγκες τους σε υγρά, ακολουθώντας τις καθημερινές τους συνήθειες και προτιμήσεις, βασιζόμενοι στο αίσθημα της δίψας, χωρίς ωστόσο η αίσθηση της δίψας να αποτελεί πάντα τον καλύτερο δείκτη του βαθμού αφυδάτωσης, ιδιαίτερα στα βρέφη, τα μικρά παιδιά, τους υπερήλικες και τους αθλητές. Ο καλύτερος δείκτης ενυδάτωσης είναι το χρώμα και ο όγκος των ούρων, με τα σκουρόχρωμα και άρα πυκνά ούρα, να αποτελούν δείκτη σοβαρής αφυδάτωσης. 15 Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Ιατρικής της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών, συνιστάται μια μέση πρόσληψη 2 4 λίτρων υγρών/ημέρα, με το νερό να ταξινομείται ως η πρώτη επιλογή για την ενυδάτωση του οργανισμού, ενώ ακολουθούν: το τσάι και ο καφές, τα γαλακτοκομικά χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά (0%, 1% & 2%), τα αναψυκτικά χωρίς ζάχαρη, οι χυμοί φρούτων και λαχανικών, τα γαλακτοκομικά πλήρη σε λιπαρά και τέλος τα αναψυκτικά με ζάχαρη. 12
Γι αυτό οι ειδικοί είναι κατηγορηματικοί. Ο οργανισμός πρέπει να τροφοδοτείται διαρκώς με υγρά ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΠΕΡΙΜΕΝΕΙ ΝΑ ΔΙΨΑΣΕΙ, ώστε να αναπληρώνονται αμέσως αυτά που φυσιολογικά αποβάλλονται με την αναπνοή, την εφίδρωση, τα ούρα, τα κόπρανα, κτλ. Η λήψη τους πρέπει να αρχίζει από το πρωινό ξύπνημα, να γίνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα και σε μικρές ποσότητες καθ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Πίνουμε λοιπόν υγρά, ακόμα και όταν δε διψάμε και φυσικά φροντίζουμε να μην παραμείνουμε διψασμένοι ούτε για ένα λεπτό! Με τον όρο υγρά εννοούμε το καθαρό νερό, τους φρέσκους φυσικούς χυμούς, το γάλα, το τσάι, τον καφέ, τις σούπες, και άλλα υγιεινά ροφήματα. Όχι τα οινοπνευματώδη. Το νερό δεν είναι το ίδιο με τους χυμούς ή τα άλλα ποτά. Τα ποτά που περιέχουν ζάχαρη ή καφεΐνη διαταράσσουν την ενυδάτωση του οργανισμού (έστω και προσωρινά, όπως ισχυρίζονται κάποιες έρευνες) και την ισορροπία των μετάλλων, γι αυτό πρέπει να αποφεύγονται, όσο είναι δυνατόν. Περίπου το 20% των καθημερινών αναγκών μας σε νερό καλύπτεται από τα τρόφιμα, κυρίως φρούτα, λαχανικά, γιαούρτι. Το πρόβλημα όμως που ανακύπτει είναι κατά πόσον το νερό που πίνουμε είναι καθαρό και υγιεινό. Αυτό πραγματικά, είναι ένα πολυσύνθετο πρόβλημα, για το οποίο δεν είναι και τόσο εύκολο να βρεθεί πάντα σωστή λύση. Σίγουρα, είναι και θέμα περιοχής. Πάντως, παρ όλα όσα λέγονται, φαίνεται πως το νερό της ΕΥΔΑΠ είναι από τα καλύτερα της Ευρώπης. Το πρόβλημα, συνήθως, εντοπίζεται στο δίκτυο, αλλά και τις σωληνώσεις των σπιτιών μας. Λόγω της δυσκολίας εξεύρεσης λύσης, πολλοί καταφεύγουν στην ευκολία του εμφιαλωμένου νερού. Όμως και για αυτά, πέρα από το υψηλό τους κόστος, υπάρχουν αρκετές ενστάσεις (υλικό φιάλης, θερμοκρασία διακίνησης και αποθήκευσης, ειδικά τους ζεστούς μήνες, πώς διατηρείται για τόσο διάστημα, κτλ). Ακολουθεί συγκριτικός πίνακας, με τις χημικές αναλύσεις 8 εμφιαλωμένων νερών, που κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά. 13
ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΕΜΦΙΑΛΩΜΕΝΩΝ ΝΕΡΩΝ ΑΥΡΑ ΒΙΚΟΣ ΖΑΓΟΡΙ ΗΒΗ ΛΟΥΤΡΑΚΙ ΜΙΤΣΙ- ΛΟΥΤΡΑ- ΙΟΛΗ ΚΟΡΠΗ ΚΑΡΑ- ΚΕΛΙ ΚΙΟΥ ΝΤΑΝΗΣ Ημερ/νία ανάλυσης 5/9/05 17/2/05 8/5/08 22/5/08 12/9/07 28/1/09 30/9/05 ΜΟ 2006 Αγωγιμότητα (μs/cm) 392 462 405 671 448 472 709 402 ΡΗ 7,6 7,5 7,42 8,1 7,5 7,44 8 7,6 Ολική Σκληρότητα (mg/lt),ως 183 246 227 330 (22,8 F) 241 378 210 CaCO 3 Στερεό υπόλειμμα (mg/lt ή ppm) 230 16 281 380 280 266 420 1 Κ Α Τ Ι Ο Ν Τ Α (M g / l t) Ασβέστιο Ca ++ 64,6 93,1 84,1 11,3 66,33 93,38 5,1 82,7 Μαγνήσιο 5,3 3,4 4,13 73,4 21,29 1,95 88,9 0,9 Mg ++ Νάτριο Na + 9,0 1,9 3,22 17,1 6,56 5,40 13,7 2,2 Κάλιο K + 1,2 0,4 1,14 0,8 <2 0,78 0,7 0,6 Αμμώνιο NH 4 + <0,26 <0,26 0,0 <0,26 <0,2 <0,05 <0,26 <0,26 Α Ν Ι Ο Ν Τ Α (M g / l t) Όξινα ανθρα 223 289 225 383 262 283 455 239 - κικά HCO 3 Χλωριόντα Cl - 8,8 5,8 5,1 39,7 6,91 8,86 27,4 9,2 - Θειικά SO 4 16,5 5,3 14,4 6,8 9,99 5,86 5,9 2,0 - Νιτρικά NO 3 <5 1,3 2,98 6,9 9,15 4,64 <5 <5 - Νιτρώδη NO 2 0,05 <0,05 0,0 0,05 <0,05 <0,05 <0,05 <0,05 16 = Δεν υπάρχουν στοιχεία 14
Πίνακας 1: Τα συστατικά 8 ελληνικών εμφιαλωμένων νερών. Χρειάζεται προσοχή ποιο εμφιαλωμένο 17 νερό επιλέγει κάποιος, γιατί οι διακυμάνσεις στα διάφορα στοιχεία είναι μεγάλες. Παράδειγμα το Νάτριο 18. Στο «ΒΙΚΟΣ» η περιεκτικότητα είναι 1,9 mg/lt, ενώ στο «ΗΒΗ ΛΟΥΤΡΑΚΙΟΥ» είναι 17,1 mg/lt! Στην ελληνική αγορά κυκλοφορούν πάμπολλα φίλτρα νερού. Κάποια από αυτά είναι αξιοπρεπή και κάποια άλλα είναι πολύ αξιόπιστα και σε σχετικά λογικές τιμές. Βέβαια, υπάρχουν κι άλλες τεχνολογίες επεξεργασίας νερού, που παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον. Μια από αυτές είναι οι ιονιστές νερού, οι οποίοι ενσωματώνουν και ένα φίλτρο νερού, ενώ ταυτόχρονα (κι αυτό είναι που ενδιαφέρει) παράγουν και ιονισμένο νερό, με τη μέθοδο της ηλεκτρόλυσης. Ενώ έχουμε πεισθεί από τη διεθνή βιβλιογραφία ότι πραγματικά ωφελεί τον οργανισμό σε πάρα πολλούς τομείς το νερό αυτό, ακόμη το ερευνούμε, ώστε να αποκλείσουμε την περίπτωση κάποιας, έστω και μικρής, παρενέργειας. Στο εξωτερικό είναι διαδεδομένη αυτή η συσκευή. Στη χώρα μας εισάγεται μόνο από 3-4 εταιρείες. [βλέπε κεφάλαια 4.4.3.13 ΙΟΝΙΣΜΟΣ ΝΕΡΟΥ & 8.11 ΙΟΝΙΣΜΕΝΟ ΝΕΡΟ] Κλείνοντας το κεφάλαιο αυτό, καλό είναι να τονιστεί ότι: Το 75% του εγκεφάλου αποτελείται από νερό. Το 92% του αίματος αποτελείται από νερό. Το 22% των οστών αποτελείται από νερό. Το 75% των μυών αποτελείται από νερό. Το εγκεφαλικά κύτταρα είναι κατά 82% νερό. Μια μέτρια αφυδάτωση μπορεί να προκαλέσει πονοκεφάλους ή ακόμα και ζαλάδες. 17 Πηγές που βρίσκονται σε μεγάλο υψόμετρο έχουν σχετικά καλό, ποιοτικά, νερό. Κατά την εμφιάλωση όμως, το νερό από τρεχούμενο μετατρέπεται σε στάσιμο, με συνέπεια, η ένταση του αιθερικού πεδίου του νερού, να μειώνεται δραστικά. Σύμφωνα με την Αμερικανίδα ερευνήτρια Δρ. Χούλντα Κλάρκ, τα εμφιαλωμένα νερά περιέχουν σε μεγάλο ποσοστό ίχνη από ισοπροπυλική αλκοόλη, η οποία εγκλωβίζεται κατά τη διαδικασία της εμφιάλωσης. Η ισοπροπυλική αλκοόλη χρησιμοποιείται σαν διαλυτικό, για το πλύσιμο των μπουκαλιών (πλαστικών ή γυάλινων). Σύμφωνα πάντα με την Δρ Κλάρκ, η ισοπροπυλική αλκοόλη, αποτελεί έναν εκ των παραγόντων δημιουργίας καρκίνου. Επί πλέον όμως, κατά τη διαδικασία εμφιάλωσης, λόγω του ότι το νερό διαθέτει μνήμη, οι δονήσεις της μηχανής εμφιάλωσης, καταγράφονται στη μνήμη του νερού, με συνέπεια να διαταράσσεται η αρμονία του. Όταν διαταραχθεί η αρμονία του νερού, το αιθερικό του πεδίο και πάλι αδυνατίζει σημαντικά, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να ενισχύσει το δικό μας αιθερικό πεδίο. 18 Το οποίο σε υψηλές συγκεντρώσεις, μπορεί να δημιουργήσει πρόβλημα σε όσους έχουν υψηλή πίεση ή καρδιοπάθεια. 15
Το νερό στο σώμα μας ρυθμίζει τη θερμοκρασία του σώματος μας. Το νερό μας βοηθά να αναπνέουμε, καθώς υγραίνει τον αέρα κατά την εισπνοή. Το νερό είναι απαραίτητο και στην εκπνοή. Το νερό συμβάλλει στην απομάκρυνση των τοξινών και των αποβλήτων. Κατά τις ζεστές μέρες, το νερό που χάνουμε με τον ιδρώτα μπορεί να φτάσει και τα 16 ποτήρια νερό ανά ημέρα. Η δίψα αποτελεί ένδειξη κάποιου βαθμού αφυδάτωσης. Όταν δεν καταναλώνουμε αρκετό νερό, μπορεί να παρουσιάσουμε συμπτώματα όπως, ξηρότητα και φαγούρα στο δέρμα, αίσθημα υπνηλίας την ώρα που ξυπνάμε, αίσθημα κόπωσης κατά την διάρκεια της μέρας. Η μακροχρόνια αφυδάτωση προκαλεί υψηλή πίεση του αίματος, κακή κυκλοφορία του αίματος, δυσπεψία, ελλιπή λειτουργία των νεφρών και επιβράδυνση των σωματικών λειτουργιών και διαδικασιών. Η ποσότητα νερού που χάνουμε όταν κοιμόμαστε, είναι η ίδια με αυτή που χάνουμε όταν είμαστε ξύπνιοι (όχι φυσικά, ασκούμενοι ). Σχεδόν το 90% του πληθυσμού της γης πάσχει από χρόνια αφυδάτωση. Συχνά, μπερδεύεται το αίσθημα της δίψας, με εκείνο της πείνας. Κι έτσι, αντί να πιούμε νερό, τρώμε Η ήπια αφυδάτωση μειώνει το μεταβολισμό μέχρι και 3%. Η έλλειψη νερού είναι η κύρια αιτία της κούρασης. Αρκεί μια πτώση της τάξης του 2% της ενυδάτωσης για να αρχίσει να ατονεί η μνήμη, να έχουμε πρόβλημα με απλές μαθηματικές πράξεις και να εστιάζουμε με δυσκολία σε κείμενα και σε οθόνες. 16
3.3 ΧΡΟΝΙΑ ΟΞΕΩΣΗ 19 Όταν οι τροφές καίγονται (μεταβολίζονται) μέσα στο σώμα, αφήνουν πάντα κάποια κατάλοιπα, όπως τη στάχτη που αφήνει το καμένο ξύλο στο τζάκι. Ανάλογα με το είδος των τροφών τα κατάλοιπα μπορεί να είναι όξινα, ουδέτερα ή αλκαλικά. Το ανθρώπινο σώμα είναι εξαιρετικά ευαίσθητο στις διακυμάνσεις της σχέσης οξύτητας/αλκαλικότητας, με άλλα λόγια του ph. [βλέπε κεφάλαιο 8.16 ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ]. Στην κλίμακα ph, η οποία κυμαίνεται από το 0 (στην όξινη πλευρά) μέχρι το 14 (στην αλκαλική πλευρά), ένα διάλυμα είναι ουδέτερο 20 αν το ph του είναι 7. Ουσίες με ph μικρότερο του 7 είναι όξινες 21, ενώ ουσίες με ph υψηλότερο του 7 είναι αλκαλικές 22. Η κλίμακα του ph είναι λογαριθμική, οπότε η αλλαγή μιας μονάδας ph σημαίνει 10πλάσια αλλαγή στην οξύτητα ή αλκαλικότητα. Έτσι, το ph 1 είναι 10 φορές πιο όξινο από το ph 2. To ph 2 είναι 10 φορές πιο όξινο από το ph 3, 100 φορές πιο όξινο από το ph 4 και 1000 φορές από το ph 5. 19 Για να γίνει κατανοητό το θέμα αυτού του κεφαλαίου, απαιτούνται λίγες γνώσεις χημείας, οι οποίες παρατίθενται, όπου κρίνεται απαραίτητο. 20 Το διάλυμα αυτό περιέχει ίσες συγκεντρώσεις ιόντων υδρογόνου [H+] και υδροξυλίου [OH-]. 21 επειδή περιέχουν περισσότερα ιόντα H+ 22 επειδή περιέχουν υψηλότερη συγκέντρωση ιόντων OH- 17
Η ΚΛΙΜΑΚΑ ΤΟΥ ph Οξύ μπαταρίας Γαστρικά υγρά Χυμός λεμονιού Κόκα-κόλα Ξίδι, Οξυζενέ Πορτοκάλι Μπύρα, Καφές Ελαιόλαδο, οινόπνευμα Γάλα Σάλιο υγιούς ατόμου ph 6,5 7,4 Πόσιμο Νερό Αίμα 7,35-7,45 Θαλασσινό Νερό Μπέικιν Σόδα Σαπούνι Αμμωνία Χλωρίνη Ισχυρές βάσεις (π.χ. υδροξείδιο νατρίου) 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 ΠΟΛΥ ΟΞΙΝΟ ΤΟ ph ΟΞΙΝΟ ΕΛΑΤΤΩΝΕΤΑΙ ΛΙΓΟ ΟΞΙΝΟ ΟΥΔΕΤΕΡΟ ΛΙΓΟ ΑΛΚΑΛΙΚΟ ΑΛΚΑΛΙΚΟ ΤΟ ph ΑΥΞΑΝΕΤΑΙ ΠΟΛΥ ΑΛΚΑΛΙΚΟ Η ΟΞΥΤΗΤΑ ΑΥΞΑΝΕΤΑΙ Η ΑΛΚΑΛΙΚΟΤΗΤΑ ΑΥΞΑΝΕΤΑΙ Χρήστος Λούλας Πίνακας 2: Η κλίμακα του ph με διάφορα παραδείγματα Όταν τρώμε πολλές όξινες τροφές πιο σωστά, τροφές που δημιουργούν όξινα κατάλοιπα - χωρίς να έχουμε τα ανάλογα αλκαλικά (ή αλλιώς, «βασικά») αποθέματα, η ρύθμιση του ph δε γίνεται σωστά και η οξεοβασική ισορροπία του οργανισμού διαταράσσεται. Εάν η κατάσταση δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, προκαλούνται δυσλειτουργίες, που με τον καιρό εξελίσσονται σε σοβαρές ασθένειες. Αυτή η ανισορροπία υποχρεώνει το σώμα να «κλέψει» ουσιώδη μεταλλικά στοιχεία από τους μύες και το σκελετό, προκειμένου να εξουδετερώσει τα επιπλέον όξινα κατάλοιπα. Συγχρόνως, ευνοεί την ανάπτυξη τοξινών και επιβλαβών βακτηριδίων, που παρεμβάλλονται στη σωστή λειτουργία του ήπατος, του παγκρέατος, των 18
επινεφριδίων και του θυρεοειδή. Επιπλέον, οι τοξίνες μειώνουν τη βιοδιαθεσιμότητα των αμινοξέων, των βιταμινών και των μεταλλικών στοιχείων, στερώντας από τον οργανισμό τη δυνατότητα να παράγει επαρκείς ποσότητες ενζύμων, ορμονών και αντισωμάτων. Αυτό παρεμποδίζει την αναδημιουργία των μυϊκών κυττάρων και άλλων απαραίτητων βιολογικών δομών και συστατικών για την ενεργειακή παραγωγή, με αποτέλεσμα λιγότερες καύσεις, χαμηλή ενεργητικότητα, χρόνια κόπωση, γενική αδυναμία, αυξημένη συσσώρευση λίπους, κυρίως γύρω από την κοιλιά και πολλά επιπλέον κιλά 23, που επιβαρύνουν τον οργανισμό και κάνουν το μεταβολισμό ακόμα πιο νωθρό! Η κατανάλωση επεξεργασμένων τροφών, σακχάρων και αμύλου, αυξάνει το τοξικό φορτίο του σώματος και οδηγεί σε μια γενικότερη όξινη κατάσταση. Τα έτοιμα φαγητά, όπως τα χάμπουργκερ, οι πίτσες, οι τυρόπιτες, ακόμα και πολλά μαγειρευτά, περιέχουν υπερβολικά λίπη. Έτσι, δεν είναι μόνο ότι μας γεμίζουν με κορεσμένα ή ακόμα χειρότερα, με τα πολύ βλαβερά οξειδωμένα λιπαρά οξέα (τρανς λιπαρά), αλλά και ότι πολύ λίπος συνδυάζεται με υδατάνθρακες, οι οποίοι ανεβάζουν απότομα το σάκχαρο και την ινσουλίνη του αίματος. Αυτού του είδους η διατροφή είναι εγγυημένη καταστροφή για όσους έχουν προδιάθεση για υψηλή παραγωγή ινσουλίνης και ινσουλινοαντίσταση και είναι επίσης ο γρηγορότερος δρόμος για την παχυσαρκία, το διαβήτη και τις καρδιοπάθειες. Είναι γεγονός πως κάποιες ασθένειες φαίνεται να ευδοκιμούν σε όξινα σώματα, δηλαδή σώματα υπερφορτωμένα με συσσωρευμένες τοξίνες 24. 23 ΠΩΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙΤΑΙ ΤΟ ΠΕΡΙΤΤΟ ΛΙΠΟΣ Όταν τα όξινα κατάλοιπα είναι λίγα και τα αλκαλικά αποθέματα του οργανισμού πολλά, ο οργανισμός ρυθμίζει σχετικά εύκολα το ph του και αποτοξινώνεται φυσιολογικά. Αντίθετα, εάν τα όξινα κατάλοιπα είναι υπερβολικά και τα ρυθμιστικά ένζυμα δεν επαρκούν, ένα ποσοστό τους δεν εξουδετερώνεται και παραμένει στο σώμα. Επειδή όμως μπορεί να περάσουν στην κυκλοφορία του αίματος και μέσω αυτής στην καρδιά, στο πάγκρεας, στο ήπαρ και σε άλλα όργανα, το σώμα προσπαθεί να τα εγκλωβίζει μέσα στα λιποκύτταρα, για να προστατεύσει τα ζωτικά του όργανα. Η συσσώρευση μεγάλων ποσοτήτων όξινων καταλοίπων στο λιπώδη ιστό, έχει αποτέλεσμα την αύξηση του μεγέθους των λιποκυττάρων, έτσι ώστε να δημιουργηθεί περισσότερος διαθέσιμος χώρος για την ασφαλή αποθήκευσή τους. Σε ένα υπερόξινο περιβάλλον ο οργανισμός αναγκάζεται να φτιάξει ένα τείχος προστασίας από λίπος, ενάντια στα οξέα και τις τοξίνες που απειλούν να τον βλάψουν. Κι όσο η οξέωση δε διορθώνεται, το λίπος όχι μόνο αντιστέκεται σθεναρά σε οποιαδήποτε προσπάθεια μείωσής του, μέσω δίαιτας ή γυμναστικής, αλλά αυξάνεται ακόμη περισσότερο. 24 Τοξίνες: Φυσικά μεταβολικά παραπροϊόντα της ίδιας της διαδικασίας της ζωής. 19
Αν λοιπόν δεν καταναλώνουμε αρκετές αποκαθαρκτικές τροφές, τροφές που είναι ευρύτερα γνωστές με τον όρο «αλκαλικές τροφές» 25, όπως φρέσκα φρούτα, όσπρια, λαχανικά, σαλάτες κι αν δεν πίνουμε αρκετό καθαρό νερό, για να αποβάλλουμε τις τοξίνες, μπορεί να δημιουργήσουμε ένα έντονα όξινο κυτταρικό περιβάλλον. Η υπερβολική οξύτητα (οξέωση 26 ) μπορεί να είναι αποτέλεσμα χρόνιας κακής διατροφής και αφυδάτωσης. Το σώμα μας παρακολουθεί πολύ προσεκτικά το Ph 27 μας, δηλαδή το επίπεδο οξύτητας/αλκαλικότητάς μας, μέσω διαφόρων συστημάτων που διαθέτει, ώστε αυτό να παραμένει σταθερά (στο αίμα) μεταξύ 7,35 και 7,45 (ελαφρά αλκαλικό). Ακόμα και η μεταβολή του ρυθμού της αναπνοής επιδρά στο Ph, όμως το σώμα επανέρχεται γρήγορα στη φυσιολογική του κατάσταση, κυρίως με την απελευθέρωση των λεγόμενων buffers, δηλαδή ρυθμιστικών παραγόντων στο αίμα ή με τη μεταβολή των επιπέδων οξύτητας των ούρων. Αν το αίμα αρχίζει να γίνεται όξινο, τα νεφρά θα αντισταθμίσουν γρήγορα αυτή την ανώμαλη κατάσταση, απελευθερώνοντας περισσότερα οξέα μέσα στα ούρα. Επίσης, αν τα επίπεδα αλκαλικότητας αυξηθούν πολύ, τα νεφρά θα απελευθερώσουν περισσότερο «βασικό» διάλυμα μέσα στα ούρα. Και οι πνεύμονες συμμετέχουν πολύ ενεργά στην προσπάθεια του οργανισμού μας να διατηρήσει το Ph του στο επιθυμητό επίπεδο. Αν λοιπόν, η διατροφή μας δεν είναι η σωστή ή τα νεφρά και οι πνεύμονες δε λειτουργούν σωστά, το σώμα δεν είναι ικανό να διατηρήσει ένα υγιές Ph, με αποτέλεσμα τα οξέα να παραμένουν στον οργανισμό, ο οποίος έτσι καθίσταται 25 Αλκαλικές Τροφές: Τροφές που δημιουργούν ένα αλκαλικό περιβάλλον στο σώμα κι έτσι εξουδετερώνεται το όξινο, με αποτέλεσμα να επανέρχεται ο οργανισμός σε ισορροπία. 26 Η ανισορροπία οξύτητας/αλκαλικότητας, σε βάρος της αλκαλικότητας, δηλαδή μία κατάσταση οξέωσης, μπορεί να οφείλεται σε διατροφή πλούσια σε τροφές «όξινες». Όμως, η οξέωση μπορεί να οφείλεται και σε άλλες αιτίες, όπως: Αδυναμία αποβολής των όξινων καταλοίπων, εξαιτίας νεφρικής ή ηπατικής ανεπάρκειας Αδυναμία των πνευμόνων να διώξουν τα οξέα. Σημαντική απώλεια του ρυθμιστή (buffer) HCO 3, εξαιτίας διαρροϊκών καταστάσεων, εμετών (συνηθισμένο στα ανορεκτικά άτομα), νεφρικής δυσλειτουργίας. Ανώμαλη παραγωγή οξέων (ενδογενώς). Νηστείες, σκληρές δίαιτες, αλλά και ο διαβήτης, μπορούν να αυξήσουν τα οξέα. Υπερβολική λήψη κάποιων φαρμάκων Το στρες, η κατάθλιψη, η κούραση Η πολύ καθιστική ζωή. Η άσκηση σε καλά αεριζόμενους χώρους, αυξάνει τις αναπνοές. Έτσι, οξυγονώνεται όλος ο οργανισμός, προωθώντας με αυτό τον τρόπο την εξάλειψη των οξέων. Το αντίθετο συμβαίνει, στην έλλειψη άσκησης. Όλα τα όξινα κατάλοιπα παραμένουν εντός. 27 ph: (διαβάζεται «Πεχά») και είναι η μονάδα που μετρά τη συγκέντρωση ιόντων υδρογόνου σε ένα διάλυμα. 20