ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα Επιχειρησιακές Επικοινωνίες Ενότητα # 3: Κόσμος αποστολέα Μη λεκτική επικοινωνία Πολιτιστικές καταβολές Πρόδρομος Γιαννάς Καθηγητής Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3
Σκοπός Ενότητας Η ενότητα εστιάζει στη μη λεκτική επικοινωνία καθώς και στην επίδραση πολιτισμικών στοιχείων και της εθνικής κουλτούρας στην επικοινωνία 4
Περιεχόμενα Λεκτική επικοινωνία Παραγλώσσα Μη λεκτική επικοινωνία Χαρακτηριστικά και Λειτουργίες Μη Λεκτικής Επικοινωνίας Πλεονεκτήματα Μειονεκτήματα Τρόποι επίτευξης Μη λεκτικής επικοινωνίας Γλώσσα του Σώματος Γλώσσα σε παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον Ενδεχομενικές και Μη Ενδεχομενικές Κουλτούρες Επίδραση πολιτιστικών καταβολών σε παραλήπτες 5
Λεκτική επικοινωνία Γλώσσα: είναι ένα αυθαίρετο, αν και δομημένο σύστημα κωδικοποίησης που επιτρέπει στα μέλη της κοινωνίας να καταλαβαίνουν ο ένας τον άλλον. Η επιλογή των λέξεων έχει διάφορες σημασίες σε διαφορετικές κουλτούρες. Η λέξη προς λέξη μετάφραση μιας γλώσσας σε μια άλλη δημιουργεί προβλήματα σε μια παγκοσμιοποιημένη αγορά. 6
Παραγλώσσα (1) Παραγλώσσα: εργαλεία που χρησιμοποιούνται για να ελέγχουν και να διαμορφώνουν ένα αποτελεσματικό μήνυμα: ρυθμός ομιλίας (πολύ γρήγορα κανονικά πολύ αργά) Σιωπή (ως μη απάντηση) και παύσεις (για κατανόηση μηνύματος) Ένταση (δυνατά απαλά) 7
Παραγλώσσα (2) τόνος φωνής (υψηλός κανονικός χαμηλός) τονισμός συγκεκριμένων λέξεων Προφορά- έλλειψη ευθράδειας (εκλαμβάνεται ως προχειρότητα) φωνητική άρθρωση (μίμηση ήχου) 8
Μη λεκτική επικοινωνία-διαδικασία (1) Μη λεκτική επικοινωνία: διαδικασία επικοινωνίας με κυρίως οπτικά μηνύματα, ή αλλιώς γλώσσα του σώματος Μηνύματα μπορούν να σταλούν μέσω: Έκφρασης προσώπου Οπτικής επαφής Τόνου της φωνής 9
Μη λεκτική επικοινωνία-διαδικασία (2) Θέσης του σώματος, κινήσεις Χειρονομιών Αντικειμένων ή έργων (δηλαδή ρούχα, κομμώσεις ή αρχιτεκτονική) Συμβόλων ή εικόνων 10
Χαρακτηριστικά Μη λεκτικής επικοινωνίας Χαρακτηριστικά μη λεκτικής επικοινωνίας 1. Μη λεκτικά μηνύματα εκφράζουν κυρίως συναισθήματα, στάσεις. 2. Μη λεκτικές νύξεις αποτελούν υποκατάστατο του λεκτικού μηνύματος, όταν υπάρχει αντίθεση, τονισμός ή ρύθμισή του 3. Οι μη λεκτικές νύξεις είναι συχνά ασαφείς, συνεχείς, πιο αξιόπιστες 11
Λειτουργίες Μη λεκτικής επικοινωνίας Λειτουργίες της μη λεκτικής σωματικής συμπεριφοράς Έκφραση συναισθημάτων Έκφραση διαπροσωπικών στάσεων Συνοδεύουν το λόγο για τη διαχείριση των νύξεων στην αλληλεπίδραση ομιλητή-ακροατή Αυτό-παρουσίαση της προσωπικότητας ατόμου Τελετουργικά (χαιρετισμός) 12
Πλεονεκτήματα -Μειονεκτήματα Μη λεκτική επικοινωνία: ισχυρότερη από τη λεκτική, αλλά πιο δύσκολο να ερμηνευθεί. Πρέπει να συνάδει με το λεκτικό μήνυμα Με τη μη λεκτική επικοινωνία μεταφέρεται το 65%-93% των μηνυμάτων στην επικοινωνία 13
Τρόποι επίτευξης Μη λεκτικής επικοινωνίας Το χαμόγελο ακούγεται ευκολότατα από το τηλέφωνο και είναι μεταδοτικό O ευχάριστος τόνος της φωνής υποδηλώνει συνεργατικότητα και μειώνει τις αντιστάσεις Η προσεγμένη επιτόνιση και φρασεολογία υποδηλώνει στάση συνεργασίας και εξυπηρέτησης (πχ, Γειά σας κε Αντωνόπουλε, εσείς δεν είστε; Κρατήστε σωστή απόσταση από τον επαγγελματία-άλλο, περίπου ενάμισι με δύο μέτρα Η δεκτική θέση σώματος υποδηλώνει την καλή σας πρόθεση. Υποδηλώστε ενδιαφέρον και προσήλωση γέρνοντας προς το συνομιλητή σας, κουνάτε καταφατικά το κεφάλι, ξεσταυρώστε χέρια και πόδια 14
Γλώσσα του Σώματος Γλώσσα του σώματος: η μη λεκτική γλώσσα που στέλνει μηνύματα και οδηγεί σε ανάδραση από τους αποστολείς στους παραλήπτες: Οι χειρονομίες επιδέχονται πολιτισμικές ερμηνείες Θέματα που δημιουργούν συγκινησιακή φόρτιση δημιουργούν μεγαλύτερη νευρικότητα από άλλα μη λεκτικά θέματα. 15
Γλώσσα σε παγκοσμιοποιημένο ακριβής έννοια λέξης όπως σε λεξικό (συγκεκριμένες λέξεις) Υποδήλωση εξαρτάται από ποιος χρησιμοποιεί, ποιος ερμηνεύει, την κουλτούρα, το μορφωτικό επίπεδο, κοκ (αφηρημένες λέξεις, ιδιωματισμοί, αργκό, κοκ) Διάκριση μεταξύ ενδεχομενικών και μη κουλτούρων (high context vs. low context cultures) περιβάλλον Ενδεχομενικές κουλτούρες αναφέρονται κυρίως στα εσωτερικά μέλη της κουλτούρας, χρησιμοποιούν λίγες λέξεις για να αποδώσουν νοήματα, πολλά πράγματα δεν λέγονται και παρουσιάζουν αυξημένη μη-λεκτική επικοινωνία. Η πληροφορία ενυπάρχει με το άτομο και πολύ λίγο συνοδεύει και μεταδίδεται με το μήνυμα. Παρουσία εκτενών και άτυπων δικτύων επικοινωνίας. 16
Ενδεχομενικές και Μη Ενδεχομενικές Κουλτούρες Ενδεχομενικές κουλτούρες Χαρακτηριστικά: περισσότερο ομοιογενείς με χαμηλό βαθμό πολυπολιτισμικότητας, μεγαλύτερη έμφαση στην ομάδα-κοινότητα παρά στο άτομο, έμφαση στη παράδοση και ιστορική διαδρομή Ελληνική, Γαλλική, Λατινικοαμερικάνικη, Ιταλική, Ισπανική, Πορτογαλική, Τουρκική, Αραβική, Ρωσική, Ινδική, Ιαπωνική, Κινεζική, Γαλλόφωνος Καναδάς, κα. Μη-ενδεχομενικές κουλτούρες, όπου οι περισσότερες πληροφορίες εμπεριέχονται στο κωδικοποιημένο μήνυμα, δεν εκλαμβάνουν πολλά πράγματα ως δεδομένα Αμερικανική, Αγγλόφωνος Καναδάς, Αυστραλιακή, Αγγλική, Γερμανική, Ολλανδική, Φιλανδική, Εβραϊκή, Ελβετική, Σκανδιναβική 17
Σχέση με τον παράγοντα χρόνο Μονοχρονική ΗΠΑ, Γερμανία, Ελβετία, κα Κάνοντας ένα πράγμα κάθε φορά Γραμμική προσέγγιση χρόνου, τήρηση χρονοδιαγράμματος, καταληκτικών ημερομηνιών Έμφαση στη δουλεία που πρέπει να γίνει Δεν ενοχλούν άλλους, σέβονται τον ιδιωτικό χώρο του ατόμου Πολυχρονική Ελλάδα, Ιταλία, Λατινική Αμερική, κα Κάνοντας πολλά πράγματα την ίδια στιγμή Ολοκλήρωση ανθρώπινων επαφών πιο σπουδαία από τήρηση χρονοδιαγράμματος, καταληκτικές ημερομηνίες ως στόχος προς επίτευξη Έμφαση στις ανθρώπινες σχέσεις Δεν σέβονται ιδιωτικό χώρο ατόμου και ενδιαφέρονται για τις αντιδράσεις του στενού περιβάλλοντος τους (συγγενείς, φίλοι, συνάδελφοι) Επιδιώκουν να είναι ενήμεροι για τις τελευταίες εξελίξεις, είναι περίεργοι και αναζητούν πληροφορίες
Richard Lewis Culture Model Lewis, R. (1996). When Cultures Collide: Leading Across Cultures, Nicholas Brealey Γραμμική Πολυδραστήρια Αντι-δραστική Εστιάζει σε αποτελέσματα Σχέσεις αρμονία Ομιλεί κατά το ήμισυ συνέχεια λίγο Εκτελεί καθήκοντα Διαδοχικά Παράλληλα Άμεση ανταπόκριση Σχεδιάζει Βήμα-βήμα Περίγραμμα Αρχές Ευγένεια Τις περισσότερες φορές Μερικές φορές Πάντα Πρόκληση Λογική Συναισθηματική Έμμεση Συναίσθημα Παραμελημένο Έκδηλο Καταπιεσμένο Επικοινωνία Γραπτή Προφορική Πρόσωπο με πρόσωπο Γλώσσα σώματος Συγκρατημένη Ανοικτή Διακριτική
Γραμμική έναντι Πολυδραστήριας κουλτούρας Γραμμική Linear Active Πολυδραστήρια Multi-active σχεδιάζουν το μέλλον μεθοδικά είναι ορθολογιστές και αυστηροί με τον εαυτό τους είναι μονοχρονικοί αντιμετωπίζουν τα πάντα με ψυχρή λογική αδιαφορούν για το δίκαιο και επικεντρώνονται στο συμφέρον λειτουργούν με αυστηρά χρονοδιαγράμματα σέβονται τους νόμους δεν συγχέουν την προσωπική ζωή με το επάγγελμα αναγνωρίζουν μόνο τα επιστημονικά δεδομένα και απεχθάνονται τη γραφειοκρατία κ.ά. πολυχρονικοί (κάνουμε πολλά αλλά συγχρόνως και τίποτα) με χαλαρή σχέση με το χρόνο (το λεγόμενο time-management μας προκαλεί θυμηδία) με προσανατολισμό στο παρόν με δέος στην ιεραρχία χωρίς δεσμευτικά χρονοδιαγράμματα και μηχανισμούς καταλόγισης ευθυνών με ροπή στο δίκαιο και άδικο και όχι το συμφέρον ή μη συμφέρον με εξάρτηση από το συναίσθημα και όχι τη λογική με σύγχυση μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής με ροπή στην αναζήτηση δικαιολογιών και μετατόπισης ευθυνών με φαταλιστική προδιάθεση
Επίδραση πολιτιστικών καταβολών σε παραλήπτες Θεωρία εγγύτητας-προσωπικού χώρου του Edmund Hall: ζώνη προσωπικού χώρου διαφέρει ανάλογα με την κουλτούρα (πχ. Νοτιο-ευρωπαίοι και Λατινοαμερικάνοι βρίσκονται κοντά στη διάρκεια συζήτησης ενώ Βορειοευρωπαίοι, Αμερικανοί και Ασιάτες προτιμούν την χωροταξική απόσταση Ανατολικές κουλτούρες βλέπουν τα πράγματα ολιστικά Δυτικές κουλτούρες επικεντρώνονται σε ατομικά χαρακτηριστικά και κυρίως στις διαφορές 21
Ουπς- είπα ψέματα
Θα είμαι τελείως ανοικτός μαζί σου
Λέω ψέματα
Έκφραση εξουσίας (1)
Έκφραση εξουσίας (2)
Παίρνοντας τον έλεγχο
Τέλος Ενότητας