ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΜΕΑΣ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΖΩΩΝ ΣΥΝΤΡΟΦΙΑΣ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΜΕΑΣ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΖΩΩΝ ΣΥΝΤΡΟΦΙΑΣ ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ 53 ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ ΩΤΑΙΜΑΤΩΜΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΣΚΥΛΟ ΚΑΙ ΣΤΗ ΓΑΤΑ Χατζημήσιος Κυριάκος, Κτηνίατρος Α.Π.Θ. Μεταπτυχιακή διατριβή ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2017

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΜΕΑΣ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΖΩΩΝ ΣΥΝΤΡΟΦΙΑΣ ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ 53 ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ ΩΤΑΙΜΑΤΩΜΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΣΚΥΛΟ ΚΑΙ ΣΤΗ ΓΑΤΑ Τριμελής εξεταστική επιτροπή: o Λυσίμαχος Παπάζογλου, Καθηγητής Χειρουργικής Τμήματος Κτηνιατρικής ΑΠΘ (Επιβλέπων) o Γεώργιος Καζάκος, Αναπληρωτής Καθηγητής Χειρουργικής Εντατικής Θεραπείας Τμήματος Κτηνιατρικής ΑΠΘ, μέλος εξεταστικής επιτροπής o Γεωργία Αλεξάνδρα Σπυροπούλου, Επίκουρη Καθηγήτρια Πλαστικής Χειρουργικής, Τμήματος Ιατρικής ΑΠΘ, μέλος εξεταστικής επιτροπής

Στους γονείς μου

Περιεχόμενα Πρόλογος...5 Εισαγωγή...7 Υλικά και μέθοδοι...9 Περιγραφή χειρουργικής επέμβασης...10 Στατιστική ανάλυση...10 Αποτελέσματα...11 Συζήτηση...14 Συμπεράσματα...20 Περίληψη...21 Abstract...22 Βιβλιογραφία...23 Παράρτημα...27 Πίνακες...27 Φωτογραφίες...33

Πρόλογος Η παρούσα μεταπτυχιακή εργασία αποτελεί αναδρομική μελέτη της χειρουργικής θεραπείας του ωταιματώματος στον σκύλο και τη γάτα με την τοποθέτηση σωλήνα Penrose στο πτερύγιο του ωτός. H εργασία αυτή ανακοινώθηκε στο ετήσιο συνέδριο της WSAVA στην Κοπενχάγη. *Αφορμή για τη μελέτη αυτή στάθηκε η απουσία αντίστοιχων μελετών αξιολόγησης αποκλειστικά της συγκεκριμένης χειρουργικής αντιμετώπισης. Τα περιστατικά αντλήθηκαν από το αρχείο της Κλινικής Ζώων Συντροφιάς του Τμήματος Κτηνιατρικής του Α.Π.Θ. Το θέμα της διατριβής επιλέχτηκε από τον κ. Παπάζογλου Λυσίμαχο., Καθηγητή Χειρουργικής της Κτηνιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ, τον οποίο θέλω να ευχαριστήσω ιδιαίτερα, όχι μόνο για την επιστημονική καθοδήγηση του κατά τη διάρκεια της συγγραφής της παρούσας μελέτης αλλά και για την ψυχολογική και έμπρακτη υποστήριξη που μου παρείχε κατά τη διάρκεια των μεταπτυχιακών μου σπουδών. Επιπλέον θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τον κ. Καζάκο Γεώργιο, Αναπληρωτή Καθηγητή Χειρουργικής και Eντατικής θεραπείας του Τμήματος Κτηνιατρικής του Α.Π.Θ. για την καθοδήγησή του καθ όλη την διάρκεια της μεταπτυχιακής μου εκπαίδευσης αλλά και για την συμμετοχή του στην εξεταστική επιτροπή. Ευχαριστώ την κ. Σπυροπούλου Γεωργία Αλεξάνδρα, Επίκουρη Καθηγήτρια Πλαστικής Χειρουργικής του Τμήματος Ιατρικής ΑΠΘ, για τις ουσιαστικές παρατηρήσεις της, καθώς και τη συμμετοχή της στην εξεταστική επιτροπή. *K.Chatzimisios,L.Papazoglou,V.Papageorgiou,I.Savvas(Greece). Management of aural hematoma with Penrose drainage in the dog and cat: a retrospective study of 53 cases (1996-2016). 2017, 42 nd World Small Animal Veterinary Association Congress and FECAVA 23 rd Eurocongress, 25-28 September, Copenhagen, Denmark. 5

Στην ολοκλήρωση της εργασίας, ουσιαστική ήταν και η βοήθεια του αναπληρωτή καθηγητή Κτηνιατρικής Αναισθησιολογίας κ. Σάββα Ιωάννη, ως προς τη στατιστική επεξεργασία και ανάλυση των δεδομένων, τον οποίο ευχαριστώ πολύ. Ακόμη ευχαριστώ τους καθηγητές της Κλινικής των ζώων συντροφιάς για τις γνώσεις που μου παρείχαν και την υποστήριξή τους. Δεν ξεχνώ και τους μετεκπαιδευόμενους και μεταπτυχιακούς συναδέλφους μου για το ευχάριστο κλίμα και τη συναδελφικότητά τους κατά τη διάρκεια των μεταπτυχιακών σπουδών και ιδιαίτερα την Παπαγεωργίου Βιργινία για τη ψυχολογική υποστήριξη που μου έδειξε αυτά τα χρόνια. Επίσης ευχαριστώ την αδερφή μου, Αγγελική για την υπομονή και τη στήριξή της καθόλη τη διάρκεια των μεταπτυχιακών μου σπουδών. Τέλος, να εκφράσω την ευγνωμοσύνη, στους γονείς μου Κωνσταντίνο και Ελένη, για τις βάσεις, την ώθηση και την στήριξη που μου έδωσαν και συνεχίζουν αδιάκοπτα να μου δίνουν για να πραγματοποιήσω τα όνειρά μου. Κοζάνη, Οκτώβριος 2017 6

Εισαγωγή Το ωταιμάτωμα είναι η συλλογή αίματος μεταξύ του δέρματος και του χόνδρου της έσω επιφάνειας του πτερυγίου του ωτός (Eyarefe et al, 2013). Είναι μια συχνή παθολογική κατάσταση του σκύλου. Σύμφωνα με μια μελέτη, μεταξύ κλινικών κτηνιάτρων της Βορείου Αμερικής, η χειρουργική αντιμετώπιση του αιματώματος των αυτιών είναι η όγδοη σε συχνότητα χειρουργική επέμβαση (Joyce, 2000). Eμφανίζεται πιο συχνά στον σκύλο από ότι στη γάτα και μάλιστα κυρίως σε φυλές σκύλων με πεσμένα αυτιά (Monnet, 2012). Υπάρχουν διαφορετικές απόψεις σχετικά με την ανατομική θέση του αιματώματος εσωτερικά του πτερυγίου του ωτός στον σκύλο και τη γάτα. Θεωρείται ότι τα ωταιματώματα σχηματίζονται μεταξύ του δέρματος και του χόνδρου του πτερυγίου. Έχει υποστηριχθεί επίσης ότι η δημιουργία ωταιματώματος λαμβάνει χώρα μεταξύ περιχονδρίου και χόνδρου, ενώ τέλος υπάρχει και θεωρία ότι το αιμάτωμα σχηματίζεται εσωτερικά του χόνδρου (Joyce, 2000). Θεωρείται ότι προκαλείται από το επίμονο ξύσιμο του αυτιού ή το έντονο τίναγμα της κεφαλής. Στην πρώτη περίπτωση το δέρμα μετακινείται πάνω στο χόνδρο, αναπτύσσεται τριβή και προκαλείται ρήξη των αιμοφόρων αγγείων του ωτός. Ακολουθεί εμφάνιση αιμορραγίας μεταξύ χόνδρου και περιχόνδριου. Στη δεύτερη περίπτωση η απότομη ανακίνηση της κεφαλής μπορεί να προκαλέσει τη δημιουργία κυματισμού μέσα στο πτερύγιο, ο οποίος θα προκαλέσει παλμικό ή ελικοειδές κύμα το οποίο θα οδηγήσει σε κάταγμα του πτερυγιαίου χόνδρου (Dubielzig et al, 1984). To ξύσιμο του αυτιού ή το τίναγμα της κεφαλής εμφανίζεται λόγω πόνου και ενόχλησης που νιώθουν ζώα με έξω ωτίτιδα. Επιπλέον το ωταιμάτωμα μπορεί να σχετίζεται με ευθραυστότητα των τριχοειδών αγγείων του ωτός σε κάποιους ασθενείς (Cushing), ενώ επίθεση από άλλο ζώο ή άλλου τύπου τραυματισμός στο αυτί μπορεί να οδηγήσει σε σχηματισμό ωταιματώματος (Fossum and Caplan, 2013). 7

Τέλος υπάρχει μελέτη που αναφέρει ότι κατά την ανάπτυξη του ωταιματώματος λαμβάνουν χώρα ανοσολογικές αντιδράσεις (Kuwahara, 1986). Σε πρόσφατη όμως μελέτη υποστηρίζεται ότι τα ωταιματώματα δεν έχουν αυτοάνοση παθογένεια, αν και ανοσολογικοί παράγοντες μπορεί να επιβαρύνουν την εμφάνισή τους (Joyce and Day, 1997). Η τυπική εικόνα ωταιματώματος είναι μία κλυδάζουσα, μαλακή,αρχικά,σαφώς περιγεγραμμένη διόγκωση η οποία λόγω σχηματισμού ινώδους συνδετικού ιστού γίνεται με την πάροδο του χρόνου πιο συνεκτική και σκληρή, οργανοποιείται παίρνοντας μορφή σαν κουνουπίδι (Fossum et al, 2013). H διάγνωση είναι εύκολη και βασίζεται στα κλινικά χαρακτηριστικά του ωταιματώματος. Επιβεβαίωση μπορεί να γίνει με παρακέντηση και κυτταρολογική εξέταση του υγρού από το αυτί. Υπάρχουν πολλοί τρόποι αντιμετώπισης του ωταιματώματος με συντηρητικό και με χειρουργικό τρόπο. Συντηρητικά το ωταιμάτωμα μπορεί να αντιμετωπιστεί με αναρρόφηση με βελόνα και ακολούθως πλύσεις με φυσιολογικό ορό και πιεστική επίδεση. Χειρουργικά αντιμετωπίζεται με επιμήκη S ή ευθεία τομή στην έσω επιφάνεια του πτερυγίου και τοποθέτηση ραμμάτων που διαπερνούν και τις δυο επιφάνειες του πτερυγίου, παροχέτευση με χρήση laser CO2 και παροχέτευση με σωλήνα Penrose ή με σωλήνα άλλου τύπου (Beteg et al, 2011, Dye et al, 2002). Η παρούσα εργασία αποτελεί αναδρομική μελέτη της χειρουργικής αντιμετώπισης του ωταιματώματος στον σκύλο και τη γάτα σε περιστατικά που προσκομίστηκαν και αντιμετωπίστηκαν στην Μονάδα Χειρουργικής-Μαιευτικής του Τμήματος Κτηνιατρικής του Α.Π.Θ. την περίοδο 1996-2016. 8

Υλικά και μέθοδοι Για την εκπόνηση της παρούσας αναδρομικής μελέτης αναζητήθηκαν στο αρχείο της Μονάδας Χειρουργικής-Μαιευτικής της Κλινικής Ζώων Συντροφιάς του Κτηνιατρικού Τμήματος της Σχολής Επιστημών Υγείας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης τα δελτία εξέτασης των σκύλων και των γατών που προσκομίστηκαν με ωταιμάτωμα το χρονικό διάστημα από τον Ιανουάριο του 1996 μέχρι τον Δεκέμβριο του 2016. Συνολικά εντοπίστηκαν 53 περιστατικά ωταιματώματος. Από τα δελτία εξέτασης των ζώων καταγράφηκαν και αξιολογήθηκαν τα εξής στοιχεία: το είδος του ζώου, η φυλή, το φύλο, η εντόπιση του ωταιματώματος,τα συμπτώματα και η διάρκεια εμφάνισής τους, η παρουσία έξω ωτίτιδας, η ύπαρξη συνοδών νοσημάτων, η χειρουργική επέμβαση, οι μετεγχειρητικές επιπλοκές και η εξέλιξη (follow up) του περιστατικού. Πληροφορίες για την εξέλιξη του κάθε περιστατικού αντλήθηκαν και καταγράφηκαν ύστερα από τηλεφωνική επικοινωνία με τους ιδιοκτήτες των σκύλων ή τους παραπέμποντες κτηνιάτρους. Οι ιδιοκτήτες ρωτήθηκαν για την κατάσταση του αυτιού, την ύπαρξη ωταιματώματος και τη γενική κατάσταση του ζώου. Οι χειρουργικές επεμβάσεις πραγματοποιήθηκαν όλες από τον ίδιο χειρουργό στη Χειρουργική μονάδα της Κτηνιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ., ενώ τα ζώα αναισθητοποιήθηκαν από την αναισθησιολογική ομάδα της ίδιας κλινικής. Προεγχειρητικά στα ζώα χορηγήθηκε ενδοφλέβια χορήγηση κεφαζολίνης. Η εγκατάσταση της αναισθησίας έγινε με χορήγηση προποφόλης και η διατήρηση της αναισθησίας με ισοφλουράνιο. Η χειρουργική επέμβαση που επιλέχθηκε ήταν η παροχέτευση του ωταιματώματος με σωλήνα Penrose και ήταν κοινή για όλα τα περιστατικά. 9

Περιγραφή χειρουργικής επέμβασης Παροχέτευση ωταιματώματος με σωλήνα Penrose Η χειρουργική αυτή επέμβαση είναι η επέμβαση εκλογής που χρησιμοποιήθηκε και στα 53 ζώα που εμφάνισαν ωταιμάτωμα στην Kλινική των ζώων συντροφιάς του Τμήματος Kτηνιατρικής του Α.Π.Θ. Με το ζώο υπό γενική αναισθησία πραγματοποιείται κούρεμα και χειρουργική προετοιμασία του πτερυγίου του ωτός που πάσχει. Έπειτα γίνονται δύο τομές στο ανώτερο και στο κατώτερο τμήμα του ωταιματώματος, στην εσωτερική πλευρά του πτερυγίου του ωτός. Το αιμάτωμα παροχετεύεται και η περιοχή καθαρίζεται από πήγματα αίματος και ινική με έγχυση, υπό πίεση, φυσιολογικού ορού με σύριγγα. Ακολουθεί η τοποθέτηση σωλήνα Penrose (1/4 ) διαμέσου των δυο τομών, το οποίο καθηλώνεται στο δέρμα με Π ραφές στο δέρμα με μη απορροφήσιμο nylon ράμμα 3-0 ή 2-0 με προσοχή ώστε να αποφευχθεί η έμφραξη του σωλήνα. Στη συνέχεια γίνεται καλός καθαρισμός της περιοχής και η παροχέτευση αφαιρείται μετά από 15 ημέρες. Στατιστική ανάλυση Για το στατιστικό έλεγχο χρησιμοποιήθηκε το εμπορικό λογισμικό SPSS Inc. Αρχικά πραγματοποιήθηκε περιγραφική στατιστική των ποσοτικών και ποιοτικών μεταβλητών. Η παράθεση των τιμών έγινε με μέσο όρο ± τυπική απόκλιση (SD). Ακολούθησε στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων κατά την οποία χρησιμοποιήθηκε ο έλεγχος Kruskal-Wallis test και η σημαντικότητα ελέγχθηκε σε επίπεδο p<0.05. Ο έλεγχος Kruskal-Wallis είναι μη παραµετρική διαδικασία που µπορεί να εφαρµοστεί για τη σύγκριση τριών ή περισσότερων πληθυσµών. Αφορά δείγµατα τυχαία και ανεξάρτητες παρατηρήσεις. Οι μεταβλητές που συσχετίστηκαν ήταν το φύλο, η παρουσία έξω ωτίτιδας ή κάποιου άλλου συνοδού νοσήματος σε σχέση με την πιθανότητα εμφάνισης επιπλοκών. Στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκε το κριτήριο της x 2 κατανομής (Pearson chi-square test) και η σημαντικότητα ελέγχθηκε σε επίπεδο p <0.05. Με αυτό το test ελέγχθηκε η συσχέτιση της διάρκειας συμπτωματολογίας με την επανεμφάνιση ωταιματώματος. 10

Αποτελέσματα Από τα 53 ζώα που προσκομίστηκαν στην Μονάδα Χειρουργικής τα 48/53 ήταν σκύλοι και τα 5/53 ήταν γάτες. Από τις γάτες 3/5 είναι αρσενικές, και 2/5 θηλυκές, ενώ από τα σκυλιά 31/48 είναι αρσενικά και 17/48 είναι θηλυκά. Οι σκύλοι ανήκαν στις φυλές: German Shepherd (10/48), French Bulldog (3/48), Rottweiler (2/48), Pointer(2/48), Golden Retriever (2/48), Poodle (2/48), Snauzer (1/48), German Shorthair pointer (1/48), Dalmatian ( 1/48), Bull Terrier (2/48),Cocker Spaniel (1/48), Collie (1/48), Μολοσσός Δανίας (1/48), Boxer (1/48), Canadian Shepherd (1/48), Ελληνικός ιχνηλάτης (1/48) και ακαθόριστης φυλής (16/48). Από τις γάτες 4 /5 ήταν ακαθόριστης φυλής και 1/5 περσική. Η μέση ηλικία των σκύλων την ημέρα προσκόμισης ήταν τα 7,59 ± 3,78 έτη. Το μέσο σωματικό βάρος των σκύλων ήταν τα 28,32± 12,68 kg. Αντίστοιχα στις γάτες η ηλικία κυμαίνονταν από 1 έως 15 έτη, με μέση ηλικία τα 5 έτη. Το σωματικό βάρος των γατών κυμαίνονταν από 3 kg μέχρι 5kg και το μέσο βάρος ήταν 3,9kg. Τα στοιχεία των ζώων παρατίθενται στους πίνακες 1 και 2. Η κλινική εμφάνιση του ωταιματώματος ήταν κοινή σε όλα τα περιστατικά και περιελάμβανε μια μαλακή, κλυδάζουσα περιγεγραμμένη διόγκωση, επώδυνη, και θερμή στην έσω επιφάνεια του ωτικού πτερυγίου. Η μέση διάρκεια εμφάνισης του ωταιματώματος μέχρι την ημέρα προσκόμισης ήταν 24,16± 55,77 μέρες στον σκύλο. Αντίστοιχα στην γάτα η διάρκεια εμφάνισης του ωταιματώματος κυμαίνονταν από 3 μέχρι 15 μέρες, με μέση διάρκεια τις 8,8 μέρες. Σε 28 σκύλους και 3 γάτες το αιμάτωμα εντοπίστηκε στο δεξί αυτί, ενώ σε 20 σκύλους και 2 γάτες στο αριστερό αντίστοιχα. Επιπλέον 23/48 σκύλοι και 3/5 γάτες εμφάνιζαν παράλληλα έξω ωτίτιδα. Δεκατρία περιστατικά σκύλων με ωταιμάτωμα ήρθαν ως παραπομπή από ιδιώτη κτηνίατρο μετά από παρακέντηση του ωταιματώματος και επανεμφάνισή του. Από τις γάτες, 4/5 δεν εμφάνιζαν κανένα 11

άλλο νόσημα, ενώ σε 1/5 μόνο το ωταιμάτωμα συνοδευόταν από κνησμώδη δερματοπάθεια. Από τους σκύλους 29/48 δεν εμφάνιζαν κάποιο άλλο συνοδό νόσημα, 8/48 παρουσίαζαν κνησμώδη δερματοπάθεια από σαρκοπτική ψώρα, ψύλλους, Malassezia ή δερματόφυτα, 3/48 εμφάνιζαν ατοπική αλλεργία, 3/48 εμφάνισαν ωταιμάτωμα μετά από δάγκωμα από άλλο σκύλο, 2/48 διαγνώστηκαν με συνοδό νεόπλασμα του πτερυγίου του ωτός, ενώ 1/48 σκύλους εμφάνισε νεκρώσεις του πτερυγίου του ωτός μετά από επίδεση, 1/48 εμφάνισε υπερπλασία του έξω ακουστικού πόρου και τέλος 1/48 παρουσίασε νευρολογικά συμπτώματα μέσης ωτίτιδας. Μετά από στατιστική ανάλυση των δεδομένων της μελέτης μας, βρέθηκε ότι η συσχέτιση του φύλου, της παρουσίας έξω ωτίτιδας ή κάποιου άλλου συνοδού νοσήματος, και της διάρκειας εμφάνισης του ωταιματώματος με την εμφάνιση επιπλοκών είναι στατιστικά μη σημαντική. Τα ζώα μετεγχειρητικά νοσηλεύτηκαν για μια ημέρα στο νοσηλευτήριο της μονάδας Χειρουργικής-Μαιευτικής της Κλινικής Ζώων Συντροφιάς του Τμήματος Κτηνιατρικής του Α.Π.Θ. Η μετεγχειρητική φροντίδα ήταν κοινή σε όλα τα ζώα και περιελάμβανε : εφαρμογή κολλάρου Ελισάβετ, χορήγηση αντιβιοτικού ευρέως φάσματος για 5 ημέρες, αφαίρεση ραμμάτων και παροχέτευσης σε 15 ημέρες, χορήγηση ενός μη στεροειδούς αντιφλεγμονώδους φαρμάκου (Metacam μελοξικάμη- tabs 0,1 mg/kg SID) για 3 μέρες και θεραπεία του αιτίου που προκάλεσε το αιμάτωμα. Επιπλέον συστήθηκε καλός καθαρισμός της παροχέτευσης 2-3 φορές την ημέρα και μασάζ της περιοχής. Επτά σκύλοι και 1 γάτα παρουσίασαν υποτροπή του ωταιματώματος μετεγχειρητικά, και αντιμετωπίστηκαν με επανατοποθέτηση σωλήνα Penrose. Πιο συγκεκριμένα από τους 7 σκύλους, 2 είχαν παράλληλα έξω ωτίτιδα και νεόπλασμα του πτερυγίου του ωτός, 2 παρουσίαζαν συγχρόνως έξω ωτίτιδα και κνησμώδη δερματοπάθεια και είχαν χρόνια συμπτωματολογία εμφάνισης ωταιματώματος, 1 εμφάνιζε νευρολογικά συμπτώματα / μέση ωτίτιδα ενώ 2 εμφάνιζαν παράλληλα έξω ωτίτιδα. 12

Από τους δύο σκύλους που εμφάνιζαν παράλληλα νεόπλασμα του πτερυγίου του ωτός, ένας διαγνώστηκε με ιστιοκύττωμα και ο άλλος με θήλωμα μετά από κυτταρολογική εξέταση που επιβεβαιώθηκε στη συνέχεια από τα αποτελέσματα της ιστοπαθολογικής εξέτασης. Να σημειωθεί ότι η γάτα, στην οποία επανεμφανίστηκε το ωταιμάτωμα, δεν εμφάνιζε κάποιο συνοδό νόσημα. Μετά την επανατοποθέτηση του σωλήνα Penrose, δεν επανεμφάνισε ωταιμάτωμα κανένα ζώο. Σε 14/48 περιστατικά σκύλων και 2/5 περιστατικά γάτων, υπήρξε μετεγχειρητικά ήπια παραμόρφωση/πάχυνση του ωτικού χόνδρου. Επιπροσθέτως 3/48 περιστατικά σκύλων εμφάνισαν πτώση του πτερυγίου του ωτός και 1/48 σκύλος και 1/5 γάτα εμφάνισαν πυώδες έκκριμα από την τομή που έγινε για να τοποθετηθεί ο σωλήνας Penrose. Τέλος μετεγχειρητικά απόστημα στο πτερύγιο εμφάνισε 1/48 σκύλος. Στην πρώτη επανεξέταση του ζώου υπήρχε έντονη παραμόρφωση του πτερυγίου του ωτός και οίδημα. Το απόστημα εμφανίστηκε 1 μήνα μετά την παροχέτευση του ωταιματώματος και πραγματοποιήθηκε σε δεύτερο χρόνο, διάνοιξη και παροχέτευσή του. Μετά από στατιστική ανάλυση δεν βρέθηκε στατιστικά σημαντική συσχέτιση ανάμεσα στη διάρκεια των συμπτωμάτων του ωταιματώματος και την εμφάνιση επιπλοκών μετά από τη χειρουργική επέμβαση. Μετά από μέση μετεγχειρητική παρακολούθηση 3.5 ετών για του σκύλους και 4.5 ετών για τις γάτες βρέθηκε ότι όλα τα ζώα ήταν υγιή χωρίς την εμφάνιση ωταιματώματος ή κάποιου άλλου προβλήματος στο αυτί, ενώ σε πολλά από αυτά γινόταν αντιμετώπιση της δερματοπάθειας. 13

Συζήτηση Στη διεθνή βιβλιογραφία υπάρχουν αρκετές εργασίες με αντικείμενο τα ωταιματώματα του σκύλου και της γάτας και τους τρόπους αντιμετώπισής τους. Εν τούτοις σε καμία δεν αναφέρεται αποκλειστικά η παροχέτευση του ωταιματώματος με σωλήνα Penrose, με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν συγκρίσιμα στοιχεία για την επιδημιολογία, τη διαχείριση και την έκβαση αυτών των περιστατικών. Σύμφωνα με τα δεδομένα που συλλέχθηκαν από την Κλινική ζώων συντροφιάς του Α.Π.Θ. από τις καθαρόαιμες φυλές σκύλων πιο συχνά παρατηρήθηκαν ωταιματώματα στις φυλές German Shepherd, French Bulldog, Rottweiler, Pointer, Golden Retriever και Poodle. Τα στοιχεία αυτά συνάδουν με τα αποτελέσματα από άλλες μελέτες ( Larsen,1968, Cechner, 1990) που υποστηρίζουν ότι το ωταιμάτωμα εμφανίζεται κυρίως σε σκύλους των φυλών Germen Shepherd, Poodle, Golden Retriever και γενικότερα σε σκύλους με πεσμένα αυτιά. Επιπλέον το γεγονός πως η πλειοψηφία των ζώων που εμφάνισαν ωταιμάτωμα είναι ακαθόριστης φυλής πιθανόν να οφείλεται στον μεγάλο αριθμό αυτών των ζώων που διαβιούν στην Ελλάδα. Στην παρούσα εργασία σε σύνολο 53 ζώων με ωταιματώματα έχουμε 48 σκύλους (90,56%) και 5 γάτες (9,44%). Φαίνεται λοιπόν ότι το ωταιμάτωμα εμφανίζεται με μεγαλύτερη συχνότητα σε σκύλους από ότι σε γάτες, κάτι που συνάδει με αποτελέσματα άλλης μελέτης (Lanz and Wood, 2004). Επιπλέον τα αποτελέσματα της μελέτης μας δείχνουν ότι το ωταιμάτωμα εμφανίζεται συχνότερα σε αρσενικούς σκύλους και γάτες, πιθανώς λόγο της πιο έντονης ιδιοσυγκρασίας τους σε σχέση με τα θηλυκά ζώα. Στη διεθνή βιβλιογραφία υπάρχουν πολύ λίγα στοιχεία που δείχνουν την προδιάθεση σχετικά με το φύλο. Υπάρχουν 2 μελέτες που αναφέρουν ότι τα αρσενικά προσβάλλονται συχνότερα από τα θηλυκά και άλλες 2 στις οποίες τα ποσοστά 14

προσβολής ήταν περίπου όμοια και στα δύο φύλα( Joyce and Day 1997, Larsen, 1968, Joyce, 2000). Στην παρούσα μελέτη, ο μέσος όρος της ηλικίας των ζώων που προσκομίστηκαν συνάδει με τα αποτελέσματα της μελέτης των Joyce and Day (1997). Ο μέσος όρος του σωματικού βάρους των σκύλων δείχνει ότι το ωταιμάτωμα εμφανίζεται κυρίως σε μεγαλόσωμες φυλές. Το εύρος της ηλικίας και του σωματικού βάρους τους όμως, αποδεικνύει ότι ωταιμάτωμα εμφανίζεται σε σκύλους και γάτες ανεξαρτήτως ηλικίας και μεγέθους. Στην μελέτη μας η εμφάνιση του ωταιματώματος ήταν ετερόπλευρη σε όλα τα ζώα, ωστόσο υπάρχουν και βιβλιογραφικές αναφορές και για αμφοτερόπλευρη εμφάνιση ωταιματώματος (Eyarefe et al, 2013, Joyce, 2000). Επιπλέον, ενώ το ωταιμάτωμα εντοπίζεται σε μεγαλύτερο ποσοστό στο δεξί αυτί στα ζώα που μελετήσαμε, δεν υπάρχει κάποια μελέτη στην οποία να αναφέρεται ότι υπάρχει προδιάθεση του σημείου εντόπισης. Όσον αφορά τη συμπτωματολογία η μαλακή, κλυδάζουσα διόγκωση, επώδυνη, και θερμή στην έσω επιφάνεια του ωτικού πτερυγίου είναι η συχνότερη κλινική εμφάνιση του ωταιματώματος στο σκύλο και τη γάτα σύμφωνα με τη δική μας και άλλες βιβλιογραφικές αναφορές (Fossum et al, 2013). Σύμφωνα με μελέτες, ενώ αρχικά το ωταιμάτωμα είναι μαλακής σύστασης, κλυδάζουσα διόγκωση, σε χρόνια περιστατικά παρατηρείται αύξηση του ινώδους συνδετικού ιστού που οδηγεί σε πάχυνση και εν τέλει σε παραμόρφωση του πτερυγίου του ωτός (cauliflower contracture) [Eyarefe et al, 2013, Lanz and Wood, 2004, Brown, 2010]. Μετά από στατιστική ανάλυση δεν βρέθηκε στατιστικά σημαντική η συσχέτιση ανάμεσα στη διάρκεια των συμπτωμάτων του ωταιματώματος και την εμφάνιση επιπλοκών μετά από χειρουργική επέμβαση. Αξίζει ωστόσο να σημειωθεί ότι από τους 7 σκύλους που υποτροπίασαν, 2 είχαν εμφανίσει ωταιμάτωμα εδώ και 60 και 120 μέρες αντίστοιχα. Η έξω ωτίτιδα είναι η συχνότερη παθολογική κατάσταση του έξω ακουστικού πόρου στα μικρά ζώα (Κουτίνας και Σαριδομιχελάκης, 1998). Ζώα με έξω ωτίτιδα έχουν 15

μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν ωταιμάτωμα σε σχέση με ζώα απαλλαγμένα από έξω ωτίτιδα (Fossum et al,2013). Αυτό συμφωνεί και με τα αποτελέσματα της δικής μας μελέτης αφού σχεδόν 1 στους 2 σκύλους (23/48) και 3 στις 5 γάτες παρουσίαζαν παράλληλα με το ωταιμάτωμα και έξω ωτίτιδα. Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία (Eyarefe et al, 2013, Fossum and Caplan, 2013) το ωταιμάτωμα μπορεί να συνυπάρχει με συνοδά νοσήματα όπως ατοπική δερματίτιδα, κνησμώδη δερματοπάθεια, τραυματισμούς από δήγματα άλλων ζώων, και νεοπλάσματα του ωτός και αυτό επιβεβαιώνει η παρούσα εργασία, με το 40% των σκύλων και το 20% των γάτων να παρουσιάζουν αυτά τα νοσήματα. Ωστόσο δεν είναι απαραίτητο σε ζώο με ωταιμάτωμα να συνυπάρχει και άλλο νόσημα. Η παρακέντηση του ωταιματώματος με βελόνα είναι μια προσωρινή μέθοδος αντιμετώπισης του ωταιματώματος αφού είναι πολύ πιθανό να επανεμφανιστεί (Smeak, 2013, Lanz and Wood, 2004). Αυτό συνάδει με τα αποτελέσματα της μελέτης μας καθώς σχεδόν 1 στα 4 περιστατικά σκύλων με ωταιμάτωμα ήρθαν ως παραπομπή από ιδιώτη κτηνίατρο μετά από παρακέντηση με λεπτή βελόνα. Υπάρχουν πολλοί μέθοδοι αντιμετώπισης του ωταιματώματος συντηρητικά και χειρουργικά. Σε κάθε περίπτωση στόχοι είναι: να αντιμετωπιστεί το πρωταρχικό αίτιο που προκάλεσε το ξύσιμο ή το κούνημα της κεφαλής του ζώου, να παροχετευτεί σωστά το ωταιμάτωμα, να αποφευχθεί παραμόρφωση του δέρματος και του χόνδρου (Lanz and Wood, 2004). Στη δική μας μελέτη η αντιμετώπιση ήταν χειρουργική και ήταν κοινή στο 100% των περιστατικών. Η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε με παροχέτευση του ωταιματώματος με σωλήνα Penrose, αναφέρεται σε αρκετές μελέτες στη διεθνή βιβλιογραφία, σε καμία ωστόσο δεν ήταν αποκλειστική μέθοδος αντιμετώπισης του ωταιματώματος. Η συγκεκριμένη μέθοδος είναι οικονομική και λιγότερο επεμβατική σε σχέση με άλλες. Η κατα μήκος τομή S σε συνδυασμό με την τοποθέτηση ραμμάτων μπορεί να προκαλέσει παραμόρφωση του πτερυγίου του ωτός, ενοχλήσεις του ζώου και τραυματισμούς που μπορεί να οδηγήσoυν σε άσχημο κοσμητικό αποτέλεσμα και επανεμφάνιση 16

του ωταιματώματος (Eyarefe et al, 2013). Στα ζώα της παρούσας μελέτης η διατήρηση της παροχέτευσης για 15 ημέρες συνάδει με άλλες βιβλιογραφικές αναφορές. Ο Smeak ( 1999 ) θεωρεί ότι η παροχέτευση θα πρέπει να παραμένει το ελάχιστο για 2 εβδομάδες με παράλληλη χορήγηση, τοπική ή συστηματική, κορτιζόνης. Επιπλέον αναφέρει ότι η μέθοδος αυτή υπερέχει σε σχέση με πιο επεμβατικές μεθόδους καθώς επιφέρει καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα. Ο Monnet (2012) αναφέρει ότι σε χρόνια ωταιματώματα στα οποία έχουν σχηματιστεί συμφύσεις και κοκκιώδης συνδετικός ιστός η μέθοδος με παροχέτευση με Penrose δεν επιφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Συμφωνεί με την άποψη του Smeak, ότι η παροχέτευση θα πρέπει να διατηρείται για 2 εβδομάδες. Στην μελέτη του Wilson το αισθητικό αποτέλεσμα ήταν καλό, υποτροπή είχαν 5/35 περιστατικά, ενώ καλή τελική εξέλιξη είχαν 33/35 σκύλοι. Βέβαια στη δική του μελέτη το πρωτόκολλο αρχικά περιελάμβανε αναρρόφηση του υγρού μέσω βελόνης, πλύση της κοιλότητας με φυσιολογικό ορό και ακολούθως εισαγωγή ειδικού σωληνίσκου στο περιφερικό χείλος. Σε αντίστοιχη μελέτη του Κagan, o οποίος χρησιμοποίησε ειδικό σωληνίσκο από σιλικόνη για την παροχέτευση του ωταιματώματος, το αισθητικό αποτέλεσμα ήταν καλό, υποτροπή είχαν 2/9 περιστατικά, ενώ καλή τελική εξέλιξη είχαν 9/9 σκύλοι. H Joyce σε δική της μελέτη, χρησιμοποίησε παροχέτευση Penrose παράλληλα με την per os χορήγηση πρεδνιζολόνης για 4 εβδομάδες με καλά αποτελέσματα σε 26 από τους 29 σκύλους. (Joyce, 2000) Η διατήρηση του σωλήνα Penrose για 2 εβδομάδες παρόλο το γεγονός ότι αυξάνει τον κίνδυνο για τη δημιουργία συμφύσεων και την αλλοίωση του αισθητικού αποτελέσματος, εντούτοις, συσχετίζεται με την αποτροπή επανεμφάνισης ωταιματώματος. Διατήρηση του σωλήνα παροχέτευσης για μικρότερο χρονικό διάστημα μπορεί να οδηγήσει στην επανεμφάνιση του ωταιματώματος (Joyce, 1994). Μετεγχειρητικά σε όλα τα ζώα τοποθετήθηκε περιλαίμιο Ελισάβετ, και ο σωλήνας Penrose καθαρίζονταν καθημερινά κάτι που κρίνεται απαραίτητο για την μείωση της πιθανότητας εμφάνισης μετεγχειρητικής επιπλοκής (Gyorffy and Szuarto, 2014, Smeak, 1999). Επιπλέον υπάρχουν βιβλιογραφικές αναφορές, σύμφωνα με τις οποίες θα πρέπει να τοποθετείται επίδεση στο αυτί μετά την τοποθέτηση 17

παροχέτευσης (Lanz and Wood 2004, Fossum and Caplan, 2013). Στη μελέτη μας δεν εφαρμόστηκε κάτι τέτοιο καθώς μπορεί να προκληθούν νεκρώσεις από τη λάθος τοποθέτηση επίδεσης, ο ιδιοκτήτης μπορεί να καθαρίζει και να επιβλέπει το αυτί πιο εύκολα, χωρίς επιπλέον οικονομική επιβάρυνση, ενώ τέλος το σημείο τοποθέτησης της παροχέτευσης (κοίλη επιφάνεια του πτερυγίου του ωτός) επιτρέπει την σταθεροποίηση της παροχέτευσης χωρίς την τοποθέτηση επίδεσης (Pavletic, 2015). Υπάρχουν βιβλιογραφικές αναφορές, σύμφωνα με τις οποίες η αδυναμία αντιμετώπισης του συνοδού νοσήματος μπορεί να οδηγήσει σε επανεμφάνιση του ωταιματώματος (Brown, 2010). Επιπλέον σύμφωνα με μελέτες (Monnet, 2012), τα χρόνια ωταιματώματα που αντιμετωπίζονται με τοποθέτηση σωλήνα παροχέτευσης μπορεί να εμφανίσουν επιπλοκές. Επομένως η εμφάνιση επιπλοκών είναι πιθανό να σχετίζεται την ικανότητα του χειρουργού, τη συνεργασία του ζώου και τη μετεγχειρητική φροντίδα των ιδιοκτητών (Wilson, 1983). Στη μελέτη μας οι επιπλοκές ήταν η ήπια παραμόρφωση/πάχυνση του ωτικού χόνδρου, πτώση του πτερυγίου του ωτός, υποτροπή ωταιματώματος, εμφάνιση πυώδους εκκρίματος και αποστήματος, επιπλοκές που συμφωνούν με άλλους συγγραφείς (Pavletic, 2015). Η συχνότερη μετεγχειρητική επιπλοκή στη μελέτη μας είναι η ήπια παραμόρφωση/ πάχυνση του πτερυγίου του ωτός καθώς το 29% των σκύλων και το 40% των γάτων την εμφάνισαν. Αυτό το αποτέλεσμα συμπίπτει με άλλες βιβλιογραφικές αναφορές. Η παραμόρφωση του πτερυγίου του ωτός μπορεί να προκληθεί από τον σχηματισμό ινώδους συνδετικού ιστού μετά από επιμόλυνση, νέκρωση του χόνδρου, ή πλημμελή κένωση των πηγμάτων αίματος (Prasad et al,2004). Από τη μελέτη μας φαίνεται ότι επανεμφάνιση του ωταιματώματος μπορεί να παρατηρηθεί χωρίς την κατάλληλη μετεγχειρητική φροντίδα, κάτι που συνάδει με βιβλιογραφικές αναφορές (Monnet, 2012). Μπορεί η συσχέτιση της διάρκειας συμπτωματολογίας και την παρουσία συνοδών νοσημάτων με την επανεμφάνιση 18

ωταιματώματος να μην είναι στατιστικά σημαντική στη μελέτη μας, ωστόσο για την καλύτερη εξαγωγή συμπερασμάτων πιθανότατα απαιτείται μεγαλύτερος αριθμός περιστατικών. Η πρόγνωση είναι καλή καθώς το ποσοστό επανεμφάνισης ωταιματώματος σύμφωνα με βιβλιογραφικές αναφορές είναι μικρό ( McPhail, 2016, Fossum and Caplan, 2013). Αυτό συμφωνεί με τα αποτελέσματα της μελέτης μας καθώς μόλις το 15 % των περιστατικών επανεμφάνισε ωταιμάτωμα. Μπορεί να εμφανίστηκαν και άλλες πιο ήπιες επιπλοκές, όπως προαναφέρθηκε, ωστόσο καλή εξέλιξη είχαν όλα τα ζώα μετά από μετεγχειρητική παρακολούθηση 3,5 ετών για τους σκύλους και 4,5 ετών για τις γάτες. Επομένως το γεγονός ότι μόλις 25 από τους 48 σκύλους και 2 από τις 5 γάτες δεν εμφάνισαν κάποια επιπλοκή δεν κρίνεται ως ανησυχητικό καθώς πέρα από την επανεμφάνιση του ωταιματώματος, οι υπόλοιπες επιπλοκές είχαν ήπια μορφή και αφορούσαν κυρίως το αισθητικό αποτέλεσμα. Η επανατοποθέτηση σωλήνα Penrose μετά από επανεμφάνιση ωταιματώματος κρίνεται επιτυχημένη στη μελέτη μας καθώς η έκβαση όλων των περιστατικών ήταν καλή. 19

Συμπεράσματα Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης, συμπεραίνεται, ότι η τοποθέτηση σωλήνα Penrose για την παροχέτευση του ωταιματώματος αντιμετώπισε το ωταιμάτωμα σε 85% των ζώων με συχνότερες επιπλοκές την υποτροπή σε ποσοστό 15% και την ήπια παραμόρφωση/πάχυνση του πτερυγίου σε ποσοστό 29% στο σκύλο και 40% στη γάτα. Η τοποθέτηση εκ νέου σωλήνα Penrose είχε ως αποτέλεσμα την οριστική αντιμετώπιση του προβλήματος. Η παροχέτευση με σωλήνα Penrose είναι μία εύκολη και φθηνή μέθοδος, στην οποία δεν απαιτείται εξειδικευμένος εξοπλισμός. Ωστόσο, θα ήταν σκόπιμο να πραγματοποιηθεί μία αντίστοιχη μελέτη στο μέλλον, η οποία θα περιλαμβάνει μεγαλύτερο αριθμό ζώων, και κυρίως γατών, ώστε να είναι δυνατόν να εξαχθούν ασφαλέστερα συμπεράσματα. 20

Περίληψη Το ωταιμάτωμα είναι η συλλογή αίματος μεταξύ του δέρματος και του χόνδρου της έσω επιφάνειας του πτερυγίου του αυτιού. Σκοπός της εργασίας είναι η αναδρομική μελέτη 53 περιστατικών ωταιματώματος σε σκύλους και γάτες, οι οποίες αντιμετωπίστηκαν χειρουργικά στην Κλινική των ζώων Συντροφιάς του Α.Π.Θ. Από τα 53 περιστατικά ζώων με ωταιμάτωμα 48 ήταν σκύλοι και 5 γάτες. Τα δεδομένα περιλαμβάνουν στοιχεία των ζώων, συνοδά νοσήματα, θεραπεία, μετεγχειρητικές επιπλοκές και εξέλιξη του περιστατικού. Από τους 48 σκύλους, με μέση ηλικία τα 7,6 έτη, 16 ήταν ακαθόριστης φυλής, 10 ήταν GSD, 3 ήταν French Bulldog και οι υπόλοιποι διαφόρων φυλών. Από τις 5 γάτες, με μέση ηλικία 5 έτη, 1 ήταν περσική ενώ οι άλλες 4 ήταν ακαθόριστης φυλής. Από τις γάτες 3 είναι αρσενικές, και 2 θηλυκές ενώ από τους σκύλους 31 ήταν αρσενικοί και 17 θηλυκοί. Είκοσι τρείς σκύλοι και 3 από τις 5 γάτες εμφάνιζαν παράλληλα έξω ωτίτιδα. Όλα τα ζώα αντιμετωπίστηκαν χειρουργικά με παροχέτευση του αιματώματος με σωλήνα Penrose. 7 σκύλοι και 1 γάτα παρουσίασαν υποτροπή του ωταιματώματος μετεγχειρητικά, και αντιμετωπίστηκαν με επανατοποθέτηση σωλήνα Penrose. Συνολικά καλή εξέλιξη είχαν όλα τα περιστατικά μετά από διάμεση μετεγχειρητική παρακολούθηση 3,5 ετών για τους σκύλους και 4,5 ετών για τις γάτες. 21

Abstract The records of 53 cases of dogs and cats presented in the Companion Animal Clinic of the Aristotle University of Thessaloniki with an aural hematoma treated with Penrose drainage were reviewed. Data collected include signalment, concurrent disease, treatment, post-surgical complications and long- term outcome. Common canine breeds represented were 16 mixed breed, 10 GSDs and 3 French Bulldogs. Four cats were DSH and one was a Persian. Mean age of the dogs was 7.6 years and of the cats was 5 years. Three cats and 31 dogs were male, while 2 cats and 17 dogs were female. Otitis externa was diagnosed in 23 dogs and 3 cats and skin disease was diagnosed in 11 dogs and 1 cat. All dogs and cats had a Penrose drain placed within the hematoma cavity. Recurrence of hematoma was reported in 7 dogs and 1 cat. Those animals were treated with revision drainage of the hematoma and placement of a new Penrose tube. Pinna deformation was diagnosed in 14 dogs and 2 cats. No signs of hematoma were reported after a follow up time of 3.5 years for dogs and 4.5 years for cats. 22

Βιβλιογραφία Κουτίνας AΦ, Σαριδομιχελάκης ΜΝ. Η έξω ωτίτιδα στο σκύλο και στη γάτα: Δελτίον Eλλ. Κτην. Eταιρείας,1998, 49: 251-262 Λιαπής IΚ, Μαραγκός ΓΣ. Παροχέτευση ωταιματώματος. 6 ο πανελλήνιο συνέδριο κτηνιατρικής μικρών ζώων 2001 πρακτικά, ΕΚΕ, Αθήνα, 2002,p: 266 Μιχαήλ ΣΓ. Συγκριτική ανατομική των κατοικίδιων θηλαστικών, 2 th edition, Αδερφοί Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη,2010, p: 369-371 Angarano DW. Diseases of the pinna, Vet Clin North Am Small Anim Pract, 1988, 18: 869-894 Bacon NJ. Pinna and External Ear Channel: Veterinary Surgery Small animal, Tobias KM, Johnston SA(ed), 1 st edition, Elsevier Saunders, St. Louis, 2012,p: 2068-2070 Bellah JR. Surgery of the Pinna: Small Animal Soft Tissue Surgery, Monnet E(ed), 1 st edition, Wiley-Blackwell, Iowa,2012,p: 103-107 Beteg F, Muste A, Krupaci A, Scurtu L. Surgical treatment in dog auricular hematoma (othematoma), Bulletin UASVM, Vet Med,2011, 68: 38-42 Blattler Urs, Olof H, Mattison RG, Rampelberg F, Fibrin sealant as a treatment for canine aural haematoma: a case history, Vet J, 2007, 173: 697-700 Brown C. Surgical management of canine aural hematoma, Lab Anim, 2010, 39: 104-105 23

Cechner PE. The pinna: Current Techniques in Small Animal Surgery, Bojrab MJ(ed), WB Saunders, Philladelphia, 1990, p: 95-97 Dubielzig RR, Wilson JW, Seireg AA. Pathogenesis of canine aural hematomas, J Am Vet Med Assoc, 1984,185: 873-876 Dye TL, Teague DH, Ostwald DA, Ferreira SD. Evaluation of a technique using the carbon dioxide laser for the treatment of aural hematomas, J Am Anim Hosp Assoc, 2002, 38: 385-390 Eyarefe OD, Oguntoye CO, Emikpe BO. A preliminary report on aural hematoma management with auricular pillow method, Global Veterinaria, 2013, 11: 44-48 Fossum TW, Caplan ER. Surgery of the ear: Small Animal Surgery, Fossum TW(ed), 4 th Edition, Elsevier Health Sciences, St Louis,2013, p 346-349 Gyorffy A, Szuarto A. A new operative technique for aural haematoma in dogs: a retrospective clinical study, Acta Vet Hung,2014, 62: 340-347 Joyce JA, Day MJ. Immunopathogenesis of canine aural haematoma, J Small Anim Pract, 1997, 38: 152-158 Joyce JA. Treatment of canine aural haematoma using an indwelling drain and corticosteroids, J Small Anim Pract, 1994, 35: 341-344 Joyce J. Αιμάτωμα των αυτιών του σκύλου, Waltham focus, 2000, 10: 4-9 Kagan KG. Treatment of canine aural hematoma with and indwelling drain, J Am Vet Med Assoc,1983,183: 972-974 24

Kuwahara J. Canine and feline aural hematoma, clinical, experimental, and clinicopathologic observations, Am J Vet Res 1986, 47: 2300-2308 Lanz OI, Wood BC. Surgery of the ear and pinna, Vet Clin Small Anim,2007, 34 : 567-599 Larsen S. Intrachondral rupture and hematoma formation in the external ear of dogs, Pathologica Veterinaria, 1968, 3: 442-450 MacPhail C. Current treatment options for auricular Hematomas, Vet Clin Small Anim,2016, 46: 635-641 Pavletic MM. Use of laterally placed vacuum drains for management of aural hematomas in five dogs, J Am Vet Med Assoc, 2015, 246: 112-117 Prasad KC, Karthik S, Prasad SC. A comprehensive study on lesions of the pinna, Am J Otolaryngol,2005, 26: 1-6 Saridomichelakis MN, Farmaki R, Leontides LS, Koutinas AF. Aetiology of canine otitis externa : a retrospective study of 100 cases, The authors. Journal compilation, 2007,18: 341-347 Smeak DD. The old and new about aural hematomas, TNAVC Proceedings, 1999, 13: p670-671 Sula MJM. Tumors and tumorlike lesions of dog and cat ears, Vet Clin Small Anim, 2012, 42: 1161-1178 25

Swaim SF, Bradley DM. Evaluation of Closed-Suction Drainage for treating auricular hematomas, J Am Anim Hosp Assoc, 1996,32: 36-43 Wilson JW. Treatment of auricular hematoma, using a teat tube, J Am Vet Med Assoc,1983, 182: 1081-1083 26

Παράρτημα Α.Πίνακες Πίνακας 1. Στοιχεία των σκύλων της μελέτης α/α Φυλή Φύλο Ηλικία (έτη) Βάρος (kg) Διάρκεια συμπτωμάτων (Μέρες) Ωτίτιδα Συνοδά νοσήματα Επιπλοκές Follow up (έτη) 1 German Shepherd Αρσενικό 10 28.5 10 Ναι Οχι Παραμόρφωση 2 2 Ακαθόριστη Αρσενικό 14 24 2 Οχι Οχι Οχι 2 3 German Shepherd Αρσενικό 1 37 4 Ναι Νεόπλασμα Επανεμφάνιση 0,005 4 Snauzer Αρσενικό 9 10.5 15 Ναι Δερματοπάθεια Οχι 3 5 Ακαθόριστη Θηλυκό 3 10.5 90 Οχι Οχι Παραμόρφωση 6 Poodle Θηλυκό 15 4 15 Οχι Οχι Παραμόρφωση 10 2 7 Ελληνικός ιχνηλάτης Αρσενικό 4 26 1 Οχι Δάγκωμα από σκύλο Οχι 8 8 Bull terrier Αρσενικό 1 17 2 Οχι Δάγκωμα από σκύλο Οχι 11 9 Ακαθόριστη Αρσενικό 6 43 30 Οχι Οχι Οχι 6 10 Golden Retriever Θηλυκό 11 37.5 7 Οχι Οχι Οχι 3 11 Golden Retriever Αρσενικό 8.5 41 30 Οχι Οχι Παραμόρφωση 5 12 Ακαθόριστη Αρσενικό 2.5 31 10 Οχι Νεκρώσεις στο πτερύγιο λόγο περίδεσης 13 German Shepherd Οχι 10 Αρσενικό 6 50 15 Οχι Δερματοπάθεια Πτώση ωτικού πτερυγίου 3 27

14 Cocker Spaniel Θηλυκό 15 12.5 2 Ναι Νεόπλασμα Επανεμφάνιση 0,001 15 Dalmatian Αρσενικό 10 35 10 Ναι Οχι Όχι 1 16 Rottweiler Θηλυκό 6 38.5 15 Ναι Δερματοπάθεια Οχι 3 17 Ακαθόριστη Αρσενικό 6 32 60 Οχι Δερματοπάθεια Επανεμφάνιση 0,005 18 Bull terrier Αρσενικό 4 26 120 Οχι Δερματοπάθεια Επανεμφάνιση 0,02 19 Rottweiler Αρσενικό 10 28 20 Οχι Δερματοπάθεια Πυώδες 3 έκκριμα στην τομή, παραμόρφωση 20 Canadian shepherd Θηλυκό 9 33 18 Οχι Οχι Οχι 3 21 German shorthair pointer 22 French Bulldog Αρσενικό 9 30 7 Ναι Οχι Παραμόρφωση Αρσενικό 9 14 7 Ναι Οχι Οχι 1 2 23 Ακαθόριστη Αρσενικό 16 19.5 10 Ναι Δερματοπάθεια Παραμόρφωση 1 24 German Shepherd Θηλυκό 15 33.5 365 Οχι Οχι Οχι 1 25 Ακαθόριστη Θηλυκό 15 9 2 Οχι Υπερπλασία έξω ακουστικού πόρου 26 French Bulldog Οχι 1 Αρσενικό 6 15.5 5 Ναι Δερματοπάθεια Παραμόρφωση 2 27 French Bulldog Αρσενικό 4 14 3 Ναι Οχι Οχι 1 28 Pointer Αρσενικό 9 19 15 Οχι Οχι Οχι 2 29 Pointer Θηλυκό 6 20 3 Οχι Οχι Οχι 6 30 German Shepherd Θηλυκό 7.5 47 14 Ναι Οχι Πτώση 4 31 Collie Θηλυκό 4 35 10 Ναι Μέση ωτίτιδα/ Νευρολογικά Επανεμφάνιση 0.02 28

32 German Shepherd Αρσενικό 7 39 14 Οχι Οχι Απόστημα, παραμόρφωση 33 Ακαθόριστη Αρσενικό 9 9 5 Ναι Οχι Επανεμφάνιση 0.005 0.077 34 Ακαθόριστη Θηλυκό 5.5 21 3 Ναι Αλλεργία Οχι 7 35 Ακαθόριστη Αρσενικό 8 18 10 Οχι Οχι Οχι 6 36 German Shepherd Αρσενικό 8 39 5 Οχι Οχι Οχι 4 37 German Shepherd Αρσενικό 4 40 90 Ναι Οχι Παραμόρφωση 5 38 Ακαθόριστη Θηλυκό 5 39 15 Ναι Αλλεργία Παραμόρφωση 39 Ακαθόριστη Θηλυκό 8 42 15 Ναι Οχι Παραμόρφωση 3 6 40 Μολοσσός Δανίας Αρσενικό 10 50 1 Oχι Αλλεργία Οχι 1 41 Ακαθόριστη Θηλυκό 9 23 7 Ναι Οχι Οχι 2 42 German Shepherd Αρσενικό 7 36 15 Οχι Οχι Επανεμφάνιση 0.005 43 Ακαθόριστη Θηλυκό 2.5 22 7 Οχι Δάγκωμα στο αυτί από σκύλο Οχι 12 44 German Shepherd Αρσενικό 6 38 30 Ναι Οχι Παραμόρφωση 3 45 Ακαθόριστη Αρσενικό 9 54 7 Ναι Οχι Οχι 2 46 Poodle Θηλυκό 8 5 10 Οχι Οχι Οχι 5 47 Ακαθόριστη Θηλυκό 4 33 7 Ναι Οχι Οχι 6 48 Boxer Αρσενικό 3 30 2 Ναι Οχι Οχι 1 29

Πίνακας 2. Στοιχεία των γατών της μελέτης α/α Φυλή Φύλο Ηλικία (έτη) Βάρος (kg) Διάρκεια συμπτωμάτων (ημέρες) Ωτίτιδα Συνοδά νοσήματα Επιπλοκές Follow up (έτη) 1 Ακαθόριστη Αρσενικό 15 3.5 7 Ναι Οχι Οχι 1 2 Περσική Αρσενικό 1 5 7 Ναι Οχι Παραμόρφωση 12 3 Ακαθόριστη Θηλυκό 5 4 3 Οχι Οχι Παραμόρφωση 0.008 πτερυγίου ωτός, επανεμφάνιση 4 Ακαθόριστη Θηλυκό 1 3 15 Οχι Οχι Οχι 11 5 Ακαθόριστη Αρσενικό 3 4 12 Ναι Δερματοπ άθεια Πυώδες έκκριμα την τομή από 0.032 30

α/α Είδος ζώου Εξω Ωτίτιδα (ΕΩ)- Συνοδά νοσήματα 1 Σκύλος ΕΩ Παραμόρφωση 2 Σκύλος ΕΩ-Νεόπλασμα ( ιστιοκύττωμα) Επιπλοκές Μετεγχειρητικό διάστημα εμφάνισης υποτροπών (μέρες) Αντιμετώπιση υποτροπών 15 Παραπομπή στην Μονάδα Παθολογίας- Αγωγή για ΕΩ-Μέτριο αισθητικό αποτέλεσμα Επανεμφάνιση 2 Τοποθέτηση σωλήνα Penrose εκ νέου- Παραπομπή στην Μονάδα Παθολογίας- Αγωγή για ΕΩ-κακό αισθητικό αποτέλεσμα 3 Σκύλος Όχι Παραμόρφωση 15 Μέτριο αισθητικό αποτέλεσμα 4 Σκύλος Όχι Παραμόρφωση 15 Μέτριο αισθητικό αποτέλεσμα 5 Σκύλος Όχι Παραμόρφωση 15 Μέτριο αισθητικό αποτέλεσμα 6 Σκύλος Δερματοπάθεια Πτώση πτερυγίου 15 Μέτριο αισθητικό αποτέλεσμα 7 Σκύλος ΕΩ Επανεμφάνιση 4 Τοποθέτηση σωλήνα Penrose εκ νέου -Παραπομπή στην Μονάδα Παθολογίας- Αγωγή για ΕΩ-Καλο αισθητικό αποτέλεσμα 8 Σκλυλος Δερματοπάθεια Επανεμφάνιση 20 Τοποθέτηση σωλήνα Penrose εκ νέου-καλό αισθητικό αποτέλεσμα 9 Σκύλος Δερματοπάθεια Επανεμφάνιση 7 Τοποθέτηση σωλήνα Penrose εκ νέου-καλό αισθητικό αποτέλεσμα 10 Σκύλος Δερματοπάθεια Παραμόρφωση Πτερυγίου ωτός- Πυώδες έκκριμα στην 25 Παραπομπή στην Μονάδα παθολογίας-χορήγηση κορτιζόνης-αγωγή για δερματοπάθεια-μέτριο αισθητικό αποτέλεσμα τόμή 11 Σκύλος ΕΩ Παραμόρφωση 15 Παραπομπή στην Μονάδα Παθολογίας- Αγωγή για ΕΩ-Μέτριο αισθητικό αποτέλεσμα 12 Σκύλος ΕΩ Πτώση πτερυγίου 15 Παραπομπή στην Μονάδα Παθολογίας- Αγωγή για ΕΩ-Μέτριο αισθητικό αποτέλεσμα 13 Σκύλος ΕΩ-νευρολογικά συμπτώματα μέσης ωτίτιδας 14 Σκύλος Όχι Παραμόρφωση απόστημα Επανεμφάνιση 6 Τοποθέτηση σωλήνα Penrose εκ νέου -Παραπομπή στην Μονάδα Παθολογίας- Αγωγή για Ωτίτιδα- Καλό αισθητικό αποτέλεσμα 28 Διάνοιξη και παροχέτευση αποστήματος- -Κακό αισθητικό αποτέλεσμα 15 Σκύλος ΕΩ Επανεμφάνιση 2 Τοποθέτηση σωλήνα Penrose εκ νέου-παραπομπή στην Μονάδα Παθολογίας- Αγωγή για ΕΩ-Καλό αισθητικό αποτέλεσμα 16 Σκύλος ΕΩ Παραμόρφωση 15 Παραπομπή στην Μονάδα Παθολογίας- Αγωγή για ΕΩ-Μέτριο αισθητικό αποτέλεσμα 17 Σκύλος ΕΩ-Αλλεργία Παραμόρφωση 15 Παραπομπή στην Μονάδα Παθολογίας- Αγωγή για ΕΩ και αλλεργία-μέτριο αισθητικό αποτέλεσμα 18 Σκύλος ΕΩ Παραμόρφωση 15 Παραπομπή στην Μονάδα Παθολογίας- Αγωγή για ΕΩ-Μέτριο αισθητικό αποτέλεσμα 19 Σκύλος ΕΩ-νεόπλασμα ( θήλωμα) Πίνακας 3.Μετεγχειρητικές Επιπλοκές-Αντιμετώπιση-Εξέλιξη Περιστατικών 20 Σκύλος ΕΩ Παραμόρφωση Επανεμφάνιση 2 Τοποθέτηση σωλήνα Penrose εκ νέου- Παραπομπή στην Μονάδα Παθολογίας- Αγωγή για ΕΩ-κακό αισθητικό αποτέλεσμα 15 Παραπομπή στην Μονάδα Παθολογίας- Αγωγή για ΕΩ-Μέτριο αισθητικό αποτέλεσμα 31

21 Γάτα ΕΩ Παραμόρφωση 22 Γάτα Όχι Παραμόρφωση - Επανεμφάνιση 23 Γάτα ΕΩδερματοπάθεια Πυώδες έκκριμα στην τομή 15 Παραπομπή στην Μονάδα Παθολογίας- Αγωγή για ΕΩ-Μέτριο αισθητικό αποτέλεσμα 3 Τοποθέτηση σωλήνα Penrose εκ νέου-μέτριο αισθητικό αποτέλεσμα 12 Παραπομπή στην Μονάδα Παθολογίας- Αγωγή για ΕΩ-Καλό αισθητικό αποτέλεσμα 32

Β.Φωτογραφίες Εικόνα 1. Ωταιμάτωμα σε πτερύγιο ωτός γάτας Εικόνα 2.Ωταιμάτωμα σε πτερύγιο ωτός σκύλου 33

Εικόνα 3.Γίνονται δύο τομές εκατέρωθεν στο ανώτερο και στο κατώτερο τμήμα του ωταιματώματος, στην εσωτερική πλευρά του πτερυγίου του ωτός Εικόνα 4. Παρακέντηση του ωταιματώματος 34

Εικόνα 5. Η περιοχή καθαρίζεται από πήγματα αίματος και ινική με έγχυση, υπο πίεση, φυσιολογικού ορού με σύριγγα Εικόνα 6. Ακολουθεί η τοποθέτηση σωλήνα penrose (1/4 ) διαμέσου των δυο τομών 35

Εικόνα 7 Καθήλωση Penrose στο δέρμα με Π ραφές Εικόνα 8.Επούλωση του τραύματος, παραμόρφωση πτερυγίου του ωτός.μέτριο αισθητικό αποτέλεσμα 36

Εικόνα 9. Μόνιμη πτώση πτερυγίου του ωτός μετά από χειρουργική αντιμετώπιση του ωταιματώματος με σωλήνα Penrose. Εικόνα 10.Τοποθέτηση εκ νέου σωλήνα Penrose σε γάτα μετά από επανεμφάνιση ωταιματώματος 37