Περιεχόμενα Από Δώδεκα έως δεκαπέντε Μηνών... 15 Σπρώχνοντας Διάφορα Αντικείμενα... 16 Παιχνίδια Φροντίδας και Αγάπης... 17 Μιλώντας «Μωρουδίστικα» στο Μωρό σας... 18 Ας Μπουσουλίσουμε Προς το Παιχνίδι... 19 1, 2, 3, Ντουπ... 20 Νανουρίσματα... 21 Παιχνίδια Κρυφτού... 22 Παιχνίδια Ανάγνωσης... 23 Τι Νόστιμο που Είναι!... 24 Τραγουδήστε Αλλάζοντας την Πάνα... 25 Χοροπηδώντας... 26 Αν Κοιμηθείς Αργά... 27 Παίζοντας με τα Τραγούδια... 28 Το Κρυμμένο Δαχτυλάκι... 29 Καλοί Ήχοι, Κακοί Ήχοι... 30 Από Δεκαπέντε έως Δεκαοχτώ Μηνών... 31 Μαθαίνοντας τα Ονόματα... 32 Παίζοντας με Κουτιά... 33 Ακολούθησέ με... 34 Τραγουδώντας Δυνατά... 35 Ώρα για Παραμύθια... 36 Παίζοντας με την Αίσθηση της Αφής... 37 Οι Αγκαλίτσες... 38 Η Ιδιαίτερη Στιγμή του Νυχτερινού Ύπνου... 39 Κάντε τα Πάντα να Μιλήσουν... 40 Παίζοντας Στην Αυλή... 41 Παίζοντας Με την Μπάλα... 42 Κο, Κο, Κο... 43 Ήχοι Παιχνιδιών... 44 Βόλτα στο Πάρκο... 45 Bon Jour και Buenos Dias... 46 Ποδαράκι μου Μικρό... 47 «Μουου» Κάνει η Αγελάδα... 48 Από Δεκαοχτώ έως Είκοσι ενός Μηνών... 49 Παιχνίδια στον Καθρέφτη... 50 Η Γάτα και το Ποντίκι... 51 Πάνω και Κάτω... 52 Διαφορετικές Φωνές... 53 Ένας Φανταστικός Φίλος... 54 Λέξεις, Λέξεις, Λέξεις... 55 Κάποιος Ξεχωριστός... 56 Ας Μιλήσουμε... 57 Ας Τραγουδήσουμε... 58 Ας Χορέψουμε... 59 Κλασική Μουσική... 60 Χοπ! Χοπ!... 61 Ας Μιλήσουμε για τα Ζώα... 62 Επαφή με Διάφορους Ήχους... 63 Η Σημασία του Εμφατικού Λόγου... 64 Ψάξε να με Βρεις... 65 Πού ν το, Πού ν το, το Προσωπάκι... 66 Το Φαγητό ως Διασκέδαση... 67 Από Είκοσι ενός έως Είκοσι τεσσάρων Μηνών... 69 Παλαμάκια Παίξετε... 70 Αλογάκι... 71 Παρακολουθώντας Γύρω μας... 72 Παίζω και Μαθαίνω... 73 Το Καλό μου το Μωρό... 74 Ας Ντυθούμε... 75 Μιλώντας με τα Ζώα... 76 Μια Ωραία Πεταλούδα... 77 Παίζοντας με τα Ονόματα... 78 Αλογάκι Χοπ Χοπ Χοπ... 79
Ακούγοντας Μουσική... 80 Τραγουδώντας στην Μπανιέρα... 81 Βουλιάζω και Επιπλέω... 82 Παίζοντας με το Ρυθμό... 83 Παίζοντας με τις Πατούσες σας... 84 Η Σβούρα... 85 Όταν Θα Πας Κυρά Μου στο Παζάρι... 86 Από Είκοσι τεσσάρων έως Είκοσι εφτά Μηνών... 87 Παρατήρησε τον Εαυτό σου... 88 Ψιθυρίζοντας... 89 Παίζοντας με τα Δάχτυλα... 90 Μαθαίνοντας Παιδικά Τραγούδια... 91 Ανεμίζοντας το Μαντήλι... 92 Το Τραγούδι με τα Φρούτα... 93 Η Ιστορία των Φρούτων... 94 Το Σάντουιτς Πεταλούδα... 95 Αχ! Κουνελάκι... 96 Γύρω Γύρω... 97 Παρατηρώντας τα Πρόσωπα... 98 Καθρέφτη, Καθρεφτάκι μου... 99 Από Είκοσι εφτά έως Τριάντα Μηνών...101 Χτίζοντας ένα Σπίτι...102 Κουρδιστά Παιχνίδια...103 Μικρό μου Πουλάκι...104 Μαθαίνοντας στο Παιδί σας να Μοιράζεται...105 Το Παιχνίδι της Όσφρησης...106 Παίζοντας με Παιδικά Τραγούδια...107 Το Παιχνίδι με τα Παραμύθια...108 Παίζοντας με τα Περιοδικά...109 Η Αννούλα και το Κεράκι...110 Επαναλαμβάνοντας το Όνομά του...111 Περπατώ, Περπατώ και Σταματώ...112 Ψάχνοντας για Πέτρες...113 Μπορείς να το Κάνεις;...114 Οι Ρόδες του Λεωφορείου...115 Το Παιχνίδι των Ποντικών...116 Μπουμ, Μπουμ!...117 Επανάληψη...118 Τι Βλέπεις;...119 Παίζοντας με Κουτιά...120 Παρατηρώντας τα Παιχνίδια...121 Από Τριάντα έως Τριάντα τριών Μηνών...123 Μια Λακκούβα με Νερό...124 Σάντουιτς με Βούτυρο...125 Το Παιχνίδι της Μεθοδικότητας...126 Ας παίξουμε...127 Έρχεται η Μικρούλα η Αννούλα...128 Λέγοντας Παραμύθια...129 Τα Αγαπημένα του Ποιήματα...130 Στο Κατάστημα Μουσικών Οργάνων...131 Τρώγοντας και Τραγουδώντας...132 Ξανά!...133 Ταξινομώντας τα Παιχνίδια...134 Ψάχνοντας τον Κρυμμένο Θησαυρό...135 Παίζοντας Κουτσό...136 Από Τριάντα τριών έως Τριάντα έξι Μηνών...137 Το Παιχνίδι του Σκύλου...138 Το Καλάθι για τα Άπλυτα...139 Παρατηρώντας το Φεγγάρι...140 Πολύχρωμος Πάγος...141 Πολύχρωμα Βηματάκια...142 Ένα Παιχνίδι Ρυθμού...143 Τα Χεράκια Δεξιά...144 Τα Κουλουράκια...145 Αγγελούδι μου Γλυκό...146 Αστείες Κινήσεις...147 Μουσικά Όργανα...148 Ψωνίζοντας στο Σούπερ Μάρκετ...149 Ας Επιλέξουμε...150
Εισαγωγή Είναι πραγματική διασκέδαση να παίζει κανείς με δίχρονα παιδάκια. Οι μικροί μπόμπιρες είναι τρυφεροί, απαιτητικοί, θορυβώδεις, γεμάτοι προκλήσεις, περίεργοι, γοητευτικοί, ενεργητικοί, αστείοι, ανεξάρτητοι, διασκεδαστικοί, αξιαγάπητοι, παρατηρητικοί, πολύτιμοι, σίγουροι για τον εαυτό τους, ανήσυχοι, απρόβλεπτοι και γεμάτοι εκπλήξεις. Το βιβλίο αυτό ασχολείται με τη δική σας συμβολή στην ανάπτυξη του εγκεφάλου αυτών των αξιαγάπητων μικρών, παίζοντας μαζί τους παιχνίδια που μπορούν να βοηθήσουν προς αυτή την κατεύθυνση. Μπορείτε, μέσω αυτών των παιχνιδιών που περιλαμβάνουν τραγούδια, χορό, αγκαλιές, χοροπηδητό, συζητήσεις, μυρωδιές ή γεύσεις, να συμβάλλετε ώστε τα διάφορα τμήματα να δημιουργήσουν νέες συνδέσεις. Μέχρι τη στιγμή που ένα παιδί γίνει τριών ετών, ο εγκέφαλός του έχει σχηματίσει περίπου 1.000 τρισεκατομμύρια συνδέσεις τις διπλάσιες σχεδόν απ όσες υπάρχουν στον εγκέφαλο των ενηλίκων. Ο εγκέφαλος ενός μωρού είναι σε θέση να συλλαμβάνει πολλά ερεθίσματα και συνεχίζει να έχει αυτή την ικανότητα κατά την πρώτη δεκαετία της ζωής του. Από την ηλικία των 11 περίπου ετών, ο εγκέφαλος ενός παιδιού αρχίζει σταδιακά να απαλλάσσεται από συνδέσεις που δεν του είναι απαραίτητες, ξεχωρίζοντας αυτές που χρειάζεται μέσα από μια πληθώρα άλλων συνδέσεων. Κάποια εγκεφαλικά κύτταρα, οι νευρώνες, είναι συνδεδεμένα με άλλα κύτταρα πριν από τη γέννηση. Αυτά ελέγχουν τον καρδιακό παλμό του μωρού, την αναπνοή και τα αντανακλαστικά του ενώ ταυτόχρονα ρυθμίζουν κι άλλες λειτουργίες που είναι ουσιώδεις για την επιβίωση του παιδιού. Οι υπόλοιπες από τις εγκεφαλικές συνδέσεις περιμένουν να «τεθούν 11
125 ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΓΙΑ εξυπνα και χαρουμενα παιδια σε λειτουργία». Τα εγκεφαλικά κύτταρα είναι εξ ολοκλήρου σχεδιασμένα ώστε να δημιουργούν συνδέσεις. Κάθε κύτταρο στέλνει μηνύματα σε άλλα εγκεφαλικά κύτταρα ενώ λαμβάνει τα αντίστοιχα μηνύματα. Τα μηνύματα αυτά, σε μορφή αυτόματων παρορμήσεων, μεταφέρονται στο νευρικό κύτταρο. Συγκεκριμένες χημικές ουσίες (όπως η σεροτονίνη) μεταφέρονται από κύτταρο σε κύτταρο, δημιουργώντας συνδέσεις. Κάθε κύτταρο μπορεί να συνδεθεί με άλλα 15,000 κύτταρα. Το υπερβολικά σύνθετο δίκτυο συνδέσεων που τελικά δημιουργείται αναφέρεται συχνά ως «η σύνδεση» ή «το κύκλωμα». Οι συνδέσεις που δημιουργούν οι νευρώνες μεταξύ τους ονομάζονται συνάψεις. Οι λαμβάνουσες διακλαδώσεις των νευρικών κυττάρων, που ονομάζονται δενδρίτες, αναπτύσσονται και επεκτείνονται ώστε να σχηματίσουν τρισεκατομμύρια συνάψεις. Το βάρος τριπλασιάζεται, φτάνοντας σχεδόν το βάρος ενός ενήλικα. Ενώ διαφορετικά τμήματα αναπτύσσονται με διαφορετικό ρυθμό, μελέτες έχουν δείξει ότι οι συνάψεις βρίσκονται στο αποκορύφωμα της παραγωγικής τους περιόδου από τη γέννηση ως την ηλικία των 10 ετών. Πώς γνωρίζει ο εγκέφαλος ποιες συνδέσεις να διατηρήσει; Αυτό είναι το σημείο όπου εντοπίζεται η σημασία της εκπαίδευσης από τους πρώτους μήνες της ζωής ενός μωρού. Οι εγκεφαλικές συνδέσεις σταθεροποιούνται μέσω της συνεχούς επανάληψης. Αντιθέτως, μία σύνδεση που δεν χρησιμοποιείται καθόλου ή δεν χρησιμοποιείται συχνά, είναι απίθανο να διατηρηθεί. Με άλλα λόγια, είναι σχεδόν απίθανο ένα παιδί που δεν έχει καμία γλωσσική δεξιότητα από τη στιγμή της γέννησής του, να μάθει να μιλάει πολύ καλά. Ένα μωρό του οποίου τα χάδια αντιμετωπίζονται με χαμόγελα, αντί με απάθεια, είναι πολύ πιθανό να γίνει τρυφερό. Ένα παιδί στο οποίο σπάνια του μιλούν ή του διαβάζουν στα πρώτα χρόνια της ζωής του, θα αντιμετωπίσει δυσκολία στην ανάπτυξη του λόγου. Ένα παιδί με το οποίο σπάνια παίζει κανείς, καθώς μεγαλώνει θα αντιμετωπίσει δυσκολία στις κοινωνικές του συναναστροφές. «Το παιδί που μαθαίνει να παίζει πιάνο, θα δημιουργήσει τις αντίστοιχες συνδέσεις και, 20 χρόνια αργότερα, θα μάθει και πάλι να παίζει πιάνο πιο εύκολα σε σχέση με κάποιον άλλο που δεν θα το είχε διδαχθεί στην παιδική του ηλικία», 12
ΕΙΣΑΓΩΓΗ αναφέρει ο Harry Chugani, νευρολόγος στο Νοσοκομείο Παίδων και στο Πανεπιστήμιο Wayne του Ντιτρόιτ, των ΗΠΑ. Οι συνάψεις οι οποίες δεν χρησιμοποιούνται συνεχώς θα χαθούν ενώ άλλες θα παραμείνουν. Τα τελευταία δέκα χρόνια, οι επιστήμονες έχουν μάθει περισσότερα απ όσα όλα τα προηγούμενα χρόνια μαζί για τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί ο ανθρώπινος εγκέφαλος και οι γνώσεις τους διπλασιάζονται κάθε δέκα χρόνια! Η πρόσφατη ανακάλυψή τους ότι οι πρώτες παιδικές εμπειρίες επηρεάζουν σημαντικά τον εγκέφαλο του παιδιού, αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε τις ανάγκες των παιδιών. Η έρευνα υποστηρίζει, επίσης, τη γνωστή θεωρία ότι η ικανότητα ενός ατόμου να μάθει και να αναπτυχθεί μέσα από διαφορετικές κατευθύνσεις, εξαρτάται από την αλληλεπίδραση μεταξύ της φύσης (το γενετικό του χάρισμα) και της ανατροφής (το είδος φροντίδας, ερεθισμάτων και διαπαιδαγώγησης που λαμβάνει). Ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει δημιουργηθεί με τέτοιο μοναδικό τρόπο ώστε να επωφελείται των εμπειριών και της σωστής διαπαιδαγώγησης κατά τη διάρκεια, κυρίως, των πρώτων χρόνων ζωής. Και ότι, ενώ οι ευκαιρίες και οι κίνδυνοι είναι μεγαλύτεροι κατά τη διάρκεια των πρώτων χρόνων ζωής, η μάθηση συντελείται καθ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής του ανθρώπου. Ο καλύτερος τρόπος για να αναπτύξετε τις εγκεφαλικές συνδέσεις παιδιών ενός τριών ετών, είναι να παρέχετε στα παιδιά αυτό που χρειάζονται, δηλαδή, ένα περιβάλλον που να είναι ενδιαφέρον τόσο ώστε να προσπαθήσουν να το ανακαλύψουν αλλά και ασφαλές και γεμάτο από ανθρώπους που θα ανταποκριθούν στις συναισθηματικές και πνευματικές τους ανάγκες. Η έρευνα, υποστηρίζει αυτό που ήδη γνωρίζουμε: τα παιδιά χρειάζονται στη ζωή τους ανθρώπους που θα τους αγαπούν και θα τους υποστηρίζουν, ανθρώπους που θα τους τραγουδούν, θα τους αγκαλιάζουν, θα τους μιλούν, θα τους διαβάζουν κι όχι βιαστικούς ανθρώπους που θα περνούν σαν κομήτες μπροστά από τα μάτια τους. Όλα τα παιχνίδια αυτού του βιβλίου αναπτύσσουν τη διανοητική ικανότητα των παιδιών από ενός έως και τριών ετών. Αποτελούν τους θεμέλιους λίθους της αυριανής μάθησης μια καλή, ολοκληρωμένη αρχή για τα παιδιά. Και επιπλέον, είναι διασκεδαστικά! Κάθε παιχνίδι 13
125 ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΓΙΑ εξυπνα και χαρουμενα παιδια αυτού του βιβλίου αναφέρεται και σε κάποια σχετική έρευνα. Μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να ωριμάσουν κάνοντας τους ερωτήσεις με κάποιο περιεχόμενο, εκθέτοντάς τους σε μια ποικιλία εμπειριών, δραστηριοτήτων, παιχνιδιών, κ.λ.π., και, φυσικά, προσφέροντάς τους αγάπη και ασφάλεια. Αν με αγγίξεις απαλά και τρυφερά, αν με κοιτάξεις και χαμογελάσεις, αν μου μιλήσεις και με ακούσεις, θα ωριμάσω, αλήθεια θα ωριμάσω. Ανώνυμος 14
Από Δώδεκα έως δεκαπέντε Μηνών
125 ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΓΙΑ εξυπνα και χαρουμενα παιδια 1 Σπρώχνοντας Διάφορα Αντικείμενα Αν δεν εξασκούνται κατά την πρώτη παιδική ηλικία οι νευρώνες, κατά την ενήλικη ζωή δεν είναι αρκετά εύπλαστοι ώστε να χρησιμοποιηθούν σε πολλές δραστηριότητες. _ Τα παιδιά λατρεύουν να σπρώχνουν διάφορα αντικείμενα. Διασκεδάζουν βλέποντας την κίνηση και χαίρονται που έκαναν το αντικείμενο να κινηθεί. _ Όταν τα παιδιά σπρώχνουν διάφορα αντικείμενα νιώθουν ότι είναι δυνατά κι ότι έχουν τον έλεγχο. Έτσι, τα παιχνίδια αυτά είναι ένας θαυμάσιος τρόπος ανάπτυξης της αυτοπεποίθησης και του συντονισμού των κινήσεών τους. _ Επιλέξτε διάφορα αντικείμενα για να σπρώξει το παιδί σας. Φροντίστε να είναι ελαφριά όπως για παράδειγμα λούτρινα κουκλάκια, μικρά παιχνίδια, ή παιχνίδια με σχοινάκι. _ Πείτε «Ένα, δύο, τρία, σπρώξε», και σπρώξτε ένα παιχνίδι. _ Επαναλάβετε τα ίδια λόγια και ενθαρρύνετε το παιδί σας να σπρώξει ένα από τα παιχνίδια. _ Όταν το μικρό αρχίσει να λέει συνεχώς «τία» (εννοώντας τη λέξη «τρία»), θα ξέρετε ότι έχει λατρέψει αυτό το παιχνίδι! 16
Από Δώδεκα έως Δεκαπέντε Μηνών Παιχνίδια Φροντίδας και Αγάπης 2 _ Το παιχνίδι αυτό αναπτύσσει τα αισθήματα φροντίδας και αγάπης στο παιδί σας. _ Καθίστε στο πάτωμα με το παιδί σας και κρατήστε μπροστά σας δύο τρία από τα αγαπημένα του λούτρινα κουκλάκια. _ Επιλέξτε ένα απ αυτά και κρατήστε το στην αγκαλιά σας. Πείτε τρυφερά λόγια, όπως «Μ αρέσει να παίζω μαζί σου», Σύμφωνα με τον δρ Bruce Perry, ψυχίατρο στο Κολέγιο Ιατρικής του Baylor, παιδιά τα οποία κατά τους πρώτους μήνες της ζωής τους δεν λαμβάνουν φροντίδα και αγάπη, είναι πιθανό να δυσκολευτούν μελλοντικά στην ανάπτυξη στενών δεσμών. «Μ αρέσει το καφέ τρίχωμά σου», ή «Μ αρέσει να σε αγκαλιάζω». _ Δώστε ένα από τα κουκλάκια στο παιδί σας και ζητήστε του να το κρατήσει στην αγκαλιά του και να το φιλήσει. _ Συνεχίστε το παιχνίδι, όσο αυτό διατηρεί το ενδιαφέρον του παιδιού σας. Σύντομα, θα παρατηρήσετε ότι το παιδί σας θα παίζει και μόνο του αυτό το παιχνίδι. 17
125 ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΓΙΑ εξυπνα και χαρουμενα παιδια 3 Λόγω του ότι τα μικρά παιδιά δίνουν ιδιαίτερη προσοχή στα τραγούδια που τους τραγουδιούνται με «μωρουδίστικο» τρόπο, μαθαίνουν τη σημασία και σπουδαιότητα κάθε λέξης. Μιλώντας «Μωρουδίστικα» στο Μωρό σας _ Προτείνοντάς σας να μιλάτε «μωρουδίστικα» στο μωρό σας, εννοούμε να του μιλάτε και να του τραγουδάτε με λεπτή φωνή. _ Δοκιμάστε να του τραγουδήσετε κάποια από τα αγαπημένα σας τραγούδια, όπως το «Αχ! Κουνελάκι», το «Γύρω γύρω όλοι», ή το «Μια ωραία πεταλούδα», με «μωρουδίστικο» τρόπο. _ Κρατήστε το παιδί σας κοντά σας και πείτε του τα τραγούδια με δύο τρόπους, πρώτα, με τον κανονικό τους ρυθμό και στη συνέχεια, με «μωρουδίστικο» τρόπο. _ Το παιδί σας θα δώσει ιδιαίτερη προσοχή στον δεύτερο τρόπο τραγουδιού. 18
Από Δώδεκα έως Δεκαπέντε Μηνών Ας Μπουσουλίσουμε Προς το Παιχνίδι 4 _ Όταν το παιδί σας μπουσουλά, ενθαρρύνετέ το με το ακόλουθο παιχνίδι. _ Τοποθετήστε στη μια άκρη του δωματίου ένα αγαπημένο παιχνίδι του παιδιού σας. _ Γονατίστε και μπουσουλίστε προς το παιχνίδι. Όταν το φτάσετε, κρατήστε το στα χέρια σας και προσποιηθείτε ότι το παιχνίδι μιλάει στο παιδί σας: «Έλα (πείτε το όνομα του παιδιού), μπορείς να με πιάσεις;» _ Ενθαρρύνετε το παιδί σας να μπουσουλίσει προς το παιχνίδι. _ Αν το παιδί σας κάνει τα πρώτα του βήματα, τοποθετήστε το παιχνίδι σε ψηλό σημείο για να προσπαθήσει να το φτάσει. _ Πολύ διασκεδαστικό είναι, επίσης, να μπουσουλάτε σε κύκλους μαζί με το παιδί σας. Τα μέταλλα και τα ιχνοστοιχεία είναι τα απαραίτητα υλικά που συμβάλλουν στη δημιουργία εγκεφαλικών συνδέσεων. Ένας λόγος που κάποια παιδιά μπουσουλούν και περπατούν νωρίτερα από άλλα είναι γιατί εφοδιάζονται με τα στοιχεία αυτά νωρίτερα. 19
125 ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΓΙΑ εξυπνα και χαρουμενα παιδια 5 1, 2, 3, Ντουπ Το άγγιγμα ενεργοποιεί τον εγκέφαλο ώστε να απελευθερώσει ορμόνες ανάπτυξης. Η αγάπη σας για το μωρό σας είναι σημαντική για το δεσμό που θα αναπτυχθεί μεταξύ σας, ο τρόπος, όμως, με τον οποίο εκφράζετε την αγάπη σας, επηρεάζει τις συνδέσεις που δημιουργεί ο εγκέφαλος του παιδιού. _ Ακουμπήστε το παιδί σας στα γόνατά σας, με το πρόσωπό του στραμμένο προς εσάς. _ Πείτε, «Ένα, δύο, τρία, ντουπ». Στη λέξη «ντουπ», κρατήστε το κεφάλι του και χτυπήστε το ελαφρά με το δικό σας. _ Επαναλάβετε τις ίδιες λέξεις κι αυτή τη φορά χτυπήστε ελαφρά τις μύτες σας, στη λέξη «ντουπ». _ Συνεχίστε το παιχνίδι, χτυπώντας ελαφρά διάφορα σημεία του σώματός σας όπως τους αγκώνες, τα γόνατα, τα μάγουλα, τα αυτιά, και το σαγόνι σας. 20
Από Δώδεκα έως Δεκαπέντε Μηνών Νανουρίσματα 6 _ Κρατήστε το παιδί σας στην αγκαλιά σας και κουνήστε το μπρος και πίσω καθώς του τραγουδάτε νανουρίσματα και άλλα απαλά τραγούδια, όπως τα παρακάτω: Νάνι νάνι Ύπνε που παίρνεις τα μικρά Φεγγαράκι μου λαμπρό _ Κουνώντας το παιδί σας το βοηθάτε να ηρεμήσει και αναπτύσσεται σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ σας. _ Μετά την τελευταία στροφή του τραγουδιού, κρατήστε το παιδί κοντά σας και αγκαλιάστε το σφιχτά. Η έκθεση σε μουσικά ακούσματα επηρεάζει την αντίληψη του χώρου και του χρόνου και την ικανότητα να δει κανείς μια εικόνα που είναι σε κομμάτια και να την επαναφέρει νοητικά στην αρχική της μορφή. Αυτή η λογική αποτελεί τη βάση των μαθηματικών, της μηχανικής και άλλων επιστημονικών κλάδων. 21
125 ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΓΙΑ εξυπνα και χαρουμενα παιδια 7 Παιχνίδια Κρυφτού Παίζοντας κρυφτό, σχηματίζονται ή ενισχύονται χιλιάδες συνδέσεις εγκεφαλικών κυττάρων. Έτσι, προσθέτουμε περισσότερη σαφήνεια και πολυπλοκότητα στο ήδη περίπλοκο αυτό σύστημα. _ Τα παιχνίδια κρυφτού είναι διασκεδαστικά και συμβάλλουν στην ανάπτυξη του παιδιού. _ Μπορείτε να παίξετε κρυφτό με τους ακόλουθους τρόπους: Καλύπτοντας τα μάτια σας με τα χέρια σας. Τοποθετώντας μια πετσέτα στο πρόσωπό σας. Έχοντας κρυφτεί πίσω από μία πόρτα ή ένα μεγάλο έπιπλο απ όπου εμφανίζεστε. Τοποθετώντας τα χέρια του παιδιού σας πάνω στα μάτια του και έπειτα βγάζοντάς τα. Τοποθετώντας ένα λούτρινο κουκλάκι κάτω από ένα κάλυμμα και έπειτα τραβώντας το κάλυμμα. Ζωγραφίζοντας στον αντίχειρά σας ένα προσωπάκι και κρύβοντας τον αντίχειρα κάτω από τα υπόλοιπα δάχτυλά σας. 22
Από Δώδεκα έως Δεκαπέντε Μηνών Παιχνίδια Ανάγνωσης 8 Η ανάγνωση ιστοριών αλλά και η επινόηση τους από εσάς, συμβάλλει στην ανάπτυξη του εγκεφάλου του παιδιού σας. Το παιδί συνδέει τα βιβλία με ό,τι αγαπά περισσότερο: τη φωνή σας και τη ζεστασιά που εκπέμπει. _ Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να εμφυσήσετε στο παιδί σας την αγάπη για τα βιβλία, κάποιοι από τους οποίους είναι οι ακόλουθοι: Ενθαρρύνετε το παιδί σας να παίξει με βιβλία που είναι φτιαγμένα από πολύχρωμα και μαλακά υφάσματα ή κάρτες. Δείξτε στο παιδί σας τις διάφορες εικόνες του βιβλίου και ονομάστε καθεμία από αυτές. Τραγουδήστε τα διάφορα παιδικά τραγουδάκια που ίσως περιλαμβάνονται στο βιβλίο. Καθώς διαβάζετε, εναλλάξτε τον τόνο της φωνής σας και κάντε αστείες γκριμάτσες ώστε να κεντρίσετε το ενδιαφέρον του. Διαβάστε συχνά στο παιδί σας, όχι, όμως, για πολύ ώρα. 23
125 ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΓΙΑ εξυπνα και χαρουμενα παιδια 9 Οι εκφράσεις του προσώπου και οι διακυμάνσεις της φωνής γίνονται κατανοητές πριν από τις ίδιες τις λέξεις. Η εκμάθηση μέσω των συναισθημάτων είναι συνδεδεμένη με όλους τους τομείς μάθησης. Τι Νόστιμο που Είναι! _ Καθώς ετοιμάζετε το πρωινό ή το γεύμα του παιδιού, τραγουδήστε την ακόλουθη στροφή: Είναι ώρα να πιούμε το γάλα μας Ώρα να πιούμε το γάλα μας Γιούπι, γιούπι, Θα πιούμε το γάλα μας _ Καθώς πηγαίνετε προς το ψυγείο και βγάζετε το γάλα, πείτε: «Πόσο μ αρέσει το γάλα! Τι νόστιμο που είναι!». _ Χρησιμοποιήστε το ίδιο τραγουδάκι και με άλλα φαγητά. Δείξτε το φαγητό και πείτε το τραγουδάκι. _ Η έκφραση ευχάριστων συναισθημάτων βοηθά στην ανάπτυξη του εγκεφάλου του παιδιού σας. _ Επιπλέον, συμβάλλει στην ανάπτυξη της γλωσσικής δεξιότητας. 24