ΙΠΑΝΙΑ ΧΡΙΣΙΝΑ ΠΕΣΡΗ
Σο Βασίλειο της Ισπανίας (Ιςπανικϊ: Reino de España) ό Εςπερύα (Hesperia) των αρχαύων Ελλόνων, ό Hispania και Spania των Ρωμαύων, εύναι ϋνα κρϊτοσ τησ νοτιοδυτικόσ Ευρώπησ, που καταλαμβϊνει το μεγαλύτερο μϋροσ τησ Ιβηρικόσ χερςονόςου. Προσ Βορρϊ ορύζεται από τον Βιςκαώκό κόλπο και με τη Γαλλύα από την οπούα την χωρύζει η μεγϊλη οροςειρϊ των Πυρηναύων. Επύςησ επύ των Πυρηναύων και Βορειοανατολικϊ ςυνορεύει με την Ανδόρρα. Ανατολικϊ και νότια βρϋχεται από τη Μεςόγειο θϊλαςςα και νοτιοδυτικϊ βρϋχεται από τον Ατλαντικό Ωκεανό. Σϋλοσ Δυτικϊ ςυνορεύει με την Πορτογαλύα. Η πρωτεύουςϊ τησ εύναι η Μαδρύτη.
ΓΕΩΓΡΑΥΙΑ Η Ιςπανύα εκτεύνεται μεταξύ του βορεύου γεωγραφικού πλϊτουσ 35 ϋωσ 43 μοιρών και 47 πρώτων και γεωγραφικού μόκουσ 9 μοιρών και 12 πρώτων δυτικού μϋχρι 3 μοιρών και 19 πρώτων ανατολικού. Η ςυνολικό ϋκταςη τησ Ιςπανύασ υπολογύζεται ςε 505.150 τ.χλμ. Εξ αυτών τα 492.592 ανόκουν ςτην ηπειρωτικό χώρα ενώ 4.994 ςτισ προσ Α. Βαλεαρύδεσ νόςουσ και 7.624 ςτισ Καναρύουσ νόςουσ. Σο μεγαλύτερο μόκοσ αυτόσ από Α. προσ Δ. εύναι 1020 χλμ. ενώ το μϋγιςτο πλϊτοσ από Β. προσ Ν. εύναι 856 χλμ.
ΠΟΣΑΜΟΙ Οι περιςςότεροι και ςημαντικότεροι ποταμού τησ Ιςπανύασ πηγϊζουν από το κεντρικό οροπϋδιο ςτο οπούο και κυριαρχούν τα Ιβηρικϊ όρη και αυτού εύναι: Ο ποταμόσ Σϊγοσ που εκχύνεται ςτον Ατλαντικό ωκεανό ςτο κόλπο Ντούρο ό Ντουϋρο τησ Λιςςαβόνασ. Ο ποταμόσ Γκουαντιϊνα που εκχύνεται και αυτόσ ςτον Ατλαντικό ωκεανό ςτα Ιςπανοπορτογαλικϊ ςύνορα. Ο ποταμόσ Γκουαδαλκιβύρ που εκχύνεται ςτο κόλπο του Κϊδιθ (τα αρχαύα Γάδειρα) προερχόμενοσ από την οροςειρϊ ιϋρρα Μορϋνα. Από τουσ ποταμούσ που εκβϊλλουν ςτη Μεςόγειο ςημαντικότεροσ εύναι ο ποταμόσ Έμπορο (ό Εύρος κατϊ τουσ αρχαύουσ Έλληνεσ) που εύναι και ο μεγαλύτεροσ τησ Ιςπανύασ. Πηγϊζει από τα Κανταβρικϊ όρη και εκχύνεται ςε ευρύτατο δϋλτα βόρεια του Κόλπου τησ Βαλϋνθιασ. Εκτόσ όμωσ αυτού ςτον ύδιο Κόλπο εκβϊλει ο επύςησ ςημαντικόσ ποταμόσ Γκουαδαλαβύρ. Εκτόσ των παραπϊνω υφύςτανται και πολλού ϊλλοι μικρότεροι ό παραπόταμοι των προηγουμϋνων που διαςχύζουν τη χώρα ςχεδόν προσ όλεσ τισ κατευθύνςεισ. την Ιςπανύα υπϊρχουν ελϊχιςτεσ λύμνεσ χωρύσ ιδιαύτερη ςημαςύα.
ΦΛΩΡΙΔΑ Η χλωρύδα τησ Ιςπανύασ λόγω τησ ποικιλύασ τησ μορφολογύασ του εδϊφουσ αλλϊ και του κλύματοσ εύναι ποικύλη και διαφϋρει όχι μόνο κατϊ το ύψοσ αλλϊ και κατϊ περιοχϋσ. Η ϋλλειψη ϊφθονου ύδατοσ ςτισ ορεινϋσ περιοχϋσ καθιςτϊ εκεύ την χλωρύδα όχι τόςο πλούςια όςο ϊλλων Φωρών με ύδιο υψομετρικό και ορεινό ϋκταςη. Έτςι η χλωρύδα τησ Ιςπανύασ ςτα βόρεια διαμερύςματα και ιδύωσ ςτα Πυρηναύα και ςτη Καταλωνύα εύναι όμοια με τησ κεντρικόσ Ευρώπησ, ενώ των ανατολικών παραλύων περιλαμβϊνεται ςτησ Μεςογεύου, των δε βορεύων ακτών προσ τον Ατλαντικό όμοια με τησ βορεύου Ευρώπησ. Η δε χλωρύδα του κεντρικού οροπεδύου μοιϊζει πϊρα πολύ, όςο κι αν φαύνεται περύεργο, με τισ ρωςικϋσ ςτϋπεσ! Σϋλοσ το νότιο τμόμα τησ Ιςπανύασ περιλαμβϊνεται ςτη χλωρύδα τησ βορεύου Αφρικόσ όπου και απαντώνται φούνικεσ, ζαχαροκϊλαμα και πλεύςτα εςπεριδοειδό. Σα δϊςη τησ Ιςπανύασ δυςτυχώσ ςόμερα ςπανύζουν. Εκτόσ των μεγϊλων καταςτροφών που υπϋςτηςαν ςτο διϊβα τησ ιςτορύασ από τισ διϊφορεσ ςτρατιϋσ, που διϋςχιςαν την Φώρα, ειδικϊ τον ΙΘ αιώνα, η υλοτομύα για τισ διϊφορεσ ανϊγκεσ του πληθυςμού όταν ανεξϋλεγκτη, μϋχρι αναρχύασ. Αν ςυνυπολογιςθούν και οι τερϊςτιεσ πυρκαγιϋσ που ϋχουν ςημειωθεύ τα τελευταύα χρόνια η εικόνα των ιςπανικών δαςών φαύνεται αποκαρδιωτικό. Σα κυριότερα εύδη δϋνδρων των δαςών τησ Ιςπανύασ εύναι το πεύκο και η δρυσ. Αντύθετα πλουςιότατη φαύνεται η Φώρα ςε βοςκοτόπια που αφθονούν πρϊγματι, κυρύωσ, ςτο κεντρικό οροπϋδιο, και ςτουσ πρόποδεσ των Πυρηναύων και Κανταβρικών ορϋων.
ΠΑΝΙΔΑ Η πανύδα τησ Ιςπανύασ εύναι ϋνα μεύγμα μεςογειακόσ και βορειαφρικανικόσ πανύδασ με παρουςύα ειδών που δεν απαντώνται ό ςπανύζουν ςε ϊλλεσ Ευρωπαώκϋσ Φώρεσ, όπωσ για παρϊδειγμα εύναι το εύδοσ του λαγού, ο ερπυςτόσ, ό η μυγαλό των Πυρηναύων, ο πύθηκοσ ο ϊκερκοσ, κ.ϊ. Τπϊρχουν επύςησ ιδιαύτερα εύδη ερπετών, οςτρϊκων, ιχθύων και μεγϊλη ποικιλύα πεταλούδων (όπωσ παρατηρεύται και ςτην νόςο Ρόδο, ςτην Ελλϊδα). Επύςησ από τα μεγϊλα ζώα που υπϊρχουν ξεχωρύζει το μακρύμαλλο εύδοσ των προβϊτων με το όνομα «μερινό» καθώσ και οι εκλεκτϋσ ποικιλύεσ αλόγων, βουβαλιών αλλϊ και ςκύλων με το όνομα «ςπανιϋλ».
ΚΛΙΜΑ Σο κλύμα τησ Ιςπανύασ ποικύλει ανϊλογα των περιοχών και του ύψουσ του εδϊφουσ, παρουςιϊζοντασ ϋτςι μεγϊλεσ διαφορϋσ μεταξύ των περιφερειακών διαμεριςμϊτων. Γενικϊ εύναι εύκρατο με πολλϋσ ομοιότητεσ εκεύνων τησ Ιταλύασ και τησ Ελλϊδοσ με λιγότερεσ όμωσ βροχοπτώςεισ αυτών των Φωρών. Η δε ξηρότητα που παρατηρεύται ςε διϊφορεσ περιοχϋσ εύναι τόςο μεγϊλη ώςτε να χαρακτηρύζει ϋνα μεγϊλο τμόμα των εδαφών τησ να μοιϊζει με την περιοχό του αφρικϊνικού ϊτλαντοσ (όρουσ). Έτςι ενώ ςτη Μαδρύτη η μϋςη ετόςια θερμοκραςύα εύναι +14 C, η εβύλλη παρουςιϊζει +20 C και ενώ ςτισ παρυφϋσ των Κανταβρικών ορϋων και Πυρηναύων η βροχό φθϊνει τα 1-2 εκατοςτϊ εντούτοισ ςτο κεντρικό οροπϋδιο κυμαύνεται μόλισ ςτα 0,25-0,27 εκ.
ΔΗΜΟΓΡΑΥΙΑ O ςυνολικόσ πληθυςμόσ του κρϊτουσ εύναι, ςύμφωνα με εκτιμόςεισ του 2009, 45.525.002 κϊτοικοι[3]. Σο προςδόκιμο ζωόσ ςτο ςύνολο του πληθυςμού όταν ςύμφωνα με εκτιμόςεισ του 2009 τα 80,05 χρόνια (76,74 χρόνια οι ϊνδρεσ και 83,57 οι γυναύκεσ). Γλώςςεσ: Ιςπανικό γλώςςα (castellano= καςτιλιϊνικα ό καςτιλιανό). Επύςημη γλώςςα ςε όλη την Ιςπανύα όπωσ και ςε όλη ςχεδόν την Λατινικό και Κεντρικό Αμερικό. Όλεσ οι ϊλλεσ ομιλούμενεσ γλώςςεσ παραμϋνουν επύςημεσ ςτην αυτόνομη περιοχό που ομιλούνται. Καταλανικό γλώςςα: (català) Ομιλούνται ςτην Καταλωνύα, ςτην περιοχό τησ Βαλϋνθιασ, ςτισ Βαλεαρύδεσ νόςουσ και ςε μϋροσ τησ Νότιασ Γαλλύασ (Περπινιϊν) Βαςκικό γλώςςα: (euskara) τη Φώρα των Βϊςκων και ςτην Ναβϊρρα. Γαλικιανό γλώςςα (gallego): τη Γαλικύα. Μοιϊζει πολύ με την πορτογαλικό.
ΘΡΗΚΕΙΑ Οι Ιςπανού εύναι κατϊ το μεγαλύτερο μϋροσ τουσ χριςτιανού Ρωμαιοκαθολικού, αν και η δύναμη τησ Εκκληςύασ ϋχει μειωθεύ αρκετϊ τα τελευταύα χρόνια. Η Εκκληςύα τησ Ιςπανύασ περιλαμβϊνει 11 Ιερϋσ Μητροπόλεισ και 52 Επιςκοπικϋσ θϋςεισ μετϊ βοηθών Επιςκόπων που ιςτορικϊ υπϊγονται ςτην Αρχιεπιςκοπό του Σολϋδου, με 20.000 περύπου ιερεύσ ςε ιςϊριθμουσ Ναούσ εκ των οπούων 66 εύναι Καθεδρικού, 17.200 παρεκκλόςια, 970 περύπου μοναςτόρια ανδρών με 17.000 μοναχούσ και 3730 γυναικεύα μοναςτόρια με 50.000 περύπου μοναχϋσ*. Οι δε Αρχιερεύσ τησ Μαδρύτησ - Αλκαλϊ και τησ Βαρκελώνησ υπϊγονται (εξαρτώνται) απ ευθεύασ από το Βατικανό. όμερα το Ιςπανικό ύνταγμα (ϊρθρο 16) παρϋχει και προςτατεύει πλόρωσ την ανεξιθρηςκεύα, που εύχε ξεκινόςει από το 1868. Έτςι από τισ 29 Δεκεμβρύου 1978 δεν υφύςταται ο όροσ «επύςημη θρηςκεύα» ςτην Ιςπανύα. Από ϋνα «ρεπόρτο» (αναφορϊ) τησ Επιςκοπικόσ υνόδου τησ Ρωμαιοκαθολικόσ Εκκληςύασ του 1982 αναφϋρεται ότι το 82,76% των παιδιών που γεννόθηκαν το 1981 ςτην Ιςπανύα βαπτύςθηκαν κατϊ το αυτό δόγμα. την ϋρευνα εκεύνη διαφϊνηκε επύςησ ότι υφύςτανται 250.000 ϊλλοι Φριςτιανού, μεταξύ των οπούων Προτεςτϊντεσ, Μϊρτυρεσ του Ιεχωβϊ, (περύπου 60.000) καθώσ και πολλού Μορμόνοι. Η πρώτη υναγωγό από τησ ϋξωςησ των Ιουδαύων το 1492 ϊνοιξε ςτη Μαδρύτη ςτισ 2 Οκτωβρύου 1959. Ο αριθμόσ των Ιουδαύων τησ Ιςπανύασ υπολογύζεται ςτισ 13.000. Ρωμαύοσ - καθολικόσ 80.4%, atheistics 17.2%, ϊλλο 2.3%
Η ΗΜΑΙΑ ΣΗ ΙΠΑΝΙΑ