Περιβαλλοντικό άγχος και οι συνέπειες του στην εξελικτική πορεία του ανθρώπου.

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Ακαδημαϊκό Έτος 2014-2015 Χειμερινό Εξάμηνο Περιβαλλοντικό άγχος και οι συνέπειες του στην εξελικτική πορεία του ανθρώπου. Οι Φοιτήτριες : Μαρία Στέλλα Αρβανιτάκη Δάλκου Βασιλική Ηλιοπούλου Ελένη Προφορική Ανακοίνωση στο μάθημα Οικολογική και Περιβαλλοντική Ψυχολογία, 17/12/2014

Ορισμός : Δίνει έμφαση σε: Αποκρίσεις του ατόμου ή Τι είναι το άγχος ; Σε καταστάσεις που προκάλεσαν διακοπή της συνηθισμένης συμπεριφοράς και λειτουργίας του. Διαδραστική προσέγγιση : Διαδραστικό μοντέλο : Το άγχος είναι μια διαδικασία που λαμβάνει χώρα όταν υπάρχει μια ανισορροπία μεταξύ των περιβαλλοντικών απαιτήσεων και τις ικανότητες αντίδρασης του οργανισμού. Οι άνθρωποι έχουν την τάση να αντιστέκονται σε τέτοιου είδους απαιτήσεις. (Walter B. Cannon, 1930)

Χαρακτηριστικά του άγχους ((John Cairns Jr., 2013) Τέσσερις γενικοί τύποι των περιβαλλοντικών παραγόντων πίεσης είναι : 1. Κατακλυσμικά Γεγονότα: π.χ πλημμύρα 2. Τα στρεσογόνα γεγονότα της ζωής: π.χ Δουλειά 3. Καθημερινές ενοχλήσεις: π.χ Τσακωμός με έναν φίλο 4. Περικλειόμενοι στρεσογόνοι παράγοντες: π.χ.αυτοί που ζουν με χρόνιες μολύνσεις του αέρα

Περιβαλλοντικό Άγχος (John Cairns Jr., 2013) Το περιβάλλον θεωρείται ως συχνός οδηγός σε βλάβη της ψυχικής και σωματικής υγείας και συχνά οδηγεί σε στρεσογόνες καταστάσεις. Το στρες μπορεί να θεωρηθεί ότι υφίσταται όταν το περιβάλλον απαιτεί από τα άτομα να κάνουν κάτι παραπάνω από αυτό που τους επιτρέπουν οι δυνατότητες τους Το περιβαλλοντικό άγχος ορίζεται ως η πίεση στο περιβάλλον που προκαλείται από ανθρώπινες δραστηριότητες ( όπως η πρόκληση ρύπανσης ) ή από φυσικά φαινόμενα ( όπως η εμφάνιση μιας ξηρασίας ).

Συμπτώματα Περιβαλλοντικού Άγχους (Εvans, 1989) Αύξηση των επιπέδων των ορμονών του στρες Αύξηση της αρτηριακής πίεσης Κόπωση, πονοκέφαλοι Ευερεθιστότητα, μειωμένη ανοχή Αίσθημα αδυναμίας, έλλειψη ελέγχου των στρεσογόνων παραγόντων Συμπεριφοριστικές προσπάθειες για την αλλαγή των στρεσογόνων παραγόντων Ψυχολογικά συμπτώματα Μειωμένη παραγωγικότητα, αυξημένα λάθη Μειωμένη ικανοποίηση από την εργασία, ή την ποιότητα ζωής

Ασθένειες που οφείλονται στο περιβαλλοντικό άγχος (Hans Selye,1946) Καρκίνος Νευροεκφυλισμός Πάρκινσον (PD) Κυτταρική γήρανση Συμπτώματα κατάθλιψης Κίνδυνος εγκεφαλικού επεισοδίου Κατά τον Cooper και τους συνεργάτες του, η προσπάθεια προσαρμογής στο στρες θα μπορούσε να βλάψει το σώμα. (Cooper et al, 1988)

Οκτώ Διαστάσεις για τον χαρακτηρισμό του περιβαλλοντικού στρες ( Gary W. Evans, Seldon Cohen) 1.Βαθμός στον οποίο ο παράγοντας είναι αντιληπτός 2.Ο τύπος της προσαρμογής που απαιτείται 3.Δυναμικότητα των γεγονότων 4.Ο βαθμός στον οποίο μπορεί να ελεγχθεί 5. Προβλεψιμότητα των παραγόντων 6.Εάν η πηγή είναι συνδεδεμένη με την ανθρώπινη συμπεριφορά 7.Διάρκεια και συχνότητα

Παράγοντες (Catharine Mannion, Ph.D.) Το περιβαλλοντικό άγχος διακρίνεται σε βιοτικούς και αβιοτικούς παράγοντες: Στους αβιοτικούς παράγοντες εντάσσεται η θερμοκρασία (χαμηλή ή υψηλή), το νερό που διακρίνεται αντίστοιχα σε ελλειμματικό όπως πχ ξηρασία και υπερβατικό όπως η πλημμύρα.επίσης περιέχεται στους αβιοτικούς παράγοντες και η ακτινοβολία. Στους βιοτικούς παράγοντες εντάσσονται τα χημικά στοιχεία όπως πχ αλάτι, αέρια, ιόντα, ζιζανιοκτόνα και εντομοκτόνα. Επιπρόσθετα εντάσσονται στους βιοτικούς παράγοντες ο άνεμος, ο θόρυβος, τα ηλεκτρικά και τα μαγνητικά επίπεδα κ.α

Tnau Agritech Portal Agriculture

Παράγοντες που προκαλούν άγχος (Caterine Mannion) Φυσικοί χημικοί βιολογικοί παράγοντες περιβαλλοντικές καταστάσεις, γεγονότα προκαλούν άγχος σε έναν οργανισμό και διαταραχές στην ομοιόσταση

Θόρυβος (Jack C. Westman, James Walters) Χαρακτηρίζεται από την ένταση, τη συχνότητα, την περιοδικότητα και διάρκεια. Απρόβλεπτη έκθεση στο θόρυβο αυξάνει την πίεση του αίματος και την καρδιακή συχνότητα και την αγωγιμότητα του δέρματος. Ο θόρυβος μπορεί να παράγει μειώσεις σε ορισμένα καθήκοντα και βελτιωμένη απόδοση σε άλλους τομείς. Προκαλεί απώλεια αλτρουιστικής συμπεριφοράς και αυξημένη επιθετικότητα και εχθρότητα υπό ακραίες συνθήκες θορύβου.

Ακτινοβολία (Rakesh Kumar Singh, Naresh C. Verma) Ακτινοβολία είναι το προϊόν της εκπομπής μιας πηγής, όπως σωματίδια ύλης ή ηλεκτρομαγνητικά κύματα που έχουν την τάση να απομακρύνονται από την πηγή, καθώς βάλλονται από αυτήν. Η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία είναι ακτινοβολία ενέργειας. Αποτελείται από δύο αδιαχώριστα κύματα, το ένα κύμα ονομάζεται ηλεκτρικό και το άλλο μαγνητικό. Η ταχύτητα της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας στο κενό είναι η ταχύτητα του φωτός (περίπου 300.000 χιλιόμετρα/δευτερόλεπτο )

Στρες στον τομέα της εργασίας (Park 2007) Το εργασιακό άγχος έχει άμεση σχέση με την τρέχουσα και μακροπρόθεσμη παραγωγικότητα των εργαζομένων, όσον αφορά τη μείωση των δραστηριοτήτων εργασίας και των απουσιών. Σχεδόν ένας στους πέντε άνδρες και γυναίκες που εργάζονταν τακτικά κάτω από άγχος πήραν τουλάχιστον μία ημέρα άδεια επειδή αδυνατούσαν να εργαστούν κατά τη διάρκεια των δύο εβδομάδων πριν από την έρευνα.

Επιπτώσεις στρεσογόνων παραγόντων

Επιπτώσεις στρεσογόνων παραγόντων (1) (Neil Greenberg, James A. Carr. Cliff H. Summers) Επηρεάζουν την αποδοτικότητα του ανθρώπου και τη συμπεριφορά του μέσα στο κοινωνικό πλαίσιο Οι άνθρωποι συνήθως γίνονται μη πρακτικοί, επιθετικοί και μη συνεργάσιμοι όταν βρίσκονται κάτω από πίεση.τείνουν να παίρνουν πιο γρήγορα αποφάσεις, και συνήθως είναι προσκολλημένοι σε μόνο 1 ή 2 επιλογές και αποτυγχάνουν να εξετάσουν εξ'ολοκλήρου την εικόνα Προσαρμογή σε καταστάσεις Η προσαρμογή μπορεί να είναι καλή βραχυπρόθεσμα, αλλά μπορεί να είναι επιβλαβής για την υγεία. Οι χρόνιοι στρεσογόνοι παράγοντες μπορούν να προκαλέσουν καρδιαγγειακές παθήσεις, γαστρεντερικά προβλήματα και μειωμένη ανοσία

Επιπτώσεις στρεσογόνων παραγόντων (2) Φυσιολογικές Επιδράσεις Ενδοκρινολογικές αντιδράσεις που χρησιμοποιούνται για τη μέτρηση του στρες. Αυξημένη αρτηριακή πίεση,, τα ποσοστά αναπνοής, μυϊκή ένταση και τον καρδιακό ρυθμό Παρατηρητικότητα Λεκτικοί Δείκτες : ελαττώματα στην ομιλία ( π.χ. επανάληψη, αλλαγή φράσης, ), γεμάτη παύσεις ( π.χ., αχ, mm ) και αυξημένος τόνος

Επιπτώσεις του στρες στο ανοσοποιητικό σύστημα ( Segerstorm, Miller 2004 ) Για το άγχος με σημαντική διάρκεια - από λίγες ημέρες έως μερικούς μήνες ή χρόνια, όπως συμβαίνει και στην πραγματική ζωή - όλες οι πτυχές της ανοσίας παίρνουν την κατηφόρα. Μακροχρόνιο ή χρόνιο στρες, προκαλεί μεγάλη φθορά και μπορεί να αποδυναμώσει το ανοσοποιητικό σύστημα.

Αποδοτικότητα στην εργασία (Βασιλάκη, Τριλίβα, Μπεζεβέγκης) Οι φτωχότερες επιδόσεις σε εργασίες που απαιτούν ταχεία αντίδραση, συνεχή προσοχή ή την προσοχή σε πολλαπλά καθήκοντα. Η μνήμη πάνω σε κάποιο τομέα της εργασίας μπορεί να είναι ασθενέστερη κάτω από την πίεση. Επίσης παρατηρείται χαμηλότερη κατανόηση σύνθετων πληροφοριών, όπως το πλαίσιο ή η θεματική διάρθρωση.

Τρόποι αντιμετώπισης του άγχους (1) (Helen Kennerley) Πρώτον, αναγνωρίζουμε το άγχος : Συμπτώματα άγχους όπως εξάντληση, απώλεια / αύξηση της όρεξης, πονοκέφαλοι, κλάμα, αϋπνία, και υπερυπνία. Θέστε ρεαλιστικούς στόχους για τον εαυτό σας Προσπαθήστε να απομακρυνθείτε από μια στρεσογόνα κατάσταση. Χειριστείτε κάθε εργασία που έρχεται, ή ασχοληθείτε επιλεκτικά με θέματα που έχουν κάποια προτεραιότητα. Μην αγχώνεστε για μικροπράγματα. Δώστε προτεραιότητα σε πιο σημαντικά πράγματα και αφήστε απ'έξω τα υπόλοιπα

Τρόποι αντιμετώπισης του άγχους (2) Διαλογισμός και ασκήσεις αναπνοής έχουν αποδειχθεί ότι είναι πολύ αποτελεσματικό στον έλεγχο του στρες Αλλάξτε τον τρόπο που βλέπετε την κατάστασή σας Κοιμηθείτε αρκετά Κάντε κάτι για τους υπόλοιπους για να απομακρυνθεί το μυαλό από το τρέχον πρόβλημα. Ασχοληθείτε με μια φυσική δραστηριότητα όπως κηπουρική, τρέξιμο, τένις κ.α. Αποφύγετε το αλκοόλ, το κάπνισμα και τα ναρκωτικά ΠΑΝΩ ΑΠ ΟΛΑ ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ!

Σας ευχαριστούμε για την προσοχή σας! mariella21@windowslive.com vasso_dal@hotmail.com eleni7406@hotmail.com

Βιβλιογραφία Lyle H. Miller, PhD, and Alma Dell Smith, PhD, Stress: The different kinds of stress. Διαθέσιμο στο διαδικτυακό τόπο: http://www.apa.org/helpcenter/stress-kinds.aspx (last access 7/12/14). Gary W. Evans, Seldon Cohen, Environmental Stress. Διαθέσιμο στο διαδικτυακό τόπο: http://www.psy.cmu.edu/~scohen/environstress.pdf (last access 7/12/14). Hoehn-Saric, R., & McLeod, D.R. (1988). Panic and Generalized Anxiety Disorders. In C.G. Last & M. Hersen (eds), Handbook of Anxiety Disorders, Pergamum Press, Oxford. Σταυρούλα Μητρούση, Αντώνιος Τραυλός, Ευµορφία Κούκια, Σοφία Ζυγά, Θεωρίες Άγχους : Mια κριτική ανασκόπηση. Διαθέσιμο στο διαδικτυακό τόπο: http://magazine.enne.gr/wpcontent/uploads/2013/11/theories_agxous_kritiki_anaskopisi.pdf (last access 7/12/14). Ελένη Βασιλάκη, Σοφία Τριλίβα, Ηλίας Μπεζεβέγκης, Το στρες, το άγχος και η αντιμετώπιση τους. Ελληνικά Γράμματα, 2001. John Cairns Jr. (2013) Environmental Stress, Encyclopedia of Biodiversity Volume 7 Waltham, MA: Academic Press, 2013. Caterine Mannion, PhD Distinguishing Disease and Insect Problems from Environmental Stresses. Διαθέσιμο στο διαδικτυακό τόπο: http//trec.ifas.ufl.edu/mannioncmannion@ufl.edu. Jack Westman, James R. Walters, Environmental Health Perspectives, Vol.41, 1981. Rakesh Kumar Singh, Naresh C. Verma, Effect of Environmental stress on radiation response of Saccaromyces cerevisiae, Indian Journal of Biochemistry & Biophysics, Vol.36, October 1999. Neil Greenberg, James A. Carr, Cliff H. Summers, Causes and Consequences Of Stress, Integ. And Comp. Biology, 2002. Helen Kennerley, Ξεπερνώντας το άγχος, Ινστιτούτο Έρευνας και Θεραπείας της Συμπεριφοράς,Ελληνικά Γράμματα,2009.