ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΣΦΑΓΙΟΥ ΚΑΙ ΚΡΕΑΤΟΣ ΟΡΝΙΘIΩΝ ΣΤΑ ΣΙΤΗΡΕΣΙΑ ΤΩΝ ΟΠΟΙΩΝ ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ ΟΞΙΚΗ α- ΤΟΚΟΦΕΡΟΛΗ, ΓΛΥΚΑΝΙΣΟΣ Ή ΜΕΛΙΣΣΟΧΟΡΤΟ Αναστασιάδου Μ. (1), Παπιγγιώτη Ε. (1), Ντότας Β. (1), Χατζηζήσης Λ. (2), Γεωργίου Ι. (3), Ντότας. (1) (1) Τοµέας Ζωικής Παραγωγής, Γεωπονική Σχολή Α.Π.Θ. (2) Τµήµα Ζωικής Παραγωγής, Τ.Ε.Ι. Λάρισας (3) Τµήµα Χηµικών Μηχανικών, Πολυτεχνική Σχολή Α.Π.Θ.
ΤΑ ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ ΦΥΤΑ Η χρήση φυσικών προϊόντων στη διατροφή του ανθρώπου ήταν γνωστή από αρχαιοτάτων χρόνων. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται ενδιαφέρον για τη χρήση αρωµατικών φυτών και στη διατροφή των αγροτικών ζώων. Τα αρωµατικά φυτά χαρακτηρίζονται από τις παρακάτω ωφέλιµες ιδιότητες: ه Αντικαρκινική δράση. Το National Cancer Institute έχει προσδιορίσει πάνω από 30.000 φυτά µε αντικαρκινική δράση. ه Αντιβακτηριακές ιδιότητες. Τα αιθέρια έλαια πολλών αρωµατικών φυτών δρουν ενάντια σε µεγάλο αριθµό βακτηρίων.
Αντιµυκητιακές ιδιότητες. Τα αιθέρια έλαια φυτών της οικογένειας Umbellifereae (άνηθο, µάραθος, αγριοκύµινο και γλυκάνισος) δρουν ανασταλτικά στην ανάπτυξη πολλών ειδών µυκήτων, Αντιοξειδωτικήه δράση. Φυτά που είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικές ουσίες είναι εκείνα που περιέχουν καροτενοειδή, φλαβονοειδή και άλλα. Αντιφλεγµονώδηςه δράση. Οφείλεται σε διάφορα συστατικά όπως οι ταννίνες και οι σαπωνίνες, όρεξης. ιορθωτικά ه της γεύσης και ενισχυτικά της
ΓΛΥΚΑΝΙΣΟΣ ( Pimpinella anisum L.)
Ανήκει στην οικογένεια Umbelliferae. Φυτό : Μονοετές, ποώδες ύψους 50 80 cm Άνθη : Μικρά, λευκά σε σκιάδια Στέλεχος : ιακλαδιζόµενο µε λεπτές ραβδώσεις Καρπός : Ωοειδής ή επιµήκης, χνουδωτός, έντονα αρωµατικός. Άνθηση : Ιούλιος Αύγουστος Συλλογή : Σεπτέµβριος Ποικιλίες : Τέσσερις ποικιλίες, µε καλύτερη την ισπανική, εξαιτίας του δυνατού αρώµατός της.
Ι ΙΟΤΗΤΕΣ ΓΛΥΚΑΝΙΣΟΥ Από την ξήρανση των σπόρων του φυτού που ευδοκιµεί στις Μεσογειακές χώρες και την Ασία, λαµβάνεται ο γλυκάνισος. Κύρια συστατικά του αιθέριου ελαίου του γλυκάνισου, το οποίο εξάγεται από τα σπέρµατα, είναι : Ανισόλη 78% - 95% Εστραγόλη 2% 3% Ανισαλδεΰδη 1,5% Τοαιθέριοέλαιοτουγλυκάνισουπαρουσιάζει: Αντιβακτηριακές Αποχρεµπτικές Σπασµολυτικές Τονωτικές Αντιοξειδωτικές ιδιότητες
ΜΕΛΙΣΣΟΧΟΡΤΟ (Melissa Officinalis L.)
Ανήκει στην οικογένεια Labiatae ( Lamiaceae ) Φυτό : Πολυετής πόα Βλαστός : Τετραγωνικός, πολύκλαδος, ύψους 40 80 cm Φύλλα : Ωοειδή, πριονωτά µε γλυκιάοσµή λεµονιού. Άνθη : Λευκά ή ροδίζοντα Άνθηση : Ιούνιος Αύγουστος Ποικιλίες : Αναφέρονται οι All Gold και Aurea
Ι ΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕΛΙΣΣΟΧΟΡΤΟΥ Το αιθέριο έλαιο του φυτού λαµβάνεται ύστερα από απόσταξη µεατµό. Κύρια συστατικά του αιθέριου ελαίου είναι : Γερανιάλη 13,0 % Γερανολικό οξύ 7,1 % Κιτρονελλάλη 12,9 % β καριοφυλλίνη 2,7 % Το αιθέριο εκχύλισµα τουµελισσόχορτου παρουσιάζει: Αντιµικροβιακές Αντιισταµινικές Αντιικές Σπασµολυτικές Αντιοξειδωτικές ιδιότητες.
ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΜΑΤΟΣ εν υπάρχουν βιβλιογραφικές αναφορές, πλην µίας (Ciftcis et al, 2006) για το γλυκάνισο, σχετικά µε τη χρήση γλυκάνισου ή µελισσόχορτου στη διατροφή των αγροτικών ζώων. Ακόµη, είναι γνωστό ότι τα µίγµατα διατροφής των αγροτικών ζώων περιέχουν ως αντιοξειδωτικό τη βουτυλουδροξυ-ανισόλη ( ΒΗΑ ), συνθετική ουσία, ανάλογης χηµικής δοµής µε την ανισόλη, που περιέχεται στο γλυκάνισο. Για το λόγο αυτό προβήκαµε στη διεξαγωγή της παρούσης έρευνας, σκοπός της οποίας ήταν η διερεύνηση της επίδρασης της προσθήκης αλεσµένων σπόρων γλυκάνισου ή αλεσµένων φύλλων και βλαστών µελισσόχορτου σε µίγµατα διατροφής κρεοπαραγωγών ορνιθίων, µε στόχο την ενδεχόµενη αύξηση των αποδόσεων και τη βελτίωση της ποιότητας του σφαγίου.
ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟ ΟΙ Τετρακόσια ογδόντα (480) κρεοπαραγωγά ορνίθια, τύπου Ross, ηλικίας νεοσσού ηµέρας. Εκτροφή στο δάπεδο σε κλειστό πτηνοτροφείο µε ρυθµιζόµενο περιβάλλον του Αγροκτήµατος του Α.Π.Θ.. Εφαρµόστηκε το προβλεπόµενο πρόγραµµα εµβολίων, φωτισµού και θέρµανσης Χορήγηση τροφής και νερού κατά βούληση. Τα ορνίθια κατανεµήθηκαν τυχαία σε έξι διατροφικές επεµβάσεις: Μάρτυρας (Μ). Ένα τυπικό εµπορικό µίγµα κρεοπαραγωγών ορνιθίων. Μάρτυρας + 200mg οξικής α- τοκοφερόλης/ kg µίγµατος ( E ). Μάρτυρας + 5 ή 10 g γλυκάνισου/ kg µίγµατος (Γ-5, Γ-10 ). Μάρτυρας + 5 ή 10 g µελισσόχορτου/ kg µίγµατος ( ΜΕ-5, ΜΕ-10 ).
Πίνακας 1. Σύνθεση του σιτηρεσίου µάρτυρας(μ) των κρεοπαραγωγών ορνιθίων Συστατικά Σίτος µαλακό Σογιάλευρο (44%) Άλφες σίτου Φυτικό λίπος Μαρµαρόσκονη Πρωτεΐνες µπιζελιού ( 60%) Φωσφορικό µονοασβέστιο (22MCP) Σογιέλαιο Βιολυσίνη (65) Μεθειονίνη (99) Θρεονίνη Αλάτι Πρόµιγµα βιταµινών + ιχνοστειχείων Σόδα Αραβινοξυλανάση + φυτάση Σύνολο Περιεκτικότητα ( ) 483,40 296,70 100,00 50,00 15,60 14,80 13,10 12,00 4,65 3,20 0,60 2,56 2,50 1,35 0,26 1000
Πίνακας 2. Υπολογισθείσα* και χηµική σύσταση κατά Weende του σιτηρεσίου µάρτυρας Συστατικά Υπολογισθείσα Χηµική % Ξηρή ουσία Αζωτούχες ουσίες Ινώδεις ουσίες Λιπαρές ουσίες Τέφρα Λυσίνη Μεθειονίνη + κυστίνη Ca Ολικός Ρ Βιταµίνη Ε (mg/kg ) Μεταβολίσιµη Ενέργεια(kcal / kg) * Πίνακες ΝRC ( 1994 ) 89,36 21,00 3,07 7,68 5,44 1,30 0,98 0,91 0,67 30 3180 87,8 20,5 2,9 7,4 5,4
Επίσης µετρήθηκε η συγκέντρωση µηλονικής διάλδευδης (ΜDA) σε δείγµατα των 6 σιτηρεσίων, που διατηρήθηκαν σε θερµοκρασία περιβάλλοντος για 1 µήνα. Στον πίνακα 2α φαίνεται η συγκέντρωση της MDA στα δείγµατα των 6 ζωοτροφών Πίνακας 2α. Συγκέντρωση MDA στα σιτηρέσια Σιτηρέσια Μ Ε Γ-5 Γ-10 ΜΕ-5 ΜΕ-10 MDA(ng/g) 0,325 0,256 0,285 0,222 0,343 0,246
ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΟΥ ΕΞΕΤΑΣΤΗΚΑΝ Βάρος ορνιθίων ( ανά 2 εβδοµάδες ζύγιση του συνόλου των ορνιθίων) Ρυθµός ανάπτυξης Κατανάλωση τροφής ( ανά εβδοµάδα ) Εκµετάλλευση τροφής ( ανά εβδοµάδα ) Θνησιµότητα (καθηµερινά και συνολική )
ΠΟΙΟΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΟΥ ΜΕΤΡΗΘΗΚΑΝ Σωµατικό βάρος σφαγής Βάρος σφαγίου (θερµό-ψυχρό) Απόδοση σφαγίου (θερµό-ψυχρό) Χρωµατισµός σφαγίου Περιεκτικότητα ψυχρού σφαγίου σε εδώδιµο ιστό και οστά Περιεκτικότητα του εδώδιµου ιστού σε ολικές πρωτεΐνες, λίπος, υγρασία και τέφρα. Ακόµη, σε δείγµατα ορού αίµατος (4 ορνίθια/επέµβαση) µετρήθηκε η συγκέντρωση χοληστερόλης τριγλυκεριδίων και ορισµένων ενζύµων.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Πίνακας 3. Παραγωγικά χαρακτηριστικά ορνιθίων Eπεµβάσεις Μ Ε Γ-5 Γ-10 ΜΕ-5 ΜΕ-10 SE Αριθµός ορνιθίων 80 80 80 80 80 80 - - Αρχικό βάρος (g g ) 40 40 40 40 40 40 - ΜΣ Τελικό βάρος (g) 2410 b 2495 c 2305 a 2536 c 2571 c 2431 b 95 * Ρυθµός ανάπτυξης ( g/ηµ ηµ) 56,4 b 58,5 c 54,9 a 59,4 c 60,3 c 56,2 b 1,6 * Κατανάλωση τροφής (g/ηµ ηµ) 89,1 b 92,4 b 85,1 a 94,5 b 91,6 b 83 a 4,5 * P Εκµετάλλευση τροφής (kg τροφής /kg ΖΒ) Θνησιµότητα 1,58 b 2 1,58 b 1 1,55 ab 0 1,59 b 1 1,52 a 0 1,59 b 2 0,05 2 * - 1. Μέσοιόροικαιτυπικόσφάλµα µέσων όρων 2. a, b, c. Μέσοι όροι στην ίδια γραµµή µε διαφορετικό εκθέτη διαφέρουν σηµαντικά (P<0,05)
Πίνακας 4. Απόδοση σφαγίου κρεοπαραγωγών ορνιθίων Επεµβάσεις n Βάρος σφαγής (kg) Βάρος σφαγίου( kg) Θερµό Ψυχρό Απόδοση σφαγίου% Θερµό Ψυχρό Μ Ε Γ-5 Γ-10 ΜΕ-5 ΜΕ-10 20 20 20 20 20 20 2,26±0,09 ab 2,43±0,06 c 2,40±0,07 c 2,41±0,05 c 2,36±0,06 bc 2,14±0,07 a 1,73±0,03 ab 1,96±0,04 c 1,90±0,06 c 1,91±0,05 c 1,84±0,06 bc 1,60±0,08 a 1,68±0,08 a b 1,84±0,05 c 1,83±0,08 c 1,83±0,06 c 1,77±0,06 bc 1,55±0,07a 76,5±2,2 ab 78,6±1,7 c 79,4±1,8 c 79,2±2,2 c 77,8±2,6 bc 74,6±3,4 a 74,3±2,4 ab 75,8±1,8 b 76,2±1,8 b 75,9±2,0 b 75,2±2,2 ab 72,8±3,0 a 1. Μέσοιόροικαιτυπικέςαποκλίσεις. 2. a, b, c. Μέσοι όροι στην ίδια στήλη µε διαφορετικό εκθέτη διαφέρουν σηµαντικά (P<0,05)
Πίνακας 5. Περιεκτικότητα ψυχρού σφαγίου σε εδώδιµο ιστόκαιοστά M Ε Γ-5 Γ-10 ΜΕ-5 ΜΕ-10 n 10 10 10 10 10 10 342±35 a 400±38 b 344±31 a 438±42 b 360±36 a 406±30 b Ανά kg ψυχρού σφαγίου Οστά Εδώδιµoς ιστός g % g % 24,1±2,2 ab 24,2±2,3 ab 21,7±1,8 a 26,2±1,8 b 24,3±2,4 ab 25,3±2,0 b 1077±82 a 1250±85 b 1238±74 b 1236±71 b 1120±67 a 1196±64 ab 75,9±2,7 ab 75,8±3,4 ab 78,3±2,9 c 73,8±3,1 a 75,7±2,8 ab 74,7±2,3 a 1. Μέσοιόροικαιτυπικέςαποκλίσεις 2. a, b Μέσοι όροι στην ίδια στήλη µε διαφορετικό εκθέτη διαφέρουν σηµαντικά (P<0,05)
Πίνακας 6. Χηµική σύσταση κατά Weende εδώδιµου ιστού σφαγίου Χηµική σύσταση (%) M Ε Γ-5 Γ-10 ΜΕ-5 ΜΕ-10 n 10 10 10 10 10 10 Ξηρή ουσία 24,0±1,4 a 25,0±1,5 ab 24,5±1,3 a 26,0±1,5 b 25,0±1,4 ab 25,5±1,3 b Αζωτούχες ουσίες 20,3±0,9 ab 19,4±0,7 a 20,8±1,1 b 19,3±0,3 a 19,1±0,4 a 19,2±0,6 a Λιπαρές ουσίες 2,5±0,07 ab 2,5±0,05 ab 2,3±0,06 a 2,5±0,08 ab 2,6±0,09 b 2,7±0,12 b Τέφρα 0,97±0,04 1,02±0,05 0,93±0.05 0,95±0,05 0,98±0,04 1,12±0,06 1. Μέσοιόροικαιτυπικέςαποκλίσεις 2. a, b Μέσοι όροι στην ίδια στήλη µε διαφορετικό εκθέτη διαφέρουν σηµαντικά (P<0,05)
Πίνακας 7. Χρωµατισµός σφαγίου 1 κρεοπαραγωγών ορνιθίων L a b Επεµβάσεις Σ Μ Σ Μ Σ Μ n + - + - + - + - + - + - M 10 67,1 a 59,0 a 61,1 ab 53,2 a 9,4 12,8 12,4 16,7 10,0 12,2 7,6 12,9 E 10 65,4 a 59,3 a 64,3 b 53,1 a 11,7 17,1 9,9 15,3 16,8 12,2 14,0 11,8 Γ-5 10 69,5 ab 64,1 ab 57,7 a 53,1 a 13,0 15,9 9,6 14,1 8,7 11,0 10,3 10,0 Γ-10 10 73,2 b 68,5 b 58,3 a 56,1 ab 11,2 14,1 8,4 13,1 13,3 12,1 11,3 9,1 ΜΕ-5 10 74,1 b 69,9 b 63,2 b 60,1 b 13,9 17,2 10,1 15,9 10,1 11,1 10,9 10,8 ΜΕ-10 10 74,1 b 69,9 b 62,2 ab 60,0 b 12,3 15,1 9,1 15,0 14,1 12,9 12,0 10,0 SE 10 3,2 2,8 3,5 3,6 Ρ 10 * * * * Σ:Στήθος, M:Μηρός, + : µεδέρµα, - : χωρίς δέρµα L:Lightness, a : yellowness, b: redness 1 Μέσοιόροικαιτυπικόσφάλµα a,,b Μέσοιόροιστηνίδιαστήληµε διαφορετικό εκθέτη διαφέρουν σηµαντικά (P<0,05)
Πίνακας 8. Βιοχηµικές παράµετροι 1 ορού αίµατος ορνιθίων Επεµβάσεις n Χοληστε ρόλη Τριγλυκε ρίδια ALP ALT CK LDH γ-gt AST mg/dl I.U./L M 4 123 88 a 2672 4.3 3479 2744 6.3 318 E 4 132 76 b 2700 4.8 3563 2815 7.8 284 Γ-5 4 128 65 c 2791 4.7 3503 2933 8.0 312 Γ-10 4 129 64 c 2767 3.5 3677 3200 8.7 322 ΜΕ-5 4 126 69 bc 2765 4.0 3580 2912 9.0 276 ΜΕ-10 4 124 64 c 2633 3.7 3060 2867 8.7 278 SE 7.6 5.2 108 0.8 125 112 0.6 24 P NS * NS NS NS NS NS NS 1 Μέσοι όροι και τυπικό σφάλµα a, b, c Μέσοι όροι στην ίδια στήλη µε διαφορετικό εκθέτη διαφέρουν σηµαντικά
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Το τελικό σωµατικό βάρος και ο ρυθµός ανάπτυξης ήταν σηµαντικά µεγαλύτερα στις επεµβάσεις Ε, Γ-10 και ΜΕ-5 σε σύγκριση µε τις υπόλοιπες επεµβάσεις. Η απόδοση των ορνιθίων σε θερµό και ψυχρό σφάγιο, η περιεκτικότητα του σφαγίου σε εδώδιµο ιστό και οστά καθώς επίσης και η περιεκτικότητα του εδώδιµου ιστού σε πρωτεΐνη, λίπος, υγρασία και τέφρα δεν επηρεάστηκαν από τη συµµετοχή των παραπάνω αρωµατικών φαρµακευτικών φυτών στα σιτηρέσια Το χρώµα του σφαγίου, στο στήθος και το µηρό, ήταν προοδευτικά ανοιχτότερο στις επεµβάσεις που περιείχαν γλυκάνισο ή µελισσόχορτο σε σύγκριση µε το µάρτυρα. Η προσθήκη γλυκάνισου ή µελισσόχορτου δε φαίνεται να συγκέντρωση χοληστερόλης.όµως Όµως, συνέβαλε, στη σηµαντική επιπέδου των τριγλυκεριδίων στον ορό του αίµατος επηρέασε τη µείωση του
ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Τα αποτελέσµατα της παρούσης εργασίας υποδηλώνουν ότι η προσθήκη γλυκάνισου ή µελισσόχορτου, σε ποσότητες 10 και 5 g /kg µίγµατος, αντίστοιχα, µπορεί να έχει µια θετική δράση, ανάλογη της βιταµίνης Ε στις αποδόσεις των ορνιθίων. Ωστόσο, χρειάζεται περαιτέρω έρευνα, σε µεγάλης κλίµακας εµπορικές εκτροφές για την επιβεβαίωση των ευρηµάτων της παρούσης έρευνας.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Ο γλυκάνισος και το µελισσόχορτο µπορούν να χρησιµοποιηθούν ως προσθετικά στη διατροφή των κρεοπαραγωγών ορνιθίων µε στόχο τη βελτίωση των αποδόσεων. Η χρήση του γλυκάνισου, πέραν της ποτοποιΐας (τσίπουρο, ούζο κ.ά.).) µπορεί να διευρυνθεί µε την αξιοποίησή του και στη βιοµηχανία ζωοτροφών. Η καλλιέργεια του µελισσόχορτου ενθαρρύνεται λόγω της υψηλής προσαρµοστικότητάς του στις εδαφοκλιµατικές συνθήκες της χώρας µας. Η έρευνα πρέπει να συνεχιστεί για τη διαπίστωση των επιδράσεων τους στην οξειδωτική σταθερότητα του σφαγίου.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Θερµές ευχαριστίες εκφράζονται προς: Τη Βιοµηχανία Ζωοτροφών ΑΦΟΙ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ Α.Β.Ε.Ε. για την δωρεάν χορήγηση ζωοτροφών. Την Πτηνοτροφική Εταιρεία «ΦΡΕΣΚΟΤ» για τη δωρεάν διάθεση των νεοσσών.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ