ΕΝΟΤΗΤΑ Δ. Χωρική Ανάλυση

ΕΝΟΤΗΤΑ Δ. Χωρική Ανάλυση 4.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στο προηγούμενο κεφάλαιο ασχοληθήκατε με την δημιουργία Βάσεων Γεωχωρικών δεδομένων. Στο κεφάλαιο αυτό θα ασχοληθείτε με τη διαχείριση των γεωχωρικών δεδομένων με τελικό στόχο την ανάλυσή τους έτσι ώστε να αναζητήσετε λύσεις για τα προβλήματα που σας απασχολούν. Πρέπει να σημειωθεί ότι τόσο η διαχείριση των χωρικών δεδομένων όσο και η χωρική ανάλυση περιλαμβάνουν μια σειρά από διαδικασίες, οι οποίες δεν είναι πάντα εύκολο αλλά ούτε και εφικτό να αποδοθούν σε μία από τις παραπάνω βασικές λειτουργίες των ΓΣΠ. Και αυτό γιατί η διαφοροποίηση μεταξύ διαχείρισης και ανάλυσης έχει θεσπιστεί για καθαρά εκπαιδευτικούς λόγους. Με βάση τα παραπάνω η διαχείριση Γεωγραφικών δεδομένων θεωρείται ότι περιλαμβάνει συγκεκριμένες διαδικασίες με τις οποίες η θέση, η τοπολογία και τα χαρακτηριστικά των γεωγραφικών οντοτήτων μπορούν να διαφοροποιηθούν ως προς τη δομή και την οργάνωσή τους εντός του ΓΣΠ στο οποίο ευρίσκονται. Με γνώμονα επομένως την εκπαιδευτική διαδικασία, η διαχείριση δεδομένων πρέπει να αφορά τις παρακάτω διαδικασίες: Βάσεις δεδομένων Προβολικά Συστήματα Διαχείριση αρχείων Μεταδεδομένα Επιλογή βάσει των περιγραφικών χαρακτηριστικών Επιλογή βάσει των γεωμετρικών χαρακτηριστικών Επιλογή βάσει χωρικών θέσεων Προαναλυτικές διαδικασίες 261

4.1.1 Βάσεις Δεδομένων Στην ενότητα Γ έχει γίνει εκτενής αναφορά στις Γεωγραφικές Βάσεις δεδομένων και στο ρόλο που διαδραματίζουν σε ένα Γεωγραφικό Σύστημα Πληροφοριών. 4.1.2 Προβολικά Συστήματα Η διαχείριση των Γεωδαιτικών Συστημάτων Αναφοράς είναι μια σημαντική διαδικασία στα πλαίσια ενός Γεωγραφικού Συστήματος Πληροφοριών, αφού εξασφαλίζει τη σωστή εμφάνιση και κυρίως τη χωρική ανάλυση των χωρικών δεδομένων. Επιγραμματικά, ένα Γεωδαιτικό Σύστημα Αναφοράς χρησιμοποιεί μια τρισδιάστατη σφαιρική επιφάνεια για να προσδιορίσει θέσεις πάνω στη γήινη επιφάνεια. Υπάρχει λοιπόν η έννοια του γεωδαιτικού datum, ως βασικής αρχής αναφοράς, το οποίο δηλώνει τη θέση του ελλειψοειδούς ως προς ένα γεωκεντρικό σύστημα αναφοράς. Τα datums λοιπόν, είναι σημεία ελέγχου τοπικά ή παγκόσμια για την εξυπηρέτηση πρακτικών αναγκών της Τοπογραφίας (προσδιορισμός θέσης, αποτυπώσεις). Ένα σημείο πάνω στη γήινη επιφάνεια προσδιορίζεται από το Γεωγραφικό μήκος λ, το Γεωγραφικό πλάτος φ, και το ορθομετρικό υψόμετρο Η. Τα λ και φ είναι γωνίες που μετριούνται από το κέντρο της γης έως το συγκεκριμένο σημείο στην επιφάνειά της. Οι γωνίες μετριούνται σε μοίρες ή σε βαθμούς. Μια βασική διαδικασία που εντάσσεται στον καθορισμό του Γεωδαιτικού Συστήματος Αναφοράς είναι ο τρόπος με τον οποίο η σφαιρική τρισδιάστατη επιφάνεια της γης προβάλλεται μετά από αναγωγές σε έναν επίπεδο διδιάστατο χάρτη. Η βιβλιογραφία έχει δείξει ότι μπορούμε να "προβάλουμε" τη σφαίρα (ή για την ακρίβεια το ελλειψοειδές) σε μια από τις εξής επιφάνειες: την επίπεδη επιφάνεια, τον κύλινδρο και τον κώνο και στη συνέχεια, αφού τις "απλώσουμε", να δημιουργήσουμε το χάρτη. Η διαδικασία αυτή οδηγεί στη δημιουργία μιας σειράς προβολικών συστημάτων, οι αρχές των οποίων και η χρησιμότητά τους ξεφεύγει από τους στόχους αυτού του εγχειριδίου. 262

Τα κυριότερα προβολικά συστήματα που χρησιμοποιούνται στην Ελλάδα είναι: Το σύστημα HATT με datum, τo Παλαιό Ελληνικό Datum, με αρχή το βάθρο του Αστεροσκοπείου Αθηνών και ελλειψοειδές το Bessel. Όλη η Ελλάδα είναι χωρισμένη σε 130 περίπου σφαιροειδή τραπέζια για να μειωθούν οι παραμορφώσεις. Τα κέντρα των τραπεζίων μεταβάλλονται ανά 30 με συντεταγμένες στις ακέραιες μοίρες και 15 ή 45. Το σύστημα αυτό χρησιμοποιήθηκε από διάφορες πολιτικές Υπηρεσίες και την ΓΥΣ ιδίως για κλίμακες 1:5000, 1:2000 κλπ. Το Ελληνικό Γεωδαιτικό Σύστημα Αναφοράς 1987 (ΕΓΣΑ 87), είναι το νέο Ελληνικό Datum που υλοποιήθηκε το 1987, χρησιμοποιεί το ελλειψοειδές GRS80 με αρχή το κεντρικό βάθρο του Διονύσου. Η Ελλάδα είναι χωρισμένη σε μία ζώνη, με κεντρικό μεσημβρινό λο = 24 ο και συντελεστή κλίμακας 0.9996. Ο κεντρικός Μεσημβρινός απεικονίζεται στο επίπεδο ως άξονας των Υ, ενώ ο ισημερινός ως άξονας των Χ. Για να μην υπάρχουν αρνητικές συντεταγμένες στον άξονα των Χ, θεωρήθηκε ότι ο κεντρικός μεσημβρινός έχει τιμή Χο = 500000 μέτρα. Η προβολή είναι εγκάρσια μερκατορική. Το Σύστημα UTM με Datum το ευρωπαϊκό datum του 1950 (γνωστό και ως ED50) με αρχή το Postdam της Γερμανίας και χρησιμοποιεί το ελλειψοειδές του Hayford. Η Ελλάδα έχει χωριστεί σε δύο ζώνες των 6 ο με κεντρικούς μεσημβρινούς λο = 21 ο και λο = 27 ο με συντελεστή κλίμακας Κο =0.9996. Οι Ζώνες αυτές έχουν αριθμό 34 και 35 αντίστοιχα Το σύστημα αυτό χρησιμοποιείται από την ΓΥΣ στους χάρτες 1:50000 και 1:250000. Το WGS84 το οποίο χρησιμοποιείται από τα συστήματα GPS και αποδίδεται με τις γεωγραφικές συντεταγμένες φ (Γεωγραφικό πλάτος) και λ (Γεωγραφικό μήκος). Το λογισμικό ArcGIS 10 έχει ενσωματωμένα τα εξής Ελληνικά Προβολικά Συστήματα: WGS84, UTM και Greek_grid (ΕΓΣΑ87). Δυστυχώς τα υπόλοιπα Προβολικά Συστήματα που συναντώνται στον ελλαδικό χώρο και κυρίως το Hatt (Χάρτες ΓΥΣ, Υπουργείου Γεωργίας 1:5000) δεν υποστηρίζονται από το ArcGIS 10, τουλάχιστον στην παρούσα φάση. Λύση μπορεί να υπάρξει με τη βοήθεια του 263

λογισμικού Goord_gr, και της εντολής Spatial Adjustment, όπως θα διαπιστώσετε από την αντίστοιχη άσκηση στην οποία θα αναφερθούμε παρακάτω. 4.1.3 Διαχείριση αρχείων Οι διαδικασίες αυτές βοηθούν το χρήστη στην καλύτερη αντιμετώπιση των παρακάτω λειτουργιών: δημιουργία νέου αρχείου, αντιγραφή αρχείου, διαγραφή αρχείου, μετονομασία αρχείου, καθώς και εισαγωγή και εξαγωγή αρχείων από το Γεωγραφικό Σύστημα αρχείων. Όλες οι παραπάνω διαδικασίες επιτελούνται με τη βοήθεια του ArcCatalog, το οποίο ουσιαστικά ενσωματώνει τις λειτουργίες του εξερευνητή των Windows (Explorer) προσθέτοντας επιπλέον τη δυνατότητα χειρισμού των χωρικών δεδομένων. Επιγραμματικά, με το πρόγραμμα αυτό μπορείτε να εξερευνήσετε, να αναζητήσετε, να διαχειριστείτε και να ελέγξετε την ποιότητα των γεωγραφικών δεδομένων σας. 4.1.4 Μεταδεδομένα Τα Μεταδεδομένα είναι δεδομένα που περιγράφουν ή δίνουν πληροφορίες για τα γεωγραφικά δεδομένα ενός Γεωγραφικού Συστήματος Πληροφοριών. Στόχος τους είναι να καταστήσουν τα χωρικά δεδομένα κατανοητά και χρήσιμα σε κάθε χρήστη τεκμηριώνοντας με λεπτομέρεια και εντοπίζοντάς τα με ακρίβεια. Ως αποτέλεσμα, τόσο οι παραγωγοί όσο και οι χρήστες των δεδομένων επιτυγχάνουν τους στόχους τους καλύτερα. Από τις διάφορες μορφές (πρότυπα) των μεταδεδομένων, που έχουν κατά καιρούς προταθεί, σήμερα έχουν επικρατήσει η ISO και η FGDC. Επιπλέον όλα τα ΓΣΠ, διαθέτουν εργαλεία για τη διαχείριση των μεταδεδομένων και την τελική εξαγωγή τους σε μορφή XML για τη διάχυσή τους στο διαδίκτυο. Η γλώσσα XML είναι μια γλώσσα επισημάνσεων (markup language), ανεξάρτητη από την πλατφόρμα του λειτουργικού συστήματος και γι αυτό χρησιμοποιείται για την ανάγνωση των μεταδεδομένων από οποιονδήποτε υπολογιστή. Στη χώρα μας πρόσφατα έχει ψηφισθεί ο νόμος 3882/2010 για την Εθνική Υποδομή ΓΕωχωρικών Πληροφοριών (ΕΥΓΕΠ). Ο νόμος αυτός μεταξύ των άλλων υποχρεώνει όλους τους φορείς που διατηρούν χωρικά δεδομένα να δημιουργήσουν μεταδεδομένα τηρώντας την κοινοτική οδηγία Inspire. Τα πρότυπα μεταδεδομένων που υποστηρίζει το 264

Inspire είναι τα ISO 19115 και ISO 19119. Περισσότερα για την κοινοτική οδηγία Inspire μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα http://inspire.jrc.ec.europa.eu/ Ένα ΓΣΠ, επομένως, θα πρέπει να διαθέτει έναν διορθωτή μεταδεδομένων για την εισαγωγή και διόρθωση των μεταδεδομένων και έναν συγχρονιστή μεταδεδομένων, ώστε αυτόματα να μετατρέπει τα μεταδεδομένα από ένα πρότυπο σε ένα άλλο. Η διαδικασία αυτή στο ArcGIS γίνεται με το ArcCatalog. 4.1.5. Επιλογή χαρακτηριστικών (Selection) Η διαδικασία αυτή αναφέρεται στη χρήση των ιδιοτήτων ενός θεματικού επιπέδου για την ανάληψη πληροφορίας που βασίζεται στις επιλεγμένες αυτές ιδιότητες. Πιο συγκεκριμένα, αφορά στην: Αναζήτηση στα περιγραφικά χαρακτηριστικά. Αναζήτηση στις Χωρικές-Γεωμετρικές οντότητες. Αναζήτηση βάσει Γεωγραφικής θέσης των οντοτήτων. Αναζήτηση βάσει μιας οντότητας που βρίσκεται μέσα σε μια άλλη οντότητα (What is Inside). Πρέπει να σημειωθεί ξανά ότι οι παραπάνω διαδικασίες αναφέρονται ως διαχειριστικές απλώς για διδακτικούς λόγους, αφού οι αναζητήσεις αυτές αφενός χρησιμοποιούν συνήθως μεθόδους ανάλυσης (π.χ. αλληλεπίθεση) και αφετέρου τα όρια μεταξύ διαχείρισης και ανάλυσης χωρικών δεδομένων δεν είναι πάντοτε ευκρινή, δεδομένου ότι η επιλογή οντοτήτων αποτελεί ικανή και αναγκαία συνθήκη κάθε ανάλυσης. Οι πιο σημαντικές από τις διαδικασίες αυτές είναι οι παρακάτω. 4.1.5.1 Αναζήτηση Περιγραφικών Χαρακτηριστικών Η επιλογή μέσω περιγραφικών χαρακτηριστικών γίνεται με ερωτήματα SQL στη Βάση Γεωγραφικών Δεδομένων. Τα ερωτήματα SQL μπορεί να είναι από πολύ απλά, όπως «Επίλεξε όλες τις χρήσεις γης με χρήση δασική», μέχρι πολύπλοκα, όπως Επίλεξε όλες τις χρήσεις γης με χρήση δασική ή Μικτή δασική και με εμβαδόν μεγαλύτερο των 10 στρεμμάτων. Ο εξυπηρετητής ερωτημάτων του ΓΣΠ 265

αναζητά συγκεκριμένα δεδομένα μέσα στη Γεωγραφική Βάση έτσι ώστε να πληρούνται οι απαιτήσεις του χρήστη και στο τέλος αποδίδει έναν κατάλογο επιλεγμένων οντοτήτων τον οποίο ο χρήστης μπορεί να εξετάσει στην οθόνη του Η/Υ, να συνεχίσει με κάποιου είδους στατιστική επεξεργασία των δεδομένων του ή τέλος να συνεχίσει με κάποιες διαδικασίες χωρικής ανάλυσης. Η αναζήτηση που φαίνεται στη διπλανή εικόνα αφορά μια απλή αναζήτηση όλων των χρήσεων γης που χαρακτηρίζονται ως δασικές. Το ΓΣΠ αναζητά στη Βάση Δεδομένων την ομάδα οντοτήτων «χρήσεις γης» και επιλέγει εκείνες που έχουν την κατηγορία Type ίση με 10, δηλαδή την κατηγορία «δασική έκταση». Το αποτέλεσμα το παρουσιάζει στο χρήστη είτε σε μορφή περιγραφικών χαρακτηριστικών είτε σε γεωμετρική μορφή ή τέλος σε συνδυασμό και των δύο. 266

Ο χρήστης στη συνέχεια μπορεί να επέμβει στα περιγραφικά δεδομένα πρώτον με μια σειρά από στατιστικές επεξεργασίες, όπως: άθροισμα, μέσους όρους, τυπικές αποκλίσεις, πλήθος χαρακτηριστικών, μικρότερη - μεγαλύτερη τιμή κλπ., που οδηγεί στην αξιολόγησή τους και δεύτερον, να συνεχίσει την ανάλυσή τους δημιουργώντας κάποιες ζώνες αποκλεισμού 500 και 1000 μέτρων γύρω από τις δασικές περιοχές, έτσι ώστε να προχωρήσει σε μια ανάλυση προσδιορισμού κινδύνου πυρκαγιών. 4.1.5.2 Σύνοψη Δεδομένων (Summarize) Σε πολλές περιπτώσεις η οργάνωση των περιγραφικών χαρακτηριστικών δεν είναι η επιθυμητή. Για παράδειγμα, υπάρχουν πληροφορίες σε επίπεδο ΟΤΑ, ενώ απαιτούνται αντίστοιχες πληροφορίες ανά νομό. Πίνακας περιγραφικών χαρακτηριστικών κλάσης χαρακτηριστικών ΟΤΑ 267

Για την επίτευξη του στόχου αυτού μπορείτε να δημιουργήσετε μια σύνοψη βάσει της ιδιότητας NOM_MK, οπότε θα πάρετε τον παρακάτω πίνακα που παρουσιάζει τη σύνοψη των δεδομένων ανά Νομό, πλήθος ΟΤΑ ανά Νομό, συνολικό εμβαδόν Νομού κλπ. Πίνακας Περιγραφικών Χαρακτηριστικών ανά Νομό Τον πίνακα αυτόν μπορείτε να τον συνδέσετε εκ νέου με τον αρχικό πίνακα των περιγραφικών χαρακτηριστικών των ΟΤΑ, ώστε να μπορείτε να έχετε όλες τις πληροφορίες ανά Νομό. 4.1.5.3 Χωρική Σύνδεση (Spatial Join) Με τη διαδικασία αυτή, έχετε τη δυνατότητα να συνδέσετε δύο ομάδες οντοτήτων (επίπεδα), χωρίς αυτά να έχουν ένα κοινό πεδίο, αλλά μόνο με βάση τη χωρική θέση του ενός ως προς το άλλο. Σε πολλές περιπτώσεις οι σχέσεις μεταξύ των οντοτήτων των επιπέδων ενός χάρτη είναι και οι πιο σημαντικές. Για παράδειγμα, για έναν πελάτη είναι σημαντικότερο να γνωρίζει κανείς τη θέση του πλησιέστερου καταστήματος που τον ενδιαφέρει παρά τα ίδια τα χαρακτηριστικά του. Επιπλέον για σχεδιαστικούς λόγους η γνώση της σχέσης μεταξύ των περιγραφικών χαρακτηριστικών ενός νομού και των σεισμών που σημειώνονται σ αυτόν είναι πολύ σημαντική πληροφορία για το σχεδιασμό. Αυτού του είδους οι αναζητήσεις μπορούν να επιτευχθούν με χωρική σύνδεση. 268

Η διαδικασία της χωρικής σύνδεσης ουσιαστικά ενώνει τα περιγραφικά χαρακτηριστικά δύο επιπέδων και δημιουργεί ένα νέο επίπεδο, παρέχοντας με τον τρόπο αυτό μια πιο μόνιμη συνεργασία μεταξύ των δύο επιπέδων. Με τη χωρική σύνδεση μπορείτε να απαντήσετε στα παρακάτω ερωτήματα: Πια είναι η πλησιέστερη οντότητα σε μια άλλη οντότητα. Τι υπάρχει μέσα σε μια οντότητα. Τι τέμνει μια οντότητα. Πόσα σημεία πέφτουν μέσα σε κάθε πολυγωνική οντότητα. 4.1.6 Επιλογή Χωρικών Οντοτήτων Μια σημαντική λειτουργία για τη διαχείριση χωρικών οντοτήτων είναι η επιλογή τους, η οποία μπορεί να επιτευχθεί με τρεις τρόπους: πρώτον με την επιλογή των γεωμετρικών οντοτήτων, δεύτερον με βάση τη θέση τους και τρίτον σύμφωνα με τη χωρική σχέση που συνδέει δύο πίνακες των χαρακτηριστικών τους. 4.1.6.1 Επιλογή Οντοτήτων Η διαχείριση των γεωμετρικών χαρακτηριστικών επιτυγχάνεται απλώς με την επιλογή των γεωμετρικών οντοτήτων. Η επιλογή αυτή γίνεται με τρεις τρόπους: Επιλογή με κέρσορα Επιλογή όσων οντοτήτων βρίσκονται μέσα σε κάποιο γεωμετρικό σχήμα, όπως στο διπλανό σχήμα Επιλογή βάσει των συντεταγμένων, του μήκους ή του εμβαδού συγκεκριμένων οντοτήτων, αφού σε ένα ΓΣΠ αποθηκεύονται αυτόματα τα χαρακτηριστικά αυτά με τη δημιουργία 269

των οντοτήτων. Για παράδειγμα, αν επιλέξετε με τον κέρσορα στους δύο αυτούς χάρτες όλες τις χρήσεις γης που βρίσκονται εντός του τετραγώνου, εντός του κύκλου και δύο χρήσεις γης θα πάρετε το παρακάτω σχήμα: Τα επιλεγμένα χαρακτηριστικά (δηλαδή οι χρήσεις γης), μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη συνεχεία για στατιστική επεξεργασία ή ακόμα για περαιτέρω χωρική ανάλυση. 4.1.6.2 Επιλογή Βάσει Χωρικών Θέσεων Με τη διαδικασία αυτή μπορείτε να επιλέξετε χωρικές οντότητες βάσει της θέσης τους σε σχέση με άλλες οντότητες, για παράδειγμα, αν θέλετε να δείτε πόσα αγροτεμάχια επηρεάστηκαν από μια πρόσφατη πυρκαγιά. Η απάντηση σε αυτή την ερώτηση συνιστά διαχείριση χωρικών οντοτήτων και συγκεκριμένα μια χωρική αναζήτηση, αφού επιθυμείτε να επιλέξετε οντότητες που βασίζονται στη θέση τους σε σχέση με άλλες οντότητες. Επομένως, εάν χαρτογραφήσετε τα όρια της πυρκαγιάς, τότε μπορείτε να επιλέξετε τα αγροτεμάχια που βρίσκονται μέσα σε αυτά τα όρια. 270

Με συνδυασμό ερωτήσεων μπορείτε να επιτύχετε και πιο σύνθετες αναζητήσεις. Για παράδειγμα, έχετε μια επιχείρηση και θέλετε να κάνετε μια προσφορά σε κάποιους πελάτες σας. Οι πελάτες αυτοί θα πρέπει να έχουν κάνει τουλάχιστον δύο αγορές το τελευταίο εξάμηνο και να βρίσκονται σε μια ακτίνα 10 χιλιομέτρων από το κατάστημά σας. Η αναζήτηση αυτή περιέχει δύο ερωτήματα, το ένα περιέχει χωρική αναζήτηση και το άλλο αναζήτηση στα περιγραφικά δεδομένα. Θα πρέπει πρώτα να εντοπίσετε τους πελάτες σας που έχουν κάνει το τελευταίο εξάμηνο δύο τουλάχιστον αγορές, θέτοντας ένα SQL ερώτημα στη βάση δεδομένων των πελατών σας. Στη συνέχεια θα πρέπει να επιλέξετε από αυτούς τους πελάτες εκείνους οι οποίοι βρίσκονται μέσα σε έναν κύκλο με κέντρο το κατάστημά σας και σε ακτίνα 10 χιλιομέτρων. Στο παραπάνω παράδειγμα θα μπορούσατε να κάνετε πρώτα τη χωρική αναζήτηση και μετά να περιορίσετε την επιλογή σας με βάση τις αγορές του τελευταίου εξαμήνου, που απαιτεί, όμως περισσότερο χρόνο επεξεργασίας. Πρέπει να σημειωθεί ότι σε μια σύνθετη επιλογή η αναζήτηση των περιγραφικών χαρακτηριστικών προηγείται αυτής των χωρικών αναζητήσεων. Τέλος υπάρχει μια ποικιλία από μεθόδους για να επιλέξετε μια οντότητα (σημειακή, γραμμική ή πολυγωνική) από μια ομάδα οντοτήτων (layer). Οι μέθοδοι αυτές περιγράφονται παρακάτω. Τομή (Intersection) Η περίπτωση αυτή αφορά στην τομή σημειακών, γραμμικών ή πολυγωνικών οντοτήτων με άλλες σημειακές, γραμμικές ή πολυγωνικές οντότητες. Οι επιλεγμένες οντότητες αποδίδονται με διαφορετικά σύμβολα από τις άλλες οντότητες και υποδεικνύονται στη παρακάτω εικόνα με βέλη Τομή με σημειακές οντότητες Σημεία Γραμμές Πολύγωνα 271

Τομή με γραμμικές οντότητες Σημεία Γραμμές Πολύγωνα Τομή με πολυγωνικές οντότητες Σημεία Γραμμές Πολύγωνα Είναι μέσα σε μια απόσταση (Are within a distance of) Με τη μέθοδο αυτή επιλέγονται οντότητες οι οποίες είναι κοντά στα μέλη της ίδιας ομάδας οντοτήτων ή σε μια άλλη ομάδα οντοτήτων (layer). Για παράδειγμα εάν έχετε μια ομάδα οντοτήτων θεωρούμενων ως μολυσμένων περιοχών, μπορείτε να βρείτε όλες εκείνες τις ιδιοκτησίες που βρίσκονται σε μια απόσταση 500 μέτρων από τις μολυσμένες περιοχές. Επίσης, εάν επιθυμείτε να βρείτε τους γειτονικούς Δήμους του Δήμου Αμαρουσίου ή να αγοράσετε οικόπεδα για τα οποία χρειάζεστε πληροφορίες και για τα γειτονικά τους οικόπεδα, ακολουθείτε την εξής διαδικασία : θα πρέπει να επιλέξετε τους Δήμους ή τα οικόπεδα τα οποία έχουν μηδενική απόσταση από το Δήμο Αμαρουσίου ή τα οικόπεδα που θα αγοράσετε. Απόσταση από σημεία Σημεία Γραμμές Πολύγωνα 272

Απόσταση από γραμμές Σημεία Γραμμές Πολύγωνα Απόσταση από πολύγωνα Σημεία Γραμμές Πολύγωνα Οι επιλεγμένες οντότητες αποδίδονται με διαφορετικά σύμβολα από τις άλλες οντότητες, υποδεικνύονται στις παρακάνω εικόνες με βέλη και βρίσκονται μέσα στην επιλεγμένη απόσταση από τις οντότητες που ενδιαφέρουν. Στη διπλανή εικόνα και στην ομάδα οντοτήτων ΟΤΑ φαίνονται όλες οι οντότητες που γειτνιάζουν με το Δήμο Αμαρουσίου (βρίσκονται σε μηδενική απόσταση από την οντότητα Δ. Αμαρουσίου). Τα όρια των επιλεγμένων ΟΤΑ φαίνονται με πιο έντονες γραμμές. Στην οθόνη του υπολογιστή σας θα φαίνονται με θαλασσί απόχρωση. 273

Εμπεριέχει πλήρως (Completely contain) Με τη μέθοδο αυτή μπορείτε να επιλέξετε πολύγωνα σε μια ομάδα οντοτήτων τα οποία εμπεριέχουν πλήρως τις οντότητες μιας άλλης ομάδας οντοτήτων. Για παράδειγμα, μπορείτε να επιλέξετε όλες τις δασικές εκτάσεις οι οποίες σε συγκεκριμένη απόσταση από μια οντότητα εμπεριέχουν πλήρως πηγές ή λίμνες. Για την επιλογή αυτή, θα πρέπει πρώτα να ορίσετε μια ζώνη επιρροής (buffer) στη συγκεκριμένη απόσταση και μετά να επιλέξετε όλες τις δασικές εκτάσεις που εμπεριέχουν πλήρως λίμνες ή πηγές. Πολύγωνα που περιέχουν εντελώς άλλες οντότητες Σημεία Γραμμές Πολύγωνα Τα επιλεγμένα πολύγωνα υποδεικνύοντα με βέλος και στην οθόνη φαίνονται με θαλασσί απόχρωση εμπεριέχουν πλήρως τις οντότητες με ήπια απόχρωση. Εμπεριέχονται πλήρως (Are completely within) Η μέθοδος αυτή επιλέγει οντότητες από μια ομάδα οντοτήτων οι οποίες βρίσκονται πλήρως μέσα σε πολύγωνα μιας άλλης ομάδας οντοτήτων. Για παράδειγμα, μπορείτε να επιλέξετε όλες τις λίμνες που εμπεριέχονται πλήρως μέσα σε περιοχές που ορίζονται ως δασικές εκτάσεις. Επιπλέον μπορείτε να επιλέξετε οντότητες οι οποίες βρίσκονται σε μια συγκεκριμένα απόσταση από τα όρια μιας πολυγωνικής οντότητας. Για παράδειγμα, αν επιλέξετε τις λίμνες που βρίσκονται σε μια απόσταση 500 μέτρων από τις δασικές περιοχές, θα πρέπει πρώτα να ορίσετε ζώνες επιρροής (buffer) 500 μέτρων γύρω από τις δασικές περιοχές και μετά να βρείτε τις λίμνες που εμπεριέχονται πλήρως μέσα στις ζώνες αυτές. 274

Χαρακτηριστικά που εμπεριέχονται πλήρως μέσα σε πολυγωνικές οντότητες Σημεία Γραμμές Πολύγωνα Τα επιλεγμένα χαρακτηριστικά που υποδεικνύονται με βέλος στην παραπάνω εικόνα, εμπεριέχονται πλήρως μέσα σε ήπια απόχρωση οντότητες. Έχουν τα κέντρα τους (Have their centre in) Με τη μέθοδο αυτή επιλέγονται οντότητες μιας ομάδας οντοτήτων οι οποίες έχουν τα κέντρα τους στις οντότητες μιας άλλης ομάδας οντοτήτων. Σημεία Γραμμές Πολύγωνα Οντότητες που έχουν το κέντρο τους σε σημειακές οντότητες άλλου επιπέδου. Σημεία Γραμμές Πολύγωνα Οντότητες που έχουν το κέντρο τους σε γραμμικές οντότητες άλλου επιπέδου Οντότητες που έχουν το κέντρο τους σε πολυγωνικές οντότητες άλλου επιπέδου Σημεία Γραμμές Πολύγωνα 275

Στις παραπάνω εικόνες οι επιλεγμένες οντότητες που υποδεικνύονται με βέλος, έχουν τα κέντρα τους στις οντότητες που εμφανίζονται με ήπια απόχρωση επιπέδου. Κοινή χρήση γραμμικού τμήματος (Share a line segment with) Η μέθοδος αυτή επιλέγει οντότητες οι οποίες μοιράζονται γραμμικά τμήματα με άλλες οντότητες. Προφανώς δεν μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τη μέθοδο αυτή για να επιλέξετε σημειακές οντότητες. Οντότητες (γραμμές, πολύγωνα) που μοιράζονται γραμμικά τμήματα με γραμμικές οντότητες Γραμμές Πολύγωνα Γραμμές Πολύγωνα Στις παραπάνω εικόνες οι επιλεγμένες οντότητες που υποδεικνύονται με βέλος, μοιράζονται γραμμικά τμήματα με τις οντότητες μιας άλλης ομάδας με ήπια ένταση. Εφάπτονται στα όρια (Touch the boundary of) Οντότητες (γραμμές, πολύγωνα) που μοιράζονται γραμμικά τμήματα με πολυγωνικές οντότητες Η μέθοδος αυτή επιλέγει γραμμικές και πολυγωνικές οντότητες οι οποίες μοιράζονται πλευρές, κορυφές ή κόμβους με τις γραμμικές οντότητες μιας άλλης ομάδας οντοτήτων ή τα όρια άλλων πολυγωνικών οντοτήτων. Οι γραμμές και τα πολύγωνα, επομένως, που τέμνουν τις γραμμικές οντότητες της άλλης γραμμικής ομάδας οντοτήτων δεν επιλέγονται. 276

Δεν μπορείτε βέβαια να χρησιμοποιήσετε τη μέθοδο αυτή για να επιλέξετε σημειακές οντότητες.. Οντότητες που εφάπτονται σε άλλες γραμμικές οντότητες Γραμμές Πολύγωνα Οντότητες που εφάπτονται σε άλλες πολυγωνικές οντότητες Γραμμές Πολύγωνα Στις παραπάνω εικόνες οι επιλεγμένες οντότητες υποδεικνύονται με βέλος και μοιράζονται όρια με τις οντότητες της άλλης ομάδας οντοτήτων με ήπια απόχρωση. Είναι ταυτόσημα (Are identical to) Η μέθοδος αυτή επιλέγει οντότητες οι οποίες έχουν την ίδια ακριβώς γεωμετρία με τις οντότητες ενός άλλου επιπέδου (ομάδα οντοτήτων). Προφανώς οι τύποι των οντοτήτων θα πρέπει να είναι οι ίδιοι, δηλαδή θα πρέπει να χρησιμοποιήσετε πολύγωνα για να επιλέξετε πολύγωνα, γραμμές για να επιλέξετε γραμμές και σημεία για να επιλέξετε σημεία. 277

Σημεία Γραμμές Πολύγωνα Στην παραπάνω εικόνα οι επιλεγμένες οντότητες υποδεικνύονται με βέλος και είναι ταυτόσημες με τις οντότητες της άλλης ομάδας οντοτήτων. Τέμνονται από το Περίγραμμα (Αre crossed by the outline of) Η μέθοδος αυτή επιλέγει κάθε οντότητα που τέμνεται από το περίγραμμα των γραμμικών ή πολυγωνικών οντοτήτων ενός άλλου επιπέδου. Οντότητες που τέμνονται από γραμμικές οντότητες Γραμμές Πολύγωνα Οντότητες που τέμνονται από το περίγραμμα πολυγωνικών οντοτήτων Γραμμές Πολύγωνα Στις παραπάνω εικόνες οι επιλεγμένες οντότητες που υποδεικνύονται με βέλος, τέμνονται από τις οντότητες της άλλης ομάδας οντοτήτων με ήπια απόχρωση. 278

Περιέχει (Contain) Η μέθοδος αυτή επιλέγει οντότητες σε ένα επίπεδο το οποίο περιέχει τις οντότητες και ενός άλλου επιπέδου. Η μέθοδος αυτή διαφέρει από τη μέθοδο Εμπεριέχει πλήρως (Completely contain) ως προς το ότι τα όρια των οντοτήτων μπορεί απλώς να εφάπτονται. Για παράδειγμα, αν μια λίμνη εφάπτεται μιας δασικής έκτασης, τότε η μέθοδος Περιέχει θα επιλέξει τη δασική έκταση, ενώ η μέθοδος Εμπεριέχει πλήρως δεν θα την επιλέξει. Οντότητες που περιέχουν σημεία Σημεία Γραμμές Πολύγωνα Οντότητες που περιέχουν γραμμές Γραμμές Πολύγωνα Οντότητες που περιέχουν πολύγωνα Πολύγωνα Στις παραπάνω εικόνες οι επιλεγμένες οντότητες που υποδεικνύονται με βέλος, περιέχουν της ήπιας απόχρωσης οντότητες της άλλης ομάδας οντοτήτων. 279

Εμπεριέχονται (Are contained by) Η μέθοδος αυτή επιλέγει οντότητες οι οποίες εμπεριέχονται στις οντότητες ενός άλλου επιπέδου. Για παράδειγμα, μπορείτε να επιλέξετε τις πόλεις που εμπεριέχονται στο Νομό Λακωνίας. Η μέθοδος αυτή διαφέρει από τη μέθοδο Περιέχεται εντελώς ως προς το ότι οι πλευρές των οντοτήτων μπορούν απλώς να εφάπτονται η μία στην άλλη. Οντότητες που εμπεριέχονται σε σημεία Σημεία Οντότητες που εμπεριέχονται σε γραμμές Σημεία Γραμμές Οντότητες που εμπεριέχονται σε πολύγωνα Σημεία Γραμμές Πολύγωνα Στις παραπάνω εικόνες οι επιλεγμένες οντότητες που υποδεικνύονται με βέλος, περιέχονται στις οντότητες της άλλης ομάδας οντοτήτων με ήπια απόχρωση. 280

4.1.7 Προαναλυτικές διαδικασίες Σε κάθε ΓΣΠ τα χωρικά χαρακτηριστικά μπορούν να αναγνωρισθούν, να επιλεγούν ή να τροποποιηθούν ανάλογα με το αν βρίσκονται εντός ή εκτός των ορίων συγκεκριμένων θεματικών επιπέδων. Οι διαδικασίες αυτές είναι προπαρασκευαστικές, αφού συνήθως προηγούνται των κυρίως αναλυτικών διαδικασιών τόσο για διανυσματικά όσο και για ψηφιδωτά δεδομένα και αφορούν δύο κυρίως ομάδες. Στην πρώτη ομάδα ανήκουν οι διαδικασίες αυτές που αφορούν ένα συγκεκριμένο θεματικό επίπεδο του οποίου τα χωρικά στοιχεία υφίστανται μια σειρά διαδικασιών και που με τη σειρά τους οδηγούν σε διαφοροποίηση της Βάσης Δεδομένων του συστήματος. Η δεύτερη ομάδα διαδικασιών αφορά την επεξεργασία των οντοτήτων ενός θεματικού επιπέδου οι οποίες οδηγούν στην αλλαγή των ορίων του επιπέδου αυτού. Η πρώτη ομάδα διαδικασιών αναφέρεται ουσιαστικά στην επικάλυψη πολυγώνων, μια καθαρά αναλυτική διαδικασία που όμως είναι προαναλυτική. Δηλαδή, χρησιμοποιεί αναλυτικά εργαλεία για την επίτευξη διαχειριστικών στόχων. Οι διαδικασίες αυτές είναι: 4.1.7.1 Αποκοπή (clip) Στην επικάλυψη αυτή το καινούργιο επίπεδο περιέχει μόνον τα πολύγωνα και τα χαρακτηριστικά που βρίσκονται εντός των ορίων του επιτιθέμενου επιπέδου. Δηλαδή είναι σαν να αποκόπτουμε το επικαλυπτόμενο επίπεδο στα μέτρα του επιτιθέμενου. Η διαδικασία αυτή χρησιμοποιείται κυρίως όταν μας ενδιαφέρει μόνο ένα τμήμα μιας περιοχής για περαιτέρω ανάλυση. Για παράδειγμα, αν από το οδικό δίκτυο του νομού Μαγνησίας μάς ενδιαφέρουν οι οδικοί άξονες του Δήμου Βόλου, τότε η διαδικασία clip μας διευκολύνει να επιλέξουμε τους δρόμους που βρίσκονται στα όρια του δήμου. Όπως φαίνεται και στο παρακάτω σχήμα, από τα πολύγωνα του επικαλυπτόμενου επιπέδου, το νέο επίπεδο περιέχει το τμήμα των πολυγώνων αυτών που συμπίπτει με το επιτιθέμενο επίπεδο. 281

Επικαλυπτόμενο Επιτιθέμενο Αποτέλεσμα 4.1.7.2 Αφαίρεση (Erase) Σε αντίθεση με την προηγούμενη περίπτωση, το καινούργιο επίπεδο περιέχει μόνον τα πολύγωνα και τα χαρακτηριστικά που βρίσκονται εκτός των ορίων του επιτιθέμενου επιπέδου. Δηλαδή, είναι σαν να αφαιρούμε από το επικαλυπτόμενο επίπεδο το επιτιθέμενο επίπεδο. Η διαδικασία αυτή χρησιμοποιείται όταν από την ανάλυση συγκεκριμένων οντοτήτων θέλουμε να εξαιρέσουμε μια συγκεκριμένη περιοχή η οποία μπορεί να αναγνωρισθεί γεωγραφικά. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση εφαρμογής της, όταν αναγνωρίζονται λάθη σε μια συγκεκριμένη περιοχή, η οποία πρέπει να απομακρυνθεί από τη Βάση Δεδομένων του συστήματος. 282

Επικαλυπτόμενο Επιτιθέμενο Αποτέλεσμα 4.1.7.3 Ενημέρωση (Update) Η διαδικασία αυτή, αν και σαφώς πιο γενικευμένη από τις προηγούμενες, αποτελεί κι αυτή επικάλυψη πολυγώνων όπου τα όρια του επιτιθέμενου πολυγώνου ορίζουν Επικαλυπτόμενο Επίπεδο Αρχική ομάδα οντοτήτων Επιτιθέμενο Επίπεδο Περιοχές διάσπασης τα όρια της περιοχής του επικαλυπτόμενου επιπέδου που θα ενημερωθεί. Δηλαδή μόνο οι περιοχές που ορίζονται από το επιτιθέμενο πολύγωνο μεταβάλλονται (ενημερώνονται). Η διαδικασία αυτή είναι ένα πάρα πολύ αποτελεσματικό εργαλείο 283

για την τροποποίηση ενός μικρού τμήματος κι όχι ολόκληρης της Βάσης Δεδομένων, ιδιαίτερα μάλιστα όταν αυτή είναι μεγάλη. 4.1.7.4 Διαμελισμός (Split) Στην περίπτωση αυτή η επικάλυψη πολυγώνων έχει ως αποτέλεσμα στο καινούργιο επίπεδο, το επικαλυπτόμενο επίπεδο να διαμελίζεται σε τόσα τμήματα όσα είναι και τα τμήματα του επιτιθέμενου επιπέδου. Δηλαδή είναι σαν να διαμελίζουμε το επικαλυπτόμενο επίπεδο σε όσα μέρη είναι χωρισμένο το επιτιθέμενο. Η διαδικασία αυτή είναι ιδιαίτερα χρήσιμη όταν μια μεγάλη Βάση Δεδομένων πρέπει να κατανεμηθεί γεωγραφικά σε μικρότερα τμήματα. Για παράδειγμα, όταν το δίκτυο υδροδότησης της ΕΥΔΑΠ πρέπει να κατανεμηθεί σε επιμέρους δίκτυα κάθε δήμου της Αττικής. Στη μέθοδο αυτή τα περιγραφικά χαρακτηριστικά του αρχικού επιπέδου παραμένουν αναλλοίωτα στα παραγόμενα (τελικά) επίπεδα, ενώ τα ονόματα των αρχείων των παραγόμενων επιπέδων είναι οι τιμές ενός πεδίου του πίνακα των περιγραφικών χαρακτηριστικών του επιτιθέμενου επιπέδου, π.χ. zone1, zone2, zone3, zone4. Πρέπει να σημειωθεί ότι αν το επικαλυπτόμενο επίπεδο δεν εμπεριέχει ορισμένες περιοχές κατάτμησης (π.χ. οντότητες για zone5 και zone6), οι περιοχές αυτές δεν δημιουργούνται στο τελικό επίπεδο. 284

Η δεύτερη ομάδα αναφέρεται σε εργαλεία και στόχους αμιγώς διαχειριστικούς που κατά βάση οδηγούν στη διαφοροποίηση των ορίων συγκεκριμένων επιπέδων. Οι πιο συνηθισμένες από τις διαδικασίες αυτές είναι: 4.1.7.5 Ένωση επιπέδων (Merge, Append) Είναι πολλές φορές πιθανό η κλίμακα σχεδίασης, ο τρόπος διαχείρισης των δεδομένων ή και άλλοι λόγοι να μην επιτρέπουν την απεικόνιση μιας περιοχής μελέτης σ ένα ενιαίο φύλλο χάρτη. Ως αποτέλεσμα, η υπό ανάλυση περιοχή είναι χωρισμένη σε περισσότερες από μία πινακίδες οι οποίες όμως πρέπει μετά το πέρας των διαφόρων επεξεργασιών να ενωθούν μεταξύ τους και στη συνέχεια να οδηγήσουν στη συνένωση γειτονικών πινακίδων. Για παράδειγμα στην παρακάτω εικόνα, έχουμε το οδικό δίκτυο δύο διπλανών φύλλων, τα οποία ενώνονται σε ένα. Επίπεδο 1 Επίπεδο 2 285

Τελικό επίπεδο 4.1.7.6 Αφαίρεση Γραμμών ή Απλοποίηση επιπέδων (dissolve): Στη διαδικασία αυτή μια γραμμή που χωρίζει δύο πολύγωνα με όμοια χαρακτηριστικά αφαιρείται και οι υπόλοιπες γραμμές των πολυγώνων δημιουργούν ένα νέο πολύγωνο με τα ίδια μηχωρικά χαρακτηριστικά ή με νέες ιδιότητες που μπορεί να περιέχουν αθροίσματα ή άλλα χαρακτηριστικά (μέσος όρος, μικρότερος, μεγαλύτερος) διαφορετικά των αρχικών χαρακτηριστικών. Για παράδειγμα έχετε την ομάδα οντοτήτων των ΟΤΑ, όπου μία ιδιότητα είναι ο κωδικός του Νομού. Μπορείτε με τη διαδικασία αυτή να απλοποιήσετε τα όρια των χαρακτηριστικών των ΟΤΑ και να παραγάγετε τα όρια των Νομών. Επιπλέον, το νέο απλοποιημένο επίπεδο των Νομών μπορεί να περιέχει τον αριθμό των ΟΤΑ που το αποτελούν, καθώς και το συνολικό εμβαδόν κάθε Νομού. Στην παρακάτω εικόνα βλέπουμε το αρχικό επίπεδο των ΟΤΑ της Πελοποννήσου, που μετά από τη διαδικασία απλοποίησης έχει οδηγήσει στη δημιουργία των Νομών της Πελοποννήσου. 286

Επίπεδο ΟΤΑ Απλοποιημένο επίπεδο Νομών βάσει του κωδικού νομού Μια άλλη εφαρμογή της διαδικασίας αυτής είναι η περίπτωση της εισαγωγής δεδομένων με ψηφιοποίηση. Στην περίπτωση αυτή παράγονται γραμμές, που έχουν την ίδια ιδιότητα (ισοϋψείς για παράδειγμα), οι οποίες αποτελούνται από πολλά τμήματα. Αν θέλετε να απλοποιήσετε τις γραμμές αυτόματα, ώστε να αποτελούν μια ενιαία γραμμή, μπορείτε να κάνετε χρήση της διαδικασίας απλοποίησης. 4.1.7.7 Χωρική προσαρμογή (Spatial Adjustment). Η χωρική προσαρμογή σας επιτρέπει να μετασχηματίζετε, να μετακινείτε και να ενώνετε στις άκρες οντότητες του χάρτη σας. Βέβαια μαζί με το μετασχηματισμό των χωρικών δεδομένων έχετε τη δυνατότητα να εφαρμόζετε αντίστοιχες διαδικασίες και στα περιγραφικά χαρακτηριστικά. Οι δύο πιο σημαντικές διαδικασίες είναι οι εξής: 287

Ένωση φύλλων με σύμπτωση ακμών (Edgematching) Η διαδικασία αυτή ευθυγραμμίζει τις οντότητες κατά μήκος των άκρων δύο επιπέδων. Εφαρμόζεται στο επίπεδο με τα λιγότερο ακριβή χαρακτηριστικά, ενώ το άλλο επίπεδο χρησιμοποιείται ως επίπεδο ελέγχου. Αρχικό Επίπεδο Επίπεδο στόχος Τέντωμα Φύλλων (Rubber sheeting) Η γεωμετρική στρέβλωση εμφανίζεται συχνά σε παραδοσιακούς χάρτες, και μπορεί να δημιουργηθεί από μια σειρά παραγόντων όπως: κακή αγκύρωση του αρχικού χάρτη πάνω στον ψηφιοποιητή, αστοχία της κάμερας του σαρωτή, αστοχία του γεωδαιτικού σημείου ελέγχου στα αρχικά δεδομένα κ.ά. Με τη χρήση της επιλογής Rubbersheet (τέντωμα σαν λάστιχο) σας δίνετε η δυνατότητα να μετακινείτε τοπικά ορισμένα διανύσματα, τα οποία δεν βρίσκονται στη σωστή τους θέση και υπάρχει διαφορά μεταξύ των ψηφιοποιημένων οντοτήτων και της πραγματικότητας.. Στην παραπάνω εικόνα το αρχικό επίπεδο (με τη συνεχή μπλε γραμμή) προσαρμόζεται σε ένα επίπεδο πιο ακριβές. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας 288

αυτής η επιφάνεια κυριολεκτικά τεντώνεται, μετακινώντας οντότητες με τη χρήση ενός μετασχηματισμού που διατηρεί τις ευθείες γραμμές. Στους μετασχηματισμούς υπάρχουν σημεία ελέγχου τα οποία οδηγούν στη μετακίνηση των οντοτήτων. Ουσιαστικά με τα σημεία αυτά μπορείτε να «τεντώσετε» την επιφάνεια είτε σε ολόκληρη την περιοχή είτε τοπικά σε επιλεγμένα σημεία. Η διαδικασία αυτή χρησιμοποιείται κυρίως για τη γεωναφορά σαρωμένων τοπογραφικών φύλλων χάρτη (δημιουργία μωσαϊκού κλπ), καθώς και για τις περιπτώσεις που υπάρχουν παραμορφώσεις λόγω αστοχίας σάρωσης. Από τη στιγμή που έχετε εισάγει τα χωρικά σας δεδομένα σε μία Γεωγραφική Βάση θα πρέπει προφανώς να τα διαχειριστείτε, αλλά και να κάνετε χωρική ανάλυση σε αυτά ώστε να φτάσετε σε ορισμένες λύσεις για τα χωρικά προβλήματα που σας απασχολούν. Τόσο η διαχείριση των χωρικών δεδομένων όσο και η χωρική ανάλυση περιλαμβάνουν μία σειρά διαδικασιών, οι οποίες ορισμένες φορές δεν είναι ξεκάθαρο σε ποια από τις παραπάνω κατηγορίες ανήκουν. Δηλαδή αν ανήκουν στην διαχείριση ή την ανάλυση. Πολλοί είναι εκείνοι που μπερδεύουν αυτά τα όρια. Εμείς για καθαρά εκπαιδευτικούς λόγους θα ορίσουμε αμέσως παρακάτω τι διαδικασίες περιλαμβάνει η διαχείριση χωρικών δεδομένων και τι διαδικασίες η Χωρική Ανάλυση. 289

4.2 Ανάλυση Γεωγραφικών Δεδομένων Η Χωρική Ανάλυση θεωρείται κατά πολλούς η καρδιά κάθε ΓΣΠ, αφού εμπεριέχει όλες τις επεξεργασίες και τις μεθόδους που εφαρμόζονται στα γεωγραφικά δεδομένα ώστε να δημιουργούν πληροφορίες που υποστηρίζουν χωρικές αποφάσεις, ανακαλύπτοντας δομές και διαδικασίες που δεν ήταν εκ των προτέρων αντιληπτές. Με λίγα λόγια η Χωρική Ανάλυση είναι η διαδικασία μετατροπής άμορφων δεδομένων σε πολύτιμες πληροφορίες Μπορούμε να διακρίνουμε την ανάλυση των χωρικών δεδομένων στις παρακάτω διαδικασίες Ανάλυση εγγύτητας (Proximity analysis) Επικάλυψη επιπέδων (Overlay) 4.2.1 Ανάλυση εγγύτητας Οι μέθοδοι ανάλυσης εγγύτητας αναφέρονται ουσιαστικά στην ερώτηση «τι είναι κοντά (εγγύς);». Σαν αποτέλεσμα, αποτελούν τα βασικά εργαλεία για τον προσδιορισμό οντοτήτων που βρίσκονται κοντά σε οντότητες που σας ενδιαφέρουν ή για τον υπολογισμό της απόστασης από άλλες οντότητες 4.2.1.1 Δημιουργία Ζωνών Επιρροής (Buffer) Η δημιουργία ζωνών επιρροής είναι μια από τις πλέον χρήσιμες μεθόδους ανάλυσης σε ένα Γεωγραφικό Σύστημα Πληροφοριών. Με τη μέθοδο αυτή, γύρω από ένα σύνολο οντοτήτων (σημειακών, γραμμικών ή πολυγωνικών) δημιουργείται ένα άλλο σύνολο πολυγωνικών, όμως, οντοτήτων, που προσδιορίζονται ως οι 290

επιφάνειες οι οποίες ευρίσκονται εντός μας συγκεκριμένης απόστασης από τις αρχικές οντότητες. Η μέθοδος αυτή έχει πάρα πολλές χρήσεις και είναι αρκετά δημοφιλής. Για παράδειγμα, με την μέθοδο αυτή μπορείτε να δημιουργήσετε μια ζώνη αποκλεισμού γύρω από ένα ποτάμι, ώστε να αποκλείσετε κάποιες περιοχές από οικοδόμηση, ή αντίθετα να ερευνήσετε μέσα σε μια ζώνη επιρροής ενός κέντρου παροχής υπηρεσιών με προκαθορισμένη ακτίνα (π.χ. σχολεία), ώστε να επιλέξετε τους μαθητές για το σχολείο αυτό. Ζώνες κατοικίας μαθητών σε απόσταση 500 μέτρων από τα σχολεία μιας περιοχής Ζώνες αποκλεισμού οικοδόμησης, στα 100 μέτρα από τα ποτάμια μιας περιοχής Απλοποίηση Ορισμένες φορές χρειάζεται να γίνει απλοποίηση των επικαλυπτόμενων ορίων δυο ή περισσοτέρων ζωνών επιρροής. Τα ΓΣΠ σας δίνουν τη δυνατότητα για μια τέτοια απλοποίηση μέσα από τη γνωστή διαδικασία της αφαίρεσης γραμμών (dissolve), όπως βλέπετε στο διπλανό σχήμα. Πραγματικά, αν γύρω από τις δύο πολυγωνικές οντότητες δημιουργήσετε δύο ζώνες επιρροής σε απόσταση τέτοια ώστε οι δύο ζώνες να Αρχικές Οντότητες 291

επικαλύπτονται, με την επιλογή της διαδικασίας αφαίρεσης γραμμών (dissolve) τα επικαλυπτόμενα μέρη απλοποιούνται. Αφαίρεση Γραμμών (Dissolve) Ζώνη - Επιρροής 4.2.1.2 Πολλαπλές Ζώνες Πολλές φορές είναι απαραίτητο να ορίσετε πολλαπλές ζώνες, σε διάφορες αποστάσεις από μια οντότητα ή από μια ομάδα οντοτήτων. Τα ΓΣΠ δίνουν τη δυνατότητα δημιουργίας πολλαπλών ζωνών σε ισαπέχουσες ή μεταβλητού μεγέθους αποστάσεις. Στην τελευταία περίπτωση δίνεται στο χρήστη η δυνατότητα επιλογής διαφορετικών αποστάσεων είτε πληκτρολογώντας είτε επιλέγοντας από τις τιμές ενός πεδίου τις αποστάσεις αυτές. Στη διπλανή εικόνα βλέπετε τη δημιουργία τριών ζωνών γύρω από την ομάδα οντοτήτων δρόμοι. Οι ζώνες αυτές είναι σε αποστάσεις 100, 500 και 1000 μέτρων. Η νέα ομάδα πολυγωνικών οντοτήτων που έχει δημιουργηθεί περιέχει σαν χαρακτηριστικό την απόσταση από τις αρχικές οντότητες. 292

4.2.1.3 Εγγύτητα (Near) Η μέθοδος αυτή υπολογίζει την απόσταση μεταξύ μιας σημειακής οντότητας ενός επιπέδου και της πλησιέστερης σημειακής ή γραμμικής οντότητας ενός άλλου επιπέδου. Για την εφαρμογή της μεθόδου μπορείτε ή να ορίσετε την ακτίνα μιας περιοχής εντός της οποίας, για όλες τις ευρισκόμενες εντός της περιοχής οντότητες, το σύστημα υπολογίζει τις αποστάσεις ή εναλλακτικά το σύστημα από μόνο του ορίζει μια κατάλληλη ακτίνα και υπολογίζει την απόσταση από όλα τα σημεία. Για παράδειγμα, έστω ότι θέλετε να βρείτε τις αποστάσεις των πελατών σας ως προς το πλησιέστερο υποκατάστημα τις εταιρείας σας, ώστε κάθε υποκατάστημα να επικοινωνήσει μαζί τους. Απόσταση σημείου του επιπέδου Α από γραμμή του επιπέδου Β Οι αποστάσεις αυτές μπορούν να υπολογιστούν με τη μέθοδο της εγγύτητας (Near), οι δε τιμές τους αποθηκεύονται στον πίνακα περιγραφικών χαρακτηριστικών της ομάδας οντοτήτων που δημιουργούνται από τους πελάτες σας. Επιπλέον τα ΓΣΠ σας δίνουν τη δυνατότητα να προσθέσετε στον πίνακα αυτόν και τις συντεταγμένες (X,Y) του πλησιέστερου σε κάθε πελάτη σημείου 293

(Υποκατάστημα), καθώς και τη γωνία τους ως προς τον άξονα των Χ, όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα. 4.2.1.4 Απόσταση από Σημείο (Point distance) Είσοδος Η μέθοδος αυτή υπολογίζει τις αποστάσεις μεταξύ σημειακών οντοτήτων ενός επιπέδου με όλες τις σημειακές οντότητες ενός άλλου επιπέδου. Και στην περίπτωση αυτή ο ορισμός μιας ακτίνας εντός της οποίας θα εφαρμοσθεί η μέθοδος είναι αναγκαίος. Σε περίπτωση που παραληφθεί αυτή η ακτίνα, το σύστημα αυτόματα υπολογίζει την κατάλληλη ακτίνα, έτσι ώστε να υπολογίσει τις αποστάσεις όλων των σημείων. Σημεία ομάδας οντοτήτων Α Παραγόμενος πίνακας Σημεία ομάδας οντοτήτων Β 294

Τα αποτελέσματα της διαδικασίας αυτής αποθηκεύονται σε ένα νέο πίνακα ο οποίος περιέχει στοιχεία της ταυτότητας κάθε οντότητας και την απόστασή τους από κάθε σημείο του άλλου επιπέδου. Εάν δεν δοθεί κάποια ακτίνα, τότε υπολογίζονται οι αποστάσεις όλων των σημείων, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε ένα πολύ μεγάλο πίνακα. Για παράδειγμα, εάν συγκρίνετε τις αποστάσεις 1000 σημείων ενός επιπέδου με άλλα 1000 σημεία ενός άλλου επιπέδου, τότε θα προκύψει ένας πίνακας ενός εκατομμυρίου εγγραφών. Στον διπλανό πίνακα φαίνονται οι αποστάσεις δυο υποκαταστημάτων (ID 10 και 20) μιας επιχείρησης με όλους τους πελάτες τους. 295

4.2.2 Επικάλυψη (Overlay) Η μέθοδος της επικάλυψης είναι ίσως η θεμελιωδέστερη διαδικασία ανάλυσης σε ένα ΓΣΠ αλλά ταυτόχρονα είναι και μια ιδιαίτερα πολύπλοκη και επίπονη διαδικασία. Η πολυπλοκότητα αυτή ήταν άλλωστε και ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια στην ανάπτυξη των διανυσματικών Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών.Η επικάλυψη είναι δυνατόν να γίνει είτε μεταξύ πολυγωνικών επιπέδων είτε μεταξύ σημειακών ή γραμμικών επιπέδων με πολυγωνικά επίπεδα. Στην πρώτη περίπτωση δημιουργείται ένα νέο πολυγωνικό επίπεδο, το οποίο περιέχει περιγραφικά χαρακτηριστικά και από τα δύο επίπεδα και στην δεύτερη περίπτωση το παραγόμενο επίπεδο είναι σημειακό ή γραμμικό. Σε αρκετά εμπορικά λογισμικά υπάρχει ο περιορισμός της επικάλυψης μόνο δύο επιπέδων. Δηλαδή, αν η εφαρμογή σας απαιτεί την ένωση τριών επιπέδων, θα πρέπει να κάνετε ένωση των δύο πρώτων και το αποτέλεσμα να το ενώσετε με το τρίτο επίπεδο, έτσι ώστε να παραχθεί το τελικό επίπεδο. Με δεδομένο ότι αν αλλάξει κανείς τα κριτήρια της χωρικής ανάλυσης παίρνει και διαφορετικά αποτελέσματα, καταλαβαίνετε το πόσο σημαντικό είναι να διαθέτει το Λογισμικό ΓΣΠ τη δυνατότητα για επικάλυψη περισσότερων των δύο επιπέδων. Εξοικονομείται πολύτιμος χρόνος και αποφεύγονται αρκετά λάθη από την ανάλυση των στοιχείων. Τρεις είναι οι βασικές μέθοδοι επικάλυψης η ένωση, η ταυτότητα και η τομή, οι οποίες και εξετάζονται παρακάτω. 296

4.2.2.1 Ένωση (Union) Η μέθοδος αυτή υπολογίζει τη γεωμετρική τομή των αρχικών επιπέδων (επικαλυπτόμενου και επιτιθέμενου) και το αποτέλεσμα της ένωσης είναι ένα νέο επίπεδο το οποίο περιέχει όλες τις ομάδες οντοτήτων των αρχικών επιπέδων, όπως φαίνεται στο παρακάτω σχήμα. Επίπεδο (Ομάδα Οντοτήτων) Α Νέο Επίπεδο (Ομάδα Οντοτήτων)Α, Β, Α & Β ΕΝΩΣΗ Α Α Α &Β Α &Β Επίπεδο (Ομάδα Οντοτήτων) Β Β Η μέθοδος της ένωσης χρησιμοποιείται κυρίως σε εφαρμογές χωρικής ανάλυσης, όπου απαιτείται ο συνδυασμός κάποιων κριτηρίων για να εξαχθεί ένα τελικό αποτέλεσμα, όπως ο συνδυασμός ορισμένων κριτηρίων-ομάδων οντοτήτων (π.χ. καταλληλότητα εδαφών, δασικές εκτάσεις, αρχαιολογικοί χώροι, αποστάσεις από ρέματα κλπ), για τη δημιουργία νέων ομάδων οντοτήτων. Την χρησιμοποιούμε δηλαδή όταν έχουμε δύο κριτήρια και πρέπει να τηρείται ή το ένα κριτήριο ή το άλλο 297

4.2.2.2 Ταυτότητα (Identity) Η μέθοδος αυτή είναι παρόμοια με την μέθοδο της ένωσης, μόνο που τα όρια του δημιουργούμενου επιπέδου ορίζονται από τα όρια του επικαλυπτόμενου επιπέδου, όπως βλέπετε και στο παρακάτω σχήμα. Οι οντότητες του επικαλυπτόμενου επιπέδου μπορεί να είναι σημειακές, γραμμικές ή πολυγωνικές. Το επιτιθέμενο επίπεδο, όμως, πρέπει οπωσδήποτε να έχει πολυγωνικές οντότητες. Το αποτέλεσμα είναι ένα νέο σημειακό, γραμμικό ή πολυγωνικό επίπεδο το οποίο περιέχει τα περιγραφικά χαρακτηριστικά του αρχικού επιπέδου αλλά και τα χαρακτηριστικά του επιτιθέμενου πολυγωνικού επιπέδου. Το χρησιμοποιούμε κατά κόρο σε εφαρμογές όπου μας λείπει η πληροφορία του επιτιθέμενου επιπέδου. Πχ αν έχουμε ένα σημειακό επίπεδο και θέλουμε να πάρουμε την πληροφορία που βρίσκεται από κάτω, δηλαδή τις πληροφορίες ενός Νομού, ενός ΟΤΑ, ενός οικοπέδου, ενός γεωλογικού σχηματισμού μίας χρήσης γης κλπ. 298

4.2.2.3 Τομή (Intersect) Η μέθοδος αυτή υπολογίζει τη γεωμετρική τομή των αρχικών επιπέδων (επικαλυπτόμενου και επιτιθέμενου). Το αποτέλεσμα της τομής, όμως, είναι ένα νέο επίπεδο ομάδων οντοτήτων, το οποίο περιέχει τις ομάδες οντοτήτων των αρχικών επιπέδων, αλλά μόνο στα κοινά μέρη του επικαλυπτόμενου με το επιτιθέμενο επίπεδο, όπως φαίνεται και στο παρακάτω σχήμα. Οι οντότητες του επικαλυπτόμενου επιπέδου μπορεί να είναι σημειακές, γραμμικές ή πολυγωνικές. Εάν το επιτιθέμενο επίπεδο έχει πολυγωνικές οντότητες, τότε υποχρεωτικά οι οντότητες του παραγόμενου επιπέδου θα είναι του ίδιου τύπου με τις οντότητες του επικαλυπτόμενου. Για παράδειγμα, εάν το επικαλυπτόμενο επίπεδο είναι σημειακό και το επιτιθέμενο πολυγωνικό, τότε το αποτέλεσμα της τομής θα είναι σημειακό. Εάν το επικαλυπτόμενο επίπεδο είναι γραμμικό και το επιτιθέμενο πολυγωνικό, τότε το αποτέλεσμα της τομής θα είναι γραμμικό. 299

Για παράδειγμα, σε μια περιοχή πρόκειται να ανοιχθεί ένας νέος δρόμος (κόκκινο γραμμικό χαρακτηριστικό) πλάτους 10 μέτρων (θαλασσί πολυγωνικό χαρακτηριστικό). Εάν εφαρμόσετε τη μέθοδο της τομής με επικαλυπτόμενο επίπεδο την ομάδα οντοτήτων των οικοπέδων και επιτιθέμενο επίπεδο την ομάδα των πολυγωνικών οντοτήτων της ζώνης 10 μέτρων γύρω από την υπό διάνοιξη οδό, το αποτέλεσμα θα είναι ένα επίπεδο με τις πολυγωνικές οντότητες των τμημάτων των οικοπέδων που θα απαλλοτριωθούν. Απαλλοτρίωση τμημάτων οικοπέδων σαν αποτέλεσμα τομής οικοπέδων και ζώνης πλάτους 10 μέτρων Η μέθοδος της τομής χρησιμοποιείται κυρίως σε εφαρμογές χωρικής ανάλυσης, όπου απαιτείται ο συνδυασμός κάποιων κριτηρίων για να εξαχθεί ένα τελικό αποτέλεσμα, όπως ο συνδυασμός ορισμένων κριτηρίων-ομάδων οντοτήτων (π.χ. καταλληλότητα εδαφών, δασικές εκτάσεις, αρχαιολογικοί χώροι, αποστάσεις από ρέματα κλπ), για τη δημιουργία νέων ομάδων οντοτήτων. Την χρησιμοποιούμε δηλαδή όταν έχουμε δύο κριτήρια και πρέπει να πληρούνται και τα δύο κριτήρια. 300

4.2.2.4 Μοντελοποίηση Διαδικασιών Ανάλυσης Με το ArcGIS έχετε την δυνατότητα όλες τις διαδικασίες ανάλυσης που κάνετε για την επίλυση ενός χωρικού προβλήματος να τις καταγράψετε σε ένα γραφικό περιβάλλον και εν συνεχεία να τις εκτελέσετε. Στην ουσία δηλαδή δημιουργείτε ένα μοντέλο του χωρικού προβλήματος, με στόχο την αυτοματοποίηση των διαδικασιών. Η δημιουργία ενός μοντέλου με τη βοήθεια της λειτουργίας ModelBuilder βοηθά: Στην αυτοματοποίηση της χωρικής αναλυτικής διαδικασίας. Στον πλήρη έλεγχο των διαδικασιών και των δεδομένων σας (στοιχεία και πληροφορίες). Ειδικά όταν οι αναλυτικές διαδικασίες που πρέπει να εκτελεστούν είναι πολλές και απαιτούν πειραματισμό με τις παραμέτρους (π.χ. συνεχείς αλλαγές στο μέγεθος μιας ζώνης επιρροής-buffer), τότε η χρήση ενός μοντέλου είναι απαραίτητη για τους παρακάτω λόγους: Σας επιτρέπει να αλλάζετε τις τιμές των παραμέτρων κάθε εργαλείου και να αποθηκεύει την πληροφορία αυτή, ώστε κάθε φορά να μπορείτε να εφαρμόσετε το μοντέλο αυτό. Οι διαδικασίες και οι σχέσεις μεταξύ των διαδικασιών είναι δυναμικές και κάθε φορά που κάνετε κάποια αλλαγή το μοντέλο ανανεώνεται αυτόματα. Μπορείτε να προσθέσετε και να αφαιρέσετε διαδικασίες ή να αλλάξετε τις σχέσεις μεταξύ των διαδικασιών. 301

Μπορείτε τέλος να πειραματιστείτε με τις τιμές των διαφόρων παραμέτρων των εργαλείων, έτσι ώστε να παίρνετε εύκολα αποτελέσματα από τις εναλλακτικές λύσεις. Σε γενικές γραμμές ένα μοντέλο απεικονίζει την πραγματικότητα, δημιουργώντας μια απλοποιημένη και εύκολα διαχειρίσιμη εικόνα της, που όμως αναπαριστά μόνο τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά της. Το μοντέλο αυτό στο ArcGIS θα παίρνει, όπως ελέχθη, τη μορφή ενός διαγράμματος και ουσιαστικά αναπαριστά τη γνωστή διαδικασία από στοιχεία σε πληροφορία, όπου βέβαια η πληροφορία σε μια διαδικασία μπορεί να αποτελέσει τα στοιχεία σε μια άλλη. Αποτελείται, επομένως, από μια σειρά διαδικασιών που συνδέονται μεταξύ τους και εκτελούνται ταυτόχρονα όταν το μοντέλο εφαρμόζεται. Μια διαδικασία με τη σειρά της αποτελείται από τα δεδομένα εισόδου, το εργαλείο που εφαρμόζεται σε αυτά ώστε να δημιουργηθεί η παραγόμενη πληροφορία και τις γραμμές σύνδεσης που δείχνουν τη φορά της διαδικασίας. Τέλος, όλα τα συστατικά της διαδικασίας δημιουργίας ενός μοντέλου έχουν το δικό τους χαρακτηριστικό σχήμα και χρώμα, ώστε να βοηθούν το χρήστη στην ανάγνωση και δημιουργία του μοντέλου. Τα συστατικά αυτά παρουσιάζονται και περιγράφονται περιληπτικά παρακάτω. Στοιχεία Εισόδου Εργαλείο Παραγόμενη Πληροφορία Τυπική Διαδικασία στο ModelBuilder 302

Τα στοιχεία εισόδου αναπαριστώνται με μια μπλε έλλειψη και είναι εξ ορισμού μεταβλητές. Το εργαλείο αναπαριστάται με κίτρινο παραλληλόγραμμο και εφαρμόζεται πάνω στα στοιχεία εισόδου. Οι παραγόμενες πληροφορίες αναπαριστώνται με πράσινη έλλειψη και είναι και αυτές μεταβλητές εξ ορισμού. Τα δεδομένα αυτά δεν υπάρχουν πριν την εφαρμογή του μοντέλου, αλλά δημιουργούνται κατά τη διάρκειά της. Μοναδική εξαίρεση αποτελεί η προσθήκη ενός πεδίου με το εργαλείο Add Field. Στην περίπτωση αυτή παραγόμενο και εισαγόμενο αρχείο είναι ταυτόσημα και διαφέρουν μόνο κατά ένα επιπλέον πεδίο. Τέλος, όπως ελέχθη, όλες οι παραγόμενες πληροφορίες μπορούν να αποτελέσουν στοιχεία εισόδου σε μια άλλη διαδικασία. Ο σύνδεσμος είναι μια γραμμή η οποία δείχνει τη φορά της διαδικασίας. Τα στοιχεία εισόδου, τα εργαλεία και οι παραγόμενες πληροφορίες συνδέονται μεταξύ τους με το βέλος του συνδέσμου να δείχνει την κατεύθυνση της διαδικασίας. Η τιμή (Value) αναφέρεται στις παραμέτρους των στοιχείων εισόδου, του εργαλείου και την παραγόμενη πληροφορία και καθορίζονται από το χρήστη ανάλογα με τις ανάγκες του μοντέλου. Τιμή Για παράδειγμα το παρακάτω μοντέλο, έχει 6 διαδικασίες, με κάθε μια από τις οποίες να υλοποιεί και κάποιο κομμάτι του μοντέλου ως εξής: 303

Η πρώτη διαδικασία επιλέγει από το σημειακό επίπεδο των πρωτευουσών των Νομών την Τρίπολη. Η δεύτερη διαδικασία δημιουργεί μια ζώνη 30 χιλιομέτρων γύρω από την πόλη της Τρίπολης. Η Τρίτη διαδικασία αποκόπτει από το επίπεδο των πόλεων της Πελοποννήσου εκείνες που βρίσκονται μέσα στην ζώνη που δημιουργήθηκε από την δεύτερη διαδικασία, δημιουργώντας ένα ενδιάμεσο αρχείο πόλεων (αυτές που βρίσκονται σε απόσταση το πολύ μέχρι 30 χιλιόμετρα από την Τρίπολη). Η Τέταρτη διαδικασία επιλέγει μόνο τους κύριους δρόμους της Πελοποννήσου, αυτούς δηλαδή με Type =1ή Type =3. Η Πέμπτη διαδικασία δημιουργεί μια ζώνη δύο χιλιομέτρων από τους επιλεγμένους δρόμους της Πελοποννήσου. Η Έκτη και τελευταία διαδικασία αποκόπτει από τις πόλεις που δημιουργήθηκαν στην Τρίτη διαδικασία (ζώνη 30 χιλιομέτρων από την Τρίπολη) και δημιουργεί ένα νέο σχηματικό αρχείο με το όνομα town_tripol.shp. 304

Όταν το μοντέλο αυτό εφαρμοσθεί και εκτελεστούν όλες οι διαδικασίες, το αποτέλεσμα που πρέπει να πάρετε είναι ένα νέο σχηματικό αρχείο με το επίπεδο των πόλεων της Πελοποννήσου που βρίσκονται εντός ζώνης 30 χιλιομέτρων από την Τρίπολη και εντός ζώνης 2 χιλιομέτρων από το κύριο οδικό δίκτυο. Το αποτέλεσμα φαίνεται στη διπλανή οθόνη. 305

4.3 Άσκηση πλημμυρικού κινδύνου 4.3.1 Το πρόβλημα πλημμυρικού κινδύνου Σας δίνεται η Γεωβάση attiki_50k.mdb με διάφορα επίπεδα πληροφορίας και ένα πίνακα τιμών έκτασης πλημμύρας ο οποίος περιέχει έξι εγγραφές. Κάθε εγγραφή δίνει πληροφορίες για το πόσο ένα ποτάμι, ανάλογα με το μήκος του μπορεί να επηρεάσει μία περιοχή. Για παράδειγμα για μήκος ποταμού από 0 έως 500 μέτρα, μπορεί να επηρεάσει περιοχές σε απόσταση 200 μέτρων από αυτό. Ζητούνται α) Τα ποτάμια τα οποία βρίσκονται καθ ολοκληρίαν εντός του φύλλου ΑΘΗΝΑΙ- ΕΛΕΥΣΙΣ β) Να δημιουργηθεί ένα νέο επίπεδο με τα οικοδομικά τετράγωνα τα οποία βρίσκονται στο παραπάνω φύλλο γ) Με βάση τον διπλανό πίνακα τιμών της έκτασης πλημμύρας να κατασκευασθούν οι αντίστοιχες ζώνες πλημμυρών. δ) Να βρεθούν ο αριθμός των Οικοδομικών Τετραγώνων που θα πλημμυρήσουν, η συνολική τους έκταση, το πλήθος των σπιτιών και ο συνολικός πληθυσμός που θα επηρεάσει η πλημμύρα αυτή. 306

4.3.2 Επίλυση Καταρχάς θα φορτώσετε στον πίνακα περιεχομένων του ArcMap από τη Γεωβάση Attiki_50K.mdb, τα επίπεδα των χωρικών δεδομένων Ποτάμια, Δρόμοι, ΟΙΚΟΔΟΜ_ΤΕΤΡΑΓΩΝΑ, Ορια_ΟΤΑ, Διανομή Φύλλων και θα φροντίσετε ώστε να τα εμφανίσετε με τα κατάλληλα σύμβολα ώστε να έχετε μία εμφανίσιμη αλλά και καθαρή εικόνα της περιοχής σας, όπως βλέπετε στην παρακάτω εικόνα. Εν συνεχεία θα βρούμε τα ποτάμια και τα οικοδομικά τετράγωνα που βρίσκονται καθ ολοκληρία μέσα στο Φύλλο Αθήναι Ελευσίς. 307

Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε χωρική επιλογή (Complete within), είτε την αποκοπή(clip). Τα αποτελέσματα των δύο επιλογών διαφέρουν ολίγο και κυρίως στα άκρα του φύλλου λόγω της φύσης του γραμμικού επιπέδου των ποταμών και του χωρισμού του σε τμήματα. Για παράδειγμα στην διπλανή και την παρακάτω εικόνα θα παρατηρήσετε τις διαφορές αυτές 308

Επομένως θα χρησιμοποιήσετε τη διαδικασία της αποκοπής, ώστε να βρούμε ποια ποτάμια και ποια οικοδομικά τετράγωνα βρίσκονται μέσα στο φύλλο Αθήναι Ελευσίς. Επιλέξτε το φύλλο Αθήναι- Ελευσίς. Ενεργοποιήστε τις εργαλειοθήκες που βρίσκονται στο ArcToolBox με κλικ στο εικονίδιο. Εν συνεχεία ανοίξτε την εργαλειοθήκη Analysis Tools, Extract και επιλέξτε την διαδικασία Clip. Παρουσιάζεται η παρακάτω οθόνη την οποία συμπληρώνετε ως εξής. Στην πρώτη επιλογή συμπληρώστε από τον πίνακα περιεχομένων με κλικ στο βέλος το επίπεδο Ποτάμια. Εν συνεχεία στη δεύτερη επιλογή συμπληρώστε από τον πίνακα περιεχομένων με κλικ στο βέλος το επίπεδο Διανομή_Φύλλων. Τέλος στην Τρίτη επιλογή με κλικ στο εικονίδιο αρχείου, δώστε σαν όνομα του αρχείου που θα δημιουργηθεί το Ποτάμια_Elefsis, μέσα στο σετ δεδομένων Topo της Γεωβάσης Attiki_50k.mdb. Κάντε κλικ στο OK και στην οθόνη σας θα πάρετε τα ποτάμια του φύλλου Αθήναι-Ελευσίς. 309