1 2 Συνεργατική Μάθηση στο ιαδίκτυο 2.0: Θεωρία & Πράξη Nίκη Λαµπροπούλου ασκάλα, ιεύθυνση Α/θµιας Εκπ/σης Αχαΐας Υποψήφια ιδάκτορας Centre for Interactive Systems Engineering, LSBU, ΘΚ Μαριάννα Βιβίτσου Καθηγήτρια Αγγλικής Φιλολογίας, Υποψήφια ιδάκτορας University of Helsinki, Finland Αλέξανδρος Γκίκας Καθηγητής Θεολόγος Παγκόσµιος Ιστός 2.0 και εκπαίδευση ίκτυα Εκπαιδευτικών Κοινό ενδιαφέρον Κοινή γλώσσα ιαδραστικότητα page 2/19 Γεια σας, είµαι η Νίκη Λαµπροπούλου, δασκάλα, ανήκω στο Γραφείο Α/θµιας Εκπ/σης Αχαΐας και είµαι µε εκπαιδευτική άδεια στο Λονδίνο για διδακτορικό. Έχω 18 χρόνια υπηρεσία Και έχω υπηρετήσει σε µονοθέσια, διθέσια, τριθέσια, πολυθέσια και σε γραφεία εκπ/σης στην Ελλάδα και το Λονδίνο. Με άλλους εκπαιδευτικούς φτιάξαµε µια οµάδα, την Dream-e-Team, µε σκοπό να φέρουµε κοντά στο µαχόµενο εκπ/κό τις ιδέες και τα εργαλεία για την εκπαίδευσης του 21 ου αιώνα. Εδώ πρέπει να ευχαριστήσω τον καθηγητή κ. Παναγιώτη Αναστασιάδη για τις προσπάθειες που κάνει χρόνια τώρα στην ελληνική εκπαίδευση όσο για την τιµή που µας έκανε να µας προσκαλέσει σε ένα τόσο σηµαντικό γεγονός όπως αυτή η τηλεδιάσκεψη. Σήµερα θα κουβεντιάσουµε µαζι για τη Συνεργατική Μάθηση στο ιαδίκτυο 2.0, και πώς µπορούµε βασισµένοι σε γερές θεωρητικές βάσεις να χρησιµοποιήσουµε τα εργαλεία αλά και καθε εργαλείο που παρουσιάζεται. Οι ιδέες µένουν τα εργαλεία εναλλάσσονται. Όραµα της dream-e-team: δηµιουργία κοινότητας συνεργασίας, έρευνας, ανταλλαγής απόψεων και ιδεών, σύνθεσης περιεχοµένου (παραγωγή διανοητικού κεφαλαίου), συµφωνίας / ασυµφωνίας / διαπραγµάτευσης και συλλογικής δράσης page 2/31 3 Aτζέντα Θεωρία (15 ) (8 σλάιντς) ιαδίκτυο 1.0 & 2.0 Συνεργατική Μάθηση & Ρόλος Εκπ/κού - Μαθητή Εργαλεία Παραδείγµατα (15 ) (8 σλάιντς) Ιστολόγιο (Blog) Wiki Εφαρµογή (15 ) (4 σλάιντς) Τηλεµάθηµα Μέθοδος Πρότζεκτ Συζήτηση (15 ) page 3/31 page 3/19 Θεωρία (15 ) (8 σλάιντς) ιαδίκτυο 1.0 & 2.0 Συνεργατική Μάθηση & Ρόλος Εκπ/κού - Μαθητή Εργαλεία Παραδείγµατα (15 ) (8 σλάιντς) Ιστολόγιο (Blog) Wiki Εφαρµογή (15 ) (4 σλάιντς) Τηλεµάθηµα Μέθοδος Πρότζεκτ Συζήτηση (15 ) Οι ερωτήσεις σύντοµες, απλές και συγκεκριµένες για να έχουµε τις ανάλογες απαντήσεις 4 Aτζέντα Θεωρία (15 ) ιαδίκτυο 1.0 & 2.0 Συνεργατική Μάθηση & Ρόλος Εκπ/κού - Μαθητή SLIDE Εργαλεία Παραδείγµατα (15 ) Ιστολόγιο (Blog) Wiki Εφαρµογή (15 ) Τηλεµάθηµα Μέθοδος Πρότζεκτ Συζήτηση (15 ) page 4/31 page 4/19 1
5 Από το Web 1.0 Πληροφορίες Η-Οικονοµία στο Web 2.0 Σύνθεση Πληροφοριών Κοινωνική δικτύωση page 5/31 page 5/19 Πολύς θόρυβος γίνεται τον τελευταίο καιρό γύρω από τον όρο Web 2.0. Πόσοι, όµως, είναι αυτοί που στ' αλήθεια γνωρίζουν τι σηµαίνει; O Sir Tim Berners-Lee, "πατέρας" του WWW, φαίνεται να είχε σοβαρές αµφιβολίες για το αν τελικά το Web 2.0 διαφέρει σε κάτι από το Web 1.0 και τι είναι αυτό. Όταν ρωτήθηκε αν η πιο ουσιαστική διαφορά ανάµεσα στα δύο είναι ότι το Web 1.0 είναι περισσότερο η σύνδεση υπολογιστών ενώ το Web 2.0 είναι η σύνδεση των ανθρώπων µεταξύ τους, ο Berners-Lee απάντησε οτι υποτίθεται πως αυτός ήταν ο σκοπός του Web από την αρχή. Και για την ακρίβεια, το να είναι κάτι "συµβατό µε το Web 2.0" σηµαίνει να χρησιµοποιεί τα πρότυπα που δηµιουργήθηκαν από όλους αυτούς τους ανθρώπους, οι οποίοι εργάζονται στο Web 1.0". Η κύρια διαφορά του Web 1.0 µε το Web 2.0 εκτός των νέων τεχνικών είναι κυρίως µια νέα διαφορετική φιλοσοφία-στάση. Πιο συγκεκριµένα αναφέρεται στη Συν-δηµιουργία Περιεχόµενο που ξεπερνά το γραπτό κείµενο Ευχρηστία ιαδραστικότητα, συνεργασία και διαµοιρασµός Προσαρµογή του περιβάλλοντος σ αυτό που µας ταιριάζει καλύτερα ηµοσίευση προσωπικών δηµιουργηµάτων (και έκθεση σε -κυρίως- άγνωστο κοινό) 6 Η εξέλιξη σήµερα Οµάδα ίκτυο Περιφερειακή χρήση Ενεργός συµµετοχή page 6/31 page 6/19 Ωστόσο επειδή, όπως είπε κάποτε ο Ηράκλειτος, τα πάντα ρει. Η οµάδα, µε την έννοια που αποδίδει ο Downes (2007) στον όρο, είναι ένα σύνολο ανθρώπων που συν-εργάζονται για έναν κοινό στόχο, µε καθορισµένους όµως ρόλους εξαρχής, πράγµα που, συχνά, όπως διαπιστώνουµε µέσα από τη διδακτική εµπειρία µας, οδηγεί σε άνιση κατανοµή της συµµετοχής. Αυτή σταδιακά µετεξελίσσεται σε ένα νέο σχήµα, αυτό του δικτύου, δηλ. της κοινωνικής δικτύωσης µέσω διαδικτύου. Στο πλαίσιο της διαδικτυακής κοινωνικής δικτύωσης η πρωτοβουλία, η αυτονοµία και η ενεργός συµµετοχή είναι καθοριστική, τόσο για το περιεχόµενο της µάθησης καθαυτό αλλά και για τη διασφάλιση της βιωσιµότητας της κοινότητας µάθησης και συνεργασίας. Γιατί αντίθετα από ό,τι συµβαίνει στην οµάδα, το δίκτυο, που θα µπορούσε κανείς να παροµοιάσει µε οικοσύστηµα, είναι ανοικτό, ευέλικτο και δυναµικό, χωρίς προκαθορισµένους ρόλους και ηµεροµηνία λήξης. Στο νέο αυτό πλαίσιο, η χρήση των συνεργατικών διαδικτυακών εργαλείων θα µπορέσει να ξεπεράσει τα όρια της προσωπικής έκφρασης ώστε να γίνουν οι χώροι αυτοί δηµιουργήµατα-φορείς οικοδόµησης και ανανέωσης της γνώσης σε συνεργατικό επίπεδο. Για την επίτευξη του στόχου αυτού, η ενσωµάτωση εργαλείων στους συνεργατικούς διαδραστικούς χώρους (ροές RSS) που υποστηρίζουν τη συνθήκη αυτή είναι απαραίτητη, όπως και η αξιοποίηση δυνατοτήτων που προσφέρονται ήδη από το λογισµικό (λίστα φίλων µέσω υπερσυνδέσεων). 2
7 8 9 Web 2.0 Σχεδιασµός: Συµµετοχή όλων Κοινωνικο-Τεχνικός Σχεδιασµός Χρηστο-Κεντρικός Σχεδιασµός Συµµετοχική Αρχιτεκτονική Αλληλεπίδραση Προσωποκεντρικότητα Παρουσία & Συµ-παρουσία Ελαφρές εφαρµογές Συνεργατικότητα Κοινωνικά ίκτυα Κοινότητες Πρακτικής Παγκόσµιος Ιστός 2.0 ιαδικτυακή πλατφόρµα, χρήση εφαρµογών µέσω φυλλοµετρητή Πλήρης έλεγχος δεδοµένων από το χρήστη Αρχιτεκτονική που ενθαρρύνει τη συµµετοχή των χρηστών ιαδραστικό περιβάλλον Κοινωνική δικτύωση Βελτιωµένα γραφικά περιβάλλοντα Web 1.0 Web 2.0 page 9/31 page 8/31 page 7/31 page 9/19 page 8/19 page 7/19 Το διαδίκτυο 2.0 έχει 2 βασικά χαρακτηριστικά που αφορούν την κατασκευή των συστηµάτων Η/Υ: Τη χρηστικότητα και την κοινωνικότητα. Σχεδιασµός: Συµµετοχή όλων Κοινωνικο-Τεχνικός Σχεδιασµός Χρηστο-κεντρικός Σχεδιασµός Συµµετοχική Αρχιτεκτονική Αλληλεπίδραση Προσωποκεντρικότητα Παρουσία & Συµ-παρουσία Ελαφρές εφαρµογές Συνεργατικότητα Κοινωνικά ίκτυα Κοινότητες Πρακτικής Πιο απλά, σε σελίδες όπως το Flickr, το YouTube, τη Wikipedia και άλλες, ο καθένας από εµάς µε ελάχιστες γνώσεις χειρισµού Η/Υ και πολύ µεράκι µπορεί να δηµιουργήσει την προσωπική του σελίδα ή να επέµβει σε σελίδες που φτιάχνονται από µια κοινότητα χρηστών που έχουν κάποια κοινά ενδιαφέροντα. Τα άλλα µέσα όπως email, email lists, journals, newsletters έχουν κλειστή κυκλοφορία µεταξύ των παραληπτών ενώ τα blogs είναι εντελώς ανοιχτά και δυνητικά υποστηρίζουν πολύ ευρύτερες κοινότητες. Οπότε δύνανται να συνεισφέρουν σε πολύ µεγαλύτερο βαθµό στη µεταφορά της γνώσης µέσα και έξω από την επιστηµονική κοινότητα, από ότι τα παραδοσιακά µέσα. Εποµένως υπάρχει ήδη άφθονη πληροφορία στην «blogosphere» και στα «Virtual worlds», ειδικά στα «public commons» του Second Life και το µόνο που υπολείπεται είναι η ανάδειξη πλέον των καλύτερων πηγών πληροφοριών και των καλύτερων παραδειγµάτων από τα οποία όλοι µπορούν να διδαχθούν virtual worlds communities (Second life) Τώρα, όσον αφορά τη Μάθηση Τα διαδικτυακά συνεργατικά εργαλεία είναι ένας καινούριος χώρος για την Εκπαίδευση. Είναι εύκολα στη χρήση, είναι δωρεάν, είναι εύκολα προσβάσιµα από τις σχολικές µονάδες, και µπορούν, ιδιαίτερα αν χρησιµοποιηθούν µε βάση την εποικοδοµηστική µέθοδο, να προσφέρουν αυτό το «κάτι διαφορετικό», που θα οδηγήσει τους µαθητές στην απόκτηση δεξιοτήτων και γνώσεων, µε έναν τρόπο που είναι πολύ ελκυστικός στα παιδιά, επειδή το θεωρούν παιχνίδι και διαφορετικό από το παραδοσιακό µάθηµα (L.Rieber,98). Φυσικά, για να πραγµατοποιηθούν όλοι αυτοί οι στόχοι, βασική προϋπόθεση είναι η διάδοση της χρήσης των Η/Υ και του ιαδικτύου, από τους µαθητές για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Η µετάβαση από το web 1.0 στο web 2.0, αντικατοπτρίζει και τη δυνατότητα µετάβασης από το Σχολείο1.0 στο Σχολείο2.0 (Ηargadon, 2007). 3
10 Η Συνεργατική Μάθηση είναι υναµική Μάθηση page 10/19 page 10/31 Η συνεργατική µάθηση µέσω διαδικτύου είναι ένα πεδίο που προσφέρεται για έρευνα Σύµφωνα µε τον ορισµό του Koschmann (1996), η πρακτική της οικοδόµησης νοήµατος σαν αποτέλεσµα κοινής δραστηριότητας, όπως για παράδειγµα κοινής επεξεργασίας ενός θέµατος ή προσπάθειας επίλυσης προβλήµατος έχει πρόσφατα αναδειχθεί σε αντικείµενο µελέτης. Η ιαδικτυακή Συνεργατική Μάθηση ή ΣΜ αποτελεί πρόκληση για τους εκπαιδευτικούς. Κυρίως όµως αποτελεί αναγκαιότητα, αφού µπορεί να καλύψει την ανεπάρκεια των επιµορφωτικών σεµιναρίων, όπως καταδεικνύουν έρευνες στην Ελλάδα (Τσετσίλας, 2006) και το εξωτερικό (Guskey, 2002, Huberman, 2001). Μπορεί επίσης να γίνει η γέφυρα που θα µειώσει το χάσµα ανάµεσα στην παλιά και τη νέα, ψηφιακή γενιά. Η εξοικείωση και η επαφή µε τα µέσα δεν ανοίγει µόνο κανάλια επικοινωνίας και ενηµέρωσης. Συντελεί επίσης στη διαµόρφωση των προσδοκιών των µαθητών για µια νέα εκπαίδευση που στοχεύει σε ένα πιο διαδραστικό τύπο µάθησης. Σύµφωνα µε τον Philip (2007), η οπτική αυτή συνδέεται άµεσα και είναι απόρροια της χρήσης των ψηφιακών µέσων (Βιβίτσου κ.ά., ΕΕΕΠ 2007). Γενικότερα, η ΣΜ: Ενθαρρύνει την ανάπτυξη δεξιοτήτων γνωστικών, γλωσσικών, συνεργατικών και διαδικτυακών Υποστηρίζει την ανάπτυξη κοινοτήτων µάθησης Αποτελεί θετικό κίνητρο για την ενεργό συµµετοχή στο µάθηµα Ενισχύει τη σύνδεση του σχολείου µε την πραγµατική ζωή Προωθεί την αρχή της σταδιακής αυτονόµησης (µάθηση µέσω της εξερεύνησης και της επικοινωνίας, διαµόρφωση άποψης, καλλιέργεια κριτικής σκέψης) Προωθεί την αρχή της Εξατοµικευµένης Παιδαγωγικής (επικοινωνία µε τον εκπαιδευτικό σε α/σύγχρονο περιβάλλον) Ενθαρρύνει την ανάπτυξη κουλτούρας συµµετοχής και διαλογικής συν-εργασίας (Βιβίτσου, 2008, ΨΗΦΙΟ) 11 Ρόλος εκπ/κού κού - µαθητή Web 1.0 ασκαλοκεντρική Μάθηση ιάδραση µε τονη/υ Επικοινωνία µέσω e-mail, chat, Fora κλπ page 11/19 page 11/31 Ο ρόλος του web 1.0 προσιδιάζει περισσότερο προς το δασκαλοκεντρικό παιδαγωγικό µοντέλο εκπαίδευσης. Υπάρχει ο µέντορας, ο οποίος κατέχει τη γνώση και τη µεταφέρει σε παθητικούς ακροατές - δέκτες τους µαθητές, χωρίς τη δυνατότητα διάδρασης ή έστω επανατροφοδότησης Στο web 1.0, ο administrator, ο διαχειριστής του συστήµατος, την πληροφορία που θα λάβει εκείνος που την αναζητά, χωρίς να υπάρχει ή να υπάρχει σε πολύ µικρό βαθµό η δυνατότητα διάδρασης ή έστω επανατροφοδότησης. Φυσικά σηµαντικό ρόλο στην εξέλιξη του ιαδικτύου διαδραµάτισε και η εξέλιξη της τεχνολογίας (από PSTN se ADSL- T1 T3) και συνεχίζεται 4
12 Ρόλος εκπ/κού κού µαθητή Web 2.0 Προσδιορίζει τους στόχους του προγράµµατος, του µαθήµατος, της δεξιότητας, της δραστηριότητας Παρακολουθεί χωρίς να επεµβαίνει, δίνοντας «χώρο» στους µαθητές για την ανάπτυξη των δεξιοτήτων τους Βοηθά τους µαθητές να προσδιορίσουν τους ρόλους τους µέσα στην οµάδα Προωθεί τη συνεργατική µάθηση Ενθαρρύνει την ανάπτυξη δηµιουργικού διαλόγου page 12/19 page 12/31 Στο Web 2.0 ο εκπαιδευτικός, έχει ως κύριο ρόλο να παρακολουθεί, να υποστηρίζει, να συντονίζει, να µοιράζει τις δραστηριότητες αλλά δεν πρέπει να δίνει τις σωστές απαντήσεις καθώς µόνο έτσι µπορεί να δοθεί η ευκαιρία να υπάρξει ερευνητικός διάλογος και συνεργατική µάθηση. Ο εκπαιδευτικός χρειάζεται να: α. Προσδιορίσει καθαρά τους στόχους του µαθήµατος, του προγράµµατος, της δραστηριότητας και της δεξιότητας β. Βοηθά τους µαθητές να προσδιορίζουν τους ρόλους τους µέσα στην οµάδα γ. Προσδιορίσει καθαρά τους στόχους και το πλάνο δ. Παρακολουθεί κάθε δραστηριότητα από κοντά χωρίς να επεµβαίνει, δίνοντας έτσι τον ανάλογο «χώρο» στους µαθητές για την ανάπτυξη των δεξιοτήτων τους ε. Βοηθά τους µαθητές µε στόχο το δηµιουργικό διάλογο χωρίς να επεµβαίνει 13 page 13/31 page 13/19 14 Aτζέντα Θεωρία (15 ) ιαδίκτυο 1.0 & 2.0 Συνεργατική Μάθηση & Ρόλος Εκπ/κού - Μαθητή Εργαλεία - Παραδείγµατα (15 ) Ιστολόγιο (Blog) Wiki SLIDE Εφαρµογή (15 ) Τηλεµάθηµα Μέθοδος Πρότζεκτ Συζήτηση (15 ) page 14/31 page 14/19 15 ιαδικτυακά Εργαλεία Κοινωνικής διάδρασης για εκπαιδευτικούς, µαθητές Ιστολόγια RSS feeds ιαδικτυακή παρουσία Wikis Podcasting Webcasting Vioconferencing Συνεπής υναµική Ευέλικτη SLIDE http://www.facebook.com/group.php?gid=5925294253 http://www.wiziq.com/tutorsession/session_details.aspx? JuX%2bgH%2b2GbZgWH7sMYZcaBJGEyVg2bkJtB2eYtU hqlaui9u6okermbzhxd9zjfl4idc2azxiqimronm6fu66 HyuKk9ejyF1jbnUKif0mLOmyso551sUUvJYDSPHNUP page 15/19 page 15/31 5
16 Εµπειρική χρήση διαδικτυακών εργαλείων: Web 1.0 & Web 2.0 Τηλεµάθηµα 1&2 http://e-learning.sch.gr page 16/31 page 16/19 Στατικές ιστοσελίδες, Γνώση κώδικα, Παρέµβαση από χρήστη αδύνατη, Ασύγχρονη και σύγχρονη επικοινωνία υναµικές ιστοσελίδες, ιαµοιρασµός περιεχοµένου, Οικοδόµηση γνώσης ατοµικά & συλλογικά, Συν-εργασία & συν-δηµιουργία http://e-learning.sch.gr 17 Ιστολόγιο Σηµείο συνάντησης του ατόµου, των µελών της κοινότητας και των ιδεών τους (Efimova, 2004) Συλλογή δεδοµένων, επικοινωνία και συνεργασία (Sessums, 2006, Warlick, 2005); Εργαλείο: για έρευνα (Mortensen & Walker, 2002) ανάπτυξης δεξιοτήτων (π.χ. κριτικής και αναλυτικής σκέψης, Ei & Ei, 2005) http://hellenes-educators.org/ page 17/19 page 17/31 Σηµείο συνάντησης του ατόµου, των µελών της κοινότητας και των ιδεών τους (Efimova, 2004) Συλλογή δεδοµένων, επικοινωνία και συνεργασία (Sessums, 2006, Warlick, 2005); Εργαλείο: για έρευνα (Mortensen & Walker, 2002) ανάπτυξης δεξιοτήτων (π.χ. κριτικής και αναλυτικής σκέψης, Ei & Ei, 2005) http://hellenes-educators.org/ 18 Παράδειγµα εργαλείουweb 2.0 Weblog? Αναστοχασµός Ατοµική εργασία ιαδραστικότητα Οµαδική εργασία page 18/19 page 18/31 Γνωρίσαµε τι είναι το Web2.0, τα εργαλεία του και τον τρόπο µε τον οποίο µπορούµε να συνεργαστούµε δικτυακά. Άρα είµαστε έτοιµοι να µάθουµε να το χρησιµοποιούµε Τα ιστολόγια (web+logs= blogs) είναι ιστοσελίδες που κατασκευάζονται εύκολα, ανανεώνονται συχνά και περιέχουν πληροφορίες, σκέψεις και ιδέες που για κάποιους λόγους οι δηµιουργοί τους, θεωρούν σηµαντικές. Με άλλα λόγια είναι διαδικτυακά διαδραστικά ηµερολόγια (Βιβίτσου 2005). Στο ιστολόγιο, µε απλά βήµατα, εύκολα µπορεί κάποιος να δηµοσιεύσει τις σκέψεις του, τις ανησυχίες του, ειδήσεις και οτιδήποτε άλλο στον Παγκόσµιο Ιστό και, το κυριότερο, ότι µπορεί να διαβαστεί και να σχολιαστεί από ανθρώπους που το βλέπουν σε ολόκληρο τον κόσµο. Ας καταλάβουµε και κατανοήσουµε, ότι σήµερα, την εποχή της πληροφορίας, µπορούµε όλοι να συµµετάσχουµε στο Παγκόσµιο Χωριό, ως ισάξια και ισότιµα µέλη. 19 Παράδειγµα εργαλείουweb 2.0 Παραδείγµατα συναδέλφων στο http://hellenes-educators.org Αναστοχασµός Ατοµική εργασία ιαδραστικότητα Οµαδική εργασία page 19/19 page 19/31 Η δηµιουργία και τήρηση προσωπικού ιστολογίου σηµατοδοτεί την ανάπτυξη περιβάλλοντος δηµοσιοποίησης των ιδεών, σκέψεων, απόψεων, γνώσεων των χρηστών χρησιµοποιώντας το λόγο ως µέσο έκφρασης. Η φύση του λόγου που καταγράφεται σε µορφή κειµένων (σχόλια και απαντήσεις) είναι ιδιότυπη (συνδυάζει στοιχεία προφορικής και γραπτής έκφρασης), ωστόσο δεν παύει το δηµοσιευµένο υλικό να αποτελεί πυρήνα οικοδόµησης της γνώσης. Εκτός από το γεγονός ότι το ίδιο το περιβάλλον είναι προϊόν γνωστικής επεξεργασίας, το περιεχόµενό του αντανακλά το σύστηµα αξιών, τις απόψεις, τις προσεγγίσεις του δηµιουργού του σχετικά µε το θέµα που διαπραγµατεύεται. Εποµένως, δυναµικά µπορεί να ενεργοποιήσει την κατάθεση επιχειρηµάτων, θέσεων και αντιθέσεων µε αποτέλεσµα την προώθηση της κριτικής σκέψης και των δεξιοτήτων ανάγνωσης και γραφής. Το στοιχείο αυτό, καθώς ενισχύει την προοπτική συµµετοχής και συνεργασίας, καθιστά το 6
ιστολόγιο ένα δυναµικό εργαλείο µάθησης του Παγκόσµιου Ιστού 2.0 (Web 2.0) στη διαδικτυακή εκπαίδευση δεύτερης γενιάς (e-learning 2.0). Εποµένως, θα µπορούσε να ειπωθεί, και σύµφωνα µε την επισήµανση του Stahl (2006), ότι το ιστολόγιο αποτελεί ένα γνωσιακά-βασισµένο περιβάλλον, καθώς, ως ασύγχρονο εργαλείο, ενθαρρύνει τον αναστοχασµό επί του περιεχοµένου και υποστηρίζει τη διαδικασία οικοδόµησης της γνώσης σε κοινωνικό πλαίσιο µέσω της αλληλεπίδρασης µεταξύ δηµιουργού και χρηστών-επισκεπτών. Η δυνατότητα δε που προσφέρεται σήµερα από τους παρόχους εικονικού χώρου για την καταχώρηση πολυάριθµων δηµοσιεύσεων και σχολίων χωρίς οικονοµική επιβάρυνση, χρονικούς περιορισµούς και µε διάρκεια που εξαρτάται από τη βούληση του δηµιουργού του ιστολογίου, αυξάνει την αίσθηση µονιµότητας και το βαθµό οικειοποίησης του διαδικτυακού περιβάλλοντος (Βιβίτσου κ.ά., ΕΕΕΠ 2007). Στην παιδαγωγική πράξη το ιστολόγιο µπορεί να χρησιµοποιηθεί σε συνδυασµό µε τη δια ζώσης διδασκαλία και, ανάλογα µε την ηλικία, το γνωστικό επίπεδο των µαθητών και την εξοικείωσή τους µε τα ψηφιακά µέσα, λιγότερο ή περισσότερο ενεργά, µε περισσότερη ή λιγότερη παρέµβαση από τον εκπαιδευτικό. Στο πλαίσιο αυτό, το µαθησιακό πρόγραµµα είναι δυνατό να περιλαµβάνει µια σταδιακά αυξανόµενη κοινωνική παρουσία και δικτύωση των µαθητών. http://blogs.sch.gr/mantziosgi 20 21 Ιστολόγιο=? Σηµείο συνάντησης του ατόµου, των µελών της κοινότητας και των ιδεών τους (Efimova, 2004) Συλλογή δεδοµένων, επικοινωνία και συνεργασία (Sessums, 2006, Warlick, 2005); Εργαλείο: για έρευνα (Mortensen & Walker, 2002) ανάπτυξης δεξιοτήτων (π.χ. κριτικής και αναλυτικής σκέψης, Ei & Ei, 2005) Πιο συγκεκριµένα: Wiki Συνεργατική παραγωγή γραπτού λόγου Ανάπτυξη δεξιοτήτων παραγωγής γραπτού λόγου Παιδαγωγική χρήση: συλλογή πληροφοριών, αναστοχασµός e-portfolio καταγραφή αποτελεσµάτων έρευνας δηµοσίευση σχεδίων εργασίας (project) page 20/31 page 20/19 Σηµείο συνάντησης του ατόµου, των µελών της κοινότητας και των ιδεών τους (Efimova, 2004) Συλλογή δεδοµένων, επικοινωνία και συνεργασία (Sessums, 2006, Warlick, 2005); Εργαλείο: για έρευνα (Mortensen & Walker, 2002) ανάπτυξης δεξιοτήτων (π.χ. κριτικής και αναλυτικής σκέψης, Ei & Ei, 2005) Συνεργατική παραγωγή γραπτού λόγου Ανάπτυξη δεξιοτήτων παραγωγής γραπτού λόγου Παιδαγωγική χρήση: συλλογή πληροφοριών, αναστοχασµός e-portfolio καταγραφή αποτελεσµάτων έρευνας δηµοσίευση σχεδίων εργασίας (project) page 21/19 page 21/31 7
22 Wiki Συνεργατικό εργαλείο του Web 2.0 Ενθαρρύνει την από κοινού σύνθεση και οργάνωση κειµένου page 22/19 page 22/31 Το διαδικτυακό λογισµικό Wiki αποτελεί ένα συνεργατικό εργαλείο του Web 2.0, που ενθαρρύνει την από κοινού σύνθεση και οργάνωση κειµένου πάνω σε ένα ή περισσότερα θέµατα. Τα Wikis αναπτύσσονται πάνω σε συγκεκριµένα θέµατα που ενδιαφέρουν τα µέλη µιας διαδικτυακής κοινότητας. Κατά τη διάρκεια της δηµιουργίας τους υπάρχει κλίµα συνεργασίας, κριτικής σκέψης και δηµιουργικότητας µεταξύ των µελών της κοινότητας που τα αναπτύσσει, καθώς επίσης εναλλαγή ατοµικής και οµαδικής εργασίας. 23 page 23/19 page 23/31 24 25 Aτζέντα Θεωρία (15 ) ιαδίκτυο 1.0 & 2.0 Συνεργατική Μάθηση & Ρόλος Εκπ/κού - Μαθητή Εργαλεία Παραδείγµατα (15 ) Ιστολόγιο (Blog) Wiki Εφαρµογή (15 ) Τηλεµάθηµα Μέθοδος Πρότζεκτ Συζήτηση (15 ) Wiki Αγωγής Υγείας http://e-learning.sch.gr/ page 24/31 page 24/19 http://editthis.info/agogi_igias/main_page page 25/19 page 25/31 SLIDE Κατά τη διάρκεια του τηλεµαθήµατος αναπτύχθηκαν από τους εκπαιδευόµενους, 4 οµαδικά wiki και 6 ατοµικά και αντίστοιχα θέµατα συζητήσεων στο forum Τα οµαδικά wiki εστίαζαν το περιεχόµενο τους στην περιβαλλοντική εκπαίδευση, την αγωγή υγείας, την ειδική αγωγή και το πρόγραµµα διακρατικών συνεργασιών e-twinning. Στο wiki της αγωγής υγείας ξεκινώντας µε κεντρικό άξονα τη µεσογειακή διατροφή αφού σχεδιάστηκε η δοµή, υπήρχε συνεχής εµπλουτισµός και επέκταση µε θέµατα όπως ανάπτυξη σχεδίου µαθήµατος και διαθεµατικότητα της Μεσ. ιατροφής. Πώς γίνεται?? >> http://editthis.info/agogi_igias/main_page 26 Εκπαιδευόµενοι που συµµετείχαν διαθεµατικότητα page 26/19 Τα Wikis προσφέρουν µοναδικές δυνατότητες συνεργασίας στην εκπαίδευση και πολύ γρήγορα εξελίχθηκαν σε έναν πρωτοπόρο τρόπο κατασκευής γνώσης συνεργατικά. Υπάρχει πρόσφορο έδαφος για έρευνα. page 26/31 8
27 28 Παιδαγωγική αξιοποίηση Επεξεργασία, αναστοχασµός επί δεδοµένων ηµοσίευση/ ανάρτηση εργασιών (σε ατοµικό επίπεδο και συλλογικό) Ασύγχρονη επικοινωνία (π.χ. για τη διατύπωση ερωτηµάτων σχετικών µε τοµάθηµα, την εργασία στο σπίτι κλπ) Καταγραφή απόψεων και εµπειριών (π.χ. σχετικά µε τηµαθησιακή εµπειρία) Εξέλιξη µαθησιακή πορείας (ατοµικός φάκελος) Πρακτική συµµετοχής, συνεργασίας Προτάσεις προς εκπ/κούς κούς φορείς Ενηµερωτικό δελτίο προς εκπαιδευτικούς και µαθητές Ενηµέρωση και ανταλλαγή απόψεων σε θέµατα εκπαιδευτικού περιεχοµένου (ανά κλάδο / ειδικότητα) ηµιουργία οµάδων συνεργασίας µαθητών Αξιολόγηση µαθητών σε συνδυασµό µε κατάλληλα λογισµικά ιάχυση και ενηµέρωση του συνόλου των εκπαιδευτικών, συγγραφή εγχειριδίων χρήσης page 27/19 page 27/31 page 28/19 page 28/31 Επεξεργασία, αναστοχασµός επί δεδοµένων ηµοσίευση/ ανάρτηση εργασιών (σε ατοµικό επίπεδο και συλλογικό) Ασύγχρονη επικοινωνία (π.χ. για τη διατύπωση ερωτηµάτων σχετικών µε το µάθηµα, την εργασία στο σπίτι κλπ) Καταγραφή απόψεων και εµπειριών (π.χ. σχετικά µε τη µαθησιακή εµπειρία) Εξέλιξη µαθησιακή πορείας (ατοµικός φάκελος) Πρακτική συµµετοχής, συνεργασίας Οι προοπτικές ενσωµάτωσης των διαδικτυακών συνεργατικών εργαλείων στο διδακτικό πρόγραµµα είναι κάτι παραπάνω από εξαιρετικές, καθώς η συνεργατική µάθηση και η χρήση νέων τεχνολογιών, αλλά και η υλοποίηση σχεδίων εργασίας υποστηρίζονται από το αναλυτικό πρόγραµµα σπουδών της υποχρεωτικής εκπαίδευσης (ΦΕΚ 303/13-3-2003). Η δηµιουργία και η χρήση συνεργατικών εργαλείων του web 2.0 από εµάς τους εκπαιδευτικούς και τους µαθητές µας αποτελεί κίνητρο για την ενεργό συµµετοχή τους, αλλά και χώρος ανάπτυξης συνεργασίας σε οµάδες. Με αυτό τον τρόπο το διαδικτυακό περιβάλλον µπορεί να λειτουργήσει και ως εργαλείο σταδιακής αυτονόµησης των µαθητών, µέσω της δυνατότητας που προσφέρει για ανάληψη πρωτοβουλίας, διαµόρφωσης ανάλογα µε τις προτιµήσεις και ανάπτυξης διαδικτυακών και συνεργατικών δεξιοτήτων. Η αυτονόµηση είναι µια από τις βασικές αρχές που προτείνει το ιαθεµατικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραµµάτων Σπουδών ( ΕΠΠΣ - ΦΕΚ 303/13-3-2003) ώστε µέσω της ανάπτυξης µεταγνωστικών στρατηγικών και δεξιοτήτων στη διάρκεια της πορείας τους στο ηµοτικό, το Γυµνάσιο και το Λύκειο οι µαθητές να ανεξαρτητοποιούνται ολοένα και περισσότερο από τον/την εκπαιδευτικό για να µπορέσουν αργότερα να αντεπεξέλθουν στις αναγκαιότητες που οι κοινωνικο-οικονοµικές εξελίξεις δηµιουργούν. Μέσα σ αυτό το πλαίσιο, οι σηµερινοί µαθητές και αυριανοί πολίτες θα µπορέσουν να αντιµετωπίσουν αποτελεσµατικά τις απαιτήσεις µιας κοινωνίας που µεταβάλλεται συνεχώς και µε ραγδαίο ρυθµό µέσω της δια βίου µάθησης. Η υλοποίηση και η αξιοποίηση τέτοιων προγραµµάτων διαδικτυακής συνεργασίας πληρούν τους όρους διαθεµατικής προσέγγισης και διασύνδεσης διαφορετικών γνωστικών αντικειµένων, αφού για την υλοποίησή τους οι µαθητές είναι δυνατόν να χρησιµοποιούν στοιχεία πληροφορικής, αλλά και γνώσεις ιστορίας και ξένης γλώσσας για να αναζητήσουν πληροφορίες, να ανταλλάξουν απόψεις, να οικοδοµήσουν νέα γνώση, να παρουσιάσουν το προϊόν της εργασίας τους. Εποµένως, όλα τα µαθήµατα που εντάσσονται στα αναλυτικά προγράµµατα µπορούν να συνδεθούν, να συνεργαστούν σε πάρα πολλούς συνδυασµούς και να προσφέρουν απεριόριστες ευκαιρίες τόσο στους µαθητές, όσο και στους εκπαιδευτικούς. Στην Πρωτοβάθµια Εκπαίδευση, προτείνεται, αν είναι δυνατόν, για όλες τις τάξεις, αφού, σύµφωνα µε έρευνες, οι 9
µαθητές πρέπει να εξοικειώνονται στη χρήση Η/Υ ακόµη και από το Νηπιαγωγείο. Βασική προϋπόθεση είναι η ύπαρξη Εργαστηρίου Πληροφορικής ή Η/Υ µε βιντεοπροβολέα, ώστε να έχουν όλοι οι µαθητές τη δυνατότητα παρακολούθησης. Τα περισσότερα σχολεία των αστικών κέντρων διαθέτουν αντίστοιχα εργαστήρια, ή σταθµούς εργασίας, όπως και πολλά περιφερειακά, αλλά όχι όλα. Οι µαθητές, σήµερα είναι «digital natives», έχουν γεννηθεί στην ψηφιακή εποχή, µεγαλώνουν µε τους Η/Υ και χειρίζονται αυτό το µέσο. Μπορούν µε την βοήθεια και την καθοδήγηση επιµορφωµένων στις Νέες Τεχνολογίες εκπαιδευτικών να ξεκινήσουν τη δική τους συνεργατική δηµιουργία. 29 Συµπεράσµατα Το Νέο ιαδίκτυο: Web 1.0 Web 2.0, 3.0 ΗΝέαΜάθηση: Μάθηση 1.0, Μάθηση 2.0, Μάθηση 3.0... Σηµασία δεν έχουν οι αριθµοί Σηµαντικό είναι να µπορούµε να αντιµετωπίσουµε και να συµµετέχουµε στις αλλαγές κριτικά και αποτελεσµατικά. Αν µπορούµε εµείς µπορείτε και εσείς page 29/19 page 29/31 Το Νέο ιαδίκτυο: Web 1.0 Web 2.0, 3.0 Σηµασία δεν έχουν οι αριθµοί Σηµαντικό είναι να µπορούµε να αντιµετωπίσουµε και να συµµετέχουµε στις αλλαγές κριτικά και αποτελεσµατικά. «Το να λες ότι οι τεχνολογίες αυτές θα φέρουν µόνο καλά ή κακά πράγµατα, είναι σα να λες ότι ο καιρός θα είναι µόνο καλός ή κακός Προσδεθείτε λοιπόν και απολαύστε τις» John Perry Barlow (Grateful Dead)- συνέντευξη στο περιοδικό Uncut. Αν µπορούµε εµείς µπορείτε και εσείς 30 Ευχαριστούµε για την προσοχή σας! Νίκη Λαµπροπούλου nikilambropoulos@gmail.com SLIDE Μαριάννα Βιβίτσου animavit@gmail.com Αλέξανδρος Γκίκας alexgkikas@gmail.com page 30/19 page 30/31 10
31 Συζήτηση page 31/31 page 31/19 11