ΕΦΑΡΜΟΓΕ ΒΙΟΣΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΗΝ ΙΑΣΡΙΚΗ



Σχετικά έγγραφα
Αζθήζεηο 5 νπ θεθαιαίνπ Crash course Step by step training. Dipl.Biol.cand.med. Stylianos Kalaitzis

ΘΔΚΑ ΡΖΠ ΑΛΑΓΛΩΟΗΠΖΠ

ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ. Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη Εήηημα 1 ο :

Γιπθόδε + Ομπγόλν Δηνμείδην ηνπ άλζξαθα + Νεξό + Ελέξγεηα

Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση

ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ. Η Μηκή ζθέθηεθε έλαλ ηξόπν, γηα λα ζπγθξίλεη κεξηθά δηαθνξεηηθά αληειηαθά πξντόληα. Απηή θαη ν Νηίλνο ζπλέιεμαλ ηα αθόινπζα πιηθά:

ΠΟΛΤΜΕΡΙΜΟ - ΠΕΣΡΟΥΗΜΙΚΑ

H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ

Η απνξξόθεζε ηνπ νξαηνύ θσηόο γίλεηαη κέζσ ρξσζηηθώλ νπζηώλ πνπ νλνκάδνληαη τλωροθύλλες.

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙ ΜΟ

ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP

ΚΕΦ. 2.3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ

B-Δέλδξα. Τα B-δέλδξα ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε αλαπαξάζηαζε πνιύ κεγάισλ ιεμηθώλ πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζην δίζθν.

Απαντήσεις θέματος 2. Παξαθάησ αθνινπζεί αλαιπηηθή επίιπζε ησλ εξσηεκάησλ.

Δπηιέγνληαο ην «Πξνεπηινγή» θάζε θνξά πνπ ζα ζπλδέεζηε ζηελ εθαξκνγή ζα βξίζθεζηε ζηε λέα ρξήζε.

ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΤ ΜΑΡΙΑ ΣΖΑΜΟΤΡΑΝΗ ΕΛΕΝΗ ΟΤΣΖΙΟΤ ΑΤΓΕΡΙΝΗ ΧΑΙΔΕΜΕΝΑΚΗ ΝΑΣΑΛΙΑ

Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν

Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ

Άζκηζη ζτέζης κόζηοσς-τρόνοσ (Cost Time trade off) Καηαζκεσαζηική ΑΔ

Κεθάιαην 20. Ελαχιστοποίηση του κόστους

Αζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΚΥΤΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2015 ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Τεηάπηη 28 Ιανουαπίου 2015 ΛΔΥΚΩΣΙΑ Τάξη: Α Γυμναζίου

Άσκηση 1 - Μοπυοποίηση Κειμένου

Case Study. Παξαθάηω παξνπζηάδνπκε βήκα - βήκα κε screenshots έλα παξάδεηγκα ππνβνιήο κηαο εξγαζίαο θαη ηελ παξαγωγή ηνπ Originality Report.

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΛΓΕΒΡΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ. 1. Να ιπζνύλ ηα ζπζηήκαηα. 1 0,3x 0,1y x 3 3x 4y 2 4x 2y ( x 1) 6( y 1) (i) (ii)

Ανίτνεσζη Kσκλοθορούνηων Kαρκινικών Kσηηάρων (KKK) με ηην ηετνική ηης

γηα ηνλ Άξε Κσλζηαληηλίδε

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 4 ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ

Καρκίνος του μαστού: Παράγοντες Κινδύνου και Οικογενής Προδιάθεση

Σπληήξεζε ηξνθίκσλ ρσξίο ρεκηθά πξόζζεηα PROJECT B ΛΥΚΕΙΟΥ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ

x x x x tan(2 x) x 2 2x x 1

f '(x)g(x)h(x) g'(x)f (x)h(x) h'(x) f (x)g(x)

Βάσεις Δεδομέμωμ. Εξγαζηήξην V. Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ

Α. Εηζαγσγή ηεο έλλνηαο ηεο ηξηγσλνκεηξηθήο εμίζσζεο κε αξρηθό παξάδεηγκα ηελ εκx = 2

ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΚΑΗ Γ ΣΑΞΖ ΔΠΔΡΗΝΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΠΑΡΑΚΔΤΖ 24 ΜΑΪΟΤ ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΒΗΟΛΟΓΗΑ ΘΔΣΗΚΖ ΚΑΣΔΤΘΤΝΖ

Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 03. Σηεξενγξαθηθή πξνβνιή ζην δίθηπν Wulf

Γοκή επαλάιευες Δληοιές Όζο & Μέτρης_όηοσ

(Ενδεικηικές Απανηήζεις) ΘΔΜΑ Α. Α1. Βιέπε απόδεημε Σει. 262, ζρνιηθνύ βηβιίνπ. Α2. Βιέπε νξηζκό Σει. 141, ζρνιηθνύ βηβιίνπ

Παιχνίδι γλωζζικής καηανόηζης με ζχήμαηα!

ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟ ΣΧΔΓΙΟ ΙΙ

ΟΠΤΙΚΗ Α. ΑΝΑΚΛΑΣΖ - ΓΗΑΘΛΑΣΖ

Hellas online Προεπιλεγμένες ρσθμίσεις για FritzBox Fon WLAN 7140 (Annex B) FritzBox Fon WLAN Annex B ( )

Να ζρεδηάζεηο ηξόπνπο ζύλδεζεο κηαο κπαηαξίαο θαη ελόο ιακπηήξα ώζηε ν ιακπηήξαο λα θσηνβνιεί.

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ. Ύλη: Εσθύγραμμη Κίνηζη

Ενδεικηικές Απανηήζεις

Μονοψϊνιο. Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ.

TOOLBOOK (μάθημα 2) Δεκηνπξγία βηβιίνπ θαη ζειίδσλ ΠΡΟΑΡΜΟΓΗ: ΒΑΛΚΑΝΙΩΣΗ ΔΗΜ. ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΠΕ19 1 TOOLBOOK ΜΑΘΗΜΑ 2

iii. iv. γηα ηελ νπνία ηζρύνπλ: f (1) 2 θαη

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου ΥΟΛΕΙΟ..

Βιολογία Θετικής Κατεφθυνσης Γ Γεληθνύ Λπθείνπ

ει. 36 παιαηνύ ζρνιηθνύ βηβιίνπ (ζει. 40 ηνπ λένπ ζρνιηθνύ βηβιίνπ): «Καηά ηελ έλαξμε ζύκπινθν έλαξμεο ηεο πξσηετλνζύλζεζεο.»

ΘΔΜΑ 1 ο Μονάδες 5,10,10

Εςθςή ζςζηήμαηα επισειπήζεων και αξιολόγηζη

ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ Γευηέρα 11 Ηουνίου 2018 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΜΑΘΖΜΑΣΗΚΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ. (Ενδεικηικές Απανηήζεις)

ΑΠΛΟΠΟΙΗΗ ΛΟΓΙΚΩΝ ΤΝΑΡΣΗΕΩΝ ΜΕ ΠΙΝΑΚΕ KARNAUGH


x-1 x (x-1) x 5x 2. Να απινπνηεζνύλ ηα θιάζκαηα, έηζη ώζηε λα κελ ππάξρνπλ ξηδηθά ζηνπο 22, 55, 15, 42, 93, 10 5, 12

ΡΤΘΜΙΕΙ ΔΙΚΣΤΟΤ ΣΑ WINDOWS

Γενεηική Καρδιαγγειακών Παθήζεων

Κόληξα πιαθέ ζαιάζζεο κε δηαζηάζεηο 40Υ40 εθ. Καξθηά 3 θηιά πεξίπνπ κε κήθνο ηξηπιάζην από ην πάρνο ηνπ μύινπ θπξί κεγάιν θαη ππνκνλή

Γηαηάμεηο Αλίρλεπζεο Γηαξξνώλ (λεξνύ θαπζίκωλ ρεκηθώλ )

α) ηε κεηαηόπηζε x όηαλ ην ζώκα έρεη κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ζέζεο δ) ην κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ηεο ηαρύηεηαο

Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Σάμε Σ Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΙΧΝ ΠΡΧΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ. ΔΝΟΣΗΣΑ 11 ε : ΦΧ ΔΡΓΑΛΔΙΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ. Καηαζθεπή 1: Φαθόο κε ζσιήλα.

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΤΔΡΗΓΟΝΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ ΚΑΤΑ ΤΑ ICDAS II ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΜΔ ΒΑΣΗ ΤΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΞΔΤΑΣΗ

ΥΔΙΡΙΜΟ ΑΘΔΝΟΤ ΠΟΤ ΛΑΜΒΑΝΔΙ ΑΝΣΙΘΡΟΜΒΩΣΙΚΑ Η ΑΝΣΙΑΙΜΟΠΔΣΑΛΙΑΚΑ

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΔΟΗ 8.0.0

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/09/2014

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου ΥΟΛΕΙΟ..

Η επιζκόπηζη ηης έμμιζθης ενηολής ζηην Αλλοδαπή. Καηεξίλα Γαιαλνπνύινπ, Intellectual Property Manager, Microsoft Ειιάο Α.Ε.

Αιγόξηζκνη Γνκή επηινγήο. Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο. Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ. introcsprinciples.wordpress.

Σημεία Ασύπματηρ Ππόσβασηρ (Hot-Spots)

ΕΞΟΡΤΞΗ & ΚΑΣΑΚΕΤΕ ΣΗΝ ΕΤΡΩΠΗ ΜΑΘΗΜΑ 43

Μορθές Κακόβοσλοσ Κώδικα (Malicious Code)

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ

Κεθάλαιο 7. Πξνζθνξά ηνπ θιάδνπ Μ. ΨΥΛΛΑΚΗ

ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ. Σρήκα 1. Σρήκα 2

Οδηγίες τρήζης για λειηοσργία μεηαθοράς καναλιών ζε υηθιακό δέκηη OST-7060 HD

Προβλήματα και Ασκήσεις στο 1 ο. Κευάλαιο

Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Σάμε Δ Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΗΩΝ ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΗΑ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ. ΔΝΟΣΖΣΑ 2 ε : ΤΛΗΚΑ ΩΜΑΣΑ ΔΡΓΑΛΔΗΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ. Καηαζθεπή 1: Ογθνκεηξηθό δνρείν

Σαο απνζηέιινπκε ηηο πξνηεηλόκελεο απαληήζεηο θαη ην Γειηίν Τύπνπ πνπ αθνξνύλ ζηα ζέκαηα ηεο Βηνινγίαο Πξνζαλαηνιηζκνύ ησλ Δζπεξηλώλ Γεληθώλ Λπθείσλ.

ΥΡΙΣΟΤΓΔΝΝΙΑΣΙΚΔ ΚΑΣΑΚΔΤΔ

ACTA A.E. Αριςτο Σέλεια Πιςτοποίηςη. Ανθρώπινου Δυναμικοφ. «ΠΙΣΟΠΟΙΗΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΤ ΔΤΝΑΜΙΚΟΤ Εξελίξεισ - Προοπτικέσ»

Ζαχαρίας Μ. Κοντοπόδης Εργαστήριο Λειτουργικών Συστημάτων ΙΙ

Θπομβοθιλία ζηιρ καθέξιν αποβολέρ

Τ ξ ε ύ ο ξ π ς ξ σ ξ ο ί ξ σ _ Ι ε ο α μ ε ι κ ό π

Τν Πξόγξακκα ζα αλαθνηλσζεί, ακέζσο κεηά ηηο γηνξηέο ηνπ Πάζρα.

ΜΕΛΕΣΗ E.O.K. ΜΕ ΑΙΘΗΣΗΡΑ ΘΕΗ

ΔΕΟ 13. Ποσοτικές Μέθοδοι. θαη λα ππνινγίζεηε ην θόζηνο γηα παξαγόκελα πξντόληα. Να ζρεδηαζηεί γηα εύξνο πξντόλησλ έσο

Fysiotek Treatment. Μυοσκελετικοί πόνοι; Βγάλτε τους από τη μέση... Fysiotek Πρότυπη μηχανική αξιολόγηση και θεραπεία

ΘΔΜΑ Α ΘΔΜΑ Β ΑΠΑΝΣΖΔΗ ΘΔΜΑΣΩΝ ΒΗΟΛΟΓΗΑ ΚΑΣΔΤΘΤΝΖ. Α1.δ Α2.δ Α3.β Α4.γ Α5.α Β1. Α. I B. IV Γ. VI Γ. VII E. IΙ Σ. IΙΙ Ε. V

ΚΔΦ. 2.4 ΡΗΕΔ ΠΡΑΓΜΑΣΗΚΩΝ ΑΡΗΘΜΩΝ

Χορήγηζη ΗΧΜΒ ζε ορθοπαιδικό τειροσργείο σπό περιοτική αναιζθηζία

ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΦΩΣΟΓΡΑΦΙΑ. Ειζαγωγή ζηη Φωηογραθία. Χριζηάκης Σαζεΐδης EFIAP

Constructors and Destructors in C++

ΒΗΜΑ 2. Εηζάγεηε ηνλ Κωδηθό Πξόζβαζεο πνπ ιακβάλεηε κε SMS & δειώλεηε επηζπκεηό Όλνκα Πξόζβαζεο (Username) θαη ην ζαο

Γ ΣΑΞΖ ΔΝΗΑΗΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΜΑΘΖΜΑΣΗΚΑ ΘΔΣΗΚΩΝ ΚΑΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΤΝΑΡΣΖΔΗ ΟΡΗΑ ΤΝΔΥΔΗΑ (έως Θ.Bolzano) ΘΔΜΑ Α

3 ΑΠΙΔ ΑΘΖΔΗ ΘΟΚΟΙΟΓΗΑ ΠΟΤ ΑΛΣΗΚΔΣΩΠΗΕΟΛΣΑΗ ΚΔ ΦΤΗΘΖ ΘΑΗ ΚΑΘΖΚΑΣΗΘΑ ΙΤΘΔΗΟΤ

Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων

Transcript:

Εθαρμογές Βιοηετνολογίας ζηην Ιαηρική Η Βηνηερλνινγία ζπκβάιεη ζηελ πξφιεςε, έγθαηξε δηάγλσζε θαη ζεξαπεία κηαο αζζέλεηαο. Η έγκαιρη διάγνφζη απαηηεί αλάπηπμε επαίζζεησλ ηερληθψλ πνπ κπνξνχλ λα εληνπίζνπλ ηελ αζζέλεηα ζηα αξρηθά ηεο ζηάδηα, πξηλ εκθαληζηνχλ ηα ζπκπηψκαηά ηεο ή λα αληρλεχζεη κφιπλζε απφ παζνγφλνπο κηθξννξγαληζκνχο ή λα δηαπηζηψζεη χπαξμε θιεξνλνκηθήο αζζέλεηαο. Η πρόληυη ζνβαξψλ αζζελεηψλ (επαηίηηδα Β, πνιηνκπειίηηδα, θπκαηίσζε θ.ά.) ρξεηάδεηαη πην εμειηγκέλα, αζθαιή θαη νηθνλνκηθά πξνζηηά εκβφιηα, ελψ απαηηείηαη ε αλάπηπμε εκβνιίσλ γηα πξφιεςε ηνπ AIDS, ηεο κεληγγίηηδαο θαη ηνπ θαξθίλνπ. Η αποηελεζμαηική θεραπεία πξνυπνζέηεη θαηαλφεζε ησλ βηνρεκηθψλ κεραληζκψλ θαη ηνπ γελεηηθνχ ππφβαζξνπ ηεο αζζέλεηαο γηα λα εθαξκνζηεί ε θαηάιιειε θαξκαθεπηηθή αγσγή ή ε γελεηηθή επηδηφξζσζε ηεο βιάβεο. Η ηερλνινγία ηνπ αλαζπλδπαζκέλνπ DNA, ηεο ηερληθήο PCR θαη ησλ κνξίσλαληρλεπηψλ βειηίσζε ηελ παξαγσγή επξείαο θιίκαθαο δηαγλσζηηθψλ νπζηψλ (κνλνθισληθά αληηζψκαηα), εκβνιίσλ θαη θαξκαθεπηηθψλ πξντφλησλ. Η γονιδιακή θεραπεία ζηεξίδεηαη ζηε εθαξκνγή ηερλνινγίαο αλαζπλδπαζκέλνπ DNA γηα ζεξαπεία γελεηηθψλ αζζελεηψλ (θπζηηθή ίλσζε, AIDS θαη ηχπσλ θαξθίλνπ) Σύνθεζη πρωηεϊνών από βακηήρια με Γενεηική Μητανική Πάλσ απφ 300 θαρμακεσηικές πρφηεΐνες παξάγνληαη πιένλ θηελφηεξα, ζε ζεκαληηθφηεξεο πνζφηεηεο κε ηελ ηερλνινγία ηνπ αλαζπλδπαζκέλνπ DNA, κε θισλνπνίεζε ησλ γνληδίσλ ηνπ αλζξψπνπ. Μεηαμχ ησλ πξψησλ πνπ παξαζθεπάζηεθαλ είλαη ε ηλζνπιίλε, νη ηληεξθεξφλεο θαη ε απμεηηθή νξκφλε. Φαρμακεσηικές πρφηεΐνες με ηετνολογία αναζσνδσαζμένοσ DNA Πρωηεΐνη Χρήζη ή Θεραπεία ζε Πρωηεΐνη Χρήζη ή Θεραπεία ζε α 1 -αληηζξπςίλε εκθχζεκα παξάγνληαο VIII αηκνξξνθηιία Α θαιζηηνλίλε νζηενπφξσζε παξάγνληαο IX αηκνξξνθηιία Β ρνξηνληθή γνλαδνηξνπίλε γπλαηθεία ζηεηξφηεηα απμεηηθή νξκφλε αρνλδξνπιαζία ελδνξθίλεο, εγθεθαιίλεο αλαιγεηηθνί παξάγνληεο ηλζνπιίλε δηαβήηε επηδεξκηθφο απμεηηθφο παξάγσλ ηξαχκαηα ηληεξιεπθίλεο θαξθίλν, αλνζνπνηεηηθφ Παξάγσλ λέθξσζεο φγθσλ αληηθαξθηληθφο παξάγσλ εξπζξνπνηεηίλε αλαηκία Δλεξγνπνηεηήο πιαζκηλνγφλνπ (tpa) ζξνκβνιπηηθφο παξάγσλ Ιληεξθεξφλεο α,β,γ αληηηηθνί-αληηθαξθηληθνί παξάγνληεο Η ινζοσλίνη είλαη νξκφλε απνηεινχκελε απφ 51 ακηλνμέα πνπ παξάγεηαη ζε εηδηθά θχηηαξα ηνπ παγθξέαηνο θαη ξπζκίδεη ην κεηαβνιηζκφ ησλ πδαηαλζξάθσλ (εηδηθά ηεο γιπθφδεο) ζην αίκα. Ο δηαβήηεο είλαη αζζέλεηα πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ κείσζε ή έιιεηςε ηλζνπιίλεο θαη απφ απηφλ πάζρνπλ πάλσ απφ 60.000.000 άηνκα ζηνλ θφζκν. Η ηλζνπιίλε ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηε ζεξαπεία ησλ δηαβεηηθψλ. Πξηλ ην 1982 νη πεγέο ηλζνπιίλεο ήηαλ ην πάγθξεαο απφ ρνίξνπο θαη βννεηδή θαη παξαγφηαλ απφ εθρχιηζε ησλ ηζηψλ απηψλ. Η ηλζνπιίλε απηή είρε κηθξνδηαθνξέο ζηε ζχζηαζε απφ ηελ αλζξψπηλε πξνθαιψληαο αιιεξγηθέο αληηδξάζεηο ελψ ήηαλ δαπαλεξή. Η ηλζνπιίλε απνηειείηαη απφ δχν κηθξά πεπηίδηα, Α θαη Β, πνπ ζπγθξαηνχληαη κεηαμχ ηνπο κε δηζνπιθηδηθνχο δεζκνχο. Τν γνλίδην ηεο ηλζνπιίλεο παξάγεη ηελ προχνζοσλίνη πνπ ηειηθά κεηαηξέπεηαη ζε ηλζνπιίλε. ΠΙΣΙΛΑΔΗ ΒΑΙΛΗ 1

Μία κέζνδνο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ παξαγσγή ηεο αλζξψπηλεο ηλζνπιίλεο απφ βαθηήξηα είλαη ε παξαγσγή ηεο πξντλζνπιίλεο ζε βαθηεξηαθή θαιιηέξγεηα θαη ε ελδπκηθή κεηαηξνπή ηεο ζε ηλζνπιίλε. Καηαζθεπάδεηαη cdna βηβιηνζήθε απφ θχηηαξα παγθξέαηνο πνπ εθθξάδνπλ ην γνλίδην ηλζνπιίλεο θαη επηινγή ηνπ θιψλνπ πνπ πεξηέρεη ην γνλίδην, κε ηα εμήο ζηάδηα θισλνπνίεζεο θαη απνκφλσζεο ηνπ γνληδίνπ : o απνκφλσζε ζπλνιηθνχ mrna απφ θχηηαξα αλζξψπηλνπ παγθξέαηνο o θαηαζθεπή δίθισλσλ κνξίσλ cdna θαη ελζσκάησζε ζε πιαζκίδηα o κεηαζρεκαηηζκφο βαθηεξίσλ κε ηα αλαζπλδπαζκέλα πιαζκίδηα θαη πνιιαπιαζηαζκφο ηνπο ζε ζξεπηηθφ πιηθφ o επηινγή βαθηεξίσλ πνπ πεξηέρνπλ ην γνλίδην πνπ θσδηθνπνηεί ηελ πξντλζνπιίλε o αλάπηπμε ησλ βαθηεξίσλ απηψλ ζε βηναληηδξαζηήξα, ζπιινγή ηεο πξντλζνπιίλεο θαη κεηαηξνπή ηεο ζε ηλζνπιίλε απφ έλδπκν πνπ αθαηξεί ην ελδηάκεζν πεπηίδην Οη ινηερθερόνες είλαη αληηηηθέο πξσηεΐλεο πνπ παξάγνπλ θχηηαξα κνιπζκέλα απφ ηνχο. Οη πξσηεΐλεο απηέο επάγνπλ ηελ παξαγσγή άιισλ πξσηετλψλ απφ ηα γεηηνληθά πγηή θχηηαξα νη νπνίεο εκπνδίδνπλ ηνλ πνιιαπιαζηαζκφ ησλ ηψλ ζ απηά. Οη ηληεξθεξφλεο είλαη ζπγγελείο πξσηεΐλεο ηαμηλνκνχκελεο ζε 3 νκάδεο (α, β, γ) αλάινγα κε ηε βηνρεκηθή ελεξγφηεηά ηνπο. Δλδηαθέξνπλ ζαλ αληηηηθνί θαη αληηθαξθηληθνί παξάγνληεο. Παξάγνληαη ζε ειάρηζηα πνζά ζην ζψκα φκσο ε παξαγσγή ηνπο ζήκεξα ζε πνιχ κεγάια πνζά γίλεηαη κε κέζνδν παξφκνηα κε απηή ηεο παξαγσγήο ηλζνπιίλεο. Μονοκλωνικά ανηιζώμαηα Τα αληηζψκαηα είλαη πξσηετληθά κφξηα παξαγφκελα απφ ηα Β-ιεκθνθχηηαξα φηαλ έλα αληηγφλν (κηθξννξγαληζκφο, ηφο ή μέλν πιηθφ) πξνζβάιεη ηνλ νξγαληζκφ. Τα αληηζψκαηα αληηδξνχλ κε ην αληηγφλν θαη ην εμνπδεηεξψλνπλ. Έλα αληίζσκα αλαγλσξίδεη κφλν κία ζπγθεθξηκέλε πεξηνρή ηνπ αληηγφλνπ, ηνλ ανηιγονικό καθοριζηή. Έλα κεγάιν αληηγφλν (κηθξννξγαληζκφο) έρεη πνιινχο αληηγνληθνχο θαζνξηζηέο θαη άξα παξάγνληαη πνιιά είδε αληηζσκάησλ ελαληίνλ ηνπ. Κάζε είδνο αληηζψκαηνο πνπ αλαγλσξίδεη έλαλ αληηγνληθφ θαζνξηζηή, παξάγεηαη απφ κηα νκάδα φκνησλ Β-ιεκθνθπηηάξσλ (έλαλ θιψλν) θαη νλνκάδνληαη μονοκλφνικά. Τα κνλνθισληθά αληηζψκαηα ρξεζηκνπνηνχληαη ζηελ Ιαηξηθή ζαλ δηαγλσζηηθά γηα ηελ αλίρλεπζε αζζελεηψλ ή ζαλ εμεηδηθεπκέλα θάξκαθα ελαληίνλ παζνγφλσλ κηθξννξγαληζκψλ ή θαξθηληθψλ θπηηάξσλ επνκέλσο είλαη ζεκαληηθή ε παξαγσγή ηνπο ζε κεγάιεο πνζφηεηεο. Όκσο ηα Β-ιεκθνθχηηαξα δελ επηβηψλνπλ γηα πνιχ έμσ απφ ην ζψκα θαη δελ δηαηεξνχληαη ζε θπηηαξνθαιιηέξγεηεο. Απηή ηελ ηδηφηεηα ηελ απνθηνχλ φηαλ ζπληερζνχλ κε θαξθηληθά θχηηαξα νπφηε πξνθχπηνπλ ηα σβριδώμαηα πνπ κπνξνχλ λα παξάγνπλ κεγάιεο πνζφηεηεο αληηζψκαηνο. Η ηερληθή παξαγσγήο κνλνθισληθψλ αληηζσκάησλ αλαπηχρζεθε κεηά ην 1975. Έλα ΠΙΣΙΛΑΔΗ ΒΑΙΛΗ 2

επηιεγκέλν αληηγφλν ρνξεγείηαη κε έλεζε ζε πνληίθη νπφηε πξνθαιείηαη αλνζνινγηθή αληίδξαζε κε απνηέιεζκα λα αξρίζεη ε παξαγσγή αληηζσκάησλ απφ εμεηδηθεπκέλα Β- ιεκθνθχηηαξα. Γχν εβδνκάδεο κεηά αθαηξείηαη ν ζπιήλαο θαη απνκνλψλνληαη ηα Β- ιεκθνθχηηαξα πνπ ζπληήθνληαη θαηφπηλ κε θαξθηληθά θχηηαξα νπφηε δεκηνπξγνχληαη ηα πβξηδψκαηα πνπ παξάγνπλ κνλνθισληθά αληηζψκαηα. Τα πβξηδψκαηα κπνξνχλ λα θπιάζζνληαη γηα κεγάια ρξνληθά δηαζηήκαηα ζηελ θαηάςπμε (-80 ν C). Τα κνλνθισληθά αληηζψκαηα έρνπλ ηηο παξαθάησ εθαξκνγέο : o Ανοζοδιαγνφζηικά. Δπεηδή ηα κνλνθισληθά αλαγλσξίδνπλ έλαλ αληηγνληθφ θαζνξηζηή κπνξνχλ λα αληρλεχζνπλ ζηα πγξά ηνπ ζψκαηνο (αίκα, νχξα θ.ά.) νπζίεο ππεχζπλεο γηα αζζέλεηεο, παζνγφλνπο κηθξννξγαληζκνχο ή δηαθχκαλζε ηεο ζπγθέληξσζεο πξντφλησλ ηνπ κεηαβνιηζκνχ πνπ πξννησλίδεη εκθάληζε θάπνηαο αζζέλεηαο. Η αλίρλεπζε είλαη γξήγνξε, απιή, επαίζζεηε, αθξηβήο θαη επηηξέπεη δηάγλσζε αζζελεηψλ ζε πνιχ αξρηθά ζηάδηα πξηλ ηελ εκθάληζε ζπκπησκάησλ. Μπνξνχλ λα ζπλεηζθέξνπλ ζηελ αχμεζε ηεο επαηζζεζίαο θιηληθψλ δνθηκαζηψλ (πξνζδηνξηζκφο νκάδσλ αίκαηνο, εμαθξίβσζε πηζαλήο θχεζεο). Δηδηθά αλνζνδηαγλσζηηθά ηεζη θαηαζθεπάζηεθαλ πνπ πεξηέρνπλ κνλνθισληθά αληηζψκαηα γηα εηδηθέο νξκφλεο πνπ παξάγνληαη θαηά ηελ θχεζε. o Θεραπεσηικά. Έρνπλ εθαξκνγή ζηε ζεξαπεία ηνπ θαξθίλνπ. Τα θαξθηληθά θχηηαξα έρνπλ ζηελ εμσηεξηθή ηνπο επηθάλεηα κεγάιε πνηθηιία αληηγφλσλ πνπ δελ ππάξρνπλ ζηα θπζηνινγηθά θχηηαξα, ηα θαξθηληθά αληηγφλα. Έηζη κπνξνχλ λα θαηαζθεπαζηνχλ κνλνθισληθά αληηζψκαηα ελαληίνλ απηψλ ησλ αληηγφλσλ, νπφηε είλαη πνιχ εηδηθά κφλν γηα ηα θαξθηληθά θχηηαξα θαη κπνξνχλ έηζη λα γίλνπλ κεηαθνξείο ηζρπξψλ αληηθαξθηληθψλ θαξκάθσλ. Όηαλ εηζαρζνχλ ζηνλ νξγαληζκφ, βξίζθνπλ θαη πξνζβάινπλ ηνπο θαξθίλνπο ζηφρνπο θαη ηα αληηθαξθηληθά θάξκαθα πνπ είλαη ζπλδεδεκέλα κ απηά δξνπλ θαηεπζείαλ ζηα θαξθηληθά θχηηαξα θαη ηα θαηαζηξέθνπλ. Δπηηξέπνπλ επνκέλσο ηε ζεξαπεία ρσξίο ρεηξνπξγηθή επέκβαζε ή ρεκεηνζεξαπεία πνπ έρεη δπζάξεζηεο επηπηψζεηο. o Επιλογή ζσμβαηών οργάνφν προς μεηαμόζτεσζη. Τα θχηηαξα ησλ νξγάλσλ έρνπλ ζηελ επηθάλεηά ηνπο εηδηθά αληηγφλα επηθαλείαο πνπ αλαγλσξίδνληαη απφ εηδηθά κνλνθισληθά αληηζψκαηα. Με ηα κνλνθισληθά κπνξεί λα γίλεη έιεγρνο ησλ νξγάλσλ δσξεηψλ γηα λα δηαπηζησζεί αλ ηαηξηάδνπλ αλνζνινγηθά κε απηά ησλ αζζελψλ, νπφηε απνθεχγεηαη ε απφξξηςε ηνπ κνζρεχκαηνο. Γονιδιακή θεραπεία Πάλσ απφ 4000 αζζέλεηεο νθείινληαη ζε γνληδηαθέο κεηαιιάμεηο θαη εκθαλίδνληαη ζε κεγάιεο ειηθίεο. Μεξηθέο νθείινληαη ζε έλα κφλν γνλίδην, άιιεο ζε αιιειεπίδξαζε δχν ή πεξηζζφηεξσλ γνληδίσλ θαη πνιιέο ζε ζπλδπαζκφ γελεηηθψλ θαη πεξηβαιινληηθψλ παξαγφλησλ (αθηηλνβνιία, ρεκηθέο νπζίεο). Όιεο ζρεδφλ πξνθαινχλ δπζκνξθίεο, ην 80 % δηαλνεηηθή θαζπζηέξεζε θαη ην 20 % ζάλαην ζε παηδηθή ειηθία. Η ηερλνινγία ηνπ αλαζπλδπαζκέλνπ DNA ζε ζπλδπαζκφ κε γελεαινγηθά δέληξα νδήγεζε ζηνλ εληνπηζκφ ηεο ζέζεο ζηα ρξσκνζψκαηα (ταρηογράθηζη) πνιιψλ κεηαιιαγκέλσλ γνληδίσλ πνπ πξνθαινχλ αζζέλεηεο. Δπίζεο νξηζκέλα κεηαιιαγκέλα γνλίδηα θισλνπνηήζεθαλ γηα λα ζπγθξηζνχλ κε ηα θπζηνινγηθά αιιειφκνξθα θαη λα ΠΙΣΙΛΑΔΗ ΒΑΙΛΗ 3

εμαθξηβσζεί ην είδνο ησλ κεηαιιάμεσλ (φπσο ζηελ θπζηηθή ίλσζε, ηελ αζζέλεηα ηνπ Huntington, ηελ κπτθή δπζηξνθία ηνπ Duchenne θ.ά.). Οη γλψζεηο απηέο νδήγεζαλ ζηελ αλάπηπμε ζεξαπείαο πνπ ζηεξίδεηαη ζηελ ηερλνινγία ηνπ αλαζπλδπαζκέλνπ DNA θαη νλνκάδεηαη γονιδιακή θεραπεία. Σηφρνο ηεο είλαη λα δηνξζψζεη ηε γελεηηθή βιάβε εηζάγνληαο ζηνλ αζζελή ην θπζηνινγηθφ αιιειφκνξθν ηνπ κεηαιιαγκέλνπ. Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ εθαξκνγή ηεο γνληδηαθήο ζεξαπείαο είλαη ε θισλνπνίεζε ηνπ ππεχζπλνπ γνληδίνπ θαη ν πξνζδηνξηζκφο ησλ θπηηάξσλ πνπ εκθαλίδνπλ ηε βιάβε απφ ηελ αζζέλεηα. Η γνληδηαθή ζεξαπεία πξσηνεθαξκφζηεθε ην 1990 ζε έλα ηεηξάρξνλν θνξίηζη πνπ έπαζρε απφ αλεπάξθεηα ηνπ αλνζνπνηεηηθνχ ζπζηήκαηνο νθεηιφκελε ζε έιιεηςε ηνπ ελδχκνπ απαμινάζη ηης αδενοζίνης (ADA) ην νπνίν ζπκκεηέρεη ζην κεηαβνιηζκφ ησλ πνπξηλψλ (A, G) ζηα θχηηαξα ηνπ κπεινχ ησλ νζηψλ. Η έιιεηςε απηή νθείιεηαη ζε κεηάιιαμε ηνπ γνληδίνπ πνπ παξάγεη ην έλδπκν ADA. Η αζζέλεηα εκθαλίδεη απηνζσκηθφ ππνιεηπφκελν ηχπν θιεξνλνκηθφηεηαο θαη νη αζζελείο πάζρνπλ απφ ρξφληεο κνιχλζεηο, έρνπλ πξνδηάζεζε γηα αλάπηπμε θαξθίλνπ θαη πνιινί πεζαίλνπλ ζε ιίγνπο κήλεο. Η δηαδηθαζία γνληδηαθήο ζεξαπείαο πνπ εθαξκφζηεθε ήηαλ ε εμήο : o Λεκθνθχηηαξα ηνπ παηδηνχ παξαιακβάλνληαη θαη πνιιαπιαζηάδνληαη ζε θπηηαξνθαιιηέξγεηεο o Τν θπζηνινγηθφ γνλίδην ηεο απακηλάζεο ηεο αδελνζίλεο ελζσκαηψλεηαη ζε ηφθνξέα (πνπ έρεη θαηαζηεί αβιαβήο) κε ηερληθέο αλαζπλδπαζκέλνπ DNA o Ο γελεηηθά ηξνπνπνηεκέλνο ηφο εηζάγεηαη ζηα ιεκθνθχηηαξα o Τα γελεηηθά ηξνπνπνηεκέλα ιεκθνθχηηαξα εηζάγνληαη κε ελδνθιέβηα έλεζε ζην παηδί θαη παξάγνπλ ην έλδπκν ADA. Τα ηξνπνπνηεκέλα ιεκθνθχηηαξα δελ δνπλ γηα πάληα κέζα ζηνλ νξγαληζκφ νπφηε ρξεηάδεηαη ζπλερήο έγρπζε ηέηνησλ θπηηάξσλ. Τα άηνκα φκσο απηά κπνξνχλ λα δνπλ θπζηνινγηθά θάλνληαο ηαθηηθή ζεξαπεία. Ο ηχπνο απηήο ηεο γνληδηαθήο ζεξαπείαο νλνκάδεηαη ex vivo γηαηί ηα θχηηαξα ηξνπνπνηνχληαη εθηφο νξγαληζκνχ θαη θαηφπηλ εηζάγνληαη θαη πάιη ζ απηφλ. Κχηηαξα ηνπ αηκνπνηεηηθνχ ζπζηήκαηνο κπνξνχλ λα ηξνπνπνηεζνχλ γελεηηθά, λα αλαπηπρζνχλ ζε θπηηαξνθαιιηέξγεηεο θαη λα εηζαρζνχλ κε έλεζε ζηνλ νξγαληζκφ. Ο Anderson θαη νη ζπλεξγάηεο ηνπ αλέπηπμαλ έμππλνπο θνξείο πνπ πξνζβάιινπλ ηα θχηηαξα ηνπ ηζηνχ πνπ πάζρεη, δειαδή ηα θπζηνινγηθά γνλίδηα ελζσκαηψλνληαη ζε κφξηα θνξείο πνπ εηζάγνληαη θαηεπζείαλ ζηνλ νξγαληζκφ. Απηή ε γνληδηαθή ζεξαπεία νλνκάζηεθε in vivo θαη εθαξκφζηεθε ην 1993 γηα ηε ζεξαπεία ηεο θπζηηθήο ίλσζεο. Γνληδηαθή ζεξαπεία in vivo (εηζαγσγή θπζηνινγηθνχ γνληδίνπ κέζσ ηψλ, ιηπνζσκάησλ ή γπκλνχ DNA) ΠΙΣΙΛΑΔΗ ΒΑΙΛΗ 4

Η θπζηηθή ίλσζε νθείιεηαη ζε κεηάιιαμε ελφο γνληδίνπ (7 ν ρξσκφζσκα) πνπ θσδηθνπνηεί κηα πξσηεΐλε (CFTR=Cystic Fibrosis Transmembrane Regulator) απαξαίηεηε γηα ηε ζσζηή ιεηηνπξγία ησλ επηζειηαθψλ θπηηάξσλ ησλ πλεπκφλσλ (έιεγρνο δηέιεπζεο ρισξίνπ κέζσ ηεο θπηηαξηθήο κεκβξάλεο) θαη παξνπζηάδεη απηνζσκηθφ ππνιεηπφκελν ηχπν θιεξνλνκηθφηεηαο. Τν θπζηνινγηθφ γνλίδην ελζσκαηψζεθε ζε έλαλ αδελντφ. Ο αλαζπλδπαζκέλνο ηφο εηζήιζε ζηνλ νξγαληζκφ κε ςεθαζκφ κε ηε βνήζεηα βξνγρνζθνπίνπ θαη κφιπλε ηα θχηηαξα ηνπ αλαπλεπζηηθνχ ζπζηήκαηνο. Μεηά ηελ εηζαγσγή ηνπ ζηα θχηηαξα, ην θπζηνινγηθφ γνλίδην ελζσκαηψζεθε ζην γνληδίσκά ηνπο θαη παξήγαγε ην θπζηνινγηθφ πξντφλ. Η εθαξκνγή ηεο γνληδηαθήο ζεξαπείαο είλαη αθφκα πεξηνξηζκέλε δηφηη ππάξρνπλ πξνβιήκαηα κε ηε ρξήζε ησλ θνξέσλ. Αλ θαη θαζίζηαληαη αβιαβείο, ππάξρεη κηθξή πηζαλφηεηα λα πξνθαιέζνπλ παξελέξγεηεο θαη ζε κεξηθέο πεξηπηψζεηο θαξθίλν. Με ηηο κεζφδνπο ηεο γνληδηαθήο ζεξαπείαο δελ αληηθαζίζηαηαη ην κεηαιιαγκέλν γνλίδην ζηα θχηηαξα ηνπ νξγαληζκνχ αιιά ελζσκάησζε ηνπ θπζηνινγηθνχ γνληδίνπ ζην γνληδίσκα κεξηθψλ ζσκαηηθψλ θπηηάξσλ θαη ζπλεπψο δελ κεηαβηβάδεηαη ζηνπο απνγφλνπο. Πρόγραμμα ανθρώπινοσ γονιδιώμαηος Τν αλζξψπηλν γνληδίσκα απνηειείηαη απφ 3 10 9 δεχγε βάζεσλ DNA θαηαλεκεκέλα ζε ρξσκνζψκαηα. Τν 1986 μεθίλεζε δηεζλήο ζπλεξγαζία κε ζθνπφ ηε ραξηνγξάθεζε δειαδή ηνλ εληνπηζκφ ηεο ζέζεο ησλ γνληδίσλ ζηα ρξσκνζψκαηα θαη ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο αιιεινπρίαο ησλ βάζεσλ ηνπ DNA ζην αλζξψπηλν γνληδίσκα. Τν πξφγξακκα άξρηζε ην 1990 θαη ράξηο ζηελ απηνκαηνπνίεζε ησλ εξγαζηεξηαθψλ κεζφδσλ νινθιεξψζεθε ην 2001. Η αλάιπζε ηνπ αλζξψπηλνπ γνληδηψκαηνο ζπκβάιεη : o Σηε κειέηε ηεο νξγάλσζεο θαη ιεηηνπξγίαο ηνπ γνληδηψκαηνο. Πξνζδηνξίζηεθαλ ην ζχλνιν ησλ γνληδίσλ πνπ θσδηθνπνηνχλ πξσηεΐλεο (<40.000), νη ξπζκηζηηθέο πεξηνρέο ησλ γνληδίσλ απηψλ θαη νη πεξηνρέο κε άγλσζηε ιεηηνπξγία. o Σηελ αλάπηπμε κεζνδνινγίαο δηάγλσζεο θαη ζεξαπείαο αζζελεηψλ κε ηελ εχξεζε ηεο ζέζεο θαη ηεο αιιεινπρίαο ησλ γνληδίσλ πνπ ζρεηίδνληαη κε αζζέλεηεο. o Σηε κειέηε ηεο εμέιημεο ηνπ αλζξψπηλνπ γνληδηψκαηνο. Γη απηφ παξάιιεια πξνγξάκκαηα πξνζδηνξηζκνχ ηεο αιιεινπρίαο άιισλ εηδψλ (πξφβαην, ζθχινο, αγειάδα, έληνκα, γεσζθψιεθαο, κηθξννξγαληζκνί) ζα απνθαιχςνπλ ηηο εμειηθηηθέο ζρέζεηο κεηαμχ ησλ εηδψλ o Σηε καδηθή παξαγσγή πξντφλησλ κε ηηο κεζφδνπο ηεο Βηνηερλνινγίαο κεηά ηελ απνκφλσζε ησλ γνληδίσλ πνπ είλαη ρξήζηκα ζηε Γεσξγία, ηελ Κηελνηξνθία, ηελ Φαξκαθνβηνκεραλία θαη ηε Βηνκεραλία. Δθαξκνγέο πξνγξάκκαηνο αλζξψπηλνπ γνληδηψκαηνο ΠΙΣΙΛΑΔΗ ΒΑΙΛΗ 5