LES 14 NUMERALIA TRAPPEN VAN VERGELIJKING A. GRAMMATICA. Numeralia

Transcript

1 LES 14 NUMERALIA TRAPPEN VAN VERGELIJKING A. GRAMMATICA Numeralia Cardinalia Ordinalia Adverbia α 1 εἷς, μία, ἕν een πρῶτος eerste ἅπαξ eenmaal β 2 δύο δεύτερος δίς γ 3 τρεῖς, τρία τρίτος τρίς δ 4 τέτταρες, τέτταρα τέταρτος τετράκις ε 5 πέντε πέμπτος πεντάκις ϛ 6 ἕξ ἕκτος ἑξάκις ζ 7 ἑπτά ἕβδομος ἑπτάκις η 8 ὀκτώ ὄγδοος ὀκτάκις θ 9 ἐννέα ἔνατος ἐνάκις ι 10 δέκα δέκατος δεκάκις ια 11 ἕνδεκα ἑνδέκατος ἑνδεκάκις ιβ 12 δώδεκα δωδέκατος δωδεκάκις ιγ 13 τρεῖς (-ία) καὶ δέκα τρίτος καὶ δέκατος τρισκαιδεκάκις ιδ 14 τέτταρες (-α) καὶ δέκα τέταρτος καὶ δέκατος τετρακαιδεκάκις ιε 15 πεντεκαίδεκα πεντεκαιδέκατος πεντεκαιδεκάκις ιϛ 16 ἑκκαίδεκα ἑκκαιδέκατος ἐκκαιδεκάκις ιζ 17 ἑπτακαίδεκα ἑπτακαιδέκατος ἑπτακαιδεκάκις ιη 18 ὀκτωκαίδεκα ὀκτωκαιδέκατος ὀκτωκαιδεκάκις ιθ 19 ἐννεακαίδεκα ἐννεακαιδέκατος ἐννεακαιδεκάκις κ 20 εἴκοσι(ν) εἰκοστός εἰκοσάκις λ 30 τριάκοντα τριακοστός τριακοντάκις μ 40 τετταράκοντα τετταρακοστός τετταρακοντάκις ν 50 πεντήκοντα πεντηκοστός πεντηκοντάκις ξ 60 ἑξήκοντα ἑξηκοστός ἑξηκοντάκις

2 2 L E E R B O E K G R I E K S. ο 70 ἑβδομήκοντα ἑβδομηκοστός ἑβδομηκοντάκις π 80 ὀγδοήκοντα ὀγδοηκοστός ὀγδοηκοντάκις ϟ 90 ἐνενήκοντα ἐνενηκοστός ἐνενηκοντάκις ρ 100 ἑκατόν ἑκατοστός ἑκατοντάκις σ 200 διακόσιοι διακοσιοστός διακοσιάκις τ 300 τριακόσιοι τριακοσιοστός τριακοσιάκις υ 400 τετρακόσιοι τετρακοσιοστός τετρακοσιάκις φ 500 πεντακόσιοι πεντακοσιοστός πεντακοσιάκις χ 600 ἑξακόσιοι ἑξακοσιοστός ἑξακοσιάκις ψ 700 ἑπτακόσιοι ἑπτακοσιοστός ἑπτακοσιάκις ω 800 ὀκτακόσιοι ὀκτακοσιοστός ὀκτοκοσιάκις ϡ 900 ἐνακόσιοι ἐνακοσιοστός ἐνακοσιάκις 1000 χίλιοι χιλιοστός χιλιάκις α 2000 δισχίλιοι δισχιλιοστός δισχιλιάκις β μύριοι μυριοστός μυριάκις ι δισμύριοι δισμυριοστός δισμυριάκις κ De cardinalia zijn indeclinabel, behalve 1, 2, 3, 4 en de 100-tallen vanaf 200. masc. fem. neutr. masc./ fem./ neutr. nom. εἷς μία ἕν δύο gen. ἑνός μιᾶς ἑνός δυοῖν dat. ἑνί μιᾷ ἑνί δυοῖν acc. ἕνα μίαν ἕν δύο masc./ fem. neutr. masc./ fem. neutr. nom. τρεῖς τρία τέτταρες τέτταρα gen. τριῶν τριῶν τεττάρων τεττάρων dat. τρισί(ν) τρισί(ν) τέτταρσι(ν) τέτταρσι(ν) acc. τρεῖς τρία τέτταρας τέτταρα De vervoeging van οὐδείς niemand is behoudens het accent in de nom. masc. (oxytonon i.p.v. perispomenon) gelijk aan die van εἷς met voorge-

3 L E S voegd οὐδ-. Zoals δύο (oorspr. δύω) heeft ook ἄμφω beide(n) gen. en dat. ἀμφοῖν. Gradus comparationis (trappen van vergelijking) δεινός δεινότερος δεινότατος vreselijk vreselijker vreselijkst μέλας μελάντερος μελάντατος zwart zwarter zwartst γλυκύς γλυκύτερος γλυκύτατος zoet zoeter zoetst σαφής σαφέστερος σαφέστατος duidelijk duidelijker duidelijkst εὐκλεής εὐκλεέστερος εὐκλεέστατος beroemd beroemder beroemdst De comparativus wordt gevormd door -τερος te voegen achter de stam van het masculinum. De superlativus wordt gevormd doot -τατος te voegen achter de stam van het masculinum. Wanneer bij de ο-stammen de voorlaatste lettergreep (de paenultima) kort is, wordt de o van de stam gerekt tot ω: σοφός σοφώτερος σοφώτατος wijs πλούσιος πλουσιώτερος πλουσιώτατος rijk πολεμικός πολεμικώτερος πολεμικώτατος oorlogszuchtig

4 4 L E E R B O E K G R I E K S. Soms gaat de o van de stam verloren: γεραιός γεραίτερος γεραίτατος bejaard παλαιός παλαίτερος παλαίτατος oud φίλος φίλτερος φίλτατος dierbaar Sommige adiectiva vormen de comparativus en superlativus met -εστερος en -εστατος: εὐδαίμων εὐδαιμονέστερος εὐδαιμονέστατος gelukkig ἄφρων ἀφρονέστερος ἀφρονέστατος dwaas ἁπλοῦς ἁπλούστερος ἁπλούστατος eenvoudig ἐῤῥώμενος ἐῤῥωμενέστερος ἐῤῥώμενέστατος sterk Sommige adiectiva vormen de trappen van vergelijking op -ιων -ιστος. ἀγαθός βελτίων βέλτιστος goed κρείττων κράτιστος ἀμείνων ἀρείων ἄριστος λῴων λῷστος κακός κακίων κάκιστος slecht, laf χείρων χείριστος αἰσχρός αἰσχίων αἴσχιστος lelijk, schandelijk ἐχθρός ἐχθίων ἔχθιστος vijandig

5 L E S καλός καλίων κάλλιστος schoon ἡδύς ἡδίων ἥδιστος zoet, aangenaam ταχύς θάττων τάχιστος snel μέγας μείζων μέγιστος groot ῥᾴδιος ῥᾴων ῥᾷστος gemakkelijk πολύς πλείων 1 πλεῖστος veel ὀλίγος ἐλάττων ἐλάχιστος weinig, zwak ἥττων ἥκιστα (adv.) Declinatie van de comparativi op (ι)ων Masculinum en Femininum Singularis Neutrum nom. κακίων κάκιον gen. κακίονος κακίονος dat. κακίονι κακίονι acc. κακίονα / κακίω κάκιον Pluralis nom. κακίονες / κακίους κακίονα / κακίω gen. κακιόνων κακιόνων dat. κακίοσι(ν) κακίοσι(ν) acc. κακίονας / κακίους κακίονα / κακίω 1 het neutrumvan πλείων is πλέον.

6 6 L E E R B O E K G R I E K S. Opmerkingen: 1. De comparativus θάττων is ontstaan uit τάχϳων, waarbij de aspiratie is versprongen naar de beginletter. Een overeenkomstig fenomeen (verspringen van de aspiratie) ziet men bij θρίξ haar, genit. τρίχος. 2. χϳ en κϳ werden in de vroege ontwikkeling van het Grieks ττ. Voorbeelden: θάττων, ἐλάττων, ἥττων (< ἥκϳων). γϳ werd ζ. Voorbeeld: μείζων uit μέγϳων, waarbij compensatorische klinkerverlenging plaatsvond. 3. κρείττων en κράτιστος betekenen beter en best als het op kracht of macht (τὸ κράτος) aankomt; een goede vertaling is dan vaak sterker / machtiger, sterkst / machtigst. ἀρείων en ἄριστος betekenen eveneens beter en best, maar vooral als de deugd moed (ἡ ἀρετή) in het geding is; in dat geval kan vaak worden vertaald met dapper en dapperst. 4. De meest gebruikte adjectiva goed, slecht, veel, weinig hebben onregelmatige trappen van vergelijking. Dat geldt zowel voor het Nederlands als voor het Grieks. Iets soortgelijks zien we bij zeer frequent gebruikte verba, die in bijna alle talen een onregelmatige vervoeging hebben: zijn, gaan, kunnen, enz. Bij πρότερος en πρῶτος eerder, eerst, ὕστερος en ὕστατος later, laatst ὑπέρτερος en ὑπέρτατος hoger, hoogst ontbreekt de positivus als adiectivum; bij ἔσχατος uiterst ontbreken positivus en comparativus. μικρός heeft naast de comparativus μικρότερος kleiner, minder een comparatinus μείων. De comparativus en superlativus kunnen worden omschreven met μᾶλλον meer resp. μάλιστα meest. De comparativus kan door πολύ, πολλῷ of μακρῷ worden versterkt πολὺ μείζων veel groter. De superlativus kan worden versterkt door ὡς of ὅτι : ὅτι μέγιστος zo groot mogelijk ὡς τάχιστα zo snel mogelijk (adv.). Het Nederlandse dan na een comparativus wordt vertaald met het Griekse ἤ of door een genitivus comparationis zonder ἤ : ὁ Σωκράτης πρεσβύτερος ἦν ἢ ὁ Πλάτων of ὁ Σωκράτης πρεσβύτερος ἦν τοῦ Πλάτωνος Socrates was ouder dan Plato.

7 L E S B. VOCABULARIUM ἀπέχω ἀπέχομαι Ἀχαιός γεωργία, ἡ διαβαίνω διέβησα δραχμή, ἡ ἐλαφρός ἕνεκα ἔσχατος ἑταῖρος, ὁ ἔτι ἐχθρός ἤδη ἡλικιώτης, ὁ ἥττων θάνατος, ὁ καινός Καππάδοξ, -κος Καρχηδόνιος Κνίδιος μεῖον (adv.) μέρος, τό μέσος μνᾶ, ἡ ὄβολος, ὁ οἰκοδομέω verwijderd zijn van z. onthouden van Achaeër landbouw oversteken aor. v. διαβαίνω drachme vlug, snel wegens uiterst makker nog vijandig reeds leeftijdgenoot, kameraad zwakker dood nieuw Capadociër Carthager Cnidiër minder deel middelste mina obool bouwen ὀφθαλμός, ὁ περίμετρον, τό πιαίνω πολεμικός πολύτροπος πρόσφορος πρότερος προφῆτις -ιδος, ἡ πύργος, ὁ Ῥωμαῖος σκεύη, τά σκεῦος, τό σύμβουλος, ὁ συμπαθής σφενδονήτης, ὁ τάλαντον, τό Τροία, ἡ ὕδρα, ἡ ὕστερος φιλομαθής φροντίζω φροντίζω + gen. χρησμός, ὁ ψυχρός ὠκυς ὦν, ὄντος ὠφέλιμος oog omtrek vet maken vijandig vindingrijk passend, geschikt eerder profetes toren Romein bagage werktuig, gereedschap raadgever meevoelend slingeraar talent Troje hydra, waterslang later leergierig bedenken z. bekommeren om orakelspreuk koud snel zijnde nuttig

8 8 L E E R B O E K G R I E K S. C. OEFENINGEN Vertaal in het Nederlands 1. Thema s 1. Κλέαρχος ἔχει ὀκτακοσίους πελταστὰς καὶ διακοσίους τοξότας. 2. Οἱ τοῦ βασιλέως ἑταῖροι οὐ μεῖον ἢ μύρια στάδια τῆς πατρίδος ἀπέχουσιν. 3. Ὁ Πύῤῥος δύο ἔτη καὶ τέτταρας μῆνας ἐν τῇ Ἰταλίᾳ ἦν. 4. Ἡ Λερναῖα ὕδρα ἐννέα κεφαλὰς ἔχει, τὰς μὲν ὀκτὼ θνητάς, τὴν δὲ μέσην ἀθάνατον. 5. Ἡ εὐρεῖα ὁδὸς ὡς εἴκοσι ποδῶν τὸ εὖρος 1 ἦν. 6. Ἀνάχαρσις ἔλεγεν, ὅτι κρεῖττόν ἐστιν ἕνα φίλον ἔχειν πολλοῦ ἄξιον ἢ πολλοὺς φίλους μηδενὸς ἀξίους. 7. Ἐν Θήβαις ταῖς ἐν τῇ Αἰγύπτῳ παλαίτατον ἦν ἱερόν, τριῶν καὶ δέκα σταδίων τὸ περίμετρον πέντε καὶ τετταράκοντα πήχεων τὸ ὕψος, εἴκοσι καὶ τεττάρων ποδῶν τὸ εὖρος Τὰ μακρὰ τείχη τὰ πρὸς τὸν Πειραιέα τετταράκοντα σταδίων ἦν Ἡ οἰκία ἡ τοῦ πατρὸς τρία στάδια τῆς πόλεως ἀπέχει. 10. Οἱ τοῦ Ξενοφῶντος στρατιῶται ἐν ἐνενήκοντα καὶ τριακοσίαις ἡμέραις τὴν Ἀσίαν διέβησαν. 11. Ὁ τῶν ἐλεφάντων 4 βίος πλείων διακοσίων ἐτῶν ἐστιν. 12. Τὸ πρῶτον ἔτος τὸ τῆς πρώτης Ὀλυμπιάδος ἐστὶν ἕκτον καὶ ἑβδομηκοστὸν καὶ ἑπτακοσιοστὸν ἔτος πρὸ τοῦ Χριστοῦ γενομένου Ταχὺς ὁ λόγος, ἀλλ οὐδὲν θάττον τοῦ νοῦ. 1 τὸ εὖρος accusativus respectus in de breedte. 2 τὸ περίμετρον τὸ ὕψος τὸ εὖρος accusativus respectus. 3 omdat duidelijk is dat het om de lengte gaat mag in het Grieks toevoeging van een acc. resp. τὸ μῆκος achterwege blijven, maar in de vertaling moet men explicieter zijn: veertig stadia lang. 4 hier wordt iets gezegd van olifanten in het algemeen; het Grieks gebruikt dan het lidwoord, het Nederlands juist niet. 5 πρὸ τοῦ Χριστοῦ γενομένου dominant gebruikt participium voor de geboorte van Christus ; het bekendste voorbeeld van deze constructie, die in het Latijn veel vaker voorkomt dan in het Grieks, is ab urbe condita, wat wordt vertaald met vanaf de stichting van de stad ; in de wandeling spreekt men daarom wel van de AUCconstructie.

9 L E S Ἔστι τὰ δώδεκα δὶς ἓξ, τρὶς τέτταρα, ἑξάκις δύο, τετράκις τρία. 15. Ὁ ὀβολὸς ἕκτον τῆς δραχμῆς μέρος ἐστί, ἡ δὲ δραχμὴ ἑκατοστὸν τῆς μνᾶς, καὶ ἡ μνᾶ τοῦ ταλάντου ἑξηκοστόν. 16. Ἐν τῷ πρώτῳ ἔτει τῆς ὀγδόης καὶ ἑκατοστῆς Ὀλυμπιάδος ὁ τοῦ Πλάτωνος θάνατος ἦν. 17. Ἑνὸς ἔτους ἡ ἡμέρα πεμπτὸν καὶ ἑξηκοστὸν καὶ τριακοσιοστὸν μέρος ἐστίν. 18. Ἡ μάχη ἡ ἐν ταῖς θερμοπύλαις τῷ τετάρτῳ ἔτει τῷ τῆς τετάρτης καὶ ἑβδομηκοστῆς Ὀλυμπιάδος ἦν. 19. Μετὰ τὸ πέμπτον καὶ ἑξηκοστὸν ἔτος πολλοὶ ἄνθρωποι ταχέως γηράσκουσιν. 20. Ἐν τῇ τοῦ Ἀλεξάνδρου στρατίᾳ τῇ ἐν τῇ Ἀσίᾳ τρισμύριοι ἢ τετρακισμύριοι καὶ τρισχίλιοι στρατιῶται ἦσαν καὶ τετρακισχίλιοι ἢ πεντακισχίλιοι ἱππῆς. 21. Τῆς ἐν Δελφοῖς προφήτιδος, τῆς Πυθίας, χρησμὸς ἦν Σοφὸς Σοφοκλῆς, σοφώτερος δ Εὐριπίδης, ἀνδρῶν δὲ πάντων Σωκράτης σοφώτατος. 22. Μετὰ δὲ ταῦτα ὁ πρεσβύτατοι τῆς πόλεως τὸν εὐσεβέστατον μάντιν ἐστεφάνωσαν. 23. Ὦ φίλτατ ἀνδρῶν, ποῖ καὶ πόθεν; 24. Τῶνδε τῶν ἀθλητῶν ὁ μὲν ἤδη γεραίτερός ἐστιν, ὁ δὲ πολλῷ νεώτερος. 25. Κῦρος, ἔτι παῖς ὦν, πολλῷ σωφρονέστερος καὶ φιλομαθέστερος καὶ θρασύτερος ἦν τῶν ἡλικιωτῶν. 26. Τίς τῶν Ὁμήρου ἡρώων σοφώτερος ἦν Νέστορος, τίς ἀνδρειότερος Ἀχιλλέως, τίς πολυτροπώτερος Ὀδυσσέως, τίς ἰσχυρότερος Αἴαντος; 27. Σοφία δὲ πλούτου κτῆμα τιμιώτερον. 28. Ἡ τῶν Ὀλυμπίων θεῶν φύσις τῇ τῶν ἀνθρώπων ὅμοια μὲν ἦν, οἱ δὲ θεοὶ κρείττους, μείζους, καλλίους, θάττους ἦσαν τῶν ἀνθρώπων. 29. Τῶν ἐπὶ Τροίᾳ Ἀχαιῶν αἴσχιστος μὲν Θερσίτης ἦν, κάλλιστος δὲ Νιρεύς. 30. Σώστρατος Δεξιφάνους Κνίδιος ᾠκοδόμησε τὸν ἐπὶ τῇ Φάρῳ νήσῳ πύργον, μέγιστον καὶ κάλλιστον ἁπάντων ἔργον Ἡ ῥᾴστη ὁδὸς οὐκ ἀεὶ βελτίστη. 32. Δίκαιόν ἐστι τὸν ἀμείνω τοῦ χείρονος καὶ τὸν κρείττω τοῦ ἥττονος 1 κάλλιστον ἁπάντων ἔργον Grieks idioom; wij vertalen alsof er stond κάλλιστον ἁπάντων ἔργων.

10 1 0 L E E R B O E K G R I E K S. ἄρχειν καὶ πλέον ἔχειν Ξενοφῶν ἔλεγε τὴν γεωργίαν οὐ μόνον ὠφελιμωτάτην εἶναι, ἀλλὰ καὶ ἡδίστην καὶ καλλίστην καὶ φιλτάτην θεοῖς τε καὶ ἀνθρώποις. 34. Τοῖς σοφοῖς τὰ ὕστερα ἐκ τῶν προτέρων φανερά ἐστιν. 35. Μετὰ τὴν πρώτην τῶν Καρχηδονίων νίκην εὐθὺς οἱ Ῥωμαῖοι ἐν ἐσχάτῳ κινδύνῳ ἦσαν. 36. Οἱ ἀλάζονες ἔχουσιν ἵππους μὲν ὠς ὠκυτάτους, ὀρνίθας ὅτι καλλίστους, κύνας ὡς ταχίστους, οἰκέτας ὅτι πιστοτάτους, καρποὺς ὡς ἡδίστους, τεύχη καὶ ὅπλα ὡς ὀξύτατα, στρατιώτας ὡς ἀνδρειοτάτους, τοξότας ὡς ἐλαφροτάτους, σφενδονήτας ὅτι ἰσχυροτάτους, ὁπλίτας ὅτι μεγίστους, φίλους καὶ ἑταίρους ὡς πλουσιωτάτους καὶ εὐγενεστάτους, ὕδωρ ὡς ψυχρότατον, οἰκίαν ὅτι πολυτελεστάτην, νοῦν δὲ ὅτι ἐλάχιστον. 37. Ἀγησίλαος ἰσχυρότατος καὶ τάχιστος ἀνθρώπων ἦν. 38. Σκεύη μὲν τὰ καινὰ κρείττονα, φιλία δ ἡ παλαίτερα. 39. Σύμβουλος οὐδείς ἐστι βελτίων χρόνου. 40. Ἄριστον ἀνδρὶ κτῆμα συμπαθὴς γυνή. 41. Ἀγαθὸν μέγιστον ἡ φρόνησίς 2 ἐστ ἀεί. 42. Γέρων γέροντι γλῶτταν ἡδίστην ἔχει, παῖς παιδὶ καὶ γυναικὶ πρόσφορον γυνή. 43. Μαθημάτων φρόντιζε μᾶλλον χρημάτων. 44. Τί μάλιστα ἵππον πιαίνει; ὁ τοῦ δεσπότου ὀφθαλμός. 45. Τρία κάππα κάκιστα Κρῆτες, Κίλικες, Καππάδοκες. Vertaal in het Grieks 1. Clearchus heeft achthonderd lichtgewapenden en tweehonderd boogschutters. 2. De makkers van de koning zijn niet minder dan tienduizend stadia verwijderd van het vaderland. 3. Pyrrhus was twee jaar en vier maanden in Italië. 4. De hydra van Lerna heeft negen koppen: acht sterfelijke, de middelste 1 in het algemeen probere men in de vertaling de volgorde van het Grieks zoveel mogelijk te handhaven; in deze zin is dat onmogelijk. 2 ἡ φρόνησις het naamwoordelijk deel van het gezegde heeft in het Grieks nooit een lidwoord; ergo: ἡ φρόνησις is geen naamwoordelijk deel van het gezegde.

11 L E S onsterfelijk. 5. De brede weg was ongeveer twintig voet in de breedte. 6. Anacharsis zei dat het beter is één vriend te hebben die veel waard is, dan veel vrienden die niets waard zijn. 7. In Thebe in Egypte was een zeer oud heiligdom, in omtrek dertien stadia, vijfenveertig el hoog, en vierentwintig voet breed. 8. De lange muren naar de Piraeüs waren veertig stadia lang. 9. Het huis van de vader is drie stadia van de stad verwijderd. 10. De soldaten van Xenophon trokken in driehonderdnegentig dagen door Azië. 11. Het leven van olifanten is meer dan tweehonderd jaar. 12. Het eerste jaar van de eerste olympiade is het zevenhonderdzesenzeventigste jaar voor de geboorte van Christus. 13. Snel is het woord, maar niets is sneller dan de geest. 14. Twaalf is twee maal zes, drie maal vier, zes maal twee, vier maal drie. 15. De obool is een zesde deel van de drachme, en de drachme een honderdste van de mna, en de mna een zestigste van het talent. 16. In het eerste jaar van de eenhonderdachtste Olympiade was de dood van Plato. 17. Van één jaar is een dag het driehonderdvijfenzestigste deel. 18. De slag bij Thermopylae was in het vierde jaar van de vierenzeventigste Olympiade. 19. Na het vijfenzestigste jaar worden veel mensen snel oud. 20. In het leger van Alexander in Azië waren dertigduizend of drieënveertigduizend soldaten en vierduizend of vijfduizend ruiters. 21. Van de profetes in Delphi, de Pythia, was een uitspraak: Wijs is Sophocles, wijzer is Euripides, maar van alle mannen is Socrates de wijste. 22. Daarna bekransten (a) de oudsten van de stad de zeer vrome priester. 23. O dierbaarste der mannen, waarheen en waarvandaan? 24. Van deze kampvechters is de een al ouder, de ander veel jonger. 25. Toen Cyrus nog een kind was, was hij veel bezonnener, leergieriger en moediger dan zijn leeftijdgenoten. 26. Wie van de helden van Homerus was wijzer dan Nestor, wie dapperder dan Achilleus, wie vindingrijker dan Odysseus, wie sterker dan Aias. 27. Wijsheid is echter een kostbaarder bezit dan rijkdom.

12 28. De natuur van de Olympische goden was gelijk aan die van de mensen, maar de goden waren machtiger, groter, schoner en sneller dan de mensen. 29. Van de Achaeërs bij Troje was Thersites de lelijkste, maar de schoonste was Nireus. 30. De Cnidiër Sostratus, zoon van Dexiphanes, bouwde de toren op het eiland Pharos, het grootste en mooiste van alle bouwwerken (lett. het mooiste bouwwerk van alle). 31. De gemakkelijkste weg is niet altijd de beste. 32. Het is rechtvaardig dat de betere en sterkere heerst over de slechtere en zwakkere en dat hij meer bezit. 33. Xenophon zei dat de landbouw niet alleen zeer nuttig is, maar ook zeer aangenaam, zeer schoon en zeer dierbaar voor goden en mensen. 34. Voor de wijzen is het latere duidelijk uit het eerdere. 35. Na de eerste overwinning van de Carthagers waren de Romeinen dadelijk in het uiterste gevaar. 36. Bluffers hebben de snelst denkbare paarden, de mooiste vogels, de snelste honden, de trouwste slaven, de zoetste vruchten, de scherpste werktuigen en wapens, de dapperste soldaten, de vlugste boogschutters, de sterkste slingeraars, de grootste hoplieten, de rijkste en edelste vrienden en kameraden, het koelste water, het kostbaarste huis, maar het minste verstand. 37. Agesilaüs was van alle mensen de sterkste en snelste. 38. Nieuwe werktuigen zijn beter, maar oudere vriendschap. 39. Geen enkele raadgever is beter dan tijd. 40. Het beste bezit voor een man is een meevoelende vrouw. 41. Het verstand is altijd het grootste goed. 42. Voor een grijsaard heeft een grijsaard de zoetste taal, een kind past bij een kind, bij een vrouw een vrouw. 43. Bekommer je meer om lessen dan om geld. 44. Wat maakt een paard het vetst? Het oog van zijn meester. 45. Drie kappa s zijn heel slecht: Kretenzers, Kilikiërs, Kapadokiërs.