ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Επιτροπή Βιοµηχανίας, Εξωτερικού Εµπορίου, Έρευνας και Ενέργειας 22 Μαΐου 2002 ΓΝΩΜΟ ΟΤΗΣΗ της Επιτροπής Βιοµηχανίας, Εξωτερικού Εµπορίου, Έρευνας και Ενέργειας προς την Επιτροπή Ανάπτυξης και Συνεργασίας σχετικά µε το εµπόριο και την ανάπτυξη λαµβανοµένων υπόψη των στόχων της εκρίζωσης της φτώχειας και της επισιτιστικής ασφάλειας (ΙΝΙ/2001/2175) Συντάκτης γνωµοδότησης: Philippe A.R. Herzog AD\ doc PE

2 PE /7 AD\ doc

3 ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑΣ Κατά τη συνεδρίασή της στις 18 εκεµβρίου 2001, η Επιτροπή Βιοµηχανίας, Εξωτερικού Εµπορίου, Έρευνας και Ενέργειας όρισε συντάκτη γνωµοδότησης τον Philippe A.R. Herzog. Κατά τις συνεδριάσεις της στις 26 Φεβρουαρίου, 25 Μαρτίου και 22 Μαΐου 2002, η επιτροπή εξέτασε το σχέδιο γνωµοδότησης. Κατά την τελευταία ως άνω συνεδρίαση, η επιτροπή ενέκρινε τα κατωτέρω συµπεράσµατα οµόφωνα. Ήσαν παρόντες κατά την ψηφοφορία οι βουλευτές: Carlos Westendorp y Cabeza, πρόεδρος Peter Michael Mombaur και Piétrasanta, αντιπρόεδροι Philippe A.R. Herzog, συντάκτης γνωµοδότησης Nuala Ahern, Sir Robert Atkins, María del Pilar Ayuso González, Guido Bodrato, David Robert Bowe, Massimo Carraro, Gérard Caudron, Giles Bryan Chichester, Willy C.E.H. De Clercq, Concepció Ferrer, Francesco Fiori, Χρήστος Φώλιας, Glyn Ford, Michel Hansenne, Hans Karlsson, Bashir Khanbhai, Bernd Lange, Werner Langen, Caroline Lucas, Marjo Matikainen-Kallström, Eryl Margaret McNally, William Francis Newton Dunn, Angelika Niebler, Reino Paasilinna, Paolo Pastorelli, Elly Plooij-van Gorsel, Samuli Pohjamo, Godelieve Quisthoudt-Rowohl, Paul Rübig, Konrad K. Schwaiger, W.G. van Velzen, Alejo Vidal-Quadras Roca, Dominique Vlasto, Anders Wijkman, Μυρσίνη Ζορµπά, Olga Zrihen Zaari. AD\ doc 3/7 PE

4 ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ Ενώ το άνοιγµα του παγκοσµίου εµπορίου έχει σχεδόν γενικευθεί κατά το τελευταίο τέταρτο του αιώνα, οι ανισότητες οξύνθηκαν. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ των λιγότερο ανεπτυγµένων χωρών (ΛΑΧ) αντιπροσώπευε το 10% εκείνου των πλουσίων χωρών (σε ποσοστιαίες µονάδες) το 1970 και το 6% το Ο αριθµός των ΛΑΧ διπλασιάσθηκε και µόνο η Μποτσουάνα εξήλθε από την κατηγορία αυτή. Εάν εξαιρεθεί η Κίνα, ο αριθµός των ατόµων στον κόσµο που διαβιούν σε απόλυτη φτώχεια αυξήθηκε κατά τη δεκαετία του '90. Οι προκαταλήψεις σύµφωνα µε τις οποίες η εµπορική ελευθέρωση προηγείται της πραγµατικής ένταξης στο παγκόσµιο εµπόριο και η τελευταία συνεπάγεται κατ' ανάγκην την ανάπτυξη και την οπισθοχώρηση της φτώχειας, διαψεύδονται από τα γεγονότα. Τα τρωτά των µελετών επί των οποίων βασίζονταν έχουν σήµερα επισηµανθεί από πολλούς οικονοµολόγους και στο πλαίσιο των διεθνών θεσµικών οργάνων (π.χ. CNUCED Παγκόσµια Τράπεζα). Η ταχεία ενσωµάτωση των χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας, της Κίνας και της Ινδίας στις παγκόσµιες αγορές είναι καρπός στρατηγικών και πολιτικών ανάπτυξης που βασίζονται στην εθνική και περιφερειακή πραγµατικότητα. Οι χώρες αυτές χρησιµοποίησαν ετερόδοξες πολιτικές (εθνική ιδιοκτησία πολλών βιοµηχανικών και τραπεζικών τοµέων, υψηλοί δασµοί, επιδοτήσεις στις εξαγωγές, οικειοποίηση νέων τεχνολογιών χωρίς σεβασµό των διπλωµάτων ευρεσιτεχνίας, υποχρέωση εθνικού περιεχοµένου, µη υπερβολική εξειδίκευση). Αν και συνέδεσαν ανάπτυξη και άνοιγµα, δεν άρχισαν να ελευθερώνουν τις συναλλαγές και τον οικονοµικό χώρο παρά στη συνέχεια και διατηρώντας τον έλεγχό τους. Οι πολιτικές αυτές υπήρξαν πολύ διαφορετικές και ουδεµία "ορθή πρακτική" δεν µπορεί να χρησιµεύσει ως πρότυπο. Ούτως εχόντων των πραγµάτων, η ικανότητα διεξαγωγής εθνικών αναπτυξιακών πολιτικών εµφανίζεται ως προτεραιότητα και προϋπόθεση µιας επιτυχηµένης ελευθέρωσης. Επί πλέον, όταν η θετική σύνδεση µεταξύ ανοίγµατος και ανάπτυξης εξακριβωθεί σαφώς, η σχέση µεταξύ ανάπτυξης και µείωσης της φτώχειας δεν είναι καταφανής. ύο χώρες µε το ίδιο κατά κεφαλήν ΑΕΠ µπορεί να έχουν πολύ διαφορετικές αναλογίες φτωχών. Όπως απέδειξε ο τιµηθείς µε το βραβείο Νόµπελ Α.Sen, η φτώχεια είναι µία στέρηση της ικανότητας που δεν µετράται µε µόνο κριτήριο το εισόδηµα (διαβίωση µε λιγότερο του ενός δολαρίου την ηµέρα) αλλά αφορά άλλα κριτήρια όπως η πρόσβαση στα ουσιώδη δηµόσια αγαθά (εκπαίδευση, υγεία ), η πρόσβαση σε µία αξιοπρεπή εργασία, η συµµετοχή στον κοινωνικό βίο και η ασφάλεια. Κατ' αυτόν τον τρόπο η πραγµατική φτώχεια θίγει σε µεγάλο βαθµό γυναίκες και παιδιά και παραµένει µαζική στις χώρες υψηλής ανάπτυξης όπως η Ινδία διπλασιάσθηκε στις χώρες "εν µεταβάσει" της Ανατολικής Ευρώπης και της Κεντρικής Ασίας. εν αφορά εποµένως µόνον την υπο-σαχάρια Αφρική αλλά και άλλες αναπτυσσόµενες χώρες. Αφού απετέλεσαν αντικείµενο έντονης κριτικής, οι πολιτικές των διεθνών οργανισµών αρχίζουν να ενσωµατώνουν µία προβληµατική των σχέσεων εµπορίου ανάπτυξη φτώχεια πιο πλούσια και πολύπλοκη. Στην ηµερήσια διάταξη της Doha, η επανεξέταση ορισµένων κανόνων του ΠΟΕ η παραχώρηση θέσης στην τεχνική βοήθεια και οι εξαιρέσεις έναντι των αναπτυσσοµένων χωρών πρέπει να χαιρετισθούν όπως και οι στόχοι που αποβλέπουν στη βελτίωση της πρόσβασης στην αγορά. Οι διεθνείς οργανισµοί άρχισαν το 1999 µία ευρεία εκστρατεία για τη µείωση της φτώχειας κατά το ήµισυ έως το 2015 η εξάρτηση της βοήθειας από την διαρθρωτική προσαρµογή PE /7 AD\ doc

5 φθίνει και η βοήθεια αρχίζει να υποστηρίζει πολιτικές κοινωνικής ανάπτυξης. Στο πλαίσιο της "συναίνεσης του Monterrey" υπογραµµίστηκαν οι ανάγκες µιας διαφοροποιηµένης ικανότητας προσφοράς και η συµµετοχή της κοινωνίας των πολιτών. Η συνέπεια όµως µεταξύ στόχων και πράξεων καθώς και η προσαρµογή στις πραγµατικές ανάγκες δεν θα επιτευχθούν απρόσκοπτα. Ο καθένας µπορεί να διαπιστώσει τη σοβαρή ανεπάρκεια των χρηµατοδοτήσεων, ιδίως για τη χρηµατοδότηση ικανοτήτων και την αδυναµία των προτάσεων για την ανάπτυξη των αναπτυσσοµένων χωρών. Στην έκθεση αυτή διατυπώνουµε κάποιες προτάσεις ώστε: - οι πολιτικοί και εµπορικοί κανόνες να ανταποκρίνονται καλύτερα στους στόχους ανάπτυξης και µείωσης της φτώχειας - οι δηµοσιονοµικές πολιτικές να καταστούν συνεπέστερες µε τις ανάγκες εµπορικής ένταξης και ανάπτυξης. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η Επιτροπή Βιοµηχανίας, Εξωτερικού Εµπορίου, Έρευνας και Ενέργειας καλεί την Επιτροπή Ανάπτυξης και Συνεργασίας, που είναι αρµόδια επί της ουσίας, να συµπεριλάβει στην πρόταση ψηφίσµατός της τα ακόλουθα στοιχεία: 1. θεωρεί ότι η ηµερήσια διάταξη της ανάπτυξης πρέπει κατά προτεραιότητα να βοηθήσει τις ΛΑΧ να δηµιουργήσουν διαφοροποιηµένο δυναµικό εφοδιασµού ούτως ώστε οι αγροτικοί πληθυσµοί να µπορούν να φυτεύουν ή να σχεδιάζουν, να θερίζουν ή να κατασκευάζουν, να επεξεργάζονται ή να παράγουν τελικό προϊόν, να αποθηκεύουν, να παρουσιάζουν και να συσκευάζουν γεωργικά ή εµπορικά προϊόντα προκειµένου να αποκτήσουν ουσιαστική πρόσβαση στις αγορές του Βορρά χαιρετίζει µε ικανοποίηση την πρωτοβουλία της Επιτροπής «Τα Πάντα Εκτός από Όπλα» και ζητεί την ταχεία αξιολόγηση και, εάν κριθεί σκόπιµο, την επέκτασή της 2. υποστηρίζει, στο πνεύµα αυτό, την ενίσχυση της Ειδικής και ιαφοροποιηµένης Μεταχείρισης συγκεκριµένων χωρών και περιφερειών προκειµένου να ενισχυθούν οι εκεί αγροτικές επιχειρήσεις και ΜΜΕ και να αναπτυχθούν προϊόντα υψηλής προστιθέµενης αξίας που θα ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των αγορών του Βορρά, µεταχείρισης που δε πρέπει να σταµατήσει παρά µόνον µετά από ουσιαστικά αποτελέσµατα 3. πιστεύει ότι τα αναπτυξιακά προγράµµατα και αναπτυξιακές πολιτικές πρέπει να υπόκεινται σε αξιολόγηση όσον αφορά τις επιπτώσεις τους επί των προβληµάτων της φτώχειας 4. ζητεί να ενσωµατωθούν στους στόχους της τεχνικής βοήθειας η ενίσχυση των δυνατοτήτων εφοδιασµού, η διαµόρφωση κοινών περιφερειακών αγορών και η αντιστάθµιση των απωλειών από τα τελωνειακά έσοδα στις λιγότερο ανεπτυγµένες χώρες, και ιδίως των απωλειών εσόδων από φόρους που επιβάλλονται σε εισαγόµενα υλικά και φόρους εξαγωγής για τα τελικά προϊόντα που υφίσταται η χώρα όπου παράγονται τα αγαθά αρωγή για την επιµόρφωση και κατάρτιση εκείνων που AD\ doc 5/7 PE

6 εκπροσωπούν τις ΛΑΧ χώρες σε διαπραγµατεύσεις του ΟΕ και άλλες διαπραγµατεύσεις του είδους αυτού 5. καλεί τα κράτη µέλη και την ΕΕ να επιβεβαιώσουν τις δεσµεύσεις που έχουν αναλάβει να αυξήσουν τους πόρους που διαθέτουν για Τεχνική Βοήθεια και Αύξηση των Ικανοτήτων (ΤΒ/ΑΙ) προκειµένου να καταστούν εµφανέστερα και ουσιαστικότερα τα αποτελέσµατα της ΤΒ/ΑΙ στο πλαίσιο του εµπορίου της ΕΕ 6. ζητεί να δοθεί νέα έµφαση στη δηµιουργία αυξηµένης παραγωγικής ικανότητας, η οποία πρέπει να θεωρείται ως στοιχείο που ενισχύει µάλλον, παρά υποκαθιστά την προσπάθεια για τη διατήρηση και την αύξηση των αναπτυξιακών πόρων 7. πιστεύει ότι θα πρέπει να ενθαρρυνθεί η ανάπτυξη των µικρών επιχειρήσεων και των συνεταιρισµών, διευκολύνοντας την πρόσβαση σε δανειακό κεφάλαιο και την παροχή ενισχύσεων για την κατάρτιση του προσωπικού και την εµπορική προώθηση των προϊόντων τους 8. ζητεί την ένταξη της ΤΒ/ΑΙ σε ένα πολυµερές πλαίσιο για να έχει η κίνηση αυτή τα επιθυµητά αποτελέσµατα, θεωρεί ότι πρέπει, αφενός, να επαναπροσδιορισθούν οι όροι αναφοράς του Ολοκληρωµένου Πλαισίου Τεχνικής Βοήθειας για το Εµπόριο, προκειµένου να εξασφαλισθεί πραγµατική συνεργασία µεταξύ υπηρεσιών και, αφετέρου, να δηµιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες ώστε να αναπτύξουν οι ΛΑΧ, στο πλαίσιο σταθερών δεσµών, πραγµατικές δυνατότητες πρωτοβουλίας που θα τους επιτρέπουν να απευθύνονται οι ίδιες στους διεθνείς οργανισµούς για να εκθέτουν τις ανάγκες τους, να τις αξιολογούν και να τις προσαρµόζουν, ενώ θα λειτουργούν συν τω χρόνω οι θεσµικοί τους µηχανισµοί και θα διαδίδονται ευρύτερα οι πληροφορίες για τα προγράµµατα ΤΒ/ΑΙ 9. ζητεί να δηµιουργηθούν ειδικά µέσα για την προώθηση του εµπορίου υπό ίσους όρους και την εξάλειψη όλων των σχετικών εµποδίων 10. ζητεί από τον ΠΟΕ να διαδραµατίσει το ρόλο που του αναλογεί στο παγκόσµιο πρόγραµµα κατά της φτώχειας, και συγκεκριµένα: - να καθορίσει ότι ούτε η καταναγκαστική εργασία, (διαγραφή) ούτε η µη αναγνώριση των θεµελιωδών κοινωνικών δικαιωµάτων που κατοχυρώνει η διακήρυξη της ιεθνούς Οργάνωσης Εργασίας του 1998, συνιστούν αποδεκτά συγκριτικά πλεονεκτήµατα - να διαπραγµατευθεί τα σχετικά µε το εµπόριο κοινωνικά µέτρα, ιδιαίτερα των προγραµµάτων ΤΒ (τεχνική βοήθεια) για τους ευάλωτους στις επιπτώσεις της ελευθέρωσης πληθυσµούς - να συµπεριλάβει το θέµα των διακινουµένων εργαζοµένων στις διαπραγµατεύσεις για τις υπηρεσίες 11. ζητεί να ληφθούν µέτρα για την καταπολέµηση της οικονοµικής αδυναµίας και συγκεκριµένα: - την επανεξέταση του προληπτικού αποθεµατικού που επισυνάπτεται στη συµφωνία εµπορίου και δασµών - τον καθορισµό κανόνων έναντι καταστάσεων χρεωκοπίας κρατών που συνεπάγονται ευθύνες ιδιωτικών συµφερόντων - τη µελέτη της πρότασης Stiglitz µε στόχο την προσέλκυση άµεσων επενδύσεων PE /7 AD\ doc

7 στις ΛΑΧ 12. ζητεί να εξετασθεί µε ποιο τρόπο η ΕΕ και ο ανεπτυγµένος κόσµος θα µπορέσουν να εργασθούν από κοινού προκειµένου να εξασφαλίσουν αµοιβαία ενεργειακή ασφάλεια κατά τις επόµενες δεκαετίες 13. ζητεί συγκεκριµένες δεσµεύσεις των χωρών και της ΕΕ προκειµένου τόσο να αυξηθούν οι πόροι της ΤΒ και η αναπτυξιακή βοήθεια όσο και να βελτιωθεί η αποτελεσµατικότητά τους, ιδίως µε τη συνεργασία για τα δηµόσια αγαθά και τις µεταφορές τεχνολογίας και προκειµένου να καταπολεµηθεί το φορολογικό ντάµπινγκ του οποίου αποτελούν θύµατα οι αναπτυσσόµενες χώρες 14. πιστεύει ότι πρέπει να προωθηθούν µέτρα που θα υποστηρίζουν τη χρήση των τεχνολογιών της πρώτης γραµµής, ιδίως στους τοµείς της υγιεινής, της επεξεργασίας των υδάτων, της κατεργασίας και της ανακύκλωσης των αποβλήτων, της άρδευσης µικρής κλίµακας, και της βιοτεχνίας 15. ζητεί οι θέσεις της ΕΕ εν όψει των µελλοντικών διαπραγµατεύσεων στο πλαίσιο του ΠΟΕ για τις επενδύσεις να καλύπτουν και το ζήτηµα τις αύξησης των αµέσων ξένων επενδύσεων στις ΛΑΧ καθώς και τα µέτρα που πρέπει να ληφθούν προκειµένου να καταπολεµηθεί το φαινόµενο του φορολογικού ντάµπιγκ µε θύµατα τις ΛΑΧ 16. ζητεί να βοηθήσει ο ΠΟΕ τις ΛΑΧ να δηµιουργήσουν τοπικές επιτροπές, που θα αποτελούνται από εκπροσώπους επιχειρήσεων και της κοινωνίας των πολιτών, υπαλλήλους και καταρτισµένους τοπικούς εµπειρογνώµονες, οι οποίες θα πρέπει να αξιολογούν εάν το εµπόριο και οι δηµοσιονοµικοί κανόνες καλύπτουν τις πραγµατικές ανάγκες τους 17. υπογραµµίζει ότι η αποτελεσµατικότητα της χορηγούµενης βοήθειας εξαρτάται, σε µεγάλο βαθµό, από την ύπαρξη υγιών και σταθερών θεσµών, που να δίνουν στις αποδέκτριες χώρες τη δυνατότητα να διαµορφώνουν οι ίδιες την αναπτυξιακή τους πολιτική και να µπορεί να χορηγείται η βοήθεια όχι µέσω δυσκίνητων γραφειοκρατικών µηχανισµών και ατελέσφορων διατυπώσεων, αλλά µε διαδικασίες που θα βασίζονται σε φερέγγυες δεσµεύσεις των αποδεκτριών χωρών για απτά αποτελέσµατα 18. ζητεί επίµονα να ορισθεί επακριβώς και να αναγνωρισθεί διεθνώς η αρχή της κοινωνικής και περιβαλλοντικής ευθύνης των επιχειρήσεων 19. αναγνωρίζει ότι η δηµοκρατία και ο σεβασµός των ανθρωπίνων δικαιωµάτων αποτελούν τα θεµέλια της οικονοµικής επιτυχίας ζητεί η αναπτυξιακή βοήθεια της ΕΕ να επικεντρωθεί στους δύο αυτούς καίριους στόχους AD\ doc 7/7 PE