ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Επιτροπή Βιοµηχανίας, Εξωτερικού Εµπορίου, Έρευνας και Ενέργειας 17 Απριλίου 2002 ΓΝΩΜΟ ΟΤΗΣΗ της Επιτροπής Βιοµηχανίας, Εξωτερικού Εµπορίου, Έρευνας και Ενέργειας προς την Επιτροπή Πολιτισµού, Νεότητας, Παιδείας, Μέσων Ενηµέρωσης και Αθλητισµού σχετικά µε την πραγµάτωση µιας ευρωπαϊκής περιοχής διά βίου µάθησης (COM(2001) 678 C5-0165/ /2073 (COS)) Συντάκτρια γνωµοδότησης: Μυρσίνη Ζορµπά AD\ doc PE

2 PE /7 AD\ doc

3 ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑΣ Κατά τη συνεδρίασή της στις 23 Ιανουαρίου 2002, η Επιτροπή Βιοµηχανίας, Εξωτερικού Εµπορίου, Έρευνας και Ενέργειας όρισε συντάκτρια γνωµοδότησης την Μυρσίνη Ζορµπά. Κατά τις συνεδριάσεις της στις 18 Μαρτίου 2002 και 16 Απριλίου 2002, η επιτροπή εξέτασε το σχέδιο γνωµοδότησης. Κατά την τελευταία ως άνω συνεδρίαση, η επιτροπή ενέκρινε τα κατωτέρω συµπεράσµατα οµόφωνα. Ήσαν παρόντες κατά την ψηφοφορία οι βουλευτές: Carlos Westendorp y Cabeza, πρόεδρος Yves Piétrasanta, αντιπρόεδρος Μυρσίνη Ζορµπά, συντάκτρια γνωµοδότησης Sir Robert Atkins, María del Pilar Ayuso González (αναπλ. Jaime Valdivielso de Cué), Luis Berenguer Fuster, Mario Borghezio (αναπλ. Marco Cappato), Felipe Camisón Asensio (αναπλ. Werner Langen), Massimo Carraro, Gérard Caudron, Giles Bryan Chichester, Elisa Maria Damião (αναπλ. Reino Paasilinna), Willy C.E.H. De Clercq, Carlo Fatuzzo (αναπλ. Guido Bodrato), Concepció Ferrer, Francesco Fiori (αναπλ. Umberto Scapagnini), Colette Flesch, Χρήστος Φώλιας (αναπλ. Christian Foldberg Rovsing), Glyn Ford (αναπλ. Gary Titley), Per Gahrton (αναπλ. Claude Turmes), Neena Gill (αναπλ. Harlem Désir), Norbert Glante, Michel Hansenne, Roger Helmer (αναπλ. Peter Michael Mombaur), Hans Karlsson, Bashir Khanbhai, Peter Liese (αναπλ. Godelieve Quisthoudt-Rowohl), Rolf Linkohr, Caroline Lucas, Eryl Margaret McNally (αναπλ. Nuala Ahern, σύµφωνα µε το άρθρο 153, παράγραφος 2, του Κανονισµού), Erika Mann, Marjo Matikainen-Kallström, Patricia McKenna, Elizabeth Montfort, Angelika Niebler, Paolo Pastorelli, Elly Plooij-van Gorsel, Samuli Pohjamo (αναπλ. Nicholas Clegg), John Purvis, Daniela Raschhofer, Imelda Mary Read, Mechtild Rothe, Paul Rübig, Ilka Schröder (αναπλ. Roseline Vachetta), Konrad K. Schwaiger, Esko Olavi Seppänen, W.G. van Velzen, Alejo Vidal-Quadras Roca, Dominique Vlasto και Olga Zrihen Zaari. AD\ doc 3/7 PE

4 ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ Τον Ιούνιο 2000, το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο της Φέιρα ανέθεσε στην Επιτροπή να εκπονήσει ανακοίνωση στο πλαίσιο της στρατηγικής που τόσο τα κράτη µέλη όσο και η Επιτροπή θα έπρεπε να καθορίσουν προκειµένου να εξασφαλίσουν σε όλους τους Ευρωπαίους πρόσβαση στην δια βίου µάθηση, δηλαδή σε όλες τις µαθησιακές δραστηριότητες που αναπτύσσονται καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής ενός ατόµου σε σχολεία, στους χώρους εργασίας και αλλού, µε σκοπό τη βελτίωση των γνώσεων και των δεξιοτήτων του. Η ανακοίνωση ορίζει µια σειρά δράσεων που πρέπει να αναληφθούν στο πλαίσιο µιας "περιοχής της δια βίου µάθησης": συνεργασία µεταξύ της ΕΕ και των µελών της, καθώς και µεταξύ των εθνικών υπουργείων, προβλέπει δε τη σύσταση οµάδας υψηλού επιπέδου µε εκπροσώπους των υπουργείων που είναι αρµόδια για την δια βίου µάθηση. Στην ανακοίνωση εντοπίζονται έξι βασικά στοιχεία για τις στρατηγικές στον τοµέα της εκπαίδευσης και κατάρτισης: συνεργασία µεταξύ των ιθυνόντων για τη λήψη αποφάσεων, των παρόχων µάθησης και των κοινωνικών εταίρων ενθάρρυνση των επενδύσεων ανάλυση του περιεχοµένου της εκπαίδευσης και προσανατολισµός του προς τις νέες τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνίας δηµιουργία τοπικών κέντρων µάθησης, ανάπτυξη "µαθησιακής κουλτούρας", ποιοτικοί έλεγχοι. Η αναγνώριση προσόντων και δεξιοτήτων η ενίσχυση της ευρωπαϊκής διάστασης των υπηρεσιών πληροφόρησης, προσανατολισµού και παροχής συµβουλών συγκέντρωση των οικονοµικών µέσων σε επίπεδο Ένωσης µε την παρέµβαση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και του Ευρωπαϊκού Ταµείου Επενδύσεων και µε τη συµµετοχή του ΕΤΠΑ και του ΕΚΤ η χορήγηση ευρωπαϊκού σήµατος ποιότητας θα συµβάλει επίσης στην προώθηση της δια βίου µάθησης. Η θέση της συντάκτριας Η συντάκτρια εκτιµά ως θετική την ανακοίνωση της Επιτροπής, αλλά εκφράζει ανησυχίες για την κατάσταση στον τοµέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης στην ΕΕ. Πράγµατι, θα πρέπει να συνδεθούν η εκπαίδευση και η κατάρτιση που προσδιορίζουν την δια βίου µάθηση αλλά το σχολείο και η αγορά εργασίας δεν αναφέρονται στις ίδιες αρχές. Επιπλέον, δεν υφίσταται κοινή πολιτική για την παιδεία δεδοµένου ότι πρόκειται για τοµέα που εµπίπτει στην αρµοδιότητα των κρατών µελών. Η συντάκτρια επισηµαίνει αυτές τις αντιφάσεις και τονίζει ότι µπορούν να θέσουν περιορισµούς στους εκπαιδευτικούς στόχους και να µεταµορφώσουν το εκπαιδευτικό σύστηµα σε απλό πέρασµα στην αγορά εργασίας. Εφιστά την προσοχή στο γεγονός ότι η κατάρτιση δεν µπορεί να υποκαταστήσει µια χαµηλής ποιότητας εκπαίδευση. Πράγµατι, η κατάρτιση µπορεί να αποτύχει λόγω εξαιρετικά χαµηλού προηγούµενου εκπαιδευτικού επιπέδου. Όσο ευρύτερο είναι το φάσµα των µαθηµάτων από τα οποία αποκτώνται οι βασικές δεξιότητες - όπως ιστορία, γεωγραφία, αγωγή του πολίτη, φυσικές επιστήµες, λογοτεχνία - τόσο επιτυχέστερα θα µπορέσουµε να δηµιουργήσουµε ένα στερεό υπόβαθρο στο οποίο θα βασίσουµε τις απαιτούµενες δεξιότητες για εργασιακή παραγωγικότητα και ευελιξία. Η βασική εκπαίδευση είναι σηµαντικότατος παράγοντας για την καθηµερινή ζωή όλων των ανθρώπων καθώς και το κλειδί για την επίτευξη κοινωνικών, οικονοµικών και προσωπικών στόχων. Πρέπει να αποτραπεί ο κίνδυνος να απολαύουν PE /7 AD\ doc

5 της δια βίου µάθησης µόνον όσοι διαθέτουν στέρεη παιδεία ενώ οι άνθρωποι µε λιγότερες δεξιότητες να περιθωριοποιούνται. Η εκπαίδευση µέσω της κατάρτισης αποτελεί ένα µέσο για την προώθηση του οικονοµικού δυναµικού. Οι διαστάσεις του κοινωνικού αποκλεισµού είναι πάντοτε υπερβολικά µεγάλες στην ΕΕ. Το 2000, µόνον το 60% των πολιτών της Ένωσης ηλικίας 25 έως 60 ετών είχαν συµπληρώσει σπουδές δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. Η συντάκτρια ζητεί να καταβάλουν κοινή προσπάθεια τα κράτη µέλη και η ΕΕ ώστε να δοθεί κατά προτεραιότητα σε όλους η δυνατότητα να ακολουθούν ποιοτική εκπαίδευση, η οποία παρέχει τις εγγυήσεις για την δια βίου µάθηση. Υπογραµµίζει επίσης την ανάγκη να διασφαλισθεί η ποιότητα πιστοποιούµενων δεξιοτήτων που αποκτώνται µέσω της ανεπίσηµης εκπαίδευσης. Κατά τη γνώµη της συντάκτριας, κάθε φάση της µάθησης πρέπει να καλύπτεται από την δια βίου µάθηση, δηλ. η πρωτοβάθµια και δευτεροβάθµια εκπαίδευση όπως και το πανεπιστήµιο και οι άτυπες µορφές κατάρτισης και εκπαίδευσης, αλλά µε απόλυτο σεβασµό των κανόνων και του ρόλου της πνευµατικής µόρφωσης που πρέπει να αποτελεί τη βάση των επαγγελµατικών δεξιοτήτων. Η συντάκτρια δεν πιστεύει ότι η καλύτερη απάντηση έγκειται στον ανοικτό συντονισµό µεταξύ των κρατών µελών. Υπάρχουν ακόµη πολλές διαφορές µεταξύ των κρατών µελών στον τοµέα της κατάρτισης και της δια βίου µάθησης. Τα µισά κράτη έχουν καταρτίσει στρατηγικές σε αυτούς τους τοµείς ενώ τα άλλα µισά όχι. Ο αµιγής ανοικτός συντονισµός δεν προσφέρει καµία εγγύηση για κοινωνική και οικονοµική συνοχή, η οποία υποσκάπτεται από την ύπαρξη διαφορών, και το χάσµα µεταξύ των κρατών µελών θα βαθαίνει συνεχώς και περισσότερο. Η συντάκτρια θεωρεί ότι τα κράτη µέλη της ΕΕ πρέπει να λάβουν µέτρα ώστε να συµµορφωθούν προς κάποια κοινά κριτήρια σε ό,τι αφορά την κατάσταση στην οποία βρίσκονται στον τοµέα της ποιοτικής εκπαίδευσης που θα πρέπει να είναι προσβάσιµη από όλους. Τα εθνικά εκπαιδευτικά συστήµατα θα πρέπει να αναθεωρηθούν προς αυτή την κατεύθυνση αλλά, συγχρόνως, θα πρέπει να ληφθούν διαρθρωτικά µέτρα προς διευκόλυνση αυτών των αλλαγών. Οι εθνικές κυβερνήσεις και οι κοινωνικοί εταίροι πρέπει να συνεργασθούν και να συνάψουν συµφωνίες σχετικά µε τους στόχους, τα εργαλεία, το περιεχόµενο και τις µεθόδους αξιολόγησης της δια βίου µάθησης, προκειµένου να εξασφαλισθεί ότι τα µέτρα που λαµβάνονται σε αυτό τον τοµέα επαρκούν πράγµατι σε σχέση µε τους καθορισθέντες στόχους. Η συντάκτρια θεωρεί ότι τόσο η ΕΕ όσο και οι εθνικές κυβερνήσεις πρέπει να ενθαρρύνουν τις επιχειρήσεις να συνάπτουν βραχυπρόθεσµες συµβάσεις εντός της ίδιας τους της δοµής. Οι εν λόγω συµφωνίες πρέπει να αφορούν τους στόχους που θα πρέπει να επιτευχθούν, το περιεχόµενο της δια βίου µάθησης, τα µέσα για την εφαρµογή της καθώς και τις µεθόδους αξιολόγησής της. Θα αποτελούν έτσι ένα σηµαντικό δείκτη του κοινωνικού ρόλου που µπορούν να διαδραµατίσουν οι επιχειρήσεις. Η συντάκτρια αναγνωρίζει ότι οι πρωτοβουλίες της Επιτροπής για την αναγνώριση των πτυχίων και τίτλων είναι σηµαντικές, αλλά πρέπει να ληφθούν αξιόλογα µέτρα σε αυτό τον τοµέα. Τέλος, συµφωνεί µε τις προτεραιότητες της ανακοίνωσης και επικροτεί την προώθηση των επενδύσεων, θεωρεί όµως ότι πρέπει να υιοθετηθεί πιο συγκεκριµένη προσέγγιση. Ζητεί AD\ doc 5/7 PE

6 συνεπώς από την Επιτροπή να εξετάσει µε ποιον τρόπο θα τονωθούν οι ιδιωτικές επενδύσεις και να αναλύσει το ρόλο που µπορούν να διαδραµατίσουν η ΕΤΕ και το ΕΤαΕ στον τοµέα της προώθησης της δια βίου µάθησης, και να επανέλθει µε πιο συγκεκριµένη πρόταση σε ό,τι αφορά την στήριξη των τοπικών και περιφερειακών εκπαιδευτικών κέντρων. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η Επιτροπή Βιοµηχανίας, Εξωτερικού Εµπορίου, Έρευνας και Ενέργειας καλεί την Επιτροπή Πολιτισµού, Νεότητας, Παιδείας, Μέσων Ενηµέρωσης και Αθλητισµού, που είναι αρµόδια επί της ουσίας, να συµπεριλάβει στην πρόταση ψηφίσµατός της τα ακόλουθα στοιχεία: 1. τονίζει ότι η κατάρτιση και η δια βίου µάθηση συνδέονται στενά µεταξύ τους καλεί ως εκ τούτου τα κράτη µέλη να υιοθετήσουν πρωτοβουλίες προκειµένου να συµµορφωθούν µε κοινά κριτήρια όσον αφορά τα στάδια ποιοτικής εκπαίδευσης και να καταστήσουν τα στάδια αυτά προσβάσιµα σε όλους 2. φρονεί ότι η µεταστροφή προς µία κοινωνία βασιζόµενη στη γνώση συνεπάγεται ότι η πρόσβαση στην παιδεία και την κατάρτιση πρέπει να απλουστευθεί 3. επισηµαίνει ότι η κατάρτιση δεν µπορεί να υποκαταστήσει µια ανεπαρκή εκπαίδευση και ευελπιστεί ότι η κοινοτική κοινωνική πολιτική αφενός και οι εθνικές πολιτικές στον τοµέα της παιδείας αφετέρου µπορούν να συντονιστούν προκειµένου να παρέχεται περισσότερη κατάρτιση και περισσότερη αρχική παιδεία, ενώ συγχρόνως θα προωθείται η εκπαίδευση και η κατάρτιση σε εκείνες τις περιοχές όπου αυτές συµβάλλουν στην µείωση του χάσµατος µεταξύ των προσδοκιών της αγοράς αφενός και των προσδοκιών των πολιτών αφετέρου 4. επισηµαίνει ότι υφίστανται εθνικές διαφορές στον τρόπο µε τον οποίο τα κράτη µέλη χειρίζονται το ζήτηµα της διά βίου µάθησης στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής τους πολιτικής, και τονίζει ότι τα µισά κράτη µέλη της ΕΕ δεν διαθέτουν σχετική στρατηγική ή πολιτική σε αυτόν τον τοµέα 5. τονίζει την ανάγκη να αποτραπεί ο κίνδυνος να απολαύουν της διά βίου µάθησης µόνον οι πολίτες που διαθέτουν ήδη υψηλό µορφωτικό επίπεδο και κατά συνέπεια να περιθωριοποιηθούν τα άτοµα που δεν έχουν τις απαιτούµενες δεξιότητες ώστε να αξιοποιήσουν στο έπακρο τις δυνατότητες της διά βίου µάθησης 6. πιστεύει ότι πρέπει να διευκολυνθεί η πρόσβαση στην απόκτηση βασικών δεξιοτήτων για τα µειονεκτούντα από κοινωνικο-οικονοµική άποψη άτοµα τα οποία επωφελούνται σήµερα λιγότερα των συστηµάτων παιδείας και κατάρτισης 7. καλεί τα κράτη µέλη και τους κοινωνικούς τους εταίρους σε εθνικό επίπεδο να ορίσουν από κοινού όλες τις πτυχές της διά βίου µάθησης και να καταρτίσουν ένα από κοινού συµφωνηθέν εκπαιδευτικό πρόγραµµα σχετικά µε τους στόχους, τις δράσεις και τις µεθόδους αξιολόγησης 8. τονίζει την ανάγκη για έναν καλύτερο συντονισµό των εθνικών πολιτικών για την κατάρτιση, την έρευνα και την καινοτοµία σε ευρωπαϊκό επίπεδο PE /7 AD\ doc

7 9. καλεί την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη µέλη να ενθαρρύνουν τις επιχειρήσεις να υιοθετήσουν εσωτερικές συµφωνίες σε βραχυπρόθεσµη βάση σχετικά µε τους προς επίτευξη στόχους, τα µέσα της έµπρακτης εφαρµογής και τις µεθόδους αξιολόγησης της διά βίου µάθησης, θεωρεί δε ότι αυτού του είδους οι συµφωνίες θα αποτελούσαν σηµαντικό δείκτη του κοινωνικού ρόλου που διαδραµατίζουν οι επιχειρήσεις 10. συµφωνεί µε τον στόχο της Επιτροπής να προωθηθούν οι επενδύσεις, λυπάται όµως διότι τα µέτρα που προτείνει η Επιτροπή δεν είναι πολύ συγκεκριµένα και, εποµένως, της ζητεί να διερευνήσει περαιτέρω µε ποιους τρόπους θα πρέπει να τονωθούν οι ιδιωτικές επενδύσεις και να υποβάλει συγκεκριµένη πρόταση για τον ρόλο των τοπικών και περιφερειακών εκπαιδευτικών κέντρων καθώς επίσης και για τους τρόπους στήριξής τους 11. ζητεί από την Επιτροπή να προτείνει ένα πρόγραµµα οικονοµικής στήριξης για τις δηµόσιες, ιδιωτικές ή µεικτές ενέργειες µε στόχο την υλοποίηση εθελοντικών µαθηµάτων για τους πολίτες κάθε ηλικίας τύπου «Πανεπιστήµια της τρίτης ηλικίας» και «λαϊκά πανεπιστήµια» 12. υπογραµµίζει ότι η γνώση που αποκτάται έξω από το καθιερωµένο εκπαιδευτικό σύστηµα υπό µορφή επαγγελµατικής πείρας ή στο πλαίσιο της κοινωνικής εξέλιξης πρέπει να θεωρείται τµήµα της διά βίου µάθησης 13. θεωρεί ότι η πρόσβαση σε ειδικευµένο, καταρτισµένο, και προσαρµόσιµο εργατικό δυναµικό αποτελεί σηµαντικό στοιχείο για την ευρωπαϊκή βιοµηχανία ώστε να µην µειωθεί η ανταγωνιστικότητά της έναντι του έξω κόσµου η εκπαίδευση πρέπει εποµένως να είναι δυναµική και προσαρµοσµένη στην εξέλιξη της κοινωνίας και της αγοράς εργασίας 14. υπογραµµίζει ότι η διά βίου µάθηση συµβάλλει στην αύξηση της επαγγελµατικής κινητικότητας στην αγορά εργασίας. AD\ doc 7/7 PE