ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΟ ΤΑΜΙΕΥΤΗΡΙΟ ΣΥΝΟΠΤΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗΤΟΥ

Transcript

1 ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΩΝ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΟΥ ΤΑΜΙΕΥΤΗΡΙΟΥ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΟ ΤΑΜΙΕΥΤΗΡΙΟ ΣΥΝΟΠΤΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗΤΟΥ -Ο θεσμός του ταμιευτηρίου εμφανίσθηκε στην Ελλάδα, το 1902 (ν.265/1900), στην ανεξάρτητη τότε Κρητική Πολιτεία και συγκεκριμένα στα Χανιά της Κρήτης, όπου λειτούργησε με επιτυχία για δεκατρία χρόνια, μέσω της τοπικής Ταχυδρομικής Υπηρεσίας, υπό την εποπτεία του Υπουργού της Συγκοινωνίας και με την εγγύηση του Κράτους για τις καταθέσεις που δεχόταν. Στην Κρήτη η λειτουργία του Ταμιευτηρίου, ήταν επιτυχής και γιαυτό ο νέος θεσμός επεκτάθηκε γρήγορα σε όλο το νησί. Η επιτυχία του κρητικού Ταμιευτηρίου, αλλά και η έλλειψη ενός ίδιου Οργανισμού και στην Ελλάδα,σε αντίθεση με πολλές ευρωπαικες χώρες, όπου λειτουργούσαν ήδη από τα τέλη του 17 ου και τον 18 ο αιώνα ταμιευτήρια,για την καλλιέργεια της αποταμίευσης, την προστασία των μικροκαταθετών, αλλά και για την οικονομιkή συνεισφορά στην οικονομική ανάπτυξη εθνικών ή τοπικών κοινωνιών, ήταν οι κύριες αιτίες για την ίδρυση ταμιευτηρίου και στον ελληνικό χώρο. Ετσι, το 1909, με το νόμο ΓΥΜΣΤ (ν.3446/1909), θεσπίστηκε η ίδρυση του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου και στην Ελλάδα, όπου, λόγω των πολεμικών γεγονότων, (Βαλκανικοί πόλεμοι) άρχισε να λειτουργεί στην Αθήνα, μόλις τον Μαϊο του 1915 (ν. 495/14). Ταυτόχρονα καταργήθηκε το Ταμιευτήριο της Κρητικής Πολιτείας. Οι εργασίες του Ταμιευτηρίου ανατέθηκαν και πάλι στην Ταχυδρομική Υπηρεσία,που είχε το πλέον οργανωμένο δίκτυο καστημάτων στη χώρα και διεξάγονταν από τους ταχυδρομικούς υπαλλήλους. Το έργο της καθιέρωσης της αποταμιευτικής συνήθειας στους έλληνες πολίτες σε μια χρονική περίοδο πολύ δύσκολη για την Ελλάδα από πλευράς εδαφικής, οικονομικής και κοινωνικής, το ανέλαβαν τα ταχυδρομικά καταστήματα της χώρας και οι αγροτικοί διανομείς που ανήκαν σε κάθε ταχυδρομικό γραφείο. -Θα πρέπει να αναφερθεί, παρενθετικά, ότι η ιδέα για τη δημιουργία ταμιευτηρίων είναι καθαρά ευρωπαϊκή, με το πρώτο ταμιευτήριο να εμφανίζεται στα τέλη του 18 ου αιώνα στο Αμβούργο το 1778, ενώ, τον 19 ο αιώνα ταμιευτήρια άρχισαν να λειτουργούν και στα υπόλοιπα κράτη, είτε σε τοπικό, είτε σε εθνικό επίπεδο,με κύριους στόχους την ανάπτυξη της αποταμίευσης, την προστασία των μικροκαταθετών από τις συχνές, εκείνη την περίοδο, πτωχεύσεις των ιδιωτικών τραπεζών, αλλά και ταυτόχρονα τις χορηγήσεις χαμηλότοκων δανείων. Το ελληνικό Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο είναι το νεώτερο στον ευρωπαϊκο χώρο και είχε τους ίδιους κοινωνικούς στόχους με τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά.

2 - Το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο κατά την προπολεμική περίοδο ( ) αναπτύχθηκε ταχύτατα. Ο νέος θεσμός έγινε αρχικά δεκτός με καποια διστακτικότητα από τους πολίτες, αλλά από τα μέσα της δεκαετίας του 1920 η ανάπτυξη του ήταν ραγδαία. Οι εργασίες του απογειώθηκαν την επόμενη δεκαετία, (1930), όταν οι καταθέσεις σ αυτό ανήλθαν στα 3,5 δις δραχμές από 5,6 εκατ. την προηγούμενη. Το Ταχυδρομικο Δίκτυο κάλυπτε σχεδον όλη τη χώρα, η οποία είχε σχεδόν οριστικοποιήσει τα σημερινά σύνορα της. Ένα άλλο χαρακτηριστικό της ανάπτυξης του Ταμιευτηρίου την ίδια περίοδο,είναι η διοικητική αναβάθμιση του από ένα απλό γραφείο μέσα στην Ταχυδρομική Υπηρεσία, στην λειτουργία του την δεκαετία του 1930, πάλι μέσα στην ίδια Υπηρεσία, ως ξεχωριστής οργανικής μοναδας, υπό την διοίκηση ανεξαρτητου Εποπτικού ( και αργότερα Διοικητικού Συμβουλίου) και την εποπτεία του Υπουργού Συγκοινωνιών. Ακόμη, το Ταμιευτήριο οργανώνεται με εξειδικευμένες κεντρικές μονάδες, που βοηθούν και ελέγχουν το αποταμιευτικό έργο των καταστημάτων του. - Με τα κεφάλαια που συγκέντρωνε από τις καταθέσεις και τα μεγάλα ετήσια χρηματικά πλεονάσματα που δημιουργούσε, το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, χρηματοδότησε επί μακρά σειρά ετών, το Δημόσιο, δημόσιους οργανισμούς, μεγάλα έργα υποδομής εθνικού ή περιφερειακού μεγέθους,(εξηλεκτρισμού, ύδρευσης,τηλεπικοινωνιών,κλπ ) νομαρχιακά, λιμενικά ταμεία, ασφαλιστικούς οργανισμούς, κλπ. Ακόμη,στα πλαίσια της κοινωνικής αποστολής του, χορήγησε μεγάλο αριθμό χαμηλότοκων στεγαστικών δανείων σε δημοσίους υπαλλήλους για την απόκτηση στέγης, καλύπτοντας με αυτόν τον τρόπο το οξύτατο πρόβλημα στέγασης που αντιμετώπιζαν οι Έλληνες πολίτες ιδιαίτερα μετά τις μεταπολεμικές δεκαετίες. - Αξίζει να αναφερθεί και η ένταξη στο Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο(1934), του Κρατικού Ενεχυροδανειστηρίου που είχε ιδρυθεί από το Κράτος ένα χρόνο πριν, για να προστατεύσει τους απλούς πολίτες από την τοκογλυφία των ιδιωτών δανειστών της εποχής. Το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο χορήγησε επί 10ετίες βραχυπρόθεσμα ενεχυροδάνεια, με χαμηλά επιτόκια και μάλιστα με οικονομική ζημιά, στους πολίτες που είχαν ανάγκες. Ήταν κι αυτή μια ξεχωριστή διάσταση στην μακρόχρονη κοινωνική πολιτική του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι ο θεσμός των ενεχυροδανειστηρίων είχε καθιερωθεί στην Ευρώπη, ήδη από τον 19 0 αιώνα. Τα ενεχυροδανειστήρια εντάχθηκαν στα ταμιευτήρια και λειτούργησαν με τους ίδιους κοινωνικούς στόχους, όπως αργότερα και στην Ελλάδα. Με την οικονομική ανάπτυξη, όμως των περισσότερων ευρωπαϊκών χωρών, ο θεσμός έχει χάσει σήμερα την σπουδαιότητά του. - Η μακρόχρονη ανάπτυξη που είχε το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο και η κεντρική θέση του στην τραπεζική αγορα την μεταπολεμική περίοδο ήταν πραγματικά εντυπωσιακή.την ίδια περίοδο, σημαντική ήταν για την ανάπτυξη του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου η σταδιακή δημιουργία δικού του δικτύου καταστημάτων και η βαθμιαία προσαρμογή της οργάνωσής του κατά τα τραπεζικά πρότυπα. Το δίκτυο των καταστημάτων του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου άρχισε να δημιουργείται σταδιακά από τα μέσα της δεκαετίας του 1950 και λειτούργησε παράλληλα με αυτό των ταχυδρομικών γραφείων. Στο τέλος της δεκαετίας του 1980 λειτουργούσαν 101 αμιγή

3 καταστήματα Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου, ενώ τα τελευταία χρόνια της λειτουργίας του είχαν αυξηθεί στα 147. Οι χρηματοδοτήσεις έργων για την ανασυγκρότηση και την ανάπτυξη της χώρας, όπως έργων εξηλεκτρισμού, τηλεπικοινωνιών,κλπ. συνεχίσθηκαν με αμείωτους ρυθμούς, όλη την μεταπολεμική περίοδο. Παράλληλα συνέχισθηκε και η στεγαστική πολιτική του με χορηγήσεις χαμηλότοκων δανείων σε δημοσίους υπαλλήλους. Η νομική του μορφή ως Δημόσιας υπηρεσίας σε οικονομική και διοικητική αποκέντρωση, που καθορίσθηκε με δύο βασικά νομοθετήματα το 1936 και το 1938, (ν.391/36 και ν.1138/38), δηλαδή η λειτουργία του ως αυτοτελούς οντότητας με ανεξάρτητο προϋπολογισμό από τον προϋπολογισμό του Κράτους και με Διοικητικό Συμβούλιο ως ανώτατο όργανο της Διοίκησης του, του έδωσε οικονομική ευελιξία και δυνατότητες τραπεζικής, κατά το δυνατόν, οργάνωσης μέσα στα πλαίσια της λειτουργίας του ως Δημόσιας Υπηρεσίας και ήταν ένα σημαντικό πλεονέκτημα για την εκπλήρωση των στόχων του. -Το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, λειτούργησε με την προαναφερθείσα νομική μορφή μέχρι το τέλος του 2002, όταν και μετετράπη σε ανώνυμη εταιρεία με το νόμο 3082/2002 και με μοναδικό μέτοχο, αρχικά το Δημόσιο. Το 2006, η Τράπεζα της Ελλάδος χορήγησε στο Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο άδεια λειτουργίας πλήρους πιστωτικού ιδρύματος και την ίδια χρονιά οι μετοχές του εισήχθησαν στο Χρηματιστήριο. Ακολούθως, το Δημόσιο πρόσφερε το 34,84% των μετοχών του σε ιδιώτες επενδυτές. - Η συνεργασία με τα ΕΛΤΑ, διευρύνθηκε από το 2001 με μια νέα 10ετή σύμβαση μεταξύ των δύο Οργανισμών και αργότερα επεκτάθηκε περαιτέρω με ακόμη μιά σύμβαση μέχρι το Και οι δύο συμβάσεις πρόβλεψαν την αυτονομία στη συνεργασία των δύο Οργανισμών, την ανάπτυξη ξεχωριστών, αλλά και κοινών προϊόντων και υπηρεσιών και την προσφορά τους μέσω των δικτύων των καταστημάτων τους. Αμέσως μετά την αλλαγή της νομικής του μορφής και τη λειτουργία του ως ανώνυμης τραπεζικής εταιρείας και επί σειρά ετών, το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο αύξησε την προσφορά των προϊόντων και των υπηρεσιών του, πραγματοποίησε υψηλά ετήσια κέρδη, και ασκώντας την κατάλληλη πολιτική, συγκέντρωσε μεγάλα ποσά κεφαλαίων, τα οποία διέθεσε για την κάλυψη των κοινωνικών στόχων. Σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του τα τελευταία χρόνια είχε και η καταθετική του βάση που τις τελευταίες δεκαετίες ανήλθε στα 4,6 εκατ. καταθέτες. Επίσης, την τελευταία περίοδο της λειτουργίας του, το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο προσάρμοσε πλήρως την οργάνωσή του στα τραπεζικά πρότυπα, βελτίωσε τις υποδομές του με την εισαγωγή και λειτουργία ολοκληρωμένου μηχανογραφικού συστήματος, αύξησε τον αριθμό των υπαλλήλων του, προσέλαβε σημαντικό αριθμό εξειδικευμένων στελεχών και λειτουργούσε με μεγάλη αποτελεσματικότητα και άριστες προοπτικές. Δυστυχώς όμως, τα μεγέθη αυτά δεν λήφθηκαν υπόψη από τις ελληνικές ρυθμιστικές Αρχές, με συνέπεια η Τράπεζα της Ελλάδος, να ανακαλέσει τον Ιανουάριο του2013, την άδεια της λειτουργίας του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου,και να γίνει, με τον τρόπο αυτό,η Ελλάδα η μοναδική ίσως, χώρα που στερείται ενός πιστωτικού ιδρύματος κοινωνικού προσανατολισμού, που καθιερώθηκε και αναπτύχθηκε με την εμπιστοσύνη των καταθετών του και συνέβαλε για πάνω από εκατό χρόνια, καθοριστικά στην ανάπτυξη της χώρας μας.

4 -Η κατάργηση του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου από τις ρυθμιστικές Αρχές της χώρας είχε ως αποτέλεσμα τον περιορισμό ακόμη περισσότερο των συνθηκών του ανταγωνισμού στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο είχε έναν σημαντικό εξισορροπητικό ρόλο στη λειτουργία των τραπεζών, γιατί, χωρίς να είχε ως κύριο στόχο τη δημιουργία κερδών, ασκούσε διαχρονικά, κατάλληλη τραπεζική πολιτική για τους συναλλασσομένους με αυτό ιδιώτες και θεσμικούς στην προσφορά υπηρεσιών και οι παρεμβάσεις του στην τραπεζική αγορά ήταν ευνοϊκές για αυτούς. Με τον τρόπο αυτό, και λόγω των μεγεθών του, βελτίωνε σε μεγάλο βαθμό τις συνθήκες ισορροπίας και του ανταγωνισμού στη λειτουργία των τραπεζών, αλλά και στην ελληνική οικονομία γενικότερα. Η διατήρηση στην ελληνική τραπεζική αγορά μόνο τεσσάρων συστημικών τραπεζών, περιόρισε ακόμη περισσότερο τον ανταγωνισμό και τις δυνατότητες των επιλογών κυρίως των ιδιωτών πελατών τους. Επιπρόσθετα, με την ύπαρξη και λειτουργία ενός μόνο μικρού αριθμού τραπεζών μεγαλώνει και ισχυροποιείται περισσότερο ο ολιγοπωλιακός βαθμός του συστήματος. Με τα δεδομένα αυτά δημιουργούνται ανισορροπίες και στρεβλώσεις στην ήδη μικρή σε σύγκριση με τα Ευρωπαϊκά μεγέθη, ελληνική τραπεζική αγορά, που σε τελική ανάλυση αποτελούν σοβαρό εμπόδιο στην ανάπτυξη των τραπεζών.. ΘΑ ΗΤΑΝ ΠΑΡΑΛΕΙΨΗ ΝΑ ΜΗΝ ΓΙΝΕΙ ΜΙΑ ΕΣΤΩ ΚΑΙ ΕΛΑΧΙΣΤΗ ΜΝΕΙΑ ΣΤΟ ΣΥΝΤΟΜΟ ΑΥΤΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΕ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΣΥΝΑΔΕΛΦΟΥΣ ΜΑΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΤΑΜΙΕΥΤΗΡΙΑΚΟΥΣ, ΠΟΥ ΥΠΗΡΕΤΗΣΑΝ ΤΟ ΙΔΡΥΜΑ ΑΥΤΟ, ΣΕ ΔΥΣΚΟΛΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ, ΜΕ ΥΨΗΛΟ ΑΙΣΘΗΜΑ ΕΥΘΥΝΗΣ, ΕΝΤΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ, ΜΕΓΑΛΗ ΑΥΤΑΠΑΡΝΗΣΗ ΚΑΙ ΣΥΝΕΒΑΛΑΝ ΜΕ ΤΑ ΕΛΑΧΙΣΤΑ ΜΕΣΑ ΠΟΥ ΕΙΧΑΝ ΣΤΗ ΔΙΑΘΕΣΗ ΤΟΥΣ, ΣΤΗΝ ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ, ΩΣ ΕΝΟΣ ΞΕΧΩΡΙΣΤΟΥ ΑΠΟΤΑΜΙΕΤΙΚΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. Πηγές : Στατιστικά στοιχεία Ταχ. Ταμιευτηρίου. Α. Tsalkamas: History of the Greek Savings Bank, ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΤΣΑΛΚΑΜΑΣ ΠΡΩΗΝ Δ/ΝΤΗΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΟΥ ΤΑΜΙΕΥΤΗΡΙΟΥ ΑΘΗΝΑ, ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

5