Παρά τη σύγχρονη δαιμονοποίησή τους, τα πρόσθετα χρησιμοποιούνται εδώ και αιώνες σε διάφορα τρόφιμα. Η συντήρηση των τροφίμων είναι πανάρχαια ανάγκη.

Transcript

1 Εργασία Β Σετραμήνου στη Φημεία Μάιος 2011

2 Παρά τη σύγχρονη δαιμονοποίησή τους, τα πρόσθετα χρησιμοποιούνται εδώ και αιώνες σε διάφορα τρόφιμα. Η συντήρηση των τροφίμων είναι πανάρχαια ανάγκη. Πρόσθετα, όπως το αλάτι και τα νιτρικά, χρησιμοποιούνταν για τη συντήρηση του κρέατος, ενώ το ξύδι χρησίμευε για τη συντήρηση των λαχανικών με τη μορφή τουρσιού. Οι μάγειρες χρησιμοποιούν διογκωτικά όπως το γνωστό «μπέικιν πάουντερ» (baking powder), πυκνωτικά μέσα για τις σάλτσες και τους ζωμούς, και χρωστικές, όπως η κοχενίλη, για τη μετατροπή πρώτων υλών καλής ποιότητας σε τρόφιμα που είναι ασφαλή, υγιεινά και απολαυστικά. Οι γενικοί στόχοι της παραδοσιακής μαγειρικής και της οικιακής επεξεργασίας και συντήρησης των τροφίμων δεν έχουν αλλάξει - η διαφορά είναι ότι σήμερα ένας μικρός αριθμός παραγωγών παρέχει τροφή σε έναν κατά κύριο λόγο αστικό πληθυσμό.

3 Ενα μικρό βιβλίο εκατό σελίδων, που ετοιμάστηκε και εκδόθηκε από τους Πρασίνους της Ευρωβουλής, μας πληροφορεί ότι το Ε προέρχεται από την λέξη Ευρώπη και πρόκειται για κωδικοποίηση που επέβαλε και επιβλέπει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχετικά με τα επιτρεπόμενα χημικά πρόσθετα σε τρόφιμα. Σο σχέδιο αρίθμησης ακολουθεί αυτό του Διεθνούς υστήματος Αρίθμησης (INS) όπως καθορίζεται από την επιτροπή Κώδικα Διατροφής (Codex Alimentarius). Μόνο ένα υποσύνολο των πρόσθετων ουσιών INS εγκρίνεται για χρήση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, και αυτό δημιούργησε το πρόθεμα «Ε». Οι αριθμοί Ε απαντώνται επίσης σε ετικέτες συσκευασίας τροφίμων και σε άλλες περιοχές, εκτός Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένων τωνηπα και της Αυστραλία.

4 Φρωστικές Τγροσκοπικά μέσα υντηρητικά υμπλοκοποιητές Αντιοξειδωτικά Διογκωτικοί παράγοντες Αέρια συσκευασίας Υορείς Προωοστικοί παράγοντες Γαλακτοματοποιητές Γαλακτοματοποιητικά άλατα Πυκνωτικά μέσα Πηκτοματογόνοι παράγοντες ταθεροποιητές Ενισχυτικά γεύσης Οξέα Ρυθμιστές οξύτητας Ανττισυσσωατοποιητικοί παράγοντες Σροποποιημένα άμυλα Γλυκαντικά Διογκωτικά αρτοποιίας Αντιαφριστικοί παράγοντες Τλικά για γλασάρισμα Βελτιωτικά αλεύρων κληρηντικοί παράγοντες

5 Ο καταλύτης για τη δυσφήμιση των προσθέτων ήταν η αλλαγή στις απαιτήσεις σήμανσης κατά τη δεκαετία του ύμφωνα με τις νέες απαιτήσεις, έπρεπε πλέον να αναγράφεται κάθε μεμονωμένο πρόσθετο στον κατάλογο των συστατικών των περισσότερων τυποποιημένων προϊόντων. Μέχρι τότε, η ύπαρξη προσθέτων δηλωνόταν με αναφορά στις κατηγορίες που υποδήλωναν τη χρησιμότητά τους (π.χ. «συντηρητικά», «αντιοξειδωτικά» ή «χρωστικές»). Αυτοί οι νέοι κανονισμοί για τη σήμανση των προϊόντων οδήγησαν σε ένα μακροσκελή κατάλογο χημικών ονομασιών και σε ένα νέο σύστημα των αριθμών «Ε», το οποίο αποσκοπούσε στην ευκολότερη αναγνώριση των προσθέτων από τους καταναλωτές και σήμαινε απλώς ότι το εν λόγω πρόσθετο είχε εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα ως ασφαλές για χρήση στα τρόφιμα. ήμερα, τα πρόσθετα τροφίμων υπόκεινται σε αυστηρή ρύθμιση και η ασφάλειά τους επανεξετάζεται τακτικά. Σα επιτρεπόμενα πρόσθετα κατατάσσονται σε διάφορες κατηγορίες ανάλογα με το σκοπό που επιτελούν. Καθένα από αυτά έχει ένα συγκεκριμένο όνομα και έναν αριθμό με το πρόθεμα E από τη λέξη «Ευρώπη». Για παράδειγμα, η σειρά προσθέτων E100 είναι χρωστικές, E200 είναι συντηρητικά, η E300 αντιοξειδωτικά και η E400 γαλακτοματωποιητές, πυκνωτικά και πηκτικά μέσα.

6 Διασφαλίζουν την ασφάλεια και την υγιεινή των τροφίμων Βοηθούν στη διατήρηση της ποιότητας Αυξάνουν τη διαθεσιμότητα μεταξύ εποχών Βελτιώνουν ή διατηρούν τη διατροφική αξία Καθιστούν τα τρόφιμα πιο ελκυστικά για τους καταναλωτές Διευκολύνουν την παρασκευή των τροφίμων Σα πρόσθετα διαδραματίζουν σημαντικό και αναγκαίο ρόλο στο να κάνουν τις τροφές που καταναλώνουμε από τις πιο ασφαλείς, υγιεινές, οικονομικά ανεκτές και άφθονες στον πλανήτη.

7 Σα πιο βλαπτικά από τα χημικά πρόσθετα που χρησιμοποιούνται σε βιομηχανοποιημένα τρόφιμα: κέικ, μπισκότα, γαριδάκια, πατατάκια, παγωτά, αναψυκτικά, σοκολατοειδή, αλμυρά σνακς κλπ). Οι χημικές αυτές ουσίες προστίθενται στα τρόφιμα για διάφορους λόγους που σχετίζονται με την μακροχρόνια συντήρηση, με την επεξεργασία της γεύσης, με την ενίσχυση του χρώματος κλπ. Σα περισσότερα προστίθενται ΝΟΜΙΜΑ, αφού περιέχονται στους κώδικες τροφίμων και ποτών. Ωστόσο ολοένα και νεότερες μελέτες αποδεικνύουν ότι πολλά από αυτά τα πρόσθετα προκαλούν βλάβες, αποβολές μέχρι και καρκινογενέσεις. Με βάση αυτά τα δεδομένα οι καταναλωτές θα πρέπει να γίνουν πιο προσεκτικοί και πάρα πολύ επιφυλακτικοί για τα προϊόντα που αγοράζουν. Δεν είναι δύσκολο. Αρκει να διαβάζουμε τα συστατικά ενός προϊόντος πριν την προσθήκη στο καλάθι.

8 Ε102 (ταρτραζίνη) Ασθμα, ερύθημα, υπερκινητικότητα. Πιθανή σύνδεση με καρκινογένεση στα πειραματόζωα. Η HACSG (Hyperactive Children s Support Group) συνιστά να αποφεύγεται. υγχυτικές καταστάσεις, αϋπνίες σε παιδιά, επέμβαση στα πεπτικά ένζυμα. Απαγορεύεται σε Νορβηγία και Υινλανδία. Περιορισμένη χρήση σε ουηδία και Γερμανία. Ε120 (κοχενίλη) Δυσανεξία στα τρόφιμα. Η HACSG συνιστά να αποφεύγεται ιδιαίτερα από άτομα υπερκινητικά, ασθματικά και από όσους πάσχουν από ρινίτιδα, κνίδωση ή έχουν ευαισθησία στην ασπιρίνη. Εχει απαγορευθεί στις ΗΠΑ. Ε124 (ερυθρό κοχενίλης Α) Καρκινογένεση σε ζώα, άσχημες αντιδράσεις από ασθματικούς και αλλεργικούς στην ασπιρίνη. Ερύθημα, υπερκινητικότητα. Απαγορεύεται σε Καναδά, ΗΠΑ και Νορβηγία. Περιορισμένη χρήση στη ουηδία. Ε122 (αζορουμπίνη), Ε132 (καρμίνη), Ε133 (λαμπρό κυανούν - FCF) Ασθμα, ερύθημα, υπερκινητικότητα. Πιθανή σύνδεση με καρκινογένεση στα πειραματόζωα. Ε150 (καραμελόχρωμα) Μείωση των λευκών αιμοσφαιρίων. Καταστροφή της VitB6. Πιθανές βλάβες στα γονίδια. Τπερπλασία εντέρου και νεφρών. Η HACSG συνιστά να αποφεύγεται. Ε160 (ανάτο ή μπιξίνη/νορμπιξίνη) τον οργανισμό μετατρέπεται σε βιταμίνη Α. Να αποφεύγεται γιατί προκαλεί υπερκινητικότητα, ερύθημα, κνίδωση, διάχυτο αγγειονευρωτικό οίδημα και σχετίζεται με την πρόκληση άσθματος. Ε211 (βενζοϊκό νάτριο) Ασθμα, ερύθημα, υπερκινητικότητα. Τποπτο για νευροτοξικότητα. Ε212 (βενζοϊκό κάλιο) Ασθμα, ερύθημα, υπερκινητικότητα, νευρολογικές διαταραχές. Ε262 (οξικό νάτριο) υσχέτιση με καρκινογένεση. Ε296 (μηλικό οξύ) Πρέπει να αποφεύγεται η κατανάλωσή του από βρέφη και μικρά παιδιά. Ε320 (βουτυροϋδροξυανισόλη) Τπερκινητικότητα, ερύθημα, δυσανεξία, όγκοι στα πειραματόζωα, επίδραση στα οιστρογόνα. Απαγορεύεται στη διατροφή των νηπίων. Απαγορευμένο στην Ιαπωνία. Ε407 (καραγενάνη) Ελκη εντερικού σωλήνα. Βλάβες εμβρύου στα πειραματόζωα. χετικά ασφαλής σε μικρές ποσότητες. Πρόσφατα συσχετίστηκε με καρκινογένεση. Ε430 (στεατικό πολυοξυαιθυλένιο) Πιθανή επαγωγή καρκίνου. Πρέπει να αποφεύγεται.

9 Ε503 (όξινο ανθρακικό αμμώνιο) Ερεθιστικό για τους βλεννογόνους, πιθανή απώλεια ασβεστίου και μαγνησίου. Ε541 (όξινο φωσφορικό νάτριο) Πρέπει να αποφεύγεται. Απαγορεύεται στην Αυστραλία. Κίνδυνος για βρέφη, ηλικιωμένους και ανθρώπους με προβλήματα στους νεφρούς ή στην καρδιά. Πιθανή σύνδεση με οστεοπόρωση και με νόσο Αλτσχάιμερ. Ε414 (αραβικό κόμμι) Πιθανό αλλεργιογόνο - μπορεί να προκαλέσει άσθμα και ερεθισμό του δέρματος. Καταπραΰνει ερεθισμούς των βλεννογόνων. Ε420 (σορβιτόλη και σιρόπι σορβιτόλης) Καθαρτικές δράσεις, πιθανές γαστρικές διαταραχές. Οχι σε τροφές νηπίων και παιδιών. Δεν συνιστάται σε διαβητικούς. Ε422 (γλυκερόλη) ε μεγάλες ποσότητες προκαλεί κεφαλαλγία, δίψα, ναυτία και υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Προστατεύει από βλάβες στο DNA που επάγονται από ραδιενέργεια και UV. Ε440 (πηκτίνη) Μεγάλες ποσότητες μπορούν να προκαλέσουν προσωρινό μετεωρισμό ή δυσπεψία. Ε466 (καρβοξυμεθυλικό κυτταρινικό νάτριο) Σο Εθνικό Ινστιτούτο της Αμερικής για τον καρκίνο δηλώνει ότι πρέπει να απαγορευθεί ως προσθετικό τροφίμων. Ε950 (ακετοσουλφαμικό κάλιο) Εχει συσχετισθεί με καρκινογένεση σε ανθρώπους και πειραματόζωα και με βλάβες του νευρικού συστήματος. Απαγορεύεται η χρήση του στις ΗΠΑ και στη Βρετανία. Ε951 (ασπαρτάμη) Εχει συσχετισθεί με καρκινογένεση σε ανθρώπους και πειραματόζωα και με βλάβες του νευρικού συστήματος. Επίσης άτομα αλλεργικά σε αυτήν εμφανίζουν πονοκέφαλο και βλάβες στον εγκέφαλο. Απαγορεύεται η χρήση του στις ΗΠΑ και στη Βρετανία. Ε110 (κιτρινοπορτοκαλί S) Ασθμα, ερύθημα, υπερκινητικότητα, κνίδωση, ρινίτιδα, ρινική συμφόρηση, αλλεργίες, υπερευαισθησία, όγκοι νεφρού, χρωμοσωμικές ανωμαλίες, υπογάστριος πόνος, ναυτία και εμετός, δυσπεψία, αυξημένες περιπτώσεις όγκων σε ζώα. Απαγορευμένο στη Νορβηγία.

10 E150C (εναμμώνιο καραμελόχρωμα) Μείωση των λευκών αιμοσφαιρίων, καταστροφή της Vit Β6, πιθανές βλάβες στα γονίδια, επιβράδυνση της ανάπτυξης, υπερπλασία του εντέρου και των νεφρών. Η HACSG (Hyperactive Children s Support Group) συνιστά να αποφεύγεται καθώς μπορεί να προκαλέσει υπερκινητικότητα. E160C (εκχύλισμα πάπρικας) Να αποφεύγεται. Εχει απαγορευθεί σε ορισμένες χώρες. Ε300 (ασκορβικό οξύ) ε μεγάλες δόσεις προκαλεί διάβρωση των δοντιών, εμετούς, διάρροιες, ναυτία, πέτρες στα νεφρά (αν η ημερήσια δόση ξεπερνά τα 10 gr). Ε612 (γλουταμινικό μονονάτριο - MSG) Πάρα πολύ τοξικό. Μπορεί να καταστρέψει το νευρικό σύστημα με αποτέλεσμα ασθένειες όπως Φάντινγκτον, Αλτσχάιμερ και Πάρκινσον. Τψηλός κίνδυνος για εγκύους, παιδιά, ηλικιωμένους, ασθματικούς, υπογλυκαιμικούς και καρδιοπαθείς. Ε627 (γουανυλικό δινάτριο) και Ε631 (ινοσινικό δινάτριο) Ποδάγρα. Δεν επιτρέπεται σε φαγητά για νεογνά και μικρά παιδιά. Ε211 (βενζοϊκό νάτριο) Ασθμα, ερύθημα, υπερκινητικότητα. Τποπτο για νευροτοξικές βλάβες. Ε375 (νιασίνη VitB3) Ημερήσια δόση μεγαλύτερη του 1 mg προκαλεί ηπατική βλάβη, διαβήτη, γαστρίτιδα, βλάβη στους οφθαλμούς και αυξάνει τα επίπεδα του ουρικού οξέος στο αίμα. Ε950 (ακετοσουλφαμικό κάλιο) Εχει συσχετισθεί με καρκινογένεση σε ανθρώπους και πειραματόζωα και με βλάβες του νευρικού συστήματος. Απαγορεύεται η χρήση του στις ΗΠΑ και στη Βρετανία. Ε952 (κυκλαμικό οξύ) Εχει συσχετισθεί με καρκινογένεση σε ανθρώπους και πειραματόζωα και με βλάβες του νευρικού συστήματος. υσχετίζεται επίσης με ημικρανίες και καρκινογόνες βλάβες στους όρχεις ποντικών και στα έμβρυά τους. Απαγορεύεται η χρήση του στις ΗΠΑ και στη Βρετανία. Καφεΐνη Σοξική σε υψηλές δόσεις. χετίζεται με υπέρταση, εμετούς, ημικρανίες, διάρροιες, αϋπνίες, τρέμουλο χεριών, συχνοουρία, αλλά βοηθάει στην παροχή ασβεστίου στον οργανισμό. Υδροχλωρική κινίνη Ημικρανίες, ναυτία, εμβοές των ώτων, θολωμένη όραση. Σο FDA (Food and Drug Administration) συνιστά περιορισμό των δόσεων. Ταυρίνη Διάρροιες και πεπτικά έλκη λόγω υπερβολικής κατανάλωσης. Οι διαβητικοί και οι υπογλυκαιμικοί ασθενείς θα πρέπει να τη χρησιμοποιούν κάτω από ιατρική επιτήρηση καθώς έχει βρεθεί ότι περιορίζει τη δραστικότητα της ινσουλίνης.

11

12 Η προσθήκη πρόσθετων ουσιών με αριθμό Ε στα τρόφιμα είναι ένα ζήτημα τρέχουσας ανησυχίας για την υγείαεδώ και πολλά χρόνια. Γενικά πολλές επιστημονικές έρευνες ενοχοποιούν κατά καιρούς συγκεκριμένα προσθετικά τροφίμων ότι προκαλούν σοβαρές επιπτώσεις στη συμπεριφορά, την πνευματική κατάσταση και την υγεία των καταναλωτών. Ειδικότερα πολλές τέτοιες πρόσθετες ουσίες θεωρείται ότι συνδέονται με διαταραχές, συμπεριλαμβανομένων τωναλλεργιών, των νευρολογικών διαταραχών, των διαταραχών εντέρων, του καρκίνου, των καρδιακών παθήσεων και τηςαρθρίτιδας. τα πιο πρόσφατα χρόνια έχουν προκληθεί περαιτέρω ανησυχίες για το ότι πολλές από αυτές τις πρόσθετες ουσίες μπορεί να είναι συνυπεύθυνες για την εμφάνιση / πρόκληση παθήσεων γενετικά τροποποιημένηςπροέλευσης. Ακόμη μερικές πρόσθετες ουσίες Ε μπορούν επίσης να θεωρηθούν και ακατάλληλες για κατανάλωση απόχορτοφάγους ή πιστούς ορισμένων θρησκειών όπως το Ισλάμή ο Ιουδαϊσμός. Κατά τεκμήριο υψηλότερης επικινδυνότητας θεωρούνται τα συνθετικά προσθετικά, που επιτρέπονται μόνο σε ορισμένα τρόφιμα, ενώ η χρήση των φυσικών προσθετικών υπόκειται σε λιγότερους περιορισμούς. Έτσι, μπορεί να συμβεί ένα προσθετικό να επιτρέπεται υπό καθορισμένη ποσότητα σε ένα τρόφιμο, σε διαφορετική ποσότητα σε άλλο, ή και ακόμη να απαγορεύεται πλήρως η προσθήκη του σε ένα τρίτο. Καθίσταται, έτσι, εμφανής η μεγάλη δυσκολία προσδιορισμού της επικινδυνότητας αυτών των ουσιών, τόσο κατά ποσότητα, όσο και κατά το είδος επί των τροφίμων.

13 ήμερα, τα πρόσθετα τροφίμων υπόκεινται σε αυστηρούς κανόνες ασφαλείας και υποβάλλονται σε διαδικασίες έγκρισης. Σα εγκεκριμένα πρόσθετα τροφίμων είναι ουσίες σαφώς ορισμένες, οι οποίες πρέπει να πληρούν αυστηρά κριτήρια καθαρότητας. Επίσης, έχουν προσδιοριστεί μέγιστα επιτρεπτά επίπεδα χρήσης τους για την προστασία των καταναλωτών. Πάνω από όλα, όμως, για να χρησιμοποιηθούν πρέπει να υπάρχει τεχνολογική ανάγκη και η χρήση τους να παρέχει σαφή οφέλη στους καταναλωτές. Εμείς μπορούμε για την καλύτερη προστασία μας να τηρούμε τους εξής κανόνες: Να προτιμάμε τρόφιμα όσο το δυνατόν λιγότερο επεξεργασμένα. Να καταναλώνουμε τρόφιμα φρέσκα, στην εποχή τους. Να γνωρίζουμε την προέλευση των τροφίμων. Να διαβάζουμε προσεκτικά τις ετικέτες. Να ενημερωθούμε για τα επικίνδυνα συστατικά Ε και τι αυτά προκαλούν. Να αποφεύγουμε τα προϊόντα που περιέχουν τα επικίνδυνα Ε. Να μην αγοράζουμε προϊόντα που δεν έχουν ετικέτα επισήμανσης. Να περιορίσουμε τη χρήση Βιομηχανοποιημένων τροφίμων, αφού περιέχουν πληθώρα επικίνδυνων Ε. Να παρασκευάζουμε με υγιεινό τρόπο τρόφιμα, χωρίς τη χρήση των επικίνδυνων ουσιών Να καταγγέλλουμε την παραβίαση στη χρήση τους αν πέσει στην αντίληψή μας.

14 Εργασία Β Σετραμήνου στη Φημεία Μάιος 2011 Ευχαριστούμε!