Ερωτήσεις - Gastro-Intestinal System

Transcript

1 Ερωτήσεις - Gastro-Intestinal System

2 Πλέγματα του εντέρου - Plexus of lumen gut Auerbach's plexus (ή myenteric plexus) παρέχει κινητική εννεύρωση και στα δύο μυϊκά στρώματα του εντέρου Εχει: παρασυμπαθητική και συμπαθητική είσοδο Meissner's plexus Εχει: μόνο παρασυμπαθητικές ίνες Παρέχει εκκριτικο-κινητική εννεύρωση στον πλησιέστερο βλεννογόνου του εντερικού αυλού

3 Νευρικός έλεγχος της Γαστρεντερικής λειτουργίας Εντερικό νευρικό σύστημα (αποκλειστικά για το ΓΕ σωλήνα) Βρίσκεται μέσα στο τοίχωμα Αρχίζει από τον οισοφάγο και καταλήγει στο δακτύλιο Αριθμός νευρώνων : (όσοι και οι νευρώνες του ΝΜ) Ελέγχει τις κινήσεις και την έκκριση του ΓΕ σωλήνα Αποτελείται από δύο στιβάδες νευρώνων & ανάλογες συνδετικές ίνες Την εξωτερική: μυεντερικό πλέγμα (Auerbach) & Βρίσκεται ανάμεσα στην επιμήκη και την κυκλοτερή μυική στιβάδα Ελέγχει τις κινήσεις του ΓΕ σωλήνα Tην εσωτερική: υποβλεννογόνιο πλέγμα (Meissner) Βρίσκεται στον υποβλεννογόνιο χιτώνα Ελέγχει την τοπική έκκριση του ΓΕ επιθηλίου και την τοπική ροή αίματος

4

5 Ημερήσια ισορροπία υγρών του ΓΕΣ Κατανάλωση 2 l/ημέρα Σίελος 1.5 l/ημέρα Γαστρεντερικές εκκρίσεις 1.5 l/ημέρα Λεπτό έντερο απορροφά 8.5 l/ημέρα Παγκρεατικές εκκρίσεις1.5 l/ημέρα Χολή 0.5 l/ημέρα Εντερικές εκκρίσεις 1.5 l/ημέρα OUT 9 λίτρα/ημέρα Παχύ έντερο απορροφά 0.4 l/ημέρα 0.1 l/ημέρα στα κόπρανα IN 9 λίτρα/ημέρα

6 Εντερικός βλεννογόνος & ανοσιακή λειτουργία Ο εντερικός βλεννογόνος περιέχει: περισσότερα λεμφοκύτταρα από αυτά που ανευρίσκονται στην κυκλοφορία καθώς και φλεγμονώδη κύτταρα με σκοπό να προφυλάξουν το βλεννογόνο στην περίπτωση που διαρραγεί ο επιθηλιακός αμυντικός φραγμός Είναι πιθανό τα ανοσοκύτταρα και τα προϊόντα τους να παίζουν ρόλο στη φυσιολογική λειτουργία: του επιθηλίου, των ενδοκρινικών κυττάρων, των νεύρων και των λείων μυών ιδιαίτερα σε: λοιμώξεις και σε απρόσφορες ανοσιακές απαντήσεις που διαιωνίζονται, όπως π.χ. σε φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου Ελκώδη κολίτιδα Νόσο Crohn

7 human microbiome The human microbiome is composed of bacteria, archaea, viruses, and eukaryotic microbes that reside in and on our bodies These microbes have tremendous potential to impact our physiology, both in health and in disease They: contribute metabolic functions, protect against pathogens, educate the immune system, and, through these basic functions, affect directly or indirectly most of our physiologic functions.

8 Commensal: συμβιωτικών

9 Απαραίτητα αμινοξέα Βοηθούν τη δόμηση νέου ιστού ειδικότερα σε περιόδους ανάπτυξης (π.χ. βρεφική/εφηβική ηλικία καθώς και στην εγκυμοσύνη) Τρόφιμα με υψηλή βιολογική αξία πρωτεΐνης (που περιέχει όλα τα απαραίτητα για τον οργανισμό αμινοξέα) είναι τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης όπως: το αυγό το κρέας το ψάρι το γάλα και το τυρί Βαλίνη Αλανίνη Λυσίνη Τρυπτοφάνη Λευκίνη Ισολευκίνη Ιστιδίνη Μεθειονίνη Φαινυλαλανίνη Θρεονίνη Τρόφιμα με χαμηλή βιολογική αξία πρωτεΐνης (που τους λείπουν τα απαραίτητα αμινοξέα) είναι τα: όσπρια, δημητριακά και λαχανικά

10 Satiety signals Αίσθημα κορεσμού Περιλαμβάνουν: Cholecystokinin (CCK) Glucagon-like peptide-1 (GLP-1) and Peptide YY (PYY) Προέρχονται από τη γαστρεντερική οδό κατά τη διάρκεια του γεύματος και μέσω του vagus nerve (πνευμονογαστρικού νεύρου X συζυγία) Φθάνουν στον πυρήνα tractus solitarius (NTS) στο στέλεχος του εγκεφάλου CCK: διεγείρει την έκκριση γλυκαγόνης

11 Effect of GI hormones on feeding Suppression of feeding (anorexigenic effect) CCK : released in response to fat in duodenum causing activation of melanocortin in hypothalamus food intake PYY : secreted by cells in ileum and colon in response to calories and composition of food intake (esp. fat meal) food intake GLP-1 : enhance insulin secretion appetite

12

13 BMI Categories: Normal = , Overweight = , Obesity = BMI of 30 or greater

14 Οι περισσότερες παθήσεις εκδηλώνονται συχνότερα σε κεντρικού τύπου παχυσαρκία με περίμετρο μέσης: > 94 cm για άντρες > 80 cm για γυναίκες

15 Η αργή απώλεια βάρους (1/2 1 Kgr/εβδομάδα): είναι προτιμότερη και πιο ασφαλής διότι: - είναι πιο εύκολο να διατηρηθεί μακροχρόνια, - προκαλεί απώλεια λίπους και - όχι μυϊκής μάζας και υγρών

16 Η παχυσαρκία είναι σοβαρή νόσος διότι: Αυξάνει τον κίνδυνο για: Διαβήτη τύπου ΙΙ Καρδιακές και αγγειακές παθήσεις (υπέρταση, ΚΑ, strokes) Αυξημένος κίνδυνος από διάφορους τύπους καρκίνου (μαστού, ενδομητρίου, προστάτου, παχέος εντέρου) Πεπτικές (χολολιθίαση, διαφραγματοκήλη, χολοκυστίτιδα, λιπώδες ήπαρ) Ενδοκρινικές (πολυκυστικές ωοθήκες, διαταραχές κύκλου, υπογονιμότητα) Οι μυοσκελετικές παθήσεις (gout, OA) Ουρολογικές (ακράτεια ούρων) Ψυχολογικά προβλήματα Αναπνευστικά προβλήματα (υπνική άπνοια, υποαερισμός) Μεταβολικό σύνδρομο: αντίσταση στην ινσουλίνη, τα υψηλά επίπεδα του κοιλιακού λίπους, της γλυκόζης του αίματος, της χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων

17 Κατά τη διάρκεια της κατάποσης (3) Προστασία από την εισρρόφηση Ο αναπνευστικός σωλήνας προστατεύεται από την επιγλωττίδα που απωθεί παθητικά την τροφή μακριά από το στόμιο του λάρυγγα Πως αυτό επιτυγχάνεται?? Απ: Με την ενεργό προς τα πάνω κίνηση του λάρυγγα και Με σύσπαση της γλωττίδας Ετσι, αποφεύγεται η εισρρόφηση (είσοδος τροφής στους αεραγωγούς)

18 3 στάδια: Στάδια κατάποσης στοματικό (εκούσιο και ελεγχόμενο) φαρυγγικό και οισοφαγικό (ακούσιο και μη ελεγχόμενο από τη θέληση του ατόμου) ανάλογα με το σημείο στο οποίο βρίσκεται ο προωθούμενος βλωμός

19 Κύτταρα γαστρικών αδένων Κύρια κύτταρα Εκκρίνουν πεψινογόνο (προένζυμο) που ενεργοποιείται στο ένζυμο της πεψίνης Η πεψίνη διασπά τις πρωτεϊνες Καλυπτήρια ή τοιχωματικά Παράγουν γαστρικά οξέα Παράγουν ενδογενή παράγοντα Βλεννώδη κύτταρα Παράγουν βλέννα Προστατεύουν τον βλεννογόνο από τα οξέα και την πεψίνη G-κύτταρα Παράγουν γαστρίνη Κυρίως στην πυλωρική μοίρα Η υπερβολική παραγωγή γαστρικού οξέως και παράλληλα μειωμένη βλέννα οδηγεί σε έλκος στομάχου.

20 Ρύθμιση της κινητικότητας του στομάχου (1) Οι ρυθμιστικοί παράγοντες επηρεάζουν την ένταση της γαστρικής συστολής (κυρίως) και τη συχνότητά της Οι παράγοντες που αυξάνουν την ένταση της γαστρικής συστολής επιταχύνουν και τη γαστρική κένωση Κατά τη διάρκεια των γευμάτων η συχνότητα διεγείρεται από: τη μηχανική διάταση και την αυξημένη δραστηριότητα των νεύρων του παρασυμπαθητικού συστήματος καθώς και από τη γαστρίνη Η γαστρίνη (ορμόνη) εκκρίνεται από τα κύτταρα G του γαστρικού βλεννογόνου

21 Ρύθμιση της κινητικότητας του στομάχου (2) Η παρουσία οξέος ή λίπους στο 12/δάκτυλο επιβραδύνει τη γαστρική κένωση Επιτρέποντας έτσι το ph να ουδετεροποιηθεί και να απορροφηθεί το λίπος στο έντερο Η επίδραση αυτή μπορεί να επιτυγχάνεται μέσω της έκκρισης των ορμονών: χολοκυστοκινίνη και εκκριματίνη από το λεπτό έντερο, ως απάντηση στο χυλό

22 Ρύθμιση της κινητικότητας του στομάχου (3) Πως αναστέλλεται η κινητικότητα του στομάχου? Απ: από την αυξημένη δραστηριότητα του συμπαθητικού συστήματος π.χ. κατά τη διάρκεια βαριάς σωματικής άσκησης ή μετά από απώλεια αίματος

23 Hormones inhibiting gastric motility and emptying 1. Vasoactive intestinal peptide (VIP) 2. Gastric inhibitory peptide (GIP) 3. Secretin 4. Cholecystokinin 5. Somatostatin 6. Peptide YY

24 Λεπτό έντερο κατάτμηση- πέψη-απορρόφηση Συχνότητα κινήσεων (βαίνει ελαττούμενη) 12/λο : 12/min Ειλεός : 9/min Ενταση συστολής Αυξάνεται σε διέγερση του παρασυμπαθητικού και Ελαττώνεται από τη διέγερση του συμπαθητικού ή από τις κατεχολαμίνες του αίματος

25

26 Large Intestine - FUNCTION Excretory function Excretes: heavy metals like: mercury, lead, bismuth and arsenic through feces Secretory function Secretes: mucin and inorganic substances like: chlorides and bicarbonates

27 Synthetic function of large intestine Bacterial flora of large intestine synthesizes: folic acid vit B12 and vit K By this function, large intestine contributes: in erythropoietic activity and blood clotting mechanism

28 Βακτηριακή χλωρίδα και εντερικά αέρια Bacterial Flora & Intestinal Gas Βακτηριακή χλωρίδα κατοικεί στο παχύ έντερο Κυτταρίνη και άλλοι άπεπτοι υδατάνθρακες Συνθέτει vitamins B and K Flatus (gas) - αέρια 500 ml/ημερησίως παράγει περίπου το κάθε άτομο Καταπινόμενος κυρίως αέρας Μπορεί να περιέχει: methane, hydrogen sulfide, indole & skatole τα οποία προκαλούν δυσοσμία (odor)

29 Βακτηριακή χλωρίδα και εντερικά αέρια Bacterial Flora & Intestinal Gas Βακτηριακή χλωρίδα κατοικεί στο παχύ έντερο Κυτταρίνη και άλλοι άπεπτοι υδατάνθρακες Συνθέτει vitamins B and K Flatus (gas) - αέρια 500 ml/ημερησίως παράγει περίπου το κάθε άτομο Καταπινόμενος κυρίως αέρας Μπορεί να περιέχει: methane, hydrogen sulfide, indole & skatole τα οποία προκαλούν δυσοσμία (odor)

30 Αίτια εμέτου Ιογενείς λοιμώξεις Φάρμακα Ναυτία Ημικρανία Πρωινή ναυτία στην εγκυμοσύνη Τροφική δηλητηρίαση Τροφική αλλεργία Όγκος στον εγκέφαλο Χημειοθεραπεία σε καρκινοπαθείς Βουλιμία Αλκοολισμός Πεπτικό έλκος στον πυλωρό

31 Συνοδά συμπτώματα εμέτου Σημεία αυξημένης δραστηριότητας του συμπαθητικού συστήματος Εφιδρώσεις (συχνά προηγούνται) Ναυτία (συνήθως προηγείται) Ταχυκαρδία Αν και κατά τον έμετο εμφανίζονται αντίδρομες περισταλτικές κινήσεις οι οποίες προωθούν το εντερικό περιεχόμενο πίσω προς το στομάχι Όμως, ο έμετος επιτυγχάνεται με την αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης, η οποία συμπιέζει τον σχετικά χαλαρό στόμαχο Η γαστρική σύσπασης είναι αμελητέα Τα επακόλουθα του εμέτου: Απώλεια NaCl, Η2Ο και Η+ Μεταβολική αλκάλωση

32

33

34

35

36 Διάρροια - επιπτώσεις Απώλεια Κ + και HCO 3-, που εκκρίνονται από το κόλον Υποκαλιαιμία Οξέωση Αφυδάτωση (απώλεια ΝaCl και Η 2 Ο)

37 ΥΠΟΚΑΛΙΑΙΜΙΑ (Κ + ορού<3.5meq/l) (2) Αυξημένες ΓΕΣ απώλειες Κ + Αυξημένες νεφρικές απώλειες Κ +

38

39

40 ΗΚΓ αλλαγές και υποκαλιαιμία Πεπλατυσμένη κύματα Τ Κατάσπαση του διαστήματος ST Παράταση του διαστήματος QT Ψηλά κύματα U Η κολπική αρρυθμία Η κοιλιακή ταχυκαρδία ή κοιλιακή μαρμαρυγή

41 Αιτιολογικοί Παράγοντες - Ελκους Επιθετικοί : 1. Το υδροχλωρικό οξύ (HCI) 2. Η πεψίνη και 3. Το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού 4. NSAIDs 5. Hyper Ca++ 6. Aλκοόλ, κάπνισμα, stress Αμυντικοί : 1. Η βλέννη 2. Οι προσταγλανδίνες και ιδιαίτερη η PG E

42 Σίελος (3) Πως διεγείρεται η έκκριση? Αντανακλαστικά από το σιελικό πυρήνα (βρίσκεται στον προμήκη), ως απάντηση σε: Διέγερση χημειοϋποδοχέων και μηχανοϋποδοχέων της στοματικής κοιλότητας Δραστηριότητα ανωτέρων κέντρων του ΚΝΣ από: την όσφρηση ή/ και τη σκέψη τροφής

43 The phases of salivation (physiology) Σιαλόρροια - Πτυαλισμός 1. Cephalic: Συμβαίνει ακόμη και πριν την είσοδο τροφής στο στόμα 2. Buccal: Όταν η τροφή είναι στο στόμα 3. Gastrointestinal: συμβαίνει μετά την κατάποση Οι εκκρίσεις προέρχονται από τα ορώδη και βλεννώδη βοτρυοειδή κύτταρα Οι σιελογόνοι αδένες αποτελούνται από τυφλά Αλκαλικό ph σε σχέση με το πλάσμα

44 Ξηροστομία - Etiology - Εκδηλώσεις Ηλικιωμένα άτομα Τροφές alcohol, coffee, coco cola Smoke Συστηματικά νοσήματα Υποθυρεοειδισμός Σακχαρώδης διαβήτης Λοιμώξεις HIV και hepatitis C Radiotherapy Sjögren s syndrome Νοσήματα σιελογόνων αδένων Drugs: Anti-depressants Anti-histamine Cimitidine Anti-cholinergic Anti-HTN (sympathomimetic) Anti-inflammatory Diureitics Εκδηλώσεις Δυσάρεστη αίσθηση στο στόμα Αυξημένη τερηδόνα οδόντων incre Μυκητιάσεις και αίσθημα καύσου στο στόμα (Candidiasis) Μειωμένη γεύση Δυσκολία στη ομιλία Δυσκολία στην κατάποση & Υποτροπιάζουσες λοιμώξεις σιελογόνων αδένων Σιελόλιθοι

45 Σιελόρροια Conditions that can cause saliva overproduction: Rabies Gastroesophageal reflux disease Pregnancy Excessive starch intake Pancreatitis Liver disease Mouth ulcers Oral infections Parkinson's disease Medications that can cause overproduction of saliva clozapine Pilocarpine potassium chlorate Toxins mercury copper organophosphates (insecticide) arsenic

46 Λειτουργίες και εκκρίσεις Λειτουργίες του στομάχου Αποθήκευση μεγάλων ποσοτήτων τροφής Εκκριση διάφορων ουσιών 3 φάσεις κεφαλική γαστρική εντερική Ανάμειξή εκκρίσεων με την τροφή χυλός Μερική πέψη των πρωτεϊνών και Προώθηση του χυλού στο λεπτό έντερο Τα επιφανειακά κύτταρα εκκρίνουν βλέννη και ΗCO 3 - (προφύλαξη αυτοπεψίας) και τριφυλλοειδή πέπτίδια (trefoild) (σταθεροποιούν τη στιβάδα βλέννης- ΗCO 3- ) Οι πιο χαρακτηριστικές εκκρίσεις Τοιχωματικά κύτταρα HCl Eνδογενής παράγοντας Θεμέλια Πεψινογόνο και Γαστρική λιπάση

47 Κύτταρα γαστρικών αδένων Κύρια κύτταρα Καλυπτήρια ή τοιχωματικά Βλεννώδη κύτταρα G-κύτταρα Προσοχή!!! Εκκρίνουν πεψινογόνο (προένζυμο) που ενεργοποιείται στο ένζυμο της πεψίνης Η πεψίνη διασπά τις πρωτεϊνες Παράγουν γαστρικά οξέα (HCl) Παράγουν ενδογενή παράγοντα (Castle) Παράγουν βλέννα Προστατεύουν τον βλεννογόνο από τα οξέα και την πεψίνη Παράγουν γαστρίνη Κυρίως στην πυλωρική μοίρα Η υπερβολική παραγωγή γαστρικού οξέως και παράλληλα μειωμένη βλέννα οδηγεί σε έλκος στομάχου.

48 Gastric Secretions 2 to 3 L of gastric juice/day (H 2 O, HCl & pepsin) Parietal cells contain carbonic anhydrase (CAH) CAH CO 2 + H 2 O H 2 CO 3 HCO H + H + is pumped into stomach lumen by H + K + ATPase antiporter uses ATP to pump H + out & K + in HCO 3 - exchanged for Cl - (chloride shift) Cl - pumped out to join H + forming HCl HCO 3 - in blood causes alkaline tide (blood ph )

49 Γαστρικό οξύ (2) Που οφείλεται η παραγωγή πρωτονίων στο κύτταρο? απ: στη διάσπάση του ανθρακικού οξέος (HCO 3) Πως δημιουργείται το HCO 3? απ: από την αντίδραση CO 2 + H 2 0 = HC0 3 Ποιό ένζυμο καταλύει την αντίδραση C0 2 + H 2 O? απ: η καρβονική ανυδράση Παράγονται επίσης και HCO 3-, τα οποία μόρια: μεταφέρονται έξω από τα καλυπτήρια κύτταρα του στομάχου εισέρχονται στη κυκλοφορία του αίματος, με αποτέλεσμα το γαστρικό φλεβικό αίμα να γίνεται πιό αλκαλικό σε σύγκριση με αυτό της συστηματικής κυκλοφορίας

50 Αγωνιστές των τοιχωματικών κυττάρων του στομάχου Γαστρίνη Ισταμίνη Ακετυλοχολίνη Δεσμεύεται εκάστη σε διαφορετικούς υποδοχείς Γαστρίνη και ακετυλοχολίνη: Προάγουν την έκκριση αυξάνοντας τις ενδοκυττάριες [ Ca 2+ ] Ισταμίνη Αυξάνει το camp

51 Προϊόντα έκκρισης των διαφόρων κυττάρων του γαστρικού βλεννογόνου

52 Η γαστρίνη Ασκεί ισχυρή δράση στην έκκριση πολύ όξινου γαστρικού υγρού (γαστρικοί αδένες) Δρά στις κινητικές λειτουργίες του στομάχου Αυξάνει τη δράση της πυλωρικής αντλίας Ετσι, ευνοείται η κένωση του στομάχου Γαστρίνη: πεπτίδιο, Παράγεται στο άντρο στομάχου Ερέθισμα απελευθέρωσης: αμινοξέα, πεπτίδια στο στόμαχο, παρασυμπαθητικά νεύρα Ερεθίσματα που αναστέλλουν την έκλυσή της: οξέα στομάχου, σωματοστατίνη

53 Hydrochloric acid (HCI) - λειτουργίες Επάγει τη μετατροπή του πεψινογόνου σε πεψίνη Επάγει την αποδόμησης πρωτεϊνών Μικροβιοκτόνο Μετατρέπέι τα ions (Fe +3 ) σε ferrous ions (Fe +2 ) τα οποία μπορούν να απορροφηθούν και να χρησιμοποιηθούν στη σύνθεση της hemoglobin (Hb) Επάγει την απορρόφησης Ca ++ και Fe ++ Επάγει τις εκκρίσεις: παγκρέατος, χολής και εντέρου Παρέχει το βέλτιστο ph για τη δράση των πεψινών Βοηθά στη διάσπαση του συνδετικού ιστού και των μυικών ινών των τροφών

54 Ενδογενής Παράγοντας Γλυκοπρωτεΐνη Εκκρίνεται από τα καλυπτήρια -εμβόλιμα - κύτταρα του στομάχου (τοιχωματικά parietal) Συνδέεται με τη βιτ. Β12 επιτρέποντας έτσι την απορρόφησή στους στον τελικό ειλεό Η βιταμίνη Β12 στο στομάχι ενώνεται με τον ενδογενή παράγοντα, Castle (IF intrinsic factor), που παράγεται από τα καλυκοειδή κύτταρα του θόλου του στομάχου Απελευθερώνεται ως απόκριση στα ίδια ερεθίσματα που προκαλούν και την έκκριση HCl από τα εμβόλιμα κύτταρα. H έκκρισή του είναι η μοναδική (?) γαστρική λειτουργία η οποία έχει ουσιαστική σπουδαιότητα για την ανθρώπινη ζωή

55

56 Γαστρική φάση (γαστρικής έκκρισης) Αρχίζει με την είσοδο τροφής στο στόμαχο Η τροφή, όταν καταπίνεται στο στόμαχο, ιδιαίτερα οι πρωτεϊνες, διεγείρει: τους ενδογενείς γαστρικούς νευρώνες και την έκλυση (απελευθέρωση) της ορμόνης γαστρίνη Η γαστρίνη: είναι πεπτίδιο εκκρίνεται στο αίμα από τα κύτταρα G του βλεννογόνου του γαστρικού άντρου είναι το κύριο ενδοκρινικό ερέθισμα της γαστρικής έκκρισης

57 Ισορροπία των προστατευτικών και βλαπτικών παραγόντων που δρουν πάνω στον γαστρο-δωδεκαδακτυλικό βλεννογόνο

58 Πως προστατεύεται το πάγκρεας από την αυτοπεψία? - Με: Την έκκριση προδρόμων ανενεργών μορφών των ενζύμων χυμοθρυψινογόνο και θρυψινογόνο και την παρουσία του αναστολέα της θρυψίνης Τα ενεργά ένζυμα (χυμοθρυψίνη και θρυψίνη) καταλύουν την αντίδραση διάσπασης των πρωτεϊνών της τροφής σε μικρά πεπτίδια Η διαδικασία αυτή είναι επαρκής για τη διάσπαση των πρωτεϊνών, ακόμη και επί απουσίας της γαστρικής πεψίνης

59 Ελεγχος της παγκρεατικής έκκρισης Πως διεγείρεται η παγκρεατική έκκριση? Απ: από την είσοδο της τροφής στο λεπτό έντερο έκλυση 2 πεπτιδικών ορμονών του εντέρου Η παρουσία οξέος στο 12/δάκτυλο διεγείρει την έκκριση εκκριματίνης έκκριση μεγάλου όγκου υγρού πλούσιο σε HCO Μόρια της τροφής (πρωτεϊνες, λιπίδια) έκλυση χολοκυστοκινίνης ενεργοποίηση και παραγωγή έκκρισης ενζύμων Διέγερση νεύρων του Παρασυμπαθητικού έκκριση (μικρής πόσότητας) παγκρεατικού υγρού (πλούσιο σε ένζυμα) Προφανώς συνδέεται με την κεφαλική και γαστρική φάση της παγκρεατικής έκκρισης, η οποία προηγείται της εισόδου τροφής στο έντερο (εντερική φάση)

60 Εκκριματίνη Επιθηλιακά κύτταρα πόρων (έκκριση υγρού συστατικού, Να +, ΗCO - 3 και Η 2 Ο) Τα επιθηλιακά κύτταρα των παγκρεατικών πόρων διαθέτουν υποδοχείς για την CCK, Ach και σεκρετίνη Η σεκρετίνη: εκκρίνεται από τα S κύτταρα του 12/λου είναι βασικός διεγέρτης της έκκρισης του πλούσιο σε HCO - 3 παγκρεατικού υγρού εκκρίνεται σε απάντηση της παρουσίας Η + στον αυλό του εντέρου σηματοδότηση της άφιξης όξινου χυμού από το στόμαχο Η δράση της ενισχύεται από την CCK και την ACh Για τη διασφάλιση της δράσης των παγκρεατικών λιπασών (αναστέλλεται η δράση της σε χαμηλό ph) ο όξινος χυμός θα πρέπει να εξουδετερωθεί ταχέως από τα προερχόμενα εκ του παγκρεατικού υγρού ιόντα HCO - 3

61 Acute pancreatitis Etiologies Idiopathic Gallstones EtOH Trauma Steroids Mumps (& other viruses: CMV, EBV) Autoimmune (SLE, polyarteritis nodosa) Scorpion sting Hyper Ca, TG ERCP (5-10% of pts undergoing procedure) Drugs (thiazides, sulfonamides, ACE-I, NSAIDS, azathioprine) EtOH and gallstones account for 60-70% of cases

62 Signs & Symptoms Εντονο επιγαστρικό άλγος- με αιφνίδια έναρξη (may radiate to back) Nausea & Vomiting Weakness Tachycardia +/- Fever; +/- Hypotension or shock Grey Turner sign - flank discoloration due to retroperitoneal bleed in pt. with pancreatic necrosis (rare) Cullen s sign - periumbilical discoloration (rare)

63 Ερωτήσεις Καθώς αυξάνεται η ροή των παγκρεατικών ενζύμων η συγκέντρωση ποιάς από τις ακόλουθες ουσίες αυξάνεται στο παγκρεατικό υγρό? Νa + K + HCO 3 - Ωσμωτικότητα? Ποιο απ τα ακόλουθα είναι ο πιο σημαντικός διεγέρτης της παγκρεατικής έκκρισης? Secretin (εκκριματίνη) Σεροτονίνη Ισταμίνη Χολεκυστοκινίνη

64 Λειτουργίες της Χολής Γαλακτοματοποίηση λιπών αύξηση επιφανειακής τάσεως λιπών μικρά μεγέθη αύξηση επιφανείας δράση λιπάσης διευκόλυνση πέψης λιπών Διευκόλυνση απορρόφησης χολικών οξέων, ΧΣΤ, και άλλων λιπιδίων σχηματισμός μικυλλίων Διευκόλυνση απορρόφησης λιποδιαλυτών βιταμινών: A, D, E, K Διέγερση έκκρισης χολής

65 Ηπαρ - χοληδόχος κύστης - χολή Μια από τις πολλές λειτουργίες του ήπατος είναι η παραγωγή της χολής Η χολή εισερχόμενη στο λεπτό έντερο γαλακτοποιεί τα λίπη διευκόλυνση δράσης ενζύμων Η χοληδόχος κύστης είναι αποθήκη χολής Χρώμα κιτρινο-πράσινο Περιέχει: άλατα, χοληστερόλη, ουδέτερα λίπη, φωσφολιπίδια, χολοχρωστικές, χολικά οξέα (άλατα) Το 80% των χολικών αλάτων επανακυκλώνεται Το 20% της χολής απεκκρίνεται στα κόπρανα

66 Χολοχρωστικές χολερυθρίνη Προσδίδουν στη χολή κιτρινο-πράσινο χρώμα Η κυρία χρωστική είναι η χολερυθρίνη Είναι προϊόν αποδόμησης της πορφυρίνης Η πορφυρίνη απελευθερώνεται από την αίμη της Hb των ερυθροκυττάρων κατά τη λύση τους από το ΔΕΣ σύστημα μονοκυττάρων φαγοκυττάρων (σπλήνας, ήπαρ, μυελός των οστών) Τα ερυθροκύτταρα λύονται όταν ολοκληρώσουν τον κύκλο ζωής (120 ημέρες) ή όταν καταστραφούν (αιμόλυση) Το φλεβικό αίμα από το σπλήνα εισέρχεται στην πυλαία φλέβα ήπαρ

67 Bilirubin - χολερυθρίνη Ασύνδετη μη συνεζευγμένη - Unconjugated Αδιάλυτη στο ύδωρ Ισχυρή σύνδεση με αλβουμίνη Δεν μπορεί να απεκκριθεί στα ούρα Είναι τοξική Συνεζευγμένη- Conjugated Υδατοδιαλυτή Χαλαρή σύνδεση με αλβουμίνη Απεκκρίνεται στα ούρα Μη τοξική

68 Χολερυθρίνη Εμφανίζει μικρή διαλυτότητα στο ύδωρ Μεταφέρεται στο πλάσμα συνδεδεμένη με αλβουμίνη Στα ηπατοκύτταρα συνδέεται με γλυκουρονικό οξύ και καθίσταται υδροδιαλυτή πρiν εκκριθεί στα ηπατικά σωληνάρια και στους ηπατικούς πόρους Τα βακτηρίδια του εντέρου μετατρέπουν το γλυκουρονίδιο της χολερυθρίνης σε ουροχολινογόνο Τύχη του ουροχολινογόνου: Μια ποσότητα επαναρροφάται από το έντερο και εισέρχεται στη χολή Μια άλλη ποσότητα στα ούρα Το ουροχολινογόνο που δεν απορροφάται απεκκρίνεται στα κόπρανα ως κοπροχολινογόνο

69 Ικτερος Αύξηση χολερυθρίνης στο αίμα Αποκαλύπτεται κλινικά (δέρμα, επιπεφυκότες) όταν η τιμή της χολερυθρίνης στο πλάσμα είναι > από 3 mg% Aυξημένη παραγωγή (αιμόλυση) Μειωμένη απέκκριση (ηπατικά αίτια) Ενδοηπατικά, εξωηπατικά Αίτια Φραγή του χοληφόρου πόρου Καταστροφή ηπατικών κυττάρων (ηπατοκυτταρικά νοσήματα) Αιμολυτικά αίτια

70

71 Q Ποια είναι η σωστή αλληλουχία στην πέψη λιπιδίων Δημιουργία εστέρος χοληστερίνης, δράση παγκρεατικής λιπάσης, γαλακτωματοποίηση λιπιδίων στον αυλό του εντέρου, μυκήλλια, χυλομικρά Γαλακτωματοποίηση του λίπους στον αυλό του εντέρου Δράση παγκρεατικής λιπάσης Μικύλλια Σύνθεση εστέρων χοληστερόλης Χυλομικρά

72 Πέψη Απορρόφηση Πέψη: ενζυματική διάσπαση των μορίων της τροφής σε απλούστερα μόρια Απορρόφηση: μεταφορά των προϊόντων της πέψης + μέταλλα + βιταμίνες + Η 2 Ο εντερικός αυλός Η απορρόφηση γίνεται κυρίως στο λεπτό έντερο Γιατί? Απ: Το λεπτό έντερο έχει: εξειδικευμένα συστήματα μεταφοράς και μεγάλη επιφάνεια απορρόφησης

73 Απορρόφηση υδατανθράκων Οι υδατάνθρακες της τροφής μετά τη διάσπασή τους απορροφώνται ως monosaccharides: glucose (dextrose), galactose & fructose (levulose) Πως γίνεται η απορρόφηση? 1. με δευτερογενή ενεργητική μεταφορά μεταφέρονται αντίθετα προς την κλίση πυκνότητάς τους (gradient) 2. με υποβοηθούμενη (διευκολυνόμενη) διάχυση μεταφέρονται ανάλογα με την κλίση πυκνότητάς τους

74 Διαταραχή πέψης και απορρόφησης CHO Δεν διασπώνται οι υδατάνθρακες (CHO) σε απορροφήσιμους μονοσακχαρίτες Όταν στον αυλό του εντέρου παραμείνουν δισακχαρίτες (δεν απορροφώνται) συγκράτιση ισοδύναμης ποσότητας Η 2 Ο διατήρηση ισότονου εντερικό περιεχόμενο ωσμωτική διάρροια

75 Δυσανεξία στη Λακτόζη Λακτόζη = γλυκόζη + γαλακτόζη κυριότερος υδατάνθρακας στο γάλα Αδυναμία του οργανισμού να μεταβολίσει την λακτόζη, το βασικό σάκχαρο του γάλακτος Οφείλεται στην έλλειψη του ενζύμου λακτάση, που παράγεται από βλεννογόνια κύτταρα του λεπτού εντέρου στην ψηκτροειδή παρυφή Η μη απορροφήσιμη (αδιάλυτη) λακτόζη στο έντερο κατακράτηση Η 2 Ο διάρροια ωσμωτικού τύπου Το 70% των ενηλίκων παγκοσμίως εμφανίζουν μειωμένη παραγωγή λακτάσης Σημ: υπάρχουν γάλατα εμπλουτισμένα με λακτάση

76 Solute Homeostasis Οπου πηγαίνει το Na +, ακολουθεί το H 2 O Diffusion movement of particles down a concentration gradient. Osmosis diffusion of water across a selectively permeable membrane Active transport movement of particles up a concentration gradient; requires energy 77

77 Παθητική μεταφορά Διάχυση Ώσμωση Μεταφορά ουσιών μέσω μεμβράνης χωρίς κατανάλωση ενέργειας από το κύτταρο Τάση των μορίων να κινούνται από περιοχές υψηλής συγκέντρωσης προς περιοχές χαμηλής συγκέντρωσης Διάχυση μορίων νερού μέσω μιας ημιπερατής μεμβράνης

78 Volumes Absorbed by the Small and Large Intestine per Day

79 Απορρόφηση βιταμινών Λιποδιαλυτές A,D,E,K Απορροφώνται με λιπίδια στα οποία είναι διαλυμένες Υδατοδιαλυτές Διαχέονται ελεύθερα διαμέσου του εντερικού βλεννογόνου

80 Απορρόφηση βιταμινών Η απορρόφηση της βιταμίνης είναι κυρώς παθητική Οι υδατοδιαλυτές βιταμίνες απορροφώνται κυρίως παθητικά με Η 2 Ο, ενώ οι λιποδιαλυτές μεταφέρονται στα μικύλλια και απορροφώνται παθητικά με τα τελικά προϊόντα της πέψης των λιπών Μερικές από τις βιταμίνες μπορούν επίσης να ααπορροφηθούν με φορείς, όταν απαιτείται Η βιτ. Β 12 είναι μοναδική εξαίρεση διότι θα πρέπει να είναι σε σύνδεση με το γαστρικό ενδογενή παράγοντα για απορρόφηση με ενδοκύττωση μέσω υποδοχέα στον τελικό ειλεό

81 Απορρόφηση vit B 12 Η vit B 12, είναι υδατοδιαλυτή για να απορροφηθεί πρέπει να συνδεθεί με τον ενδογενή παράγοντα (πρωτεϊνη) Ο ενδογενής παράγοντας εκκρίνεται από τα καλυπτήρια κύτταρα του στομάχου Η απορρόφηση του συμπλέγματος (vit B 12 + ενδογενής παράγοντας) εξαρτάται και από την ύπαρξη ειδικού μορίου φορέα στον τελικό ειλεό Σημ: τόσο η καταστροφή του βλεννογόνου του στομάχου (γαστρική αχυλία) όσο και του τελικού ειλεού μπορεί να προκαλέσει έλλειψη βιτ.β12 μεγαλοβλαστική αναιμία (μακροκυτταρική)

82 Απορρόφηση μετάλλων Είναι συνήθως ανάλογη με την πρόληψη τροφής Του σιδήρου και των ιόντων Ca 2+ ρυθμίζεται ανάλογα με τις ανάγκες του οργανισμού Αυτό επιτυγχάνεται με την αύξηση των διαθέσιμων θέσεων δέσμευσης στα ειδικά μόρια φορείς του βλεννογόνου Με την τροφή ημερησίως προσλαμβάνονται περίπου mg σιδήρου Η ημερήσια απορρόφηση του σιδήρου είναι περίπου 1 mg, που είναι απαραίτητο για τη σύνθεση της Hb Η απορρόφηση γίνεται στο 12/λο και στη νήστιδα κυρίως με τη μορφή: Fe ++ παρά ως Fe++

83 Απορρόφηση του Fe 2+ επί σιδηροπενίας Αυξάνεται η δυνατότητα απορρόφησης του Fe 2+ Πως επιτυγχάνεται αυτό? Απ: Αυξάνει η πυκνότητα των μεμβρανικών υποδοχέων της τρανσφερρίνη

84 Απορρόφηση Ca 2+ Εξαρτάται από την πρωτεϊνη που συνδέεται με το Ca 2+ στα επιθηλιακά κύτταρα του εντερικού βλεννογόνου Η ποσότητα της πρωτεϊνης και επομένως και η συχνότητα απορρόφησης του Ca 2+, αυξάνεται με την αύξηση της βιταμίνης D H βιταμίνη D, αυξάνεται ως απάντηση στην ελάττωση των επιπέδων Ca 2+ του σώματος

85 Δυσαπορρόφηση - Malabsorption Δυσαπορρόφηση : Κάθε ανεπάρκεια απορρόφησης οποιουδήποτε συστατικού της προσλαμβανόμενης τροφής Μπορεί να οδηγήσει σε συμπτώματα υποσιτισμού με: απώλεια ΣΒ, αναιμία, απώλεια οργανικών στοιχείων από τα οστά (οστεομαλάκυνση) κ.α Συγχρόνως, αυξάνεται ο όγκος των κοπράνων Διάρροια Μπορεί να οφείλεται σε: Διαταραχές της πέψης ή της απορρόφησης στο έντερο, διότι η απορρόφησή των υδατανθράκων, πρωτεϊνών και λιπών προϋποθέτει τη διάσπασή τους

86 Δυσαπορρόφηση είναι η αδυναμία να απορρoφούνται μερικά σάκχαρα, λίπη, πρωτείνες και Βιταμίνες από τις τροφές Παθήσεις που προκαλούν δυσαπορρόφηση είναι: Κοιλιοκάκη Μερικές κακοήθειες (λέμφωμα, καρκίνος παγκρέατος και τα γαστρινώματα. Δυσανεξίες σε τροφές κυρίως στο γάλα αγελάδος. Δυσανεξία σε γάλα σόγιας Νόσος Crohn Βλάβη του εντέρου απο ακτινοβολίες Λοιμώξεις από παράσιτα Απόφραξη των χοληφόρων και χολόσταση Πού οφείλεται η νόσος Αίτια - Παράγοντες που την πυροδοτούν Κακοήθης αναιμία Εκτεταμένη χειρουργική αφαίρεση εντέρου Μόλυνση απο την ταινία diphyllobothtium lantum Συμπτώματα Διάταση κοιλίας, από αέρια και κράμπες Ογκώδη Κόπρανα Χρονία διάρροια. Στεατόρροια (λιπώδη κόπρανα) Απώλεια βάρους καί μυικής μάζας

87 Πρωτογενείς διαταραχές της απορρόφησης Ελάττωση της βλεννογόνιας απορροφητικής εντερικής επιφάνειας, π.χ. κοιλιοκάκη Δυσανεξία στη γλουτένη (πρωτεϊνη) των δημητριακών (σίκαλι και κριθάρι) καταστροφή των λαχνών του εντερικού βλεννογόνου δυσαπορρόφηση σε όλα τα είδη των τροφών : απώλεια ΣΒ, αναιμία, κακή ανάπτυξη, χαμηλό ανάστημα, οστεοπόρωση Αυτοάνοσο νόσημα Γενετικό υπόστρωμα Ατροφία λαχνών Αbs έναντι γλιαδίνης σιτηρών

88 ΑΙΜΟΣΙΔΗΡΙΝΗ ΟΥΡΩΝ Παθοφυσιολογία Η παρουσία αιμοσιδηρίνης στα ούρα υποδηλώνει την παρουσία ελεύθερης αιμοσφαιρίνης στην κυκλοφορία που ξεπερνά τη δεσμευτική ικανότητα της απτοσφαιρίνης Αιμοσφαιρινουρία παρατηρείται όταν τα επίπεδα της αιμοσφαιρίνης στο πλάσμα ξεπερνούν τα mg/dl Μέρος αυτής της αιμοσφαιρίνης απορροφάται από τα εγγύς σωληναριακά κύτταρα όπου ο σίδηρος της αιμοσφαιρίνης μετατρέπεται σε αιμοσιδηρίνη Αιμοσιδηρινουρία προκαλείται από την απόπτωση των σωληναριακών κυττάρων. Το τμήμα της αιμοσφαιρίνης που δεν απορροφάται από τα σωληνοριακά κύτταρα εμφανίζεται στα ούρα

89 Q: διαταραχές πρόσληψης σιδήρου Ελλειψη σιδήρου προκαλεί σιδηροπενική αναιμία Η περίσσεια σιδήρου προκαλεί αιμοσιδήρωση Μεγάλες ποσότητες αιμοσιδηρίνης προκαλούν αιμοχρωμάτωση Μεταγγίσεις, αιμολύσεις Κληρονομική (μεταλλαγμένο γονίδιο της HFE) Η αιμοχρωμάτωση Χρωματισμός δέρματος Βλάβη παγκρέατος (σακχαρώδης μπρούτζινος διαβήτης) Κίρρωση ήπατος Υψηλή επίπτωση Ca ήπατος Ατροφία γονάδων Μυοκελετικές εκδηλώσεις υμενίτιδα Καρδιακή ανεπάρκεια Ατροφία γονάδων

90 Πως φθάνει το αίμα στο ήπαρ? Με την ηπατική αρτηρία και Με την πυλαία φλέβα Η πυλαία φλέβα μεταφέρει από τα τριχοειδή του εντέρου αίμα πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά Μόρια τροφής διάσπαση απορρόφηση ήπαρ ηπατοκύτταρα Αίμα ανάμικτο από την ηπατική αρτηρία και την πυλαία φλέβα κολποειδή στην κεντρική φλέβα κάθε ηπατικού κυττάρου επιστροφή στην κυκλοφορία του αίματος στην κάτω κοίλη φλέβα μέσω της ηπατικής φλέβας

91 Ανατομικά στοιχεία ήπατος Κείται στο άνω δεξιό 4/μόριο της κοιλιακής κοιλότητας, κάτωθεν του διαφράγματος Περιβάλλεται μερικώς από τις πλευρές, Εκτείνεται από το επίπεδο του 5 ου μεσοπλευρίου διαστήματος μέχρι το κατώτερο χείλος των πλευρών Συμπαγές καστανέρυθρο όργανο με καλή αιμάτωση 75% από πυλαία φλέβα (άνω μεσεντέρια φλέβα και σπληνική φλέβα) 25% από ηπατική αρτηρία (από τρίποδα του Haller) Haller Tripod (κοιλιακή αρτηρία, από κοιλιακή αορτής μονοφυής κλάδος) αρ. γαστρική, σπληνική αρτηρία, κοινή ηπατική Είναι το βαρύτερο όργανο του σώματος (1500 gr)

92 Κύτταρα Kupffer Τα κύτταρα Kupffer (ευμεγέθη μακροφάγα), επενδύουν το εσωτερικό των κολποειδών του ήπατος Απομακρύνουν βακτήρια και άλλα ξένα σώματα που εισέρχονται στο αίμα από το έντερο μέσω της πυλαίας φλέβας Το αίμα από τα κολποειδή διέρχεται στις κεντρικές φλέβες των ηπατικών λοβίων και στη συνέχεια εξέρχεται του ήπατος κάτω κοίλη φλέβα στο δεξιό κόλπο της καρδιά

93 Λειτουργία του ήπατος Εκκριση χολής Μεταβολική δραστηριότητα Σύνθεση πρωτεϊνών του πλάσματος Ενεργοποίηση βιταμίνης D Αποτοξίνωση Φαγοκυττάρωση Αποθήκευση βιταμινών Αποθήκευση μετάλλων

94 Γλυκονεογένεση Είναι η μετατροπή των αμινοξέων και άλλων μη υδατανθρακούχων μορίων σε γλυκόζη Γίνεται κατά βάση στο ήπαρ Ελέγχεται από ορμόνες Ενεργοποιείται από τη γλυκαγόνη Γίνεται μερικές ώρες μετά τα γεύματα Πότε? Απ: Όταν τα επίπεδα γλυκόζης τείνουν να ελαττωθούν

95 Γλυκονεογένεση - Gluconeogenesis Σχηματισμός γλυκόζης από μη υδατανθρακούχες πηγές, π.χ. lactic acid,amino acids, glycerols και propionate Που γίνεται?: liver and kidney Το ήπαρ και ο νεφρός περιέχουν όλα τα ένζυμα της gluconeogenesis Δεν γίνεται στους σκελετικούς μυς λόγω έλλειψης glucose -6-phospate Δεν γίνεται στον καρδιακό μυ, στους λείους μυς και στο λιπώδη ιστό λόγω έλλειψης fructose 1-6 dip

96 Παραγωγή ουρίας Μεταβολισμός των αμινοξέων απελευθέρωση ΝΗ 3 - ήπαρ ουρία (ατοξική) Όταν υπάρχει ηπατική ανεπάρκεια άθροιση αμμωνίας εγκεφαλοπάθεια, κώμα, θάνατος

97 Ουρία (φυσιολογικές τιμές: mg%)

98 Αζωθαιμία Το ποσόν της ουρίας μπορεί να εκφρασθεί ως άζωτο (Ν) ουρίας αίματος BUN Φυσιολογικές τιμές: Ενήλικες: mg/dl ( mmol/l) BUN: mg/dl Αζωραιμία (azothemia): Παρεγχυματώδεις βλάβες νεφρού Προνεφρικοί παράγοντες (αυξάνουν και την κρεατινίνη) Υπέρβολική κατανάλωση λευκωμάτων Αφυδάτωση Αυξημένος καταβολισμός πρωτεϊνών (έμφραγμα) Επαναρρόφηση πρωτεϊνών από το ΓΕΣ (αιμορραγία πεπτικού) Εγκαύματα Κορτικοστεροειδή Μετανεφρικοί παράγοντες (αυξάνουν και την κρεατινίνη) Υπερτροφία προστάτου Αποφρακτικές ουροπάθειες

99 Ελεύθερα λιπαρά οξέα Αύξηση Αρρύθμιστος σακχαρώδης διαβήτης Υπερθυρεοειδισμός Φαιοχρωμοκύττωμα Χορεία Huntington Νόσος von Gierke Αλκοολισμός Οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου Ηπατική εγκεφαλοπάθεια Σύνδρομο Rye Παρατεταμένη νηστεία Εντονη άσκηση Ελάττωση Κυστική ίνωση Δυσαπορρόφηση Ελλειψη ψευδαργύρου Νόσος Refsum (neurocutaneous)

100 Bilirubin blood urine deriv. in feces blood Urobilinogen urine Prehepatic (UC) N Intrahepatic (both) N Posthepatic (C)

101 Απαραίτητα Λιπαρά Οξέα Ο οργανισμός συνθέτει όλα τα λιπαρά οξέα εκτός από δύο: Λινελαϊκό οξύ (ω-6) Βρίσκεται σε αφθονία στα φυτικά έλαια Α-λινολενικό οξύ (ω-3) Βρίσκεται σε αφθονία στα λιπαρά ψάρια: (πέστροφα, σολομός, σκουμπρί, σαρδέλες, τόνος) Ονομάζονται απαραίτητα και πρέπει να τα παίρνει από τις τροφές.

102 Ρόλος απαραίτητων λιπαρών οξέων Συμμετέχουν στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και της όρασης Απαραίτητα για τη φυσιολογική ανάπτυξη του εγκεφάλου και του νευρικού συστήματος Βασικά συστατικά κυτταρικών μεμβρανών Τα ω-3 προστατεύουν τις αρτηρίες από αθηροσκλήρωση και μειώνουν τριγλυκερίδια και κακή χοληστερόλη

103 Λιποπρωτεϊνες και Χοληστερόλη Λιποπρωτεϊνες Είναι από τα λίγα διαφορετικά μόρια τα οποία αλληλοεπιδρούν με τα αδιάλυτα στο ύδωρ μόρια λιπών και μεταφέρουν τα λίπη αυτά στο πλάσμα Διευκολύνουν τα λίπη να διαλυθούν στο πλάσμα Διαφέρουν σε αναλογία πρωτεϊνη/λιπίδια, & ιδιαίτερα apoproteins & lipids που περιέχουν Χοληστερόλη Απαραίτητη για πολλές ζωτικές λειτουργίες του οργανισμού Χοληστερόλη: mg/dl HDL > 40 mg/dl LDL < 160 mg/dl Η κακή χοληστερόλη (LDL) εναποτίθεται στα τοιχώματα των αρτηριών δημιουργία αθηρωματικής πλάκας Συμμετέχει σε: πολλά μεταβολικά μονοπάτια και στην παραγωγή χολικών οξέων στο ήπαρ στη σύνθεση των κυτταρικών μεμβρανών στην παραγωγή ορισμένων ορμονών (κορτικοειδή, γεννητικές ορμόνες) & Vit D

104 Fredrickson s classification of hyperlipidaemias

105 ENDOCRINE CONTROL OF DIGESTION Somatostatin Secretin (εκκριματίνη) Cholecysto kinin (CCK) Gastric Inhibitory Peptide (GIP) Vasoactive Intestinal Peptide (VIP) Istamine Gastrin Motilin Αλλα γαστρικά πεπτίδια Πεπτίδιο ΥΥ Γκρελίνη Ουσία Ρ Γουνιλίνη

106 ΗΠΑΡ: μεταβολική λειτουργία και ορμονικός έλεγχος Κατά τη λήψη τροφής (στάδιο απορρόφησης) η παρεχόμενη ενέργεια ξεπερνά τις ανάγκες του οργανισμού Ετσι, το πλεόνασμα ως γλυκογόνο και λιπίδια για περαιτέρω χρήση Μετά την απορρόφηση από το έντερο των προϊόντων της τροφής, κινητοποιούνται οι ενεργειακές αποθήκες για την κάλυψη της αυξανόμενης ανάγκης του οργανισμού Εχουμε επομένως μια ταλάντωση κάτω από ορμονικό έλεγχο: αποθήκευσης ενέργειας (αναβολισμός) και κινητοποίησης ενεργειακών αποθεμάτων (καταβολισμός) Ποιες ορμόνες? ινσουλίνη, γλυκαγόνη, γλυκοκορτικοειδή, κατεχολαμίνες

107 ΗΠΑΡ: μεταβολική λειτουργία και ορμονικός έλεγχος Ινσουλίνη Γλυκαγόνη Κατεχολαμίνες Αυξητική ορμόνη Ολοκληρωμένη δράση των ορμονών

108 ΗΠΑΡ: μεταβολική λειτουργία και ορμονικός έλεγχος Ινσουλίνη Ινσουλίνη Αναβολική ορμόνη Γεύμα αύξηση γλυκόζης αίματος διέγερση των κυττάρων β των νησιδίων του Langerhans (ενδοκρινής μοίρα παγκρέατος) Η ινσουλίνη επάγει την πρόσληψη γλυκόζης από τα κύτταρα Αποθήκευση γλυκόζης (ως γλυκογόνο) ή Μετατροπή της γλυκόζης σε λιπαρά οξέα Μεταφορά λιπαρών οξέων σε αποθήκες λίπους

109 ΗΠΑΡ: μεταβολική λειτουργία και ορμονικός έλεγχος Ινσουλίνη Ινσουλίνη Αναβολική ορμόνη Γεύμα αύξηση γλυκόζης αίματος διέγερση των κυττάρων β των νησιδίων του Langerhans (ενδοκρινής μοίρα παγκρέατος) Η ινσουλίνη επάγει την πρόσληψη γλυκόζης από τα κύτταρα Αποθήκευση γλυκόζης (ως γλυκογόνο) ή Μετατροπή της γλυκόζης σε λιπαρά οξέα Μεταφορά λιπαρών οξέων σε αποθήκες λίπους

110 Το πάγκρεας παράγει ινσουλίνη Η ινσουλίνη ελαττώνει την συγκέντρωση της γλυκόζης στο αίμα Μετά από πλούσιο σε υδατάνθρακές γεύμα αυξάνεται η έκκριση ινσουλίνης Πως? Περιορίζεται η σύνθεση της γλυκόζης στο ήπαρ και αυξάνεται ή πρόσληψη της από τους μυς

111 γλυκαγόνη Όταν σταματήσει η απορρόφηση της γλυκόζης από το έντερο: ελάττωση των επιπέδων γλυκόζης πλάσματος έκκριση γλυκαγόνης Η επίδραση της γλυκαγόνης εξαρτάται και από τα επίπεδα των γλυκοκορτικοειδών (στεροειδείς ορμόνες από το φλοιό των επινεφριδίων) Τα γλυκοκορτικοειδή αυξάνουν τα επίπεδα της γλυκόζης του αίματος H γλυκαγόνη κινείται σε δύο άξονες όσον αφορά το μεταβολισμό της γλυκόζης: αφενός διασπά το γλυκογόνο του ήπατος και αφετέρου αυξάνει την γλυκονεογένεση στο ήπαρ. Και οι δύο αυτές διαδικασίες αυξάνουν τη συγκέντρωση της γλυκόζης στο αίμα

112

113 Γλυκαγονώματα Υπάρχουν τρία διαφορετιά σύνδρομα Η 1 η μορφή εμφανίζει πολύ υψηλές τιμές γλυκαγόνης >1000 pg/ml και χαρακτηρίζεται από νεκρολυτικό μεταναστευτικό ερύθημα, ήπιο σακχαρώδη διαβήτη, απώλεια βάρους και φλεβική θρόμβωση Η 2 η μορφή συνοδεύεται από σοβαρό σακχαρώδη διαβήτη και Η 3 η μορφή εμφανίζεται στο Μ.Ε.Ν.1 (Πολλαπλής Ενδοκρινικής Νεοπλασίας ή σύνδρομο Wermer) - οι παραθυρεοειδείς - το πάγκρεας - η υπόφυση

114 Catecholamines 2 ορμόνες Αδρεναλίνη (επινεφρίνη) και Νοραδρεναλίνη (νορεπινεφρίνη) Εκκρίνονται απ τα επινεφρίδια (μυελώδης μοίρα) Εpinephrine, (80%) of the adrenal medullary secretion, is synthesized from norepinephrine Επάγουν την αύξηση της γλυκόζης στο αίμα Μέσω απελευθέρωσης της γλυκόζης από τις αποθήκες λίπους ή γλυκογόνου Stress ή χαμηλά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα νεύρα του συμπαθητικού συστήματος μυελός επινεφριδίων έκκριση κατεχολαμινών The sympathetic impulses originate in the hypothalamus in response to stress Εφεδρικός μηχανισμός ελέγχου της γλυκόζης Εξασφαλίζεται, όταν απαιτείται, η ενίσχυση του φυσιολογικού συστήματος γλυκαγόνης / κορτικοστεροειδών

115 Epi-nephrine and Nor-epinephrine Ιncrease: heart rate the force of cardiac muscle contraction breathing rate and blood glucose level elevate blood pressure and Decrease digestive activity

116 Anterior Pituitary Hormones Στο επιθήλιο του προσθίου λοβού της υπόφυσης υπάρχουν 5 τύποι εκκριτικών κυττάρων 4 από τα κύτταρα αυτά εκκρίνουν το κάθε ένα μια διαφορετική ορμόνη growth hormone (GH) αυξητική ορμόνη prolactin (PRL) thyroid-stimulating hormone (TSH), and adrenocorticotropic hormone (ACTH) Ο 5 ος τύπος των εκκριτικών κυττάρων εκκρίνει: follicle-stimulating hormone (FSH) και luteinizing hormone (LH) (στους άνδρες η LH είναι γνωστή ως: interstitial cell stimulating hormone, or ICSH)

117 Anterior Pituitary Hormones Στο επιθήλιο του προσθίου λοβού της υπόφυσης υπάρχουν 5 τύποι εκκριτικών κυττάρων 4 από τα κύτταρα αυτά εκκρίνουν το κάθε ένα μια διαφορετική ορμόνη growth hormone (GH) αυξητική ορμόνη prolactin (PRL) thyroid-stimulating hormone (TSH), and adrenocorticotropic hormone (ACTH) Ο 5 ος τύπος των εκκριτικών κυττάρων εκκρίνει: follicle-stimulating hormone (FSH) και luteinizing hormone (LH) (στους άνδρες η LH είναι γνωστή ως: interstitial cell stimulating hormone, or ICSH)

118 Αυξητική ορμόνη (GH) Νηστεία ή χαμηλά επίπεδα γλυκόζης πρόσθιος λοβός υπόφυσης έκλυση αυξητικής ορμόνης Δράσεις της GH Κινητοποίηση λιπαρών οξέων από τις λιπαποθήκες Οξείδωση λιπαρών οξέων για παροχή ενέργειας ελάττωση της πρόσληψης και διάσπασης της γλυκόζης στο λίπος και τους σκελετικούς μυς αύξηση της παραγωγής γλυκόζης στο ήπαρ αύξηση των επιπέδων γλυκόζης στο ήπαρ

119 Σύνθεση πρωτεϊνών πλάσματος Παραγωγή αλβουμίνης ελέγχει την ωσμωτική πίεση του πλάσματος Παραγωγή άλλων πρωτεϊνών με ειδικές λειτουργίες προθρομβίνη, παράγοντες πήξεως κλπ Ηπατική ανεπάρκεια ελάττωση παραγόντων πήξεως αιμορραγίες

120 Μεταβολισμός πρωτεϊνών Λευκωματίνη (12-15 γρ/ημ) Κολλοειδωσμωτική πίεση Πρωτεϊνη δέσμευσης και μεταφοράς Α- εμβρυική πρωτεϊνη (α- FP) βλάβη, φλεγμονή, νεόπλασμα Προπηκτικοί παράγοντες Ορμονες Κυτταροκίνες IL-6 Πρωτεϊνες οξείας φάσης CRP Hepsidin Πρωτεϊνες μεταφοράς

121 Μεταβολισμός της vit. D

122

123 Ενεργοποίηση vit. D H vit D παίζει σημαντικό ρόλο στην πρόσληψη του Ca 2+ από το έντερο Απορροφάται ως λιποδιαλυτή πρωτεϊνη Παράγεται με τη δράση της υπεριώδους ακτινοβολίας στο δέρμα Για την ενεργοποίησή της απαιτούνται δύο στάδια υδροξυλίωσης Το πρώτο στάδιο γίνεται στο ήπαρ δημιουργία 25- υδροξυχολικαλτσιφερόλη νεφροί υδροξυλίωση 1,25- διϋδροξυχολικαλτσιφερόλη The recommended intakes Calcium = 1000mg Vitamin D = 400 IU

124

125 Vit. D Vit. D Λειτουργίες Προάγει την απορρόφηση Ca 2+ από το λεπτό έντερο Διατηρεί στο αίμα τα επίπεδα Ca 2+ και φωσφόρου για σχηματισμό οστού, μετάλλωση και επιδιόρθωση Ενισχύει τη μυική δύναμη Ανεπάρκεια Vit. D Breastfed infants Older adults People with limited sun exposure Darker skin pigments Certain religious groups Vit. D νοσήματα Rickets Osteomalacia Osteoporosis

126 Metabolism of vit A Ελλειψη: Night blindness Decreased resistance to infections Extremely dry skin, hair or nails Fat-soluble Retinol One of the most active, usable forms Found in animal and plant sources Beta-carotene is the most abundant and widespread provitamin A

127 Φαγοκυττάρωση (phagocytosis) Το ήπαρ απομακρύνει γηρασμένα ερυθρά αιμοσφαίρια ξένα κύτταρα (βακτήρια) Η λειτοργία της φαγοκυτταρικής λειτουργίας του ήπατος γίνεται με τη συμβολή των κυττάρων Kuppfer Τα κύτταρα Kuppfer Στοιχεία του mononuclear phagocytic system Είναι είδος φαγοκυττάρων Βρίσκονται στα ηπατικά κολποειδή Είναι μέρος του δικτυοενδοθηλιακού συστήματος (ΔΕΣ) Kupffer cell function and regulation will likely provide new insights into the potential for therapeutic manipulation of Kupffer cells to promote the resolution of inflammation and enhance wound healing in liver disease.

128 Mεταβολισμός χολερυθρίνης UDP: διφωσφορική ουριδίνη

129 Bilirubin metabolism and excretion Ηb Bilirubin αίμα (δέσμευση με αλβουμίνη) Το ήπαρ λαμβάνει τη bilirubin και τη συνδέει με glucuronic acid Η δεσμευμένη (conjugated) χολερυθρίνη απεκκρίνεται διαμέσου των χοληφόρων στο έντερο Μετατροπή σε urobilinogen (το μεγαλύτερο ποσοστό οξειδώνεται σε urobilin (ουροχολίνη) στο παχύ έντερο απέκκριση) Μέρος του urobilinogen απορροφάται από το λεπτό έντερο και εισέρχεται στην enterohepatic circulation (το μεγαλύτερο ποσοστό εκκρίνεται στη χολή, μέρος στη συστηματική κυκλοφορία και απεκκρίνεται στα ούρα)

130 Hyper- bilirubinemia Αυξημένα επίπεδα χολερυθρίνης στο αίμα ( >10 mg/l); Διάχυση στους περιφερικούς ιστούς κίτρινο χρώμα ΙΚΤΕΡΟΣ (jaundice) Αίτια: 1. Pre-hepatic: Υπερβολικός σχηματισμός χολερυθρίνης, λόγω αυξημένης καταστροφής ερυθροκυττάρων (icterus neonatus, hemolytic anemia) 2. Hepatic: ανεπαρκής διεργασία χολερυθρίνης ως αποτέλεσμα ηπατικής βλάβης i (hepatitis, liver toxic damage, cirrhosis, hepatic failure) 3. Post-hepatic: μειονεξία της χοληδόχου (αποφρακτικός ίκτερος λόγω χολολίθων, φλεγμονή χοληφόρου δένδρου) Αδέσμευτη ασύζευκτη bilirubin μπορεί να διέλθει τον αιματο-εγκεφαλικό φραγμό (blood-brain barrier) βλάβη εγκεφάλου Νεογνικός ίκτερος (increased bilirubin degradation+immaturity of the conjugation enzymes): phototerapy isomerization of bilirubin to more soluble pigments

131 Bilirubin blood urine deriv. in feces blood Urobilinogen urine Prehepatic (UC) N Intrahepatic (both) N Posthepatic (C)

132 Gastrointestinal Hormones

133 Ηπατική βλάβη από αιθανόλη -Liver damage Ανώτερα επιτρεπτά όρια για άρρενες 60 g ημερησίως, και για γυναίκες 50 g Σε chronic alcoholism- θάνατος ηπατικών κυττάρων (cirrhosis ήπατος, μη αναστρέψιμη προοδευτική απώλεια ηπατικής λειτουργίας)

134 Hormones and GI 15 τύποι ορμονο-εκκριτικά εντερο-ενδοκρινικά κύτταρα Στο βλεννογόνου: στομάχου, λεπτού και παχέος εντέρου Πολλά εξ αυτών εκκρίνουν μόνο μια ορμόνη Ταυτοποιούνται με τα γράμματα G κύτταρα, S κύτταρα κλπ Αλλα κύτταρα παράγουν σεροτονίνη ή ισταμίνη (εντεροχρωμοφινικά ECU κύτταρα)

135 Ορμόνες Παρακρινική δράση Βιολογικά ενεργά πολυπεπτίδια (γαστρεντερικές ορμόνες) Εκκρίνονται από τα νευρικά κύτταρα και τα αδενικά κύτταρα στο βλεννογόνο Δρουν με παρακρινή τρόπο, αλλά μπορούν επίσης να εισέλθουν στην κυκλοφορία. Παίζουν ρόλο στη ρύθμιση της γαστρεντερικής έκκρισης και κινητικότητας Κατατάσσονται σε δύο οικογένειες: (a) της γαστρίνης γαστρίνη και χολοκυστοκινίνη και (b) της εκκριματίνης, Εκκριματίνη Γλουκαγόνο gicentin (GLI) αγγειοδραστικό εντερικό πεπτίδιο (VIP: βασικός νευροδιαβιβαστής ή νευροκρινής ουσία) και εντερικό ανασταλτικό πολυπεπτίδιο (γλυκόζη-εξαρτώμενο ινσουλινοτροπικό πεπτίδιο, GIP). Υπάρχουν επίσης και άλλες ορμόνες που δεν εμπίπτουν σε καμία από τις δύο οικογένειες.

136 ENDOCRINE CONTROL OF DIGESTION Ενδοκρινικά κύτταρα Somatostatin Secretin (εκκριματίνη) Cholecysto kinin (CCK) Gastric Inhibitory Peptide (GIP) ή γλυκόζη- εξαρτώμενο εκκριτικό πεπτίδιο Vasoactive Intestinal Peptide (VIP) Αγγειοδραστικό εντερικό πεπτίδιο Istamine Gastrin Motilin Ενδοκρινικά κύτταρα Αλλα γαστρικά πεπτίδια Πεπτίδιο ΥΥ Γκρελίνη Ουσία Ρ Γουνιλίνη

137

138 Γαστρίνη Ερεθίσματα που αυξάνουν την έκκριση γαστρίνης Ενδοαυλικά Πεπτίδια και αμινοξέα Διάταση Νευρικά Αυξημένη πνευμονογαστρική εκπόλωση μέσω GRP Αίμα Ασβέστιο Επινεφρίνη Ερεθίσματα που αναστέλλουν την έκκριση γαστρίνης Ενδοαυλιακά Οξέα Σωματοστατίνη Αίμα Έκκριση GIP, VIP, γλουκαγόνου, καλσιτονίνης

139 Εντερο-ενδοκρινείς αδένες (1) Gastrine Παράγεται από τα G κύτταρα του άντρου του γαστρικού βλεννογόνου Διεγείρει την έκκριση γαστρικού οξέος και πέψίνης και της ανάπτυξης του βλεννογόνου του ΓΕΣ Χολοκυστοκινίνη (CCK) Εκκρίνεται από τα ενδοκρινικά κύτταρα I στο άνω τμήμα στο άνω τμήμα του λεπτού εντέρου Διεγείρει την έκκριση παγκρεατικών ενζύμων, τη σύσπαση της χοληδόχου, τη χαλάρωση του σφιγκτήρα του Oddi, την έκκριση της εκκριματίνης και αναστέλλει την κένωση του στομάχου

140 Εντερο-ενδοκρινείς αδένες (2) Εκκριματίνη Εκκρίνεται από τα S κύτταρα του βλεννογόνου στο εγγύς τμήμα του λεπτού εντέρου Αυξάνει την έκκριση διττανθρακικών εκ των κυττάρων του παγκρεατικού πόρου και της χοληδόχου Μειώνει την έκκριση γαστρικού υγρού Σύσπαση του πυλωρικού σφιγκτήρα Η παρουσία οξέος στο12/δάκτυλο προκαλεί διεγείρει την έκκρισή της GIP Παράγεται από τα Κ κύτταρα του βλεννογόνου του 12/λου και της νήστιδος Η έκκρισή της επάγεται από την παρουσία γλυκόζης και λιπών στο 12/δάκτυλο Ενεργοποιεί την έκκριση ινσουλίνης Φυσιολογική διεγερτική ορμόνη των β κυττάρων του παγκρέατος στο γαστρεντερικό σωλήνα???

141 Δράση των γαστρεντερικών ορμονών στη ρύθμιση της πέψης και στη χρήση απορροφημένων θρεπτικών οτοιχείων

142 Εντερο-ενδοκρινείς αδένες (3) Αγγειοδραστικό εντερικό πεπτίδιο (VIP) Επάγει τη χάλαση των μυών του ΓΕΣ Προκαλεί αγγειοδιαστολή Διεγείρει την έκκριση ύδατος στο παγκρεατικό υγρό και στη χολή Αναστέλλει το γαστρικό υγρό VIPoma: υπερπαραγωγή VIP μπορεί να συνοδεύεται με πολλαπλή ενδοκρινική νεοπλασία (Pituitary, parathyroid and pancreatic tumors Σωματοστατίνη Αναστέλλει τη GH Παρακρινής ορμόνη από τα D κύτταρα του βλεννογόνου του ΓΕΣ Απομονώθηκε για 1 η φορά από τον υποθάλαμο Διεγείρεται από το όξινο περιεχόμενο του αυλού Αναστέλλει την έκκκριση γαστρίνης, VIP, GIP, secretin & motilin Αναστέλλει τις εξωκρινείς εκκρίσεις του παγκρέατος, την έκκριση γαστρικού υγρού, την κινητικότητα του στομάχου, τη σύσπαση της χοληδόχου κύστεως και την απορρόφηση γλυκόζης, αμινοξέων και TG

143 Εντερο-ενδοκρινείς αδένες (4) Motiline (μοτιλίνη) Προκαλεί σύσπαση του λείου μυός στο στόμαχο και στο έντερο στην περίοδο μεταξύ των γευμάτων Εκκρίνεται από τα εντεροχρωμαφινικά κύτταρα στο στόμαχο, λεπτό και παχύ έντεροδ Δρα σε υποδοχείς συνδεδεμένου ς με G protein σε εντερικούς νευρώνες στο 12/δάκτυλο Αλλα γαστρεντερικά πεπτίδια Πεπτίδιο ΥΥ Αναστέλλει τις όξινες εκκρίσεις και την κινητικότητα του στομάχου Η έκλυσή του από τη νήστιδα, διεγείρεται από την ύπαρξη λίπους

144 Αλλα πεπτίδια (5) Γκρελίνη Εκκρίνεται από το στομαχο Εχει κεντρικό ρόλο στην πρόσληψη τροφής Διεγείρει την έκκριση GH, δρώντας στους υποδοχείς της υπόφυσης Γουνιλίνη Εκκρίνεται από τα κύτταρα του βλεννογόνου του εντέρου Δρα παρακρινικά Συμμετέχει στη ρύθμιση (διακίνηση) υγρών Ουσία Ρ Βρίσκεται στα ενδοκρινικά και νευρικά κύτταρα του γαστρεντερικού σωλήνα Αυξάνει την κινητικότητα του ΓΕΣ Υπάρχει στις απολήξεις του πνευμονογαστρικού

145 Ρύθμιση πρόσληψης τροφής Οι αποθήκες λίπους απελευθερώνουν τη λεπτίνη (πρωτεϊνη - ορμόνη), οποία δρα στον υποθάλαμο και αναστέλλει την πρόσληψη τροφής Ετσι, με το μηχανισμό αυτό διατηρείται σταθερό το συνολικό λίπος και Το σωματικό βάρος

146 Role of leptin in regulation of food intake and body weight Decrease hunger and food consumption - inhibition of neuropeptide Y synthesis Food intake linked to its ability to regulate the neuroendocrine system

147 High Fat Reduces metabolism and stimulates appetite High Leptin Unbinds from receptor in brain Binds to receptor in brain Low Leptin Stimulates metabolism and reduces appetite Lower Fat

148 Obesity is one of the major Public Health problems Τα παχύσαρκα άτομα είναι πιο επιρρεπή στην ανάπτυξη cardiovascular diseases (CVD) και type 2 diabetes mellitus Η παχυσαρκία (obesity) προκύπτει από την αύξηση του μεγέθους και του αριθμού των λιποκυττάρων (adipocytes) Η ισορροπία μεταξύ λιπογένεσης (adipogenesis) και λιπαρότητας πάχους greasiness (adiposity) καθορίζει το βαθμό της παχυσαρκίας Τα ώριμα λιποκύτταρα (adipocytes) εκκρίνουν αντιποκίνες (adipokines, π.χ. TNFα, IL-6, leptine and adiponectin, & lipokine, the palmitoleic acid ω-7 H παραγωγή των adipokines αυξάνεται στην παχυσαρκία, συμβάλλοντας στην έναρξη της peripheral insulin resistance

149 Adiponectin and leptin: new targets in inflammation H φλεγμονή (inflammation) είναι σύμπλεγμα μηχανισμών απάντησης (κυττάρων/ιστών) σε: βλάβες πολλαπλών αιτίων (trauma, pathogens ή autoimmune abnormal αποκρίσεις) Πρόσφατα, στις χρόνιες αρθροπάθειες (ΟΑ, RA) εμπλέκονται και οι adipokines παραγόμενες από: white adipose tissue, hondrocytes synovial fibroblasts και immune cells Adipokines dysregulation φαίνεται να είναι κοινό χαρακτηριστικό των χρόνιων ρευματικών νοσημάτων

150 Gastric leptin H Λεπτίνη περιγράφηκε για πρώτη φορά, ως ένα προϊόν γονιδίου από το λιπώδη ιστό Παίζει σημαντικό ρόλο στην κεντρική πρόσληψη τροφής και στην ισορροπία της ενέργειας Extra-adipose περιοχές που συνθέτουν και εκκρίνουν λεπτίνη είναι και: placenta, skeletal muscle, και stomach Η παραγωγή της λεπτίνης στο στόμαχο (το 25%) εντοπίζεται στα: fundic glands, ειδικά στα P κύτταρα και στα pepsinogensecreting chief cells Η παρουσία λεπτίνης στα κύτταρα αυτά συνηγορεί ότι η gastric leptin έχει exocrine and endocrine λειτουργίες

151

152 Effects of histamine περιφερικής αγγειακής αντίστασης (mediated by H1 and H2) ( flushing, headache!) αγγειακής διαπερατότητας, ειδικά των μετατριχοειδικών αγγείων, Τοπικό οίδημα (H1) Διέγερση των νευρικών απολήξεων (pain!) Tachycardia, direct (H2) and reflex έκκριση γαστρικού οξέος (Η2) και κινητικότητα του GI (H1)

153

154 Ενδοκρινής Έλεγχος της Πέψης ΣΕΚΡΕΤΙΝΗ: - Παράγεται από το δωδεκαδάκτυλο (εντεροενδοκρινικά κύτταρα του λεπτού εντέρου) - Διέγερση από την άφιξη του όξινου χυμού στο δωδεκαδάκτυλο. - Λειτουργίες: διεγείρει την έκκριση διττανθρακικών από το πάγκρεας αναστέλλει την γαστρική έκκριση (μειώνει την παραγωγή HCl μέσω αναστολής της απελευθέρωσης γαστρίνης) μειώνει την γαστρική κινητικότητα αυξάνει την παραγωγή χολής αυξάνει την έκκριση χολοκυστοκινίνης προάγει την ανάπτυξη και την συντήρηση του παγκρέατος

155 Eντερικές ορμόνες Επίσης ο εντερικός βλενογόνος εκκρίνει τις εντερικές ορμόνες οι οποίες συμβάλλουν στη ρύθμιση της κινητικότητας του εντέρου αλλά και των εκκρίσεων Τέτοιες ορμόνες είναι: 1. Εντερογαστρόνη. Ρυθμίζει την κινητικότητα του λεπτού εντέρου 2. Εκκριματίνη Παγκρεαενζυμίνη. Αμφότερες ρυθμίζουν την έκκριση του παγκρεατικού υγρού. 3. Χολοκυστοκινίνη. Ρυθμίζει τη σύσπαση της χοληδόχου κύστεως και την απελευθέρωση από αυτής χολή.

156 Ενδοκρινής Έλεγχος της Πέψης ΧΟΛΟΚΥΣΤΟΚΙΝΙΝΗ(CCK): παραγωγή από εντεροενδοκρινικά κύτταρα του δωδεκαδακτύλου διέγερση της απελευθέρωσης από λιπαρά οξέα στο δωδεκαδάκτυλο (αλλά και από αμινοξέα, όξινο χυμό) Λειτουργίες: προκαλεί σύσπαση της χοληδόχου κύστεως διεγείρει την απελευθέρωση παγκρεατικών ενζύμων μειώνει την γαστρική κινητικότητα και έκκριση (αυξάνει την έκκριση σωματοστατίνης)

157

158

159 Πως προστατεύεται το πάγκρεας από την αυτοπεψία? - Με: Την έκκριση προδρόμων ανενεργών μορφών των ενζύμων χυμοθρυψινογόνο και θρυψινογόνο και την παρουσία του αναστολέα της θρυψίνης Τα ενεργά ένζυμα (χυμοθρυψίνη και θρυψίνη) καταλύουν την αντίδραση διάσπασης των πρωτεϊνών της τροφής σε μικρά πεπτίδια Η διαδικασία αυτή είναι επαρκής για τη διάσπαση των πρωτεϊνών, ακόμη και επί απουσίας της γαστρικής πεψίνης

160 Εκκριματίνη Επιθηλιακά κύτταρα πόρων (έκκριση υγρού συστατικού, Να +, ΗCO - 3 και Η 2 Ο) Τα επιθηλιακά κύτταρα των παγκρεατικών πόρων διαθέτουν υποδοχείς για την CCK, Ach και σεκρετίνη Η σεκρετίνη: εκκρίνεται από τα S κύτταρα του 12/λου είναι βασικός διεγέρτης της έκκρισης του πλούσιο σε HCO - 3 παγκρεατικού υγρού εκκρίνεται σε απάντηση της παρουσίας Η + στον αυλό του εντέρου σηματοδότηση της άφιξης όξινου χυμού από το στόμαχο Η δράση της ενισχύεται από την CCK και την ACh Για τη διασφάλιση της δράσης των παγκρεατικών λιπασών (αναστέλλεται η δράση της σε χαμηλό ph) ο όξινος χυμός θα πρέπει να εξουδετερωθεί ταχέως από τα προερχόμενα εκ του παγκρεατικού υγρού ιόντα HCO - 3

161 Acute pancreatitis Βλάβη που οδηγεί σε διαφυγή των παγκρεατικών ενζύμων εντός του παγκρεατικού και περιπαγκρεατικού ιστού με αποτέλεσμα την οξεία φλεγμονώδη αντίδραση

162 Effects of histamine περιφερικής αγγειακής αντίστασης (mediated by H1 and H2) ( flushing, headache!) αγγειακής διαπερατότητας, ειδικά των μετατριχοειδικών αγγείων, Τοπικό οίδημα (H1) Διέγερση των νευρικών απολήξεων (pain!) Tachycardia, direct (H2) and reflex έκκριση γαστρικού οξέος (Η2) και κινητικότητα του GI (H1)

163

164 Ερωτήσεις Καθώς αυξάνεται η ροή των παγκρεατικών ενζύμων η συγκέντρωση ποιάς από τις ακόλουθες ουσίες αυξάνεται στο παγκρεατικό υγρό? Νa + K + HCO 3 - Ωσμωτικότητα? Ποιο απ τα ακόλουθα είναι ο πιο σημαντικός διεγέρτης της παγκρεατικής έκκρισης? Secretin (εκκριματίνη) Σεροτονίνη Ισταμίνη Χολoκυστοκινίνη

165 Ερωτήσεις Καθώς αυξάνεται η ροή των παγκρεατικών ενζύμων η συγκέντρωση ποιάς από τις ακόλουθες ουσίες αυξάνεται στο παγκρεατικό υγρό? Νa + K + HCO 3 - Ωσμωτικότητα? Ποιο απ τα ακόλουθα είναι ο πιο σημαντικός διεγέρτης της παγκρεατικής έκκρισης? Secretin (εκκριματίνη) Σεροτονίνη Ισταμίνη Χολεκυστοκινίνη

166 Περίληψη Η παγκρεατική έκκριση περιέχει HCO 3 - (για την εξουδετέρωση των Η + που παράγονται στο στόμαχο) και ένζυμα για την πέψη των υδατανθράκων, πρωτεϊνών και λιπιδίων Το παγκρεατικό υγρό είναι ισότονο και παράγεται σε 2 φάσεις Τα κυψελιδωτά κύτταρα εκκρίνουν τα ενζυμικά συστατικά Τα κεντρο-κυψελιδωτά και τα επιθηλιακά κύτταρα των παγκρεατικών πόρων εκκρίνουν υγρό που περιέχει ΗCO 3 - Η σύνθεση του παγκρεατικού υγρού τροποποιείται από τα επιθηλιακά κύτταρα που επενδύουν τους παγκρεατικούς πόρους

167 Iktinos or Tsiftis

168 Ίκτερος Ίκτερος (icterus, jaundice, galbinus) Ο πρασινοκίτρινος χρωματισμός του δέρματος και των βλεννογόνων που οφείλεται στην εναπόθεση χολερυθρίνης στους ιστούς, ως αποτέλεσμα υπερχολερυθριναιμίας Ικτίνος είδος γερακιού με πτέρωμα κοιλίας ξανθού χρώματος. Η θέα του πουλιού αυτού θεράπευε τους αρρώστου που το έβλεπαν και αμέσως το πουλί ψοφούσε ( Πλινίος ο Πρεσβύτερος, μ.χ.) > 2mg/dl, φυσικό φως, υπίκτερος, ελαφρός ίκτερος, βαθύς ίκτερος, μέλας ίκτερος Χολερυθρίνη, bilirubin, bile, gallbladder, gallstone, chole-

169

170 AST και ALT σε ηπατοκυτταρική νόσο ALP και GGT σε αποφρακτική νόσο

171 Πέψη λιπών επισυμβαίνει αλλά με πιο αργό ρυθμό (παγκρεατική λιπάση)

172

173 Αδένες του παγκρέατος \ μικτός Εξωκρινής μοίρα Παράγει το παγκρεατικό υγρό Εχει ένζυμα για την πέψη λευκωμάτων, λιπών και υδατανθράκων Εκβάλλει στο 12/λο με 2 εκφορητικούς πόρους Ενδοκρινής μοίρα Νησίδια Langerhans ανάμεσα στις αδενοκυψέλες Εκκρίνουν ινσουλίνη (ρυθμίζει τους CHO) Στην ουρά του παγκρέατος 4 είδη κυττάρων εκκρίνουν: A (glucagon) B (Insulin) & D (Somatostatin)* F (pagreatic polypeptide, PP) * Μειώνει τη λειτουργία του ΓΕΣ

174 Φυσιολογική ανατομία ενός νησιδίου Langerhans

175 ΑΕΡΟΦΑΓΙΑ ΚΑΙ ΕΝΤΕΡΙΚΑ ΑΕΡΙΑ Συμβαίνει αναπόφευκτα, Kάποια ποσότητα αέρα καταπίνεται κατά τη διάρκεια του φαγητού και του ποτού (αεροφαγία) Μέρος αυτού του αέρα παλινδρομεί (ερυγές ρέψιμο -belching) και κάποια από τα αέρια που περιέχει απορροφώνται, αλλά το περισσότερο περνάει στο κόλον Στο κόλον, μέρος του Ο 2 απορροφάται και το Η 2, το Η 2 S, το CO 2 και το CH 4 που παράγεται από τα κολοβακτηρίδια από υδατάνθρακες και άλλα στοιχεία που προστίθενται σε αυτόν Στη συνέχεια αποβάλλεται πομπωδώς ως αέρια (flatus) Η οσμή οφείλεται κυρίως στα σουλφίδια (θειούχα) Ο όγκος του αερίου που βρίσκεται συνήθως στο ανθρώπινο γαστρεντερικό σωλήνα είναι περίπου 200 ml Η ημερήσια παραγωγή αερίων είναι ml Σε μερικά άτομα, το αέριο των εντέρων μπορεί να προκαλέσει: κράμπες, βορβορυγμούς και δυσφορία

176 gastrocolic reflex Η διάταση του στομάχου από τις τροφές πυροδοτεί τις συσπάσεις ορθού και συχνά την επιθυμία για αφόδευση Η απάντηση αυτή ονομάζεται gastrocolic reflex (αντανακλαστικό), και ενδεχομένως ενισχύεται από τη δράση της γαστρίνης στο παχύ έντερο Λόγω της απάντησης αυτής, η αφόδευση (defecation ) μετά τα γεύματα είναι ο κανόνας στα παιδιά Στους ενήλικες, οι παράγοντες cultural) παίζουν σημαντικό ρόλο στον καθορισμό του χρόνου αφόδευσης

177 Πως εμποδίζεται η συνεχής διαφυγή κοπράνων από το ορθό? Με την τονική σύσπαση 1. Του έσω σφιγκτήρα του πρωκτού - κυκλοτερείς λείες μυικές ίνες 2. Του έξω σφιγκτήρα του πρωκτού - γραμμωτές μυικές ίνες - ελέγχεται από το αιδοιϊκό νεύρο - βρίσκεται υπό τον έλεγχο της βούλησης

178

179

180