Γαστρεντερικές εκκρίσεις. Σωτήρης Ζαρογιάννης Επίκ. Καθηγητής Φυσιολογίας Εργαστήριο Φυσιολογίας Τμήμα Ιατρικής Π.Θ /11/2016

Transcript

1 Γαστρεντερικές εκκρίσεις Σωτήρης Ζαρογιάννης Επίκ. Καθηγητής Φυσιολογίας Εργαστήριο Φυσιολογίας Τμήμα Ιατρικής Π.Θ /11/2016 Φυσιολογία Συστημάτων Ακαδημαϊκό Ετος

2 Φυσιολογία του Ανθρώπου. 8 η Εκδοση. Vander, Sherman, Luciano, Τσακόπουλος. Εκδόσεις Πασχαλίδη Ανατομία γαστρεντερικού συστήματος Στόμα Οισοφάγος Στομάχι Δωδεκαδάκτυλος Νήστιδα Ειλεός Τυφλό Κόλον Ορθό Πρωκτός

3 Ανατομία γαστρεντερικού Φυσιολογία του Ανθρώπου. 8 η Εκδοση. Vander, Sherman, Luciano, Τσακόπουλος. Εκδόσεις Πασχαλίδη συστήματος Σφιγκτήρες (μυϊκοί δακτύλιοι): Ανω & Κάτω οισοφαγικός Πυλωρός Ειλεοτυφλική βαλβίδα Εσω & έξω σφιγκτήρας πρωκτού

4 Φυσιολογία του Ανθρώπου. 8 η Εκδοση. Vander, Sherman, Luciano, Τσακόπουλος. Εκδόσεις Πασχαλίδη Εκκρίσεις σιελογόνων αδένων Σίελος από 3 ζεύγη σιελογόνων αδένων Οργανικά συστατικά (π.χ. Αμυλάση, λιπάση, ριβονουκλεάση) Αντιμικροβιακά (π.χ. Λυσοζύμη, IgA) Λιπαντικά (π.χ. Βλεννίνες για λίπανση βλωμού της τροφής) Υπότονο (σε σχέση με το πλάσμα) υγρό με αλκαλικό ph Πλούσια αγγείωση! μεγάλη δραστηριόττητα-παραγωγή σιέλου

5 Εκκρίσεις σιελογόνων αδένων Η παραγωγή άρχεται στα λοβία και κατά τη διέλευση από τους σιελογόνους πόρους τροποποιείται η σύσταση του σιέλου Παραγωγή ml σιέλου ημερισίως

6 Εκκρίσεις σιελογόνων αδένων Λειτουργίες του σιέλου Διευκόλυνση κατάποσης Διατήρηση υγρής στοματικής κοιλότητας Διαλύει τα μόρια που διεγείρουν τους γευστικούς κάλυκες Καθαρισμός δοντιών Διευκόλυνση ομιλίας Αλκαλοποίηση παλινδρομούντος γαστρικού οξέος στον οισοφάγο Ganong s Ιατρική Φυσιολογία, BarreW, Brooks, Boitano and Barman. Εκδόσεις Πασχαλίδης 2014

7 Ανατομία του στομάχου

8 Γαστρικές εκκρίσεις Ο στόμαχος είναι πλούσιος σε αιματική και λεμφική παροχή Η παρασυμπαθητική νεύρωση παρέχεται από το πνευμονογαστρικό νεύρο και η συμπαθητική από το κοιλιακό πλέγμα Ganong s Ιατρική Φυσιολογία, BarreW, Brooks, Boitano and Barman. Εκδόσεις Πασχαλίδης 2014

9 Γαστρικές εκκρίσεις Ο γαστρικός βλεννογόνος περιέχει πολλούς βαθείς αδένες που εκβάλλουν σε κοινό θάλαμο (γαστρικό βοθρίο) Οι αδένες περιέχουν τοιχωματικά κύτταρα (οξυντικά) που εκκρίνουν υδροχλωρικό οξύ και ενδογενή παράγοντα καθώς και θεμέλια κύτταρα (ζυμογόνα, πεπτικά) που εκκρίνουν πεψινογόνα. Ganong s Ιατρική Φυσιολογία, BarreW, Brooks, Boitano and Barman. Εκδόσεις Πασχαλίδης 2014 Αναμειγνύονται με τη βλέννη που παράγεται στα αυχενικά κύτταρα. Η βλέννη εκκρίνεται με διττανθρακικά.

10 Γαστρικές εκκρίσεις

11 Γαστρικές εκκρίσεις Περιεχόμενα γαστρικού χύμού Κατιόντα: Na +, K +, Mg +2, H + Ανιόντα: Cl -, HPO -2 4, SO -2 4 Πεψίνες Λιπάση Βλέννη Ενδογενής παράγοντας Ganong s Ιατρική Φυσιολογία, BarreW, Brooks, Boitano and Barman. Εκδόσεις Πασχαλίδης 2014

12 Ρύθμιση έκκρισης γαστρικού οξέως Ganong s Ιατρική Φυσιολογία, BarreW, Brooks, Boitano and Barman. Εκδόσεις Πασχαλίδης 2014

13 Ρύθμιση έκκρισης γαστρικού οξέος

14 Φραγμός διάχυσης στην επιφάνεια του γαστρικού βλενογόννου

15 Ρύθμιση έκκρισης γαστρικού οξέος και γαστρίνης Στην κεφαλική φάση της γαστρικής έκκρισης η αρχική πνευμονογαστρική διέγερση οδηγεί σε απελευθέρωση ακετυλοχολίνης και εκλυτικού πεπτιδίου της γαστρίνης (GRP) και έτσι ξεκινά η οξεο-εκκριτική λειτουργία Κατάποση τροφής οδηγεί σε σημαντική έκκριση γαστρίνης ενώ η διάταση του στομάχου οδηγεί σε διέγερση τασεοϋποδοχέων που διεγείρουν ένα πνευμονοπνευμονογαστρικό αντανακλαστικό και τοπικά αντανακλαστικά που αυξάνουν την έκκριση Ganong s Ιατρική Φυσιολογία, BarreW, Brooks, Boitano and Barman. Εκδόσεις Πασχαλίδης 2014

16 Ρύθμιση έκκρισης γαστρικού οξέος και γαστρίνης Η παρουσία της τροφής στο στομάχι ρυθμίζει τη οξύτητα του και μπορεί να λειτουργήσει και σαν ανασταλτικό παλίνδρομο ερέθισμα σύστημα αρνητικής ανάδρασης δευτερογενώς της έκκρισης σωματοστατίνης Η σωματοστατίνη αναστέλλει τα G και ECL κύτταρα καθώς και την έκκριση των τοιχωματικών κυττάρων Ετσι τερματίζεται η γαστρική έκκριση μετά τη μετακίνηση του γεύματος από το στόμαχο στο λεπτό έντερο Ganong s Ιατρική Φυσιολογία, BarreW, Brooks, Boitano and Barman. Εκδόσεις Πασχαλίδης 2014

17 Ελεγχος έκκρισης οξέος κατά την κεφαλική και γαστρική φάση

18 Γαστρική φάση έκκρισης γαστρικού οξέος

19 Παγκρεατική έκκριση Πόρος του Santorini Φύμα του Vater & σφιγκτήρας του Oddi Ganong s Ιατρική Φυσιολογία, BarreW, Brooks, Boitano and Barman. Εκδόσεις Πασχαλίδης 2014

20 Παγκρεατική έκκριση Το παγκρεατικό υγρό είναι αλκαλικό ([HCO3-] = 113 meq/l) και εξουδετερώνει το γαστρικό οξύ στο δωδεκαδάκτυλο. Μέχρι ο χυμός να φτάσει στη νήστιδα το ph έχει γίνει ουδέτερο. Εκκρίνονται περίπου 1500 ml/ημέρα. Ganong s Ιατρική Φυσιολογία, BarreW, Brooks, Boitano and Barman. Εκδόσεις Πασχαλίδης 2014

21 Παγκρεατική έκκριση Ganong s Ιατρική Φυσιολογία, BarreW, Brooks, Boitano and Barman. Εκδόσεις Πασχαλίδης 2014 Πλήθος προενζύμων που ενεργοποιούνται στον αυλό του εντέρου Ενεργοποιούνται από την θρυψίνη (που αρχικά απελευθερώνεται σαν θρυψινογόνο) Στο πάγκρεας περιέχεται και αναστολέας της θρυψίνης προς αποφυγή αλυσιδωτών αντιδράσεων σε περίπτωση απελευθέρωσής της στο πάγκρεας Π.χ. Η φωσφολιπάση Α2 σχηματίζει λυσο-φωσφαδιτυλοχολίνη που καταστρέφει τις κυτταρικές μεμβράνες

22 Παγκρεατική έκκριση

23 Παγκρεατική έκκριση Διέγερση έκκρισης πρωτεϊνών από κύτταρο των παγκρεατικών αδενοκυψελών Εκκριση HCO - 3 από κύτταρα του παγκρεατικού πόρου

24 Παγκρεατική έκκριση

25 Ρύθμιση παγκρεατικής έκκρισης Η έκκριση παγκρεατικού υγρού βρίσκεται υπό ορμονικό έλεγχο Η εκκριματίνη (S κύτταρα) δρώντας στους παγκρεατικούς πόρους προκαλεί έκκριση άφθονου πολύ αλκαλικού παγκρεατικού υγρού με μικρή ποσότητα ενζύμων (camp) Η χολοκυστοκινίνη (I κύτταρα) δρα στα κυψελιδωτά κύτταρα για να προκαλέσει απελευθέρωση παγκρεατικού υγρού πλούσιο σε ένζυμα αλλά μικρού όγκου υγρού (PLC). Παρόμοια η δράση της ακετυλοχολίνης.

26 Ορμονική ρύθμιση παγκρεατικής έκκρισης

27 Φάσεις παγκρεατικής έκκρισης

28 Εκκριση της χολής

29 Εκκριση της χολής

30 Εκκριση της χολής

31 Εκκριση της χολής Τα χολικά οξέα είναι σημαντικά για την απορρόφηση των λιπών Παράλληλα μέσω της χολής αποβάλλονται λιποδιαλυτά τελικά προϊόντα καθώς και χοληστερόλη Η χολή αποτελείται από χολικά οξέα, χολοχρωστικές, και άλλα διαλυμένα συστατικά σε ένα αλκαλικό διάλυμα ηλεκτρολυτών Ganong s Ιατρική Φυσιολογία, BarreW, Brooks, Boitano and Barman. Εκδόσεις Πασχαλίδης 2014

32 Εκκρίνονται 500 ml καθημερινά Εκκριση της χολής Εντεροηπατική κυκλοφορία Τα χολικά οξέα συντίθεται από χοληστερόλη και εκκρίνονται συζευγμένα με γλυκίνη ή ταυρίνη στη χολή Το χολικό οξύ και το χηνοδεοξυχολικό οξύ είνα τα δύο κύρια χολικά οξέα Τα δευτερογενή (δεοξυχολικό και λιθοχολικό) παράγονται με μετατροπή των βασικών από βακτήρια στο κόλον. Ganong s Ιατρική Φυσιολογία, BarreW, Brooks, Boitano and Barman. Εκδόσεις Πασχαλίδης 2014

33 Λειτουργίες των χολικών οξέων Γαλακτοματοποίηση των λιπών σε συνεργασία με τα φωσφολιπίδια και τα μονογλυκερίδια, μια διαδικασία προετοιμασίας πριν την απορρόφηση τους στο λεπτό έντερο Αμφιπαθητικά (μια υδρόφοβη και μια υδρόφιλη περιοχή) Τα χολικά οξέα σχηματίζουν κυλινδρικούς δίσκους, τα μικύλλια (υδρόφιλη περιοχή προς τα έξω και υδρόφοβη προς τα μέσα) Κρίσιμη συγκέντρωση μικυλλίων 90-95% των χολικών αλάτων απορροφώνται από το λεπτό έντερο Ganong s Ιατρική Φυσιολογία, BarreW, Brooks, Boitano and Barman. Εκδόσεις Πασχαλίδης 2014

34 Λειτουργίες των χολικών οξέων Απορρόφηση από το λεπτό έντερο Κυρίως στον τελικό ειλεό με συμμεταφορά Na + - χολικών αλάτων. Το υπόλοιπο μεταβολίζεται στο κόλον από βακτήρια και το λιθοχολικό οξύ κυρίως αποβάλλεται Φυσιολογικός ρυθμός παραγωγής είναι gr/ημέρα. Ολόκληρο το απόθεμα (3.5 gr) ανακυκλώνεται 6-8 φορές την ημέρα. Ganong s Ιατρική Φυσιολογία, BarreW, Brooks, Boitano and Barman. Εκδόσεις Πασχαλίδης 2014

35 Εκκριση της χολής

36 Απέκκριση χολερυθρίνης

37 Ρύθμιση εισόδου χολής στο λεπτό έντερο

38 Εντερικό υγρό & μεταφορά ηλεκτρολυτών

39 Εντερικό υγρό & μεταφορά ηλεκτρολυτών

40 Εντερικό υγρό & μεταφορά ηλεκτρολυτών Λεπτό έντερο και κόλον Ηλεκτροουδέτερη απορρόφηση αλατιού Κόλον (κυρίως κατιόν) Ηλεκτρογενής απορρόφηση νατρίου Λεπτό έντερο και κόλον Εκκριση χλωρίου Ganong s Ιατρική Φυσιολογία, BarreW, Brooks, Boitano and Barman. Εκδόσεις Πασχαλίδης 2014

41 Υλικό για μελέτη Vander Φυσιολογία του ανθρώπου Ganong Κεφάλαιο 17 Ιατρική Φυσιολογία Κεφάλαιο 25, 28