Γαστρική φάση (γαστρικής έκκρισης)

Transcript

1 Γαστρική φάση (γαστρικής έκκρισης) Αρχίζει με την είσοδο τροφής στο στόμαχο Η τροφή, όταν καταπίνεται στο στόμαχο, ιδιαίτερα οι πρωτεϊνες, διεγείρει: τους ενδογενείς γαστρικούς νευρώνες και την έκλυση (απελευθέρωση) της ορμόνης γαστρίνη Η γαστρίνη: είναι πεπτίδιο εκκρίνεται στο αίμα από τα κύτταρα G του βλεννογόνου του γαστρικού άντρου είναι το κύριο ενδοκρινικό ερέθισμα της γαστρικής έκκρισης

2 Πλέγματα του εντέρου - Plexus of lumen gut Auerbach's plexus (or myenteric plexus) παρέχει κινητική εννεύρωση και στα δύο μυικά στρώματα του εντέρου Εχει παρασυμπαθητική και συμπαθητική είσοδο Meissner's plexus Εχει μόνο παρασυμπαθητικές ίνες Παρέχει εκριτικοκινητική εννεύρωση στον πλησιέστερο βλεννογόνου του εντερικού αυλού

3 Satiety signals Αίσθημα κορεσμού Περιλαμβάνουν: cholecystokinin (CCK) glucagon-like peptide-1 (GLP-1) and peptide YY (PYY) Προέρχονται από τη γαστρεντερική οδό κατά τη διάρκεια του γεύματος και μέσω του vagus nerve (Πνευμονογαστρικού νεύρου X συζυγία) Φθάνουν στον πυρήνα tractus solitarius (NTS) στο στέλεχος του εγκεφάλου CCK: διεγείρει την έκκριση γλυκαγόνης

4 Glucagon-like peptide-1 (GLP-1) binds to pancreatic β cells and stimulates insulin secretion. Analogues of GLP-1 may be helpful in the treatment of type 2 diabetes mellitus PYY, peptide, released by cells in the ileum and colon in response to feeding and acts as an anorexigen

5 Διάρροια - επιπτώσεις Απώλεια Κ + και HCO 3-, που εκκρίνονται από το κόλον Υποκαλιαιμία Οξέωση Αφυδάτωση (απώλεια ΝaCl και Η 2 Ο)

6

7 Synthetic function of large intestine Bacterial flora of large intestine synthesizes: folic acid vit B12 and vit K By this function, large intestine contributes: in erythropoietic activity and blood clotting mechanism

8 Κύτταρα γαστρικών αδένων Κύρια κύτταρα Εκκρίνουν πεψινογόνο (προένζυμο) που ενεργοποιείται στο ένζυμο της πεψίνης Η πεψίνη διασπά τις πρωτεϊνες Καλυπτήρια ή τοιχωματικά Παράγουν γαστρικά οξέα Παράγουν ενδογενή παράγοντα Βλεννώδη κύτταρα Παράγουν βλέννα Προστατεύουν τον βλεννογόνο από τα οξέα και την πεψίνη G-κύτταρα Παράγουν γαστρίνη Κυρίως στην πυλωρική μοίρα Η υπερβολική παραγωγή γαστρικού οξέως και παράλληλα μειωμένη βλέννα οδηγεί σε έλκος στομάχου.

9

10 3 στάδια: Στάδια κατάποσης στοματικό (εκούσιο και ελεγχόμενο) φαρυγγικό και οισοφαγικό (ακούσιο και μη ελεγχόμενο από τη θέληση του ατόμου) ανάλογα με το σημείο στο οποίο βρίσκεται ο προωθούμενος βλωμός

11 Κατά τη διάρκεια της κατάποσης (3) Προστασία από την εισρρόφηση Ο αναπνευστικός σωλήνας προστατεύεται από την επιγλωττίδα που απωθεί παθητικά την τροφή μακριά από το στόμιο του λάρυγγα Πως αυτό επιτυγχάνεται?? Απ: Με την ενεργό προς τα πάνω κίνηση του λάρυγγα και Με σύσπαση της γλωττίδας Ετσι, αποφεύγεται η εισρρόφηση (είσοδος τροφής στους αεραγωγούς)

12 ΡΥΘΜΙΣΗ ΕΚΚΡΙΣΗΣ HCl Πνευμονογαστρικό ν. -Χ

13 O σίελος Είναι υπότονο διάλυμα με αλκαλικό ph, σε σχέση με το πλάσμα Το ph είναι συνήθως περίπου 6.64, οι δε μεταβολές του εξαρτώνται από τη συγκέντρωση των διττανθρακικών (HCO 3 - ) στο αίμα Το αλκαλικό ph εξουδετερώνει γαστρικές εκκρίσεις που τυχόν παλινδρομούν στον οισοφάγο Βοηθάει στη γεύση, τη μάσηση και την κατάποση των τροφών, καθώς, λιπαίνει και μαλακώνει, τις τροφές έτσι ώστε η γλώσσα να μπορεί να τις διαμορφώσει σε μπάλες (βλωμούς) πριν απ την κατάποση

14 Σίελος (4) Πως διεγείρεται η έκκριση? Το απαγωγό σκέλος του αντανακλαστικού είναι: τμήμα του Παρασυμπαθητικού και πορεύεται μαζί με την VII και ΙΧ εγκεφαλική συζυγία μέχρι τους σιελογόνους αδένες Η διέγερση του Παρασυμπαθητικού ευνοεί την ταχεία έκκριση σιέλου (πλούσιο σε ένζυμα) Φάρμακα που εμποδίζουν την παρασυμπαθητική νευροδιαβίβαση αναστολή έκκρισης σιέλου ξηροστομία

15 Κύτταρα γαστρικών αδένων Κύρια κύτταρα Καλυπτήρια ή τοιχωματικά Βλεννώδη κύτταρα G-κύτταρα Προσοχή!!! Εκκρίνουν πεψινογόνο (προένζυμο) που ενεργοποιείται στο ένζυμο της πεψίνης Η πεψίνη διασπά τις πρωτεϊνες Παράγουν γαστρικά οξέα (HCl) Παράγουν ενδογενή παράγοντα (Castle) Παράγουν βλέννα Προστατεύουν τον βλεννογόνο από τα οξέα και την πεψίνη Παράγουν γαστρίνη Κυρίως στην πυλωρική μοίρα Η υπερβολική παραγωγή γαστρικού οξέως και παράλληλα μειωμένη βλέννα οδηγεί σε έλκος στομάχου.

16 Παθοφυσιολογία - Η γαστρίνη Είναι πολυπεπτιδική ορμόνη που εκκρίνεται από τα G κύτταρα του άντρου του στομάχου και τα εγγύς κύτταρα του 12/δακτύλου Διεγείρει την παραγωγή γαστρικού οξέος, την κινητικότητα του άντρου και την έκκριση πεψίνης και ενδογενούς παράγοντος Τα επίπεδα της γαστρίνης αυξάνουν με την πρόσληψη τροφής (πρωτεϊνη, αμινοξέα) και την ηλικία, ελαττώνονται με την έκκριση γαστρικού οξέος και αυξάνονται επί υποχλωρυδρίας Η βασική παραγωγή, του γαστρικού οξέος σχετίζεται αντιστρόφως ανάλογα προς τα επίπεδα της γαστρίνης. Νευροενδοκρινικοί όγκοι που σχετίζονται με το σύνδρομο Zollinger Ellison χαρακτηρίζονται από υψηλές τιμές γαστρίνης, γαστρικού οξέος και πολλαπλά έλκη πεπτικού

17 Γαστρικό οξύ Συστατικά γαστρικών εκκρίσεων Ενδογενείς παράγοντες Πεψινογόνο Βλέννα Περιεχόμενο γαστρικού χυμού (σε νηστεία) Κατιόντα: Νa +, K +, Mg 2+, H + (ph = 3 περίπου) Ανιόντα: Cl -, HPO 4 2-, SO 4 2- Πεψίνες Λιπάση Ενδογενής παράγοντας

18 Γαστρικό οξύ (2) Που οφείλεται η παραγωγή πρωτονίων στο κύτταρο? απ: στη διάσπάση του ανθρακικού οξέος (HCO 3) Πως δημιουργείται το HCO 3? απ: από την αντίδραση CO 2 + H 2 0 = HC0 3 Ποιό ένζυμο καταλύει την αντίδραση C0 2 + H 2 O? απ: η καρβονική ανυδράση Παράγονται επίσης και HCO 3-, τα οποία μόρια: μεταφέρονται έξω από τα καλυπτήρια κύτταρα του στομάχου εισέρχονται στη κυκλοφορία του αίματος, με αποτέλεσμα το γαστρικό φλεβικό αίμα να γίνεται πιό αλκαλικό σε σύγκριση με αυτό της συστηματικής κυκλοφορίας

19 Ρύθμιση έκκρισης γαστρικού οξέος και πεψίνης από διαλυτούς μεσολαβητές και νευρικά σήματα Η γαστρίνη εκλύεται από τα G κύτταρα στο άντρο, ως απάντηση στο GRP Οδεύει μέσω της κυκλοφορίας για να επηρεάσει τη δράση των ECL και των τοιχωματικών κυττάρων Τα ECL κύτταρα εκλύουν ισταμίνη Η ισταμίνη ενεργοποιεί την έκκριση των τοιχωματικών κυττάρων, μέσω δεσμεύσής της στους Η 2 υποδοχείς ισταμίνης Η Ach (ακετυλοχολίνη) απελευθερώνεται από τις νευρικές απολήξεις στον πυθμένα του στομάχου, είναι αγωνιστής των ELC, βασικών και τοιχωματικών κυττάρων Η απελευθέρωση της γαστρίνης είναι αρνητικά ρυθμισμένη από την ενδοαυλική οξύτητα μέσω της έκλυσης σωματοστατίνης από το D κύτταρα του άντρου GRP: νευροδιαβιβαστής ή bombencin (ορμόνη) ECL: εντεροχρωμοφινικά κύτταρα

20 Αγωνιστές των τοιχωματικών κυττάρων του στομάχου Γαστρίνη Ισταμίνη Ακετυλοχολίνη Δεσμεύεται εκάστη σε διαφορετικούς υποδοχείς Γαστρίνη και ακετυλοχολίνη: Προάγουν την έκκριση αυξάνοντας τις ενδοκυττάριες [ Ca 2+ ] Ισταμίνη Αυξάνει το camp

21 Προϊόντα έκκρισης των διαφόρων κυττάρων του γαστρικού βλεννογόνου

22 The H+/K+ ATPase Tα τοιχωματικά κύτταρα του στομάχου (parietal cells) χρησιμοποιούν την αντλία (pump) H + /K + ATPase για έκκριση γαστρικού χυμού Τα τοιχωματικά κύτταρα μεταφέρουν ιόντα Η + από τα κύτταρα που έχουν υψηλότερη συγκέντρωση στο γαστρικό υγρό με χαμηλότερη συγκέντρωση Ετσι, διαμορφώνεται το ph του στομάχου

23 Hydrochloric acid (HCI) - λειτουργίες Επάγει τη μετατροπή του πεψινογόνου σε πεψίνη Επάγει την αποδόμησης πρωτεϊνών Μικροβιοκτόνο Μετατρέπέι τα ions (Fe +3 ) σε ferrous ions (Fe +2 ) τα οποία μπορούν να απορροφηθούν και να χρησιμοποιηθούν στη σύνθεση της hemoglobin (Hb) Επάγει την απορρόφησης Ca ++ και Fe ++ Επάγει τις εκκρίσεις: παγκρέατος, χολής και εντέρου Παρέχει το βέλτιστο ph για τη δράση των πεψινών Βοηθά στη διάσπαση του συνδετικού ιστού και των μυικών ινών των τροφών

24 Ενδογενής Παράγοντας Γλυκοπρωτεΐνη Εκκρίνεται από τα καλυπτήρια -εμβόλιμα - κύτταρα του στομάχου (τοιχωματικά parietal) Συνδέεται με τη βιτ. Β12 επιτρέποντας έτσι την απορρόφησή στους στον τελικό ειλεό Η βιταμίνη Β12 στο στομάχι ενώνεται με τον ενδογενή παράγοντα, Castle (IF intrinsic factor), που παράγεται από τα καλυκοειδή κύτταρα του θόλου του στομάχου Απελευθερώνεται ως απόκριση στα ίδια ερεθίσματα που προκαλούν και την έκκριση HCl από τα εμβόλιμα κύτταρα. H έκκρισή του είναι η μοναδική (?) γαστρική λειτουργία η οποία έχει ουσιαστική σπουδαιότητα για την ανθρώπινη ζωή

25

26 Ελεγχος της γαστρικής έκκρισης Κατά τη διάρκεια του γεύματος η έκκριση του γαστρικού οξέος διαιρείται σε 3 φάσεις Κεφαλική φάση Γαστρική φάση Εντερική φάση

27 Διέγερση καλυπτηρίων κυττάρων Στα καλυπτήρια κύτταρα Η έκκριση οξέος διεγείρεται από: Τα νεύρα του παρασυμπαθητικού Τους ενδογενείς νευρώνες και Τη γαστρίνη, που κυκλοφορεί στο αίμα ( Secretin: ορμόνη, από το 12/λο εκκρίνεται όταν πέφτει το ph Υπάρχει επίσης και παρακρινικός έλεγχος Ασκείται από τη διεγερτική επίδραση της ισταμίνης Η ισταμίνη Εκκρίνεται από το γαστρικό βλεννογόνο Δρα στους Η 2 υποδοχείς των καλυπτηρίων κυττάρων

28 Αδένες του παγκρέατος \ μικτός Εξωκρινής μοίρα Παράγει το παγκρεατικό υγρό Εχει ένζυμα για την πέψη λευκωμάτων, λιπών και υδατανθράκων Εκβάλλει στο 12/λο με 2 εκφορητικούς πόρους Ενδοκρινής μοίρα Νησίδια Langerhans ανάμεσα στις αδενοκυψέλες Εκκρίνουν ινσουλίνη (ρυθμίζει τους CHO) Στην ουρά του παγκρέατος 4 είδη κυττάρων εκκρίνουν: A (glucagon) B (Insulin) & D (Somatostatin)* F (pagreatic polypeptide, PP) * Μειώνει τη λειτουργία του ΓΕΣ

29 Διέγερση του παρασυμπαθητικού και συμπαθητικού Διέγερση του παρασυμπαθητικού Διεγείρει την παγκρεατική έκκριση Διέγερση του συμπαθητικού Αναστέλλει την παγκρεατική έκκριση Σημ: Διαφορά εξωκρινούς μοίρας παγκρέατος και σιελογόνων αδένων: Στους σιελογόνους αδένες, Η διέγερση τόσο του συμπαθητικού όσο και του παρασυμπαθητικού έχουν διεγείρουν την έκκριση σιέλου

30 Εκκριση παγκρέατος Είναι αλκαλική Ετσι, εξουδετερώνεται το γαστρικό οξύ που εισέρχεται στο 12/δάκτυλο Υπάρχει ισορροπία μεταξύ των Η + (που εκκρίνονται από τον στόμαχο) και των HCO - 3, που εκκρίνονται από το πάγκρεας Τι επιτυγχάνεται με την ισορροπία μεταξύ Η + και HCO - 3? Φυσιολογικά, δεν θα μεταβληθεί το ph του αρτηριακού αίματος Οι παγκρεατικές εκκρίσεις κοντά στις αδενοκυψέλες έχουν [HCO - 3] κατά μήκος των παγκρεατικών πόρων έχουν [HCO - 3], επειδή το HCO - 3 ανταλλάσσεται με Cl - το ph

31 Ενζυμα παγκρέατος (1) Πρωτεάσες και πεπτιδάσες Παγκρεατική αμυλάση Λιπάση και εστεράση της χοληστερόλης

32 Πως προστατεύεται το πάγκρεας από την αυτοπεψία? - Με: Την έκκριση προδρόμων ανενεργών μορφών των ενζύμων χυμοθρυψινογόνο και θρυψινογόνο και την παρουσία του αναστολέα της θρυψίνης Τα ενεργά ένζυμα (χυμοθρυψίνη και θρυψίνη) καταλύουν την αντίδραση διάσπασης των πρωτεϊνών της τροφής σε μικρά πεπτίδια Η διαδικασία αυτή είναι επαρκής για τη διάσπαση των πρωτεϊνών, ακόμη και επί απουσίας της γαστρικής πεψίνης

33 Λιπάση και Εστεράση της χοληστερόλης Παράγουν: μονογλυκερίδια, ελεύθερα λιπαρά οξέα και χοληστερόλη από τα τριγλυκερίδια και τους εστέρες της χοληστερόλης Η διάσπαση των λιπιδίων εξαρτάται επίσης και από: την γαλακτωματοποιό δράση των χολικών αλάτων

34 Ελεγχος της παγκρεατικής έκκρισης Πως διεγείρεται η παγκρεατική έκκριση? Απ: από την είσοδο της τροφής στο λεπτό έντερο έκλυση 2 πεπτιδικών ορμονών του εντέρου Η παρουσία οξέος στο 12/δάκτυλο διεγείρει την έκκριση εκκριματίνης έκκριση μεγάλου όγκου υγρού πλούσιο σε HCO Μόρια της τροφής (πρωτεϊνες, λιπίδια) έκλυση χολοκυστοκινίνης ενεργοποίηση και παραγωγή έκκρισης ενζύμων Διέγερση νεύρων του Παρασυμπαθητικού έκκριση (μικρής πόσότητας) παγκρεατικού υγρού (πλούσιο σε ένζυμα) Προφανώς συνδέεται με την κεφαλική και γαστρική φάση της παγκρεατικής έκκρισης, η οποία προηγείται της εισόδου τροφής στο έντερο (εντερική φάση)

35 Εκκριματίνη Επιθηλιακά κύτταρα πόρων (έκκριση υγρού συστατικού, Να +, ΗCO - 3 και Η 2 Ο) Τα επιθηλιακά κύτταρα των παγκρεατικών πόρων διαθέτουν υποδοχείς για την CCK, Ach και σεκρετίνη Η σεκρετίνη: εκκρίνεται από τα S κύτταρα του 12/λου είναι βασικός διεγέρτης της έκκρισης του πλούσιο σε HCO - 3 παγκρεατικού υγρού εκκρίνεται σε απάντηση της παρουσίας Η + στον αυλό του εντέρου σηματοδότηση της άφιξης όξινου χυμού από το στόμαχο Η δράση της ενισχύεται από την CCK και την ACh Για τη διασφάλιση της δράσης των παγκρεατικών λιπασών (αναστέλλεται η δράση της σε χαμηλό ph) ο όξινος χυμός θα πρέπει να εξουδετερωθεί ταχέως από τα προερχόμενα εκ του παγκρεατικού υγρού ιόντα HCO - 3

36 Ορμονική ρύθμιση παγκρεατικής έκκρισης διττανθρακικών (HCO3 - )

37 Περίληψη Η παγκρεατική έκκριση περιέχει HCO 3 - (για την εξουδετέρωση των Η + που παράγονται στο στόμαχο) και ένζυμα για την πέψη των υδατανθράκων, πρωτεϊνών και λιπιδίων Το παγκρεατικό υγρό είναι ισότονο και παράγεται σε 2 φάσεις Τα κυψελιδωτά κύτταρα εκκρίνουν τα ενζυμικά συστατικά Τα κεντρο-κυψελιδωτά και τα επιθηλιακά κύτταρα των παγκρεατικών πόρων εκκρίνουν υγρό που περιέχει ΗCO 3 - Η σύνθεση του παγκρεατικού υγρού τροποποιείται από τα επιθηλιακά κύτταρα που επενδύουν τους παγκρεατικούς πόρους

38 Λειτουργίες της Χολής Γαλακτοματοποίηση λιπών αύξηση επιφανειακής τάσεως λιπών μικρά μεγέθη αύξηση επιφανείας δράση λιπάσης διευκόλυνση πέψης λιπών Διευκόλυνση απορρόφησης χολικών οξέων, ΧΣΤ, και άλλων λιπιδίων σχηματισμός μικυλλίων Διευκόλυνση απορρόφησης λιποδιαλυτών βιταμινών: A, D, E, K Διέγερση έκκρισης χολής

39 ΑΛΛΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΠΟΥ ΑΠΕΚΚΡΙΝΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗ ΧΟΛΗ Η χοληστερόλη και η αλκαλική φωσφατάση Σε ασθενείς με ίκτερο λόγω ενδοηπατικής ή εξωηπατικής απόφραξης του χοληφόρου πόρου, τα επίπεδα των δύο αυτών ουσιών στο αίμα συνήθως αυξάνουν Μία πολύ μικρότερη αύξηση γίνεται γενικά αντιληπτή όταν ο ίκτερος οφείλεται σε μη αποφρακτική ηπατοκυτταρική νόσο Η φλοιοεπινεφριδιακές και οι στεροειδείς ορμόνες και ένας αριθμός φαρμάκων απεκκρίνονται στη χολή και στη συνέχεια επαναρροφώνται (εντεροηπατική κυκλοφορία)

40 Σύσπαση χοληδόχου κύστης CCK Εκλύεται σε απάντηση μικρών πεπτιδίων και λιπαρών οξέων στο 12/λο Διεγείρει τη χοληδόχο κύστη έκκριση χολής γαλακτοποίηση (emulsification) και απορρόφηση λιπιδίων στο 12/λο Προκαλεί σύσπαση της χοληδόχου κύστης και χάλαση του σφιγκτήρα του Odd Ach Προκαλεί σύσπαση της χοληδόχου κύστης

41 Χολικά άλατα Είναι αμφιπαθητικά (amphipathic) μόρια Εχουν υδρόφιλη και υδρόφοβη περιοχή Σε υδατικό διάλυμα προσανατολίζονται γύρω από τα σταγονίδια των λιπιδίων και διατηρούν τα λιποσταγονίδια διασκορπισμένα (emulcification) Βοηθούν στην εντερική πέψη και απορρόφηση των λιπιδίων με τη γαλακτομαποίηση και διάλυση αυτών σε μικήλλια (micelles)

42 Οδοί βιοσύνθεσης χολικών οξέων

43 Χολοχρωστικές χολερυθρίνη Προσδίδουν στη χολή κιτρινο-πράσινο χρώμα Η κυρία χρωστική είναι η χολερυθρίνη Είναι προϊόν αποδόμησης της πορφυρίνης Η πορφυρίνη απελευθερώνεται από την αίμη της Hb των ερυθροκυττάρων κατά τη λύση τους από το ΔΕΣ σύστημα μονοκυττάρων φαγοκυττάρων (σπλήνας, ήπαρ, μυελός των οστών) Τα ερυθροκύτταρα λύονται όταν ολοκληρώσουν τον κύκλο ζωής (120 ημέρες) ή όταν καταστραφούν (αιμόλυση) Το φλεβικό αίμα από το σπλήνα εισέρχεται στην πυλαία φλέβα ήπαρ

44 Bilirubin - χολερυθρίνη Ασύνδετη μη συνεζευγμένη - Unconjugated Αδιάλυτη στο ύδωρ Ισχυρή σύνδεση με αλβουμίνη Δεν μπορεί να απεκκριθεί στα ούρα Είναι τοξική Συνεζευγμένη- Conjugated Υδατοδιαλυτή Χαλαρή σύνδεση με αλβουμίνη Απεκκρίνεται στα ούρα Μη τοξική

45 Χολερυθρίνη Εμφανίζει μικρή διαλυτότητα στο ύδωρ Μεταφέρεται στο πλάσμα συνδεδεμένη με αλβουμίνη Στα ηπατοκύτταρα συνδέεται με γλυκουρονικό οξύ και καθίσταται υδροδιαλυτή πρiν εκκριθεί στα ηπατικά σωληνάρια και στους ηπατικούς πόρους Τα βακτηρίδια του εντέρου μετατρέπουν το γλυκουρονίδιο της χολερυθρίνης σε ουροχολινογόνο Τύχη του ουροχολινογόνου: Μια ποσότητα επαναρροφάται από το έντερο και εισέρχεται στη χολή Μια άλλη ποσότητα στα ούρα Το ουροχολινογόνο που δεν απορροφάται απεκκρίνεται στα κόπρανα ως κοπροχολινογόνο

46 Ικτερος Αύξηση χολερυθρίνης στο αίμα Αποκαλύπτεται κλινικά (δέρμα, επιπεφυκότες) όταν η τιμή της χολερυθρίνης στο πλάσμα είναι > από 3 mg% Aυξημένη παραγωγή (αιμόλυση) Μειωμένη απέκκριση (ηπατικά αίτια) Ενδοηπατικά, εξωηπατικά Αίτια Φραγή του χοληφόρου πόρου Καταστροφή ηπατικών κυττάρων (ηπατοκυτταρικά νοσήματα) Αιμολυτικά αίτια

47

48 Category Definition Pre-hepatic Pathology occurs prior to the liver Hepatic Pathology located within the liver Posthepatic Pathology located after the conjugation of bilirubin in the liver

49 Summary in liver function tests in the differential diagnosis of jaundice Test Prehepatic Hepatic Cholestatic Serum bilirubin Uncojugated Mixed Conjugated Urine bilirubin Absent//Present Present Present Urine Urobilinogen Increased Increased Decreased ALT & AST Normal Marked Slight increase increase ALP Normal Slight Marked 50

50 Q Ποια είναι η σωστή αλληλουχία στην πέψη λιπιδίων Δημιουργία εστέρος χοληστερίνης, δράση παγκρεατικής λιπάσης, γαλακτωματοποίηση λιπιδίων στον αυλό του εντέρου, μυκήλλια, χυλομικρά Γαλακτωματοποίηση του λίπους στον αυλό του εντέρου Δράση παγκρεατικής λιπάσης Μικύλλια Σύνθεση εστέρων χοληστερόλης Χυλομικρά

51 Πέψη Απορρόφηση Πέψη: ενζυματική διάσπαση των μορίων της τροφής σε απλούστερα μόρια Απορρόφηση: μεταφορά των προϊόντων της πέψης + μέταλλα + βιταμίνες + Η 2 Ο εντερικός αυλός Η απορρόφηση γίνεται κυρίως στο λεπτό έντερο Γιατί? Απ: Το λεπτό έντερο έχει: εξειδικευμένα συστήματα μεταφοράς και μεγάλη επιφάνεια απορρόφησης

52 Η πέψη και η απορρόφηση γίνονται κυρίως στο λεπτό έντερο Στο παχύ έντερο δεν γίνεται πέψη Το παχύ έντερο απορροφά μικρές ποσότητες αλάτων και ύδατος

53 Συμπερασματικά: η γλυκόζη και η γαλακτόζη απορροφώνται από τα βλεννογόνια κύτταρα του εντέρου με ενεργητική μεταφορά Η ενεργητική μεταφορά απαιτεί ενέργεια (ATP) και τον εξειδικευμένο υποδοχέα του ο υποδοχέας για να δράσει πρέπει να συνεργαστεί με την αντλία Να/κ ΑΤΡάσης Η φρουκτόζη απορροφάται από τα βλεννογόνια κύτταρα κυρίως με υποβοηθούμενη διάχυση, με την βοήθεια ενός ειδικού μεταφορέα μικρό ποσοστό απορροφάται και με ενεργητική μεταφορά η απορρόφησή της είναι βραδύτερη της γλυκόζης και της γαλακτόζης

54 Διαταραχή πέψης και απορρόφησης CHO Δεν διασπώνται οι υδατάνθρακες (CHO) σε απορροφήσιμους μονοσακχαρίτες Όταν στον αυλό του εντέρου παραμείνουν δισακχαρίτες (δεν απορροφώνται) συγκράτιση ισοδύναμης ποσότητας Η 2 Ο διατήρηση ισότονου εντερικό περιεχόμενο ωσμωτική διάρροια

55 Δυσανεξία στη Λακτόζη Λακτόζη = γλυκόζη + γαλακτόζη κυριότερος υδατάνθρακας στο γάλα Αδυναμία του οργανισμού να μεταβολίσει την λακτόζη, το βασικό σάκχαρο του γάλακτος Οφείλεται στην έλλειψη του ενζύμου λακτάση, που παράγεται από βλεννογόνια κύτταρα του λεπτού εντέρου στην ψηκτροειδή παρυφή Η μη απορροφήσιμη (αδιάλυτη) λακτόζη στο έντερο κατακράτηση Η 2 Ο διάρροια ωσμωτικού τύπου Το 70% των ενηλίκων παγκοσμίως εμφανίζουν μειωμένη παραγωγή λακτάσης Σημ: υπάρχουν γάλατα εμπλουτισμένα με λακτάση

56 Λιπίδια - απορρόφηση Η πέψη των λιπιδίων των τροφών αρχίζει στο στόμαχο με τη δράση της γλωσσικής και της γαστρικής λιπάσης και ολοκληρώνεται στο λεπτό έντερο με τη δράση ενζύμων Παγκρεατική λιπάση Υδρολάση των εστέρων της χοληστερίνης και φωσφολιπάση

57 Λιπίδια Λίπος τροφής με την παγκρεατική λιπάση ελεύθερα λιπαρά οξέα + μονογλυκερίδια στον αυλό εντέρου ως μικύλλια Τα μικύλλια περιβάλλονται από χολικά άλατα Διάχυση προς το επιθήλιο του εντέρου (με τη δράση ενζύμων) Τριγλυκερίδια (TG) Τα TG στο ενδοπλασματικό δίκτυο επικαλύπτονται με λιποπρωτεϊνες σχηματισμός χυλομικρών είσοδος στον υποβλεννογόνιο διάμεσο χώρο Τα χυλομικρά, είναι πολύ μεγάλα και δεν μπορούν να διέλθουν εντός των τριχοειδών αιμοφόρων αγγείων, και ως εκ τούτου περνούν στα λεμφικά αγγεία των εντερικών λαχνών, στα χυλοφόρα Στη συνέχεια τα χυλομικρά εισέρχονται στην κυκλοφορία μέσω του λεμφικού συστήματος

58 Απορρόφηση λιπιδίων Τα λιπίδια απορροφώνται με διάχυση, μετά τη διάσπασή τους σε μονογλυκερίδια και λιπαρά οξέα Επαναδομούνται ως τριγλυκερίδια και Μετατρέπονται σε χυλομικρά, μετά την εισόδό τους στο κύτταρο πριν να εισέλθουν στα λεμφαγγεία (χυλοφόρα) Τα λεμφαγγεία διαθέτουν ενδοθήλιο με απόσταση μεταξύ των κυττάρων και ως εκ τούτου είναι ευκολοτερα διαπερατά σε μεγάλα μόρια, σε σύγκριση με τα τριχοειδή

59 Solute Homeostasis Οπου πηγαίνει το Na +, ακολουθεί το H 2 O Diffusion movement of particles down a concentration gradient. Osmosis diffusion of water across a selectively permeable membrane Active transport movement of particles up a concentration gradient; requires energy 60

60 Παθητική μεταφορά Διάχυση Ώσμωση Μεταφορά ουσιών μέσω μεμβράνης χωρίς κατανάλωση ενέργειας από το κύτταρο Τάση των μορίων να κινούνται από περιοχές υψηλής συγκέντρωσης προς περιοχές χαμηλής συγκέντρωσης Διάχυση μορίων νερού μέσω μιας ημιπερατής μεμβράνης

61 Απορρόφηση βιταμινών Λιποδιαλυτές A,D,E,K Απορροφώνται με λιπίδια στα οποία είναι διαλυμένες Υδατοδιαλυτές Διαχέονται ελεύθερα διαμέσου του εντερικού βλεννογόνου

62 Απορρόφηση βιταμινών Η απορρόφηση της βιταμίνης είναι κυρώς παθητική Οι υδατοδιαλυτές βιταμίνες απορροφώνται κυρίως παθητικά με Η 2 Ο, ενώ οι λιποδιαλυτές μεταφέρονται στα μικύλλια και απορροφώνται παθητικά με τα τελικά προϊόντα της πέψης των λιπών Μερικές από τις βιταμίνες μπορούν επίσης να ααπορροφηθούν με φορείς, όταν απαιτείται Η βιτ. Β 12 είναι μοναδική εξαίρεση διότι θα πρέπει να είναι σε σύνδεση με το γαστρικό ενδογενή παράγοντα για απορρόφηση με ενδοκύττωση μέσω υποδοχέα στον τελικό ειλεό

63 Απορρόφηση vit B 12 Η vit B 12, είναι υδατοδιαλυτή για να απορροφηθεί πρέπει να συνδεθεί με τον ενδογενή παράγοντα (πρωτεϊνη) Ο ενδογενής παράγοντας εκκρίνεται από τα καλυπτήρια κύτταρα του στομάχου Η απορρόφηση του συμπλέγματος (vit B 12 + ενδογενής παράγοντας) εξαρτάται και από την ύπαρξη ειδικού μορίου φορέα στον τελικό ειλεό Σημ: τόσο η καταστροφή του βλεννογόνου του στομάχου (γαστρική αχυλία) όσο και του τελικού ειλεού μπορεί να προκαλέσει έλλειψη βιτ.β12 μεγαλοβλαστική αναιμία (μακροκυτταρική)

64 Απορρόφηση μετάλλων Είναι συνήθως ανάλογη με την πρόληψη τροφής Του σιδήρου και των ιόντων Ca 2+ ρυθμίζεται ανάλογα με τις ανάγκες του οργανισμού Αυτό επιτυγχάνεται με την αύξηση των διαθέσιμων θέσεων δέσμευσης στα ειδικά μόρια φορείς του βλεννογόνου Με την τροφή ημερησίως προσλαμβάνονται περίπου mg σιδήρου Η ημερήσια απορρόφηση του σιδήρου είναι περίπου 1 mg, που είναι απαραίτητο για τη σύνθεση της Hb Η απορρόφηση γίνεται στο 12/λο και στη νήστιδα κυρίως με τη μορφή: Fe ++ παρά ως Fe++

65 Απορρόφηση Ca 2+ Εξαρτάται από την πρωτεϊνη που συνδέεται με το Ca 2+ στα επιθηλιακά κύτταρα του εντερικού βλεννογόνου Η ποσότητα της πρωτεϊνης και επομένως και η συχνότητα απορρόφησης του Ca 2+, αυξάνεται με την αύξηση της βιταμίνης D H βιταμίνη D, αυξάνεται ως απάντηση στην ελάττωση των επιπέδων Ca 2+ του σώματος

66 Δυσαπορρόφηση - Malabsorption Δυσαπορρόφηση : Κάθε ανεπάρκεια απορρόφησης οποιουδήποτε συστατικού της προσλαμβανόμενης τροφής Μπορεί να οδηγήσει σε συμπτώματα υποσιτισμού με: απώλεια ΣΒ, αναιμία, απώλεια οργανικών στοιχείων από τα οστά (οστεομαλάκυνση) κ.α Συγχρόνως, αυξάνεται ο όγκος των κοπράνων Διάρροια Μπορεί να οφείλεται σε: Διαταραχές της πέψης ή της απορρόφησης στο έντερο, διότι η απορρόφησή των υδατανθράκων, πρωτεϊνών και λιπών προϋποθέτει τη διάσπασή τους

67 Δυσαπορρόφηση είναι η αδυναμία να απορρoφούνται μερικά σάκχαρα, λίπη, πρωτείνες και Βιταμίνες από τις τροφές Παθήσεις που προκαλούν δυσαπορρόφηση είναι: Κοιλιοκάκη Μερικές κακοήθειες (λέμφωμα, καρκίνος παγκρέατος και τα γαστρινώματα. Δυσανεξίες σε τροφές κυρίως στο γάλα αγελάδος. Δυσανεξία σε γάλα σόγιας Νόσος Crohn Βλάβη του εντέρου απο ακτινοβολίες Λοιμώξεις από παράσιτα Απόφραξη των χοληφόρων και χολόσταση Πού οφείλεται η νόσος Αίτια - Παράγοντες που την πυροδοτούν Κακοήθης αναιμία Εκτεταμένη χειρουργική αφαίρεση εντέρου Μόλυνση απο την ταινία diphyllobothtium lantum Συμπτώματα Διάταση κοιλίας, από αέρια και κράμπες Ογκώδη Κόπρανα Χρονία διάρροια. Στεατόρροια (λιπώδη κόπρανα) Απώλεια βάρους καί μυικής μάζας

68 Πρωτογενείς διαταραχές της απορρόφησης Ελάττωση της βλεννογόνιας απορροφητικής εντερικής επιφάνειας, π.χ. κοιλιοκάκη Δυσανεξία στη γλουτένη (πρωτεϊνη) των δημητριακών (σίκαλι και κριθάρι) καταστροφή των λαχνών του εντερικού βλεννογόνου δυσαπορρόφηση σε όλα τα είδη των τροφών : απώλεια ΣΒ, αναιμία, κακή ανάπτυξη, χαμηλό ανάστημα, οστεοπόρωση Αυτοάνοσο νόσημα Γενετικό υπόστρωμα Ατροφία λαχνών Αbs έναντι γλιαδίνης σιτηρών

69 Δευτερογενείς διαταραχές Συμβαίνουν λόγω: ανεπάρκειας των πεπτικών ενζύμων, π.χ. καταστροφή παγκρέατος Ανεπάρκεια έκκρισης χολικών αλάτων π.χ. διαταραχή απορρόφησης του λίπους και των λιποδιαλυτών βιταμινών (A, D, E, K) H δυσαπορρόφηση του λίπους στεατόρροια

70 ΑΙΜΟΣΙΔΗΡΙΝΗ ΟΥΡΩΝ Παθοφυσιολογία Η παρουσία αιμοσιδηρίνης στα ούρα υποδηλώνει την παρουσία ελεύθερης αιμοσφαιρίνης στην κυκλοφορία που ξεπερνά τη δεσμευτική ικανότητα της απτοσφαιρίνης Αιμοσφαιρινουρία παρατηρείται όταν τα επίπεδα της αιμοσφαιρίνης στο πλάσμα ξεπερνούν τα mg/dl Μέρος αυτής της αιμοσφαιρίνης απορροφάται από τα εγγύς σωληναριακά κύτταρα όπου ο σίδηρος της αιμοσφαιρίνης μετατρέπεται σε αιμοσιδηρίνη Αιμοσιδηρινουρία προκαλείται από την απόπτωση των σωληναριακών κυττάρων. Το τμήμα της αιμοσφαιρίνης που δεν απορροφάται από τα σωληνοριακά κύτταρα εμφανίζεται στα ούρα

71 Q: διαταραχές πρόσληψης σιδήρου Ελλειψη σιδήρου προκαλεί σιδηροπενική αναιμία Η περίσσεια σιδήρου προκαλεί αιμοσιδήρωση Μεγάλες ποσότητες αιμοσιδηρίνης προκαλούν αιμοχρωμάτωση Μεταγγίσεις, αιμολύσεις Κληρονομική (μεταλλαγμένο γονίδιο της HFE) Η αιμοχρωμάτωση Χρωματισμός δέρματος Βλάβη παγκρέατος (σακχαρώδης μπρούτζινος διαβήτης) Κίρρωση ήπατος Υψηλή επίπτωση Ca ήπατος Ατροφία γονάδων Μυοκελετικές εκδηλώσεις υμενίτιδα Καρδιακή ανεπάρκεια Ατροφία γονάδων

72 Οι διαφάνειες και τα σχήματα είναι κυρίως από τα παρακάτω βιβλία Φυσιολογίας