Στις 29 Σεπτεμβρίου 1998 πραγματοποιήθηκε

Transcript

1

2 Στις 29 Σεπτεμβρίου 1998 πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα εκδηλώσεων του Δήμου Σίνδου, ημερίδα στην οποία παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα του ερευνητικού έργου με τίτλο Ανάκτηση αστικών υγρών αποβλήτων με χρήση φυσικών συστημάτων και επαναχρησιμοποίησή τους για άρδευση και ανάπλαση υγροτόπων. H διοργάνωση της ημερίδας έγινε από το Ινστιτούτο Εδαφολογίας Θεσσαλονίκης του ΕΘΙΑΓΕ σε συνεργασία με το EKBY και με τη στήριξη διαφόρων φορέων. Σε αυτή συμμετείχαν εκπρόσωποι της πολιτικής ηγεσίας, της αυτοδιοίκησης, των οργανώσεων, ερευνητικών ιδρυμάτων, οργανισμών, ειδικοί επιστήμονες, κ.λπ. Από την ημερίδα στη Σίνδο, Φωτ. Φ. Παπαδόπουλος To ερ ευ ν η τικ ό έρ γ ο είχ ε διά ρκεια 3 έτη ( ), π ροϋπ ολογισ μό δ ρ α χ μ ές και χ ρ η μ α το δ ο τή θ η κε από τη Γενική Γ ρ α μ μ α τεία Έ ρ ευ να ς και Τ εχνολο γία ς (ΓΓΕΤ). Σ κο π ός τ ο υ ή τα ν να ερ ευ νήσ ει τη δ υ ν α τό τη τα ανάκτη σ η ς αστικώ ν λ υ μ ά τω ν με φυσ ικά σ υσ τήματα και επανα- χρησ ιμοπ οίησ ής το υ ς για άρδευσ η. O π ειρ α μ α τικό ς εγ κ α τα σ τά θ η κ ε σ την π εριοχή το υ Γαλλικού π οτα μού, κο ντά στη μονά δα το υ Β ιολογικού Κ αθαρισμού Θ εσ σ αλονίκης. Τα φυσ ικά σ υσ τήματα επ ε ξε ρ γ α σίας λυμάτω ν, σε σύγκριση με τα συμβατικά, έχ ο υ ν χ α μ η λ ό τερ ο κό σ το ς κα τα σ κευ ή ς και σ υντήρησ ης, λ ιγ ό τε ρ ε ς απ αιτήσ εις σε ενέρ γεια, δ εν χρησ ιμοπ οιούν π ρ ό σ θ ετες χημικ ές ουσ ίες και δ εν απ αιτούν ειδ ικ ευ μένο προσω πικό για τη λ ειτο υ ρ γία το υ ς. Τα βα σ ικότερα γνω ρίσ ματά το υ ς, εφ ό σ ο ν σ χεδια σ τούν σωστά, είναι η α π ο τελεσ μ α τικ ό τη τά το υ ς σ την απ ομάκρυνσ η το υ οργανικού φ ο ρ τίο υ και η ικανοπ οιητική μείωση τω ν π αθογόνω ν μικροοργανισμώ ν. Τα φυσ ικά σ υσ τήματα που δοκιμάσ τηκαν ή τα ν οι δ ε ξα μ ε ν έ ς σ τα θ ε ροπ οίησ ης και οι τε χ ν η το ί υγρότοπ οι. H δ υ ν α τό τη τα επαναχρησ ιμοπ οίησ ης τω ν επ εξερ γ α σ μ έν ω ν λ υ μ ά τω ν μ ε λ ε τή θ η κ ε σ ε π ειρ α μ α τικά α γρ ο τεμ ά χια ζα χ α ρ ό τευ τλω ν και σ ε θερμοκηπ ιακ ές κ α λλιέρ γ ειες το μ ά τα ς και ζέρμπ ε- ρας. Το EKBY είχ ε αναλάβει τη ν κα τα σ κευή και π αρακολούθησ η τ η ς λ ειτο υ ρ γ ία ς το υ σ υ σ τή μ α το ς το υ τε χ ν η το ύ υγροτόπ ου. O τεχ ν η τό ς υ γ ρ ό το π ος κα τα λα μβάνει 3,5 σ τρ έμ μ α τα και άρχισ ε να λ ειτο υ ρ γ ε ί από το ν Απρίλιο το υ 1997 με λ ύ μ α τα που λα μβάνοντα ι με άντλησ η μ ετά τ ο ν π ρω τοβάθμιο καθαρισ μό τ η ς μονά δα ς το υ Β ιολογικού Κ αθαρισμού Θ εσ σ αλονίκης. O π ειρ α μ α τικό ς τ ε χ ν η τό ς υ γρότο π ο ς α π έβλεπ ε σ την απ όκτησ η π είρας για τη διαχείριση τέτο ιω ν σ υσ τημάτω ν σ τις ελ λ η ν ικ ές εδ α φ ο κλιμ α τικ ές συνθήκες και σ την εκτίμησ η τη ς ικ α νό τη τά ς το υ να μειώ νει το οργα νικό και μικροβιακό φ ο ρ τίο και να απομα κρύνει τ α θρεπ τικά στοιχεία. O σ υ γκεκρ ιμ ένο ς τεχ ν η τό ς υγρότο π ο ς έχ ει τη ν ικα νό τη τα να επ εξερ γ ά ζετα ι 100 m 3 λ ύ μ α τα /η μ έρ α που έχουν οργα νικό φ ο ρ τίο (BOD5) 145 m g/l. Τα λ ύ μ α τα α υ τά αντισ τοιχούν σ ε λύματα εν ό ς οικισμού 500 κατοίκω ν. H λειτο υ ρ γία το υ υγροτόπ ου

3 Από την κατασκευή του έργου, Φωτ.Αρχείο ΕΚΒΥ κα τά το υ ς π ρ ώ το υ ς 18 μ ή νες ή τα ν ομα λή και δ εν π αρουσίασ ε ιδια ίτερα π ρ οβλήματα. Λ ειτο ύ ρ γησ ε α π ο τελεσ ματικά και α ντα π οκρίθηκε όπως ανα μενότα ν, στις μ ετα β ο λ ές το υ οργα νικού φ ο ρ τίο υ που δ εχότα ν. Τα α π ο τελέσ μ α τα τω ν αναλύσ εω ν έ δ ε ι ξα ν ότι οι τιμ έ ς τω ν ρύπων στην έ ξ ο δ ο το υ τεχ ν η το ύ υγροτόπ ου δ εν ξεπ ερ νούσ α ν τ α επ ιτρ επ τά από τη νο μ ο θ εσ ία όρια για τη ν απόθεσ η τω ν επ εξερ γ α σ μ έν ω ν λυ μ ά τω ν σ τους φ υσ ικούς α π ο δ έκ τες τ η ς π εριο χής. Τ έτο ιο ι τε χ ν η το ί υγρότοπ οι μπορούν να α π ο τελέσ ο υ ν α π λές και χ α μ η λο ύ κό σ το υ ς λύσ εις στο π ρ ό βλημα τ η ς επ εξερ γ α σ ία ς λυ μ ά τω ν που α ντιμετω π ίζουν μικροί οργα νισ μοί α λλά και το υ ρ ισ τικ ές εγ κ α τα σ τά σ εις τω ν οποίων ο π ληθυσ μός α υ ξά ν ετα ι π ολύ το υ ς θ ερ ινούς μήνες. Σω τηρία Κατσαβούνη ΑΜΦΙΒΙΟΝ

4 Το Δίκτυο ΦΥΣΗ στην Κύπρο Ενδημικός Κυπριακός κρόκος Crocus cyprius, φωτ. Λ. Κουρτελλαρίδης (Από το ημερολόγιο 1997 της Τράπεζας Κύπρου) Σ το πλαίσιο το υ χ ρ η μ α το δ ο τικ ο ύ μέσ ου LIFE-TPITEΣ ΧΩ ΡΕΣ το κα λοκαίρι το υ 1998 εγκρ ίθ η κα ν από τη ν Ευρω παϊκή Επιτροπή 16 έρ γα. Από τα έρ γ α αυτά, 2 α φ ο ρ ο ύ ν τη ν Κύπρο, 2 τη Β οσνία-ε ρζεγοβίνη, 2 το ν Λίβανο, 2 τη Ρωσία, 3 τη ν Τ ουρκία και από 1 τη ν Αλβανία, τη ν Αίγυπ το, τη ν Ιορδανία, το Μ α ρόκο και τη ν Τυνησία. H κοινοτική συμμετο χή στα παραπάνω έρ γ α κυ μαίνετα ι από 50 έω ς 100 % και α νέρ χ ετα ι συνολικά στο ποσό τω ν ECU. Από τα 16 έρ γα, τα 14 είναι τεχ ν ικ ή ς υπ οσ τήριξης, το 1 είναι δράση επ ίδ ειξη ς και το τελ ευ τα ίο είναι έρ γ ο π ροσ τα σίας τ η ς φ ύσ ης (το ένα από τα δύο έρ γ α τ η ς Κύπρου). O σ υνολικός π ροϋπ ολογισ μός το υ κυπ ριακού έρ γ ο υ για τη φύση, που έχ ει δ ιετή διά ρκεια με έν α ρ ξη το ν Ιανουάριο το υ 1999, α νέρ χ ετα ι στο ποσό τω ν ECU, το οποίο θα κα τα β λη θ εί ε ξ ημισ εία ς από τη ν Eυpωπαϊκή Eπιτρ οπ ή και τη ν Κυπριακή Κυβέρνησ η. Διαβασικά πετρώματα κοντά στα Σπήλια, φωτ. Χρ. Βιολάρης (Από το ημερολόγιο 1997 της Τράπεζας Κύπρου) ί ΑΜΦΙΒΙΟΝ

5 ϊ Νεαροί Κέδροι στην Κοιλάδα των Κέδρων, φωτ. Χρ. Βιολάρης (Από το ημερολόγιο 1997 της Τράπεζας Κύπρου) Το κυπριακό έρ γο για τη ν προστασία τη ς φύσης φ έρει το ν τίτλο Ειδικές Ζώνες Δ ιατήρησης στην Κύπρο (Οδηγία 92Ι43ΙΕΟΚ). Σκοπός του είναι η συλλογή και επεξεργασ ία τω ν πληροφοριών που απαιτούνται για τη ν ίδρυση ενός δικτύου ειδικών ζωνών διατήρησης στην Κύπρο στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Δικτύου Π ροστατευομένω ν Π εριοχών ΦΥΣΗ Με το ν τρόπ ο αυτό αναμένεται να προωθηθεί η διατήρηση τη ς βιοποικιλότητας και η αειφ όρος ανάπτυξη στην Κύπρο. Το έργο θα συμβάλλει επίσης στην ανάπτυξη σ τενότερων δεσμών επιστημονικής συνεργασίας μετα ξύ Κύπρου και Ευρωπαϊκής Έ νωσης (και ειδικότερα τ η ς Ελλάδας). Τα αναμενόμενα αποτελέσματα του έργου είναι η κατάρτιση ενό ς Εθνικού Καταλόγου Ειδικών Ζωνών Δ ιατήρησης (ΕΖΔ) για τη ν Κύπρο, η δημιουργία αρχείου οικολογικών δεδομένω ν τη ς Κύπρου και η δημιουργία βάσης δεδομένω ν. Η βάση αυτή θα περιέχει τα στοιχεία τω ν Τυποποιημένων Δ ελτίω ν Δ εδομένω ν για κάθε προτεινόμενη περιοχή στο δίκτυο και θα αποτελέσει το θεμέλιο για τη ν παρακολούθηση και τη διαχείριση τω ν περιοχών του δικτύου ΦΥΣΗ 2000 στην Κύπρο. Ανάδοχος του έργου είναι το Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Π εριβάλλοντος τη ς Κυπριακής Δημοκρατίας, το οποίο συνεπικουρείται από δύο εξω τερ ικούς σ υνεργάτες: το Τμήμα Βιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και το Ενάλιον Κέντρο Π εριβαλλοντικής Διαχείρισης τη ς Κύπρου. Επικεφαλής του έργου και διοικητικός συντονιστής είναι ο διευθυντής τη ς Υπηρεσίας Περιβάλλοντος του Υπουργείου, κ. Νίκος Γεω ργιάδης. O επιστημονικός συντονισμός ασκείται από το ν Επίκουρο Καθηγητή του Τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Κυριάκο Γεωργίου. Στην ομάδα εργασίας του Υπουργείου, εκ τό ς από τη ν Υπηρεσία Περιβάλλοντος, σ υμμετέχουν τα Τμήματα Δασών, Αλιείας, Γεω λογικής Επισκοπήσεως, Γεωργίας, Α ναπ τύξεω ς Υδάτων, το Ινστιτούτο Γεωργικώ ν Ερευνών και το Κέντρο Π ληροφορικής Φυσικών Πόρων και Τηλεπισκόπησης. Στην ελλαδική ομάδα εργασίας συμμετέχουν ειδικοί στην οικολογία, τη ν πανίδα, τη χλω ρίδα και τη βλάστηση, στα χερσαία και θαλάσσια ενδιαιτήματα, καθώς και στη δομή και διαχείριση βάσεων δεδομένω ν. Στη σύνθεση τη ς ομάδας εργασίας του Πανεπιστημίου Αθηνών συμμετέχουν επίσης ερ ευ νη τές και από άλλους φ ο ρ είς όπως το ΕΚΒΥ και το Αρισ τοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Η άρτια οργάνωση τω ν κυπριακών υπηρεσιών που εμπλέκονται στο έργο, η εξειδίκευσ η και η πείρα που διαθέτο υ ν τα μέλη τη ς ελλαδικής ομάδας εργασίας και η ευρεία δρασ τηριότητα του Ενάλιου Κέντρου Π εριβαλλοντικής Διαχείρισης Κύπρου σε θέματα προστασίας και διαχείρισης του περιβάλλοντος, εγγυώ νται τη ν επιτυχή εκτέλεσ η του έργου. Για π ερισ σότερες π ληροφορίες σχετικά με το έρ γο μπορείτε να απευθύνεστε στους: Κ. Νίκο Γεωργιάδη, Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Π εριβάλλοντος, Υπηρεσία Π εριβάλλοντος, 1411 Λευκωσία, Κύπρος, τηλ , φ α ξ , rocperiv@ cytanet.com.cy Κ. Κυριάκο Γεωργίου, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Βιολογίας, Τομέας Βοτανικής, Πανεπιστημιούπολη, Αθήνα 15784, Ελλάδα, τηλ , φ α ξ , kgeorghi@ atlas.uoa.gr Κυριάκος Γεωργίου ΑΜΦΙΒΙΟΝ

6 Κ ο ι ν ο τ ι κ ή Οτ ο δ η Νγ ί α ε ρ γό ι : α Ε π ιπ τ ω σ ε ις κ α ι Π ρ ο κ λ ή σ ε ι ς γ ι α τ ο π ε ρ ι β ά λ λ ο ν Πραγματοποιήθηκε στισ 22 και 23 Οκτωβριου στις Βρυξέλες συνάντηση εργασίας με θέμα' ακοινο τ ι κ ή Ο δ η - γία για το Νερό - Επιπτώσεις και Προκλήσεις για το ^ Περιβάλλον". Στη συνάντηση, την οποια διοργάνωσε το Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση-WWF International σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Γραφείο Περιβάλλοντος- ΕΕΒ (European Environmental Bureau), συμμετείχαν περισσότερες από 40 μη κρατικές οργανώσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση και από άλλες ενδιαφερόμενες χώρες. Από την Ελλάδα συμμετείχε το EKBY. Σκοπός της συνάντησης ήταν η διασαφήνιση των επιπτώσεων από την εφαρμογή της Οδηγίας όπως αυτή έχει διαμορφωθεί έως σήμερα και ο προσδιορισμός των σημείων τα οποία χρειάζονται περαιτέρω μελέτη και βελτίωση. Τα θέματα ανέπτυξαν ειδικοί επιστήμονες του Παγκόσμιου Ταμείου για τη Φύση-WWF International και του Ευρωπαϊκού Γραφείου Περιβάλλοντος καθώς και εκπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Συμβουλίου Υπουργών και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Τα συμπεράσματα και οι προτάσεις που προέκυψαν από τη συνάντηση συνοψίζονται στα ακόλουθα:

7 Σκοποί O γ εν ικό ς σκοπ ός και οι ειδ ικοί σκοποί τ η ς Ο δηγία ς όπως έχ ο υ ν τε θ ε ί στα Ά ρ θ ρ α 1 και 4 π ρέπ ει να π α ρ α μείνουν ω ς έχ ο υ ν και να υπ οσ τηριχθούν. Επίσης π ρέπ ει να υπ οσ τηριχθεί και η υιοθέτησ η τ η ς δια χείρ ισ ης τω ν υδάτω ν σ ε επ ίπ εδο υ δ ρ ο λογικ ή ς λ εκ ά ν η ς κα θώ ς και η π ρ ο τεινό μ ε- νη μ έθ ο δ ο ς κα θορισ μού σ υγκεκριμένω ν σκοπών ανά κα τη γ ο ρ ία υδατο σ υ λλογώ ν (π.χ. π οταμοί, λίμ νες, κ.λπ.) Π ρ ο τά θ η κα ν ο ρ ισ μ ένες βελτιώ σ εις, οι οπ οίες α φ ο ρ ο ύ ν το υ ς ειδ ικο ύ ς σκοπ ούς τ η ς οδηγία ς, όπως: A. Π οιοτικοί σκοπ οί - H Ο δηγία δ εν θα π ρέπ ει απλώ ς να αποσκοπεί στον π εριορισ μό σ ε κάποια κ α τώ τα τα επ ίπ εδα εκ ρ ο ή ς τω ν επικίνδυνω ν ουσιώ ν αλλά να π ροχω ρήσ ει και σ την π λήρη απ αγόρευσ η έκχυσ η ς ορισ μένω ν ουσιώ ν σ τα υδάτινα σ υσ τήματα. - H έν τα ξη και άλλω ν ουσιώ ν σ τον κα τά λο γο τω ν χα ρ α κτη ρ ισ μ ένω ν ω ς επικίνδυνω ν ουσιών. - H κα τα π ολέμησ η τ η ς μη σ ημεια κής ρύπανσης θα πρέπ ει να π ερ ιληφ θ εί σ το υ ς σκοπ ούς τ η ς Ο δηγία ς όπως σ την περίπ τω ση τ η ς σ ημεια κής ρύπανσης. - Οι Ο δ η γίες για τ α νιτρικά και τα γεω ρ γικά φ ά ρμακα θα π ρέπ ει να λ η φ θ ο ύ ν π λήρω ς υπόψη στη σ υγκεκριμένη Ο δηγία. B. Π ο σ ο τικοί σ κοπ οί - Να απ οκαθίσ ταται οπ οια δή π οτε σ ημαντική πτώση τ η ς σ τά θ μ η ς τω ν υπ όγειω ν υδά τω ν και να εξα σ φ α λίζετα ι σ υνεχής ροή σ την κοίτη τω ν ποταμώ ν. - Π ρέπ ει να κα θορισ θούν π ερ ισ σ ότερ ο φ ιλόδοξο ι σκοποί για τη βελτίω σ η τω ν ιδ ια ιτέρ ω ς υποβαθμισ μένω ν υδάτω ν και να υ ιο θ ετη θ ο ύ ν α υ σ τη ρ ό τερ α κριτήρια. Γ. Π ερ ιβ α λλοντικοί σκοπ οί - Π ερ ιβ α λλο ντικο ί σκοποί και κρ ιτή ρ ια π ρέπ ει να τε θ ο ύ ν και να υ ιο θ ετη θ ο ύ ν για τη δια τήρησ η τη ς β ιοπ οικιλότητα ς και τω ν λ ειτο υ ρ γιώ ν τω ν υ γ ρ ο τό πων. Αρχές H αρχή O ρυπαίνω ν π ληρώ νει" κα θώ ς και ο α π ο τρ ε π τικός χ α ρ α κ τή ρ α ς τ η ς Ο δ ηγία ς π ρέπ ει να ενισχυθούν, ενώ π ρέπ ει να υ ιο θ ετη θ εί μια π ροσ έγγισ η εσ τια σ μένη π ερ ισ σ ό τερ ο σ την προσ τασ ία και λ ιγ ό τερ ο στη διαχείριση, για τ η ν π ο ιό τη τα το υ νερ ού. Οι σκοποί τη ς Ο δ η γία ς για το ν ερ ό θα π ρέπ ει να π ρ ο εκτα - θούν και να ενσ ω ματω θούν σε ά λ λ ες π ο λιτικές τ η ς Ευρω π αϊκής Έ νω σ ης κα θώ ς και να ενα ρ μ ο νισ το ύ ν μ ε τη σ χετική Κοινοτική νομοθεσ ία. Ελαστικότητα εφαρμογής Ενώ α να γνω ρίζετα ι το γ εγ ο ν ό ς ότι για τ η ν εφ α ρ μ ο γ ή τη ς Ο δ η γία ς θα π ρέπ ει να λ η φ θ εί υπόψη η π ολυμορφ ία τη ς κα τά σ τα σ η ς που επ ικ ρ α τεί τό σ ο σ ε επ ίπ εδο εθνικό όσο και σ ε ευρω π αϊκό, ε ν το ύ το ις θα π ρέπ ει η ελα σ τικ ό τη τ α σ την εφ α ρ μ ο γ ή τω ν μ έτρ ω ν και το υ χρονοδια γρά μ μ α τ ο ς τη ς Ο δ η γία ς να μη δ ια φ έρ ει πολύ από κ ρ ά το ς σε κρ ά το ς. Χρονοδιάγραμμα Χείμαρρος στην ορεινή Ευρυτανία, Φωτ. Αρχείο ΕΚΒΥ / Έγχρωμον Επισημάνθηκε η ιδ ια ίτερ α μακρά π ερ ίο δ ο ς η οποία π ρ ο τείνετα ι για τη βασική εφ α ρ μ ο γ ή τ η ς Ο δ ηγία ς και οι επ ιπ λέον χ ρ ο νικ ές π ρ ο εκ τά σ εις που π ροβλέπ οντα ι για εν δ ο κ ο ιν ο τικές σ υζητήσ εις. Π ρ ο τείνετα ι ο π ερ ιο ρ ισ μ ό ς το υ βασικού χρ ο νο δ ια γρ ά μ μ α το ς εφ α ρ μ ο γ ή ς τ η ς Ο δ ηγία ς και ο π ερ ιο ρ ισ μ ό ς τό σ ο το υ α ριθμού τω ν ενδοκοινοτικώ ν διαπ ρ α γμα τεύ σ εω ν όσο και τ η ς δ ιά ρ κειά ς το υ ς. Θ α π ρέπει επ ίσ ης να α να γνω ρισ τεί το γ εγ ο ν ό ς ότι π ο λλές από τις βελτιώ σ εις οι οπ οίες θα επ ιτευ χθούν από τη ν εφ α ρ μ ο γ ή τ η ς Ο δ η γία ς θα έχ ο υ ν οικονομικά και π ερ ιβαλλοντικά ο φ έλη τα οποία θα χά νοντα ι για τ α κρ ά τη τα οποία κα θυσ τερ ο ύ ν τη ν εφ α ρ μ ο γ ή τη ς. Μέθοδοι και εργαλεία Ω ς κύρια μ έθ ο δ ο ς υ ιο θ ετή θ η κε από τη ν Ο δηγία η μ ελ έτη τω ν υδά τω ν σ ε επ ίπ εδο υ δ ρ ο λογικ ή ς λ εκ ά ν η ς και ω ς σ π ουδαιότερο ερ γ α λ είο για τη ν εφ α ρ μ ο γ ή τη ς, η εκπό- Λ Μ Φ ΙΒΙϋΝ > 7

8 Χείμαρρος στην ορεινή Ευρυτανία, Φωτ. Αρχείο ΕΚΒΥ / Έγχρωμον νηση διαχειρισ τικώ ν σ χεδίω ν σε επ ίπ εδο υ δ ρ ο λογικ ή ς λεκά νης. Λ α μ β ά νο ντα ς α υ τό υπόψη π ρ ο τείνετα ι να: - ενσ ω μ α τω θ εί στα διαχειρισ τικά σχέδια η επίδραση που τυ χ ό ν θα έχ ο υ ν σ την υ δ ρ ο λογική λεκά νη τα μ έτρ α διαχείρισ ης τω ν δασώ ν και τα έρ γ α υπ οδομής, - ενσ ω μ α τω θ εί στα διαχειρισ τικά σχέδια η ανάλυση τω ν υ δ ρ ολογικώ ν λ ειτο υ ρ γιώ ν μέσ α στα όρια τ η ς υ δ ρ ο λογικ ή ς λ εκ ά ν η ς (π.χ. εμ π λο υ τισ μ ό ς υδροφ ο- ρέω ν, απ οθήκευσ η π λημμυρικώ ν παροχώ ν, κ.λπ.), - π ρ ο ω θ η θ εί η ρύθμιση τω ν απ αιτήσ εω ν σε ν ερ ό στη λεκά νη, - ενσ ω μ α τω θ εί στη νο μ ο θ εσ ία όλω ν τω ν κρ α τώ ν μελώ ν, η ανάκτησ η το υ κ ό σ το υ ς από τη ν ω φ έλεια χ ρ ή σ η ς το υ νερ ού, - ρ υ θ μ ισ τεί το θ έμ α τ η ς τιμ ο λό γ η σ η ς τ η ς χρήσ η ς το υ νερ ο ύ, ειδικά σ τις π εριπ τώ σ εις όπου η π ροσ φ ορά και η διαχείριση το υ νερ ο ύ γίνετα ι από ιδιώ τες, - α να θ εω ρ η θ εί ο τρ ό π ο ς δημιο υ ρ γία ς το υ κα τα λόγου τω ν ουσιώ ν οι οπ οίες έχ ο υ ν χ α ρ α κ τη ρ ισ θ εί επ ικίνδυνες. - υπάρχει επ αγρύπ νησ η ώ σ τε να εντοπ ίζοντα ι τυ χ ό ν ν έ ε ς επ ικίνδυνες ουσίες, - χρησ ιμοπ οιείτα ι η κ α τα λ λ η λό τερ η διαθέσ ιμη τε χ ν ο λο γία για τ ο ν π εριορισ μό τω ν εκρ ο ώ ν ρύπων στα υδά τινα σ υσ τήματα. Οι γ εν ικ ές π α ρ α τη ρ ή σ εις οι οποίε ς έγινα ν στο τέ λ ο ς τ η ς συνάντησ ης, και που α φ ο ρ ο ύ ν τη διαδικασία ο λοκλήρω σ ης και ε φ α ρ μ ο γ ή ς τ η ς Ο δηγία ς, μπ ορούν να συνοψ ισ τούν στα ακόλουθα: H δια φ ά νεια θα π ρέπ ει να χα ρ α κ τη ρ ίζει ό λ ες τις δ ιερ γα σ ίες για τη ν ολοκλήρ ω σ η τη ς Ο δηγίας. Π ρ έ πει λοιπ όν να υπ ά ρ ξει ελ εύ θ ερ η σ υ μ μ ετο χή και σ υνεργασία όλω ν τω ν σ υ μ β ουλευτικώ ν μερώ ν. H εφ α ρ μ ο γ ή τ η ς Ο δ ηγία ς για το ν ερ ό θα π ρέπ ει να σ υ νδεθ εί και με ά λ λ ες Κ ο ινο τικές π ο λιτικ ές που α φ ο ρ ο ύ ν τη γεω ρ γία, τις μ ετα φ ο ρ ές, τη βιομηχανία, κ.λπ. Σ ε όλα τ α στάδια εφ α ρ μ ο γ ή ς τ η ς Ο δ η γία ς τό σ ο σε επ ίπ εδο Ε υρω παϊκής Έ νω σ ης όσο και σε επ ίπ εδο κρ α τώ ν μελώ ν, θα π ρέπ ει να υπάρχει διαφάνεια κα θώ ς και ελ εύ θ ερ η σ υμμετο χή τω ν εν δ ια φ ερ ό μ ε- νων. H υπ οσ τήριξη για κα θ α ρ ό τερ η τεχ ν ο λ ο γ ία και υγιεινά π ρ οϊό ντα θα π ρέπ ει να ενισχυθεί. Τα κρ ά τη που δ εν α νήκουν σ την Ευρω παϊκή Έ νωση αλλά μοιρ ά ζο ντα ι υ δ ρ ο λο γικ ές λ εκά ν ες με κρ ά τη μέλη τ η ς Ευρω π αϊκής Έ νω σης, θα π ρέπ ει να σ υμπ εριληφ θ ούν σ την εφ α ρ μ ο γ ή τ η ς Ο δηγίας. Οι μη κ ρ α τικ ές οργα νώ σ εις θα π ρέπ ει να αναπ τύξο υ ν τη δ υ ν α τό τη τα επ ο ικ ο δ ο μ η τική ς σ υ μ μ ετο χ ή ς το υ ς στη διαδικασία τό σ ο τ η ς δια μόρφω σ ης όσο και τη ς εφ α ρ μ ο γ ή ς τ η ς Ο δηγίας. Δ ημήτρ ης Π απαδημος ΑΜΦΙΒΙΟΝ

9 Από το τεύχος αυτό ξεκινά σύντομη παρουσίαση των περιοχών που έχουν προταθεί για ένταξη στο ευρωπαϊκό δίκτυο ειδικών προστατευόμενων περιοχών ΦΥΣΗ 2000 Συστάδες κωνοφόρων στον Κάτω Όλυμπο, Φωτ. Αρχείο ΕΚΒΥ / Έγχρωμον O Κάτω Ό λυμπος απλώ νεται ανάμεσα στον κύριο όγκο το υ Ολύμπου και την Ό σσα, ατενίζοντας σ τα δυτικά τις βουνοκορφ ές τω ν Πιερίων, και σ τα ανατολικά, μ έσ α από την π εδιάδα τη ς Σκοτίνας και του Π λαταμώ να αλλά και το υ Π υργετού πιο νότια, το Αιγαίο Πέλαγος. Α ν και απέχει μόλις 11 χ ιλιό μ ετρ α από τη θάλασ σα, εκτείνετα ι σε μ εγά λο υψ ομετρικό εύρος, από τα 100 έω ς τα 1588 μ έτρ α που είναι η υψ ηλότερη κορυφή του, η Μ εταμόρφ ω ση. ΑΜΦΙΒΙΟΝ

10 O Κάτω Ό λυ μ π ο ς χω ρ ίζετα ι σε δύο δια κριτά τμ ή μ α τα, το βόρειο και το νότιο. Το ρ έμ α το υ Ξ ηρόλα κκα χω ρίζει τ ο βόρειο τμ ή μ α από το ν Ό λυμπ ο, ενώ το νό τιο κα τα λήγει σ τις ο ρ θ ο π λα γιές το υ Αισ θητικού Δ ά σ ους τω ν Τεμπών. Το βόρειο μ έρ ο ς το υ Κάτω O λύμπου είναι ο ρ εινό και δασω μένο. Π ερ ιβ ά λλετα ι από το υ ς οικισ μούς το υ Αγ. Π α ντελεή μ ο να, τη ς Άνω Σκοτίνα ς, τω ν Π όρω ν και τη ς Κ αλλιπ εύκης, από το υ ς οπ οίους μόνο η Καλλιπεύκη κα τοικείτα ι. Oι κά τοικο ι τω ν υπ όλοιπων μ ετα φ έρ θ η κ α ν ε ίτε χ α μ η λ ό τερ α ε ίτε σ την παραλιακή ζώνη δ η μ ιο υ ρ γ ώ ν τα ς το ν Ν έο Π α ντελεή μ ο να, τη Σ κο τίνα και το υ ς Ν έο υ ς Π όρους, α ντίστοιχα. Ξ εκινώ ντα ς κα νείς μία σ ύντομη π εριήγησ η από το ν Π α ντελεή μ ο να π ρ ο ς τη ν Καλλιπεύκη, σ υναντά ιδιω τικά κα σ τα νοπ ερίβολα από τα οποία ε ίτε σ υ λλέγετα ι ο κα ρπ ός τω ν δ έντρ ω ν ε ίτ ε π α ρ ά γετα ι ξυ λεία. Κ α τόπιν, διασχίζει μικτά δάση ο ξιά ς και ελ ά τη ς, αμιγή δάση ο ξιά ς και δάση μα ύ ρ η ς π εύκης, τα οποία γ εν ικ ό τερ α κυ ρια ρχούν στο βόρειο και κεντρ ικό τμ ή μ α το υ Κάτω O λύμπoυ. H συνέχειά τ ο υ ς δια κόπ τετα ι από εντυπ ω σιακά λιβάδια, που φ ιλ ο ξεν ο ύ ν π ολλά και σ ημαντικά είδη φ υ τώ ν και ζώων. Το νότιο τμ ή μ α είναι α ρ κ ετά διαφ ο ρ ετικό. Εδώ κυ ρ ια ρ χεί η σ κλη ρ ό φ υλλη βλάστησ η, τα γνω σ τά μακκί, και οι σ χηματισ μοί μ ε α είφ υλλα-π λατύ φ υ λ λ α είδη, όπως οι κο υ μ α ρ ιές, τα σχίνα, οι μ υ ρ τιές, οι α ρ ιές, τα π ουρνάρια, κ.λπ. Το υ ψ ό μ ετρ ο είναι χ α μ η λ ό τερ ο, ενώ σ την π εδιάδα, οι φ υσ ικές εκ τά σ εις διακόπ τονται από α γρούς. Ω στόσο, και εδώ σ υναντά κα νείς ορεινά χω ριά όπω ς η Κρανιά, πάνω από το ν Π υ ρ γετό, και η Αιγάνη. Στο τμ ή μ α αυτό, εύ κ ο λ α διακρίνεται, στην απέναντι π λαγιά από τη Ραψάνη, το δρυοδάσο ς σ την Ιερά Μονή Αγίω ν Θ εοδώ ρω ν. Π ρ όκειτα ι για ένα ν εν τυ πωσιακό σ χηματισ μό από μ εγ ά λ ες βελα νιδιές, γ α ύ ρ ο και οστριά, όπου βρίσ κουν κα τα φ ύ γιο π ουλιά και ξυλο - φ ά γα έντο μ α. Δ εν π ερνά ει όμω ς απαρ α τή ρ η το και τ ο ρ έμ α που ενώ νει το ν O οικισμός της Καλλιπεύκης, Φωτ. Αρχείο ΕΚΒΥ / Έγχρωμον Π υ ρ γετό με τη Ραψάνη, μ ε το ε ν τυ πωσιακό π αρόχθιο π λα τα νοδάσ ος το υ. Ό λο το νότιο τμ ή μ α το υ Κάτω O λύμπoυ, αλλά και δ υ τικό τερ α, είναι σπουδαίο για τ η ν πλούσια, τό σ ο σε αριθμό ειδώ ν, όσο και σε αριθμό α τό μων, ερπ ετοπ α νίδα το υ. Μ εγά λοι π ληθυσ μοί από δύο είδη χελώ νω ν, τέσ σ ε ρα είδη σαυρώ ν και τέσ σ ερ α είδη φιδιώ ν α π ο τελο ύ ν τ η ν κα τά λληλη τρ ο φ ή για π ολλά αρπ ακτικά είδη π ουλιώ ν που φ ω λιά ζουν και κυ νηγούν σ την ευ ρ ύ τερ η π εριοχή. H περιοχή εξα ιτία ς τ η ς σ π ουδαιότητά ς για τα πουλιά, και ιδια ίτερα για τα αρπ ακτικά, π ερ ιλα μ β ά νετα ι σ τις Σ η μ α ντικές Π ερ ιο χ ές για τ α Π ουλιά τ η ς Ελλάδας. O Κάτω Ό λυμπ ος, όμω ς, δεν είναι σ ημαντικός μόνο για τη ν πανίδα το υ. Π ερίπ ου 1000 είδη φ υ τώ ν έχουν κ α τα γ ρ α φ εί σ την ευ ρ ύ τερ η π εριοχή το υ βουνού. Από α υ τά ορισ μένα είναι ελληνικά ενδημικά, δηλα δή απ αντούν μόνο σ την Ελλάδα και π ουθενά α λλού σ τον κόσμο (23 είδη), άλλα είναι βαλκανικά ενδ η μ ικά (91 είδη) και ΑΜΦΙΒΙΟΝ

11 ά λλα ε υ ρ ύ τερ η ς γ εω γ ρ α φ ικ ή ς εξά - πλω σης, ε κ τό ς τ η ς Β α λκα νικής Χ ερ σονήσου, και κυρίω ς τ η ς α να τολικής ή δ υ τική ς Μ εσ ογείου (41 είδη). Η περιοχή το υ Κάτω Ολύμπου, σ ε έκτα σ η περίπ ου σ τρ εμμάτω ν, π ρ ο σ τα τεύ ετα ι ως μόνιμο κα τα φ ύ γιο θηραμάτω ν, από τη Δασική Υπηρεσία, και ειδ ικ ό τερ α από τη Δ ιεύθυνσ η Δ ασώ ν Π ιερίας και από το Δ α σ α ρχείο Λάρισας. Επίσης, εξα ιτία ς τ η ς σ π ουδαιότητά ς τ η ς για τη βιοπ οικιλότητα, και ειδ ικ ό τερ α για τη διατήρησ η τ η ς βλά σ τησ ης και τω ν φ υ τικώ ν και ζω ικώ ν ειδώ ν που π ερ ιλα μβάνοντα ι στα π α ρ α ρ τή μα τα τ η ς Ο δ ηγία ς 92/43/EO K, ο Κάτω Ό λυμπ ο ς π εριλα μβάνετα ι σ τον εθνικό κα τά λογο π ρ ο τεινόμενω ν π εριοχώ ν για έν τα ξη σ το ευ ρ ω παϊκό δίκτυο π ρ ο σ τα τευ ό μ ενω ν π εριοχώ ν ΦΥΣΗ 2000 με το ν κω δικό Ω στόσο, π έρα από τη ν έν τα ξη σε α υ τό το δίκτυο, για τη ν α π ο τελεσ μ α τικ ή προσ τασ ία τ η ς π εριο χής, η Δασική Υ π ηρεσία έχ ει τη ν ευθύνη λήψ η ς δασ οκομικώ ν μ έτρ ω ν και μ έτρ ω ν οργά νω σ ης δασικώ ν εργασ ιώ ν, τη ς ρύθμισ ης τω ν δ ο υλειώ ν βοσκής, κα υ σ ο ξύ λευ σ η ς και Θήρας, ενώ επ ιβάλλ ετα ι και η λήψ η π ρόσ θετω ν, διοικητικώ ν κυρίω ς, μέτρω ν, όπω ς η επιβολή όρω ν και π εριορισ μώ ν σε έρ γ α και δ ρ α σ τη ρ ιό τη τες. Επίσης, για τη ν ανάδ ειξη το υ φυσ ικού π ερ ιβ ά λλο ντο ς το υ Κάτω Ο λύμπου, θ εω ρ είτα ι απαρ α ίτη τη η εφ α ρ μ ο γ ή ειδικώ ν δ ρ ά σεω ν για τ ο φ υσικό π εριβάλλον και τα π ολιτισ τικά και λα ο γραφ ικά γνω ρίσ ματα τ η ς π εριοχής. Τ έλος, π ρέπ ει να σ ημειω θεί ότι στο πλαίσιο τω ν δράσεω ν π ροσ τασ ίας και διαχείρισ ης το υ Κάτω Ο λύμπου, η π α ρα κο λού θησ η τω ν α ξιό λογω ν βιοτικώ ν και αβιοτικώ ν π α ρ α μ έτρ ω ν το υ α π ο τελεί χρήσ ιμο ερ γα λείο, με το οποίο α φ ενός είναι δυνα τό ν να ελ έγ χ ετα ι η απόδοσ η τω ν μ έτρ ω ν διαχείρισ ης και α φ ετέρ ο υ να δίνεται η δ υ ν α τό τη τα σ την Π ολιτεία να α ξιο λ ο γ εί π εριοδικά α υ τέ ς τις π α ρ α μ έ τρ ο υ ς. Ο Κάτω Ό λυμπ ος, λόγω τη ς μ εγ ά λ η ς τ ο υ π ο ικιλότη τα ς σε όλα τα επ ίπ εδα (ειδών, φυτοκοινω νιώ ν, το π ί ου), τ η ς μονα δικής το υ ο μ ο ρ φ ιά ς αλλά και τ η ς ά μ εσ η ς γ ειτο ν ία ς το υ με τη ν π αραλιακή ζώνη τ η ς Π ιερίας, έχει τη δ υ ν α τό τη τα να α π ο τελέσ ει πόλο έ λ ξη ς και να σ υμβάλλει σ ε μια α ειφ ο ρική το υ ρ ισ τική ανάπ τυξη, π ροσ φέρο ντα ς εν α λ λ α κ τικ ές μ ο ρ φ ές το υ ρ ι σμού, όπω ς ο ο ικοτο υ ρ ισ μ ό ς και ο α γροτο υ ρ ισ μ ό ς. Βάσω Τσιαούση

12 5ο Πρόγραμμα Πλαίσιο Δράσεων Έρευνας, Τεχνολογικής Ανάπτυξης και Επίδειξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Η XII Γενικ ή Δ ιεύ θ υ ν σ η τ η ς Ε υρω π α ϊκ ής Ε π ιτρ ο π ή ς ανακ ο ίν ω σ ε τ ο 5 ο Π ρ ό γ ρ α μ μ α Π λα ίσ ιο Δ ρ ά σ ε ω ν Έ ρ ε υ ν α ς, Τ εχ ν ο λ ο γ ικ ή ς Α ν ά π τυ ξη ς και Ε π ίδ ε ιξ η ς τ η ς Ε υ ρ ω π α ϊκ ή ς Έ ν ω σ η ς (Π Π ΕΤ), γ ια τα έ τ η Το π ρ ό γ ρ α μ μ α α υτό α ντικα θισ τά το π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν ο π ου ίσ χ υ ε γ ια τα έτη και π ε ρ ιε λ ά μ β α ν ε σ το ν τ ο μ έα το υ π ε ρ ιβ ά λ λ ο ν τ ο ς τ ις θ εμ α τ ικ έ ς ε ν ό τ η τ ε ς Κλίμα και Περιβάλλον και Επιστήμες και Τεχνολογίες της Θ άλασσας (M AST). Το 5ο ΠΠΕΤ φ ιλ ο δ ο ξ ε ί να δ ια τ η ρ ή σ ε ι και να α υ ξ ή σ ει το ε ρ ευ ν η τ ικ ό δυ να μ ικ ό τω ν ευ ρ ω π α ϊκ ώ ν π α νεπ ισ τη μ ίω ν, τω ν ιδ ρ υ μ ά τω ν και ε τ α ιρ ε ιώ ν και τ η ν ικ α νότη τά τ ο υ ς να π α ρ ά γ ο υ ν γνώ σ η και τεχ ν ο λ ο γ ία. Ε π ίσ η ς α π ο σ κ ο π εί να δ ια σ φ α λ ίσ ει ό τι η έ ρ ευ ν α σ τη ν Ε υρώ π η υ π η ρ ε τ ε ί τ ο υ ς ευ ρ ω π α ίο υ ς π ο λ ίτ ε ς και τ η ν α ντα γω νισ τικότητα τ η ς Ε υ ρ ώ π η ς σ τη ν υ φ ή λιο. Το 5ο ΠΠΕΤ π εριλα μβάνει τέσ σ ερ ις Κ ο ινο τικές δ ρ α σ τη ρ ιό τη τες. Την εφ α ρ μ ο γ ή έρ γω ν έρ ευ να ς, τεχ ν ο λ ο γ ικ ή ς α νά π τυ ξη ς και επ ίδ ειξη ς (α π ο τελεί το ν κύριο κο ρ μ ό το υ π ρ ο γ ρ ά μ μ α το ς και αντιπ ροσ ω π εύει περίπ ου το 72% τω ν π όρω ν), τη διασφάλιση το υ δ ιεθ νούς ρ όλου τ η ς κο ινο τικής έρ ευ να ς, τ η ς τεχ ν ο λ ο γ ικ ή ς α νά π τυ ξη ς και επ ίδ ειξη ς (προβλέπ ει π ροώ θηση τη ς σ υνεργα σ ία ς μ ε Τ ρ ίτες Χ ώ ρ ες και δ ιεθ νείς οργα νισ μούς), τη διάδοσ η και βελτισ τοπ οίησ η τω ν α π ο τελεσ μ ά τω ν τω ν δ ρ α σ τη ρ ιο τή τω ν τ η ς έρ ευ ν α ς και τη ν π ροώ θησ η τ η ς κα τά ρ τισ η ς και τ η ς κινη τικό τη τα ς τω ν ε ρ ε υ νητώ ν σ την Ευρω παϊκή Έ νωση. Ό λ ες οι δράσεις, ε κ τό ς τ η ς π ρώ της, κα λύπ τουν τα α κόλο υθα τρ ία θέματα : 1. Εδραίω ση το υ ρ όλου τ η ς ευρω π α ϊκής έρ ευ ν α ς σ τον διεθνή χώ ρο. 2. Π ροα γω γή τ η ς κα ινοτομία ς και ενθά ρρυνσ η τ η ς σ υμμ ετο χ ή ς τω ν μικρομεσ αίω ν επ ιχειρήσ εω ν. 3. Β ελτίω σ η το υ ερ ευ ν η τικο ύ δυναμικού και τ η ς κοινω νικο ο ικ ο ν ο μ ικ ή ς γνώ σ ης, π ρ ο β λέπ ο ντα ς μ ετα ξύ άλλω ν εκπ αίδευσ η και κινη τικό τη τα τω ν ερ ευ νη τώ ν, π ρόσ βαση νέω ν ερ ευ ν η τώ ν σε α ναγνω ρισ μένα ερ ευ ν η τικά ιδρύματα, υ π οτρ οφ ίες, κ.ά. Η πρώ τη και κύρια κοινοτική δ ρ α σ τη ρ ιό τη τα το υ 5ου ΠΠΕΤ απ α ρτίζετα ι από τέσ σ ερ α θ εμ α τικά π ρ ο γράμματα. Κ άθε θ εμ α τικό π ρ ό γραμμα π ερ ιλα μ βάνει δράσεις-κλειδιά, μ ε εξειδ ικ ευ μ ένα, ανά το μ έα, θ έμ α τα κα θώ ς και θ έμ α τα βασικών τεχ ν ο λ ο γ ιώ ν και ενίσ χυση υπ οδομώ ν. Π α ρ α θ έτο υ μ ε τέσ σ ερ α θ εμ α τικά υποπρογ ρ ά μ μ α τα π ερ ιο ρ ιζό μ ενοι στις δ ρ ά σ εις-κλειδιά σ υναφή με τη ν π ροσ τασ ία το υ π ερ ιβ ά λλοντο ς. Θεματικό υποπρόγραμμα 1 Βελτίωση τη ς ποιότητας τη ς ζω ής και διαχείριση των έμβιω ν πόρων Δ ρ ά σ εις - κλειδιά: Υ γεία, τρ ό φ ιμ α και π ερ ιβ α λλοντικοί π α ρ ά γοντες. Α ειφ ορική γεω ρ γία, αλιεία και δασ οκομία, π εριλαμβ α νομένης τ η ς α νά π τυ ξη ς τ η ς υπαίθρου. Θεματικό υποπρόγραμμα 2 Δημιουργία φιλικής, στον χρήστη, κοινω νίας των πληροφοριώ ν ΑΜΦΙΒΙΟΝ

13 Φωτ. Αρχείο ΕΚΒΥ / Σ. Μηλιώνης Θεματικό υποπρόγραμμα 3 Α νταγω νιστικότητα και αειφ ορική οικονομική ανάπτυξη Δ ρ ά σ εις - κλειδιά: Χ ερ σ α ίες μ ετα φ ο ρ ές και τεχ ν ο λ ο γ ίες τ η ς θάλασ σας. Θεματικά υποπρόγραμμα 4 Διατήρηση οικοσυστημάτω ν Δ ρ ά σ εις - κλειδιά: 1. Π ερ ιβ ά λλο ν και α ειφ ορική ανάπ τυξη. Α ειφ ο ρ ική διαχείριση και π ο ιό τη τα το υ νερ ού. Π λα νη τικές α λλα γές, κλίμα και βιοπ οικιλότητα. A ειφ ο ρ ικά θαλάσσια οικοσ υσ τήματα. H πόλη το υ μ έλ λ ο ν το ς και πολιτισ τική κληρονομιά. 2. Ε νέργεια. Κ α θ α ρ ό τερ α εν ερ γ εια κ ά σ υσ τήματα, π εριλαμβανομένω ν τω ν ανανεώ σιμω ν π ηγώ ν εν έρ γ εια ς. Ο ικονομική και αποδοτική εν έρ γ εια για μια α ντα γω νιστική Ευρώπη. Α να λυ τικό τερ α οι δ ρ ά σ εις το υ 4ου θ εμ α τικο ύ υποπρογ ρ ά μ μ α το ς για τη δια τή ρ ηση τω ν οικοσ υσ τημ άτω ν" δίνεται α κολο ύθω ς: 1 Αειφορική διαχείριση και π οιότητα του νερού Ο γ εν ικό ς σκοπ ός τ η ς δρά σ η ς είναι να αντα π οκριθεί σ την απαίτηση τω ν ευρω π αίω ν π ολιτώ ν για τη ν π αροχή υψ ηλή ς π ο ιό τη τα ς νερ ο ύ, ιδ ια ίτερ α πόσιμου, σε επ αρκή π οσ ότητα, δ ια τη ρ ώ ντα ς π α ράλληλα τη ν α κ ερ α ιό τη τα τω ν οικοσ υσ τημάτω ν. Τα π εδία έρ ευ ν α ς θα είναι : Α νά π τυξη ο λο κληρω μένω ν π ροσ εγγίσ εω ν για τη δια τήρησ η υδάτινω ν πόρω ν και υγροτόπ ω ν και ανάπ τυ ξη τεχ ν ο λ ο γ ιώ ν επ εξερ γ α σ ία ς και καθαρισ μού το υ νερ ού. Π ροσ τασ ία και διαχείριση τω ν υπ ογείω ν και επ ιφ α νεια κώ ν υδάτινω ν πόρω ν. Τ εχ ν ο λ ο γ ίες κα τα π ο λέμ η σ ης και π ρ ό λη ψ η ς τ η ς ρύπανσης. Σ υ σ τή μ α τα π α ρακολούθησ ης, έγ κα ιρ η ς π ροειδοπ οίησ ης και επ ικοινω νίας σε περίπ τω ση σημεια κώ ν ή μη πηγώ ν ρύπανσης. Ρύθμιση τω ν π όρω ν και τεχ ν ο λ ο γ ίες για ά γ ο ν ες και η μ ι-ά γονες π ερ ιο χ ές και γ εν ικ ό τερ α για π ερ ιο χ ές με έλλειψ η νερ ού. Οι π ρ ο τερ α ιό τη τες για έρ ευ ν α θα α φ ο ρ ο ύ ν τ α α κό λο υ θα θέματα : Κ ατανόηση, ανίχνευση, εκτίμ η σ η και π ρόβλεψ η τω ν διεργασιώ ν τω ν π λανητικώ ν αλλαγώ ν. Π λη ρ έσ τερ η κα τανόησ η τω ν οικοσ υσ τη μά τω ν (χερ σαίων και θαλάσσιων) και τω ν α λληλεπ ιδράσεω ν μ ετα ξύ το υ ς. Α νά π τυξη σεναρίω ν και σ τρ α τηγικώ ν για τη ν π ρ ό ληψη, το ν μετρια σ μό, ή και πιθανώ ς τη ν π ροσ αρμογή, τω ν επ ιδράσ εω ν τ η ς π λα νητικής α λλα γής, τη ς α λλα γ ή ς το υ κλίμ α το ς και τ η ς μείω σ ης τ η ς βιοπ οικιλότητα ς. Υ π οσ τήριξη και α νά π τυξη μιας ευρω π α ϊκής συνισ τώ σας στο π αγκόσ μιο σ ύσ τημα π α ρ α τή ρ η σ η ς το υ κλίματος, τω ν χερσ αίω ν οικοσ υσ τη μάτω ν και τω ν ωκεανώ ν. 3 Αειφορικά θαλάσσια οικοσυστήματα Ο γ εν ικ ό ς σκοπ ός α υ τή ς τ η ς δράσ η ς είναι να π ροω θ ή σει τη ν α ειφ ορική και ο λοκληρω μ ένη διαχείριση τω ν θαλάσσιω ν π όρω ν και να σ υμβάλλει σ την π ολιτική τη ς Ευρω παϊκής Έ νω σ ης για α ειφ ό ρ ο ανάπ τυξη το υ θαλάσσιου τμ ή μ α το ς το υ π ερ ιβ ά λλοντο ς. Οι ερ ευ ν η τικ ο ί σκοποί α υ τή ς τη ς δρά σ η ς είναι: Να α να π τύξει τη ν επ ισ τημονική γνώ ση σ τις θαλάσ σιες διερ γα σ ίες, σ τα οικοσ υσ τή μα τα και τ ις α λ λ η λ ε πιδράσ εις, ώ σ τε να επ ιτευ χ θ εί η α ειφ ορική χρήσ η το υ θαλάσσιου π ερ ιβ ά λλοντο ς και τω ν θαλάσσιω ν πόρων. Να αναλύσ ει τα αίτια και τις σ υνέπ ειες τω ν σ ύγχρονω ν ανθρω π ογενώ ν δ ρ α σ τη ρ ιο τή τω ν στα θαλάσσια οικοσ υσ τήματα. Να α να π τύξει τη δ υ ν α τό τη τα για π α ρα κολούθησ η και διαχείριση τω ν διεργασιώ ν σ την π αράκτια ζώνη. Να α να π τύξει μηχανισ μούς επ ιχειρ ησ ια κής π ρ ό β λεψ ης τω ν π εριβαλλοντικώ ν π εριορισ μώ ν για ασ φ α λ είς και α ειφ ο ρ ικ ές υπ ερ ά κτιες δ ρ α σ τη ρ ιό τη τες. 2 Πλανητικές αλλαγές, κλίμα και βιοποικιλότητα Ο κύ ρ ιο ς σκοπός α υ τή ς τ η ς δράση ς είναι να α να π τύξει επ ισ τημονική, τεχ ν ο λ ο γ ικ ή και κοινω νικο-οικονομική βάση και ερ γ α λ εία αναγκαία για να υλοπ οιηθούν ευρω π α ϊκές π ολιτικές, σ χ ετικές με τις π ερ ιβ α λλοντικ ές α λλα γές. Επίσης, να υπ οσ τηρίξει τις ερ ευ ν η τικ ές υπ οχρεώ σ εις που π ροκύπ τουν από δ ιεθ νείς δεσ μ εύ σ εις στα πλαίσια τ η ς α ειφ ό ρ ο υ ανά π τυξης.

14 5 Καθαρότερα ενεργειακά συστήματα, περιλαμβανομένων των ανανεώσιμων Σκοπ ός τ η ς δράση ς είναι να α να π τύξει τε χ ν ο λ ο γ ίες οι οπ οίες μπ ορούν να βοηθήσ ουν σ την ελαχισ τοπ οίησ η τω ν π εριβαλλοντικώ ν επιπτώ σεω ν από τη ν π αραγω γή και κα τα νάλω ση εν έρ γ εια ς στη Eυpώπη. Τα π ρ ο τεινό μ ενα π εδία έρ ευ ν α ς κα τά σ ειρά π ρ ο τερ α ι ό τη τα ς είναι τα ακόλουθα: Μ εγά λης κλίμακα ς σ τα θμοί π α ρ α γω γής η λεκτρ ικ ο ύ ρ εύ μ α το ς ή/και θ έρ μ α νσ η ς με μ ειω μ ένες εκπ ομπ ές C O 2 από τη ν κατανάλω σ η κά ρβουνου, βιομάζας και άλλω ν καυσίμων. Α νά π τυξη και επ ίδειξη, π ερ ιλα μ β α νομένης τ η ς αποκ εντρ ω μ έν η ς π α ραγω γής, τεχ ν ο λ ο γ ιώ ν μ ετα τρ ο π ή ς για τ ις κύ ρ ιες ν έ ε ς και ανα νεώ σ ιμες π η γ ές εν έ ρ γ ε ι ας, ειδ ικ ό τερ α τ η ς βιομάζας, το υ α νέμου και το υ ήλιου. Evσω μάτω ση τω ν ν έω ν και ανανεώ σιμω ν πηγώ ν εν έρ γ εια ς σ τα εν ερ γ εια κ ά σ υσ τήματα. Ο ικο νομικές τε χ ν ο λ ο γ ίες για τη ν ελά ττω σ η τω ν επιπτώ σ εω ν στο π ερ ιβ ά λλον από τ ις μ ο νά δ ες π α ρα γω γ ή ς εν έρ γ εια ς (π.χ. τεχ ν ο λ ο γ ίες για τη μείω ση τω ν εκπ ομπ ώ ν CO2, SOx, NOx και άλλω ν ρύπων). Παλιά εκκλησία στο φαράγγι του Βουραϊκού, Φωτ. Αρχείο ΕΚΒΥ / Έγχρωμον 4 Η πόλη του μέλλοντος και πολιτιστική κληρονομιά O σκοπ ός τη ς δράση ς είναι η υπ οσ τήριξη τ η ς α ειφ ό ρου α νά π τυξης, η βελτίω σ η τ η ς α σ τικής δια χείρ ισ ης και τ η ς π ολιτικής σ χεδιασ μού κα θώ ς και η εξα σ φ ά λισ η και βελτίω σ η τ η ς π ο ιό τη τα ς τ η ς ζω ής και τ η ς π ολιτισ μικής τα υ τό τη τα ς τω ν πολιτώ ν. Οι το μ ε ίς π ρ ο τερ α ιό τη τα ς είναι οι α κόλουθοι: Ο λοκληρω μ ένη π ροσ έγγισ η με σ τόχο τη ν α ειφ ορική α νά π τυξη τω ν π όλεω ν και διαχείριση τω ν πόρων. Π ροστασ ία, δια τήρησ η και επ έκτα σ η τ η ς ευρω π α ϊ κή ς π ολιτισ τική ς κληρονομιά ς. Α νά π τυξη και επ ίδ ειξη τεχ ν ο λ ο γ ιώ ν γ ια ασφαλή, ολιγοδάπ ανη, κα θαρή, αποδοτική διατήρησ η, α ξιοπ οίηση, ανακαίνιση, κα τα σ κευή, ιδ ια ίτερ α για μ εγά λα κτιρια κά σύνολα. Σ υ γκρ ιτική α ξιολόγη σ η και οικονομική εφ α ρ μ ο γ ή σ τρ α τηγικώ ν για α ειφ ο ρ ικά σ υσ τήμα τα μ ετα φ ο ρ ά ς σ το ασ τικό π εριβάλλον. 6 Οικονομική και αποδοτική ενέργεια για μια ανταγωνιστική Ευρώπη O σκοπ ός α υ τή ς τ η ς δράση ς είναι να εφ ο δ ιά σ ει τη ν Eυpώπη μ ε μια καθαρή, απ οδοτική, ασφαλή, έμπ ισ τη και οικονομική π αροχή εν έρ γ εια ς για τ ο σ υ μ φ έρ ο ν τω ν π ολιτώ ν τη ς, τη λ ειτο υ ρ γ ικ ό τη τα τ η ς κοινω νίας και τη ν α ντα γω νισ τικότη τα τ η ς βιομηχανίας τη ς. Μ ετα ξύ τω ν π ρ ο τεινόμενω ν το μ έω ν έρ ευ ν α ς είναι οι ακόλουθοι: Τ εχ ν ο λ ο γ ίες για ο ρ θ ο λογική κατανάλω σ η εν έ ρ γ ε ι ας. Τ εχ ν ο λ ο γ ίες για τη μετά δοσ η και διανομή τ η ς ε ν έ ρ γεια ς. Τ εχ ν ο λ ο γ ίες για τη ν απ οθήκευσ η τ η ς εν έρ γ εια ς σε μικρή και μ εγά λη κλίμακα, κ.ά. Μ αρία Π απαγεω ργίου Φωτ. Αρχείο ΕΚΒΥ / Έγχρωμον

15 Δημιουργία Βάσης Δεδομένων MedWet / / / Γ ^ / για οργανισμούς, φορείς, υπηρεσίες, ιδρύματα και φυσικά πρόσωπα που ασχολούνται με υγροτόπους στη Μεσόγειο Πέρασαν 6 χρόνια από τη γένεση τη ς πρω τοβουλίας MedWet. Στην πρώτη φάση (MedWet1, ) συμμετείχαν οι κυβερνήσεις τη ς Ελλάδας, τη ς Γαλλίας, τη ς Ιταλίας, τη ς Ισπανίας και τ η ς Πορτογαλίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Γραφείο Ραμσάρ, δύο διεθνείς μη κρατικές οργανώσεις (το Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση-WWF και η Δ ιεθνής Opγάvωση Υγροτόπω ν- W etlands International) και δύο επιστημονικά ιδρύματα (ο Βιολογικός Σταθμός Τοur du Valat και το ΕΚΒΥ). Περιελάμβανε π έντε το μ είς δραστηριότητας: απογραφή και παρακολούθηση υγροτόπων, διαχείριση υγροτόπων, εκπαίδευση και επαγγελματική κατάρτιση, ενημέρωση και ευαισθητοποίηση κοινού, καθώς και διάδοση επιστημονικών πληροφοριών. Στη δεύ τερ η φάση (MedWet2, ) έγινε προσπάθεια για την επέκταση τη ς πρω τοβουλίας MedWet σε χώ ρες τη ς M εσoγείoυ που δεν ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Αλβανία, Αλγερία, Κροατία, Mαpόκo, Τυνησία). Στη φάση αυτή το ΕΚΒΥ συμμετείχε ως τεχνικός σύμβουλος τη ς Αλβανίας και Κροατίας στην εφ αρμογή τω ν προσεγγίσεων που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο του MedWet1 και συγκεκριμένα σε θέματα απογραφής και χα ρτογράφησης υγροτόπων. Στο ίδιο χρονικό διάστημα και με τη ν οικονομική στήριξη του ΥΠΕΧΩΔΕ, το ΕΚΒΥ λειτούργησε και ως Γραμματειακή Movάδα τη ς Συντονιστικής O μάδας MedWet. Στο σύνολο τω ν δραστηριοτήτω ν που αφορούσαν τη γραμματειακή στήριξη του δικτύου MedWet, περιλαμβανόταν μετα ξύ άλλων και η δημιουργία βάσης δεδομένω ν για οργανισμούς, εταιρείες, υπηρεσίες, ινστιτούτα, ερ ευ νητικά κέντρα, κέντρα πληροφόρησης, φυσικά πρόσωπα κ.λπ., που ασχολούνται με υγροτόπ ους στη Mεσόγειo. Καταρτίσθηκε ειδικό ερω τημα τολόγιο, το οποίο περιελάμβανε στοιχεία οπως χώρα, ονομα ατομου και οργανισμού, διεύθυνση, τηλέφω νο, νομική μορφή οργανισμού, προέλευση οικονομικών πόρων, στοιχεία για το προσωπικό του οργανισμού, έργα και δρασ τηριότητες, υποδομή καθώς και σ υμμετοχή στο MedWet. Το ερω τηματολόγιο αυτό ταχυδρομήθηκε σε σ υγκεκριμένους απ οδέκτες από όλα τα κράτη τη ς Mεσoγείoυ. H ανταπόκριση στο αίτημα συμπλήρωσης του ερω τηματολογίου ήταν ικανοποιητική από ό λες τις χώ ρες (περίπου 600 ερω τηματολόγια συμπληρώθηκαν). Mε βάση τις απαντήσεις, δημιουργήθηκε σχετική ηλεκτρονική βάση δεδομένων. Oι καταχω ρήσεις στη βάση δεδ ο μένων είναι ανά χώρα και περιλαμβάνουν, υπηρεσίες (κρατικές, περιφ ερειακές, αυτοδιοίκησης), ινστιτούτα (ερευνητικά ή άλλα, κρατικά ή μη), ετα ιρ είες (ιδιωτικές, κρατικές, κερδοσκοπικού ή μη χαρακτήρα), κέντρα και μη κρατικές οργανώσεις, καθώς και φυσικά πρόσωπα. Επίσης, περιλαμβάνονται και διεθνείς οργανώσεις, όπως το Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση-WWF International, το Γραφείο Ραμσάρ, η Δ ιεθνής Ένωση για τη ν Προστασία τη ς Φύσης-IUCN κ.λπ. H βάση αυτή πρόκειται να εισαχθεί στην υπό διαμόρφωση ηλεκτρονική σελίδα του MedWet. H συγκεκριμένη εργασία αποτελεί μια πρώτη προσέγγιση τη ς απογραφής όλων όσων ασχολούνται με υγροτόπους στη M εσόγειo. Mια τέτο ιο υ είδους εργασία δεν ολοκληρώ νεται σ' αυτό το σημείο, αλλά απαιτεί συνεχή παρακολούθηση και ανανέωση τω ν συλλεγόμενων πληροφοριών, καθώς επίσης και συνεχή επαφή μετα ξύ τω ν μελών του δικτύου MedWet για τη ν επ ίτευξη τη ς όσο το δυνατόν σ τενό τερης συνεργασίας για τη ν προστασία και διατήρηση τω ν M εσoγειακώv υγροτόπων. Νίκος Κόντος ΑΜΦΙΒΙΟΝ J f 5Ι

16 Σχέδια Β. Χατζηρβαρσάνης ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Εκπαιδευτικά πακέτα για τη Λαγγόνα και τη Νανόχηνα Τ ο 1997 με χρηματο δ ό τη σ η τ η ς Ευρω π αϊκής Επ ιτροπ ής ξεκίνη σ ε ένα έ ρ γ ο LIFΕ μ ε τίτλ ο Π ρ ο σ τα σ ία τη ς Λ α γγόνα ς και Ν ανοχηνας στη ν Ε λλαδα". Εχει τρ ιε τη διά ρ κεια και υλοπ οιείτα ι από τρ ε ις π ερ ιβ α λλοντικ ές οργανώ σ εις, τ ο Π αγκόσ μιο Τ α μείο για τη Φ ύσ η-ελλάς, τη ν Ελληνική Ο ρνιθολογική Εταιρεία και τη ν Εταιρία Π ροσ τα σ ία ς Πρεσπών. Ό π ω ς έχ ο υ μ ε π αρουσ ιάσ ει αναλυτικά σε π ρ ο η γούμενο τε ύ χ ο ς το υ ΑΜΦΙΒΙΟΥ, τ ο έρ γ ο π ρα γματοπ οιείτα ι σε δ έκα υγροτό π ο υ ς: Δ έλ τα Έ βρου, Λίμνη Ισμαρίδα και Λ ιμ νοθ ά λα σ σ ες τ η ς Θ ρ ά κης, Λίμνη Βισ τω νίδα και Π ό ρ το Λ ά γος, Δ έλ τα Ν έσ του, Λίμνη Κ ερ κίνη, Δ έλ τα Α ξιού-λ ουδία-α λιάκμονα, Λίμνη Κ ασ τοριάς, Λίμνη Π ετρώ ν, Λ ίμ νες Μ ικρή και Μ εγά λη Πρέσπα και Δ έλ τα Καλαμά. Έ να ς από το υ ς βασικούς σ κοπ ούς το υ έρ γ ο υ είναι η εν η μέρω σ η και ευαισ θητοπ οίησ η το υ κοινού για το υ ς κινδύ νου ς και τη ν α νάγκη π ροσ τασ ίας τω ν δ ύο ειδώ ν και τω ν εν δ ια ιτη μ ά τω ν το υ ς. Π ρ ο ς υλοποίησ η το υ σκοπού α υτο ύ σ χεδιάσ θηκε εκπ α ιδ ευ τικό υλικό για μ α θ η τές δημοτικώ ν σ χολείω ν και γυμνασίω ν. Το υλικό π εριλα μβάνει σειρά 30 έγχρω μ ω ν διαφανειώ ν σ υνο δ ευ ό μ ενω ν από σ ύντομα επ εξη γ η μ α τικ ά κείμενα, 15 έγχρω μ α σκίτσα για τη Λ α γγόνα και 15 για τη Ν ανόχηνα, 30 α σ π ρ όμαυρες φ ω το τυ π ίες τω ν σκίτσω ν για δ ιά φ ο ρ ες χρήσ εις από το υ ς μ α θ η τές κα θώ ς και ενημερ ω τικά φ υ λλά δια και αφίσ ες για τα δ ύο πουλιά. Οι μ α θ η τές μέσω το υ εκπ α ιδευτικού υλικού έχ ο υ ν τη ν ευκα ιρία να γνω ρίσ ουν τ α δ ύο σπάνια και απειλούμενα είδη, τη βιολογία το υ ς, το υ ς χ ώ ρ ο υ ς εξά π λω σ ή ς τ ο υ ς σ την Ελλάδα αλλά και σε όλο ν το ν κόσμο, κα θώ ς και το υ ς κινδύνους που α ντιμετω π ίζουν οι π ληθυσ μοί και τα ενδια ιτή μ α τά το υ ς. Επίσης τ ο υλικό α υ τό μπ ορεί να απ ο τελέσ ει β οήθημα σ το υ ς εκπ α ιδ ευ τικ ο ύ ς για τη ν υπ οσ τήριξη π ρ ο γρ α μ μ ά τω ν Π ερ ιβ α λλο ντική ς Ε κπ αίδευσ ης που υλοπ οιούν στα σ χολεία το υ ς. Α ντίτυπ ο έχ ει δ ο θ εί σε κά θε μία από τ ις π ερ ιο χ ές όπου υλοπ οιείται το έρ γο, σ τον α ντίσ τοιχο υπ εύθυνο Π ερ ιβ α λλο ντική ς Ε κπ αίδευσ ης τ η ς Π ρ ω το β ά θ μ ια ς Εκπ αίδευσ ης, μ ε τη ν π ροτροπ ή να χρησ ιμοπ οιείτα ι από κοινού με το ν α ντίσ τοιχο υπ εύθυνο τ η ς Δ ευ τερ ο β ά θ μ ια ς Εκπαίδευσ ης. Για π ερ ισ σ ό τερ ες π λ η ρ ο φ ο ρ ίες σ χετικά με τ ο εκπ α ιδ ευ τικό υλικό μπ ο ρ είτε να απ ευ θ ύ νεσ τε στο: Π αγκόσ μιο Ταμείο για τη Φ ύση-w W F Ελλάς, κ. Α γγελικ ή Δ η μ η τρ ίο υ, τη λ./φ α ξ Μ αρία Κατσακιώ ρη Α Μ Φ Ι Β Ι Ο Ν Τεύχος 23 Διμηνιαία έκδοση του ΕΚΒΥ ISSN Ταχυδρομική διεύθυνση: Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων - Υγροτόπων 14ο χλμ Θεσσαλονίκης - Μηχανιώνας, Θέρμη, τηλ. (031) , , Φαξ: (031) Υπεύθυνη Έκδοσης: Μαρία Κατσακιώρη Συντακτική Επιτροπή: Μαρία Κατσακιώρη, Σπύρος Ντάφης Φωτ. εξω φύλλου: Amanita muscaria, Θ. Ιακωβίδης Σχέδια: Πασχάλης Δουγαλής Φωτοστοιχειοθεσία - Εκτύπωση: ΑΝΙΜΑ GRAPHICS Υιοί Α. Υφαντή Ο.Ε., Φραγκίνη 9, Θεσσαλονίκη Κείμενα και φωτογραφίες που αποστέλλονται για δημοσίευση στο περιοδικό δεν επιστρέφονται. Επιτρέπεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή ή η μετάδοση με οποιοδήποτε οπτικοακουστικό μέσο του περιεχομένου του ΑΜΦΙΒΙΟΝ μόνο εφόσον γίνεται αναφορά στην πηγή.