ΒΙΟΧΗΜΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΑΘΛΗΤΙΚΗΣ ΑΠΟ ΟΣΗΣ

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΒΙΟΧΗΜΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΑΘΛΗΤΙΚΗΣ ΑΠΟ ΟΣΗΣ"

Παρασκευή Μαυρογένης
8 χρόνια πριν
Προβολές:

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΒΙΟΧΗΜΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΑΘΛΗΤΙΚΗΣ ΑΠΟ ΟΣΗΣ ΒασίληςΜούγιος, PhD Αναπληρωτής καθηγητής ( , gr, Μέρος IV 1

ΟΣΗΣ ΒασίληςΜούγιος, PhD Αναπληρωτής καθηγητής (2310992237,

2 Κατηγορία Κατάσταση σιδήρου Παράµετροι Αιµοσφαιρίνη Σίδηρος Ολική σιδηροδεσµευτική ικανότητα Κορεσµός τρανσφερίνης Υδατοδιαλυτός υποδοχέας τρανσφερίνης Φεριτίνη Μεταβολίτες Ένζυµα Ορµόνες Γαλακτικό οξύ Γλυκόζη Τριακυλογλυκερόλες Χοληστερόλη ολική Χοληστερόλη HDL Χοληστερόλη LDL Κρεατινική κινάση Αµινοτρανσφεράσες Κορτιζόλη Τεστοστερόνη Γλυκερόλη Ουρία Αµµωνία Κρεατινίνη ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ Από το «πρωτείος» Κεφάλαιο 3, ενότητες 1, 2, 7-11 Παίζουν καθοριστικό ρόλο σε όλες τις βιολογικές λειτουργίες 2

Χοληστερόλη ολική Χοληστερόλη HDL Χοληστερόλη LDL Κρεατινική κινάση Αµινοτρανσφεράσες Κορτιζόλη Τεστοστερόνη Γλυκερόλη

3 οµικές µονάδες πρωτεϊνών Αµινοξέα 20 εσµός που τα συνδέει: πεπτιδικός Πρωτεΐνη = πολυπεπτιδική αλυσίδα ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΤΩΝ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ Καταλυτικές (ένζυµα) Μεταφορικές (αιµοσφαιρίνη) Αποθηκευτικές (φεριτίνη) Κίνησης (µυοσίνη) οµικές (κολλαγόνο) Αµυντικές (αντισώµατα) Αγγελιαφόροι (αυξητική ορµόνη) Υποδοχείς (υποδοχέας ακετυλοχολίνης) Άλλες ρυθµιστικές 3

(αιµοσφαιρίνη) Αποθηκευτικές (φεριτίνη) Κίνησης (µυοσίνη) οµικές (κολλαγόνο) Αµυντικές

4 ΦOΡΕΙΣ OΞΥΓOΝOΥ 6 CO H 2 O Φωτοσύνθεση C 6 Η 12 O O 2 Eπιδερµίδα φύλλου άγριου ρυζιού Μυοσφαιρίνη Αίµη Fe Ο 2 4

ΣτουςπνεύµονεςκάθεµόριοΟ 2 συνδέεταιµετην αιµοσφαιρίνη ευκολότερα

5 Αιµοσφαιρίνη Ερυθροκύτταρα Αίµη Αιµοσφαιρίνη + Ο 2 Οξυαιµοσφαιρίνη Η σύνδεση οξυγόνου κι αιµοσφαιρίνης είναι συνεργιστική ΣτουςπνεύµονεςκάθεµόριοΟ 2 συνδέεταιµετην αιµοσφαιρίνη ευκολότερα από το προηγούµενο Στουςιστούςκάθεµόριο O 2 αποσυνδέεται ευκολότερα από το προηγούµενο 5

6 Η µυοσφαιρίνη έχει µεγαλύτερη συνάφεια προς τοο 2 απότηναιµοσφαιρίνη ΑποτελεσµατικότερηεκφόρτωσηΟ 2 στους µύες ΕκτόςαπόΟ 2, ηαιµοσφαιρίνηµεταφέρει CO 2 καιη + Φαινόµενο Bohr Ησύνδεση CO 2 ή/καιη + µετηναιµοσφαιρίνη µειώνειτησυνάφειάτηςγιατοο 2 και αντίστροφα. Αλλοστερισµός Το φαινόµενο, η σύνδεση ενός µορίου µε µια πρωτεΐνη να επηρεάζει τη σύνδεση ενός άλλου µορίου µε άλλο σηµείο της πρωτεΐνης. 6

µετηναιµοσφαιρίνη µειώνειτησυνάφειάτηςγιατοο 2 και αντίστροφα.

7 ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΗ Κεφάλαιο 14 ιαστήµατα αναφοράς γιανέουςάνδρες, 13,2-17,3 g/dl γιανέεςγυναίκες, 11,7-15,5 g/dl Αυξάνεται σε υψόµετρο. Αυξάνεται κατά την άσκηση. Αιµοσυµπύκνωση ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ (Γενική αίµατος) Ικανότητα πρόσληψης στους πνεύµονες και µεταφοράς στους ιστούς του ατµοσφαιρικού ατµοσφαιρικού οξυγόνου οξυγόνου Αιµατοκρίτης Αριθµός ερυθροκυττάρων Αριθµός λευκοκυττάρων Αριθµός αιµοπεταλίων Κατάσταση του ανοσοποιητικού συστήµατος Kατάσταση του συστήµατος πήξης του αίµατος 7

Αιµοσυµπύκνωση ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ (Γενική αίµατος) Ικανότητα πρόσληψης στους πνεύµονες και µεταφοράς στους ιστούς

8 ΑΙΜΑΤΟΚΡΙΤΗΣ Στήλη ερυθροκυττάρων Στήλη αίµατος Αιµατοκρίτης = Ύψος στήλης ερυθροκυττάρων Ύψος στήλης αίµατος Ερυθροκύτταρα Λευκοκύτταρα Αιµοπετάλια 8

9 ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ιαστήµατα αναφοράς ενηλίκων Παράµετρος Αιµατοκρίτης Ερυθροκύτταρα (M/µL) Λευκοκύτταρα (k/µl) Αιµοπετάλια (k/µl) Άνδρες Γυναίκες ,3-5, ,8-5, ΑΝΑΙΜΙΑ Χαµηλός αιµατοκρίτης & Χαµηλή αιµοσφαιρίνη Αιτίες Κληρονοµικότητα ιατροφή 9

Άνδρες Γυναίκες 39-49 4,3-5,7 4-11 150-400 35-45 3,8-5,1 4-11 150-400

10 ΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΑΙΤΙΕΣ ΑΝΑΙΜΙΑΣ Ανεπαρκής πρόσληψη σιδήρου Ανεπαρκής πρόσληψη πρωτεϊνών Ανεπαρκής πρόσληψη ορισµένων βιταµινών (Β 6, φυλλικόοξύ) Υπάρχει αθλητική αναιµία; Λόγοι µείωσης αιµατοκρίτη κι αιµοσφαιρίνης αθλητών Καταστροφή ερυθροκυττάρων λόγω κρούσεων Απώλεια ερυθροκυττάρων στα κόπρανα Αιµαταραίωση Ψευδοαναιµία Αθλητική αναιµία 10

Λόγοι µείωσης αιµατοκρίτη κι αιµοσφαιρίνης αθλητών Καταστροφή ερυθροκυττάρων λόγω

11 Nikolaidis et al. Int J Sports Med 24: 506,, 2003 Πώς µπορούµε να µεταβάλουµε τον αιµατοκρίτη και την αιµοσφαιρίνη; Με συµπληρώµατα σιδήρου (µόνο σε αναιµία µη γενετικής αιτιολογίας) Με διαβίωση σε υψόµετρο Με ντόπινγκ αίµατος Μεαπαγορευµένεςουσίες (ερυθροποιητίνη, αυξητική ορµόνη, αναβολικά ανδρογόνα στεροειδή) 11

και την αιµοσφαιρίνη; Με συµπληρώµατα σιδήρου (µόνο σε αναιµία µη γενετικής

12 Σίδηρος ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΙ ΗΡΟΥ Ποσότητα που είναι διαθέσιµη για παραλαβή από τους ιστούς Ολική σιδηροδεσµευτική ικανότητα Κορεσµός τρανσφερίνης Φεριτίνη Πόσο σίδηρο µπορεί να µεταφέρει ο ορός Πόσο κορεσµένο είναι το σύστηµα µεταφοράς σιδήρου Υδατοδιαλυτός υποδοχέας τρανσφερίνης Ποσότητα του αποθηκευµένου στους ιστούς σιδήρου ΣΙ ΗΡΟΣ Κυκλοφορείστοπλάσµαως Fe 2+ δεσµευµένος από την τρανσφερίνη ή σιδηροφιλίνη. Μόλις 2-23 % του σιδήρου της τροφής απορροφάται από το έντερο. Η συγκέντρωσή του µπορεί να τροποποιηθεί µε τη διατροφή. Είναι συστατικό της αιµοσφαιρίνης, της µυοσφαιρίνης και των κυτοχρωµάτων. 12

αποθηκευµένου στους ιστούς σιδήρου ΣΙ ΗΡΟΣ Κυκλοφορείστοπλάσµαως Fe 2+ δεσµευµένος από την τρανσφερίνη ή σιδηροφιλίνη.

13 Τροφή Έντερο (φεριτίνη) Ήπαρ (φεριτίνη) Μυελός οστών Ερυθροκύτταρα (αιµοσφαιρίνη) Μύες (µυοσφαιρίνη, κυτοχρώµατα) Άλλοι ιστοί (κυτοχρώµατα) ΣΙ ΗΡΟΣ Αποβάλλεταιαργά (περίπου 0,6 mg/ηµέρα) κυρίωςµέσωτωνκοπράνωνκαιµετηνέµµηνο ρύση. ιαστήµατααναφοράς: Άνδρες, µg/dl Γυναίκες, µg/dl Παρόµοιες συγκεντρώσεις σε αθλητές και µη αθλητές. 13

0,6 mg/ηµέρα) κυρίωςµέσωτωνκοπράνωνκαιµετηνέµµηνο ρύση.

14 ΟΛΙΚΗ ΣΙ ΗΡΟ ΕΣΜΕΥΤΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ (ΤΙΒC, total iron-binding capacity) Η συγκέντρωση σιδήρου, αν η τρανσφερίνη ήταν ολοκληρωτικά κορεσµένη. ιάστηµααναφοράς, µg/dl Ανεπάρκεια σιδήρου TIBC ΚΟΡΕΣΜΟΣ ΤΡΑΝΣΦΕΡΙΝΗΣ Κορεσµόςτρανσφερίνης = Σίδηρος TIBC 100 ιαστήµατααναφοράς: Άνδρες, % Γυναίκες, % Πιο ευαίσθητος δείκτης της κατάστασης σιδήρου από τη συγκέντρωση σιδήρου ή την TIBC χωριστά 14

ιάστηµααναφοράς, 250-425 µg/dl Ανεπάρκεια σιδήρου TIBC ΚΟΡΕΣΜΟΣ ΤΡΑΝΣΦΕΡΙΝΗΣ Κορεσµόςτρανσφερίνης =

15 Παράδειγµα Η κατάσταση σιδήρου άντρα µε σίδηρο 100 και TIBC 400 µg/dl επιδεινώνεται, µεπτώσητου σιδήρου κατά 10 % και αύξηση της TIBC κατά 10 %. Σίδηρος: % = 90 µg/dl TIBC: % = 440 µg/dl Κορεσµός τρανσφερίνης Αρχικός: 100/ = 25 % Νέος: 90/ = 20 % (µείωση 20 %) Υ ΑΤΟ ΙΑΛΥΤΟΣ ΥΠΟ ΟΧΕΑΣ ΤΡΑΝΣΦΕΡΙΝΗΣ Ο υποδοχέας τρανσφερίνης προσλαµβάνει τρανσφερίνη-fe 2+ µεενδοκυττάρωση. Ένα µέρος του απελευθερώνεται στο πλάσµα, κυρίως κατά την ωρίµανση των ερυθροκυττάρων. Αυτός ο υδατοδιαλυτός υποδοχέας τρανσφερίνης (stfr) σχετίζεται αντίστροφα µε την επάρκεια σιδήρου. ιάστηµα αναφοράς 1,3-3,3 mg/l. 15

ΙΑΛΥΤΟΣ ΥΠΟ ΟΧΕΑΣ ΤΡΑΝΣΦΕΡΙΝΗΣ Ο υποδοχέας τρανσφερίνης προσλαµβάνει τρανσφερίνη-fe 2+ µεενδοκυττάρωση.

16 ΦΕΡΙΤΙΝΗ Είναι η αποθηκευτική πρωτεΐνη του σιδήρου. Βρίσκεται στο σπλήνα, στο µυελό των οστών και στο ήπαρ. Μικρή ποσότητά της διαρρέει στο πλάσµα λόγω φυσιολογικής φθοράς και ανανέωσης των ιστών. Η συγκέντρωσή της στον ορό σχετίζεται θετικά µε τον αποθηκευµένο σίδηρο. ιαστήµατααναφοράς: Άνδρες, µg/L Γυναίκες, µg/l ΣΙ ΗΡΟΠΕΝΙΑ Χαµηλός κορεσµός τρανσφερίνης Χαµηλή φεριτίνη ΑΝΑΙΜΙΑ Χαµηλός αιµατοκρίτης Χαµηλή αιµοσφαιρίνη ΣΙ ΗΡΟΠΕΝΙΚΗ ΑΝΑΙΜΙΑ Χαµηλός κορεσµός τρανσφερίνης Χαµηλή φεριτίνη Χαµηλός αιµατοκρίτης Χαµηλή αιµοσφαιρίνη 16

Η συγκέντρωσή της στον ορό σχετίζεται θετικά µε τον αποθηκευµένο σίδηρο.

17 Επιδρά η αναιµία ή η σιδηροπενία στην αθλητική απόδοση; Ηαναιµία, Η σιδηροπενία, Αυξάνουν τα συµπληρώµατα σιδήρου την αθλητική απόδοση; Των σιδηροπενικά αναιµικών, Των σιδηροπενικών, ΜΑΛΛΟΝ ΟΧΙ Των φυσιολογικών, ΝΑΙ ΜΑΛΛΟΝ ΟΧΙ ΟΧΙ ΝΑΙ ιατρέχουν οι αθλητές µεγαλύτερο κίνδυνο σιδηροπενίας; ΜΑΛΛΟΝ ΟΧΙ εν έχουν σηµαντικά µεγαλύτερες απώλειες σιδήρου. Οι περισσότεροι αναπληρώνουν πιθανές αυξηµένες απώλειες µε την αυξηµένη προσληψη τροφής. 17

ΜΑΛΛΟΝ ΟΧΙ ΟΧΙ ΝΑΙ ιατρέχουν οι αθλητές µεγαλύτερο κίνδυνο σιδηροπενίας; ΜΑΛΛΟΝ ΟΧΙ εν έχουν σηµαντικά

Σχετικά έγγραφα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Με βάση το στόχο της εργασίας που ήταν να εντοπιστούν και να παρουσιαστούν οι ποσοτικές (διαφορές βαθµολογικής απόδοσης) και οι ποιοτικές διαφορές (που αφορούν στην