Οµιλητής: Κ. Μίχος Συντελεστές:. Μπάτζιος,. άβαρης

Transcript

1 1 η Επιστηµονική συνάντηση για τις Τοπικές Ποικιλίες στην Ελλάδα Πολλαπλασιαστικό υλικό τοπικών ποικιλιών: Υφιστάµενη κατάσταση και προοπτικές για την επίσηµη καταγραφή, παραγωγή και εµπορία τους Οµιλητής: Κ. Μίχος Συντελεστές:. Μπάτζιος,. άβαρης ΓΠΑ, 21 Οκτωβρίου 2011

2 Προσέγγιση του θέµατος Εισαγωγή Ιδιοµορφίες του θέµατος. Περιεχόµενο του υφιστάµενου θεσµικού πλαισίου. Αποτίµηση του νοµοθετικού πλαισίου: Θετικά σηµεία και σηµεία προβληµατισµού. Μελλοντικές προοπτικές σε επίπεδο νοµοθεσίας της Ε.Ε. Προτάσεις για επίλυση των προβληµάτων.

3 Εισαγωγή - Ιδιοµορφίες του θέµατος υσκολίες στην ένταξη σε κεντρικό ρυθµιστικό πλαίσιο, ενός υλικού που είναι συνυφασµένο µε ελευθερία επιλογών σε τοπική κλίµακα. Ιδιαιτερότητες σε ό,τι αφορά στα «τεχνικά» χαρακτηριστικά του υλικού αυτού. Από την άλλη πλευρά, η επίσηµη εγγραφή και διασφάλιση της ποιότητας και της ασφάλειας του υλικού αυτού, συµβάλλει στην παραγωγική αξιοποίησή του σε ευρύτερη κλίµακα.

4 Θεσµικό πλαίσιο για το πολλαπλασιαστικό υλικό 1. Προεδρικό διάταγµα 80/90 «Προστασία του φυτικού υλικού της χώρας». 2. Νόµος 1564/85 «Οργάνωση της παραγωγής και εµπορίας πολλαπλασιαστικού υλικού φυτικών ειδών» (άρθρο 14). 3. Νοµοθεσία για την εφαρµογή του µέτρου 3.8 του άξονα 3 «Γεωργοπεριβαλλοντικά µέτρα» του Εγγράφου Προγραµµατισµού Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΠΑΑ) » (Β 8230). Έχουν εκδοθεί τέσσερις Υπουργικές Αποφάσεις (ΥΑ) µε λεπτοµέρειες εφαρµογής.

5 Θεσµικό πλαίσιο για το πολλαπλασιαστικό υλικό (συνέχεια) 4. Οδηγία 2008/62/ΕΚ που ρυθµίζει θέµατα πολλαπλασιαστικού υλικού τοπικών ποικιλιών φυτών µεγάλης καλλιέργειας και πατάτας. Μεταφορά στην εθνική νοµοθεσία µε την ΚΥΑ /11378/ Οδηγία 2009/145/ΕΚ που ρυθµίζει θέµατα πολλαπλασιαστικού υλικού τοπικών ποικιλιών κηπευτικών ειδών. Η Οδηγία µεταφέρθηκε στην εθνική νοµοθεσία µε την ΚΥΑ / Οδηγία 2010/60/ΕΚ που ρυθµίζει θέµατα παραγωγής και εµπορίας µιγµάτων κτηνοτροφικών φυτών που σχετίζονται µε την προστασία συγκεκριµένων περιοχών. Η µεταφορά της Οδηγίας στην εθνική νοµοθεσία αναµένεται να γίνει µέχρι το τέλος Νοεµβρίου.

6 Βασικά χαρακτηριστικά της ισχύουσας νοµοθεσίας για το πολ/κο υλικό των τοπικών ποικιλιών Εξειδικευµένο πλαίσιο: ΚΥΑ /11378/ και / Αφορά µόνο τα ΦΜΚ και τα κηπευτικά. Για τα δενδρώδη και το αµπέλι ισχύει προς το παρόν η Υπουργική Απόφαση / (Μέτρο 3.8). Για τα καλλωπιστικά, τα αρωµατικά και τα φαρµακευτικά, δεν υφίστανται ανάλογες ρυθµίσεις. Άξονες του ρυθµιστικού πλαισίου: α. Επίσηµη καταχώριση των τοπικών ποικιλιών στους Εθνικούς και κατ επέκταση στους Κοινούς Καταλόγους της Ε.Ε. β. Παραγωγή, τυποποίηση και εµπορία του πολλαπλασιαστικού τους υλικού.

7 Εγγραφή των τοπικών ποικιλιών ΦΜΚ και κηπευτικών Θεσµοθετείται για πρώτη φορά σε επίπεδο Ε.Ε. Γίνεται µε τεχνικά κριτήρια ανάλογα µε εκείνα που ισχύουν για τις «εµπορικές» ποικιλίες (Κριτήρια ιακριτότητας, Οµοιοµορφίας, Σταθερότητας). Λαµβάνονται υπόψη στοιχεία όπως το ιστορικό καλλιέργειας της ποικιλίας, αποτελέσµατα ανεπίσηµων δοκιµών, άλλες πληροφορίες που αφορούν την ποικιλία. εν είναι απαραίτητη η διενέργεια δοκιµών, αν αξιολογηθούν ως επαρκή τα στοιχεία από την αρµόδια Υπηρεσία (Ινστιτούτο Ελέγχου Ποικιλιών Καλλιεργουµένων Φυτών).

8 Εγγραφή των τοπικών ποικιλιών ΦΜΚ και κηπευτικών (συνέχεια) Μπορούν να γίνουν αποδεκτές ποικιλίες που κατά το παρελθόν διαγράφηκαν από τον Εθνικό Κατάλογο, αρκεί να έχει µεσολαβήσει διάστηµα τουλάχιστον δύο (2) ετών από τη διαγραφή τους. Η διατήρηση των τοπικών ποικιλιών γίνεται στον τόπο καταγωγής τους. Το κόστος εγγραφής των τοπικών ποικιλιών καθορίζεται σε επίπεδο Κράτους-Μέλους.

9 Παραγωγή σπόρων τοπικών ποικιλιών ΦΜΚ και κηπευτικών Ο παραγόµενος σπόρος πρέπει να πληροί τις προδιαγραφές «πιστοποιηµένου σπόρου» (ΦΜΚ, πατάτα, κηπευτικά) ή της κατηγορίας τυποποιηµένου standard σπόρου (κηπευτικά). Η παραγωγή του σπόρου συνδέεται άµεσα µε την περιοχή καταγωγής της ποικιλίας. Σε περίπτωση που υπάρχουν δυσκολίες τήρησης αυτής της διάταξης, ορίζονται συµπληρωµατικές περιοχές σποροπαραγωγής.

10 Εµπορία σπόρων τοπικών ποικιλιών ΦΜΚ και κηπευτικών Η εµπορία του πολλαπλασιαστικού υλικού µιας τοπικής ποικιλίας γίνεται στον τόπο που η ποικιλία έχει αναπτύξει τα ιδιαίτερα προσαρµοστικά της γνωρίσµατα, µε δυνατότητα ορισµού επιπρόσθετων περιοχών εµπορίας, υπό τον όρο ότι οι περιοχές αυτές είναι συγκρίσιµες µε την περιοχή καταγωγής της υπόψη τοπικής ποικιλίας. Ο σπόρος µιας τοπικής ποικιλίας συσκευάζεται και σηµαίνεται µε ευθύνη του σποροπαραγωγού. Στη σήµανση αναφέρεται ρητώς η ένδειξη «ποικιλία προς διατήρηση». Τίθενται ποσοτικοί περιορισµοί για την εµπορία πολλαπλασιαστικού υλικού µιας τοπικής ποικιλίας.

11 Εγγραφή των τοπικών ποικιλιών δενδρωδών και αµπέλου και αναπαραγωγή-εµπορία του πολ/κού τους υλικού Από το σύνολο των ποικιλιών που είναι επιλέξιµες στο πλαίσιο του µέτρου 3.8., άλλες είναι εγγεγραµµένες στους Εθνικούς Καταλόγους και άλλες όχι. Η αναπαραγωγή και εµπορία του πολλαπλασιαστικού τους υλικού γίνεται βάσει συγκεκριµένων φυτοϋγειονοµικών, καλλιεργητικών και άλλων προϋποθέσεων που αφορούν την τυποποίηση, τη σήµανση κλπ.

12 Αποτίµηση του νοµοθετικού πλαισίου Α. Θετικά σηµεία Η εγγραφή των τοπικών ποικιλιών στους Εθνικούς Καταλόγους είναι επίσηµη αναγνώρισή τους υπό συγκεκριµένες τεχνικές προϋποθέσεις και κριτήρια, αν και δεν συνιστά προστασία τους µε την έννοια του Κανονισµού 2100/94. Η εγγραφή των ποικιλιών που έχουν διαγραφεί ή πρόκειται να διαγραφούν από τον Εθνικό Κατάλογο δίνει τη δυνατότητα αξιοποίησης του γενετικού τους δυναµικού. Η ένταξη των τοπικών ποικιλιών στο θεσµικό πλαίσιο που ισχύει για τις ποικιλίες των καλλιεργούµενων φυτικών ειδών, συµβάλλει στην παραγωγή αξιόπιστου και υγιούς πολλαπλασιαστικού υλικού.

13 Αποτίµηση του νοµοθετικού πλαισίου Α. Θετικά σηµεία (συνέχεια) Συνισταµένη των παραπάνω είναι η παραγωγή προϊόντων που µπορούν να χαρακτηριστούν ως εγγυηµένα και αξιόπιστα ως προς τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, για τα οποία τα προτιµά ο καταναλωτής (µοχλός τοπικής ανάπτυξης σε επιχειρηµατική βάση). Καθίσταται ευκολότερο το έργο της κατοχύρωσης τοπικών προϊόντων στο σύστηµα ΠΟΠ ή ΠΓΕ, δεδοµένου ότι ενισχύεται η αξιοπιστία της περιγραφής των ποικιλιών που συνιστούν το θεµέλιο λίθο για µια σειρά αγροτικών προϊόντων µε συγκεκριµένη ταυτότητα και προέλευση.

14 Αποτίµηση του νοµοθετικού πλαισίου Β. Σηµεία προβληµατισµού Ένταξη των τοπικών ποικιλιών στο πλαίσιο εγγραφής των εµπορικών ποικιλιών: Προβληµατισµός για τη δυνατότητα ανταπόκρισης των ποικιλιών αυτών στις τεχνικές απαιτήσεις. Απαίτηση για θέσπιση λιγότερο αυστηρών κριτηρίων για το διατηρητή τοπικής ποικιλίας.

15 Αποτίµηση του νοµοθετικού πλαισίου Β. Σηµεία προβληµατισµού (συνέχεια) Η τυποποίηση του πολ/κου υλικού µιας τοπικής ποικιλίας συνεπάγεται κόστος εξοπλισµού και εγκαταστάσεων. Ανάγκη διαφύλαξης των δικτύων ανταλλαγής σπόρων που αποτελούν σηµαντική συνιστώσα για τη διατήρηση της παραδοσιακής γεωργίας.

16 Προτάσεις για προσέγγιση των προβληµατικών σηµείων Κόστος εγγραφής : Σηµαντικά χαµηλότερο σε σύγκριση µε εκείνο των εµπορικών ποικιλιών. Απαιτήσεις για εγγραφή στους Εθνικούς Καταλόγους: Ελαστικότερο πλαίσιο απαιτήσεων. υνατότητα µη πραγµατοποίησης ελέγχων στον αγρό. Απαιτήσεις για τους διατηρητές των τοπικών ποικιλιών: Οι διατηρητές των τοπικών ποικιλιών εντάσσονται σε ελαστικότερο πλαίσιο απαιτήσεων. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να διασφαλίζεται η διατήρηση του ποσοστού ανοµοιοµορφίας της ποικιλίας σε επίπεδα κατώτερα του 10%.

17 Προτάσεις για προσέγγιση των προβληµατικών σηµείων (συνέχεια) Καθεστώς αδειοδότησης για σποροκαλλιέργεια και εµπορία: υνατότητα διαµόρφωσης ειδικού καθεστώτος. ίκτυα ανταλλαγής σπόρων: Ο συγκεκριµένος θεσµός πρέπει να προστατευθεί. Καταβάλλεται προσπάθεια εξεύρεσης νοµικής λύσης για τη θεσµική «προστασία» του.

18 Προτάσεις για προσέγγιση των προβληµατικών σηµείων (συνέχεια) υσκολία στη διαµόρφωση µιας συνολικής άποψης για το υφιστάµενο δυναµικό των τοπικών ποικιλιών: Συνεργασία των αρµόδιων κρατικών φορέων µε κάθε εµπλεκόµενο στο θέµα των τοπικών ποικιλιών (ΜΚΟ, ερευνητικούς φορείς, τοπικούς συλλόγους κλπ). Αντιµετώπιση του κόστους σποροπαραγωγής: Ένταξη των ενδιαφεροµένων σε οργανωτικά σχήµατα επιχειρηµατικής ενασχόλησης µε το αντικείµενο.

19 Μελλοντικές προοπτικές του θέµατος σε επίπεδο νοµοθεσίας της Ε.Ε Το ισχύον καθεστώς ρυθµίσεων της Ε.Ε. για τις τοπικές ποικιλίες επανεξετάζεται στο πλαίσιο της αναθεώρησης της νοµοθεσίας για τους σπόρους και το πολλαπλασιαστικό υλικό. Αποτελέσµατα ειδικής οµάδας εργασίας του Συµβουλίου της Ε.Ε.: Θέσπιση κοινοτικής νοµοθεσίας για τις τοπικές ποικιλίες δενδρωδών και αµπέλου. ιατήρηση των τοπικών ποικιλιών, µέσω λιγότερο αυστηρών προϋποθέσεων και µε σεβασµό στη γνώση που σχετίζεται µε την καλλιέργειά τους. Αναθεώρηση του ισχύοντος συστήµατος για τους ποσοτικούς περιορισµούς στην εµπορία των σπόρων. Η ρύθµιση του θέµατος επαφίεται στα Κράτη-Μέλη. Σε ό,τι αφορά τα παραπάνω, οι απόψεις που έχουν διατυπωθεί από την αρµόδια ιεύθυνση Εισροών Φυτικής Παραγωγής εισηγούνται τη θέσπιση ελαστικότερου πλαισίου ρυθµίσεων.

20 Αντί επιλόγου Η θεσµική προσέγγιση του πολλαπλασιαστικού υλικού των τοπικών ποικιλιών είναι αναπόφευκτο να έχει κενά και ελλείψεις. Υπάρχουν περιθώρια αντιµετώπισης των όποιων αδυναµιών και ελλείψεων, στο πλαίσιο συνεργασίας µεταξύ των συνεµπλεκοµένων φορέων στη χώρα µας. Οι προοπτικές που διανοίγονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο µας δίνουν τη δυνατότητα να αποκαταστήσουµε τυχόν λάθη και ελλείψεις.

21 Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας