ΑΝΘΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΑΙΩΓΜΟΙ

Transcript

1 . ν Π Ο ν Ρ Ι Ε ΙΟ Ν Ε Π Ι ΤΩ Ν Ε Ξ Ω Τ Ε ΡΙΚ Ω Ν ΟΙ ΑΝΘΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΑΙΩΓΜΟΙ ΕΝ ΤΟΥΡΚΙΑ, ΑΠΟ ΤΗΣ ΚΗΡΪΞΕΒΣ Τ Ο Ϊ ΕΪΡδΠ Α ΙΚ Ο Ϊ ΠΟΑΕΜΟΪ (ΚΑΤΑ ΤΑΣ εηίσημοτσ ΕΚΘΕΣείΣ ΤΩΝ ΠΡΕΣΒΕΙΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΞΕΝΙΚΩΝ ΑΡΧΩΝ) 4 ί. ϋ ΕΝ Α Θ Η Ν Α ΙΣ 1 & 1 7

2

3 ΥΠΟνΡΓΕΙΟΝ ΕΠΙ ΤΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΟΙ ΑΝΘΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΛΙΩΓΜΟΙ ΕΝ ΤΟΥΡΚΙΑ, ΑΠΟ ΤΗΣ Κ Η Ρ/Ξ52Σ ΤΟΥ ΕΪΡϋΠΑΪΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ (ΚΑΤΑ ΤΑΣ ΕΠΙΣΗΜΟΤΙ ΕΚβΕίΕΙΣ ΤΛΜ ΠΡΕΣβΕΙΟΝ ΚΑΙ ΠΡΟΣΕΝΙΚηΝ ΑΡΧΛΗΙ

4 - - ^ η-ί^γ< ^ «Α. ή ; :», Μ ' \ ί ' ' Ό - # -

5 «I ΑΝΘΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΛΙΩΓΜΟΙ ΕΝ ΤΟΥΡΚΙΑ, ΑΠΟ ΤΗΧ ΚΗΡΪΞΕδί ΤΟΥ ΕΥΡ2ΠΑΙΚ0Ϊ ΠΟΛΕΜΟΥ

6

7 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οί από της κηρΰιεως τοτ5 Εόρωπαϊκοϋ πολέμου ανθελληνικοί ίντουρκίςι διωγμοί αποτελοΰσι την σννέχειαν τοΰ προγράμματος ίίπερ <ιπό τοο ετου; ΙϋΙ. Ι εθεσαν είς ενέργειαν οΐ Νεοτουρκοι προς ^όντο)σιν τοΰ Ελληνισμού. "Οπως κατανοηθώσι παρα των άγνοούντων τα Ιν Τουρκίςι ό σκοπός και τά Ιλατηρια των διωγμών, ώς χαΐ ή ιιέθοδος δι ΐ^ς επεδιώχθιι ί έκρίζωσις τοΰ ΰποδονλου Ελληνισμού, δέον προ της έςιστορήσειος των διωγμών, τών άρξαμένων κατά τούς τελευταίους μήνας τοΰ 31) 14, νά άνασκοπηθώοι συντόμως τά γεγονότα τής προηγούμενη περιόδου. Ουτίος ούδεμία θά ύπολειφθή αμφιβολία δτι πρόκειται περί έντατικής συνεχίσεως προγράμματος σκοπόν Ιχοντο; χήν έξόντωσιν τού εν Τουρκά; Ελληνισμού. Έ ά ν έξετάση τις τά γεγονότα τά επακολουθήβαντα την Ιποναφοράν τοΰ συνταγματικού καθεστώτος έν Τουρκίφ, πείθεται δτι ή έςέλιςις τής Ιστορίας δεν ήδύνατο νά μεταβληθή διά τής έκπτώσεο)ς ενός δεσπότου κιιί τής Ιμφανίσεως μιας δήθεν κοινοβουλευτικής κυβερνήσεως. Ί Ι Ιρευνα τών πρώτων έτών τού νέου καθεστώτος άποδεικνύει δτι οί Νεότουρκοι ουδόλως διενοήθησαν νά τροποποιήσωσι τό καθεστώς, άλλ άντιθέτιος προέβησαν εις ειρηνικήν έπανάστασιν οπαις προλάβωσι την έπέμβασιν τών Μ. Δυνάμεων, οοτω δέ δυνηθώσι νά έκτελέσωσι τό πρόγραμμα αυτών καθ δ.ή Τουρκία ώφειλε νά μετατροπή από Κράτους Ιθνοτήτων είς Κράτος ίθνικόν, ένιαίον καΐ συμπαγές. Έ ν τώ σχεδίφ τουτφ τών Νεο-

8 6 xον^ν.(αν, κατά το όποιον?δβι να δημιουργηοί) Τουρκία πολιπκως και οίκονομικώ; άν6ξάρη το; καί?0νικώς ίνιαίη, πρ?πει νά άναζητιιομ καί ή αιτία διά τί ν οποίαν απ άρχης το? συντάγματος κατέστη πρόδηλος ό κίνδυνος των Ιν Τονρκίςι Εθνοτήτων. Προς πραγματοποίησιν τοΰ σχεδίου των Νεοτοΰρχων έπρεπε νά έφαρμοσθώσιν έλευθέριοι θεσμοί, δι ών θά Ιξησφαλίζετο ή συμπάθεκί των χριστιανικών έθνοτιμιον καί των Μεγάλων Λυνςίμεων προ; τό νέον καθεστώς, άλλ* ή [ΐεγάλη πλειονότης τοδ τουρκικοθ λαοΰ δεν ήτο ώριμος δπως δεχθή τοιουτου; θεσμούς. Καί επανήλθον ουτω κατ ανάγκην, άλλ δνευ δυσκολίας, οί Ιθύνοντες Νεότουρκοι είς τά τουρκικά έθιμα τής διά τής έ«ι[ίολής τής Ισχύος διοικήσβως, δι ής -καί μόνη; ήδυναντο νά τηρήσωσι κυρίαρχον θέσιν άπέναντι των κυριαρχούμενων. Τι'ιν τάσιν ταυτην, ήτις άμέσιος καί εμπράκτω; έιεδηλώοη, σαφώς έκθβτει δ κ. Κεηό Ρΐηοη έν τή πραγματείρ, του : «ΊΙ Εΰρώ.ηι καί ή Νέα Τουρκία*. <Αί θβωρίαι περί Ισότητος, λέγει Ιν σελ. 123, εχρησίμευον πλέον μόνον ('>ς παραπέτασμα διά του; δφθαλμοτ»; της Ευρώπης, καί ώς εύσχημον πρόσχημα οπτος άποστερηθώσιν οί Χριστιανοί των άρχαίων αδτών.προνομίων, άτινα ήσαν τό άνκίλλαγμα τής έκπαλαι άνισότητος αυτών, καττίλτιθώσιν αί είδιχαί δικαιοδοσίαι, καταστραφώσιν οί Εθνικοί δργανισμοί, κλεισθώσι τά σχολεία, παρε^ιποδισ9 ή δέ ή άνάπτνξις των μή τουρκικών πληθυσμών». Τό Εμπράκτω; Ικδηλωθέν έμβλημα των Νεότούρκων, τής κυρίαρχίιις τή; μουσουλμανικής πλειονοιί ηφίας, Εγένετο άιιέσως αίσθί} τον Επί τών χριστιανικών στοιχείων, τά ^ιάλισ^α δέ Επί τοθ Ελληνικού. δπερ, ώς αριθμητικά); άνώτερον καί μάλλον προιιγμένον τών άλλων, ύπέστη άμέσως τά σοβαρώτερα πλήγματα. Κατ αΰτοΰ πρώτον άλλως τε Εστράφησαν οί Νεότουρκοι. Συνέπεια" τούτον ΰπήρξεν δ γενόμενος συνασπισμός τών Ιν Τουρκίφ Εθνοηίτϋ)ν διά τό κοινόν συμφέρον τής αότοσυντηρήσεως καί σωτηρία; τοη! Ό Επακολούθησα; πόλεμο; τον 1912 άφήκε νά πιστευοή Επί στιγμήν ότι άπεσοβήθη διά τής ήττης τών Τούρκων δ κίνδυνος δ άπειλήσας την νπαρξιν τών Εν Τουρκίφ χριστιανικών Εθνοτιμων. Ά τυχώς τδ τοιοϋτον άπεδείχθη Ελπίς ματαία. Τά άποτελέσματα το9

9 ρ,λ.ιιν.,ο ν. λίμο,.?π).,,ξ,<ν ««Ι,ίω ς «ώ; Ιν>ν,ί,,ς Α ότον.ρη.οίί.;; /ΐί'ι διέλυ<ιΐίν ανεπιοτρρ.ιτεί τ«έπι τήί Θεσσαλονίχης ι>νϊΐρ«τιι, ^ ΐ ίτιρίας., 'ΡΙ π«ρ«δάαεο>ς μιοεϊ.ληνιχι'ι πολιτιχή τής Δυνάμεο); ταντης ίρ ίια ο ν.'ι χινη η ιίνιη λίθον όπω ; ίξοοδιηρώ οη ιό (^ο η λ ίο μ ιιμ τοϋ νικιΐ'ρόροο πολέμου δι ον έριιγολννθη ή 'Ελϊ,άς, μ ΐις δκι τμς ίπιβολϋ; ιγ ς *ίχ>κ ιη ς «ό ί δ όν«ιο ο θ.ν.φ ώ ς «ο'. «ποι«λϊο μ»..κ» ; νό προοιμίίύιι ιό νπό ιόν ιονρν,.ώ ν ζυγόν ίπ ολνορβίνιο ι» ν α της Ύ ποβοηθουμένη ή Α νσιρίμ κοϊ υπό της Γτρμονιας, έχθρο; ποός πόομν ίλλην.πί,ν πρόοδον τ,ίνουο... νό,,.ρ,.πο,χυοη ι«;!π ι,γκ Μοτρός Ά ο ί.,ς ρλέιρεις αδιί);, χ.τιώρθοκι. νμ διαλυοη ^τ,,ν ρώ «.ντν.ήνουμμ..ϊί.<ν, μ.ιό τί,ν γνο,οτό.ν τοίς π ίοτν όποιίλι,ομαιων. ϊυνέπαιτ τούτου ϋπήρξβν ι'ι έπ.πρτίιηοι; ίν Τουρπιτι και <«ν θι- τοο Νεοιουρπισμυϊη ΰποιειπγμένον πλέον ιελείοτς εις ηιν Ι ερμανίαν έν ιό, προοώπο. τοϊ Έμβέρ. τυφλού ιών Γ.ρμ.τν». οργμνου. Έ ν τή του τηύτη εμφανίσει Α Νεοτουρκισμός, ^ ενι^/νομενης χαι υπό τής άκόπου επιτυχίας τής ανακαταλήφειος τής Α ρΐ' (ΐνουπολείος, ένόμισεν εύθετον τήν στιγμήν όπως Ιπανέλθγι εις τας παλαιάς του Ϊ0έ<ις. Προς τοοτο άπεφάοισε τήν τελείαν εςοντωσιν τού Ιν Τουρκία ελληνικού στοιχείου, πρός δημιουργίαν χατα πρώτον μέν θρμκης καθαρώς μϋυσοτ;2 μ«''^ ή - τύ πρθ(ΐχΐ)μα της έξιισφηλίσεως τής Κωνσταντινουπόλεως, είτιι δέ καί μουσουλμανικοί Κράτους, ηνωμένου καί (ϊνεξιχρτήτου. Έ ά ν ληφθιι δπ δφιν Γ)ΐι οί Νεότουρκοι, κα» «ν Χρόνον εδρίσκοντο έν τ<7. με.γιιλείφ κ<ι1 τή Ισχύι αυτών,^ Ιλευθεροι απο πιίσης εύρωπιιϊκής έπεμί^άσεως, δέν έτόλμων άποτομως να προ^ωσιν είς εφαρμογήν τής έΰνικιστικής αυτών πολίτικης, Μ α μονόν μετά συνέσεως, γεννάται άμέοως ή άπορία πως προεβηοαν είς τοιαυτας ά.τοφάσεις τήν Ιπαυριον καταστρεπτικοί 6ι ^ αυτόν, πολέμου. Ιίλήν το τοιοντον έςηγεϊτ.α αμέσως λαμβανομενου υπ οήαν (Ιτι τότε μεν συνεκράτει αύτονς ό φόβος τής καταστροφής τοί ϋλου έργου των δι Ινδεχομένης Ιπεμβάσεως της Εύρώπης, πρυ τών δμμάτων τής δποία; δέν ήοεί.ον να παρουσιάσωσιν αφορμας άναμίξεωςεΐςτά Ισωτερικά των πράγματα. Ιν ώ κατα την Ιποχ.,ν ταυτην είίρισκον συνεργιίτας καί συ^ιπράκτορ<ις άιρ ένος μεν τους Βουλγάρους. έπιδιώξαντας καί Ιν τή ήττ! των νά άς τοιαυτη; ενεργείας καίριον πλήγμα κατα της Ελί.αδος, άφ έτε-

10 1>ου δ, δπ«ρ και χυριώκ^ον, τον Γερμανιομόν, δσπς είχεν ήπό- /.υτον συμφέρον να πλήξΐ) τον Ελληνισμόν ό όποιος άπετέλει κοι ίποτελεΐ σοβαρόν κώλυμα τής Ιν Ανατολή Ι ΐποριχής και πνευματικής κατισχύσεώ; του. ΙΙάντιι ταΰτα έπιβεβιιιογηται έκ τής δλης «ςελίξεως τών διωγμών, ώς θα καταφιινή κατωτέρω. 'Οπωσδήποτε έν στιγμαΐς καθ ας ίνεμένετο νά καταστή ό βίος των υποδούλων Ελλήνων βιωτός, θπό τό πρόσχημα μεν έγκαταστάσεως μουσουλμάνων μεταναστών και ές<ιπφαλίσεως των ασιατικών παραλίων των γειτνιαζόντοιν προς τάς διαμφισβητουμένας νήσους Χίον και Μιτυλήνην, πράγματι δε προς εφαρμογήν ΐι)0 σχεδίου έθνιχοποιήσεως τής Τουρκία,, ήρξαιο 6 απηνής καΐ συστηματικό; τών ΈλΛήνων διωγμός, δστις 400,000 περίπου Έλ /.ήνων Ιστέρησε τών έστιών και περιουσιών των, έξαναγκάσας αύτοί<ς γυμνοί ; και τών πιίντων Ισχερημένους νά ζητήσωσι κατα ρυγιον εις Ελλάδα. 'Ο άπάνθρωπος οΰτος διωγμ<κ, ή άνάμνησις και μόνον τού όποιου? ΐποιεϊ φρίκην εις πάντα, εξηκολοΰθηπεν άδιαπτώτιος μέχρι τής κηρύξεως τοο Κυριοπαϊχοΰ πολέμου. 'Η προσχοιρησις τής Τουρκία; εις τον συναπισμόν τών Κεντρικών Αυτοκρατοριών και ή συμμετοχή αυτής είς τον πόλεμον έτημείωσε την Ιναρίιν τής δευτέρας περιόδου τών διωγμών τοϊ3 έν Τουρκίςι Ελληνισμού, άσυγχρίτως άγρκοτέρας χαΐ άποτελεσματικωιέρας ττί; προηης. Ί Ι περίοδος αυτιι άποκαλΰπτει τελείως τους ηθικούς αύτουργούς τών διωγμών, ούδ Ιπι οτιγμί ν χαλαροΰντας τήν κακοΰργον επιρροήν καί Ιπιβολήν των επί τών Ικτελεστόιν τών κατά τών Ελλήνων χακουργιών των. Ή διαφορά τών δυο τούτων περιόδων είναι μεγάλη. Κατά τήν πρώτην γίνεται μέν συνολυκός δκσγμός ό όποιος ήδυνατό νά καταστρέήηι ολόκληρα 'Κλληνικά διαμερίσματα, δεν έπιφέρει όμως οντος όλοτελή καί άνεπανόρθωτον καταστροφήν είς τήν ΰπόστασιν τής Ελληνικής φυλής, άφ ου επετρέπετο είς τούς διωκόμενους νά σωθώσι διά τής φυγής τουλάχιστον. Κατά τήν άρ- ;α ΐένην περίοδον μετά τήν άνάμιξιν τής Τουρκίιις είς τον πόλεμον ό διωγμός φανερά πλέον Ιπιβουλευεται τήν ύπόστασιν τορ έν Τουρκία Έλί.ηνισμοΡ. Δέον όμως νά σημειωθή καί έτέρα διαφορά μεταξύ τών δυο τούτων περιόδων, αυτή είς βάρος δυστυχώς τής,έπισήμου Ιϊλλά-

11 βος διότι κατά την πρώτην περίοδον τό έπίσημον Ελληνικόν Κρά το; αναφαίνεται παντού και πάντοτε ύπεραμυνόμενον των έν Γουρκίι^ διωκο^ιένο)ν Ελλήνων και πάση δυΐ άμει ένεργούν ύπέρ διακανονισμού τού προσφυγικοϋ ζητήματος προς διάσωσιν τού Ιν Τουρκίςι Ελληνισμού. Κατά την δευτέραν όμως περίοδον οί εν Έλλάδι Ιθύνοντες, προς ειρωνείαν των γεγονότων, στηρίζοντες την τόσον διαιρΐ μισθεΐσαν πολιτικήν τής ονδετερόχητος είς την φανταστικήν καΐ χιμαιρικήν ελπίδα τής διά τής πολιτικής ταύτης διασώσεως τού Ιν Τουρκία Ελληνισμού, παρίσταντο, διά μέν τους άγνοούντας τά πράγματα, ώς απαθείς θεαταί, διά δέ τούς παρακολουθοΰντας τά έν Τουρκία και τά έν τοϊς Γερμανικοί; παραοκηνίοις τεκταινόμενα, <σς αντόχρημιι συνεργοι τιΰν χιιταστροφέων και δολοφόνων τών όμαιμόνων άδελφών μας. 'Ο μετά τίνος προσοχή; έρευνών τήν δευτέραν περίοδον τιον διωγμών, ευθύς δ.τό τής ένιίρξεως ταύπ)ς άποκιιλύπτει είς κάθε ιιύτής μορφήν τήν γερ[ΐανικήν συμμετοχήν καΐ δράσιν. Ό Τούρκος είναι ειδικός είς τό κοκουργεΐν δύναται νά φονεύση, νά άτιμιίοη, άλλ είναι ανίκανο; νά καταρτίσΐ] σύστημα, τρόπον τινα έπιπτημονικόν, ΰ.τό τόν όποιον νά ύποσκάατωνται τά θεμέλια μιας έθνότητος, νά εφευρίσκωνται δ έκάστοτε οΐ δικιιιολογητιχοι τής πράξεώς του λόγοί' ή πονηριά του δεν προχαιρεΐ μέχρι τοιαύτης^ έφευρετικόημος, οποία ή έπιδειχθεΐσα κατά τήν περίοδον ταύτην. Ή δη κατά τόν διωγμόν τού , τού όποιου αί μέθοδοι βφιναν διαφανή τήν ένοχήν τής Όθωμανικής Κυ 1ερνήσεως, ή γερμανική ένέργεια έμφανίζεται δειλή είς τά παρασκήνια, άδιάφορον δν ή Γερμανία κατ Ιπίφασιν μέν δρμ πρός έπιτυχίαν τών Νεοτουρκικών σχεδίων, οΐ'ς ούτω κολακεύει καΐ προσεταιρίζεται, πράγματι όμως έργάζεται ύπέρ έαυτής. Περί τής τοιαύιης γερμανικής ένοχης υπάρχουν πλεΐστα τεκμήρια. Αιά τόν προ τού πολέμου διωγμόν τήν γερμανικήν ένοχήν άποκαλύπτει ή κατ "Απρίλιον τού 1914 γενομένη έν Βερολίνφ συνέντευζις τού ΈλΙ.ηνος 'Κπιτετραμμένου κ. Ί. Αραγούμη μετά τού Υπουργού τών Εξωτερικών τής Γερμανίας κ. νοη ^320\ν (Έκθε- σις 7 Απριλίου 1914, άρ. 64:ΐ.Άρχεΐον'Υπουργ. Αριθ ). Κατά ταύτην ό τελευταίος ούτος άνομολογεί τον διωγμόν και τάς τουρ-

12 10 κικάς Ι^αιοπραγίας, άλλα λησμονών προ; σιινμ> ν?«υιόν και το αξίωμά του μεταβάλλεται είς δικηγόρον των Τούρκων χ<ά προσπαθεί νά δικαιολογήση τον; διωγμού; χρώμενο; των Ιπιχειρημάτων των ύπό των Νεοτούρκων προβ(»ϋ.ομένων προ; συγκάλυψιν τών Ιγκλημάιων τιον, δτι δηλαδή πάς "Ε?1ην έν Τουρκά# είναι απόστολος τον ΙΙανείΛηνισμοΓ, «κιει ή διατήρησις πιιρά των Ελλήνων τοϋ έθνιομορ το)ν να ήτο λόγος δικαιολογών τον διωγμόν των, καί δτι τό ζήτημα τόιν νήσων, τόν διακανονισμόν τοο όποιον οί Νεότηνρκοι επεζήτουν, ήτο σπουδαιότατον προς έξασφάλισιν δήθεν των παραλί(ΐ)ν τή; Μικρός Ασίας. 'Η φιλοτουρκική γερμανική πολιτική προχωρεί και περαιτέρω. Απαγορεύει τήν διά τοΰ γερμανικού τύπου άνακοίνιοσιν των εν θρι^κτ^ είς βάρος τοΰ Ίίλλιινισμοΰ γινομένων. Τηΐ.'εγράφημα τής 10 Απριλίου τοΰ χ. Ί. άραγούμη προς τό 'Υπουργεΐον των Εξωτερικών λέγει: «Είναι άδύναιον νά γίνωσιν είς τάς έιρημερίδας δεκται είδήσεις σχεηκαι με τά έν Θράκη Ι'χει δοθή γενική διαταγή νά [ΐή δυσαρεστώσι τους Τούρκους». 'Ο αυτός άλλως τε κ. νοη ^α?ον^ άνομολογόιν προς τόν Πρεσβευτήν τής Έλ?.ά δος έν Βερολίνφ κ. θεοτόκην τό κρίσιμο ν τής χαταστάσεως έθεώρει τανηιν ώ ;' συνέπειαν τής έξάψεως τοΰ μουσουλμανικού φανατισμού διά τά κατ αυτού γεγόμενα, καΐ Ισχυρίζετο έπι πλέον δτι ύποθάλπεται ό φανατισμός ούτος ύπό τή; 'Ρωσίας έχ πνεύματος πανσλαυιστικού καΐ προς τόν σκοπόν νά έξασθενίση τό Οικουμενικόν ΙΙατριαρχείον, οΰτιος ώστε νά άποβή άναγκαίως μετά ταύτα ύποχείριον δργανον τής Τωσικής πολιτικής ( Τηλ μα τού έν Βερολίνφ ΙΙρεσβευτού κ. θεοτόκη πρός τόν Υπουργόν τών Ε ξω τερικών κ. Στρέϊτ από 26 Μαΐου Άρχεΐον Ύπουργ. - άριθ. 998). Αυτό; ουτος ό Γερμανό; Αίιτοκράτωρ ουδόλως διστάζει πρός συγκάλυψιν τής άληοείας νά ειπη πρός τόν ίδιον Πρεσβευτήν δτι υπεύθυνοι τής καταστιίσεως έν Τουρκίφ ήσαν δευτερεύοντα μόνον διοικητικά όργανα τή; Τουρκικής Κυβερνήσεως και ούχί αυτή ή Ιδία, ήης άντιθέτως μάλιστα προσεπάθει νά θέση τέρμα είς τήν δημίουργηοεΐσαν κατάστασιν πλήν, άτυχός διά τόν Κάϊζερ και τόν υπουργόν του κ. νοη έπήλθεν δ δεύτερος διωγμό; καθ ον άπλεκαύφθησαν οΐ ένοχοι. (Τηλ μα τής 29 Μαΐου 1914 τού Πρε-

13 οβευτοΰ κ. θεοτόκη πρύ; τον Υπουργόν τλν Έξο)τερικών κ. Στρπι. (Άρχεϊον 'Υπονργ. Άριθμ ΙΟοΟ). Αΰτ(ΐ ταΰτίί τά γεγονότα οΰίιεμίγιν όμφιβολίαν άτρίνουσι διά την εύθννην τής Γερμανίας, άφοΰ είναι ^ γνωστόν ότι κιιθ απα σαν την Άνατολίιν διενέ ΐοντο, κατ Απρίλιον τοο 1915 και πολύ Ιτι πρότερον, διά τής ϋειιΐ8ΐ. 1ιο Ραίεδϊΐη» ΙΙαηΙτ υπομνήματα τουρκιστί συντεταγμένα, δγ ών εφ ανα τί>το οί Μουσουλμάνοι καί συνι. στάτο αύτοϊς τό κατά των Χριστιανών μίσος καί ή παδσις πάοης μετ αδτών Ιμπορικής σχ-ναλλαγής. Τοΰ υπομνήματος τοντου μετάιρρασις γαλλιστί περιήλί1ε.ν «Ις χεΐρας τοΰ έν Βηρυτώ Έλληνος Προξένου, όστις περιγράιρει καί την άγανάκτησιν ήν προεκιίλεσε κατα των Γερμανών ή διάδοσις τοιίτον, μεταξύ τοΰ αί'τόθι χριστιανικοβ πληθυσμού. Κπιγράητεται δ οντω : «ΜηηΐίοδΙο ^όπέταί ά Ιοιίδ 1ο3 α(1 ερ ΐ08 άο Ι'ΐκίαηιίδπιε, ρτι51ίβ ρηι- 1ε Γοιηΐΐέ όο 1:ι Ιΐόίειίδο Νίΐίΐοπίΐΐο αιι δΐέ^ε (ίη Γηΐίίιιΐ:, οιι Γιιηηόε Ι333 * Οί Γερμανοί κατά Ιούνιον τοΰ 1915 ήσαν Ιν γνώσει των απθ φάσείον τοΰ Ν'εοτοτ-ρκικοδ Κομιτάτου, τών ληφθεισών επί παρουσία τοϋ Νομάρχου Ά δρ ιανονπόλεο ς καί τών Βουλγάρων X. Κάλτσεφ καί Τουφέξιΐίφ, διά την συ^φιγξιν τών σχέσεων μετά των Βουλγάρων καί τού διωγμού τοΰ έίληνικον στοιχείου. Είναι δέ αήται αί έξης: 1) "Ιδρυσις τουρκοβουλγαρικοΰ έμπορικοϋ συνδέσμου ώς συμπληριόματος τοΰ Τουρκοβουλγαρικοΰ Κομιτάτου. 2) Ά φαίρεσις τοΰ έμπορίου τής Ανατολής από τών έλλιινικών χειρών. 3) 'Ιδρυσις εν Ανατολή τουρκικών εμπορικών πρακτορείων προς είσαγωγήν και έξαγωγήν Εμπορευμάτων άποκλειστικώς διά Μουσουλμάνων, οττινες θά διέκοπτον πάσαν δοσοληψίαν μετά τών Ελλήνων. 4) Περιορισμό; τών προνομάον τοΰ Πατριαρχείου και τής Ικκλ»)σιαστικής δικαιοδοσίας του ; γάμοι, βαπτίσεις κιιί λοιπά ιθά ένεγράφοντο παρά τφ Ίμάμ[. 5) Περιορισμός τής διδασκαλίας τής Ιλληνικής γλώσιπις καί κατάργησις αυτής έν τω μέλλοντα 6) Εκιουρκισμός τοΰ Ελληνικού στοιχείου διά τής βίας, διά τής μεθόδου τών μικτών σχύοΐκισμαιν πάντοτε μέ πλειονοψηφίαν άρρένων Μουοουλμιίνων καί Έλληνίδων γυναικών προς εξαναγκασμόν είς μικτούς γόμους. Βεβαίως δεν θά θελήσωμεν ποτέ νά δεχθώμεν «τι αΐ Κεντρικαι Δυνάμεις ήδυνάτουν νά Ιπιβάλωσιν είς τοί'ς Τούρκους διάφορον απέναντι τών Ελλήνων πολιτικήν, τονθ δπερ διατείνεται

14 12 Λρο; σνγκίίλί ψιν τής άληθίίας, ό χατά Ιούλιον τοβ 1915 μιτα- β«ς ΙπΙ αποστολή Κωνσιαντινονπολιν Γερμανός Ι,ερδΐπδ οσπς Λνομολογεΐ έν τοντοις ψυχραιμότατα οτι ό άνθελληνιχός ώς χαΐ 6 άντιαρίΐβνιχός δκογμός είναι δύο φάσεις ένός χαι ιοο αύτοο προγράμματος, τής Ιξοντώσεως τοό χριστιανιχοϊ' στοιχείου έν Τουρχίφ, μετατρεπομένης ταντης είς χαθαρώς μουσουλμανικόν Κράτος ("Έκίεσις *Ελ).. ΙΙρεσβείας Κων)πόλεως ΰπ άριθ τής 31 Ιουλίου Αρχεϊον Ύπουργ. *Αρι9. Κ47Τ). Ό έΐ' Κισναταντινουπόλει Πρεσβευτής τής Αυστρίας, κατά Ιούνιον το5 1915, προσεπαθει να πείσμ τόν αυτόθι Έπιτιτραμ^ιενον ττΐς Ελλάδος ότι ήτο δυσχερής ή έπέμβασις τών Κεντρικών Δυνάμεων επί τηγ' προχειμένου, καθ δσον τους διωγμούς ή Τουρκία Ιθειίιρει ^ήτιμια Ισωτεριχής φύσεως. Τήν άξιαν τών τοιουτων δικαιολογιών χαρ< στηρίζει δεόντως το αχόλουθ-ον άπόσπασμα έπισήμου έκθέσεως του έν Βιέννΐ ΠρεοβευτοΟ τή; Ελλάδος χ. Γρυπάρη ύπό ημερομηνίαν Σεπτεμβρίου 1915 {Άρχεΐον 'Υπουργ. Αριθ. 1599), Ιξ αφορμής διαβημάτων προς παρσιν τών διωγμών παρά τφ Βαρώνφ Βοατΐαπ: «Προς τι άλλως χατα τύπους αΐ προς τήν Πύλην παραστάσεις»και αΐ πρυς παρέμβασιν παρ αύτη τών δυο Αυτοκρατοριών Ιπι- χλήσεις; Η μή δεν προκύπτει ές όλων ότι, ώς εχουσι τά εν Γονρκίφ πράγματα, δ Μέγιις Βεζύρης τυπφ ύπάρχει, τήν άρχήν εδιαχειρίι,ομένων τοδ Έμβέρ χαΐ Ταλαάτ, ών γνωσταί αί περί τοο έν Τουρκίρ Ελληνισμού σχέιι εις καί γνώμαι, ότι δε Ιτέ «ρωθεν αί περί δκσγμοΰ εις τό Ισωτεριχόν τών εν τοΐς παραλίοι; Ελληνικών πληθυσμών άποφάσεις ΙΙ.ήφθησ'τν μετά συνεννόησιν πρός τό έν Κωνσιαντινουπόλει Γερμανικόν Έπιτελεΐον ;* Τήν άλήθειαν τής τοιαυιης ιιντιλήψ'εως βέβαιοί τηλεγράφημα τού έν Κωνσιαντινοπόλει ΠρεοβευιοΟ τής Ελλάδος κ. Καλ. λέργη πρός τόν Υπουργόν τών ΈΙωιεριχών κ. Ζαλοκώσταν, υπό ήμερομηνίαν 28 Μαρτίου 191" {Άρχεΐον 'Υπουργ. Ά ρ ιθ. 2338), καθ δ δ Πρεσβευτής τή; Γερμανίας Κόμης νοη ΜοΙϋεηιϊοΗ άνεκλήθη δγ άχ' ευθείας ένεργείας παρά τφ Κάϊζερ τοΰ Έμβέρ ΙΙασσά καί τών έν Κωνσιαντινουπόλει στρατιωτικών γερμανικών κύκλων, λόι-φ τής έπεμβάσεως αυτού υπέρ τών Χριστιανών, ής ένεκβν έθίγετο ή φιλοτιμία τών Τούρκων καί δεν Ιξυπιιρετοΰντο τά γερμανικά σι μφέροντα.

15 Ουδεμία δμως άπομένει αμφιβολία περί τής γερμανικής Ινοχής ^μετά τήν ίκκένωσιν τής πόλεως τών Κυδωνιών. 'Ο μέγας Βει,ΰρης (ομολόγηοεν προς τον Ιν Κωνσταντινοπολει ΓΙρεσβευτί ν τής Ελλάδος, δτι ή μετιχτόπισις τών Ελλήνων όφείλεται είς διάβημα τοο διοιχητοβ του Ε' Σώματος στρατοί Αρχιστρατήγου Λίμαν φον ^άνδερς, II Οθωμανική Κυβέρνησις άρχικώς άντετάχοη είς τβοτο, έν^δωκε δέ μόνον προ τής άπειλής τοΰ Αρχιστρατήγου, εΐπόντος υτι άδυνιιτεΐ νά άναλάβΐ) άνευ τοί μέτρου τούτου τήν ευθύνην τής άσφαλείας τοο στρατοί. Και αυτός 6 ΙΙρεσβευϊήζ τής Γερμανίας προσεπαθησε νά πείση τόν ρηθέντα Αρχιστράτηγον όπως μή Ιπιμείνη διά λόγοτίς πολιτικής άνάγκης είς τήν άπυφασίν του, άλλ ουτος δεν ένέδωκε προφααιζόμενος οτι έν χαιρφ πολέμου αί στρατιωτνκαι άνάγκαι προηγούνται τών πολιτικών και οτι τό μέγα Γερμανικόν Στρατηγεΐον, εις δ εΐχεν έν έκτάσει Ικθέσει τήν χατάστασιν, τώ είχε δώσει ήδη τήν συγκατάθεσίν του. ^ Ποΐαι δέ ήσαν αί στρατιωτικαι ουται άνάγκαι ; Προφάσεις περί κατασκοπείας δπό τών Κυδίονιεων, το)ν άπό έτους και πλέον έν πλήρει χαΐ στενφ άποκλεισμώ ευρισκομένων, άφορμαί δηλαδή δπ<ι)ς έκ?.είιι'η καί ή ανθηρά αυτή έ'παλξις τοί Έλληνιομοί, ϊνα άντικαταστήσωσι και έν τή εΰφόρψ ταυτη χώρφ αυτόν, εν τε ιφ έμποράρ και τοΐς άλλοις κλάδοις, Γερμανοί καί Αυστριακοί. Τό σχέδιον τών.νεοτούρκων, συμπληρωοέν καί τελειοποιηθέν, υιοθετήθΐ) παρά τών Γερμανών, ουτω δέ εξυπηρετεί τών μέν τό τυφλόν πάθος, τών δέ ιάς Ιγωϊστικάς β^.έψεις. Ηθικοί ούτως αυτουργοί καί πραγματικοί τοιοοτου συνεδεθτ σαν καί συνηνώθιισαν έν τφ χοινφ αότών -άγώνι όπως χατ φέρωσι τελειωτικόν πλήγμα κατά του υποδούλου 'ΕλληνισμοΟ, ου νος ώρκίσθ* σαν τήν έξόντωσιν. Καί αληθώς έκπλ.ήσσει ή σατανικότης τον σχεδίου δγ ού έπε διώχθη ή έξαφάνισις τοΰ έν Τουρκία Ελληνικού στοιχείου κα ή έκρίζωσις αύτοΰ, Ιδία κατά τήν περίοδον ταυπιν. Προς κατανόησιν τού μεγέθους τής έπινοηθείσΐ ς τόσον σαια νιχώς καταστροφής, πρέπει νά έξετασθώσι κατά τό ένόν λεπτό μερώς ΰλα τά χρησιμοποιηθεντα μέσα. Είναι δέ ταΰτα;: 1) Κατάρ γησις τοΰ προνομιακού καθεστώτος, 2) Στρατολογία τών'χρισηανών,

16 3) Φορολογία και έπίταξις ιών Ελληνικών πβριουσιών, 4) Έ ιολαμισμός, δ) Δολοφονίαι και βιαιοπραγίηι κατ Ιδιωτών. Λιά τούτων απάντων Ιγένετο ή προπαρασκευαστική εργασία τής έν ευρεί<? κλίμακι έξοντώσεως τοδ Έ?Ληνισμοϋ. Ή έξίτασις των διαφόρων τούτων μέσων θά ήναι τό άντιχείμενον τοί5 Α' Υέροτ'ς τής παρούσης μελέτης, Ιν Β' δέ Μέρει θέλει περιληφθή Ιχτον τι {ΐέσον πρός τελειωτικήν έξόντωσιν τοώ Έ>Αηνισμοβ, ήτοι αί άθρόαι έκτοπίσεις τών ελληνικών πληθυσμών Αόγφ δήθεν στρατιωτικής ανάγκης,

17 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟΝ ΠΡΟΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΡΟΣ ΕΞΟΝΤΩΣΙΝ ΤΟΥ ΕΝ ΤΟΥΡΚΙΑ. ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ Κ Λ Τ Α ΙΠ ΊΙ1 ΙΣ Κ ΕΦ Α ΛΛΙΟ Ν ' Α'. Γ ο ν ΙΙΙΌ Λ Ο Μ ΙΛ Κ Ο Υ ΚΛ»ΚΣΤ11Τ(»1 ϋ ί ΤουρχογερμανοΙ ΙπΕχ?ίρΐ σαν πρώαοιιι ν<» διασιιλεΰο( οι α ίτά τά θεμέλια τοΰ νιποδοΰλον Έ/ληνιομοΡ. Έγνώριζον δτι ο Έλληνιιτμος Λιεοίΰθη ν ήμέραι; ζοφερά; κα'ι σκληρά; δουλείας, χάρι είς την νπσρξιν τοϊ3 προνομιακοίί καβεστώτος, δυνάμει τοΰ όποιου και μόνον διετηρήθησαν ή Ελληνική γλώσσα και «ί ΙεραΙ τοΰ Εθνους παραδόσεις. Άπεφάσισιιν λοιπόν άμεσα); νά προσβάλο)σι το προνομιακόν τοΰτο καθεστώς, δπερ Ισφαλ^ιένως έοεώρουν (ιις συμπλήρωμα τών εν Τουρκίρι διομολογήσεων. Τά προνομία αιν άτηλπυον οί Χριστιανοί κατά τοντο διαφέρουσι τών διομολογήσεων, χαθ δτι άποτελοΰσιν Ιεράν ύποχρέωσιν τοΰ Κατακη]τοΰ πρός τοί ; χατακτηθέντας,?νεκα τής διαφοράς τοΰ θρησχεΰματος, ήν άναγνωρίζουσι καί πάντα τα πεπολιτισιιένα ;,;ριστιανιχά Κ'ράτη άπένανη τών Μουσουλμάνων εις τά; χώρας έν ογς άθρόον υπάρχει τό μουσουλμανικόν ^οιχεΐον και αί όποιαν ευρίσχονται υπό την κατοχήν των : _( Αλ.γίριον, Τυνις, Ίνδίαι, Καύκασβς κλπ.). Γερμανοί καί Ίϋΰρχοι έπεχείρησαν την κατάρ /ησιν τούτων βαθμιαίω; διότι έγνώριζον δτι οΰτω καί μόνον ήτο δυνατή ή έπίτευξις τής α ρομοιώσείος τοΰ ελληνικοί στοιχείου πρός τό μουσουλμανικόν και ύ Ιχτουρκισμος κατ' ακολουθίαν τής χώρας.

18 1. Εχπαίδεναις. Ή Ιργασία «ρος Ιχτέλεσιν τοο προγράμματος των ηρςατο άπο της έκπαιδεΰσεως. Έπ'ι τη βάσει τών προνομίων ή έχπαίδενσις τών ίν Τουρκία Ελλήνων ευρίσκετο είς χετρας τοϊί ΟΙκουμενικον Πατριαρχείου και διηυθύνετο παρ αίιτοΰ, ώς άνεγνώρισε τό τοιοοτον και Βε-,υρικη Εγκύκλιος τής 22 Ιανουάριου 18ί)Γ. 'Η Εγκύκλιος προχειμένου περί έκπαιδεΰσεως λέγει τά έξής «Τά προγράμμιιτα τών σχολείων ΰέλουσι συντάττεσθαι ή έπικυροΰσθαι υπό τοΰ Πατριαρχείου και τών Μΐ)τροπόλεων. Επίσης και τά διπλώματα και ένδεικτικά τών διδασκάλων και διδασκαλισσών υπό τών ιδίων θέλουσιν έπικυροϋσ&αι. Ε πειδή δέ πρέπει να ώσι και κυβερνητιχώς γνωστά, δίαν ό Επιθεωρητή; ή ό Διευθυντή» τής Δημοσίας Έκπαιδεΰσεως, Ιξετάζων τήν έν τοΐς σχολείοις διδασκαλίαν, ήθελε παρατηρήσει μάθημά τι άπρδον, ή διδάσκαλον και διδασκάλισσαν μη έχοντας τοιοϋτον ένδειχτικόν, έν μέν τή Κωνσταντινουπόλει τό 'Υπουργεΐον τής Παιδείας, έν δέ ταϊς έπαρχίαις ή τοπική Αρχή μετά τών Μητροπόλεων, θέλουσι συνεννοεϊοθαι, καί ουτω δι αυτών θέλο\ σι κωλύεσθαι τά τοιαΰια μαθήματα καί άντικαθίσταοθαι οί τοιοΰτοι άνευ ένδεικτικών διδάσκαλοι καί διδασχάλισσαι>. Διά προσωρινοί) Νόμου, τεθέντυς είς έφαρμογήν κατά Ιο ύ λιον τοί 1915, ίπέρχεται ή κατάργησις τοδ προνομίου τούτου,- καθ δσον έν άρθρψ 7 θεωροϋντιιι ώς χαθιδρύματα μαί τά ύπό κοινοτήτων καί σωματείων ιδρυόμενα καί ουντΐ]ρούμενα οΰτω δέ πάντα τά έν Τουρκίρ έλληνικά σχολεία, άφομοιούμενα προς τα τουρκικά Ιδιωτικά, ίπόκεινται ε ις τον έλεγχον τών τουρκικών Λρχών καί έξαρτώνται άμέσως άπό τού Υπουργείου τής Παιδείας. Τού Νόμου τούτου συνέπεια ΰπήρξεν δτι Ιζητήθη από τάς Μητροπόλεις καί τό Πατριαρχιΐον ; 1) δποίς ή έν τοΐς έλληνικοΐς σχολείοις διδασκαλία τής τουρκικής γλώσσης έπιβληθή έν ϊ<η μοίρι; προς τήν τής ελληνικής, είσαχθή δέ καί εν τοΐς παρθεναγωγείοις, 2) δπιας ή γεωγραφία καί ή Ιστορία διδάσκωνται τουρκιστί, 3) δπως άποσταλώσι άντίγραψα τών ώρολογίοϊν καί προγραμμάτων τών έλληνικών σχολών είς τούς

19 Τούρκους επιθεωρητάς, καταρηοθώοι δε στατισηκαί των σχολών έπι τη βάσει Κυβερνητικών διαγραμμάτων, 4) όπως ή διδασκαλία τί)ν όνομάτων δθωμανιχών χωρίων, πόλεων, όρέων χλπ. γίνεται εϊς τούς μαθιμάς δια τών ύπό τής Κυβερνήσεως έπισημως παραδεδεγμένων δνομασιών «. χ. ή Κων]πολις θά λέγηται Σταμπον'λ, τά Δαρδανέλλιη, Τσαναχαλέ χλπ. 5) όπως τοϋ λοιλοδ άρμόδια πρόσωπα, προς β θά άπευθτή'ωνται οΐ διδάσκαλοι διά ζητήματα διδασκαλίας ή άλλα συναφή, θεωρώνται ούχι. τδ Πατριαρχεϊον και αί Μητροπόλεις, άλλ αΐ διευθύνσεις τών κοινοτικών και Ιδιωτικών σχολών. 2. Δ ια & ήχαι. Ώσει δμως μη ήρκει τδ κατά τής έλληνιχής εκπαιδεύσεοις καίριον τούτο τραύμα, έπεζητήθΐ) κιιΐ ή είς άλλα σημεία παραβίασις τών προνομίων τού Πατριαρχείου. Ουτω, Ιν φ, κατά την είρημένην Εγκύκλιον τοϋ 1891, πάσα Ικ τών διαθηκών διαφορά μεταξύ κληρονόμων τοϋ κηδεμόνος τών άνηλίκων, ή περί κύρους και αυθεντίας τής διαθήκης Ιδικάζκτο παρά τοϋ Μικτού Συμβουλίου τοϋ Πατριαρχείου ή τών Μητροπόλεων, τδ δικαίιομα τούτο κατηργήθη, και ώς πρδς αύτάς τάς μνστικάς διαθήχας. Ώ ς έκ τούτου μετά τον θάνατον τοϋ Έ λ λτ)νος κ. 'Ρίζου, διά την διαθιίκΐ]ν του Ιπελήφθη τής διαδικασίας τδ Σεϊχουλισλαμδτον καί Ιξέδωκεν άπόφασιν δημοσιευθεϊσαν διά τής Επισήμου Κφημερίδος, εν φ ή Ιν λόγφ διαθήκη, συντεταγμένη δι Ιπκη')μου σΐ μβολαιογραφικής πράξεως, ίφερε την έπικύρωσιν τοϋ Πατριαρχείου καΐ πάντα νόμιμον τύπον. Τδ γεγονός τοϋτο άναμφιβόλως προδίδει την Ιπικρατοΰσαν τάσιν τής άφαιρέσεως άπό τών Εκκλησιαστικών Αρχών τοϋ δικαιώματος τοϋ συνιάσσειν διαθήκας. 3. Έ κη λησια οχίκή δίκαιοδοαία. Πλήν τούτου, είς τδ ζήτημα τής διαδικασίας τών κληρικών, κατηργήθη τδ προνόμιον δπερ είχον ουτοι ώς πρδς την κλήτευσιν, προσωποκράτησιν χλπ., Ιφηρμόσθη δέ ή άπ ευθείας κλήτευσις αυτών, άνευ τής γνώσεως τής οίκβίας Εκκλησιαστικής *Αρχής,

20 18 κηΐ ή φνλάκισις αδτών είς χας κοινας φυλιικάς. Παραδείγματα τούτου «λεϊστα Γ.σα, μεια ύ των όκοίων ή έπι έννεάμηνον φυ λακιοις τοο Άρχειοφύλακος τυο Πατριαρχείου Αρχιμανδρίτου Αλέξανδρου, ή τοο ήγουμένου τής έν Πριγκήπφ ίεράς Μονή; τοΰ Αγίου Γεωργίου, ή των ιερέων των εκχενωδέντων χωρίων Καλλικρατίας, Τσαντοϋ, Φαναραχίου, χτ;ς περιφερείας Μέτρων, καΐ άλλων. Έκτος τούτων άφτ ρέ&η άπό τών Εκκλησιαστικών δικαστήρί(ον χό δικαίωμα έκδήσεως ά.τοφάσεων προσωρινώς έκτελεστών περί διατροφής, έηι τφ λόγφ δη τά Εκκλησιαστικά δικαστήρια έξωμοιώοι^σαν ηρος τα τοΰ ^.ερή. Προς δέ, έν χή προθέσει τιον νά μειώσωσι τό κρρος καΐ τήν^ιπιρολήν τόϋ Πατριαρχείου, οί Τούρκοι ουδόλως β.άμβανον ύπ δψιν τήν Ιπέμβασίν του υπέρ τών έξαναγκσξομένων εις Ιξισλαμισμόν Χριστιανών. Παρά τά άνεγνωρισμέι'α εις το Παχριαρχεϊον δικαιώματα, ήρξαντο άπό τοΰ 1915 άρνούμενοι πάσαν Ιπέμβασίν είς τά άνω ζητήματα, ώς μαρτυρεί Ιπίσημον σημείωμα ύπό τ'ιμερο(ΐηνίαν 28 Ιουλίου Κατά τό σημείωμα τούτο, άποσταλέν αφορμής έπεμβάσεω; τοΰ Πατριαρχείου υπέρ ττής Ικ Χρυσουπόλεο>ς τής Χαλκηδόνος 13ετοϋς κόρης Σουλτάνας Νικολάου, άπαχθείσης βίφ ίιπό Ό9 ωμανοΰ έκ τοΰ πατρικού της οίκου, χό Ύπουργεΐ:ν διά τοΰ οικείου τμηματάρχου έδήλωσεν είς τό Πίτριαρχεϊον δτι «ή υπόδεσις όφορφ άποκλειστικώς τούς 6νδιαφερο^ιένους γονείς, οί δποίοι δφείλουσι νά άποταθώσιν απ εύθείας ε ις τάς τουρκικά; Άρχάς, καί Ι.τομένως ή μεσολάβησις τοΰ Πατριαρχείου είναι περιττή». Τό αυτό έγέ νέτο και κατά τήν άπαγωγήν τής Ιβέτιδος Ελένης Φωτίου Κατούμα, διαμενούσης είς τήν συνοικίαν Ταταΰλων τής Κωνσταντι νουπόλεοις. Τό αυτό έγένετο καΐ δτε τό Πατριαρχείον διά ταχριρίου έςέφρασε παράπονα διά τήν μετατόπισιν τών Ελλήνων Κού ταλης καί Μαρμαρά αυτός 6 Ταλαάτ είς ά.πάντησιν έδήλωσεν δ τ ι: «δεν Ιπιτρέπεται είς τούς θρησκευτικούς άρχηγούς νά έπεμβαίνωηιν είς ζητήματα.ξένα τής δικαιοδοσίας των, δέον δέ νά περιορίζωνται μόνον βις τά θρησκευτικά των καθήκοντα». Παρόμοιον ηικρίριον τοΰ Πατριαρχείου ΙπΙ τοΰ ζητήματος τών διοιγμών έπεστράφη κατά Ιούνιον τοΰ 1915 ύπό τοΰ Ύπουργοΰ τής Δικαιοσύνης, μετά τής δηλώσεως : «Τά Πατριαρχείον δέν όψείλει νά διαβιβάζη τοκρίρια περί τοιούτων ζητημάτων».

21 4. Κοινότητες. Μετά ϊών προνομίων τοΰ Πατρκχρχείου κατηργήθησαν καΐ τά δικαιώματα ιών χριστιανικών κοινοτήτων. Άναφαίρετον τούτων δικαίωμα ήτο πάντοτε ή Ικλογή των δημογε-.ροντων. Ά πό τοο 1915 ή Κυβέρνησι; ηρξατο προβαίνουσσ εν Κων οταντινουπόλει εις τί ν απ ευθείας έχλογήν δημογεροντίας, ώς έγένετο έν ταΐς ένορίαι; Εύαγγελιστρίας, Βλάγκας, Ξηροκρήνι ς κλπ. Συγχρόνως ηρξατο τ*ι ΰπδ διάφορα προσχήματα δήμευσις τών περιουσιών τών Ιλληνικών κοινοτήτων, τών ιερών μονών καί ί).λων Ιθνικών Ιδρυμάτων. Έπιβεβαιοΐ τό τοιοΰτσν Επίσημος εκθεσις τή; Ιν Κων)τόλει Β. Πρεσβείας ΰπό ήμερομηνίαν 14 Α πριλίου 1916 ( Άρχεΐον 'Υπουργ. ΆριΟ ), λέγουσα τά εξής Ι «Αφορμήν λαβόν το Τπουργικδν Συμβούλων εκ τίνος άμφισβητήσεως κτήματος τοδ Πατριαρχείου Ιεροσολύμων Ιν Χάλκη, άπεφάσισε νά κηρύξη πάντα τά κτήματα τά επί τής νήσου Χάλκης και Ικτδς τοο περιβόλου τών Μονών ώς άδεσποτα, συμφώνως δέ προς την άπόφασιν ταύτην ό οίκεϊος οίκονομικρς έφορος κατέλαβε τούτα >. Προς ταΰτα, την περί δημβύσεως τών Ιθνικών τών Ελλήνων κτημάτων τάσιν τών Γερμανοτούρκων καταδεικνύει και το γεγονός τής βιαίας Ιξαγοράς τού Ιν Πριγκήπψ Όρφανοτροφείου αντί 3,000 λιρών, έναντι τής εκ 30,000 λιρών πραγματικής του άξίας, ι') βιαία χατάληψις τής Ιν Χάλκη Εμπορικής Σχολής, καί Ιδίφ ή κατά Μάρτιον 1916 ληφθεΐσα ίν Ύπουργικψ Συμβουλίφ άπόφασις καθ ήν είς τά Μοναστήρια αναγνωρίζεται τοο λοιπού Ιδιοκτησία μόνον Ιπί τοΰ Ιδάφους τοο περιλαμβανόμενου Ιντός τοΰ περιβάλλοντος αυτά τοίχου, πάντα δέ τά Ικτός τοο τοίχου και ύπ αυτών διεκδιχούμενα κτήματα, «ϊτε δάση είτε άλλης φυσεως είναι ταΰτα, θεωρούνται άδεσποτα καί Ιδιοκτιισία τοΰ Δημοσίου. Ή Ιφαρμογή τής τοιαύτιις άποφάσεως τής άπογυμνούσης τελείως τά Πατριαρχεία, τάς έλληνικάς κοινότητας καί μονάς τών εις έκατομμύρια ρλοκληρα άνερχομένων περιουσιών αυτών, ήδύνατο να άνασταλή μόνον Ιάν ή Ελληνική Κυβέρνησις ΐ)πείλει ως αντίποινον την χατάληήίν τών Ιν Έλλάδι Ιουρκικών βακούφι κών χτημάτων,.λτυ/ώς ήτο ή Ιποχή καθ ήν, μακράν τοδ νά

22 20 άντιληφθΐ) αυτή την τοιαύτην καταστροφήν, προέβαινβ καί εΐζ άμοιβάς ηρός τοί ς Τούρκους, οϊα ήτο ή περίφημος έχείνη άπότρασις περί άποδόσεως διαμφισβητουμένων τουρκικών κτημάτωνάξίας 20,000,000 δραχμών καΐ πλέον. ΚΕΦΑΛΑΙΟ.Ν Β. ΣΤΡΑΤΟΛΟΓΙΑ Τ ϋ.\ ΧΙΊΣΤΙΑ.ΝΩ.Ν Έ ν συνδυασμφ προς τάς τοιούτας Ινεργείας, τάς διασαλεπ' σάσας τό θεμέλιον καί την ΰπόστασιν τοΰ ύποδούλου Έλληνισμοΐφ Ιπεχειρήθη ή Ιξόντωσις αθτοΐί καί διά τής στρατολογίας. Έ ν τφζητήματι τούτΐ ) επεκράτησε τοιαύιη σατανικότης καί έφευρετικοτης, ώστε ή στρατολογία νχ χρησιμεύσω ώς μέσον άσφα?^ς τής υλικής, πρώτον καταστροφής τών Έ?Λήνων ώς άτόμων, καί είτα τής ύριθμητικής αυτών Ιλαττώσεως, τοΰθ δπερ ήν καί 6 κύριος σκοπός. "Ινα κατανοηθή τούτο πρέπει νά γίνη γνωστί) δλη ή Ιστορική. ΙΙέλιξις τής στρατολογίας τών Ιν Τουρκίφ Χριστιανών. Έ π ί τού άπολυταρχικοο καθεστώτος, ώς γνωστόν, οί Ιν Τουρ. κία Χριστιανοί έξηρονντο τής στρατιωτικής υποχρεώσεοις, άντ αυτό δε θπβχρεούντο είς καταβολήν Ιτησίου φόρου πολεμικού. Ά μ α τή έπανοφορα τού Συντιίγματος, διά νόμου έθεωρήθΐ)σαν υποχρεούμεναι είς στρατολογίαν αί ΐέχρι τοϋ 31 Ιτους ήλικίαι, τών λοι.πών θεωρηθεισών ώς άπιιλλασσομένων, Ιπειδή είχον ήδη καταβάλει τδ πολεμικόν άντισηχωμα. Μετά την συμμετοχήν δμως πής Τουρκίας ε ς τον πόλεμον^ διά νομοθετικού διατάγματος έθεωρήθησαν ύποχρεούμενοι είς στρατιωτικήν θητείαν καί αύτοί οί άγοντες τό 48 δτος τής ήλικίας των, μέ την διαφοράν δτι οί υπαγόμενοι εις τάς έφεδρικάς τάξεις άπτιλλάσσοντο Ιπί καταβολή 4δ λιρών ώς στρατιωτικού άντισηκώματος. Ό σκοπός τού τοιούτου πρόδηλος- άνθρωποι μή έθισθέντες είς τον στρατιωτικόν βίον βεβαίως θά προυτίμιυν τιήν δι άντιοηκώματος απαλλαγήν. Έπήρχετο λοιπόν ούτως ύλική άφαί^ μάξις διά τής στρατολογίας καί έχείνων, ίφ ών νομίμως ούδέν δικαίωμα είχεν ή Τουρκική Κυβέρνησις. Πλήν οί πλεΐστοι τών οΰτωσί στρατολογουμένων δέν ευρίσχοντο είς θέσιν νά καταβάλωσι τό στρατιωτικόν άντισηκωμα..

23 "Επεχράτησε λουιύν ή σκέψής δπως οι προσερχόμβνοι *Ελλην«ς *1ς τάς τάξεις τού στρατοδ ύποβάλλωνται είς ιοιαυιας στερήσεις και κακουχίας, ώστε ή νά άναγχα'ζωνται νά έχποιώσι καΐ ιάς μιχράς των περιουσίας προς πληρωμήν τοδ άντισι^κιοματος καί απαλλαγήν των, ή νά μή προσέρχωνται, ύπότε και Ικηρυσσοντο φυγόστρατοι. Διά τής με9 όδου ταύτης έπετυγχάνετο 6 πραγματικός σκοπός τής οιρατολογίας, ήτοι ή Ιξόντωσις τοϋ Έλληνισμοδ. Προς πληρεστέρσν μάί.ιστα ίπιτυχίαν διά νόμου καθωρίσ^ τό σύστημα των Ιργατιχών λεγομένων ταγμάτοον, 1ς ά χατετάσ οοντο οΐ Χριστιανοί, ΙπΙ τφ λόγφ διι δεν ήδυναντο νά Ιμπισιευθ-ώσιν αυτοΐς Ινοπλον ύ.-ηιρεσίαν. Τά έργατιχά ταΰτα τάγματα άπεστέλλοντο ώς έπι τό πλεΐστον είς τό έσωτιρικόν τής Ανατολής προς κατασκευήν δημοσίων ύδων, άνέγερσιν μουσουλμανικών οίκιών, έργασίαν έν λατομείοις. καλλιέργειαν άγρών τών τουρκων {ΐεταναστών, χσι Ιν γένει ΰπεβάλλοντο είς διαφόρους αγγαρείας. Ό ποΐα υπήρξεν ή θέσις τών δυσπ'χών τούτων άνθρώπων βεβαιοϋσι διάφοροι Ιπίσημοι έχθέσεις, 1\ ών παρατίθενται προς πί στωσιν άποσπάσματά τινα. Οδτω?χ9εσις τοϋ Ιν Βρυουλλοις Υποπροξενείου, υπ άριθ. 319 καί ί,μερομηνίαν 15 Αύγουστου 1915 ( Άρχεΐον Ύπουργ. Άριθ ), ώς έξής περιγράφει τήν χατάσιασιν τούτων: «Εν Ικ των αϊτίων τής κακοδαιμονίας ιών Ιν Τουρκίφ δμογενων είναι, γνωστόν, καί ή στρατολογία τών Χριστιανών. Καί τοδτο διότι είς χοιαντας στερήσεις καΐ κακουχίας ίποβάλλονται οΐ Ιν τφ τουρκικφ στρατφ Χριστιανοί χαί τοσοδτον οΐχτρά είναι ή θεσι; των, κατ ούδέν διαφέρουσα τής τών κακουργών των είς καταναγχαοτικά Ιργιι χαταδιχασ ΐενων, ώστε, παρ δλα τά δρακόντια μετρά τών Αρχών, ούδείς Ικ τών ΙνταΟθα όμογενών άπεφάσισβ να προσέλθη Ιχουσίως*. 21 Έ τίρα ί«9ί«ις π ι; Ιν Κοινο,ογιινουηόλει Έλληνιχής Π ^οβείας, υπό ήμερομηνίαν 13 Ιουλίου 1915 καί αριθ. ( ρ. χενον -Υπουργ. Ά ριθ. ΐ9 3 1 ), άναφέρει τά έξής : «Φρικωδη; ή κατάστασις τών χριστιανών στρατιωτών κινδυνευουσι να ^τοθανω σ ιν^ πείνης, καθ δσον τοϊς δίδεται ελάχιστη τροφή. Αι ϊλλειψιν δήθεν Ιμπιστοσύνης πρός τους Χριστιανούς, διειάχθη δ σχηματισμός ι ι ^ Ιργαιικών ταγμάτων πρός κατασκευήν δδών κ>λ. Εις του; Ιν

24 Τυρολόί) 3000 χριστιανούς πτρατιώτας δίδεται ημίσεια γτλετα ήμερησίως. Ο ί έκ Μαλγώρων όμογενεΐ; στρατιώται Ιργαζόμενοι είς λκ τομεΐον διετηρι'ιθησαν έπι τέσσαροις ήμέρας μόνον μέ χόρτα. Πολλάκις χρησιμοποιούνται δι Ιδιωτικός Ιργασία; ύπό των Τούρκων», "Αλλη ^κθεσις τοΰ Ιν Ίκονίφ Προξένου τής 'Ελλάδος ΰπο ήμερομηνίαν 7 Μαρτίου 1917, περιελθούσα τω 'Υπουργείψ τή Ιίί Σεπτεμβρίου 1917 ( Ά ρχεϊον Ύπουργ. Ά ρ ιθ. 70:^7 ) αναφέρει : <Έκεΐνο το οποίον καταστρέφει και εξοντώνει βαθ μιαίως αλλ ά- σφαλυις τούς έν Τουρκίφ "Ελληνας είναι δ Νόμος περ'ι ίδρυσεως Ιργατικών ταγμάτων άποκ1.ειστικώς Ικ Χριστιανών. Αυνάμει τοΰ Νόμου τούτου οί δυστυχείς ουτοι, στρατολογούμενοι καί κατατασσόμενοι είς τα έν λόγφ εργατικά τάγματα, στέλλονται είς διαφόρους διευθύνσεις τοΰ εσωτερικοί τής Αυτοκρατορίας, από των παραλίων τής Μ. Ασίας και τοί Εύξείνου είς τά περατα τής Βαγδάτης, Καυκάσου, Μεσοποταμίιζς και Αίγυπτου, άλλοι μέν προς κατασκευήν στρατιωτικών οδών, άλλοι προς διάτρησιν σηράγγων διά τον σιδηρόδρομον τής Βαγδάτης, άλλοι πρός καλλιέργειαν άγρών κλπ. Ουδόλως μισθοδοτούμενοι, κακώς τρεφόμενοι και ένδυόμενοι, έκηθέμενοι είς τάς καιρικός μεταβολάς, είς τόν φλογερόν ήλιον τής Βαγδάτης καί τό άφόρητον ψίχος το ί Καυκάσου, προσβαλλόμενοι ύπο άσθενειών, πυρετών, Ιξανθηματικοί τύφον, χολέρας, άποθνήσκουσι κατά χιλιάδας. Καί μέχρι μέν τίνος άπηλλάσαυντο τής στρατολογίας οί δυνάμενοι νά πληρώνώσι τό αντισήκωμα καί όντως Ισώθησαν έκ τής καταστροφής καί το ί βεβαίου θανάτου οΐ σχετικώς εύποροι, άλλ άπό πέντε μηνών ύπεχρεώθησαν καί ουτοι νά ύπηρε^ήσωσιν εις τά έργατικά ταίτα τάγματα. Έπισκεπτόμενος τά Νοσοκομεία τής πόλεως Ίκονίου Ιβλεπον τούς δυστυχείς αύτούς εξηπλωμένους είς τάς κλίνας των ή είς -τό δάπεδον, ζώντιχς σκελετούς, αναμένοντας μετ Αγωνίας τόν θάνατον ώς σωτήρα, ϊνα Απαλλαγώσι των δεινών καί τών στερήσεων άς ύφίστανται. Τελεία έλλειψις φαρμάκων καί τροφής, καΐ μόνον Ιατρική Ιπίσκεψις τοχς παρέχεται δίς τής τήμέρας καί ούδεν Ετερον. Οί δυνάμενοι έξ αύτών νά σταθώοιν είς τούς πόδας των περιέρχονται τάς δδούς τής πόλεως Ιπαιτοίντες τεμάχιον άρτου. Λιά νά δώσω δέ πιστήν εΐκόνα τής οίκτράς ταύτης καταστάσεως Αρκοίμαι νά εϊπω δτι τό νεκροταφεΐον τής ιιόλιως Ίκονίον, ώς I» τής μ ίγώ η ς βγησιμότητος ιώ ν

25 23 είς τά έργατιχά τάγματα εργαζομένων ομογενών, ΰπερεπλιΐρώΰη τίίφων, είς έκαστον τών οποίων θάπτεται οΰχΐ εις, ώς ^ν> θως, άλλα Νίπτονται ώ; κόνες τέσσιιρες, πέντε και ^ έ αυτών». ΚαιάπιντΓις τοιαΰτης καταστάσεως βεβαίως?ιτο φυσικόν δπως οί Χριστιανοί μη προσέρχωνται εις τάς τάξεις τοί) στρατόν, προτιμώσι δέ τον λά&ρα εκπατρισμόν δπως άποφυγωσι τα δεινοπ(ΐθ ηματα. Άλλ άκριβώς τοιαΰτττ ήτο ή έπιθυμία των Ιερμανοτούρκων, κ<ιθότι ουτω παρείχετο εύλογος πλέον άφορμη^δια παντοίας χατιιδιώζεις, διά την λήιμν δρακοντίων μέτρων, ατινα επε- Ιετείνοντο καί κατά των οικογενειών καί συγγενών των ανυπότακτων Ή»(ρί λήψε»; Εών τοιοιίεοιν μέιρων ίπίοημος άιεοφηοις ΪΡΟνολογείΕα. ά Εή; 21 Ό»«>Ρι)Ιο«1910, ί»ο το ΙτραιοΙονίΕοί ΓμαφΕίο» ΚωνοιονΕινΟΡ^όΧΕίος' λεγομεν δ Εη.»ιιμο5, κ.,θόη»ρό αύιίίί έξετώοϋν.ο Ιν >ή»ρ«ε, ω «ολλον έν Εα.5 έπμρχί,.,ς ιά καώ!,> έκοή,,.ά,μν κοεγοποιμβενεα μ ιρα Αω Εής άκαφάαεως ταε,ης (Ιαρύτατα. έ»β(1ά).λοντο κοινά, κατα _ιων. φογο,,ρά,ων και 4ν ποεάκ.»ν, έαν δέ. καρ.διδον.ο Ινιος»ριομέν,ις κροθεομία;, τ.-.ν οικογενεΐών 5μα αί,ών δκοο,εΐιομενων,ΐς ώ ίαωεερ.κό» νής Α»«>θΙ.Ίί ««1 όκ.ρ χ.ι?>«0»δ μια ' ν.,0 διάκριαις»5 αρδς *'»»= ϊ'! δ.ηχαθηοαν υκ α4,»ν ιλν Αρχών ί άπό αομ.ών {ιών είριοκονιο Ιν ι» ξβντι. Έ,α σ,ο ς διίν,ι,οι νά φ ανίαοθή κίοον άοφαλής διά νοό μ_έ-,ρον Εού.0».,«> ή ορμλ ήο»»! "1= ίξοντώοεως έ ιν μάλιαια Ι,ίφ θϋ «κ όψ.ν καί ό φα.«εΐομθ5 1-Λ» «ϊ / ΖΓ^"Ζ ή ίφαρμογή νο», ι>ι= δδν «. «1 9, φ.ο ι«ά ί - φονοοιρά,ω ν. ΙΙρδς κα,ανό,οιν ά ρκ.ϊ «α^ «'Φ»!! ' ' Ρ^'"1* χών κάτωθι αποσπασμάτων επισήμων έχθεσεων. Ο ϋ«. ή δ,ό ί,μ.ρομην1«ν 12 Λ«ι.μΡρίθ«672 έκ9.αις <ο» Ιν Κμδωνία,ς Ύ κοκροξ.νου Ε,ς^ Ελλάδος (. ρ -χ.!ο, Υ κονρ,. Αρι ) άναφέρ.ι ώ.ξήφ «Π.ρ ι., ν οην - ίί,ν ώραν ο.ρα αώ ναι κ.ριε ζ«ο«. ««ν ώ ;,α ς Κνδωνιας κ. φρον- ροΐ μ. έφ δπλου λόγχην έκολιόρκηοαν ώ ς Ελληνικας α δ ιό,ό ΠροξΕν.ΐον, έμ.οδίζον.ες ιή ν κυκλοφορίαν, ϊυ γχρ ο ν ω. β ϊ,ρ,..ιο..ικ ;.ς Διο,κη,ής ί«ι!λ.ι διά αροκηρύξ.»; «>υς φυγοο.ρα-,ους νά καρουοιαοβώοι, νους δέ αολί,ας να καραδωσο,οι <α.υ -

26 χόν κρυπτόμενα δπλα. Περί την μεσημβρίαν ήρξατο ή κατ οίκον ερευνά υπό άξιωματικών, οττινες ουδέ αυτών των έχκλησιών έφείσθησαν. Κατά τήν ερευνάν πολλά πρωτάκουστα έκτροπα συνέβη σαν, συνελήφθησαν δέ άνω των 200 όμονενών. Έ ν Γενίτσαρο χωρίω μάλιστα χωροφυλακές κατά τήν έρευναν έπειράθησαν νά βιασωσι γυναίκας. Ά λλ δ,τι ύπερβαίνει πάσαν περιγραφί]ν είναι τά έν Μυσχονησίοις συμβάντα. Έκκλησίαι έσυλτ'ιοησαν, άνδρες καΐ γυναίκες έδάρησαν καΐ έβασανίσθησαν ουτω Κόπανος τις δνόματι έρρίφθη εντός λάκκου και έτρυπάτο μέ βελόνας, δπως προδώση^ τά έν Μοσχονιισίοις κεκρυμμένα δήθεν όπλα καΐ του; φυγόστρατους. Ό Επίσκοπος Φώτιος, Ιερείς και πρόκριτοι συνελήφοησαν, έδάρησαν και έφυλακίσθησαν έντός μόλου, άπολυθέντες μετά τινας ημέρας. Σκοπός τής πρός συλληψιν τών φυγόστρατων καΐ άνεύρεσιν οπλών έρευνης είναι ή έλάττωσις τοΰ άρρενος πληθυσμοο, ό άφοπλισμός τών κατοίκων καΐ ή άποθάρρυνσις διά διαφόρων καταθλιπτικών μέσων τού όμογενονς στοιχείου. Κατά τήν άγρίαν ταότην έρευναν στίφη βασιβουζούκων περιεκΰκλωσαν τήν πόλιν περιμένοντα τό σύνθημα δπως εΐσέλθωσι πρός λεηλασίαν καΐ κατίΐστροφήν αυτής. Ό στρατιωτικό; Διοικητής ήκούσθη λέγων μία ή δύο τοιαΰται έρευναι καί θά έρημωθή άνδρων ή πόλις, και τότε μέ μία κλ.ωτσιά ^ίπτομεν τάς γυναίκας είς τήν θάλασσαν». Έ ν ιή ύηό,'ιιιβρομηνίιιν 15 Αϋνούοιου 1915»οΙ άριθ. 319 Ιΐρομνησθβίσ,ι άνωιίρω έχβέσ.ι Ιχ Βρυοιίλίων μεγαξύ ίλλω χ γράμ ονιμ. καΐ τά άχόλουβα ;.Τ ό ί;,όγ μμ,ής 8 ιρέχονιος, ό γρ..μμι«εύς,ή ς μσ,υνομί^ς, ή μ,ι,,,ξ εν,,,ϋβμ όμοννά,ν, ΙξήΟών ώς μυνήβαις ά,ά τάς συνοικίης τής ιιολίως πρός άν.ύρβσιν χρυπιομίνων φυγοοιρόιων, ήβέλησβ νό είοβλβ,ι ίϊς,,ν» ππρά τήν συνοικίαν ΜποζεΙή.. είς την σχετικήν έρευναν. Είς Ιχ, δ, συνοδευόν,ο,ν χο,ρο,.υλακών ίξβσφενδονισεν άρ,ούνιω ς όγ,ώδη λίβον κατά τού κυνός τής οικίας, Ιπιτεθεντος κατά το'ιν εισερχομένων. Ό λίβος δμιος πορεξέκχινε τοο σκο.τοβ του καί έκτΰπησβ τόν γρομμοτέσ τής ίσ ιυνομια, σοβαρώς εις τήν κεφαλήν, δν μετέφερον σχεδόν άναίοίίητον είς τον οίκον του. Α Ι Ά ρ χ ο ί μαβοϋσσι,ό ί,ή χ η μ,.,ο θ κοι νομιςουσσ, διι Ιτρόκε,,ο περί «ντεκδικήσεως Ιχ μέρους χ ι. σι.χνου τίνος,,οϋ δράστου μή δμολογήσαντος τήν πράξίν του

27 ίιέγαξ«ν οπω; ήιταντε; οί κοίγοίκοι τής συνοικίας έκείνης ^συ3.- Αηιρ&ώσιν. Πράγματι μετ' δλίγον, άνδρες, γυναίκες, γέροντες, ασθενείς, λεχοΐ καί βρέφη εΐοέτι, ωδηγοίντο είς την άοτυνομίαν. Το άνωτερω γεγονός Ινέσπειρβ πανικόν είς άπασαν την πάλιν. Αΰ9 ωρει τά καταστήματα έκλείσθησαν, πάντες δε κατέφυγον είς τάς οικίας των μετά τρόμου καί αγωνίας άναμένοντες τό άττοτέλεσμα. Τή 10 Ατιγούστου φυγόστρατος τις ουλληφθείς Ιντός τής οικίας του υπό τίνος στρατιώτου ήρνεΐτο νά άκολουθήσο τούτον. Προσχρέξαντες τότε άλλοι οτρατιώται επετέθησαν κατ αυτού διά χών ξιφολογχών, τραυματίσαντες αυτόν είς διάφορα μέρη τού σώματός του. Έ ν τελεί δέ χθες χήν νύκτα αί Άρχαί, προκειμένου νά προσκαλέσωσιν υπό χά όπλα τους Χριστιανούς τούς άγοντας χό 21 έτος τής ήλικίας τοιν, προέβηααν άντί πάσης άλλης προσκλήσεως είς την άμεσον σόλληψιν αυτών». Οόδεμία άμφιβολία απομένει περί τοΰ σκοπού ον έπιδιώκουσιν οί Τούρκοι διά τής στρατολογίας τών Χριστιανών άποδεικνύει έκθεσις ύπό ήμερομηνίαν 19 Μαίου 1910 Ις Αμισσοΰ, έν η μεταξύ άλλων γεγονότων, έμποιούντων φρίκην, άναφερονται και τα έπύμενα, άτινα αναιρούοι τελείως την δικαιολογίαν των Τούρκων δτι προέβαινον είς τοιαύτα μέτρα διότι Ιπιινειλημμέναι άμνηστεϊαι δεν ΐσχυσαν νά πείσωσι τούς φυγόστρατους όπως προοέλθωσιν είς τάς τάξεις τού στρατού ; «Οί παραδιδόμενοι έκ τών φυγόστρατων κατά Ικατοντάδιις έρρίφοησιιν είς τάς έδώ ψυ.λακάς- άφέθησαν δέ επί Ινα καί ή ΐισυ μήνα άνευ άρτου χωρίς νά ληφθχί μέριμνά τις περί αυτών Ιζήτησα^ έπανειλημμένως νά το-^ δοθή χοιοΰτος, άλλ ό Μουτεσαρίφης έκώφευε μετεβη παρ «υτψ ο βουλευτής... άλλ ούδεμίαν σημασίαν Ιδωκε καί εϊμεθα ήναγκασμένοι νά τούς τρέφωμεν, δπως μή άποθ-άνωσιν ^ κείνης. Τέλος αφού τοιουτοτρόπως τούς έβασάνισε, έδεσεν αυτους κατα έκατοντάδας μέ χειροπέδας καί τούς άπέστειλε^ δεομίους ε ις Σεβάστειαν, διανύσαντας 15 ημερών δρόμον καθ ον υπεστησαν τα πάνδεινα». Την ζοφερότητα τής όλης ταυτης είκόνος, ήν^ παρουσιάζουσι χά Ανωτέρω ήνΐίφερύμενα, ουμπληρούσι τά γεγονότα τής περιφε- -ρείας Κερασοΰντος. Έ κ τής ώς άνω πόλεως άναφέρεται Ιπισήμως καί αύθεν- «ι«ώ;, ύ.τό ήμίρομη.ίϋΐν 21 'Αιριλίου 191ΐ, 8η, έξ αφορμής 300 φ-υ

28 γοστράτοη, έςεκενώθησαν χ«1 έ.τυρπολήθησαν 88 ελληνικά χωρία, «πο τοΰ ΛεκεμΡρίου τοΰ 1916 μέχρι τοΰ Φεβρουάριου 191 ο ι κάτοικοι των χωρίων τούτων, άνερχόμενοι είς 30,000 περί που, χατιΐ τό πλεΐστον γυναίκες, ππώ ία και γέροντες, μετεφέρ θηααν βία εις τον Νομόν Άγκυρας, έν μέσφ βριμυτάτου χειμώ νος, εν εποχή επιδημιών, και χωρίς νά Ιπιτραπή αυτοΐς παραλάβωσιν ουδέ τη ένδνματά των. Έ κ τοΰ πληθυσμοί τούτου τό εν τέταρτον άπέθ ανε καθ όδόν, συνεπείρ των κακουχιών, τής πείνης καί τοΰ ψύχους. Κ Ε Φ Α Λ Α IΟ Ν Γ. Ε ΙΙΙΐΛ Ξ Ε ΙΕ ΚΑΙ Φ Ο Ρ Ο Α Ο ΙΊΛ Ι 1. Έ η ιτά % ε{.ς. 'Ω ; συμπλήρωμα τής βιαίας στρατολογίας, δγ ής Ιπεδιώχβη, ή έξόντωσις τοΰ Ιν Τουρκίρ ελληνικού στοιχείου, δυναται να θεωρηθή τό τεθέν είς εφαρμογήν μέτρον τής ύπό τύπον Ιπιταξεως λεηλασίας, κυριολ.εκτικώς, των έλληνικών έμποριχών κατασπιμάτων, τών παρανόμων φορολογιών καί καταλήψεων των περιουσιών των μετατοπιζόμενων πληθυσμών. Είναι γνωστόν δτι άπό τής έφαρμογής τοΰ Συντάγματος Ιν Τουρκίφ έπεδιώχθη διά τοΰ εμπορικού άποκλεισμοΰ ή ύλική καταστροφή τών Έλλ.ήνων. Τό μέτρον τοΰτο προηγουμένως έφηρμόσθη εναντίον των Αυστριακών, έξ άφορμής τοΰ ζητήματος τής Βοσνίας καί Ερζεγοβίνης, άργότερον δέ έτελειοποιήθη διά τής διαδόσεως τών υπομνημάτων τής Οοαίδοΐιο ΡαίοδΙΐπΣΐ Β α η 1τ. Πλήν ό έμπορικός ουτος αποκλεισμός δεν ήτο δυνατόν νά έπιφέρη τήν άμεσον τών Ελλήνων υλικήν καταστροφήν, καθ όσον ούτοι είχον έν έαυτοΐς μεγάλην έμπορικήν ζωήν, ήσαν κάτοχοι ούχι ευκαταφρονητών περιουσιών καί είχον ανθρώπινον υλικόν άρκετόν μεθ ού. ήδύναντο νά συναλλάσσωνται. Εφηρμόσθη λοιπόν πρός Ιπιτυχίαν έν πρώτοις τό σύστημα τών λεγομένων έπιτάξεων, συνεχιζόμενου βεβαίως άδιαπτώτως καί.

29 27 τοϋ έμηοριχοο άτίοχλεισμοο συίπη ΐαηκώτεοον. Οντως δπηγορεΰετσ εις τούς Όί^ωμανούς ν<ι εχωσι δοσοληψίας μέ τον; ΈλΡ.ηνης^ ούς Ιστέρησαν χαΐ τοί' δικαιώματος νά εισάγωσιν Ιμπορευματα, άπανταχοδ δέ τής ^Ανατολής ίδρνθησαν τουρκικά έμπορικά πρακτορεία προς εϊσαγωγήν καί Ιςαγωγήν Ιμπορευμάτων άποκλειστικώς διά Μουσουλμάνων. Ώ ς προ; τον τρόπον τής Ικτελεσεως των έπιτάξετον τουτο»ν παρέχει πληροφορίας εκοεσις έχ Κων)πόλεως, υπό' τήμερομηνίαν 13 Νοεμβρίου 19Ι5 καί άριθ ( Άρχείον 'Υπουργ. Αριθ ), Ι ή; καταφαίνεται ό τρόπος τής καταστροιρης τοΰ έλ.- ληνικοϋ Ιμπορίου. ΑΙ έπιτάξεις έλάμβανον χαρακτήρα ^ δημεΰσεως των Ελληνικών περιουσιών και διαρπαγής αυτών. Καί πιο; άλλως δυνατσι νά χαραχη]ρισθή ή διαρπαγή τό τοιουτον, Ιφ δσον είναι γνωστόν δτι βαθμηδόν τό μέτρον τών Ιπιτάξεων Ιγενικ^υθη ούτως ώστε και άπλοι στρατιώται, ανευ ούδεμιάς άδείας, νά εχωσι τό δικαίωμα νά εισέρχωνται εις τάς οικίας, ώς συνέβη κατα Ιούνιον τοΰ 1915 είς Βρύουλλα, καί δι άπειλών νά παραλιχμβανωσι τά Ιναποθηκευθέντα έν αύταΐς χόρτα, όσπρια κλπ., Ιπωφελουμένοι δέ τής περιστάσεως νά κλέπτωσι καΐ πάν δ,τι ευρισκον προ αύτών; Καί όταν Ιπιτρέπηται είς αξιωματικούς καί πολίτικους ύπαλλήλους νά εισέρχωνται είς τά έλληνικά καταστήματα, νά διαρπάζωσι προς ίδιον δφελος πάν τό προστυχόν χωρίς νά καταβάλλωσι τό άντίτιμον ή νά δίδωσιν άπόδειξιν, είναι και τοδτο Ιπίτιιξις ; Βεβαίως δέ δεν δυναται να λεχθη έπιτιχξις τό γενικώς λαβόν χώραν γεγονός, καθ δ Ιλαμβάνοντο πσρα των. λήνων καί αυτά τά Ιν ταϊς οικίαις των τρόφιμα, όπως καταδι-.κασθώσιν ουτω εις βέβαιον λιμόν. 2. Φ ο ^ ο λ ο γία ι. Τάς διά τοιουτου συστήματος γινομένας Ιπιτάξεις Ιπηκολουθουν αί καθ έκάστην Ιπιβαλλόμεται καταναγκαστικαί φορολογίαι, ότέ μέν ύπέρ ττής Εταιρείας τής Εθνικής Άμΰνης, δτε δέ ύπέρ τοΰ Κομιτάτου, χάριν δήθεν τών προσφύγων, ότέ δε ^υπερ τοϋ τουρκικοο στόλου, τών Ινδυμάτων τών στρατιωτών και άλλων σκοπών.

30 Αί φορολογίαι αΰιαι κατ' έγίνοντο νπό τύπον θεατρικών παραστάσεων και κονσίων ( I ) εισφορών είς άμφοτέρας ομ(ος τας περιστάσεις ό Ελλην δεν ήτο λεύθερος νά δώσΐ δ,τι ήδννατο και ί^θελεν, άλλ επεβάλλετο αδτφ τό αυθαιρέτως θπό τής πρώτης τυχούσης επιτροπής όριζόμενον ποσόν. Είτα έφηρμόσθη τδ σύστημα τής δι άπειλών επιβολής ώρισμενου ποβοΰ εΐς Ικάσηιν πάλιν ή χωρίον, είς την πληρωμήν τοϊ5 όποιου ΰπεχρεοΓιντο οί κάτοικοι πρό; άνέγερσιν στρατώνων σήμερον, προς έγκατάστασιν τηλεφώνων αΰριον, και καθ Ιξής μέχρι τοϋ σημείου ώστε νά γίνωνται τοιαΰται βίαιαι είσφοραί προς άνέγερσιν μουσουλμαμανικών σχολών ή άγοράν άλωνιστικών μηχανών υπέρ τών μουσουλ μανικών χωρ ίων. Ουτω κατ Απρίλιον το53 191δ τό χωρίον Ίμβρικ - Τεπέ τής περιφερείας Κεσσάνη; ΰπεχρεώΟη είς την καταβολήν χιλίων λιρών Τουρκίας προς Αγοράν άλωνιστικών μηχανών. Κατά Ιούνιον τοο 191 δ ΰπεχρεώθησαν αΐ ν τή περιφερείς Προύσης κωμοπολεις Μετζητιέ είς τήν καταβολήν 800 λιρών τουρκικών, 3ιγή ΙδΟ λιροιν τουρκικών, Τρίγλια 700 λιρών τουρκικών υπέρ τού Κομιτάτου προς συντήρησίν δήθεν τών προσφύγων. ("Εκθεσις τού Υ ποπροξενείου Προύσης τής 10 Ιανουάριου 1915 προς τήν έν Κων]πόλει Πρεσβείαν, ΰπ άριθ. 84. Άρχεϊον Ύπουργ. Ά ριθ. 3396). Τό αύτό Ιγένετο καΐ είς τούς κατοίκους τών Κυδωνιών καΐ Μοσχονησίων, οΐτινες διά δαρμών καΐ φυλακίσεων έξηναγκάσθησαν νά καταβάλωσι 2,δ00 λίρας τουρκικάς υπέρ τών ένδυμάτων τού τουρκικού στρατού, καΐ 2,000 λίρας τουρκικάς υπέρ τής άνοικοδομήσειος στρατώνος, νά πληρώσωσι φόρον έπι τών Αλεύρων τεΰέντα υπέρ τού στόλου και νά άγοράσωσι άντι ούχι εύτελούς τιμήματος δελτάρια φέροντα εικόνας τών ήγεμόνων τής Τριπλής Συμμαχίας. Ί Ι Γερμανοτουρκική δμως έφευρετικότης δεν περιωρίσθη μόνον μέχρι τού σημείου τούτου Ιν τή επιδιώξει τής όλικής καταστροφής τών Ελλήνων προσχώρησε και?τι περαιτέρω. Διά τής μεθόδου τών Αγγαρειών συνελαμβάνοντο δλοι οΐ δυναμενοι να Ιργα<ι0ώσιν. Αδιακρίτως ήλικίας, καί άνετίθετο είς αυτούς ή καλλιέργεια Αγρών Μουσουλμάνων μεταναστών, Αφηρεΐτο δ Απ αυτών καί αύιή ή σπορά ούτως ώστε νά μή δύνανται νά χρησιμοποιηοωσι τούς Ιδιους αύτών Αγρούς καί συνεπώς νά άπολαυσωσι κα^

31 29 τάς Ικ τής όπωσδή-τοτε καλλιέργειας αυτών ύλικάς ωφελείας. Έ ν συνδυοσμφ πρός ταΰτα, ιά πάντα Ιμηχανεύοντο δπως μή γίνωντηι οΐ πληθυσμοί κάτοχοι οίασδήποτε συγκομιδής τών καρπών των, ώς Ρεβαιοΐ περί τοΰτου σχετική έκ Κυδωνιών ίχθεσις τής Ιδ ίϊ Αΰγοΰοτου 1915 υπ άριθ. 257 (Άρχ. 'Υπουργ. Αριθ. 1333): «Ή λθεν ή Ιποχή τής συγκομιδής τοϊ5 έλαιοκάρπου. Τά πάντα μηχανεύονται αΐ ΆρχαΙ δπως μή συλλεγή ό Ελαιόκαρπος. Οί τολμώντες νά έξέλθωσιν είς την ύπαιθρον χώραν δέρονται, ληστεύονται, συλλαμβάνονται ώς στρατεύσιμοι, πληγώνονται και φονεύονται ύπό Επιδρομέων Τούρκων, ΰπ αυτά τά ομματα τών Αρχών. Πάντα ταύτα γίνονται, δπως οί Κυδωνιεΐς παραιτηθώσι τής συλλογής τού Ελαιόκαρπου των, δν οί Τούρκοι συλλέγουσι δι' ϊδιον λογαριασμόν.» Έπί πλέον δι* ειδικής κατηχήσεως προτρέπονται οί Μουσουλμάνοι οΰδέν Εκ τών προς τούς "Ελληνας χρεών των νά πληρώνωσι. Όποιας οίκονομικάς συνέπειας Ισχε τό με'τρον τούτο Επι τών Ελλήνων, ούς άπέκλεισαν και πάσης Εμπορικής εργασίας κοταστήσιιντες τό εμπόριον τουρκικόν μονοπώλιον, περιγράφει εκθεσις τού 1917 Εκ Κερασοΰντος, διαβιβασθεΐσα διά τής ΰπ άριθ. 119 έκθέσεως τής Εν Κωνσταντινουπόλει Πρεσβείας ( Άρχ. Ύπουργ. Ά ριθ. 4901), έν ή λέγονται τά Εςής χαρακτηριστικά: <Τό Κομιτάτον άπέστειλεν είς υλα τά μουσουλμανικά χωρία ειδικούς άπεσταλμένους, οϊτινες έκήρυττον οτι ό Σουλτάνος έθέσπισε σεισάχθειαν τών πρός τούς Χριστιανούς χρεών τών Τούρκων καί διέτασσεν έπί ποινή άγχόνης τούς Τούρκους οΰ μόνον νά μή πλτιρώσωαί τι πρός τούς χριστιανούς δανειστάς των, ά)λά καί δσοι ήσ«ν κολλήγοι νά μή δώσωσι τιήν νενομισμένην μόρτην είς τούς χριστιανούς Ιδιοκτητας τών άγροτικών ιδιοκτησιών. Πράγματι δε κατώρθωσαν ώστε, άπό τής χηρύξεως τού Ευρωπαϊκού πολέμου μέχρι σήμερον, ούδείς σχεδόν Τούρκος νά πλήρωσή τι είς τούς Έλληνας άπεναντι τής δφειλής του ή μοριής. Επειδή δέ τό οΐχονομικόν σύστημα τβϋ τόπου συνίστατο είς τό νά διανέμωσιν είς τούς χωρικούς μέχρι τού Ιουλίου άπαν το διαθέσιμον χρήμα καί νά άρχίζωσι τάς βίσπράξεις των άπό τών μέσων Αύγουστου, οί "Ελληνες, α>ς Ικ τής άπαγορευτικής ταύτης προπαγάνδας τών Τούρκων, εΰρέθησαν είς κρίσιμον οίκονομικήν θέσιν, τοσούτον μάλλον καθ δσον αί μέν Τρά-τεζαι οΰ μόνον άνέστειλαν τάς πιστώ-

32 30 ΛΕΐ; των, άλλα χαι τουναντίον?ζι' Τθΐ'ν Ιπιμόνω; τά δοθέντα αυτοί; δ(ίν ΐη, ϊξ άλ?.ου δέ, ενεκα τ?ίς έπιστραιεύσεω;, είχον οΰτοι Ιπείγ.ινααν άνάγκην νά έξεύρωσι χρήματα προς πληρωμήν των στρατιωτικίιν άντισηκωμάτων». Του; τρόπους τούτου; τής Ιμμεσως καί κρυφίως επιδιώκομε- Μ,ς υλικής καταστροφής συνεπλήρωσεν ί Ικποίησις διά λογαριασμόν τή.; Κυβερνήσεως των περιουσιών τών μετατοπιζόμενων έλληνικάιν χωρίων, ώς μαρτυρεί, συν άλλοι; πολλοί;, τό γεγονός τής περιφερκα; ΙΙρούσι];, έξ όλίγων χωρίων τής όποίιις, μόνον έκ τοο ίλα ου έλιιβεν ή Κυβερνησις 1,500,000 ' λίρα; τουρκιχάς, Ι η δέ και τό έ;ή;, δπερ περιέχεται έν Ιχθέσει υπό ή^ιερομηνίαν 25 Φεβρουαρίοιΐ 1017 έζ Λ ΐισσού: «Κατά τά ; τελευταία; ημέρας αί άποβήχαι καπνών τών έμπορων μας άπηλί.άγησαν τής κατασχέσεως και έπετράπη είς αυτού; ή διά πληρεξουσίων άντιπροσώπων πώλησις τών καπνών. Έ ν τούτοι; τά καπνά τών χωρίο)ν, δσα έξεκενώθησαν χωρίς νά πυρ.τοληθώσιν, ώ; τοΰ Έλιάςκίοϊ, Άνδρεάντων, Τεκέκιοϊ, Καδήκι< ϊ κλπ., έτέθησαν εις δημοπρασίαν υπό τής Κυβερνήαεω; καί μετ όλίγα; ή^ιερας Οά γίνη ή όριστική αυτών κατακύρωσις, τό δέ χρήμα Οά παραλαβή Τ Κυβέρνησις, έν φ εΐ; τό έσωτερικόγ ϋί ίδιοκτήται τών καπνών τούτων χωρικοί άποίκήσκουσιν Ικ τής ίΐείνης >. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Λ. Κ Ι Λ Α Μ Ι Ε1 Οΰτωσί Ιπιδιωχθ-είσης καί Ιπιτευχθείσης τής έπί οίκονομιχοϋ έδάφους έξοντώσεω; τοϋ Ελληνισμού, ή αριθμητική ελάττωσις έπεζητήίΐη διά τών βιαίων ή τεχνηέντως έπίτυγχανομένων έξισλαμίσεων. Ό άνατρέχων εις τά πρώτα έτη τοΰ Νεοτουρκικού Συντάγματος άναμιμνήηκεται άμέσως τού πατάγου δν προεκιίλεσε τό ζήτημα τούτο καί έν αύιή τή Τουρκική Βουλή. Συνεπείφ τού έγερθέντος τότε θορύβου ώρίσθη δριον ήλικίας τών εξισλαμιζόμενων καί αί πρός τούτο άταιτού ΐενοι διατυπώσεις.