Μηνιαίο fckkjui«iactiho

Transcript

1 Μηνιαίο fckkjui«iactiho TFepioaifio 0 i r O t M t t M * eka.ia.gtxi Me ΤΗΝ ΠΡΟΝΟΙλ TOV ceg. ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ Μ V ΤI \ Η Ν Η C κ ογ ι λ κ ω κ ο γ IA.PYTHC: ο Μ Υ Τ Ι\Η Ν ΗC IXKOKOC (t) 1933 ΑίβΥθΥΝΤΗΟ: χρχιμ. ιχκωκοο C. Ι6ΡΟΚΗΡΥΙ KXPXMOY^HC 6 T O C Ο Ζ ' Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Σ 2012 ΑΡΙΘ. 10 Κ Ρ X Κ 6 I Ο λ Κ λ Λ Η Μ Ιλ Ο λθη ΝίΟΝ

2 m m «ο μ μ ν» ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Άρχιμ. Καλλιστράτου Ν. Λυράκη Ή αλήθεια... Νικολάου Χριστοπούλου Ξημερώνοντας 28η Οκτωβρίου Άρχιμ. Γεωργίου Καψάνη Όδηγός πρός τήν πανθρησκεία τό νέο πρόγραμμα σπουδών γιά τό μάθημα τών θρησκευτικών.. ΓΡΑΦΕΙΑ: ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΤΗΛ.: καί 40892, FAX: immit@otenet.gr, web: Ιδιοκτήτης: Ι. ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ Εκδότης: Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ Διευθυντής Συντάξεως: ΑΡΧΙΜ. ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΑΡΑΜΟΥΖΗΣ Μητροπόλεως 1, Μυτιλήνη Τ.Κ Τηλ Συναξαριστής Ό άγιος Γεράσιμος... Άρχιμ. Χρυσοστόμου Χρυσοπούλου Ναρκωτικά σκοτώνουν... Άγγέλου Πάκλαρα-Παύλου Κυρατσή Εις τιμήν καί μνήμην του μακαριστού Ίερισσοΰ καί Αγίου Ό ρους κυροΰ Νικοδήμου... Ρηνούλας Πέππα-Μαντζουράνη Μνήμες Μικρας Ά σ ία ς... Χρονικά... Συνεργάτης τοΰ περιοδικού: ΟΙΚΟΝΟΜΟΣ π. ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΒΟΥΛ ΜΕΣ Κωδικός Εντύπου: 2595 ΣΥ Ν Δ Ρ Ο Μ ΕΣ Ετήσια Εσω τερικού 10 Ετήσια Αμερικής 15$ 'Άλλων Χωρών Έξωτερ. άνάλογος Γ ιά Νομικά πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου έτησία συνδρομή 25 Θερμώς παρακαλοομε νά μάς γνωρίζετε έγκαίρως τή νέα σας διεύθυνση, άναφέροντας καί τήν παλαιά, γιά νά μήν έταστρέφουν άνεπίδοτα τά τεύχη. Γ ραφικές Τέχνες «ΜΕΛΙΣΣΑ» Άσπροβάλτα, Θεσ/νίκη Τηλ.: , FAX:

3 $ -if* -if* -.»» - f..f* -if» «>» J * -Jf* if* J t -if* if* «I» -if*.f* -if* J.f* -if». f t -if*. f * -if* ft*φ Φ aft*ah t i> aftc Φ * &» Mf w Φ w Φ il 4> T' aft awnf v Φ aft* Φ T> N) afa W * Φ aft* Φ ab afi* Φ W *> φ Φ w *> $ i Σεβασμιώτατε, Πάτερ και Δέσποτα, τκ πολλά-πολλά, ύηεινά καί πανευφρόσυνα, πρός δόξαν τοο Κυρίου μας καί ώφέλειαν τοϋ ποιμνίου Σας 193 O ΠΟΙΜΗΝ

4 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΘΕΙΟΥ ΝΟΜΟΥ Άρχιμ. Καλλίστρατος Ν. Λυράκης τ. Ιεροκήρυκας Ίερας Αρχιεπισκοπής Άδηνων Τό ψ έμα στήν ζωή μας Τί είναι οί άνθρωποι οί οποίοι ζοΰνε μακριά από τό Θεό; Ψεΰτες. Καί τά λόγια τους καί οί υποσχέσεις τους ψεύτικες. Καί οί πληροφορίες τους καί τά εργα τους ψέμα καί απάτη καί δολιότητα. «Π ας άνθρωπος ψεύτης» (Ψαλμ. ΡΙΕ ' 2), λέει ή άγία Γραφή. Δέν είναι ορθό; Πόσες φορές μας συνεβούλευσαν ψεύτικα; Πόσες φορές μας υπέδειξαν ενα φάρμακο γιά μιά ασθένεια, γιά τήν οικογενειακή ειρήνη, τήν οικονομική ανόρθωση, τήν πολιτική εύστάδεια, τήν κοινωνική ανασυγκρότηση; Καί όμως τά πράγματα απέδειξαν ότι ήταν ψέματα. Τό ψέμα διαλαλείται καί μέ τό γραπτό λόγο. Διαβάζετε ενα διήγημα, ενα μυθιστόρημα καί επ ι στημονικό σύγγραμμα καμιά φορά. Πόσες θεωρίες δέν αλλαξαν! Πόσες φιλοσοφίες δέν εχουν ισχύ; Πόσες νομοθεσίες δέν μεταβλήθηκαν; Πόσα επιτεύγματα δέν ανετράπησαν; Γιατί; Διότι ήσαν ψεύτικες ή άνθρωποι περιέπεσαν σέ απάτες. Ο ΠΟΙΜΗΝ 194

5 Ό Νόμος τοϋ Θεοϋ αληθής Αντίθετα πρός όλα τά ανθρώπινα ψέματα καί τίς πλάνες ο Νόμος τοΰ Θεοΰ, επειδή προέρχεται από αύτόν τόν Θεό, ο Ό ποίος είναι ή πηγή τής αληθείας, είναι κατά πάντα αληθής. Δέν είναι ο νόμος καί ο λόγος ο ανθρώπινος, όπου τόσο εΰκολα εισχωρεί τό ψέμα καί ή πλάνη. Είναι Νόμος καί βουλή καί θέλημα τοΰ Θεοΰ τής αληθείας, τοΰ αψευδοΰς καί πανσόφου καί παναγάθου Κυρίου. Ό Άθηναγόρας, ενας διασημότατος εθνικός Αθηναίος φιλόσοφος κατά τό β ' μ.χ. αιώνα, γιά νά καταπολεμήσει τή νέα θρησκεία, πήρε στά χέρια του τήν Αγία Γραφή καί αρχισε νά τή χρησιμοποιεί κατά τοΰ χριστιανισμοΰ. Άλλ είδε ότι ήταν τόσο ζωηρό τό φως καί τόση θερμή καί ακτινοβολοΰσα ή αλήθεια, πού περιείχε ή Αγία Γραφή, τό Εύαγγέλιο τοΰ Χριστοΰ, ώστε οχι μόνο δέν εγραψε κατά τοΰ χριστιανισμοΰ, οχι μόνο μετεστράφηκε, αλλά βαπτίσθηκε καί εγινε χριστιανός καί εγραψε περίφημη απολογία υπέρ τής χριστιανικής θρησκείας. Τό παράδειγμα τοΰ Αθηναίου φιλοσόφου Άθηναγόρα δέν εμεινε μοναδικό. Πολλοί στήν παλαιά εποχή καί τούς νεώτερους χρόνους, ενω είχαν προκατάληψη κατά τής χριστιανικής θρησκείας, εύθύς ώς μελέτησαν επιμελως τήν Αγία Γραφή, τόν Νόμο τοΰ Θεοΰ, καταυγάσθηκαν καί μετεστράφηκαν σέ υποστηρικτές υπέρμαχους τής πίστεώς μας. Διότι βρήκαν στό Νόμο τοΰ Θεοΰ πλήρη καί γνήσια καί απαστράπτουσα τήν αλήθεια. Αμετάβλητος ό Νόμος τοΰ Θεοΰ Άλλά ο νόμος τοΰ Θεοΰ, επειδή είναι ή μόνη αλήθεια, γι αύτό είναι καί: Αμετάβλητος. «Ή αλήθεια τοΰ Κυρίου μένει εις τόν αιωνα» (Ψαλμ. ΡΙΣΤ' 2), μας λέει ο Ψαλμωδός. Άφοΰ μας ελέησε ο Κύριος αποδείχθηκε π ι στός στίς υποσχέσεις Του καί μέ τήν επαλήθευση αύτων ή αλήθεια τοΰ Κυρίου παραμένει αδιάψευστη στόν αιώνα. Ό παραπάνω αύτός στίχος αναφέρεται σέ όσα είπε ο Κύριος, πού είναι καί αποδεικνύονται πάντα αληθινά. Τά λόγια τοΰ Κυρίου είναι ή αλήθεια. Ό χι άπλως αλήθεια, μιά κάποια αλήθεια μεταξύ των αλλων, αλλά ή αλήθεια, ή μόνη αλήθεια. Είναι αλήθεια, πού εχει σάν αδιάψευστη εγγύησή της τήν απόλυτη αξιοπιστία Εκείνου πού τά λέει. Γι αύτό δέν χάνει τήν αξία καί τήν δροσερότητά της ποτέ. Εξάλλου «Ίησοΰς Χριστός χθές καί σήμερον ο αύτός καί εις τούς αιωνας» (Έβρ. ΙΓ ' 8). Έ τσι καί ο λόγος Του. Τό 195 Ο ΠΟΙΜΗΝ

6 Ιδιο τό Ευαγγέλιο, οί αυτές εντολές. Ό Ιδιος άλλωστε ο Θεάνθρωπος τό είπε: «Θά ελθει ώρα, πού καί αυτός ο ουρανός καί αυτή ή γή πού φαίνονται μόνιμα καί σταθερά, θά φύγουν καί θά αλλάξουν. Οί λόγοι μου όμως δέν θά φύγουν καί δέν θά αλλάξουν ποτέ»:. Διότι αυτά είναι λόγια τοΰ Κυρίου. Εκείνου πού είναι ο αιώνιος καί αναλλοίωτος Κύριος. Γι αυτό είναι ασφαλής οποιος τόν ακολουθεί. Βρίσκεται πάνω σέ έδαφος στερεό. Δέν εκπίπτει. Ό Ν όμος του Θ εοΰ είναι καί Α διάψ ευστος Ό,τι είπε ο Λόγος τοΰ Θεοΰ εγινε. Μέ τό λόγο Του εγινε πραγματικότητα ή δημιουργία τοΰ κόσμου. Καί τό γεγονός αυτό ουδέποτε ή επιστήμη τό διέψευσε. Μόνο επηρμένοι εγκέφαλοι υποστήριξαν τό ασυμβίβαστο τής επιστήμης καί τής θρησκείας. Ή πραγματική επιστήμη μέ τίς κοπιώδεις ερευνές της ερχεται νά επιβεβαιώσει συχνά-πυκνά εκείνο τό οποίο πρό χιλιάδων ετών ο Νόμος τοΰ Θεοΰ περιέλαβε. Καί στήν Π. Διαθήκη ρητά αναφέρεται οτι εκείνο τό οποίο επαγγέλλεται ο θείος λόγος θά πραγματοποιηθεί οπωσδήποτε: «Κατά παρόμοιο τρόπο θά γίνει μέ οποιονδήποτε λόγο μου ο οποίος θά εξέλθει από τό στόμα μου δέν θά επιστρέφει σέ μένα, εως οτου γίνουν οσαδήποτε θέλησα καί θά κατευοδώσω τά σχέδια καί τίς αποφάσεις μου καί εκείνα, τά οποία εγώ διέταξα»2. Άλλά καί ο Ιδιος ο Κύριος στά χρόνια τής Κ. Διαθήκης βεβαίωσε: «Οΰτε ενα γιώτα ή ενα κόμμα, οΰτε δηλαδή ή πιό μικρή από τίς εντολές, δέν θά παραπέσει από τό Νόμο καί δέν θά χάσει ΠΟΙΜΗΝ 196

7 τό κΰρος της, εως οτου ολα, οσα διατάσσει ο Νόμος, λάβουν τήν επαλήθευση καί πλήρωσή τους, τόσο από τά γεγονότα τής ζωής μου, οσο από αυτά λέχθηκαν προφητικά, οσο καί στή ζωή τών γνησίων μαθητών μου, οί οποίοι θά τηροΰν αυτά ακριβώς». Ά ς γελοΰν καί ας ειρωνεύονται οί ασεβείς. Προσμένουν οί χριστιανοί τήν δευτέρα ελευση τοΰ Χριστοΰ πάνω στή γή; Λέει ο Νόμος τοΰ Θεοΰ οτι θά γίνει κρίση καί ανταπόδοση; Θά γίνει. Όρισμένως θά γίνει. Καί αλλοίμονο σ οσους απιστοΰν και αδιαφοροΰν. Μακάριοι οσοι πιστεύουν καί προσμένουν. Προφυλάσσονται. Στοιχίζουν τή ζωή τους σύμφωνα πρός τό θείο Νόμο, πού είναι ή μόνη αλήθεια πού σώζει. Υποσημειώσεις 1. «Ό ούρανός καί ή γη παρελεύσονται, οί δέ λόγοι μου ού μή παρέλϋωσι» (Ματθ. ΚΔ' 35). 2. «Ούτως εσται τό ρημά μου, δ έάν έξέλϋη έκ του στόματός μου, ού μή άποστραφη, εως αν τελεσϋη, δσα αν ήϋέλησα καί εύοδώσω τάς όδούς μου καί τά έντάλματά μου» (Ησ. ΝΕ' 11). 4 «Ιώτα εν η μία κεραία ού μή παρέλϋη άπό του νόμου, εως αν πάντα γένηται» (Ματθ. ε' 18). j j ^ < X - V» ^ ^ 4 » f 4 * -yf w J. a A i l T C \ jp '- ;» - V-: * Ο ΠΟΙΜΗΝ

8 W fit * I ' M * ' 9 e ^u.^ ;m z o ^ Νικόλαος Χ. Χριστόπουλος, Θεολόγος, Σχ. Σύμβουλος Δ.Ε. Περιφέρειας Β. Αίγαίου ά πάντα είχαν υπολογιστεί, ώστε ο πόλεμος νά κατα- «X στεΐ αναπόφευκτος» γράφει ο πρεσβευτής τής Ιταλίας στήν Ελλάδα Έμμανουέλε Γκράτσι. «Τήν καθορισμένη ώρα, περίπου δέκα λεπτά πρίν από τίς 3:00, ο στρατιωτικός άκόλου9ος, ο διερμηνέας καί γώ φ9άσαμε στήν καγκελόπορτα τής μικρής βίλας οπου εμενε ο πρωθυπουργός... Μόλις κα9ίσαμε, τοΰ είπα οτι ή κυβέρνησή μου, μοΰ εχει αναθέσει νά τοΰ κάνω μία ακρως επείγουσα ανακοίνωση καί χωρίς αλλα λόγια τοΰ εδωσα τό κείμενο. Ό Μεταξας αρχισε νά τό διαβάζει. Τά χέρια πού κρατοΰσαν τό χαρτί ετρεμαν ελαφρά καί μέσα από τά γυαλιά εβλεπα τά μάτια νά βουρκώνουν, οπως συνή9ιζε οταν ήταν συγκινημένος. Όταν τελείωσε τήν ανάγνωση, μέ κοίταξε κατά πρόσωπο καί μοΰ είπε μέ φωνή λυπημένη αλλά σταθερή: «Alors, c est laguerre». Μέ τή γαλλική αυτή φράση, πού σημαίνει «Πόλεμος λοιπόν», ο Μεταξας απορρίπτει τό ιταμό ιταλικό τελεσίγραφο καί απευ9ύνει διά γ γελμα πρός τόν ελληνικό λαό. Αρχίζει ετσι ή ιταλική επίθεση κατά τής Ελλάδας, στό αλβανικό μέτωπο, τήν ώρα πού ο λαός διαδη- Ό πανηγυρικός έκφωνήθηκε κατά τόν εορτασμό της Εθνικής Επετείου του ΟΧΙ στίς 28 'Οκτωβρίου 2012, στό Μητροπολιτικό 'Ιερό Ναό Αγίου Αθανασίου Μυτιλήνης.» Ο ΠΟΙΜΗΝ - 198

9 λώνοντας στούς δρόμους της Αθήνας κατά της Ιταλίας, τρέχει μέ ενθουσιασμό νά καταταγεΐ καί νά πολεμήσει. Τό διάγγελμα του αρχιεπισκόπου Χρύσανθου άντανακλα τίς σκέψεις πού στηρίζουν τίς καρδιές των Ελλήνων: Έπιρρίψωμεν επί Κύριον τήν μέριμναν ημών καί Αύτός θά είναι βοηθός καί άντιλήπτωρ εν τη άμύνη κατά της άδίκου επιθέσεως τών εχθρών. Ούτοι εν αρμασι καί ούτοι εν ιπποις, ημείς δέ εν ονόματι Κυρίου του θεοϋ καί εν τη γενναιότητι καί άνδράσι ημών μεγαλυνθησόμεθα. Τά αρθρα στίς εφημερίδες τίς εποχης κινούνται στό ίδιο πνευμα καί γράφουν: Λοιπόν;... Θά συνεχίσωμεν τήν συζήτησιν; Θά βάλωμεν κάτω εναν καφέν καί θά σταθώμεν γύρω άπό τό φλιτζάνι του οι άπόλεμοι, οι άχρηστοι, οι καφενόβιοι, διά νά ποϋμε, περί του ποιός θά νικήση καί ποιός θά επικρατήσει;... Πρός Θεοϋ! θά νικήση η Ελλάς! 'Όλους; ΟΛΟΥΣ! ΟΛΟΝ ΤΟΝ ΚΟ ΣΜΟΝ! Χωρίς συλλογισμούς, χωρίς συζητήσεις, χωρίς κεφάλια τά οποία άργοκινοϋνται καί άμφιβάλλουν, χωρίς μυαλό. Μυαλό δέν χρειάζεται. Χρειάζεται ενθουσιασμός καί παραφροσύνη. Χρειάζεται θάρρος άλόγιστον καί καρδιά. Μ έ αύτό τό ύλικόν εγινεν ο Αγών τοϋ Εικοσιένα. Μ έ αύτά τά όπλα νικοϋν οΐ λαοί. Ήρθατε νά πάρετε τήν Ήπειρον;... ΔΕΝ ΣΑΣ ΤΗ Ν ΔΙ ΝΟΜΕ. Έχετε Στρατούς, εχετε Στόλους, εχετε άεροπλάνα, είσθε σαράντα πέντε εκατομμύρια καί είμαστε πέντε. ΔΕΝ ΣΑΣ ΤΗ Ν ΔΙΝΟΜΕ. Θά μας κάψετε. ΔΕΝ ΣΑΣ ΤΗ Ν ΔΙΝΟΜΕ. Καί θά προχωρήσωμεν καί θά νικήσωμεν καί θά σας πετάξωμεν εις τήν θάλασσαν. Γίνεται;... Γίνεται, δέν γίνεται, αύτό πρέπει νά αισθάνεται καί νά βροντοφωνη η καρδιά. ΚΑΙ ΤΟΤΕ ΘΑ ΓΙΝΗ. [...] Θάρρος λοιπόν! Ό,τι θέλομεν άληθινά, μέ δλην μας τήν δύναμιν, γίνεται. Ό,τι άποφασίσωμεν μέ τήν ψυχήν μας γίνεται. ΚΑΙ ΘΑ ΓΙΝΗ. [...] Όλοι μαζί! Θά άγωνισθώμεν τώρα δλοι μαζί, θά άνθέξωμεν δλοι μαζί, θά προελάσωμεν δλοι μαζί, καί μίαν εύλογημένην ημέραν, δταν θά διαλαλοϋν τήν εύτυχίαν μας οι κώδωνες τών εκκλησιών μας, θά ψάλλωμεν δλοι μαζί ΤΗ. ΥΠΕΡΜΑΧΩ ΣΤΡΑΤΗΓΩ ΤΑ ΝΙΚΗΤΗΡΙΑ... [...] Καί νά τά άποτελέσματα αύτης της πεποίθησης: Ή Ελληνική άντίσταση θά κάνει τό Χίτλερ νά παραδεχθεί σέ λόγο του στό Ράιχσταγκ (4 Μαΐου 1941): / -~ρτ / 7 c / *? / tf? / Ενώπιον της Ιστορίας είμαι ύποχρεωμενος νά αναγνωρίσω οτι, άπό τούς μέχρι τώρα άντιπάλους μας, ο Έλληνας στρατιώτης πολέμησε μέ εξαι- 199 Φ- O ΠΟΙΜΗΝ

10 ρετική γενναιότητα καί δέν παραδόθηκε παρά όταν κάθε άντίστασή του ήταν άδύνατη. Ώς εκ τούτου, άπεφάσισα νά μήν κρατηθεί κανένας 'Έλληνας στρατιώτης αιχμάλωτος καί οι άξιωματικοί νά διατηρήσουν τά προσωπικά όπλα τους. Όταν δέ ολα θά έχουν κριθεΐ, θά ομολογήσει στήν Πολιτική Διαθήκη, τήν οποία υπαγόρευσε στόν Borman, τό Φεβρουάριο του 1945 στό Βερολίνο: Ή κακή τροπή τοϋ πολέμου γιά τόν Άξονα άρχισε άπό τήν περιττή καί άνόητη επίθεση της Ιταλίας κατά της Ελλάδος, η οποία εδωσε τήν εύκαιρία στήν Αγγλία νά θέσει καί πάλι τόν πόδα της επί της Εύρώπης, στόν Churchill νά θριαμβολογήσει ότι η Αγγλία εχει καί πάλι συμμάχους στόν άγώνα της κατά τοϋ Άξονα, καί στούς εχθρούς τοϋ Ράιχ νά άναθαρρήσουν....άνευ των δημιουργηθεισων ύπό των Ίταλων δυσκολιών εκ της εκστρατείας των κατά της Ελλάδος, θά ειχον επιτεθη εναντίον των Ρώσων ο»? / 99 εοόομαόας τινας ενωριτερον. Ό Στρατάρχης Γιαν Σματς, Πρωθυπουργός της Ν. Αφρικής, θά χαρακτηρίσει τήν 28η Οκτωβρίου 1940 ώς ημέρα πού άλλαξε τόν ροϋ της Ιστορίας. Καί θά προσθέσει: Πραγματικως εγεννήθη μία νέα Ελλάς, όπως τήν ωνειρεύθησαν οι ποιηταί. Ό Joseph Goebbels στίς 8 Απριλίου 1941, μόλις δύο ημέρες μετά τήν γερμανική επίθεση, θά γράψει στό ημερολόγιό του: Προχωροϋμε άργά στήν Ελλάδα... Οι Έλληνες είναι γενναίοι μαχηταί... Τά καταληφθέντα χαρακώματα είναι γεμάτα πτώματα... Καί αύτός ο Φύρερ θαυμάζει ιδιαιτέρως τό θάρρος των Ελλήνων. Ίσως ύπάρχει άκόμη ενα ΐχνος της παλαιας έλληνικης κατα- 9 9 / 99 γωγης σ αύτούς. Ή μάχη της Ελλάδας διαρκεΐ συνολικά 216 μέρες άπό τήν 28η Οκτωβρίου 1940 ώς τήν 31η Μαΐου 1941, οπότε λήγει κάθε οργανωμένη άντίσταση καί στήν Κρήτη. Άπό τίς 216 μέρες οί 160 καλύπτουν τό νικηφόρο πόλεμο κατά της Ιταλίας μόνης, οί 25 τήν αμυνα μέ συμμετοχή καί άγγλικών μονάδων κατά της συνδυασμένης επίθεσης Ιτα λίας καί Γερμανίας καί οί 31 τήν ύστατη τακτική άντίσταση των Ελλήνων μαζί μέ άγγλικές μονάδες κατά των γερμανικών δυνάμεων στήν Κρήτη. Ή μικρή μας χώρα κατακτα βαθύτατο σεβασμό άπό ολους τούς ελεύθερους άνθρώπους. Ό σεβασμός μετατρέπεται σέ θαυμασμό, οταν γίνονται γνωστές οί ελληνικές επιτυχίες οί όποιες μάλιστα συνιστουν τήν πρώτη νίκη των συμμάχων κατά του Άξονα τή στιγμή πού φαινόταν πανίσχυρος. Ό κόσμος συγκλονίζεται άπό τό ηρωϊκό πα- O ΠΟΙΜΗΝ - 200

11 ράδειγμα των Ελλήνων. Ό Άντρέ Ζίντ γράφει σέ επιστολή του: «Γενναίε ελληνικέ λαέ... άντιπροσωπεύετε γιά μας τό θρίαμβο της παλικαρίσιας άρετης, της πραγματικης άξίας εκείνης των ολιγαρίθμων. Καί τί ευγνωμοσύνη αισθανόμαστε γιά σας, γιατί δώσατε σέ ολόκληρη τήν άνθρωπότητα εμπιστοσύνη, θαυμασμό, άγάπη καί ελπίδα στόν ανθρωπο...» Αυτή είναι η γενιά των παππούδων μας! Αγωνίστηκε μέ πίστη καί αυταπάρνηση, άντάξια του Λεωνίδα της Σπάρτης, του Παλαιολόγου της Πόλης καί του Διάκου της Αλαμάνας. Που είναι τέτοιοι Έλληνες σήμερα; Υπάρχει μόνο ό Έλληνας πού καταχράστηκε χρημα καί εξουσία, πού έβλαψε τό δημόσιο χάρη στό Ιδιωτικό του συμφέρον, πού έζησε σέ βάρος του διπλανου του; Ό κακός μας εαυτός πού τόν βλέπουμε καθημερινά στήν τηλεόραση νά άναπαράγεται μας έχει κουράσει. Είναι καιρός νά προβληθουν ανθρωποι μέ λεβεντιά, μέ άγάπη γιά τήν πατρίδα, τό Θεό καί τό συνάνθρωπο. Γιατί υπάρχουν καί αυτοί οί ανθρωποι καί είναι δίπλα μας. Ό κόσμος δέν είναι κατεστραμμένος, οσο γεννιουνται άθωα παιδιά, οσο υπάρχουν νέοι πού πιστεύουν στό άδύνατο, οσο άκουμε τήν καμπάνα της εκκλησίας νά μας καλεΐ. Καταστροφή είναι μόνο η άπαισιοδοξία καί η άπόγνωση, η περιχαράκωση στό εγώ, τό μίσος καί η ζήλεια γιά τό συνάνθρωπό μας. Στό σημείο πού έχουν φτάσει τά πράγματα η κατάθλιψη είναι πιά εγωϊσμός καί η αισιοδοξία μονόδρομος. Είναι πολύ άργά πιά, γιά νά βλέπουμε μπροστά μας άδιέξοδα. Θά άφήσουμε νά μας λυγίσει η οικονομική κρίση, νά μας κάμψει η φτώ- Ο ΠΟΙΜΗΝ

12 χεια, νά μας βασανίζει τό αγχος γιά ζητήματα της καθημερινότητας πού υψώνονται άπειλητικά μπροστά μας; Τό καλό μέ τήν κρίση είναι πώς μας κάνει πιό ώριμους καί μας άποκαλύπτει άλήθειες. Μας φέρνει, άκόμη μία φορά στήν ιστορία, μπροστά στή ρευστότητα όλων των άνθρώπινων πραγμάτων πού έχουν υλική υπόσταση, καί άναδεικνύει ώς τίς πιό σταθερές καί άκλόνητες τίς επενδύσεις πού γίνονται σέ άγάπη, πρός τόν Θεό, πρός τήν πατρίδα, πρός τό συνάνθρωπο. Γιατί είναι δύσκολο νά πιστέψει κανείς οτι μπορεΐ νά στενέψει τόσο η ψυχή καί νά θολώσουν τά μάτια ενός λαου πού κουβαλα στό DNA του τήν πίστη στό Θεό, τήν αύταπάρνηση, τή γενναιότητα, τήν άγάπη γιά τή ζωή, γιά τήν ελευθερία, γιά τήν πατρίδα. Αύτά γεμίζουν τήν ψυχή του, αύτά τόν κάνουν νά νιώθει οτι άξίζει νά ζεΐ. Μακάρι νά μήν άνακαλέσει αύτές τίς δυνατότητές μας η άνάγκη, άλλά η εγρήγορση καί η καρδιά μας. Ή λύτρωσή μας είναι η άπόφαση νά δρουμε ολοι μαζί, νά θέτουμε στόχους πού νά μας ωφελούν ολους, νά άγαπαμε μέ τόν τρόπο πού εμείς γνωρίζουμε τόν Θεό καί τήν πατρίδα πού δέ μας διέψευσαν καί δέ θά μας διαψεύσουν ποτέ. Ή εποποιία του 1940 ήταν άναμφίβολα ενα άπό τά πολλά θαύματα στήν ιστορία των Ελλήνων. Δέν μπορεΐ λοιπόν νά ήταν καρπός άποκλειστικά άνθρώπινου άγώνα. Στά δύσκολα χρόνια του πολέμου οί Έ λληνες εμπιστεύονταν τόν άγώνα τους στήν Παναγία, τή βοήθειά της ζητουσαν καί εκείνη εμφανιζόταν στά μάτια τους καί τούς εμψύχωνε. Πράγματι ή Ύπέρμαχος Στρατηγός, ή Αγία Σκέπη -πού συνεορτάζουμε σήμερα μέ τήν επέτειο της 28ης- στεκόταν εμπόδιο στίς σιδερόφρακτες δυνάμεις των εχθρων καί διέψευδε τή λογική των άριθμων. Γιατί άκόμη καί οί πόλεμοι καί ο κάθε άγώνας μας δέν κρίνεται άπό τήν άναλογία των δυνάμεων, άλλά άπό τή δικαιοσύνη. Γιατί κάθε φορά πού υπηρετουμε τό δίκαιο, οχι μόνο τό προσωπικό άλλά τό κοινό, ολα είναι μέ τό μέρος μας. Γιατί οταν ξαναβρουμε τίς άξίες μας, στρέψουμε τό ενδιαφέρον μας άπό τόν εαυτό μας στό διπλανό μας, διευρυνθουμε ώς ανθρωποι καί άγαπήσουμε μέ τήν ψυχή μας τό Θεό, η χώρα μας θά ξαναγεννήσει τό θαυμασμό καί εμείς θά ξαναγίνουμε οί Έλληνες πού ονειρευόμαστε. Χρόνια Πολλά. ζ 8 η ' 0 κ τ α ζ ρ ΐ ο υ Ο ΠΟΙΜΗΝ 202

13 » ϋ ΜΕΡΟΣ Α' Του Άρχιμ. Γεωργίου Καψάνη, Καθηγουμένου της Ίερας Μονής Όσιου Γρηγορίου Ή πιλοτική εφαρμογή του νέου Προγράμματος Σπουδων γιά τό μάθημα των Θρησκευτικων κατά τό σχολικό έτος , δημιουργεί δικαιολογημένα άντιδράσεις. Τό νέο μάθημα των Θρησκευτικων δέν έχει πιά Ορθόδοξο χριστιανικό χαρακτηρα, δέν βοηθεΐ τούς μαθητάς νά γνωρίσουν τήν Χριστιανική τους Πίστι, δέν οίκοδομεΐ τήν θρησκευτική, τήν εθνική καί τήν πολιτισμική ταυτότητα των ελληνοπαίδων. Θεολόγοι καί αλλοι επιστήμονες, πού εκπροσωπουν θεολογικούς καί εκπαιδευτικούς φορείς, άγωνιουν καί διαμαρτύρονται επί δεκαετίες τόσο γιά τήν ενδεχόμενη κατάργησι του μαθήματος των Θρησκευτικων στήν δημόσια εκπαίδευσι οσο καί γιά τήν μετατροπή του σέ θρησκειολογικό. Υπάρχουν θαυμάσιες καί εμπεριστατωμένες άναλύσεις. Γιά τό ίδιο θέμα καί η Ιερά Κοινότης του Αγίου Όρους, εκφράζουσα τήν διαχρονική αυτοσυνει- δησία του ελληνορθοδόξου Γένους μας, διαμαρτυρήθηκε μέ επιστολή της (28/12/ /1/2011) πρός τήν τότε Υπουργό Παιδείας καί ετόνισε οτι τό μάθημα των Θρησκευτικων δέν πρέπει νά άποκτήση χαρακτηρα διαθρησκειακό, άλλά νά έχη χαρακτηρα Ορθόδοξο. Προσφάτως (μέ ημερομηνία 4 Ιουλίου 2012) τό «Υπόμνημα» του κ. Ήρακλη Ρεράκη, Καθηγητου της Παιδαγωγικης - Χριστιανικης Παιδαγωγικης στήν Θεολογική Σχολή του Άριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης πρός τήν Ιερ ά Σύ Ο ΠΟΙΜΗΝ

14 ύ N S 0 2 < > J T σ O 1= > 'C U- Ό C L C= νοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος, μας πληροφορεί μέ επιστημονικής τεκμηριωμένα θεολογικά καί παιδαγωγικά επιχειρήματα οτι: α) Ή διδασκαλία τοΰ νέου μαθήματος των θρησκευτικών προϋποθέτει τήν παραδοχή οτι η Ελλάδα είναι ηδη μία πολυπολιτισμική χώρα. Ή παρουσία ωστόσο οικονομικών μεταναστών δέν εχει δημιουργήσει ιδιαίτερες πολιτισμικές οντότητες καί επομένως τέτοια προϋπόθεσις δέν ύφίσταται στόν ελληνικό χώρο. 6) Τό γνωσιακό (πολυθρησκειακό) περιεχόμενο τοΰ νέου μαθήματος τών Θρησκευτικών καθιστα τήν διδασκαλία τοΰ μαθήματος άπολύτως άντιπαιδαγωγική. Είναι παιδαγωγικώς άνεπίτρεπτη η στόχευσις τοΰ νέου Προγράμματος Σπουδών, πού προβλέπει νά 6ομ6αρδίζωνται τά παιδιά της σχολικής ηλικίας μέ γνωστικό ύλικό, τό όποιο δέν μποροΰν νά άφομοιώσουν οΰτε πολλω μαλλον νά άξιοποιήσουν δημιουργικά. Άντιθέτως, η διδασκαλία περί της Ορθοδόξου Πίστεως, περί της λατρευτικής καί μυστηριακης ζωης, περί της εμπειρίας τών Αγίων μας, περί της μοναδικότητος της εν Χριστω σωτηρίας άφορα σέ θέματα, γιά τά όποια οί μαθηταί αύτης της ηλικίας εχουν τόσο τίς εμπειρικές οσο καί τίς γνωστικές προϋποθέσεις νά άκούσουν, νά συζητήσουν, νά προβληματισθοΰν καί συνεπώς νά άναπτύξουν κριτικό ενδιαφέρον γιά ολες τίς άλλες θρησκείες. γ) Σύμφωνα μέ τό νέο Πρόγραμμα Σπουδών οί μικροί μαθηταί διδάσκονται νά είναι χειραφετημένοι άπό «οτι ονομάζεται πρόσδεση στό παρελθόν», δηλαδή τήν πίστι τών γονέων τους, οί δέ διδάσκοντες τά Θρησκευτικά προτρέπονται νά «άποστασιοποιοΰνται, κατά τό δυνατόν, άπό τή θρησκεία στήν όποία ενδεχομένως άνήκουν είτε πατροπαράδοτα είτε άπό επιλογή». δ) Ή προσφερόμενη θρησκευτική άγωγή δέν εχει άναφορά στόν Χριστό ως Θεό, Σωτηρα καί Λυτρωτή, οπως τόν γνωρίζουμε άπό τήν Ορθόδοξο Πίστι μας, άλλά κατά τρόπο πανθρησκειακό «καλείται νά εστιάσει τό ενδιαφέρον τοΰ μαθητη O ΠΟΙΜΗΝ - 204

15 στήν άνθρώπινη διάσταση των θρησκειών... ώς διαχρονική πηγή έμπνευσης γιά τόν πολιτισμό καί άντλησης προσωπικου άλλά καί συλλογικου υπαρξιακου νοήματος». Είναι προφανές οτι οί άρχιτέκτονες του νέου Προγράμματος Σπουδων έχουν κατά νουν νά άποδομήσουν ο,τι δέν πρόλαβαν νά γκρεμίσουν οί Βαυαροί της Άντιβασιλείας του Όθωνος. Ό ακρατος εκδυτικισμός της δημοσίας εκπαιδεύσεως εκείνης της εποχης, παρότι άπέκοψε τήν γενικώτερη Παιδεία άπό τίς φυσικές της ρίζες πού ξεκινουσαν άπό τήν άρχαία Ελλάδα καί δημιουργικά πέρασαν στήν χριστιανική Βυζαντινή αύτοκρατορία καί κατόπιν στήν παιδεία των διδασκάλων του Γένους καί των κρυφων σχολειων, δέν είχε οριστικά άκυρώσει τόν Ορθόδοξο χαρακτηρα του μαθήματος των Θρησκευτικων. Ή Θρησκευτική παιδεία, αν καί δέν στοιχουσε άκριβως στίς προσδοκίες καί στά οράματα των πατέρων του νεωτέρου Έλληνισμοΰ, του αγίου Κοσμα του Αιτωλου, του Καποδίστρια, του Μακρυγιάννη, των αγίων Νεομαρτύρων, εν τούτοις διατηρουσε τόν χαρακτηρα της διδασκαλίας της Ορθοδόξου Πίστεως. Άκόμη καί ο πολύς Αδαμάντιος Κοραης, ο όποιος δέν συμπαθουσε τήν παιδεία πού πήγαζε άπό τήν βυζαντινή μας παράδοσι καί διατηρήθηκε στούς κύκλους των Κολλυβάδων, δέν δίσταζε νά υποστηρίξη τόν κατηχητικό χαρακτηρα της δημοσίας παιδείας στό άναγεννώμενο ελληνικό κράτος. Στίς «Σημειώσεις εις τό προσωρινόν πολίτευμα της Έλλάδος του 1822 έτους» (τό Σύνταγμα της Α ' εν Έπιδαύρω Έθνοσυνελεύσεως), σχολιάζοντας τό αρθρο πού άφορα στήν δημόσια παιδεία, ορίζει τήν μορφή της θρησκευτικης παιδείας ώς «κατήχησιν» καί κάνει τίς εξης σημαντικές καί γιά τήν σημερινή πραγματικότητα παρατηρήσεις: «Τό αίτιον, διά τί ονομάζω τελευταίαν τήν Κατήχησιν, είναι οτι, επειδή υποθέτω άνοικτά τά κοινά σχολεία οχι μόνον εις ολας τάς αίρέσεις των χριστιανων, άλλά καί εις τούς Ιουδαίους καί εις τούς Τούρκους, καλόν είναι νά παραδίδεται η κατήχησις δύο ημέρας της εβδομάδος μόνας, εις μόνα των Άνατολικων τά τέκνα, μετά τήν άπόλυσιν των ετεροδόξων οποιωνδήποτε, παρεκτός αν κανείς άπό τούς γονείς τούτων αύτόκλητος ζητήση δίς καί τρίς, ώς χάριν, τήν είσοδον του τέκνου του εις της κατηχήσεως τήν παράδοσιν» (έκδ. εν Άθήναις, 1933, υπό Θεμ. Π. Βορίδου). Γιά τό περιεχόμενο της Ορθοδόξου Χριστιανικης άγωγης έχει γίνει πολλή συζήτησις άπό άξιολόγους θεολόγους. Κατά καιρούς, μέ άνακοινώσεις σέ συνέδρια καί μέ «SV» 205 Ο ΠΟΙΜΗΝ

16 αρθρα, έχουν γίνει προτάσεις γιά τήν υπέρβασι των δυτικων θεολογικων επιδράσεων στό άναλυτικό πρόγραμμα καί στό περιεχόμενο του μαθήματος. Στόχος των προτάσεων ήταν ό προσανατολισμός του μαθήματος πρός τήν κατεύθυνσι της καλλιέργειας του Ορθοδόξου εκκλησιαστικου φρονήματος. Ό καθηγητής Νίκος Ματσούκας π.χ. έγραφε μεταξύ αλλων: «Καταλαβαίνει κανείς εΰκολα πώς δέν είναι δυνατό νά ευοδωθουν οί σκοποί του θρησκευτικου μαθήματος, πού στήν προκειμένη περίπτωση γιά μας είναι η καλλιέργεια του ορθοδόξου φρονήματος, αν δέν υπάρχουν τά πολιτιστικά άγαθά της βυζαντινης μας παραδόσεως καί δάσκαλοι πού θά εμπνεύσουν τό μεράκι γι αυτά τά άγαθά. Προϋποτίθεται βέβαια η ύπαρξη του ζωντανου χριστιανικου πνεύματος πού εκφράζεται στά πλαίσια της λατρείας». Καί σχεδόν συμπερασματικά, σάν μία προτροπή εξόδου της θεολογίας καί της θρησκευτικης παιδείας άπό τήν «βαβυλώνεια αιχμαλωσία» τους στά δυτικά πρότυπα, συμπληρώνει: «Τό άναλυτικό πρόγραμμα του θρησκευτικου μαθήματος πρέπει νά άναθεωρηθεΐ άπό τά βάθρα του καί νά δοθεί μέ τρόπο πιό συγκεκριμένο η ίστορική ζωή της Ορθοδοξίας» (περιοδ. ΣΥΝΑΞΗ, τευχ. 1 (1982), σελ 36 καί 40). Μέ τό νέο Πρόγραμμα Σπουδων, είς πείσμα της άνάγκης γιά μιά Ορθόδοξο διδαχή μέ τά «άγαθά της βυζαντινης μας παραδόσεως», επιβάλλεται ενας σύγχρονος βαρλααμιτισμός πού είσχωρεΐ βάναυσα στά σπλάγχνα του Γένους. Ή ουμανιστική παιδεία, μέ μορφή διαφορετική άπό εκείνη του παλαιου βαρλααμιτισμου, μέ τά χαρακτηριστικά του πανθρησκειακου συγκρητισμου, είσβάλλει στά σχολεία γιά νά άκυρώση τήν Παιδεία του Γένους. Έπιχειρεΐται νά άποκοπουν τά παιδιά άπό τίς ζωογόνες ρίζες της πατροπαραδότου Ορθοδόξου Πίστεως, πού καθιστα τούς άνθρώπους Σωμα Χριστου, Εκκλησία Χριστου, «κοινωνούς θείας φύσεως» (Β' Πέτρ. 1, 4), καί νά άφομοιωθουν στήν χοάνη μιας ουμανιστικης θρησκευτικότητος πού δέν ελευθερώνει τόν ανθρωπο άπό τήν αμαρτία καί τόν θάνατο, δέν τόν οδηγεί στόν αγιασμό καί τήν θέωσι, άλλά, τουναντίον, τόν προετοιμάζει γιά νά άποδεχθη τήν δαιμονική Πανθρησκεία. Αυτός ο Ιδιότυπος νεοβαρλααμιτισμός επιβάλλεται άπό μία μερίδα θεολόγων, οί οποίοι δείχνουν πώς εχθρεύονται τήν ησυχαστική θεολογία του αγίου Γρηγορίου του Παλαμα, τήν μαρτυρική Ορθοδοξία των Νεομαρτύρων, τήν άσκητική παιδεία των Κολλυβάδων, τήν απλοϊκή πίστι των άγωνιστων της Παλιγγενεσίας του Οί θεολόγοι αυτοί δέν κατανοουν οτι άντιστρατεύονται τόν λόγο των» Ο ΠΟΙΜΗΝ φ 206

17 Προφητών, τών Αποστόλων καί τών Πατέρων, ό όποιος δέν άναγνωρίζει άλλες όδούς σωτηρίας πλήν του Κυρίου μας Ίησοΰ Χριστού. «Ούκ εστιν έν αλλω ούδενί η σωτηρία, ούδέ γάρ ονομά έστιν ετερον υπό τόν ούρανόν τό δεδομένον έν άνθρώποις έν φ δει σωθηναι ημάς» (Πράξ. 4, 12) Δέν κατανοούν επομένως οτι, στερουντες άπό τά Ορθόδοξα Ελληνόπουλα τήν άναγκαία γι αύτά Ορθόδοξη έκκλησιαστική παιδεία καί έπιβάλλοντες τήν δημόσια πολυθρησκειακή θρησκευτική έκπαίδευσι, φανερώνουν τήν κρίσι θεολογίας καί πιό πολύ τήν κρίσι πίστεως, στήν όποία βρίσκονται, γιά νά θυμηθουμε τόν σχετικό λόγο του π. Γεωργίου Φλωρόφσκυ. Διερωταται κανείς, έάν μπορεΐ οί θεολόγοι αύτοί νά θεωρουνται μέλη της Ορθοδόξου Εκκλησίας, οταν έν τοΐς πράγμασι υπονομεύουν τό διδακτικό της εργο στίς εύαίσθητες άκόμη ψυχές τών μαθητών. Ή άλήθεια είναι οτι δέν μπορουν νά είναι έντός του περιβόλου της Εκκλησίας, δέν μπορουν νά είναι μέλη του Σώματος του Χριστου, έφ οσον τό υποσκάπτουν. Οί έμπνευσταί του νέου Προγράμματος Σπουδών φαίνεται νά πιστεύουν οτι ό λαός μας δέν χρειάζεται τόν Χριστό στήν Παιδεία, άλλά οτι εφθασε η ωρα νά ζητήση άπό τόν Χριστό νά «άπέλθη τών όρίων αύτών». Όμως, πρίν άπό έμας, αλλοι λαοί, τών όποίων τίς άρχές διδασκαλίας του θρησκευτικου μαθήματος πασχίζουμε νά άντιγράφουμε, είχαν διώξει τόν Χριστό άπό τήν παιδεία τους καί εζησαν τίς συνέπειες της άπομακρύνσεώς Του. «Τό σχολεΐον της Εύρώπης εχει άποχωρισθη άπό τήν πίστιν εις τόν Θεόν, Εις αύτό εγκειται η μεταστροφή της εις δηλητηριάστριαν, εις αύτό καί ό θάνατος της εύρωπαϊκης άνθρωπότητος», είπε μέ κάθε ειλικρίνεια ό βαθύς γνώστης της εύρωπαϊκης κουλτούρας, 'Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς, ό όποιος εζησε στό ίδιο του τό σώμα τήν βαρβαρότητα της άποχριστιανοποιημένης Εύρώπης, οταν ήταν αιχμάλωτος τών Ναζί στά στρατόπεδα του Νταχάου. Συνεχίζεται ω χ. ο C J L CL ^ > ο Ο ι= > 'C ι <_Γ Ό C L C 207 O ΠΟΙΜΗΝ

18 Ό οσιος πατήρ ημών Γεράσιμος γεννήθηκε τό 1509 στό χωριό Τρίκαλα τής Κορινθίας, στήν Πελοπόνησο. Οί ευλαβείς γονείς του, Δημήτριος καί Καλή, προέρχονταν από τήν επιφανή οικογένεια τών Νοταράδων καί από μικρό τόν παρέδωσαν στή μάθηση τών ίερών γραμμάτων, οπου διέπρεψε. Νέος, έγκατέλειψε τή γενέτειρά του καί πήγε στή Ζάκυνθο. Άπό έκεΐ διέτρεξε ολη τήν Ελλάδα. Άπό τή Θεσσαλία κατευθύνθηκε πρός τή Μαύρη Θάλασσα, τήν Κωνσταντινούπολη, τήν Προποντίδα καί τή Χαλκηδόνα. Ό που πήγαινε, εψαχνε νά βρεΐ ανθρώπους οί οποίοι είχαν φθάσει στήν τελειότητα τής αρετής διάγοντας ασκητικό καί ισάγγελο βίο, γιά νά του διδάξουν τήν τέχνη τών τεχνών καί τήν έπιστήμη τών έπιστημών. Έ φθασε τέλος στό 'Άγιον Ό ρος, οπου ώς φιλόπονος μέλισσα ρουφουσε τό νέκταρ από τά διάφορα ανθη αρετής πού παρατηρούσε στούς ασκητές, γιά νά φτιάξει μέσα του τό μέλι τής καθαρότητος τής καρδίας. Ό οσιος Γεράσιμος πα ρέμεινε γιά ίκανό διάστημα στόν Άθω διδασκόμενος από τούς θεράποντες τής Κυρίας ημών Δεσποίνης Θεοτόκου. Έ λαβε τό μεγάλο αγγελικό Σχήμα καί μέ ζήλο πολύ έφάρμοζε ολες τίς αρετές του μοναχικού βίου: τή συνεχή νηστεία, τίς ολονύκτιες αγρυπνίες, τά δάκρυα, τήν ανύψωση του νου πρός τόν Θεό μέσα στήν απόλυτη ησυχία καί τήν καθαρότητα τής καρδίας. Μετά από

19 μερικά χρόνια έφυγε άπό τό 'Άγιον Ό ρος καί ξεκίνησε ενα προσκύνημα στούς Αγίους Τόπους. Στά Ιεροσόλυμα, ο π α τριάρχης Γερμανός Α ' ( ) τόν χειροτόνησε διαδοχικά υποδιάκονο, διάκονο καί πρεσβύτερο. Έ π ί ενα έτος υπηρέτησε στόν Πανάγιο Τάφο καί κατόπιν τό Πατριαρχείο επί δώδεκα έτη χωρίς καδόλου νά εγκαταλείψει τούς άσκητικούς άγωνες. Πηγε κάποτε στήν έρημο του Ιορδάνη οπου πέρασε σαράντα ημέρες νηστεύοντας καί προσευχόμενος, κατά μίμησιν του Κυρίου (Ματθ. 4, 1 κ.ε.). Μετά γύρισε στό Πατριαρχείο συνεχίζοντας τή διακονία του. Κατόπιν έφυγε άπό τά Ιερ ο σόλυμα καί ξανάρχισε τίς προσκυνηματικές περιοδείες. Έμεινε γιά κάποιο διάστημα στό Σινα, έπειτα πηγε στήν Αλεξάνδρεια καί διέτρεξε ολη τήν Αίγυπτο. Στή συνέχεια στήν Αντιόχεια καί στή Δαμασκό, καί άπό έκεΐ έφυγε γιά τήν Κρήτη καί έφτασε τέλος στή Ζάκυνθο, οπου εγκαταβίωσε 9 / / 9/ 9 C/ t "\ επί πέντε έτη σ ενα σπήλαιο μακριά ά π ολους, τρεφόμενος μόνο μέ χόρτα, δίχως ψωμί καί άλάτι. Ό σο καλά κι αν κρυβόταν, δέν αργησαν νά τόν άνακαλύψουν οί ευλαβείς πιστοί, καί σύντομα προσέτρεχαν πολυάριθμοι γιά νά πάρουν τήν ευλογία του καί τή συμβουλή του. Ή φωνή ομως των αγίων Πατέρων τόν προειδοποιούσε οτι γιά τόν μοναχό τίποτε δέν είναι τόσο φθοροποιό οσο ο έπαινος καί η φήμη των άνθρώπων, καί έφυγε άπό τή Ζάκυνθο / / 9 / 3 / 9 C/ / γιά νά εγκαταοιώσει σ ενα μικρό σπήλαιο στήν Κεφαλληνία οπου έμεινε περίπου εξι έτη. Καθώς ομως είναι άδύνατον λύχνος άναμμένος νά μείνει κρυφός, κι εκεΐ άκόμη οί πιστοί δέν αργησαν νά άνακαλύψουν τήν άρετή του αγίου καί δέν τόν αφηναν νά χαρεΐ τήν νοερά συνομιλία μέ τόν Θεό. Τέλος, η θεία Πρόνοια τόν οδήγησε στά Όμαλά, μιά άπομακρυσμένη περιοχή του νησιου, οπου υπηρχε ναϋδριο καί μιά θαυματουργή εικόνα της Θεοτόκου. Εγκαταστάθηκε εκεΐ καί καλλιεργούσε ενα μικρό κτημα άγωνιζόμενος κατά των παγίδων του διαβόλου. Μετά άπό καιρό, ενω η φήμη του είχε απλωθεί ξανά στήν περιοχή, επληροφορήθη στήν προσευχή του οτι ήταν θέλημα Κυρίου νά δεχθεί μαθητές. Σύντομα είκοσι πέντε νεάνιδες παρουσιάσθηκαν γιά νά υποταγουν στήν πνευματική του καθοδήγηση καί τό ναΰδριο μεταμορφώθηκε σέ μονή. Δέχθηκε ο άγιος νά άπαρνηθεΐ τήν ησυχία γιά νά μεταδώσει στά πνευματικά 209 Ο ΠΟΙΜΗ

20 M E S A I s s r a r l l i του τέκνα την πνευματική εμπειρία την οποία αφθόνως του είχε χαρίσει ο Κύριος. Ή μονή ονομάσθηκε Νέα Ιερουσαλήμ καί φαινόταν νά κατοικεΐται από αγγέλους εν σώματι. Πλήρης ημερών, ο όσιος Γεράσιμος προεΐδε τήν ημέρα της εκδημίας του καί κάλεσε γύρω του τά πνευματικά του τέκνα γιά να τούς μεταδώσει τίς τελευταίες του εντολές. Κατόπιν τά ευλόγησε καί μέ χαρά παρέδωσε τήν ψυχή του στόν Κύριο στίς 15 Αυγούστου Καθώς η ημερομηνία αυτή συμπίπτει μέ τήν Κοίμηση της Θεοτόκου, τιμούμε τή μνήμη του στίς 20 Όκτωβρίου, ημερομηνία ανακομιδής του λειψάνου του. Τό τίμιο σκήνωμα παραμένει μέχρι σήμερα αφθορο, ωσάν ο άγιος νά κοιμάται. Άναδίδει ουράνια ευωδία καί επιτελεΐ πληθώρα θαυμάτων. Ό όσιος Γεράσιμος κατέστη προστάτης της Κεφαλληνίας καί πλήρης παρρησίας μεσιτεύει μέχρι σήμερα υπέρ της νήσου πρός τό Θεό. Ιδιαιτέρως αξιοσημείωτη είναι η δύναμή του νά εκβάλλει τά ακάθαρτα πνεύματα από τούς δαιμονισμένους πού φέρνουν α π όλα τά μέρη στό τίμιό του σκήνωμα. Ε π ι πλέον, χάρη στήν προστασία του, η ορθόδοξη πίστη στήν Κεφαλληνία εμεινε αλώβητη κατά τή μακρά περίοδο της ιταλοκρατίας. ΠΟΙΜΗΝ - 210

21 Τοϋ Άρχιμ. Χρυσοστόμου Χρυσοπούλου Χ ωρίς νά υπάρχουν «ελαφριά» η «σκληρά» ναρκωτικά η κοινωνία μας παρακολουθεί τήν αύξησή τους μέ ανησυχία, γιατί βλέπει οί χρηστες τους νά είναι κυρίως νέοι στήν ηλικία καί μιά λαθεμένη η νοθευμένη «δόση» νά τούς όδηγεΐ μέ μαθηματική άκρίβεια στό θάνατο. Πάντοτε οί νέοι ήταν πρωτοστάτες τών άγώνων του τόπου μας. Τούς χαρακτηρίζει η τόλμη καί η θέληση γιά νά κατακτήσουν τό αΰριο, νά τό κάνουν καλύτερο άπό τό σήμερα. Ό ταν ομως υπάρχει άγώνας, μπορεΐ καί νά υπάρχει ό ένθουσιασμός ό όποιος δέν τούς παρέχει καί πάρα πολλά περιθώρια γιά έπιλογές σωστές. Σέ τέτοιες περιπτώσεις εΰκολα βρίσκονται οί «κατάλληλοι» ανθρωποι νά τούς προσφέρουν δηθεν τή λύση τών προβλημάτων καί τών άνησυχιών καί δυστυχώς είναι τά ναρκωτικά. Τά προβλήματα, άναμφισβήτητα, συνθλίβουν πολλές φορές τόν ανθρωπο καί έκεΐνος γιά νά τά άντιμετωπίσει καταφεύγει σέ μεθόδους, οχι τίς καλύτερες. Ό ταν μάλιστα εχει άπομακρυνθεΐ τό ατομο άπό τόν Θεό καί τίς άξίες της ζωης, όδηγεΐται πλέον στόν ολεθρο. Δέν τό καταλαβαίνει άπό τήν άρχή, δυστυχώς. Ή εμφυτη μιμητική δύναμή του άποβαίνει κάποτε θανατηφόρα. Στήν κρίσιμη αύτή στιγμή του άνθρώπου, βρίσκονται οί εμποροι του «λευκου θανάτου» καί όδηγουν σ αύτόν τούς άνθρώπους, τούς νέους, μέ τό άζημίωτο - οικονομικά - βέβαια. Έδώ πλέον άρχίζει l i J Ο ΠΟΙΜΗΝ------

22 μιά αλυσίδα της παραγωγης, της εμπορίας, της διακίνησης καί της χρήσης των ναρκωτικων ουσιων. Τό τέλος είναι γνωστό. Τά ναρκωτικά γιά νά μελετηθουν ταξινομουνται σέ διάφορες κατηγορίες. Τά κατ εξοχήν ναρκωτικά είναι τό οπιο καί τά παράγωγά του (μορφίνη, ηρωΐνη κ.α.), τά ναρκωτικά - άναλγητικά, τά ψευδαισθησιογόνα - παραισθησιογόνα (L.S.D κ.α. ), τά διεγερτικά καί τά κατασταλτικά του κεντρικου νευρικου συστήματος. Ό ποιες πάντως καί αν είναι οί διακρίσεις, τό μόνο σίγουρο είναι οτι, ολα δημιουργουν εθισμό καί καταστρέφουν αυτό τό θεϊκό δωρο, τό άνθρώπινο σωμα. Δυστυχως οί χρηστες δέν μπορουν νά καταλάβουν οτι στήν άναζήτηση της λύτρωσης καί του διεξόδου καταφεύγουν σέ μεγαλύτερα δεσμά. Ή μιά δόση «άπαιτεΐ» τήν επόμενη, η πρώτη χρήση γίνεται δεύτερη καί ύστερα πάθος. Γιά τόν λόγο αυτό πρέπει νά υπάρξει αρνηση άκόμα καί γιά δοκιμή. Τό που καί πως κυκλοφορουν είναι γνωστό. Έκεΐνο πού πρέπει νά γίνει άκόμη πιό γνωστό είναι τά μέτρα προφύλαξης. Οί κρίσιμες ώρες της Ελλάδος μας, άπαιτουν τήν άναζήτηση λύσεων, γιατί δέν πρέπει νά άφήνουμε τό μέλλον της, τά νιάτα της, νά νεκρώνεται. Πέρα άπό τήν πλούσια βιβλιογραφία η τήν είδησεογραφία, πέρα άπό τίς συμβουλές των είδικων γιά νά σωθουμε, θά πρέ- / 9/ C 9 V / πει νά έχουμε υπ οψη μας τήν αγιογραφική πρόταση: «Ό ποιος φθείρει τόν Ναό του Θεου (τό σωμα) θά τόν φθείρει ο Θεός». Άν τό κατανοήσουμε, θά έχουμε νικήσει καί τήν κοινωνία της αμαρτίας και της πνευματικης φθορας. Τότε θά έχουμε άκουμπήσει τά προβλήματά μας καί τίς άνησυχίες μας στόν Θεό καί στό θέλημά Του καί δέν θά άναζητουμε λύσεις πού οδηγουν άλλου. Σ Έκεΐνον, λοιπόν, ας έχουμε εμπιστοσύνη καί οί δυνάμεις πού άντιστέκονται στήν άγάπη Του καί στό έργο Του δέν θά βρουν τήν άνταπόκριση πού επιθυμουν. Ο ΠΟΙΜΗΝ 212

23 Εις τ ιμ κ ν κ α ι μ νή μ η ν τοο μακαριστοο Ίερισσοΰ καί 'Λπου Όρους κυροο Νικοδήμου Άγγελος Πάκλαρας - Θεολόγος Παϋλος Α. Κυρατσής, Απόφοιτος Εκκλησιαστικής Σχολής «Μνημονεύετε των ηγουμένων ύμων, οιτινες έλάλησαν ύμΐν τόν λόγον του Θεοΰ, ών άναθεωροΰντες τήν εκβασιν της άναστροφής μιμεΐσθε τήν πίστην» (Πρός Εβραίους 15, 7). Οί γράφοντες είχαν τήν μεγάλη καί έξαιρετική εύλογία νά γνωρίσουν τόν μακαριστό Μητροπολίτη πρίν πολλά ετη καί νά γίνουν άποδέκτες καί μάρτυρες τών πολλών καί ποικίλων χαρισμάτων του, συνοδεύοντας αύτόν εις πολλάς έκκλησιαστικάς άποστολάς, έντός καί έκτός Ελλάδος. Διά τουτο ως έλάχιστο άντίδωρο της πατρικης άγάπης καί πρόνοιας του σεπτου Γέροντος πρός έμας, θά άποθέσουμε ως φόρο τιμης καί σεβασμου εις τήν μακαρία μνήμη του, μυρίπνοα καί εΰοσμα ανθη διά τών πτωχών λόγων μας πρός τόν μεγάλο αύτόν ίεράρχην. Ό μακαριστός Μητροπολίτης Ίερισσοΰ κυρός Νικόδημος (κατά κόσμον Νικόλαος Αναγνώστου) έγεννήθη τήν 7ην Σεπτεμβρίου του ετους 1931 έν Λισβορίω Μυτιλήνης. Ορφανός έκ μητρός σέ πολύ μικρή ηλικία άνέλαβε τήν άνατροφήν αύτου, του ετέρου άδελφου του καί της άδελφης του, ό ίερέας πατέρας του, πατήρ Εύστράτιος. Ούτος εσπειρε μέσα στήν παιδική 213 Φ- Ο ΠΟΙΜΗΝ -9

24 ψυχή του μικρου Νικολάου τήν σπίθα της ίερωσύνης καί τήν άγάπη του διά τήν Εκκλησίαν. Περατώσας τάς γυμνασιακάς σπουδάς του ενεγράφη καί άπεφοίτησε άριστουχος εκ της Θεολογικης Σχολης της Χάλκης κατά τό έτος Τό έτος αυτό εχειροτονήθη διάκονος τήν 20ήν Σεπτεμβρίου καί πρεσβύτερος τήν 24ην Σεπτεμβρίου υπό του τότε σχολάρχου της Χάλκης, Μητροπολίτου Ίκονίου κυρου Ίακώβου. Ύπηρέτησεν επί τετραετία ώς εφημέριος εις τήν Ιερά Αρχιεπισκοπή Θυατείρων, είς Μελίτην καί Αγγλίαν, οπου καί έτυχε μετεκπαιδεύσεως είς τήν Καινήν Διαθήκη, είς τό εν Μπέρμινγχαμ Πανεπιστήμιον. Τό Σεπτέμβριο του 1959 μέ πρόταση του Μητροπολίτη Μυτιλήνης Ίακώβου, του Κλεόμβροτου, διωρίσθη πρωτοσύγκελλος της Ίερας Μητροπόλεως Μυτιλήνης, επί δεκαοκτώ έτη. Έν συνεχεία ύπηρέτησεν επί τριετία ώς ηγούμενος της ίερας Μονης Βλατάδων Θεσσαλονίκης, άντιπρόεδρος είς τό Πατριαρχικό "Ιδρυμα πατερικων μελετων καί ώς καθηγητής της ποιμαντικης καί Λειτουργικης στήν Εκκλησιαστική Παιδαγωγική Ακαδημία Θεσσαλονίκης. Τόν Μάρτιο του 1980 άνέλαβε Προϊστάμενος του Ίερου Ναου Αγίου Νικολάου Πατησίων Άθηνων. Τήν 27ην Μαρτίου 1981 εξελέγη μητροπολίτης Ίερισσου έχοντας ώς συνυποψήφιούς του, τούς τότε άρχιμανδρίτες Ίάκωβο (νυν μητροπολίτη Άργολίδος) καί Κωνσταντίνο (νυν μητροπολίτη Νέας Ίωνίας). Έχειροτονήθη επίσκοπος τήν 29ην Μαρτίου 1981 υπό του τότε Αρχιεπισκόπου Άθηνων κυρου Σεραφείμ. Ή ενθρόνισή του εγένετο τήν 16ην Απριλίου, της εβδομάδος πρό της Κυριακης των Βαΐων, υπό του Αντιπροέδρου της Ί. Συνόδου Μητροπολίτου Μυτιλήνης Ίακώβου του Β ', του τοποτηρητου Μητροπολίτου Σερρων Κωνσταντίνου καί του εκπροσώπου του Οίκουμενικου Πατριάρχου καί Σχολάρχου της Θεολογικης Σχολης της Χάλκης, άειμνήστου Σταυρουπόλεως Μαξίμου. Στά τριανταένα έτη της ποιμαντορίας του άνήγειρε πλείστους ίερούς Ναούς (Αγίας Άκυλίνης Ζαγκλιβερίου, Όσίου Αυξεντίου Κ. Σταυρου, Όσίας Χάϊδως, Άγ. Νικο Ο ΠΟΙΜΗΝ - 214

25 λάου Ίερισσου κ.α.) καί ίδρυσε τρεις ίερές μονές, μία άνδρών καί μία γυναικεία έν Άρναία καί μία γυναικεία έν Ολυμπιάδι. Ένδιαφέρθη διά τήν πλήρωση τών κενών έφημεριακών θέσεων, τελέσας πάμπολλες χειροτονίες, έπιμορφώσας παράλληλα, καταλλήλως τούς κληρικούς του, πραγματοποιώντας ίερατικές συνάξεις καί θεολογικά Συνέδρια. Προέβαλλε τούς τοπικούς Αγίους της Μητροπόλεως του. Άνήγειρε έκ στάχτης τόν Μητροπολιτικό Ναό Άγ. Στεφάνου Άρναίας, μετά τήν πυρκαγιά του ετους Άνήγειρε έκ του μή οντως, νέο περικαλλές μητροπολιτικό μέγαρο έν Άρναία, ίδρυσε γηροκομείο καί ίδρυμα άγάπης. Ένδιαφέρθη ιδιαιτέρως διά τήν νεολαία, συγκαλώντας σεμινάρια κατηχητών καί έκκλησιαστικές κατασκηνώσεις έν τω Ί. Προσκυνήματι της Μ. Παναγίας. Πολλοί δέ νέοι της Μητροπόλεως του σπούδασαν άποκλειστικά άπό τήν προσωπική ο ικονομική του ένίσχυση. Άριστος λειτουργός τών Ί. Μυστηρίων, ήταν υπέρ της συχνους Θείας Μεταλήψεως, οπως εγραφε καί στά συγγράμματά του καί ό Άγιος Νικόδημος ό Αγιορείτης, τό ονομα του όποίου πρώτος ελαβε μετά τήν αγιοκατάταξή του. Ώς τέλειος Θεολόγος ερμήνευσε έξ όλοκλήρου τήν Αποκάλυψη του Άγίου Ίωάννου του Θεολόγου καί Εύαγγελιστου, συνέγραψε δέ σειρά βιβλίων θεολογικου περιεχομένου, μέ σπουδαιότερο τό «ποίμαινε τά πρόβατά μου». Οί ποιμαντορικές έγκύκλιοι του, μεστές θεολογικών λόγων εγιναν πρότυπα συγγραφης γιά πολλούς αλλους Αρχιερείς. Άγαπουσε καί τιμουσε τό πάνσεπτο Ο ικ. Πατριαρχείο διά τουτο καί τά τελευταία ετη της ζωης του εόρταζε τήν ημέρα τών ονομαστηρίων του, στήν άγαπημένη του Θεολογική Σχολή, στήν Χάλκη. Ήτο ταπεινός, άμνησίκακος καί άφιλάργυρος. Βροντερός κήρυξ του θείου λόγου, μεγαλοπρεπέστατος κατά τίς εορταστικές χοροστασίες του, άεικίνητος καί άκούραστος. Ή εύαίσθητος ψυχή του ήταν ως ενός μικρου παιδιου. Δάκρυζε κάθε φορά πού άνέφερε τό ονομα της Ύπεραγίας Θεοτόκου, τήν όποία έλάτρευε τελώντας τούς χαιρετισμούς της, δύο φορές τήν ημέρα. Ήταν πιστός τηρητής της ορθοδόξου παραστάσεως καί προσιτός σέ ολους οσους τόν πλησίαζαν. Στήν προσωπική του ζωή, ζουσε ως απλός μοναχός, διαμένοντας έπί πολλά ετη στό ίερό προσκύνημα της Μεγ. Παναγίας, τό όποιο προσπάθησε νά καταστήσει πνευματικό κέντρο όλοκλήρου της μητροπόλεώς του. Έκεΐ ως απλός ίερεύς τελουσε ό ίδιος τόν ορθρο τίς καθημερινές καί τόν εσπερινό, ψάλλων έκ του άναλογίου. Χρήματα στόν προσωπικό του λογαριασμό ό μακαρίτης Γέροντας 215 Φ- Ο ΠΟΙΜΗΝ

26 δέν είχε, οΰτε γιά νά πληρώσει τά νοσηλεία του, όταν άρρώστησε ξαφνικά καί απρόοπτα. Κατά τήν οκτάμηνη δέ, δοκιμασία της ασθένειάς του, υπέμεινε αγογγύστως καί καρτερικώς τό μαρτύριό του, σηκώνοντας γενναία καί υπομονετικά τόν μεγάλο Σταυρό πού του εδωσε ο Κύο-ος. Δέν παραπονέθηκε όλο αυτό τό διάστημα ποτέ, ενώ η μόνη φράση πού επαναλάμβανε συνεχώς ήταν «Σώσε με, Παναγιά μου...». Θά μείνει βαθιά μέσα στήν μνήμη τών κατοίκων της Άρναίας, η υπεράνθρωπη προσπάθεια πού κατέβαλε γιά νά τούς μεταδώσει τό 'Άγιο Φώς τήν νύκτα της Άναστάσεως καί τήν μετέπειτα Θεία Λειτουργία πού ετέλεσε ο ίδιος, μέ πολλή δυσκολία, καταβεβλημένος από τήν σοβαρή ασθένειά του. Αυτή εμελλε νά είναι καί η τελευταία του Θεία Λειτουργία. Πέντε μηνες μετά παρέδωσε τήν αθάνατη ψυχή του στήν αγκαλιά της Κυρίας Θεοτόκου, η οποία καί θά τήν προσέφερε ενώπιον του θρόνου του Δικαιοκρίτου Θεου, γιά νά αναπαυθεΐ εν χώρα ζώντων καί νά συνεχίσει νά ιερουργεί ενώπιον του ουρανίου θυσιαστηρίου. Ήταν Κυριακή 16 Σεπτεμβρίου, 11η πρωϊνή. Ό μήνας Σεπτέμβριος σημάδεψε τήν επίγεια ζωή του αφου σέ αυτόν τόν μήνα γεννήθηκε, χειροτονήθηκε διάκονος καί πρεσβύτερος καί τέλος εκοιμήθη. Ή εξόδιος ακολουθία του ετελέσθη τήν Τρίτη 18 Σεπτεμβρίου υπό του Αρχιεπισκόπου Άθηνών Ιερωνύμου καί είκοσι αλλων αρχιερέων, αφου πρώτα ετέθη σέ λαϊκό προσκύνημα. Ένεταφιάσθη όπισθεν του μητροπολιτικου Ναου Αγίου Στεφάνου Άρναίας. Διαθήκη ο αείμνηστος Ιεράρχης δέν αφησε καί τά λιγοστά καί απέριττα ράσα καί αμφιά του, τά αφησε στήν Ιερά Μητρόπολη. Άφησε όμως πνευματική Διαθήκη πρός τά πνευματικά του τέκνα: Τό παράδειγμα της κατά Θεόν ζωης του, τήν μεγάλη αγάπη του γιά τήν Εκκλησία καί τήν ιερά παρακαταθήκη καί εντολή του: «Άγαπατε τήν Παναγία, τελείτε καθημερινώς τούς χαιρετισμούς της καί νά είστε βέβαιοι ότι Αυτή θά μας σώσει». Σεπτέ Γέροντα, λυπούμεθα πολύ, γιατί όλα αυτά τά ετη πού σας γνωρίσαμε από κοντά, δέν μπορέσαμε νά σας εκφράσουμε, όπως θά επρεπε τόν σεβασμό καί τήν υίική μας αγάπη πρός τό σεπτό πρόσωπό σας. Ειμεθα όμως βέβαιοι ότι οί πρεσβείες Σας θά μας συνοδεύουν πάντα αφου εν τη κοιμήσει Σας, ου κατελίπατε τόν κόσμο καί μετέστητε πρός τήν αιώνιον ζωή. Ειη η μνήμη σας αιώνια καί ατελεύτητος. Οί πολλαπλώς ευεργετηθέντες υπό Έσας καί εσαεί ευγνώμονες. Άπό τό διαδίκτυο Ο ΠΟΙΜΗΝ φ 216

27 Στή σημερινή έκδήλωση τήν αφιερωμένη στήν μνήμη των πεσόντω ν καί μή, Ελλήνων Μικρασιατών γενικά καί των Φωκαέων ειδικά, θεώρησα καθήκον μου νά πω δυό λόγια κι έγώ. Τά λόγια αύτά δέν τά βρήκα σέ βιβλία καί σέ πηγές ιστορικών. Ή τα ν λόγια έκείνου, του πατέρα μου, από τήν Νέα Φώκαια. Τήν ιστορία της Μικρασιατικής καταστροφής τήν «έμαθα» όταν ακόμη ήμουν μικρή 8-10 χρονώ ν. Συχνά τόν ακουγα νά ξεστομίζει τίς λέξεις: Ανατολή, Φώκιες, Μενεμένη, Πέργαμο, Σμύρνη, καί τίς φράσεις: Συνθήκη Σεβρών, έκλογές Βενιζέλου, ό στρατός έφθασε μέχρι τό Σαγγάριο. Ό λ α αύτά όταν μεγάλωσα καί διάβασα ιστορία, τά έβαλα κοντά-κοντά καί βρηκα τήν ακρη του νήματος. Σαγγάριος. Πέρασαν καί τό Σαγγάριο καί ανοιξαν τό δρόμο πρός τήν Άγκυρα. «Στήν Άγκυρα, στήν Άγκυρα» φώναζαν μεθυσμένοι από τό αίσθημα της νίκης οΐ στρατιώτες. Μεγάλη έπιτυχία! Ό Γούναρης καμάρωνε όταν δήλωνε στή βουλή, στίς αρχές του Οκτώβρη του 1921, οτι οΐ Έ λληνες κατείχαν μιά ζώνη 100 περίπου χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα. Ό Σαγγάριος ομως ήταν τό ανατολικό οριο της αντοχής του Ελληνικού στρατού. Ό έχθρός αποσύρθηκε κι οχυρώθηκε πέρα από τό Σαγγάριο. Ό στρατός μας δέν κατόρθωσε νά ξεπεράσει τή δεξιά όχθη του ποταμου. Ή ήγεσία αποφάσισε 1η σύμπτυξη στή γραμμή Έσκί Σεχίρ - Κιουτάχεια- Άφιόν καρα-χισάρ. Γιά ένα περίπου χρ όνο ή γραμμή του με- Έκφωνήθηκε τήν στή Στήλη των πεσόντων Φωκαέων, Επάνω Σκάλας μέ τήν εύκαιρία των 90 έτων άπό τή Μικρασιατική καταστροφή O ΠΟΙΜΗΝ

28 τώπου έμεινε αμετακίνητη. Δέν ήταν πιά μέτωπο έπίθεσης αλλά άμυνας. Τό ήθικό των στρατιωτών, ή αυτοπεποίθηση καί ή προσδοκία της νίκης χάθηκαν. Σέ λίγο άρχισε ή αντίστροφη μέτρηση καί ό Γούναρης πού θεωρήθηκε ώς κύριος υπεύθυνος της μικρασιατικής καταστροφής, καταδικάστηκε αργότερα σέ θάνατο καί έκτελέστηκε μαζί μέ άλλους πέντε σύμφωνα μέ τήν απόφαση της δίκης τών έξι. Ό κόσμος στά παράλια αγνοούσε τήν κατάσταση πού έπικρατούσε στό έσωτερικό της Ανατολής. Οΐ άνθρωποι αμέριμνοι έργάζονταν στά χωράφια, στά μαγαζιά καί στά σπίτια. Τό ϊδιο καί ό πατέρας μου. όταν ξαφνικά ό αδελφός του πού ήταν στρατιώτης, ξέκοψε από τήν μονάδα του καί έφερε τήν είδηση «Φύγετε όλοι, σέ δύο μέρες κατεβαίνουν οΐ τσέτες καί θά σας σφάξουν». Δημιουργήθηκε σύγχυση, πανικός. Έ τρ εχα ν στήν παραλία γιά νά σωθούν. Τά ζώα πού τούς μετέφεραν περνούσαν μέσα από χωράφια σπαρμένα, περιβόλια κατάμεστα από ζαρζαβατικά, αμπέλια φορτωμένα σταφύλια καί προκαλούσ αν τεράστιες ζημιές. Δέν ύπελόγιζαν τίποτα. Υ πήρχαν καί άλλοι πού δέν πίστευαν στίς διαδόσεις. Σκεπτόταν έπιπόλαια κι όχι μόνον αύτό, αλλά άναβαν φωτιές καί μ αύτές προσπαθούσαν νά έμποδίσουν καί έκείνους π ού έφευγαν. Αύτοί όμως βρήκαν τραγικό τέλος. Τά καΐκια έφευγαν γεμάτα καί γύριζαν αδειανά. Ό κόσμος όμως ήταν πολύς καί δέν ήταν εύκολο νά βρεις καΐκι. Μέ σινιάλο από ένα κοντινό κάβο, μας έλεγε, κατάφερε νά ναυλώσει ένα καΐκι μόνος του. Μ πήκαν μέσα μέ πολλές δυσκολίες, οΐ συγγενείς οικογένειες καί ξεκίνησαν. Δέν είχαν πάρει σχεδόν τίποτε μαζί τους. Λίγα ρούχα καί τό εικόνισμα τού σπιτιού «Παναγία ή Μυρτιδιώτισσα». Ή μητέρα μου κρατούσε στήν αγκαλιά της τό νεογέννητο αγοράκι τους 8 μηνών. Ή γιαγιά μου γιά νά πούμε κι ένα εύτράπελο, φ ό ρεσε δύο φουστάνια γιά νά έχει νά αλλάζει. Μ παίνοντας όμως στό καΐκι βράχηκε τόσ ο πολύ, π ού αναγκάστηκε νά βγάλει τό ένα καί νά τό πετάξει στήν θάλασσα. Ή δέ θεία μου, μωρό 7 χρόνω ν κουβαλούσε μαζί της τίς κούκλες της. Έ φευγαν πάμπτω χοι κι άφηναν πίσω τους πλούτη, σπίτια, χρυσαφικά, κτήματα πάνω στήν εύφορία τους, σταφίδες σιτάρια, καρπούζια καί άλλα πολλά. Μ όλις ξεκίνησαν έφτασαν οΐ τσέτες καί άρχισαν νά τούς πυροβολούν ταμ τουμ, τάμ τουμ. Ό χαρακτηριστικός ήχος τών όπλων. Παρ όλον πού τό καΐκι δυνάμωσε τή μηχανή κι έτρεχε, μιά σφαίρα βρήκε τήν άτυχη έγκυο γυναίκα καί τή σκότωσε. Οΐ τσέτες δέ σκέφτηκαν νά τρέξουν στόν κοντινό κάβο απ τόν όποιον θά περνούσε τό καΐκι όπότε θά τούς σκότω ναν όλους. Ό Θ εός έκανε τό

29 θαΰμα του. Βγήκαν στό Πλωμάρι καί φιλοξενήθηκαν στήν Έκκλησιά του αγίου Νικολάου. Οι πρόσφ υγες δέν ήταν μοιρολάτρες ούτε ζητιάνοι. Ή τα ν έξυπνοι, φιλόπονοι κι έργατικοί. Τήν έκπληξή τους τήν διαδέχθηκε ή αναζήτηση. Έ πειτα ήρθε ή αυτοπεποίθηση καί ή δημιουργική πνοή στήν καινούρια πατρίδα. Έ πιαναν πέτρα καί τήν έκαναν ψωμί. Τό είδα στόν πατέρα μου, πού δημιούργησε ξανά περιουσία. 'Ολόκληρο ρουμάνι μέ πεύκα καί κουμαριές, τό μετέτρεψε σέ έλαιώνα, μόνο μέ τά χέρια του. Συχνά μας έλεγε: «δυό φορές ήμουν πλούσιος δύο φορές ήμουν πτωχός, τώρα είμαι πάλι πλούσιος. Δόξα τω Θεω. Ν ά ενα θετικό στοιχείο της προσφυγιάς γιά τήν Ελλάδα. Τονώθηκε ή οικονομική - πολιτική καί πνευματική ζωή στή χώρα. Γνωρίζουμε οτι οι ντόπ ιοι έδειχνα ν όχι μόνον αδιαφορία γιά τούς πρόσφυγες της Μικρας Άσίας, αλλά πολλές φορές, μιλούσαν μέ περιφ ρόνηση γι αυτούς. Στήν κοινή συνείδηση ή λέξη πρόσφ υγας είχε υποτιμητική σημασία. Ή άντίθεση μεταξύ προσφύγω ν καί γηγενών, σέ έλάχιστες περιπτώσεις, πηρε τή μορφή άνοικτης σύγκρουσης. Ο π α τέρας μου δέν ένοιωσε τήν έμπειρία αύτή. Τό φαινόμενο ήταν μαλλον τοπικό καί όχι γενικό. Π άντα μιλούσε ύπέρ τού Βενιζέλου καί κατά τού Κων/νου. Ή τα ν γνω στό οτι τίς συμφορές τους οί πρόσφ υγες είχαν άποδώσει στόν Κωνσταντινισμό καί στούς άντιβενιζελικούς. Ό π ω ς ήταν φυσικό ψήφισαν άβασίλευτη δημοκρατία τό Ή νοσταλγία γιά τίς «χαμένες πατρίδες» ύπηρξε σύντροφος καί καημός ζωης. Πίστευαν οτι θά έπιστρέψουν, οπω ς καί στόν πρώτο διωγμό 1914, όχι μόνο οσο έμενε άνοιχτό τό θέμα τών άποζημιώσεων καί της άνταλλαγης τών περιουσιών, άλλά καί μετά τή διευθέτησή του. Τό βλέμμα του ήταν καρφωμένο στά βουνά της Ανατολής. Οί διηγήσεις του γιά τό πλούσιο κυνήγι σέ λαγούς καί άγριογούρουνα καί τό ψάρεμα, ήταν ή καθημερινή προσευχή του. Αύτό μού θυμίζει τούς περίφημους στίχους τού Σολωμού: «περασμένα μεγαλεία καί διηγώντας τα νά κλαΐς». Έκεΐνος ομως δέν έκλαιγε, πονούσε μέσα του, πράγμα πού φαίνεται. Οί εύθύνες της οικογένειας καί ή τύρβη της ζωης, δέν άφηναν περιθώριο γιά τέτοιους συναισθηματισμούς. Ό τα ν ό άδελφός του περνούσε έξω άπό τήν αύλή μας γιά νά πάει στό χωράφι του μαζί μέ τήν καλημέρα του φώναζε: «Έ, Παναγή, πότε θά παμε στήν π α τρίδα». Ό τα ν πιά γέρασε, περιορίστηκαν τά λόγια του. Έ ρριχνε κάπου τή ματιά του γιά πολλή ώρα. Ή τα ν άπορροφημένος, συγκεντρωμένος. Ν ά σκεφτόταν τόν θάνατο; Ό χι. Τέτοιοι άνθρωποι πού άντιμετώπισαν δυό διωγμούς καί τά προβλήματα της προσφ υγιάς, δέν φ ο βούνται τόν θάνατο. Σκεφτόταν τόν τόπο πού γεννήθηκε, τήν ιδιαίτερη του πατρίδα, τίς Φώκιες!!! 219 Φ- Ο ΠΟΙΜΗΝ

30 ΧΡΟΝΙΚΑ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΜΗΝΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ Ό Μητροπολίτης Μ υτιλήνης Ιάκωβος, κατά τόν μήνα Σεπτέμβριον, έλειτούργησεν η έχοροστάτησεν ώς ακολούθως: Τήν 1ην του μηνός Σεπτεμβρίου, ό Σεβασμιώτα το ς παρηκολούθησε τήν Δοξολογία είς τήν 'I. Μ ονήν Α γίας Τριάδος Τζαγκαρόλων Χανίων, έπί τη άφίξει του Παναγιωτάτου Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως κ.κ.βαρθολομαίου. Τήν 2αν του ίδίου μηνός, ό Σεβασμιώτατος ελαβε μέρος είς τά Ε γκαίνια τής ''. Μονής Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Χρυσοπηγής Χανίων καί έτελέσθη ή πρώτη θεία Λ ειτουργία ύπό του Πατριάρχου, παρουσία πολλών Μητροπολιτών. Τήν έπομένην 3 του μηνός, έγένοντο ύπό του Πατριάρχου τά Εγκαίνια τών νέων Εργαστηρίων τής ''. Μονής Άγ. Ειρήνης Χανίων. Τήν 8ην ίδίου, ό Σεβασμιώτατος έτέλεσ ε τήν θείαν Λειτουργίαν είς τόν ί. Ναόν Γ ενεσίου τής Θεοτόκου Βασιλικών. Τήν 9ην ίδίου, έγένετο θεία Λειτουργία είς τόν ί. Ναόν Παναγίας Άγιάσου. Ό Μητροπολίτης μας παρηκολούθησε άπό του ί. Βήματος. Τό έσπέρας, είς τόν ί. Ναόν Κοιμήσεως Θ εοτόκου Μ ιστεγνώ ν, έτελέσθη ύπό του Σεβ. Μητροπολίτου μας ό Γάμος του Χαραλάμπους Γ ι- ουβανάκη, υίου του Εφημερίου, καί τής Σαπφους Γ ιαννέλου. Τήν 10ην του μηνός, έτέλεσε Τρισάγιον διά τόν ά είμνησ τον Μητροπολίτην Χίου κυρόν Χρυσόστομον Γιαλούρην, Βασίλειον ίερέα, Έρμιόνην Μοναχήν καί Μυρσίνην. Τήν 13ην έχοροστάτησε στόν Εσπερινό τής Ύψώσεως του Τιμίου Σ ταυρού στό ί. Προσκύνημα τής Παναγίας Άγιάσσου. Τήν 14ην του μηνός, ό Σεβασμιώτατος έτέλεσε τήν θείαν Λειτουργίαν είς τόν ί. Ναόν Παναγίας Άγιάσου καί τήν Λιτανείαν του Τιμίου Σταυρου. Τήν 15ην ίδίου, είς τόν ί. Ναόν Ταξιάρχου Μιχαήλ Μ ανταμάδου, έτέλ εσ ε τόν Γάμον του Αντωνίου Λυμπεροπούλου μετά τής Δεσποίνης Ψαροπούλου.

31 Τήν 16ην ίδίου, έτελέσθη ή θεία Λειτουργία εις τόν ί. Ναόν Αγίου Νικολάου Μ υτιλήνης. Ό Μητροπολίτης μας παρηκολούθησε άπό του ί. Βήματος, ένώ έχοροστάτησε στήν Δοξολογία εορτασμού τής έπ ετείου τής Μικρασιατικής Κατστροφής καί τής Γενοκτονίας των Ελλήνων, καθώς καί τής Αρτοκλασίας. Έν συνεχεία εις τό Άγαλμα Μικρασιάτισσας Μάνας, άνέπεμψε τήν εύχή των Κολλύβων των νέων έθνοϊερομαρτύρω ν-χ ρυσοσ τόμου Σμύρνης, Κυδωνιών Γρηγορίου, Μοσχονησίων Αμβροσίου, Ίκονίου Προκοπίου, Ζήλων Εύθυμίου καί λοιπών Κληρικών καί λαϊκών. Α κολούθησε σχετική ομιλία του κ. Νικολάου Χριστοπούλου, Σχολικου Συμβούλου Θεολόγων Λέσβου. Τήν 16ην του μηνός ο Σεβασμιώτατος, εις τόν ί. Ναόν τών Αγίων Πατέρων Άνω Χάλικος, έτέλεσ ε τόν Γάμον του Βασιλείου Καλλονιάτου μετά τής Μαρίας Κασιώτου. Τήν 18ην του μηνός ο Μητροπολίτης μας έλαβε μέρος εις τήν Κηδείαν του άειμνήστου Μητροπολίτου 'Ιερισσου κυρου Ν ικοδήμου, ή οποία έτελέσθη εις τόν ί. Μητροπολιτικόν Ναόν Άγ. Σ τεφάνου Άρναίας. Τήν 23ην του αύτου μηνός, ο Σεβασμιώτατος παρηκολούθησε, άπό του ί. Βήματος, τήν εις τήν Ίεράν Μονήν Αγίου Ραφαήλ τελεσθεΐσαν θείαν Λειτουργίαν. Τήν 25ην του μηνός έχοροστάτησε εις τόν Έσπερινόν εις τήν ''. Μονήν Ύψηλοΰ, τήν δέ επομένην, 26 Σεπτεμβρίου έτέλεσε τήν θείαν Λειτουργίαν. Τήν 19ην ίδίου, έτέλεσε τήν Βάπτισιν του Εύαγγέλου, τ έ κνου Στρατή καί Γ ιώτας Καραχάλια, είς τόν ί. Ναόν τών Άγίων Πατέρων Άνω Χάλικος. Άνάδοχοι παρέστησαν ο κ. Μάκης Καραχάλιος καί ή κ. Γ εωργία Κρομμύδα. Τήν 30ήν του μηνός ο Μητροπολίτης μας παρηκολούθησε άπό του ί. Βήματος τήν θείαν Λ ειτουργίαν είς τόν Μ ητροπολιτικόν Ναόν Μ υτιλήνης. Έν συνεχεία έτέλεσε τό Τρισάγιον είς τό Ήρώον τών φονευθέντων είς τά Τσαμάκια, έπί τή 68η έπετείω άπελευθερώσεως τή ς Μ υτιλήνης άπό τά Γερμανικά στρατεύματα Κατοχής. Συνεδριάσεις Τήν 11 ην Σεπτεμβρίου, ο Σεβασμιώτατος έλαβε μέρος είς τήν Συνεδρίασιν τής Διοικούσης Επιτροπής του Ίεροΰ Προσκυνήματος τής Παναγίας Άγιάσου. 221 Ο ΠΟΙΜΗΝ