ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΠΑΣΡΧΝ ΥΟΛΖ ΘΔΣΗΚΧΝ ΔΠΗΣΖΜΧΝ ΣΜΖΜΑ ΓΔΧΛΟΓΗΑ ΣΟΜΔΑ ΟΡΤΚΣΧΝ ΠΡΧΣΧΝ ΤΛΧΝ

Transcript

1 ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΠΑΣΡΧΝ ΥΟΛΖ ΘΔΣΗΚΧΝ ΔΠΗΣΖΜΧΝ ΣΜΖΜΑ ΓΔΧΛΟΓΗΑ ΣΟΜΔΑ ΟΡΤΚΣΧΝ ΠΡΧΣΧΝ ΤΛΧΝ ΚΑΣΑΝΟΜΖ ΣΑΞΗΝΟΜΖΖ ΚΑΗ ΦΖΦΗΑΚΖ ΥΑΡΣΟΓΡΑΦΖΖ ΣΧΝ ΚΟΗΣΑΜΑΣΧΝ-ΟΡΤΥΔΗΧΝ ΣΟΝ ΔΛΛΖΝΗΚΟ ΥΧΡΟ ΓΗΠΛΧΜΑΣΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΣΟΤ ΦΟΗΣΖΣΖ ΣΗΡΗΓΚΑ ΠΤΡΗΓΧΝΑ ΔΠΗΒΛΔΦΖ: ΑΝΑΣΑΗΟΤ ΓΡΑΜΜΑΣΗΚΟΠΟΤΛΟΤ Α.Μ. : ΠΑΣΡΑ

2 Δπξεηήξην πηλάθσλ... 3 Δπξεηήξην εηθόλσλ ΠΔΡΗΛΖΦΖ ΔΗΑΓΧΓΖ ΣΑΞΗΝΟΜΖΖ ΒΗΟΜΖΥΑΝΗΚΑ ΟΡΤΚΣΑ ΑΛΟΤΜΗΝΗΟ-ΑΛΟΤΜΗΝΑ-ΒΧΞΗΣΖ ΑΜΗΑΝΣΟ ΑΝΘΡΑΚΗΚΟ ΑΒΔΣΗΟ-ΓΟΛΟΜΗΣΖ-ΣΑΛΚΖ ΑΝΣΗΜΟΝΗΟ-ΒΟΛΦΡΑΜΗΟ ΑΒΔΣΟΛΗΘΗΚΑ ΑΓΡΑΝΖ ΑΣΡΗΟΗ ΑΣΣΑΠΟΤΛΓΗΣΖ ΒΑΡΤΣΖ ΓΤΦΟ ΕΔΟΛΗΘΟ ΘΔΗΟ ΚΑΟΛΗΝΖ ΚΗΖΡΗ ΛΔΤΚΟΛΗΘΟ-ΜΑΓΝΖΗΑ-ΠΤΡΗΜΑΥΔ ΜΑΕΔ ΛΗΓΝΗΣΖ ΛΗΘΑΝΘΡΑΚΑ ΜΑΡΜΑΡΑ ΜΠΔΣΟΝΗΣΖ ΠΔΡΛΗΣΖ ΠΟΕΟΛΑΝΖ ΥΑΛΑΕΗΑ ΥΟΤΝΣΗΣΖ ΜΔΣΑΛΛΗΚΑ ΟΡΤΚΣΑ ΗΛΜΔΝΗΣΖ (ΣΗΣΑΝΗΟ) ΜΑΓΓΑΝΗΟ ΜΔΗΚΣΑ ΘΔΗΟΤΥΑ ΜΔΣΑΛΛΔΤΜΑΣΑ ΜΟΛΤΒΓΟΤ ΑΡΓΤΡΟΤ- ΦΔΤΓΑΡΓΤΡΟΤ-ΑΡΔΝΗΚΟΤ ΜΟΛΤΒΓΑΗΝΗΟ ΗΓΖΡΟΝΗΚΔΛΗΟ (ΝΗΚΔΛΗΟ) ΗΓΖΡΟΜΔΣΑΛΛΔΤΜΑ ΗΓΖΡΟΠΤΡΗΣΖ ΜΤΡΗΓΑ ΥΑΛΚΟ ΥΡΤΟ ΥΡΧΜΗΣΖ ΚΑΣΑΝΟΜΖ ΣΟΝ ΔΛΛΖΝΗΚΟ ΥΧΡΟ ΤΜΠΔΡΑΜΑ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ

3 Δπξεηήξην πηλάθσλ Πίλαθαο 1: Υεκηθή ζύζηαζε ηνπ βσμίηε Νν Πίλαθαο 2: Υεκηθή ζύζηαζε ηνπ βσμίηε Νν Πίλαθαο 3: Υεκηθή ζύζηαζε ησλ αζηξίσλ ζε δύν δηαθνξεηηθέο πνηθηιίεο Πίλαθαο 4: Υεκηθή ζύζηαζε ηνπ βαξύηε από ην θνίηαζκα ηεο Μπθόλνπ Πίλαθαο 5:Υεκηθή ζύζηαζε βαξύηε από ην θνίηαζκα ζηελ Κίκσιν θαη Μήιν Πίλαθαο 6: Υεκηθή ζύζηαζε ηεο γύςνπ Πίλαθαο 7: Υεκηθε ζύζηαζε θανιίλε Πίλαθαο 8: Υεκηθή ζύζηαζε ηεο θίζζεξηο Πίλαθαο 9: Υεκηθή ζύζηαζε ιεπθόιηζνπ Πίλαθαο 10: Υεκηθή ζύζηαζε ησλ καξκάξσλ Πίλαθαο 11: Υεκηθή ζύζηαζε ηνπ πεξιίηε Πίλαθαο 12: Υεκηθή ζύζηαζε ηεο πνδνιάλεο Πίλαθαο 13: Υεκηθή ζύζηαζε καγγαλίνπ Πίλαθαο 14: ύζηαζε ζηνηρείσλ ζηα κηθηά ζεηνύρα κεηαιιεύκαηα Πίλαθαο 15: Υεκηθή ζύζηαζε ληθέιηνπ δεύηεξεο θαηεγνξίαο Πίλαθαο 16: Υεκηθά αλάιπζε ηξηώλ πεξηνρώλ κε ζηδεξνκεηάιιεπκα Πίλαθαο 17: Υεκηθή αλάιπζε ζηδεξνππξίηε θνηηάζκαηνο Δξκηνλίδνο Πίλαθαο 18: ύζηαζε θνηηάζκαηνο ζθνπξησλ Πίλαθαο 19: Γηαθνξέο ρξσκίηε Πίλαθαο 20: πλνπηηθόο πίλαθαο κεηαιιηθώλ νξπθηώλ Πίλαθαο 21: πλνπηηθόο πίλαθαο βηνκεραληθώλ νξπθηώλ Πίλαθαο 22: πλνπηηθόο πίλαθαο βηνκεραληθώλ νξπθηώλ κε ηηο ζπζηάζεηο ηνπο

4 Δπξεηήξην εηθόλσλ Δηθόλα 1: Γείγκα ρεηξόο Βσμίηε... 8 Δηθόλα 2: Γείγκα ρεηξόο Ακηάληνπ Δηθόλα 3: Γείγκαηα ρεηξόο Αλζξαθηθνύ αζβεζηίνπ αξηζηεξά, Γνινκίηε ζην θέληξν θαη Σάιθε δεμηά Δηθόλα 4: Γείγκαηα ρεηξόο από Βνιθξάκην αξηζηεξά θαη Αληηκόλην δεμηά Δηθόλα 5: Γείγκα ρεηξόο Αζβεζηνιηζηθώλ αδξαλώλ Δηθόλα 6: Γείγκα ρεηξόο Άζηξηνπ Δηθόλα 7: Γείγκα ρεηξόο Αηηαπνπιγίηε Δηθόλα 8: Γείγκα ρεηξόο Βαξύηε Δηθόλα 9: Γείγκα ρεηξόο Γύςνπ Δηθόλα 10: Γείγκα ρεηξόο Εεόιηζνπ Δηθόλα 11: Γείγκαηα ρεηξόο Θείνπ Δηθόλα 12: Γείγκα ρεηξόο Κανιίλε Δηθόλα 13: Γείγκα ρεηξόο Κίζζεξηο Δηθόλα 14: Γείγκα ρεηξόο Λεπθόιηζνπ Δηθόλα 15: δείγκα ρεηξόο Ληγλήηε Δηθόλα 16: Γείγκα ρεηξόο Ληζάλζξαθα Δηθόλα 17: Γείγκα ρεηξόο Μαξκάξνπ Δηθόλα 18: Γείγκα ρεηξόο Μπεηνλίηε Δηθόλα 19: Γείγκα ρεηξόο από Πεξιίηε Δηθόλα 20: Γείγκα ρεηξόο ηεο Πνδνιάλεο Δηθόλα 21: Γείγκα ρεηξόο Υαιαδία Δηθόλα 22: Γείγκα ρεηξόο Υνπληίηε Δηθόλα 23: Γείγκα ρεηξόο Ηικελίηε Δηθόλα 24: Γείγκα ρεηξόο Μαγγαλίνπ Δηθόλα 25: Γείγκα ρεηξόο Μνιπβδαηλίνπ Δηθόλα 26: Γείγκα ρεηξόο ηδεξνληθέιηνπ Δηθόλα 27: Γείγκα ρεηξόο ηδεξνκεηαιιεύκαηνο Δηθόλα 28: Γείγκα ρεηξόο ηδεξνππξίηε Δηθόλα 29: Γείγκα ρεηξόο ηεο κύξηδαο Δηθόλα 30: Γείγκα ρεηξόο Υαιθνύ Δηθόλα 31: Γείγκα ρεηξόο Υξπζνύ Δηθόλα 32: Υάξηεο πνπ καο δείρλεη ηελ θαηαλνκή ζηνλ ειιεληθό ρώξν

5 ΔΤΥΑΡΗΣΗΔ Καηαξράο ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηνλ θαζεγεηή ηνπ ηκήκαηνο Γεσινγίαο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Παηξώλ Αλ. Γξακκαηηθόπνπιν γηα ηελ ακέξηζηε βνήζεηα θαη ζπκπαξάζηαζε πνπ κνπ έδεημε. Δπίζεο ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ όινπο ηνπο ηζύλνληεο ησλ εηαηξηώλ εμόξπμεο κεηαιιεπκάησλ γηα ηε βνήζεηα ηνπο θαη γηα ηηο πιεξνθνξίεο πνπ κνπ παξείραλ. Σέινο ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηνλ ζπκθνηηεηή κνπ Γεκήηξην Γξαθόπνπιν γηα ηελ βνήζεηά ηνπ ζηνπο ειεθηξνληθνύο ππνινγηζηέο θαη ζηελ δεκηνπξγία ηνπ ςεθηαθνύ ράξηε. 5

6 1 ΠΔΡΗΛΖΦΖ Σν ζύγγξακκα απηό απνηειεί ηελ δηπισκαηηθή εξγαζία ηνπ θνηηεηή ηνπ ηκήκαηνο γεσινγίαο ηνπ παλεπηζηεκίνπ Παηξώλ Σζηξίγθα ππξίδσλα. Ζ εξγαζία απηή πξαγκαηνπνηήζεθε ππό ηελ επίβιεςε ηνπ ιέθηνξα ηνπ ηκήκαηνο θαη ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Παηξώλ Αλαζηάζηνπ Γξακκαηηθόπνπινπ. Ζ εξγαζία απηή έρεη σο ζθνπό ηελ δεκηνπξγία κηαο βάζεο δεδνκέλσλ όζνλ αθνξά ηα θνηηάζκαηα ζηνλ ειιεληθό ρώξν θαη ηελ κεηέπεηηα ηνπνζέηεζε ηνπο πάλσ ζε ςεθηνπνηεκέλν ράξηε ηνπ ειιεληθνύ ρώξνπ. 6

7 2 ΔΗΑΓΧΓΖ ηελ παξνύζα εξγαζία γίλεηαη κηα πξώηε πξνζπάζεηα ηαμηλόκεζεο ησλ κεηαιιηθώλ θαη βηνκεραληθώλ νξπθηώλ πνπ βξίζθνληαη ζηνλ ειιαδηθό ρώξν. Πξέπεη λα ζεκεησζεί όηη θάηη ηέηνην δελ έρεη μαλαγίλεη γηα ηνλ ειιεληθό ρώξν. Σαπηόρξνλα δεκηνπξγείηαη κηα βάζε δεδνκέλσλ κε ηα απνηειέζκαηα πνπ ζπγθεληξώζεθαλ θαηά ηελ πξόνδν ηεο εξγαζίαο απηήο. ηε ζπλέρεηα απηή ε βάζε δεδνκέλσλ ζα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηελ ςεθηαθή θαηαλνκή ησλ δεδνκέλσλ πάλσ ζε ράξηε. Λακβάλνληαο ππ` όςηλ ηνλ όγθν ησλ πιεξνθνξηώλ πνπ έπξεπε λα ζπγθεληξσζνύλ μεθίλεζε έλα πξώην ζηάδην ηαμηλόκεζεο ησλ νξπθηώλ κε θξηηήξην ην βαζηθό δηαρσξηζκό ησλ νξπθηώλ ζε βηνκεραληθά ή κεηαιιηθά. ηε ζπλέρεηα ζπιιέρζεθαλ ζπγθεθξηκέλεο πιεξνθνξίεο γηα ην θάζε είδνο νξπθηνύ όπσο πξώηε ύιε, είδνο θνηηάζκαηνο, ζπγθεληξώζεηο ζηνηρείσλ θιπ. Μεξηθά από ηα ζηνηρεία απηά ή άιιεο ινηπέο πιεξνθνξίεο κπνξνύλ λα ηεζνύλ θαη σο θξηηήξηα ηαμηλόκεζεο. Οινθιεξώλνληαο ηελ ζπιινγή πιεξνθνξηώλ πξέπεη λα δεκηνπξγεζεί ε βάζε δεδνκέλσλ όπσο πξναλαθέξζεθε, κε ζθνπό ηελ ςεθηαθή θαηαλνκή ησλ ζηνηρείσλ πνπ ζπιιέρζεθαλ πάλσ ζε ράξηε. Απηό ζα γίλεη κε ηελ βνήζεηα ηνπ πξνγξάκκαηνο Microsoft Excel όπνπ δεκηνπξγείηαη έλαο πίλαθαο όπνπ πεξηιακβάλεη ην νξπθηό θαη ηελ ζπγθέληξσζε ηνπ θάζε ζηνηρείνπ ηνπ, θαζώο επίζεο θαη ηελ πεξηνρή εμόξπμεο θαη απνζέκαηνο ηνπ νξπρείνπ. Απηόο ν πίλαθαο παξαηίζεηαη ζην ηέινο ηνπ ζπγγξάκκαηνο απηνύ. Απηόο ν πίλαθαο απνηειεί ηελ βάζε ησλ δεδνκέλσλ. Κύξηα πεγή πιεξνθόξεζεο θαη ζπιινγήο πιεξνθνξηώλ είλαη ην δηαδίθηπν θαζώο επίζεο θαη νξηζκέλα βηβιία. ζνλ αθνξά ην δηαδίθηπν όιεο νη κεγάιεο εηαηξίεο εμόξπμεο βηνκεραληθώλ ή κεηαιιηθώλ νξπθηώλ έρνπλ ηελ δηθή ηνπο ηζηνζειίδα κε αξθεηέο πιεξνθνξίεο γηα ηα πξντόληα ηνπο όπσο επίζεο θαη ν ζύλδεζκόο ηνπο (ύλδεζκνο 7

8 Μεηαιιεπηηθώλ Δηαηξηώλ). Βέβαηα πξέπεη λα αλαθεξζεί όηη όηαλ ρξεηάζηεθαλ επηπξόζζεηεο πιεξνθνξίεο γηα νπνηνδήπνηε ζέκα πξνέθππηε είρακε ηελ ακέξηζηε βνήζεηα θαη ζπκπαξάζηαζε ησλ ηζπλόλησλ ησλ δηαθόξσλ εηαηξηώλ. ζνλ αθνξά ηα βηβιία ρξεζηκνπνηήζεθαλ νξηζκέλεο παλεπηζηεκηαθέο εθδόζεηο όπσο θαη εθδόζεηο δηαθόξσλ θξαηηθώλ θνξέσλ ή ππνπξγείσλ. 3 ΣΑΞΗΝΟΜΖΖ ηελ ζπλέρεηα ηνπ ζπγγξάκκαηνο παξαηίζεηαη ε ηαμηλόκεζε ησλ νξπθηώλ ζύκθσλα κε ην δηαρσξηζκό ηνπο ζε βηνκεραληθά θαη κεηαιιηθά νξπθηά. Σαπηόρξνλα δίδνληαη θαη θάπνηεο πιεξνθνξίεο γηα ην θαζέλα από απηά. 3.1 ΒΙΟΜΗΦΑΝΙΚΑ ΟΡΥΚΤΑ ΑΛΟΤΜΗΝΗΟ-ΑΛΟΤΜΗΝΑ-ΒΧΞΗΣΖ Σν ΑΛΟΤΜΗΝΗΟΝ ΣΖ ΔΛΛΑΓΟ (ΑηΔ), πνπ αλήθεη ζηνλ κηιν Μπηηιελαίνπ, είλαη ν ζεκαληηθόηεξνο θαηαλαισηήο ηνπ ειιεληθνύ βσμίηε (εηθόλα 1), κε εηήζηα απνξξόθεζε ηόλνπο, κε παξαγσγή έλπδξεο αινπκίλαο πιένλ ησλ ηόλνπο θαη αινπκηλίνπ ηόλνπο. Ζ εμόξπμε πξαγκαηνπνηείηαη ζηελ πεξηνρή ηεο Άκθηζζαο θαη ηνπ Γίζηνκνπ. Σα εθηηκώκελα απνζέκαηα είλαη πεξίπνπ 100 εθαηνκκύξηα ηόλνπο βσμίηε. Ζ ζύζηαζε ηνπ βσμίηε δίλεηαη ζηνλ πίλαθα 1. Δηθόλα 1: Γείγκα ρεηξόο Βσμίηε 8

9 Πίλαθαο 1: Υεκηθή ζύζηαζε ηνπ βσμίηε Νν1 Οξείδια Ποζοζηά % Al 2 O 3.H 2 O 50-60% Fe 2 O % SiO 2 2-4% TiO 2 2-4% CaCO 3 1-3% H 2 O 6-10% ην ηνκέα ηνπ βσμίηε, όπνπ δξαζηεξηνπνηνύληαη αθόκα νη εηαηξείεο S&B Βηνκεραληθά Οξπθηά Α.Δ., θαη ΔΛΜΗΝ Α.Δ., ε ζπλνιηθή παξαγσγή ην 2004 αλήιζε ζηνπο ηόλνπο πεξίπνπ. ζνλ αθνξά ηελ S&B Βηνκεραληθά Οξπθηά ε εηήζηα παξαγσγή έθηαζε ηνπο 1,2 έσο 1,4 εθαηνκκύξηα ΜΣ. Σα ζεκεξηλά απνζέκαηα εθηηκώληαη ζε 20 εθαηνκκύξηα ΜΣ θαη ε εμνξπθηηθή δξαζηεξηόηεηα πξαγκαηνπνηείηαη ζηελ επξύηεξε πεξηνρή ηεο Άκθηζζαο. Ζ ζύζηαζε ηνπ βσμίηε είλαη παξόκνηα κε ηελ παξαπάλσ θαη δίλεηαη ζηνλ πίλαθα 2. Πίλαθαο 2: Υεκηθή ζύζηαζε ηνπ βσμίηε Νν2 Οξείδια Ποζοζηά % Al 2 O 3.H 2 O 55-63% Fe 2 O % SiO 2 1%-4% TiO 2 2%-3% CaO 0-2% Από πιεπξάο εθαξκνγώλ, ε παξαγσγή ηνπ ειιεληθνύ βσμίηε ρξεζηκνπνηήζεθε θαηά 57% ζηελ παξαγσγή αινύκηλαο, 20% ζηελ παξαγσγή αινπκηλνύρσλ ηζηκέλησλ, 13% ζηελ παξαγσγή ράιπβα, 5% ζηελ παξαγσγή πεηξνβάκβαθα, 4% ζηελ παξαγσγή ηζηκέλησλ ηύπνπ Portland θαη ην ππόινηπν ζε δηάθνξεο άιιεο εθαξκνγέο όπσο ιεηαληηθά, θπηώξηα θιπ. 9

10 3.1.2 ΑΜΗΑΝΣΟ Σα θνηηάζκαηα ηνπ ακίαληνπ (εηθόλα 2) βξίζθνληαη όια ζηελ Βόξεηα Διιάδα (Γξάκα, έξξεο, Κηιθίο θ.ά.). Σα κεηαιιεύκαηα ηνπο έρνπλ δπν κνξθέο ρξπζνηηιηθόο ακίαληνο θαη ακθηβνιηηηθόο ακίαληνο. Σα θνηηάζκαηα απηά βξίζθνληαη ζηα πεξηζώξηα πεξηδνηηηηθώλ όγθσλ θαη πξνέξρνληαη από ηελ εμαιινίσζε νθηηηθώλ πεηξσκάησλ. Σν θπξηόηεξν από απηά είλαη ην θνίηαζκα ηνπ Βνύξηλνπ ζηελ Κνδάλε θαη πεξηιακβάλεη ρξπζνηηιηθό ακίαλην. Σα ζπλνιηθά απνζέκαηα ηεο Διιάδνο εθηηκώληαη ζε 30 εθαηνκκύξηα ηόλνπο ελώ ηα πηζαλά απνζέκαηα ζε 70 εθαηνκκύξηα. Δηθόλα 2: Γείγκα ρεηξόο Ακηάληνπ ΑΝΘΡΑΚΗΚΟ ΑΒΔΣΗΟ-ΓΟΛΟΜΗΣΖ-ΣΑΛΚΖ ην ηνκέα απηό δξαζηεξηνπνηείηαη ε εηαηξεία ΗΟΝΗΑΝ ΚΑΛΚ Α.Δ. κε έδξα ην Αξγνζηόιη Κεθαιιελίαο, παξάγνληαο θύξηα πξντόληα αλζξαθηθνύ αζβεζηίνπ θαη ηάιθε πξνεγκέλεο ηερλνινγίαο (εηθόλα 3). Δηθόλα 3: Γείγκαηα ρεηξόο Αλζξαθηθνύ αζβεζηίνπ αξηζηεξά, Γνινκίηε ζην θέληξν θαη Σάιθε δεμηά 10

11 Μεηά ηελ ίδξπζε ηεο ΗΟΝΗΑΝ ΚΑΛΚ ΒΟΡΔΗΟΤ ΔΛΛΑΓΟ Α.Δ. ε εηαηξεία πξνρώξεζε ζηελ εγθαηάζηαζε κνλάδνο παξαγσγήο πδξόθηισλ θαη πδξόθνβσλ πξντόλησλ από θξπζηαιιηθό αλζξαθηθό αζβέζηην, δπλακηθόηεηνο ηόλσλ ζηελ πεξηνρή ηεο ίλδνπ. Παξάιιεια μεθίλεζε εμνξύμεηο έθηαζεο 600 πεξίπνπ ζηξεκκάησλ, ζηελ ίδηα επξύηεξε πεξηνρή, κε ζθνπό ηελ πιήξε αλεμαξηεηνπνίεζε ηνπ ηνκέα ηεο Β. Διιάδνο από ηελ πξνκήζεηα πξώηεο ύιεο από ηελ Κεθαινληά. Ήδε ε κνλάδα απηή βξίζθεηαη ζε πιήξε ιεηηνπξγία θαη θαιύπηεη αλάγθεο ηεο αγνξάο ζηελ Β. Διιάδα, ζηηο Βαιθαληθέο ρώξεο θαη ηελ Οπθξαλία. Ο ηάιθεο ρξεζηκνπνηείηαη σο ιηπαληηθό κέζν, σο ζπζηαηηθό θαιιπληηθώλ θ.α ΑΝΣΗΜΟΝΗΟ-ΒΟΛΦΡΑΜΗΟ Σα θνηηάζκαηα αληηκνλίνπ θαη βνιθξακίνπ ζηελ Διιάδα (εηθόλα 4) είλαη ιίγα θαη βξίζθνληαη ζρεδόλ όια ζηνπο λνκνύο Κνκνηελήο θαη Θεζζαινλίθεο κε εμαίξεζε έλα θνίηαζκα ζηελ Υίν θαη άιια δύν ζηελ Μαγλεζία. Ζ κνξθή ησλ θνηηαζκάησλ είλαη θιεβηθή κε ηελ ρξήζε πδξνζεξκηθώλ ξεπζηώλ. Ζ ζπλήζεο παξαγέλεζε είλαη αληηκνλίηεο/ζηδεξνππξίηεο/ραιαδίαο/νπάιην. Σα πην πνιιά θνηηάζκαηα είλαη κηθξνύ νηθνλνκηθνύ ελδηαθέξνληνο. Σν ζεκαληηθόηεξν όκσο θνίηαζκα βξίζθεηαη ζηελ Κνκνηελή θαη είλαη ην Σαο-Καπνύ ην νπνίν πεξηιακβάλεη κόλν κεηαιινθνξία αληηκνλίνπ κέζα ζε θιέβεο όπνπ ην πεξηβάιινλ πέηξσκα είλαη καξκαξπγηαθνί ζρηζηόιηζνη θαη γλεύζηνη. Σν ζπγθεθξηκέλν θνίηαζκα έρεη απόζεκα 300 ρηιηάδεο ηόλνπο κε 3,5% Sb. 11

12 Δηθόλα 4: Γείγκαηα ρεηξόο από Βνιθξάκην αξηζηεξά θαη Αληηκόλην δεμηά ΑΒΔΣΟΛΗΘΗΚΑ ΑΓΡΑΝΖ Οη εμνξπθηηθέο εηαηξείεο πνπ παξάγνπλ αζβεζηνιηζηθά αδξαλή (εηθόλα 5) είλαη ηέζζεξηο ε ΗΝΣΔΡΜΠΔΣΟΝ ΓΟΜΗΚΑ ΤΛΗΚΑ ηνπ νκίινπ ΣΗΣΑΝ, ε ΑΓΔΣ ΖΡΑΚΛΖ, ηα ΛΑΣΟΜΔΗΑ ΥΑΛΤΦ θαη ε ΛΑΡΚΟ Α.Δ. Σν 2004 παξήρζεζαλ από ηηο εηαηξείεο απηέο 26 εθαηνκκύξηα ηόλνη πεξίπνπ. Ζ παξαγσγή απηή ζηεξίδεη ηελ εγρώξηα παξαγσγή ηζηκέλησλ θαη ηηο νηθνδνκηθέο εξγαζίεο, θύξηα ζηνλ λνκό Αηηηθήο θαη Θεζζαινλίθεο. Δηθόλα 5: Γείγκα ρεηξόο Αζβεζηνιηζηθώλ αδξαλώλ Σν 2004 ε ΛΑΡΚΟ, αμηνπνηώληαο κέξνο ησλ αζβεζηνιηζηθώλ ππεξθεηκέλσλ ζηείξσλ, εηζήιζε ζηελ παξαγσγή αδξαλώλ πιηθώλ (άκκν, ςεθίδα θαη ραιίθη) παξάγνληαο ηόλνπο. Δπίζεο δηέζεζε ηόλνπο αλεπεμέξγαζηνπ αζβεζηόιηζνπ. Με απηό ηνλ ηξόπν άξρηζε ε πινπνίεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο δηάζεζεο ησλ ππνπξντόλησλ ηεο κεηαιινπξγηθήο θαηεξγαζίαο, δίλνληαο κεξηθή ιύζε ζην πξόβιεκα ησλ απνζέζεσλ. 12

13 3.1.6 ΑΣΡΗΟΗ Ζ εηαηξεία ΜΔ.ΒΗ.ΟΡ Α.Δ. είλαη απηή πνπ αζρνιείηαη κε ηελ εμόξπμε θαη ηελ εθκεηάιιεπζε αζηξίσλ. Σα θνηηάζκαηα ησλ αζηξίσλ (εηθόλα 6) αλαπηύζζνληαη κέζα ζε κεηακνξθσκέλα πεηξώκαηα (ζρηζηόιηζνη θαη γλεύζηνη) θαη θπξίσο κε ηε κνξθή πεγκαηηηηθώλ θιεβώλ, πνπ θαιύπηνπλ ηελ επξύηεξε πεξηνρή ηνπ όξνπο Βεξηίζθνπ ζηε Βόξεηα Διιάδα. Παξήρζεζαλ πεξίπνπ ηόλνη αζηξίσλ, εθ ησλ νπνίσλ ηόλνη πνηόηεηαο Α (πςειήο πεξηεθηηθόηεηαο ζε λάηξην θαη ρακειήο ζε ζίδεξν), θαη ηόλνη θπξίσο πνηόηεηαο Β (ρακειήο Δηθόλα 6: Γείγκα ρεηξόο Άζηξηνπ πεξηεθηηθόηεηαο ζε λάηξην θαη πςειήο ζε ζίδεξν). Παξαθάησ παξαηίζεηαη ν πίλαθαο 3 κε ηηο ζπζηάζεηο ησλ δύν ηύπσλ αζηξίσλ κε ζθνπό ηε ζύγθξηζή ηνπο. Πίλαθαο 3: Υεκηθή ζύζηαζε ησλ αζηξίσλ ζε δύν δηαθνξεηηθέο πνηθηιίεο Οξείδια ΑΣΡΙΟ Α ΑΣΡΙΟ Β SiO % 72,60% Fe 2 O % κέγηζην 0,25% κέγηζην Al 2 O 3 18,90% 16,50% CaO 0,50% 0,50% Na 2 O 10,50% 8,50% K 2 O 0,25% 0,30% TiO 2 0,001% 0,001% Οη άζηξηνη ρξεζηκνπνηνύληαη ζηελ παινπξγία, ζε πνξζειάλεο θαη σο εκηπνιύηηκνη ή δηαθνζκεηηθνί ιίζνη. 13

14 3.1.7 ΑΣΣΑΠΟΤΛΓΗΣΖ Σν 2004 μεθίλεζε ε εηαηξία ΓΔΧΔΛΛΑ Α.Μ.Μ. Α.Δ. κηα λέα εθκεηάιιεπζε ζηνπο λνκνύο Γξεβελώλ θαη Κνδάλεο, κε κία πξώηε παξαγσγή πεξί ηνπο 4000 ηόλνπο. Ζ έξεπλα ηεο εηαηξείαο έρεη δώζεη ζεκαληηθά απνηειέζκαηα γηα ην νξπθηό απηό. Σα θνηηάζκαηα αηηαπνπιγίηε (εηθόλα 7) πνπ εληνπίζηεθαλ είλαη ηα κνλαδηθά ηέηνηνπ κεγέζνπο ζηελ Δπξώπε θαη από ηα κεγαιύηεξα παγθόζκηα. Δηθόλα 7: Γείγκα ρεηξόο Αηηαπνπιγίηε Κύξηα ρξήζε ηνπ νξπθηνύ είλαη σο απνξξνθεηηθό πιηθό. Ζ εηαηξεία έρεη πξνρσξήζεη ζε εγθαηάζηαζε ππεξζύγρξνλεο κνλάδαο επεμεξγαζίαο αξγίισλ ζηελ πεξηνρή Κλίδεο ζην λνκό Γξεβελώλ, εηήζηαο δπλακηθόηεηαο ηόλσλ ΒΑΡΤΣΖ Σα ζπλνιηθά θνηηάζκαηα Βαξύηε (εηθόλα 8) ηεο Διιάδνο αλέξρνληαη ζε κεξηθά εθαηνκκύξηα ηόλνπο θαη βξίζθνληαη ζην Κηιθίο, ακνζξάθε, Αξθαδία, Λαθσλία Μύθνλν θαη Μήιν-Κίκσιν. Σα ζεκαληηθόηεξα από απηά είλαη ηεο Μπθόλνπ θαη ζηα λεζηά Μήιν-Κίκσιν. Πην ζπγθεθξηκέλα ην θνίηαζκα ηεο Μπθόλνπ ην θνίηαζκα έρεη κνξθή θιεβώλ κέζα ζε γξαληηνγλεύζηνπο θαη νθείιεηαη ζε πδξνζεξκηθή δξάζε. Ζ παξαγέλεζε ηνπ είλαη γαιελίηεο, καιαρίηεο, αδνπξίηεο, ζηδεξνππξίηεο θαη ιεηκσλίηεο. Σα απνζέκαηα είλαη πεξίπνπ 2 εθαηνκκύξηα ηόλνη. Ζ ραξαθηεξηζηηθή ηνπ ζύζηαζε θαίλεηαη ζηνλ πίλαθα 4. Δηθόλα 8: Γείγκα ρεηξόο Βαξύηε 14

15 Πίλαθαο 4: Υεκηθή ζύζηαζε ηνπ βαξύηε από ην θνίηαζκα ηεο Μπθόλνπ Οξείδια Ποζοζηά % BaSO SO SiO Al 2 O Fe 2 O MgO 0.29 CaO 0.14 Αληίζεηα ηα θνηηάζκαηα ζηα λεζηά Μήιν θαη Κίκσιν βξίζθνληαη κέζα ζε εθαηζηεηαθνύο ηόθνπο κε όκνηα κνξθή (θιέβεο) πνπ πξνέξρνληαη επίζεο από πδξνζεξκηθή δξαζηεξηόηεηα. Σα αξρηθά απνζέκαηα ήηαλ 4 εθαηνκκύξηα ηόλνη, ελώ ηα ζεκεξηλά είλαη πεξίπνπ 1,8 εθαηνκκύξηα κεηά από ζεηξά εμνξύμεσλ. Σέινο ε ζύζηαζε ηνπ δίλεηαη ζηνλ πίλαθα ΓΤΦΟ Πίλαθαο 5:Υεκηθή ζύζηαζε βαξύηε από ην θνίηαζκα ζηελ Κίκσιν θαη Μήιν Οξείδια Ποζοζηά % BaSO 4 90,1-92,3 SiO 2 5-5,47 Al 2 O 3 0,3-0,53 Fe 2 O 3 0,25-0,35 TiO 2 0,15-0,19 Sr 1,6-2,37 PdO 0,08-0,09 CaO 0,1-0,14 Κύξην παξαγσγηθό θέληξν παξακέλεη ην Αιηζί εηείαο ζηε Κξήηε, όπνπ ιεηηνπξγνύλ ηα ηξία κεγαιύηεξα νξπρεία δηπδξηηηθήο γύςνπ (εηθόλα 9). Δθεί δξαζηεξηνπνηνύληαη δύν εηαηξείεο ε ΗΝΣΔΡΜΠΔΣΟΝ ΓΟΜΗΚΑ ΤΛΗΚΑ Α.Δ. ηνπ νκίινπ ΣΗΣΑΝ κε εηήζηα παξαγσγή πνπ ππεξβαίλεη ηνπο ηόλνπο θαη ε ΛΑΒΑ Μ.Λ.Α.Δ. ηνπ νκίινπ ΑΓΔΣ ΖΡΑΚΛΖ κε ηόλνπο πεξίπνπ. Γεπηεξεύνπζεο εθκεηαιιεύζεηο ππάξρνπλ ζηελ Ακθηινρία, ην Αηησιηθό θαη ηελ Εάθπλζν. Σα 15

16 θνηηάζκαηα βξίζθνληαη κέζα ζε όγθνπο ιαηππνπαγώλ θαη εθηηκώληαη ζε 120 εθαηνκκύξηα ηόλνπο. Από ηε ζπλνιηθή παξαγσγή πνπ ππεξέβαηλε ηνπο ηόλνπο, ηόλνη εμήρζεζαλ ζε ηζηκεληνβηνκεραλίεο ηνπ εμσηεξηθνύ. 6. Δηθόλα 9: Γείγκα ρεηξόο Γύςνπ Ζ ζύζηαζε ηνπ ηειηθνύ εκπινπηηζκέλνπ πξντόληνο δίλεηαη παξαθάησ ζηνλ πίλαθα ΕΔΟΛΗΘΟ Πίλαθαο 6: Υεκηθή ζύζηαζε ηεο γύςνπ Οξείδια Ποζοζηά % CaSO 4.2H 2 Ο +CaSO 4 >88% SO 3 >42% CaSO 4.2H 2 Ο >10% CaCO 3 <12% H 2 O >3% ην ηνκέα απηό δξαζηεξηνπνηείηαη ε εηαηξία S&B Βηνκεραληθά Οξπθηά. Ζ εηήζηα παξαγσγή δεόιηζνπ θπκαίλεηαη κεηαμύ 5 κε 6 ρηιηάδεο ηόλνπο. Ο δεόιηζνο (εηθόλα 10) είλαη έλα εθαηζηεηνγελέο νξπθηό κε αξγηινππξηηηθή ζύλζεζε θαη πςειή ηνλαληαιιαθηηθή ηθαλόηεηα. Ζ ρξήζε ηνπ επεθηείλεηαη ζηα νξγαληθά ιηπάζκαηα, ζηνλ θαζαξηζκό λεξνύ θαη πγξώλ βηνκεραληθώλ απνβιήησλ. Δηθόλα 10: Γείγκα ρεηξόο Εεόιηζνπ 16

17 ΘΔΗΟ Σν ζείν (εηθόλα 11) εκθαλίδεηαη θνληά ζε εθαίζηεηα ιόγσ ησλ αηκίδσλ πνπ απαηηνύληαη γηα ηελ δεκηνπξγία ηνπ γηα απηό ην ζπλαληάκε ππό κνξθή απηνθπή ζείνπ. Κνηηάζκαηα απηνθπνύο ζείνπ ππάξρνπλ ζε πεξηνρέο όπσο ην νπζάθη, ηε Εάθπλζν θαη ηε Μήιν. ην νπζάθη ε ζπγθέληξσζή ηνπ είλαη 15-20% S ελώ ζηελ Μήιν 13-15% S κε απνζέκαηα ηεο ηάμεσο ησλ 100 ρηιηάδσλ ηόλσλ. Δηθόλα 11: Γείγκαηα ρεηξόο Θείνπ ΚΑΟΛΗΝΖ Κνηηάζκαηα θανιίλε (εηθόλα 12) βξίζθνληαη ζηελ Μήιν, Μπηηιήλε, Κίκσιν θαη αληνξίλε. Πξνέξρνληαη από εμαιινίσζε αζηξίσλ κε πδξνζεξκηθή ή αηκηδηθή δξάζε, θαη ην πεξηβάιισλ πέηξσκα είλαη δαθίηεο έσο αλδεζίηεο. Σα ζπλνιηθά απνζέκαηα ηεο Διιάδνο είλαη ηεο ηάμεσο δεθάδσλ ρηιηάδσλ ηόλσλ. Ζ ζύζηαζε θανιίλε από ηα νξπρεία ηεο Μήινπ θαη ηεο Μπηηιήλεο ππάξρνπλ ζηνλ πίλαθα 7. Δηθόλα 12: Γείγκα ρεηξόο Κανιίλε 17

18 Πίλαθαο 7: Υεκηθε ζύζηαζε θανιίλε. Οξείδια Μςηιλήνη Μήλορ SiO % 45% Fe 2 O % 0.05% Al 2 O % 39.7% CaO % Ίρλε MgO % Ίρλε SO 3-0,6% TiO 2-0,55% Ζ ζπλνιηθή παξαγσγή ην 2004 από ηελ ΗΝΣΔΡΜΠΔΣΟΝ ΓΟΜΗΚΑ ΤΛΗΚΑ Α.Δ. ηνπ νκίινπ ΣΗΣΑΝ έθηαζε ηνπο ηόλνπο εμ νινθιήξνπ από ηα νξπρεία ηεο Μήινπ. Σν κεγαιύηεξν κέξνο ρξεζηκνπνηήζεθε γηα ηελ παξαγσγή ιεπθνύ ηζηκέληνπ θαη ην ππόινηπν σο πιεξσηηθό ζηηο βηνκεραλίεο ειαζηηθώλ, ρξσκάησλ, θπηνθαξκάθσλ θ.ά. Μηθξή παξαγσγή ηεο ηάμεσο ησλ ηόλσλ πξαγκαηνπνίεζε θαη ε S&B Βηνκεραληθά Οξπθηά επίζεο ζε νξπρεία ηεο Μήινπ ΚΗΖΡΗ Ζ παξαγσγή θίζζεξηο (εηθόλα 13) από ην νξπρείν ηεο λεζίδαο Γπαιί, πνπ εθκεηαιιεύεηαη ε ΛΑΒΑ ΜΔΣΑΛΛΔΤΣΗΚΖ & ΛΑΣΟΜΗΚΖ Α.Δ., ππεξέβε ην 2004 ηνπο ηόλνπο. Από απηνύο, νη ηόλνη εμήρζεζαλ ζηηο αγνξέο ηεο Δπξώπεο θαη ηεο Ακεξηθήο, θαη ην ππόινηπν έκεηλε εληόο ζπλόξσλ. Ζ ρεκηθή ζύζηαζε ηεο θίζζεξηο δίλεηαη ζηνλ πίλαθα 8. Δηθόλα 13: Γείγκα ρεηξόο Κίζζεξηο 18

19 Πίλαθαο 8: Υεκηθή ζύζηαζε ηεο θίζζεξηο Οξείδια Ποζοζηά % SiO 2 72% Al 2 O 3 13% K 2 O 4,3% Na 2 O 3,4% CaO 1,45% Fe 2 O 3 1,1% MgO 0,32% SO 3 0,03% ΛΔΤΚΟΛΗΘΟ-ΜΑΓΝΖΗΑ-ΠΤΡΗΜΑΥΔ ΜΑΕΔ Κνηηάζκαηα ιεπθόιηζνπ (εηθόλα 14) ππάξρνπλ πνιιά από ηα νπνία ηα πεξηζζόηεξα βξίζθνληαη ζηε Βόξεηα Διιάδα (Κηιθίο, Υαιθηδηθή, Θεζζαινλίθε, Κνδάλε) αιιά θαη ζηελ ππόινηπε Διιάδα, όπσο Δύβνηα, Λνπηξάθη, Αξγνιίδα θ.ά. Ζ ζπλεζέζηεξε κνξθή ησλ θνηηαζκάησλ είλαη θιέβεο κέζα ζε ζεξπεληίλε. Σα απνζέκαηα εθηηκώληαη ζε κεξηθά εθαηνκκύξηα ηόλνπο. Ζ ζύζηαζε ηνπ ιεπθόιηζνπ από δπν πεξηνρέο παξαηίζεηαη ζην πίλαθα 9. Πίλαθαο 9: Υεκηθή ζύζηαζε ιεπθόιηζνπ Οξείδια Δύβοια Χαλκιδική MgO 45.6% 46,67% CO % 50,45% SiO 2 1.5% 1,93% CaO 1% 0,53% Al 2 O 3 +Fe 2 O 3 ίρλε 0,21% Ζ εηαηξία ΔΛΛΖΝΗΚΟΗ ΛΔΤΚΟΛΗΘΟΗ, ε κνλαδηθή παξαγσγόο ιεπθνιηζηθώλ πξντόλησλ ζηε ρώξα, έρεη σο έδξα ηελ Γεξαθηλή Υαιθηδηθήο. Ζ εγρώξηα παξαγσγή ιεπθόιηζνπ ην 2004 αλήιζε ζε ηόλνπο, ειαθξά απμεκέλε έλαληη ηνπ 2003, Δηθόλα 14: Γείγκα ρεηξόο Λεπθόιηζνπ 19

20 ελώ ε ζπλνιηθή παξαγσγή ηειηθώλ πξντόλησλ (θαπζηηθήο- δηπύξνπ καγλεζίαο θαη ππξίκαρσλ καδώλ) παξνπζίαζε ειαθξά κείσζε ηεο ηάμεσο ηνπ 3% ΛΗΓΝΗΣΖ Ο ιηγλίηεο απαληάηαη επξέσο (εηθόλα 15) ζηελ Διιάδα ιόγσ ηεο θύζεο ηνπ. Απνηίζεηαη κε ηελ κνξθή ζηξσκάησλ αλάκεζα ζε ιηκλαία ηδήκαηα από ην ζάλαην νξγαληζκώλ. Σα απνζέκαηα ιηγλίηε είλαη ηεο ηάμεσο ησλ εθαηνληάδσλ εθαηνκκπξίσλ ηόλσλ. Σν 2004 ε εγρώξηα παξαγσγή ιηγλίηε απμήζεθε θαηά 2,5% έλαληη ηνπ 2003, ππεξβαίλνληαο ηνπο 71 εθαηνκκύξηα ηόλνπο. Ζ παξαγσγή απηή θαηαηάζζεη ηελ Διιάδα ζηε 2ε ζέζε κεηαμύ ησλ ιηγληηνπαξαγσγώλ ρσξώλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαη ζηε 5ε παγθόζκηα. Δηθόλα 15: δείγκα ρεηξόο Ληγλήηε Ζ ΓΔΖ Α.Δ. κε ηελ επηρεηξεζηαθή ηεο κνλάδα νξπρείσλ ζπκκεηέρεη θαηά πνζνζηό κεγαιύηεξν ηνπ 98% ζηε ζπλνιηθή παξαγσγή ιηγλίηε ηεο ρώξαο. Γηελεξγεί εθκεηάιιεπζε ζε πέληε επηθαλεηαθά ζπγθξνηήκαηα νξπρείσλ ζηελ πεξηνρή ηεο Γπηηθήο Μαθεδνλίαο θαη ζηελ πεξηνρή ηεο Πεινπνλλήζνπ. Σα ηέζζεξα από απηά Κύξην Πεδίν, Νόηην Πεδίν, Πεδίν Καξδηάο θαη Πεδίν Ακπληαίνπ (ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ θαη ηνπ νξπρείνπ ζηε Φιώξηλα) ηα νπνία βξίζθνληαη ζηε Γπηηθή Μαθεδνλία, παξάγνπλ ην 80% ηνπ ζπλνιηθνύ ιηγλίηε θαη ηξνθνδνηνύλ ηνπο ζεξκνειεθηξηθνύο ζηαζκνύο παξαγσγήο ελέξγεηαο. Σν θέληξν ησλ νξπρείσλ ζηελ πεξηνρή ηεο Πεινπνλλήζνπ, ην νπνίν ζπληζηά ην Ληγληηηθό Κέληξν Μεγαιόπνιεο, παξάγεη ην ππόινηπν 20% ηνπ ζπλνιηθνύ ιηγλίηε θαη ηξνθνδνηεί ηνπο ζηαζκνύο παξαγσγήο ηεο Μεγαιόπνιεο. 20

21 Έλα κηθξό ηκήκα ηνπ παξαγόκελνπ ιηγλίηε (~1%) ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ παξαγσγή ιηγληηνπιίλζσλ θαη μεξνύ ιηγλίηε, ζην Ληγληηηθό Κέληξν Γπηηθήο Μαθεδνλίαο. Σν 2004 πξαγκαηνπνηήζεθε ε δηάλνημε ησλ λέσλ νξπρείσλ Κιεηδί, Αριάδαο-ΓΔΖ θαη Μαπξνπεγήο. Σν νξπρείν Μαπξνπεγήο απνηειεί ην δηάδνρν ηνπ νξπρείνπ ηνπ Κπξίνπ Πεδίνπ θαη ζα ηξνθνδνηεί ηνλ ΑΖ Πηνιεκαΐδαο γηα ηα επόκελα 25 ρξόληα ΛΗΘΑΝΘΡΑΚΑ Γελ ππάξρνπλ πνιιά θαη ζεκαληηθά θνηηάζκαηα ιηζαλζξάθσλ (εηθόλα 16) ιόγσ ηεο θύζεώο ηνπο. Ο ιηζάλζξαθαο πξνέξρεηαη από ηδήκαηα ζαιάζζηαο πξνέιεπζεο θαη θπξίσο κέζα ζε αξγηιηθνύο ζρηζηόιηζνπο. Σξία θνηηάζκαηα ηέηνηνπ ηύπνπ απαληνύκε ζηελ Υίν, Μνλεκβαζηά θαη ζηελ Δύβνηα ΜΑΡΜΑΡΑ Δηθόλα 16: Γείγκα ρεηξόο Ληζάλζξαθα Ζ εηαηξεία Α.Δ.Β.Δ. ΛΑΣΟΜΔΗΧΝ ΜΑΡΜΑΡΟΤ ΓΗΟΝΤΟΤ ΠΔΝΣΔΛΖ δξαζηεξηνπνηείηαη ζην Γηόλπζν Αηηηθήο εληόο ηεο εζσηεξηθήο πεξηνρήο ηεο καξκαξνθόξνπ δώλεο ηνπ Πεληειηθνύ όξνπο θαη ζηα λεζηά ηνπ Αηγαίνπ, ζηε Β. Διιάδα. Δηθόλα 17: Γείγκα ρεηξόο Μαξκάξνπ ην ιαηνκείν ηεο Πεληέιεο παξάγνληαη εηήζηα m 3 καξκάξνπ (εηθόλα 17) θαη ην ιαηνκείν απηό βξίζθεηαη ζε ιεηηνπξγία ηα ηειεπηαία 100 ρξόληα. Ζ εμόξπμε 21

22 γίλεηαη ζε 9 κέησπα επίγεηαο θαη 2 ππόγεηαο εμόξπμεο. Ζ ζύζηαζε ηνπ καξκάξνπ θαη ζπγθεθξηκέλα ηνπ ιεπθνύ καξκάξνπ πνπ είλαη ε θαιύηεξε πνηθηιία θαη απηή πνπ εμνξύζζεηαη ζην ζπγθεθξηκέλν ιαηνκείν δίλεηαη ζην πίλαθα 10. Πίλαθαο 10: Υεκηθή ζύζηαζε ησλ καξκάξσλ Οξείδια Ποζοζηά % CaO 54,8% CO 2 43,05% MgO 1,55% SiO 2 1,1% Fe 2 O 3 0,14% Al 2 O 3 0,2% K 2 O 0,09% Na 2 O 0,04% MnO 0,02% Οη ζπζηάζεηο ησλ καξκάξσλ βέβαηα αιιάδνπλ όπσο επίζεο αιιάδνπλ θαη θάπνηεο ηδηόηεηεο ηνπο (θαη θπξίσο ην ρξώκα, ηξηβή θαη αληνρή). Έλα παξάδεηγκα είλαη όηαλ κέζα ζε κάξκαξα ππάξρνπλ νμείδηα ζηδήξνπ πνπ πξνζδίδνπλ κία ειαθξηά θόθθηλε ρξνηά ζην κάξκαξν θαη απμεκέλε αληνρή. Κύξηα ρξήζε ηνπ καξκάξνπ είλαη σο δηαθνζκεηηθό πιηθό γηα δάπεδα ή ηνίρνπο ΜΠΔΣΟΝΗΣΖ Ζ ζπλνιηθή παξαγσγή εμνξπγκέλνπ νξπθηνύ ζηνλ θιάδν ηνπ κπεληνλίηε (εηθόλα 18) βξίζθεηαη ζε ζηαζεξά επίπεδα ηα ηειεπηαία ηξία ρξόληα. Ζ εμόξπμε πξαγκαηνπνηείηαη θαηά θύξην ιόγν ζηα νξπρεία ηεο λήζνπ Μήινπ θαη κε κία κηθξή παξαγσγή ζηε λήζν Κίκσιν. Δηθόλα 18: Γείγκα ρεηξόο Μπεηνλίηε 22

23 Σν κεηάιιεπκα έρεη αθαλόληζηε κνξθή θαη πξνέξρεηαη από πδξνζεξκηθή εμαιινίσζε. Ο κπεηνλίηεο εμνξύζζεηαη από ηνλ κνληκνξηιινλίηε, ν όπνηνο βξίζθεηαη κέζα ζε πιαζηηθή άξγηιν. Σα απνζέκαηα είλαη ηεο ηάμεσο εθαηνκκπξίσλ ηόλσλ. Ο ζεκαληηθόο παξαγσγόο ειιεληθνύ κπεληνλίηε, ε S&B Βηνκεραληθά Οξπθηά Α.Δ., είρε πσιήζεηο ηειηθώλ πξντόλησλ κπεληνλίηε από ην θπξίαξρν θέληξν ηεο Μήινπ πνπ μεπέξαζαλ ηνπο ηόλνπο. Ζ επξσπατθή αγνξά απνξξόθεζε ην θύξην όγθν ησλ πσιήζεσλ ζε πνζνζηό ηεο ηάμεο ηνπ 80%, ελώ άιινη βαζηθνί εμαγσγηθνί πξννξηζκνί ήηαλ ε Ν. Ακεξηθή θαη νη ρώξεο ηεο αλαηνιηθήο Μεζνγείνπ. ηελ ειιεληθή αγνξά δηνρεηεύζεθαλ πεξί ηνπο ηόλνπο ελεξγνπνηεκέλνπ κπεληνλίηε ΠΔΡΛΗΣΖ ηνλ ηνκέα απηό δξαζηεξηνπνηείηαη ε εηαηξία ΠΔΡΛΗΣΔ ΑΗΓΑΗΟΤ Α.Δ. θαη ε S&B ΒΗΟΜΖΥΑΝΗΚΑ ΟΡΤΚΣΑ Α.Δ.. Δμνξύρηεθαλ πιένλ ησλ ηόλσλ νξπθηνύ από ηα κεηαιιεία ηεο Μήινπ θαη ηεο λεζίδαο Γπαιί ζηε Νίζπξν θαη από απηνύο παξήρζεζαλ πεξί ηνπο ηόλνπο θαηεξγαζκέλνπ πεξιίηε (εηθόλα 19). Από ην ζύλνιν ησλ εμαγσγώλ θαηεξγαζκέλνπ πεξιίηε, ην 59% θαηεπζύλζεθε ζε νηθνδνκηθέο εθαξκνγέο, ην 30% ζε γεσξγηθέο ρξήζεηο θαη ην 11% ζε ρξήζεηο βηνκεραληθέο όπσο δηεζεηηθά κέζα, κνλώζεηο θιπ. Σα απνζέκαηα αλέξρνληαη ζε 90 εθαηνκκύξηα m 3. Ζ ζύζηαζε ηνπ πεξιίηε σο ηειηθό πξντόλ δίλεηαη ζηνλ πίλαθα 11. Δηθόλα 19: Γείγκα ρεηξόο από Πεξιίηε 23

24 ΠΟΕΟΛΑΝΖ Πίλαθαο 11: Υεκηθή ζύζηαζε ηνπ πεξιίηε Οξείδια Ποζοζηά % SiO 2 73,2% Al 2 O 3 13,5% K 2 O 3,9% Na 2 O 3,35% Fe 2 O 3 1,2% CaO 0,65% MgO 0,3% H 2 O 3,9% Ζ παξαγσγή πνδνιάλεο (εηθόλα 20) ην 2004 έθηαζε ηνπο ηόλνπο θαη απνξξνθήζεθε ζην ζύλνιό ηεο από ηελ ειιεληθή ηζηκεληνβηνκεραλία. Σα ελεξγά ζήκεξα νξπρεία πνδνιάλεο βξίζθνληαη ζηελ Μήιν, όπνπ δξαζηεξηνπνηνύληαη νη εηαηξείεο ΛΑΒΑ Μ.Λ.Α.Δ. κε εηήζηα παξαγσγή ηόλνπο θαη ΗΝΣΔΡΜΠΔΣΟΝ ΓΟΜΗΚΑ ΤΛΗΚΑ Α.Δ. κε εηήζηα παξαγσγή ηόλνπο, ζηελ Κίκσιν θαη ζηε θύδξα ηνπ Ν. Πέιιαο. Αληηπξνζσπεπηηθή ρεκηθή ζύζηαζε ηεο πνδνιάλεο δίλεηαη ζηνλ πίλαθα 12 Δηθόλα 20: Γείγκα ρεηξόο ηεο Πνδνιάλεο Πίλαθαο 12: Υεκηθή ζύζηαζε ηεο πνδνιάλεο Οξείδια Ποζοζηά % SiO % Al 2 O % K 2 O 1-3% Na 2 O 2-3% Fe 2 O 3 3-6% CaO 2-6% MgO 1-3% TiO 2 0,2-0,6% 24

25 ΥΑΛΑΕΗΑ Ζ ΔΛ.ΒΗ.ΟΡ. Α.Δ. είλαη ε κνλαδηθή εηαηξία πνπ δξαζηεξηνπνηείηαη ζηελ εμόξπμε, επεμεξγαζία θαη εκπνξία ραιαδία (εηθόλα 21). Σα ππό εθκεηάιιεπζε θνηηάζκαηα βξίζθνληαη ζηνπο λνκνύο Θεζζαινλίθεο, Κηιθίο, Υαιθηδηθήο θαη Λάξηζαο ελώ ζύληνκα ε εηαηξία αλακέλεηαη λα μεθηλήζεη ηελ εθκεηάιιεπζε λέσλ θνηηαζκάησλ ζε πεξηνρέο ησλ λνκώλ Κνδάλεο θαη Σξηθάισλ. Δηθόλα 21: Γείγκα ρεηξόο Υαιαδία Σν 2004 παξήρζεζαλ θαη δηαηέζεθαλ ραιαδηαθά πξντόληα ηόλσλ, εθ ησλ νπνίσλ ηόλνη ζην εμσηεξηθό (Ηζξαήι) θαη ηόλνη ζηελ εζσηεξηθή αγνξά. ηελ ΔΛ.ΒΗ.ΟΡ. ιεηηνπξγεί από ην 1999 ε κνλάδα "αηξηηόξσλ", ζηελ νπνία αμηνπνηνύληαη ηα απνξξίκκαηα ησλ παιαηνηέξσλ εθκεηαιιεύζεσλ κε ηε κέζνδν ηεο πδξνηξηβήο, ελώ άξρηζε λα ιεηηνπξγεί θαη ε κνλάδα παξαγσγήο ππέξιεπηνπ ραιαδία (super fine quartz) γηα εηδηθέο ρξήζεηο. Πην ζπγθεθξηκέλα ν ραιαδίαο ρξεζηκνπνηείηαη ζηελ παινπξγία, ζηελ ειεθηξνληθή (εκηαγσγνί θιπ.), σο ιεηαληηθό κέζν, σο αδξαλέο πιηθό θ.α ΥΟΤΝΣΗΣΖ ηε παξαγσγή ρνπληίηε (εηθόλα 22) δξαζηεξηνπνηνύληαη δύν εηαηξίεο, ε εηαηξία MINELCO HELLAS A.M.E. ζνπεδηθώλ ζπκθεξόλησλ θαη ε εηαηξία ΛΔΤΚΑ ΟΡΤΚΣΑ Α.Δ. νιιαλδνειιεληθώλ ζπκθεξόλησλ. Σν πιηθό πνπ δηαηίζεηαη ζηελ αγνξά είλαη κίγκα 25

26 ρνπληίηε - πδξνκαγλεζίηε ζε πνζνζηό 60% θαη 40% αληίζηνηρα, κε θύξηεο ρξήζεηο σο πιεξσηηθό (filler) ζηα πνιπκεξή, σο επηβξαδπληηθό ππξόο (flame retardant), σο εθηαηηθό (extender) ηνπ TiO 2 ζηηο βηνκεραλίεο ρξσκάησλ θαη σο πιηθό επηθάιπςεο ζηελ ραξηνπνηία. Καη νη δύν εηαηξίεο εμνξύζζνπλ, επεμεξγάδνληαη θαη παξάγνπλ αξγό θαη ηειηθό πξντόλ, ην νπνίν, ζρεδόλ εμ νινθιήξνπ, εμάγνπλ. Δηθόλα 22: Γείγκα ρεηξόο Υνπληίηε Οη ζπλνιηθέο πσιήζεηο θαηά ην 2004 έθηαζαλ ηνπο ηόλνπο ζε αξγό πιηθό θαη ηνπο ηόλνπο ζε επεμεξγαζκέλν. 3.2 ΜΕΤΑΛΛΙΚΑ ΟΡΥΚΤΑ ΗΛΜΔΝΗΣΖ (ΣΗΣΑΝΗΟ) Κνηηάζκαηα Σi (εηθόλα 23) ζπλαληώληαη ζηνλ Έβξν θαη ηελ Γπηηθή Θξάθε. Σν ηηηάλην εκθαλίδεηαη κε ηελ κνξθή ηνπ ηικελίηε ή ηνπ ηηηαληνύρν καγλεηίηε. Σα θνηηάζκαηα εκθαλίδνληαη είηε σο δηάζπαξηνη ηδηόκνξθνη ή πιαθώδεηο θξύζηαιινη είηε σο θόθθνη ηικελίηε θαη ηηηαληνύρνπ καγλεηίηε εληόο άκκνπ. Σν πεξηβάιισλ πέηξσκα είλαη θάπνηνο ζρηζηόιηζνο (καξκαξπγηαθόο, ρισξηηηθόο,) ή ραιαδηαθή άκκνο. Ζ ζπγθέληξσζε ησλ θνηηαζκάησλ ζε ΣηΟ 2 είλαη 6-8%. Δηθόλα 23: Γείγκα ρεηξόο Ηικελίηε 26

27 3.2.2 ΜΑΓΓΑΝΗΟ ια ηα θνηηάζκαηα καγγαλίνπ (εηθόλα 24) βξίζθνληαη ζηελ Βόξεηα Διιάδα, θαη πην ζπγθεθξηκέλα ζηνλ Έβξν, Υαιθηδηθή, Γξάκα, Ρνδόπε, Αιεμαλδξνύπνιε, Θάζν, Κνδάλε θ.ά. Σα κεγαιύηεξα θνηηάζκαηα από απηά είλαη ηεο Γξάκαο θαη ηεο Κνδάλεο. Καη ζηηο δύν πεξηπηώζεηο ηα θνηηάζκαηα είλαη πδξνζεξκηθήο πξνέιεπζεο θαη έρνπλ ηε κνξθή θιεβώλ. Ζ παξαγέλεζε ζην θνίηαζκα ηεο Γξάκαο είλαη ππξνινπζίηεο, ξνδνρξσζίηεο θαη ζε ιηγόηεξε ζπγθέληξσζε ζηδεξνππξίηεο θαη γαιελίηεο. Αληίζεηα ην πεξηβάιισλ πέηξσκα ζην θνίηαζκα ηεο Κνδάλεο είλαη κάξκαξα θαη γλεύζηνη. Οη ζπγθεληξώζεηο ησλ νμεηδίσλ ζηελ Κνδάλε δίλνληαη ζηνλ πίλαθα 13. Δηθόλα 24: Γείγκα ρεηξόο Μαγγαλίνπ Πίλαθαο 13: Υεκηθή ζύζηαζε καγγαλίνπ Οξείδια Ποζοζηά % MnO 2 33,9 MnO 27,8 SiO 2 13,2 Fe 2 O 3 1,5 Al 2 O 3 3 CaO 6,3 S 0,44 Τγξαζία 0, ΜΔΗΚΣΑ ΘΔΗΟΤΥΑ ΜΔΣΑΛΛΔΤΜΑΣΑ ΜΟΛΤΒΓΟΤ ΑΡΓΤΡΟΤ-ΦΔΤΓΑΡΓΤΡΟΤ-ΑΡΔΝΗΚΟΤ Παξαγσγή κηθηώλ ζεηνύρσλ κεηαιιεπκάησλ έγηλε ην 2002 από ηελ TVX HELLAS (ε νπνία ηώξα αλήθεη ζηελ εηαηξία Διιεληθόο Υξπζόο Α.Δ.) ζηα κεηαιιεία Καζζάλδξαο, ζηελ πεξηνρή ηξαησλίθεο Υαιθηδηθήο. Σν θνίηαζκα βξίζθεηαη κέζα ζε 27

28 κάξκαξα θαη ζρηζηόιηζνπο κε ηελ δεκηνπξγία θιεβώλ θαη έρεη πδξνζεξκηθή πξνέιεπζε. Ζ παξαγσγή κεηαιιεύκαηνο αλήιζε ζηνπο ηόλνπο. Ζ θαηεξγαζία ηόλσλ κε δηαθνξηθή επίπιεπζε ζηηο εγθαηαζηάζεηο ηξαησλίνπ απέδσζε ηόλνπο γαιελίηε θαη ηόλνπο ζθαιεξίηε (εηθόλα 25). Από ην ιηκάλη ηνπ ηξαησλίνπ θνξηώζεθαλ ζε πινία ηόλνη εκπινπηηζκέλνπ γαιελίηε θαη ηόλνη εκπινπηηζκέλνπ ζθαιεξίηε πνπ πεξηείραλ ηόλνπο κνιύβδνπ, 66,61 ηόλνπο αξγύξνπ θαη ηόλνπο ςεπδαξγύξνπ αληίζηνηρα. Σν θνίηαζκα απηό ηαπηόρξνλα πεξηέρεη θαη πνζόηεηεο αξζελνππξίηε (αλ θαη ζηελ νπζία αιινηώλεη ηελ πνηόηεηα) από όπνπ παξαιακβάλνπκε ην αξζεληθό. Άιιεο πεξηνρέο πνπ ππάξρνπλ παξόκνηα κεηαιιεύκαηα είλαη ε Θάζνο, Λαύξην, έξξεο, Αιεμαλδξνύπνιε, Γξάκα θ.ά. Σα ζπλνιηθά απνζέκαηα αλέξρνληαη πεξίπνπ ζε 15 εθαηνκκύξηα ηόλνπο. Δπηγξακκαηηθά αλαθέξεηαη ε ζπγθέληξσζε δηαθόξσλ κεηαιιείσλ ζηνλ πίλαθα 14. Πίλαθαο 14: ύζηαζε ζηνηρείσλ ζηα κεηθηά ζεηνύρα κεηαιιεύκαηα Μεηαιιείν Κίξθεο Pb+Zn~6% Γξάκα Pb+Zn+Cu~5-6% Θάζνο Zn 19-40% Pb 1-26% Fe 2-5% BaSO % Υαιθηδηθή Pb 3.5% Zn 5.5% Λαύξην Pb+Zn 3-15% ΜΟΛΤΒΓΑΗΝΗΟ Σα θνηηάζκαηα κνιπβδαηλίνπ (εηθόλα 25) είλαη θιεβηθά θαη θαηά θύξην ιόγν βξίζθνληαη κέζα ζε γξαληηηθνύο όγθνπο. Σα θνηηάζκαηα απηά βξίζθνληαη ζηελ Βόξεηα Διιάδα θαη πην ζπγθεθξηκέλα ζηελ Ξάλζε, Γξάκα, Αμηνύπνιε, Κνδάλε, εθηόο από θάπνηα πνιύ κηθξά πνπ βξίζθνληαη ζην Λαύξην θαη ζηε Υίν. 28

29 Σν ζεκαληηθόηεξν θαη κεγαιύηεξν από απηά είλαη ην Κόληδα Νηεξέ ζηελ Αμηνύπνιε πνπ έρεη απνζέκαηα πεξίπνπ 70 ρηιηάδεο ηόλνπο θαη ε παξαγέλεζή ηνπ είλαη κνιπβδαίλην, θεξξνκνιπβδαηλίηεο θαη ζηδεξνππξίηεο. Δηθόλα 25: Γείγκα ρεηξόο Μνιπβδαηλίνπ ΗΓΖΡΟΝΗΚΔΛΗΟ (ΝΗΚΔΛΗΟ) Σα θνηηάζκαηα ληθειίνπ (εηθόλα 26) ρσξίδνληαη ζε δύν θαηεγνξίεο: ε πξώηε θαηεγνξία είλαη ζηελ πεξίπησζε πνπ ην ληθέιην είλαη κόλν ηνπ ρσξίο άιια ζηνηρεία νη ελώζεηο, ελώ ε δεύηεξε είλαη πνπ ην ληθέιην ζπλνδεύεηαη από ζηδεξνύρα νξπθηά (ζηδεξνκεηάιιεπκα). Ζ πξώηε θαηεγνξία, έρεη ηέζζεξα κόιηο θνηηάζκαηα θαη δελ είλαη πνιύ αμηόινγα. Βξίζθνληαη ζην Γνκνθό, Λακία θαη ζην Λαύξην. Σα θνηηάζκαηα εκθαλίδνληαη είηε σο πξντόλ ιαηεξηηηθήο απνζάζξσζεο, ρσξίο ζίδεξν, είηε ππό κνξθή ζεηνύρσλ νξπθηώλ ηνπ ληθειίνπ. ην θνίηαζκα ηεο Λακίαο ην πεξηβάιισλ πέηξσκα είλαη δηαβάζεο όπνπ εθεί ππάξρνπλ πνζόηεηεο Ni θαη Cu ζε κνξθή αθαλόληζησλ θιεβώλ. Ζ παξαγέλεζε είλαη καγλεηνππξίηεο, πεληιαδίηεο θαη ραιθνππξίηεο. Δηθόλα 26: Γείγκα ρεηξόο ηδεξνληθέιηνπ Ζ δεύηεξε θαηεγνξία έρεη πεξηζζόηεξα θαη ζεκαληηθόηεξα θνηηάζκαηα θαη βξίζθνληαη ζηε Λνθξίδα, Καζηνξηά, Βόξεηα Δύβνηα, θύξνο, Βνύξηλνο (Κνδάλε), Πηεξία, Πάξλεζα θ.ά. θαη ηα απνζέκαηα ηνπο είλαη πεξίπνπ 100 εθαηνκκύξηα ηόλνη. Σα θνηηάζκαηα πξνέξρνληαη από ιαηεξηηηθή απνζάζξσζε νθεηνιηζηθώλ πεηξσκάησλ πνπ 29

30 δηθαηνινγεί θαη ηελ ζηνηρεηαθή ηνπο ζύζηαζε (Ni, Fe, Cr, Co). Σν θπξηόηεξν από απηά είλαη ζηελ Λνθξίδα θαη ην εθκεηαιιεύεηαη ε Δηαηξία ΛΑΡΚΟ Α.Δ. Ζ παξαγσγή ληθειίνπ, από ηε ΛΑΡΚΟ Α.Δ., ην 2004 αλήιζε ζηνπο ηόλνπο, Πξέπεη λα ζεκεησζεί όηη ην επίπεδν ηεο παξαγσγήο ηεο ΛΑΡΚΟ αλαινγεί ζην 2-3% ηεο ζπλνιηθήο παξαγσγήο ησλ δπηηθώλ ρσξώλ, θαζηζηώληαο ηελ κία από ηηο κεγαιύηεξεο ηεο Δπξώπεο. Σν ζύλνιν ηεο παξαγσγήο εμάγεηαη ζηηο επξσπατθέο βηνκεραλίεο αλνμείδσηνπ ράιπβα. Ζ παξαγσγή ληθειηνύρνπ ζηδεξνκεηαιιεύκαηνο από ηα κεηαιιεία ηεο Δύβνηαο θαη ηνπ Αγ. Ησάλλε ήηαλ ηόλνπο θαη ηόλνπο αληίζηνηρα, ελώ από ην κεηαιιείν ηεο Καζηνξηάο ήηαλ ηόλνπο. πλερίζηεθε επίζεο ε ζεκαληηθνύ κεγέζνπο γεσηξεηηθή έξεπλα γηα λέα θνηηάζκαηα ζε δηάθνξεο πεξηνρέο ησλ λνκώλ Δπβνίαο, Βνησηίαο, Φζηώηηδαο, Καζηνξηάο θαη Κνδάλεο. Ζ ζύζηαζε ζηα κεηαιιεία Λνθξίδαο (ΛΑΡΚΟ) δίλεηαη ζην πίλαθα 15. Πίλαθαο 15: Υεκηθή ζύζηαζε ληθέιηνπ δεύηεξεο θαηεγνξίαο ηοισεία Λοκπίδα Fe 47,5-51,5% Ni 0,8-1% Cr 2 O 3 2% Al 2 O % SiO % ΗΓΖΡΟΜΔΣΑΛΛΔΤΜΑ Σν ζηδεξνκεηάιιεπκα (εηθόλα 27) θαηαηάζζεηαη ζε δύν κεγάιεο θαηεγνξίεο: ην ρξσκηνύρν (ή ζθιεξό) ζηδεξνκεηάιιεπκα θαη ην κε ρξσκηνύρν (ή καιαθό). Σν κε ρξσκηνύρν βξίζθεηαη ζε πδξνζεξκηθήο πξνειεύζεσο θιεβηθά θνηηάζκαηα πνπ αλαπηύζζνληαη κέζα ζε θξπζηαιινζρηζηώδεηο κάδεο, θαη πην ηδηαίηεξα ζε κάξκαξα ή ζρηζηόιηζνπο. Σέηνηεο εκθαλίζεηο ππάξρνπλ δηάζπαξηεο ζε όιε ηελ Διιάδα (π.ρ. Θάζν, 30

31 Καβάια, Γξάκα, Γξακκαηηθό Αηηηθήο, Γπηηθή Κξήηε, Υαιθηδηθή, Αγθίζηξη, Νόηηα Πεινπόλλεζνο θ.ά.). Ζ ζύζηαζε ηνπο ζε Fe πνηθίιεη αλάινγα κε ηελ εκθάληζε. Σα ελαπνκείλαληα απνζέκαηα είλαη πεξίπνπ εθαηνκκύξηα ηόλνη. Ο πίλαθαο 16 παξαζέηεη ηηο ζπζηάζεηο εκθαλίζεσλ από ηελ Καβάια, Γξάκα θαη Θάζν. Δηθόλα 27: Γείγκα ρεηξόο ηδεξνκεηαιιεύκαηνο Πίλαθαο 16: Υεκηθά αλάιπζε ηξηώλ πεξηνρώλ κε ζηδεξνκεηάιιεπκα ηοισεία Ομάδα Καβάλαρ Γπάμα (Πηγάδια) Θάζορ Fe 2 O % 20-30% 47-48% Zn % - - Pb % 0.1-2% - Mn % 1.8-2% CaO % SiO % Cu % Ba % S % ΗΓΖΡΟΠΤΡΗΣΖ Ο ζηδεξνππξίηεο (εηθόλα 28) αλ θαη ζπλαληηέηαη καδί κε ηα κεηθηά ζεηνύρα κεηαιιεύκαηα ιόγσ ηνπ ηξόπνπ γέλεζεο ηνπ εκθαλίδεηαη λα έρεη πάξα πνιιέο κνξθέο θαη πνιύ κεγάιε εμάπισζε ζρεδόλ ζε όιε ηελ Διιάδα. πλήζσο ν ηξόπνο γέλεζεο είλαη πδξνζεξκηθή δξαζηεξηόηεηα αιιά κπνξεί λα δεκηνπξγεζεί θαη κε ηδεκαηνγελή ή νξζνκαγκαηηθή δξαζηεξηόηεηα αιιά θαη κε άιινπο ηξόπνπο. Σέηνηα θνηηάζκαηα ππάξρνπλ ζηνλ Έβξν, Ξάλζε, Γξάκα, έξξεο, Καβάια, Υαιθηδηθή θαη γεληθά ζηελ Βόξεηα Διιάδα αιιά θαη Λάξηζα, Δύβνηα, Δξκηόλε, θύξνο, Μεζζελία θ.ά. 31

32 Σν κεγαιύηεξν θνίηαζκα ηνπ ζηδεξνππξίηε απνηειεί ην Μαληέκ-Λάθθνπ θαη εξβαιηέ ζηελ Υαιθηδηθή θαη ην εθκεηαιιεύεηαη ε εηαηξία Διιεληθόο Υξπζόο Α.Δ.. Δίλαη πδξνζεξκηθήο πξνειεύζεσο θαη βξίζθεηαη κέζα ζε γξαλνδηνξίηε. Δθκεηαιιεπόηαλ κέρξη ην 1960 όπνπ παξήρζεζαλ 7 εθαηνκκύξηα ηόλνη. ήκεξα ππάξρνπλ απνζέκαηα 2 εθαηνκκπξίσλ ηόλσλ. Δηθόλα 28: Γείγκα ρεηξόο ηδεξνππξίηε Γεύηεξν κεγαιύηεξν θνίηαζκα είλαη απηό ηεο Δξκηνλίδνο. Σν θνίηαζκα είλαη θιεβηθό εληόο αξγηιηθώλ ζρηζηόιηζσλ. Δπίζεο ππήξραλ ελεξγά κεηαιιεία έσο ην 1960 όπνπ παξήρζεζαλ 700 ρηιηάδεο ηόλνη ραιθνύρνπ ζηδεξνππξίηε. Ζ εηήζηα παξαγσγή ήηαλ 25 ρηιηάδεο ηόλνη. Υεκηθέο αλαιύζεηο ζηδεξνππξίηε θαίλνληαη ζηνλ πίλαθα 17. Πίλαθαο 17: Υεκηθή αλάιπζε ζηδεξνππξίηε θνηηάζκαηνο Δξκηνλίδνο ηοισεία Μεηάλλεςμα Καπακαζίος Μεηάλλεςμα Ρόπος S 40.85% 38.4% Fe 37.75% 35.6% Cu 0.78% 2.87% Se + Ta 28 gr/t 18 gr/t Ag 6 gr/t 20 gr/t Au 0.2 gr/t 0.4 gr/t ΜΤΡΗΓΑ Ζ ζκύξηδα (εηθόλα 29) είλαη έλα πέηξσκα πνπ δεκηνπξγείηαη από ηελ κεηακόξθσζε βσμηηηθώλ όγθσλ. πλήζσο έρεη θαθνεηδήο κνξθή θαη βξίζθεηαη εληόο καξκάξσλ. Σν κεγαιύηεξν θνίηαζκα βξίζθεηαη ζηελ Νάμν αλ θαη κηθξόηεξα ππάξρνπλ ζηα λεζηά Πάξνο θαη άκνο. Ζ θύξηα παξαγέλεζε είλαη θνξνύλδην, καγλεηίηεο θαη αηκαηίηεο. Σα απνζέκαηα είλαη ηεο ηάμεσο ησλ εθαηνκκπξίσλ ηόλσλ. 32

33 Δηθόλα 29: Γείγκα ρεηξόο ηεο κύξηδαο ΥΑΛΚΟ Σα θνηηάζκαηα ηνπ ραιθνύ (εηθόλα 30) ρσξίδνληαη ζε δύν θαηεγνξίεο ηα νξζνκαγκαηηθά θαη ηα πδξνζεξκηθά. Σα νξζνκαγκαηηθα ηώξα ρσξίδνληαη ζε δύν άιιεο θαηεγνξίεο αλάινγα κε ην εάλ βξηζθόκαζηε ζε ζηεξηά ή ζάιαζζα. Δηθόλα 30: Γείγκα ρεηξόο Υαιθνύ Σα νξζνκαγκαηηθά εμαξηώληαη από εθαηζηεηαθή δξάζε όπσο ζηηο θνπξηέο Υαιθηδηθήο όπνπ ην θνίηαζκα είλαη ζπγγελεηηθό κε ηνλ ηξαρείηε θαη βξίζθεηαη ζε δηαζπνξά. Σα απνζέκαηα είλαη 2 εθαηνκκύξηα ηόλνη θαη ε ζύζηαζή ηνπ θαίλεηαη ζηνλ πίλαθα 18. Πίλαθαο 18: ύζηαζε θνηηάζκαηνο ζθνπξηώλ ηοισεία Ποζοζηά Cu 1-12% Au 2-3 gr/t Ag 4-5 gr/t Σα νξζνκαγκαηηθά νθείινληαη ζε ππνζαιάζζηα έθρπζε νθηνιίζσλ πνπ είλαη ζπγγελεηηθό ηνπ δηαβάζε θαη έρεη ηελ κνξθή εμσκαγκαηηθώλ εθθξηκάησλ. Έλα ηέηνην θνίηαζκα είλαη απηό πνπ βξίζθεηαη ζηελ Δξκηόλε. 33

34 Σέινο ηα πδξνζεξκηθά θνηηάζκαηα είλαη θιεβηθήο κνξθήο θαη θηινμελνύληαη ζε πνηθίια πεηξώκαηα. Δπεηδή ζπλδένληαη άκεζα ή έκκεζα κε πινπησλίηεο, νθηόιηζνπο ή αθόκα θαη εθαηζηίηεο απηή ε θαηεγνξία θπξηαξρεί ζηα θνηηάζκαηα ηεο Διιάδνο. Σέηνηα θνηηάζκαηα απαληνύλ ζηελ Βόξεηα Διιάδα θαζώο επίζεο ζηε Θεζζαιία, Δύβνηα θαη Κξήηε ΥΡΤΟ Σα θνηηάζκαηα ρξπζνύ ρσξίδνληαη ζε δύν θαηεγνξίεο ηνλ πξσηνγελή ρξπζό ή ηνλ δεπηεξνγελή. Ζ πξώηε θαηεγνξία έρεη ηε κνξθή ή απηνθπή ρξπζνύ (εηθόλα 31), ή ελώζεσλ ηνπ (ηειινπξίδηα), ή κέζα ζε γαιελίηε, ραιθνππξίηε, ζηδεξνππξίηε θαη αξζελνππξίηε. Ζ δεύηεξε θαηεγνξία εκθαλίδεηαη είηε σο απηνθπήο ρξπζόο (κέζα ζε θιαζηηθά ηδήκαηα Οιηγνθαηληθήο ειηθίαο) είηε σο δηεζπαξκέλνο ζηα πνηάκηα (ν ρξπζόο είλαη ζε δηαζπνξά ζε πνηάκηεο πξνζρώζεηο). Κνηηάζκαηα ρξπζνύ ππάξρνπλ ζηελ Υαιθηδηθή, Γξάκα, Καβάια, έξξεο, Παγγαίν θ.ά. Τπάξρνπλ ηξεηο εηαηξίεο πνπ εθκεηαιιεύνληαη ηνλ ειιεληθό ρξπζό ε ΔΛΛΖΝΗΚΟ ΥΡΤΟ, ΜΔΣΑΛΛΔΤΣΗΚΖ ΘΡΑΚΖ Α.Δ. θαη ΥΡΤΧΡΤΥΔΗΑ ΘΡΑΚΖ Α.Δ. Δηθόλα 31: Γείγκα ρεηξόο Υξπζνύ ζνλ αθνξά ηελ εηαηξεία ΔΛΛΖΝΗΚΟ ΥΡΤΟ αλακέλεηαη λα επαλαιεηηνπξγήζνπλ ηα Μεηαιιεία Υαιθηδηθήο, κεηά ηελ έγθξηζε ησλ απαηηνύκελσλ κειεηώλ θαη ηελ έθδνζε άδεηαο ιεηηνπξγίαο. ε πξώηε θάζε ζα αξρίζνπλ νη εξγαζίεο εμόξπμεο ζηηο «Μαύξεο Πέηξεο» κε παξαγσγή κεηθηώλ ζεηνύρσλ θαη ζηε δεύηεξε θάζε ζα αξρίζεη ε εθπόλεζε κειεηώλ γηα ηε δεκηνπξγία εξγνζηαζίνπ ρξπζνύ ζηελ Οιπκπηάδα. 34

35 Ζ ΜΔΣΑΛΛΔΤΣΗΚΖ ΘΡΑΚΖ Α.Δ. βξίζθεηαη ζηελ θάζε έγθξηζεο ησλ πεξηβαιινληηθώλ όξσλ ηνπ έξγνπ ηεο πεξηνρήο απώλ ηνπ Ννκνύ Ρνδόπεο. Πηζηεύεηαη όηη ζύληνκα ζα απνηειέζεη ην πξώην έξγν παξαγσγήο ρξπζνύ ζηελ λεώηεξε ειιεληθή ηζηνξία. Ζ επεμεξγαζία ηνπ κεηαιιεύκαηνο ζα γίλεη κε ηηο κεζόδνπο ηνπ βαξπκεηξηθνύ δηαρσξηζκνύ θαη ηεο επίπιεπζεο, ρσξίο ηε ρξήζε θπαλίνπ. Οη πεξηερόκελεο κεηαιιηθέο αμίεο ζηα ηειηθά πξντόληα αλέξρνληαη ζε 15,9 ηόλνπο ρξπζνύ, 7,3 ηόλνπο αξγύξνπ θαη ηόλνη ραιθνύ. Ζ εηαηξεία ΥΡΤΧΡΤΥΔΗΑ ΘΡΑΚΖ Α.Δ. πξόθεηηαη λα αλαπηύμεη ην έξγν ρξπζνύ ζηελ πεξηνρή Πεξάκαηνο πνπ βξίζθεηαη ζηα όξηα ησλ λνκώλ Ρνδόπεο θαη Έβξνπ. Σν θνίηαζκα είλαη νμεηδσκέλν κεηάιιεπκα επηζεξκηθνύ ρξπζνύ ζπλνιηθνύ απνζέκαηνο 42,4 ηόλσλ. Ζ εηαηξεία έρεη σο ζήκεξα επελδύζεη πεξίπνπ 250 εθαηνκκύξηα. επξώ ζε θνηηαζκαηνινγηθή έξεπλα θαη εθπόλεζε κειεηώλ αδεηνδόηεζεο ηνπ έξγνπ. Γηα ην έξγν απηό πξόθεηηαη λα εθαξκνζηνύλ νη πςειόηεξεο δηεζλώο πξνδηαγξαθέο ζρεδηαζκνύ θαη ιεηηνπξγίαο γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο ΥΡΧΜΗΣΖ Σα θνηηάζκαηα ρξσκίηε πξσηνγελώο είλαη νξζνκαγκαηηθήο πξνέιεπζεο ππό κνξθή καγκαηηθώλ εθθξηκάησλ κέζα ζην κεηξηθό πέηξσκα δειαδή θάπνηνπ πεξηδνηίηε όπσο δνπλίηεο ή ζεξπεληίλεο. Γεπηεξνγελώο έρνπλ ηδεκαηνγελή πξνέιεπζε από ηελ δηάβξσζε ηνπ κεηξηθνύ πεηξώκαηνο. Ο ρξσκίηεο δηαθξίλεηαη ζε ππξίκαρν θαη κεηαιινπξγηθό αλάινγα κε ην κόξην ηνπ ζπηλειίνπ. Οη δηαθνξέο ηνπ θαίλνληαη ζηνλ παξαθάησ πίλαθα. 35

36 Πίλαθαο 19: Γηαθνξέο ρξσκίηε Ππξίκαρνο ρξσκίηεο Μεηαιινπξγηθόο ρξσκίηεο Πεξηζζόηεξν Al Cu/Fe>2.5 Σνλ ζπλαληάκε Θεζζαιία Υσξίο Al Cu/Fe~3 Σνλ ζπλαληάκε Μαθεδνλία Σα ζπλνιηθά απνζέκαηα είλαη πεξίπνπ 2 εθαηνκκύξηα ηόλνη θαη ηα θνηηάζκαηα βξίζθνληαη ζηνλ Έβξν, έξξεο, Ρνδόπε, Θεζζαινλίθε, Υαιθηδηθή, Καηεξίλε, Κνδάλε, Καζηνξηά θ.ά. Σν ζεκαληηθόηεξν θνίηαζκα είλαη ην ζύκπιεγκα θνηηαζκάησλ ηνπ Βνύξηλνπ (Κνδάλε) πνπ απνηειείηαη από 300 θνηηάζκαηα θαη απνηειεί ην 80% ηνπ ειιεληθνύ ρξσκίηε. ιν ην ζύκπιεγκα βξίζθεηαη εληόο ηνπ πεξηδνηίηε θαη ηνπ νθηνιηζηθνύ ζπκπιέγκαηνο. Δίλαη ρξσκίηεο κεηαιινπξγηθνύ ηύπνπ θαη εκθαλίδεηαη είηε σο ζπκπαγέο κεηάιιεπκα είηε σο δηάζπαξηνο είηε σο ηύπνο ιενπαξδάιεσο. Πεξηέρεη κηα κέζε ηηκή 46-54% Cr 2 O 3 θαη ν ιόγνο Cu/Fe είλαη πεξίπνπ 3-3,2. Σα απνζέκαηα ηνπ Βνύξηλνπ είλαη πεξίπνπ 1,6 εθαηνκκύξηα ηόλνη. 4 ΚΑΣΑΝΟΜΖ ΣΟΝ ΔΛΛΖΝΗΚΟ ΥΧΡΟ Ζ θαηαλνκή ζηνλ ειιεληθό ησλ θνηηαζκάησλ μεθηλώληαο από ηνλ Βνξξά είλαη ε παξαθάησ. Καηαξράο ζπλαληάκε ζηελ Θξάθε θαη πην ζπγθεθξηκέλα ζηνλ λνκό Έβξνπ ηα θνηηάζκαηα ηικελίηε. Πξνρσξώληαο πξνο ηα δπηηθά έρνπκε ζηελ Ρνδόπε ρξπζό, αληηκόλην θαη βνιθξάκην, ελώ ζηελ Καβάια κνιπβδαίλην θαη ζηελ Γξάκα ζηδεξνκεηάιιεπκα. πλερίδνληαο ζηε Μαθεδνλία θαη πην ζπγθεθξηκέλα ζηελ Υαιθηδηθή ηα θνηηάζκαηα ρξπζνύ, ραιθνύ, ζηδεξνππξίηε θαη ηα ζεηνύρα κεηαιιεύκαηα κνιύβδνπαξγύξνπ-ςεπδαξγύξνπ. Αθόκα ζηελ πεξηνρή ηεο Υαιθηδηθήο ππάξρνπλ θνηηάζκαηα ιεπθόιηζνπ, όπσο επίζεο θαη αλζξαθηθνύ αζβεζηίνπ θαη ηάιθε. Πξνρσξώληαο ιίγν πην βόξεηα αιιά ρσξίο λα κεηαθηλεζνύκε από ηε Μαθεδνλία ζην όξνο Βεξηίζθν ππάξρνπλ θνηηάζκαηα αζηξίσλ θαη ραιαδία. ηελ πεξηνρή ηεο Κνδάλεο θαη Γξεβελώλ ππάξρνπλ κεηαιιεία αηηαπνπιγίηε όπσο θαη ακίαληνπ, ρξσκίηε θαη καγγαλίνπ θαζώο θαη ην 36

37 θνίηαζκα ραιαδία ζηε Λάξηζα. Σαπηόρξνλα δίπια από ηελ Κνδάλε ππάξρεη ζηελ Πηνιεκατδα ην κεγαιύηεξν ιηγλεηηθό θέληξν ηεο Διιάδνο. Αθόκα πην λόηηα, ζηελ πεξηνρή ηεο Βνησηίαο, ππάξρνπλ θνηηάζκαηα Νηθειίνπ θαζώο θαη βσμίηε. Κνηηάζκαηα ληθειίνπ ππάξρνπλ θαη ζηελ Δύβνηα όπσο επίζεο θαη θνηηάζκαηα ιεπθόιηζνπ κε ππξίκαρεο κάδεο. ηελ Πεινπόλλεζν ππάξρεη ην ιηγλεηηθό θέληξν Μεγαιόπνιεο. Γπηηθά ζην Ηόλην Πέιαγνο, θαη πην ζπγθεθξηκέλα ζηελ Κεθαινληά ππάξρεη έλα κεηαιιείν ηάιθε ελώ ζηε Εάθπλζν ζπλαληάκε γύςν. Αληηζέησο εάλ κεηαθεξζνύκε ζην Αηγαίν Πέιαγνο ζηελ Μήιν ππάξρνπλ κεηαιιεία θανιίλε, κπεηνλίηε, πεξιίηε, θαη πνδνιάλε. Σελ πνδνιάλε θαη ηνλ κπεηνλίηε ηα βξίζθνπκε αθόκα θαη ζηελ Κίκσιν ελώ ηνλ πεξιίηε θαη ηελ θίζζεξηο ηα βξίζθνπκε ζηελ Νίζπξν (λεζίδα Γπαιί). Σέινο ζηελ Κξήηε ππάξρεη ην θύξην θνίηαζκα γύςνπ. Απηό πνπ είλαη αμηνζεκείσην είλαη όηη ζε πνιιά ζεκεία ηεο Διιάδνο ζπλαληάκε ιαηνκεία καξκάξνπ όπσο ζηνλ Γηόλπζν, Γηάλλελα, Υαιθηδηθή ύξν θ.α. ια απηά θαίλνληαη ζηνλ παξαθάησ ράξηε. 37

38 ηδεξνκεηάιιεπκα Υξπζόο, αληηκόλην, βνιθξάκην Μαγγάλην, ρξσκίηεο Άζηξηνη, ραιαδία ο Μνιπβδαίλην Σηηάλην Ακίαληνο, αηηαπνπιγίηεο Λεπθόιηζνο, ηάιθεο Θεηνύρα κεηαι, Pb, As, Ag, Zn, ζηδεξνππξίηεο, ρξπζνο, ραιθόο ηδεξνληθέιην Λεπθόιηζνο, ππξίκαρεο κάδεο Αινπκίλην, βσμίηεο Βαξίηεο, ζείν, θανιίλεο Κίζζεξηο, πεξιίηεο Ληγλήηεο Μπεηνλίηεο, πνδνιάλε Γύςνο 5 ΤΜΠΔΡΑΜΑ Δηθόλα 32: Υάξηεο πνπ καο δείρλεη ηελ θαηαλνκή ζηνλ ειιεληθό ρώξν ην παξαπάλσ ζύγγξακκα γίλεηαη κηα πξώηε πξνζπάζεηα θαηαγξαθήο, ηαμηλόκεζεο θαη θαηαλνκήο ησλ νξπρείσλ-κεηαιιείσλ ζηελ Διιάδα, θάηη πνπ παξόκνηό ηνπ δελ ππάξρεη κέρξη ζήκεξα. Βέβαηα πξέπεη λα ιάβνπκε ππ` όςηλ όηη ηα δεδνκέλα αιιάδνπλ ζε θαζεκεξηλή βάζε γηα απηό θαη κπνξεί λα κελ ππάξρεη απόιπηε αθξίβεηα ζηε βάζε δεδνκέλσλ καο. 38

39 6 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ 1. Αλ. Γξακκαηηθόπνπινο (2005). Δθαξκνγέο ηεο θνηηαζκαηνινγίαο ζηε βηνκεραλία θαη ζην πεξηβάιινλ. Δθδόζεηο Παλεπηζηήκηνπ Παηξώλ. 2. Αλ. Γξακκαηηθόπνπινο (2004). εκεηώζεηο θνηηαζκαηνινγίαο Η. Δθδόζεηο Παλεπηζηήκηνπ Παηξώλ. 3. Κσλ. Υαηδεπαλαγηώηνπ (2002). Πεηξνγξαθία ηδεκαηνγελώλ θαη κεηακνξθσκέλσλ πεηξσκάησλ. Δθδόζεηο Παλεπηζηήκηνπ Παηξώλ. 4. Δπεμεγεκαηηθό ηεύρνο ηνπ κεηαιινγελεηηθνύ ράξηε ηεο Διιάδνο (1965). Δθδόζεηο Η.Γ.Μ.Δ

40 7 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ Πίλαθαο 20: πλνπηηθόο πίλαθαο κεηαιιηθώλ νξπθηώλ 40

41 Πίλαθαο 21: πλνπηηθόο πίλαθαο βηνκεραληθώλ νξπθηώλ 41

42 Πίλαθαο 22: πλνπηηθόο πίλαθαο βηνκεραληθώλ νξπθηώλ κε ηηο ζπζηάζεηο ηνπο 42