Ανα πτυξη Μεθο δων και Εφαρμογων για την Άμεςη και Αςφαλη Αποκατα ςταςη Μολυςμε νου Συςτη ματοσ

Transcript

1 Αριθμόσ Διπλωματικήσ Εργαςίασ: Ανα πτυξη Μεθο δων και Εφαρμογων για την Άμεςη και Αςφαλη Αποκατα ςταςη Μολυςμε νου Συςτη ματοσ Φοιτητός: Δημητρύου Δημότρης -Αλϋξανδρος Επιβλϋπων: κ.δημότριος Σερπϊνος Περύληψη κοπόσ αυτισ τθσ διπλωματικισ είναι θ ζρευνα και ανάπτυξθ ενόσ ςυςτιματοσ ανάκτθςθσ μολυςμζνων ςυςτθμάτων. Αρχικά, γίνεται μια αναςκόπθςθ των ςφαλμάτων των οποίων ζγκειται ςτθν χριςθ ενόσ υπολογιςτι και τα διάφορα ςενάρια τα οποία αναπτφςςονται ςτθν περίπτωςθ που υπάρχει κάποιο πρόβλθμα. τθ ςυνζχεια, αναπτφςςονται μζκοδοι και διάφορεσ εφαρμογζσ ςτα πλαίςια ενόσ υπολογιςτι διακομιςτι, ο οποίοσ αναλαμβάνει τθν ιδιότθτα τθσ ανάκτθςθσ όλων των υπολογιςτϊν που ζχουν μολυνκεί είτε υποςτεί βλάβθ ςτο υποδίκτυο του. Η βαςικι εφαρμογι ςτθν οποία υλοποιείται το ςυγκεκριμζνο ςφςτθμα είναι θ ιδιότθτα που ζχουν όλοι οι καινοφργιοι υπολογιςτζσ, να μποροφν να ξεκινιςουν το λειτουργικό τουσ ςφςτθμα μζςω δικτφου. Η διαχείριςθ του ςυςτιματοσ γίνεται μζςω ενόσ απλοφ φυλλομετρθτι από τθν πλευρά του «χαλαςμζνου» υπολογιςτι. Αφοφ δοκοφν οι απαραίτθτεσ ρυκμίςεισ για τθν ανάκτθςθ του ςυςτιματοσ, γίνεται επανεκκίνθςθ και ξεκινάει το ςφςτθμα υπό το νζο λειτουργικό το οποίο παρζχεται από τον διακομιςτι. Πλατφόρμα υλοποίθςθσ του διακομιςτι είναι το λειτουργικό ςφςτθμα Windows 2008 Server R2 x64 και θ ιςτοςελίδα που παρζχει τθν λειτουργία για ανάκτθςθ δεδομζνων ζχει υλοποιθκεί ςτθν γλϊςςα PHP(Preprocessor Hypertext Language) και MySQL. Η υλοποίθςθ του διακομιςτι γίνεται μζςω των υπθρεςιϊν τθσ Microsoft και ςυγκεκριμζνα - για να υλοποιθκεί το κομμάτι τθσ εκκίνθςθσ από το δίκτυο χρθςιμοποιοφνται τα Windows Deployment Services μαηί με το πρωτόκολλο TFTP (Trivial File Transfer Protocol) για τθ μεταφορά των δεδομζνων των εικόνων λειτουργικϊν ςυςτθμάτων. H ιςτοςελίδα που χρθςιμοποιείται ςτον διακομιςτι ρυκμίςτθκε να τρζχει από τον διακομιςτι Apache. το τελευταίο κεφάλαιο παρουςιάηονται ςυμπεράςματα και παρατθριςεισ από τθν όλθ εφαρμογι του ςυςτιματοσ, κακϊσ και προτείνονται λφςεισ για τθν περεταίρω επζκταςθ του ςυςτιματοσ ςε ζνα πιο ευρφ φάςμα, ξεφεφγοντασ από το υποδίκτυο ςτο οποίο ζγινε θ παρακάτω υλοποίθςθ. 1

2 Περιεχόμενα Κεφάλαιο Ειςαγωγι... 5 Κατθγοριοποίθςθ ςφαλμάτων υπολογιςτϊν Vulnerabilities, τρωτά ςθμεία ενόσ υπολογιςτι Computer Viruses... 6 Φυςικι Καταςτροφι και Ανκρϊπινοσ Παράγοντασ Είδθ κακόβουλου λογιςμικοφ Κεφάλαιο Σεχνικζσ αντιμετϊπιςθσ επικζςεων Σεχνικζσ αποκατάςταςθσ δεδομζνων και ςυςτθμάτων Data Replication and Volume Replication...12 RAID...13 Format Δίςκων...15 Διαγραφι Αρχείων ε κλθροφσ Δίςκουσ...15 Data Recovery Ανάκτθςθ Δεδομζνων...15 Ανάκτθςθ δεδομζνων που απλά ζχουν διαγραφεί από το ςφςτθμα αρχείων Ανάκτθςθ δεδομζνων από κατεςτραμμζνουσ τομείσ ι από κατεςτραμμζνεσ κατατμιςεισ δίςκων..17 υςτιματα αρχείων με αυξθμζνθ αςφάλεια...18 Versioning File System (VFS)...19 Computer Forensics...19 Εναλλακτικζσ τεχνικζσ προςταςίασ ςυςτιματοσ Πρόλθψθ Επικζςεων...20 Κρυπτογράφθςθ δεδομζνων...20 Η λφςθ του Booting, και του Live-CD...21 Booting μζςω CD/Flash Drive...21 Mounting Physical Drive...21 Live-CD...21 Network Boot...22 Τλοποιθμζνα ςυςτιματα προςταςίασ μζχρι ςιμερα Windows Backup...22 Symantec Ghost Solution Suite...23 Acronis True Image Backup...24 Κεφάλαιο Παρουςίαςθ υλοποίθςθσ ςυςτιματοσ Network Boot

3 Web Interface...25 Server Interface...29 Windows Server 2008 R2 x Windows Deployment Services (WDS)...29 Preboot execution Environment (PXE)...30 Trivial File Transfer Protocol (TFTP)...30 Dynamic Host Configuration Protocol (DHCP)...31 Windows, Apache, MySQL, PHP (WAMP)...31 Hyper-V...31 Τλοποίθςθ του Server και αρχικοποίθςθ του λειτουργικοφ ςυςτιματοσ Εγκατάςταςθ...35 Παραμετροποίθςθ...35 Διαςφνδεςθ Internet...35 Εγκατάςταςθ του DHCP server, και του υποδικτφου του ςυςτιματοσ Internet Connection Sharing (ICS)...37 Address Scopes...37 Subnets...38 Routers...38 Δοκιμι και ρφκμιςθ τθσ υπθρεςίασ Windows Deployment Services...38 Λειτουργία του Windows Deployment Services...40 Δοκιμι και ρφκμιςθ τθσ υπθρεςίασ διακομιςτι ιςτοςελίδασ Apache Wamp Web Server Apache...43 Hypertext Preprocessor (PHP)...44 MySQL...45 PhpMyAdmin...45 Ενεργοποίθςθ του ςυςτιματοσ διαχείριςθσ ονομάτων ςτο υποδίκτυο (DNS) μζςω του Active Directory Domain Services Domain Name System (DNS)...45 Active Directory Domain Service...47 Εγκατάςταςθ του πακζτου ςχεδιαςμοφ δυναμικϊν ιςτοςελίδων Drupal Content Management System...48 Drupal Content Management System...48 Blocks...50 Menus...51 Themes

4 Drupal Modules...51 Εγκατάςταςθ τθσ βάςθσ δεδομζνων τθσ ιςτοςελίδασ Επεξιγθςθ δθμιουργίασ επιπρόςκετων λειτουργιϊν (modules) ςτο περιβάλλον Drupal WDS Connection Module...58 Permissions Problem (Πρόβλθμα Αδειϊν)...60 Εγκατάςταςθ και ρφκμιςθ του ρόλου Hyper-V Virtual Machine...60 Virtual Network Manager...62 Κεφάλαιο Δοκιμι του ςυςτιματοσ ςτα πλαίςια ενόσ υποδικτφου υμπεράςματα παρατθριςεισ Βιβλιογραφία...66 Παράρτθμα

5 Κεφϊλαιο 1 Ειςαγωγό τθν παροφςα χρονικι ςτιγμι, θ ιδιότθτα να μποροφμε ανά πάςα ςτιγμι να είμαςτε ςίγουροι ότι το ςφςτθμά μασ τρζχει με αςφάλεια είναι εξαιρετικισ ςθμαςίασ. Ο παγκόςμιοσ ιςτόσ αλλά και θ πλθκϊρα ανκρϊπινου δυναμικοφ που κατακλφηει τον τομζα των υπολογιςτϊν ζχει δθμιουργιςει ζνα τεράςτιο εφροσ νζων κακόβουλων εφαρμογϊν. Η πρόοδοσ του διαδικτφου και οι γριγορεσ ταχφτθτεσ διαμεταγωγισ που εφαρμόςτθκαν τα τελευταία χρόνια ζχουν καταςτιςει το διαδίκτυο μθ αςφαλζσ. Κάκε μζρα νζα είδθ ιϊν και κακοικθ λογιςμικοφ δθμιουργοφνται και κάκε υπολογιςτισ προςβάλλεται από ζνα νζο είδοσ ιϊν. Οπότε ζγκειται το ερϊτθμα, αν μπορεί να υπάρξει αςφάλεια ςτο ςφςτθμα, ακόμα και αν ζχει υποςτεί κάποια βλάβθ, είτε ςτο επίπεδο λογιςμικοφ είτε ςτο επίπεδο υλικοφ. Λόγω αυτισ τθσ ανάπτυξθσ ςτο επίπεδο του κακοικθ λογιςμικοφ, δεν γίνεται να είναι κάποιοσ ςίγουροσ για τίποτα, ακόμα και για τθν διαγραφι των δεδομζνων. Παρακάτω παρουςιάηεται μια καταγραφι των «επικζςεων» που μπορεί να δεχτεί τθν ςιμερον θμζρα ζνα ςφςτθμα, και αναλφεται θ ανάπτυξθ ενόσ πρότυπου ςυςτιματοσ το οποίο καταφζρνει με αςφάλεια να επαναφζρει ςτθν προθγοφμενθ κατάςταςθ ζνα ςφςτθμα το οποίο ζχει υποςτεί επίκεςθ ι/και βλάβθ. Αυτό επιτυγχάνεται ςυνδυάηοντασ τθν υλοποίθςθ ιςτοςελίδων και τθν ιδιότθτα network booting των υπολογιςτϊν. Κατηγοριοπούηςη ςφαλμϊτων υπολογιςτών. Τπάρχουν πολλϊν ειδϊν ςφαλμάτων που μποροφν να καταλιξουν ςτθν κατάρρευςθ ι και ακόμα ςτθν υποκλοπι δεδομζνων ενόσ ςυςτιματοσ υπολογιςτϊν. Από τθν μαηικι εμφάνιςθ των υπολογιςτικϊν ςυςτθμάτων ςτον μζςο χριςτθ και ςτθν ςυνζχεια από τθν ζξαρςθ του internet εμφανίςτθκαν πολλϊν ειδϊν επικζςεισ ςτο κοινό υπολογιςτικό ςφςτθμα με διαφορετικζσ μορφζσ, είτε με τθν χριςθ κάποιου κϊδικα ςτον επιτικζμενο ςφςτθμα είτε χρθςιμοποιϊντασ διάφορα exploits ςτο λειτουργικό του ςυςτιματοσ. Vulnerabilities, τρωτϊ ςημεύα ενόσ υπολογιςτό. 1. Exploits είναι διάφορα κομμάτια κϊδικα, είτε δεδομζνων τα οποία μπορεί να χρθςιμοποιιςει ο επιτικζμενοσ χριςτθσ για να καταφζρει να ειςχωριςει ςτο ςφςτθμα. υνικωσ τα exploits οφείλονται ςε διάφορα bugs ι glitches ςτο λειτουργικό ςφςτθμα του επιτικζμενου. Σο πιο ςφνθκεσ είναι διάφορα exploits τα οποία προκφπτουν από τθν χριςθ διάφορων δεδομζνων ενόσ ςυςτιματοσ (π.χ. ενόσ αρχείου μουςικισ). Αξίηει να ςθμειωκεί ότι τα exploits χρθςιμoποιοφνται κατά κόρον ςε διάφορα Trojan horses και viruses. Ο όροσ exploit ςυνικωσ χρθςιμοποιείται για κομμάτια κϊδικα που ζχουν τθν παραπάνω ςυμπεριφορά τα οποία ζχουν ιδθ ανακαλυφκεί. 2. Eavesdropping είναι θ κεμιτι παρακολοφκθςθ ςυνομιλιϊν μεταξφ δφο ςυνδεδεμζνων hosts ςε ζνα δίκτυο για τθν απόςπαςθ πλθροφοριϊν που μποροφν να χρθςιμοποιθκοφν για τθν επικείμενθ επίκεςθ που πρόκειται να δεχτεί το ςφςτθμα, είτε για τθν υποκλοπι των ςυγκεκριμζνων δεδομζνων. Ακόμα και ςε ζνα κλειςτό τελείωσ ςφςτθμα ζχει βρεκεί τρόποσ να γίνει αποτελεςματικι υποκλοπι δεδομζνων απλά παρακολουκϊντασ τα αχνά θλεκτρομαγνθτικά κφματα μεταξφ του hardware των ςυςτθμάτων.*tempest, Carnivore] 3. Social Engineering and Human Error ο γνωςτόσ ανκρϊπινοσ παράγοντασ ο οποίοσ κακιςτά το ςφςτθμα εξαιρετικά τρωτό. Πολλά καλοςχεδιαςμζνα ςυςτιματα από πλευράσ αςφάλειασ ζχουν δεχτεί ςοβαρζσ επικζςεισ απλά και μόνο από το γεγονόσ ότι οι χριςτεσ τουσ το επζτρεψαν, άκελα τουσ βζβαια. Η δυνατότθτα να μπορζςει κάποιοσ κεμιτά να εξαπατιςει ζναν χριςτθ ςτο να 5

6 ειςζλκει ςτο ςφςτθμά του λζγεται social engineering. Ζνα πολφ ωραίο παράδειγμα είναι το «Need a Virus? Get Infected Here». Αυτι θ διαφιμιςθ, ζτρεχε ςτο Google ads, για ζνα μικρό χρονικό διάςτθμα, και παρόλο που δθλϊνει ότι κα μολφνει το ςφςτθμα με ζναν ιό, ζνα αρκετά μεγάλο ποςοςτό ανκρϊπων ζμπαινε ςτθν ςυγκεκριμζνθ ιςτοςελίδα. 4. Denial-of-service ςε αντίκεςθ με τα παραπάνω exploits το denial-of-service ςτοχεφει ςτο να καταςτρζψει πλιρωσ ζνα ςφςτθμα παρά να ειςζλκει ςε αυτό χωρίσ τθν ςυγκατάκεςθ του χριςτθ. Οι επιτικζμενοι μποροφν να καταςτρζψουν ζνα μικρό ςφςτθμα, απλά και μόνο βάηοντασ 3 φορζσ λάκοσ τον κωδικό του ςυςτιματοσ, κακιςτϊντασ το άχρθςτο, αλλά μποροφν ακόμα να καταςτρζψουν ολόκλθρουσ servers, καταναλϊνοντασ όλουσ τουσ πόρουσ τουσ. Αυτοφ του είδουσ οι επικζςεισ είναι πολφ δφςκολεσ ςτο να ανιχνευτοφν, μιασ και χρειάηεται ολόκλθρθ ανάλυςθ ενόσ δικτφου προκειμζνου να αποφανκεί τί ακριβϊσ ςυνζβθ. Η τεχνικι με τθν οποία υλοποιείται αυτοφ του είδουσ θ επίκεςθ είναι πολφ απλι. Μζςω ενόσ ςυςτιματοσ, οι επιτικζμενοι δθμιουργοφν false requests ςε ζνα ςφςτθμα και καταφζρνουν να το φτάςουν ςτα υπολογιςτικά όρια του, όπου και αναγκάηεται να καταρρεφςει. Μια υποκατθγορία θ οποία χρθςιμοποιείται περιςςότερο ςε αυτοφ του είδουσ τισ επικζςεισ είναι θ Distributed Denial-of-Service. Χρθςιμοποιϊντασ ςυνικωσ ζνα trojan, botnet, worm ι backdoor exploit (ςυνικωσ είναι γνωςτοί και ωσ zombie computers) καταφζρνουν να δθμιουργιςουν πραγματικά requests ςε ζναν server, το οποίο καταλιγει ςε flooding και εν τζλει ςτθν κατάρρευςθ. Σζλοσ, υπάρχει και θ κατθγορία των attack amplifiers όπου ςυνικωσ καταφζρει ο επιτικζμενοσ να χρθςιμοποιιςει κάποιο exploit ςτα πρωτόκολλα των servers τρίτου προςϊπου, όπου και εξαπολφει τθν επίκεςθ του από εκεί (π.χ. FTP ι DNS servers). Σζτοιου είδουσ επικζςεισ καταλιγουν ςτο να κολλάνε διάφορεσ εφαρμογζσ διαδικτφου,ι και κανονικζσ, παρά ςτθν κατάλθψθ πλιρθ ελζγχου ενόσ υπολογιςτι. 5. Indirect Attacks οι «ζμμεςεσ επικζςεισ» προκφπτουν από τθν εξαπόλυςθ επικζςεων από υπολογιςτζσ τρίτου προςϊπου. Σζτοιου είδουσ επικζςεισ είναι πολφ δφςκολο να εντοπιςτοφν. υνικωσ εξαπολφονται από τθν χριςθ διάφορων public anonymizing servers όπωσ οι No-IP,proxy servers κλπ. 6. Backdoor θ backdoor (κερκόπορτα) είναι μια μζκοδοσ, θ οποία καταφζρνει να παρακάμψει τθν κανονικι επιβεβαίωςθ ενόσ χριςτθ και να αποκτιςει πρόςβαςθ ςτον απομακρυςμζνο υπολογιςτι, ενϊ προςπακεί να μείνει μθ ανιχνεφςιμθ. Ωσ επί των πλείςτων μια backdoor είναι ςυνικωσ και hardcoded ςε ζνα ςφςτθμα προκειμζνου να ζχει κάποιο νόθμα. υνικωσ εμφανίηεται με τθν μορφι διαφόρων rootkit τα οποία κα τα αναλφςουμε παρακάτω. Η ζξαρςθ ςτα backdoors ζγινε όταν εμφανίςτθκαν ςυςτιματα πολλϊν χρθςτϊν διαςυνδεδεμζνα μεταξφ τουσ. ( ) 7. Direct Attacks οι «άμεςεσ» επικζςεισ είναι επικζςεισ που γίνονται όταν κάποιοσ ζχει πρόςβαςθ ςτα φυςικά μζςα του ςυςτιματοσ. Ζνασ ζμπειροσ χριςτθσ μπορεί να κάνει πάρα πολλά όταν ζχει ςτθν διάκεςθ του το ςφςτθμα που κζλει να υποκλζψει. Ο μόνοσ τρόποσ για να μπορζςει να αποφευχκεί αυτοφ του είδουσ θ επίκεςθ είναι θ κρυπτογράφθςθ των δεδομζνων και θ αποκικευςθ του κλειδιοφ ςε διαφορετικό μζροσ. Computer Viruses Οι γνωςτοί ιοί υπολογιςτϊν[6] που πρωτοεμφανίςτθκαν από τισ αρχζσ τισ δεκαετίασ του 50 υπό τθν μορφι ακαδθμαϊκισ ζρευνασ και ςτθν πράξθ ςτισ αρχζσ τισ δεκαετίασ του ϋ70 ςτο περίφθμο δίκτυο ARPANET προκάτοχο του Internet. Ο επίςθμοσ οριςμόσ του όρου «ιόσ υπολογιςτϊν» περιγράφει ζνα πρόγραμμα υπολογιςτι, το οποίο μπορεί να αντιγράψει τον εαυτό του και να προςβάλει ζναν υπολογιςτι. Μερικζσ φορζσ ςυγχζονται οι όροι «ιόσ» και «malware»[8] ακόμα και «adware» ι «spyware». Ζνασ ιόσ υπολογιςτι μπορεί να προςβάλει ζνασ υπολογιςτι μζςω εκτελζςιμου κϊδικα είτε μζςω δικτφου είτε μζςω κάποιο φυςικοφ μζςου ( CD, 6

7 floppy disk, DVD ι USB drive). Όπωσ παραπάνω αναφζρκθκε, μερικζσ φορζσ ςυγχζονται οι όροι virus και worms όπωσ επίςθσ και Trojan horses, rootkits, spyware ακόμα και ανζντιμα adware. τθν παρακάτω παράγραφο, κα γίνει μία ςφντομθ αναδρομι ςτθν εμφάνιςθ των ιϊν και ςτθ ςυνζχεια κα αναλυκοφν οι μζκοδοι και οι τεχνικζσ με τισ οποίεσ μεταδίδονται κι αναπαράγονται οι ιοί. Ο πρϊτοσ ιόσ που εντοπίςτθκε ςτο ARPANET ονομάςτθκε Creeper Virus. Ήταν ζνα πειραματικό προγραμμα που γράφτθκε από τον Bob Thomas από τθν BBN Technologies το Χρθςιμοποιοφςε το ARPANET για να μολφνει υπολογιςτζσ DEC PDP-10[21], οι οποίοι τρζχανε το λογιςμικό TENEX. Αυτό που ζκανε o Creeper είναι το εξισ: αφοφ μόλυνε το ςφςτθμα, εμφανιηόταν ςτθν οκόνθ ζνα μινυμα I m the creeper, catch me if you can! [11]. Σο πρόγραμμα Reaper φτιάχτθκε για να αντιμετωπίςει τον Creeper. Οι ιοί διαχωρίηονται ςε Resident και Non-Resident. Οι πρακτικζσ αυτζσ κα αναλυκοφν περαιτζρω ςτα ςενάρια επίκεςθσ ςυςτθμάτων. Οι κϊδικεσ που χρθςιμοποιοφν οι ιοί για να προςβάλουν ζνα ςφςτθμα είναι διάφοροι : Δυαδικόσ εκτελζςιμοσ κϊδικασ (όπωσ αρχεία COM, EXE ςτα ςυςτιματα MS-DOS, Portable Executable ςτα Microsoft Windows, Mach-O ςτα OSX, και ELF ςτα Linux). Volume Boot Records θ floppy disks και hard disk partitions. Από το master boot records (MBR) ενόσ ςκλθροφ δίςκου. Αρχεία script γενικισ χριςεωσ (όπωσ batch files.bat ςτο MS-DOS και Microsoft Windows, VBScript αρχεία και shell script αρχεία ςτισ πλατφόρμεσ Unix-Like). Ειδικά εκτελζςιμα αρχεία script (όπωσ τα Telix-scripts). Ειδικά scripts τα οποία τρζχουν ςτο autorun (όπωσ το Autorun.inf αρχείο το οποίο χρειάηεται από τα Windows για να τρζξει αυτόματα λογιςμικό το οποίο είναι αποκθκευμζνο ςε USB drives ι CD/DVD drives). Ζγγραφα τα οποία περιζχουν μακροεντολζσ (όπωσ τα Microsoft Word ζγγραφα, ζγγραφα Microsoft Excel λογιςτικά φφλλα, AmiPro ζγγραφα, και Microsoft Access αρχεία βάςεων δεδομζνων). Διάφορα vulnerabilities μεταξφ ιςτοςελίδων ςε web applications ( XSS Worm, JavaScript viruses). Διαφορά αρχεία υπολογιςτϊν, τα οποία μπορεί κάποιοσ μζςω ενόσ ςφάλματοσ να τα τρζξει ( π.χ. μζςω ενόσ Buffer Overflow, ενόσ ειδικοφ string θ μζςω μιασ ςυνκικθσ κοφρςασ). υνικωσ αυτοί οι ιοί είναι δφςκολο να τρζξουν ςε ζνα ςφςτθμα το οποίο παρζχει τθν λειτουργία execute disable bit θ/και address space layout randomization. Αρχεία PDF τα οποία περιζχουν links ςε κακόβουλο λογιςμικό θ/και ακόμα και τα ίδια τα αρχεία. Αξίηει να αναφερκεί ότι ςε ςυςτιματα τα οποία χρθςιμοποιοφν file extensions για να διαχωρίςουν ποιο πρόγραμμα κα τα ανοίξει (π.χ. Microsoft Windows), χρθςιμοποιείται μια ςτρατθγικι θ οποία κρφβει το εκτελζςιμο πρόγραμμα από τον χριςτθ απλά μετονομάηοντασ το αρχείο ςε virus.jpg.exe. Σο ςφςτθμα το αναγνωρίηει ςαν εκτελζςιμο, αλλά ςτον χριςτθ φαίνεται ωσ ζνα «ακϊο» αρχείο εικόνασ. Σζλοσ, μια μζκοδοσ μόλυνςθσ είναι θ αλλαγι των πεδίων CRC16/CRC32 ενόσ αρχείου. Παρόλο που αυτά τα πεδία είναι πολφ μικρά, μπορεί κάποιοσ πολφ εφκολα να τρζξει ζνα πολφ μεγάλο ιό. Όλοι οι ιοί χρθςιμοποιοφν διάφορεσ τεχνικζσ για να αποφφγουν τον εντοπιςμό τουσ. Οι τεχνικζσ αυτζσ τουσ προςδίδουν και τθν ονομαςία τουσ. Όςο αυξάνονται οι χριςτεσ των υπολογιςτϊν, και κατά ςυνζπεια οι διάφοροι προγραμματιςτζσ, προςτίκενται ςυνζχεια νζεσ τεχνικζσ και οι παλιζσ τεχνικζσ αναβακμίηονται. Μερικζσ ςφγχρονεσ τεχνικζσ και μζκοδοι είναι οι παρακάτω[9][10][14]. : 7

8 Cavity viruses. Είναι διάφοροι ιοί που κρφβονται από το ςφςτθμα αρχείων γράφοντασ τον εαυτό τουσ ςε αχρθςιμοποίθτεσ περιοχζσ εκτελζςιμων αρχείων (CIH virus, Chernobyl Virus). Bait Files. κόπιμθ αποφυγι μόλυνςθσ διαφόρων αρχείων Bait τα οποία χρθςιμοποιοφνται από ςφγχρονα antivirus προκειμζνου να παραςφρουν ζναν ιό να τα μολφνει (και ςτθν ςυνζχεια να εντοπιςτεί ο ιόσ και να διαγραφεί). Stealth. Η πρακτικι αυτι πρακτικά κρφβει τελείωσ τον ιό από το ςφςτθμα. Αυτό γίνεται πολφ απλά με εξισ ςενάριο. Ζνα antivirus ηθτάει να διαβάςει το αρχείο-ιό. Σο request αυτό παραλαμβάνεται από τον ιό και επιςτρζφει ζνα δικεν «κακαρό» αρχείο, ενϊ κα ζπρεπε να εκτελεςτεί από το OS προκειμζνου να διαβαςτεί ςωςτά[19]. Self-Modification. Κάκε ιόσ ζχει κάποιου είδουσ χαρακτθριςτικά τα οποία είναι ςυνικωσ κοινά ςτον εκτελζςιμο κϊδικά του (τα γνωςτά virus signatures). Ζνα antivirus το αναγνωρίηει αυτό και ειδοποιεί τον χριςτθ ότι μάλλον ζχει προςβλθκεί από ιό. Διάφοροι ιοί χρθςιμοποιοφν διάφορεσ τεχνικζσ προκειμζνου να αλλάξουν θ και να κρφψουν αυτοφ του είδουσ τα χαρακτθριςτικά (self-modification). Variable Key Encryption. Μια πιο ανεπτυγμζνθ ςτρατθγικι θ οποία αποκρφπτει τον ιό από το antivirus είναι θ κρυπτογράφθςθ (encryption). Μζςω αυτισ τθσ τεχνικισ ο ιόσ αποτελείται από ζνα κρυπτογραφθμζνο τμιμα και ζνα module που τον αποκρυπτογραφεί τελείωσ. Ζτςι ζνα antivirus δε μπορεί εφκολα να εντοπίςει τον ιό απευκείασ χρθςιμοποιϊντασ virus signatures[14]. Polymorphic Code. Ο πολυμορφικόσ κϊδικασ ιταν ο πρϊτοσ που παρουςίαςε μια πολφ ςοβαρι απειλι για όλα τα antivirus. Σο ςενάριο με το οποίο δρα ο ςυγκεκριμζνοσ ιόσ είναι αρκετά απλό. Όπωσ κάκε ιόσ, μολφνει κάκε αρχείο με ζνα κρυπτογραφθμζνο αντίγραφο του εαυτοφ του. Η μόνθ διαφορά με τθν παραπάνω κατθγορία είναι ότι εδϊ το κλειδί το οποίο χρθςιμοποιεί ο ιόσ για να κρυπτογραφθκεί αλλάηει ςε κάκε αντίγραφό του. Αυτι θ πρακτικι τον κακιςτά πολφ δφςκολο ςτον εντοπιςμό του. Metamorphic Code. Μερικοί ιοί προκειμζνου να αποφφγουν τον εντοπιςμό από emulation engines (το antivirus τρζχει το «φποπτο» πρόγραμμα μζςω ενόσ emulator για να αποφαςίςει τι ακριβϊσ είναι), αναγκάηονται να ξαναγράψουν ολόκλθρο τον εαυτό τουσ όταν πρόκειται να μολφνουν ζνα αρχείο. Για να γίνει αυτό χρθςιμοποιοφνε μια metamorphic engine. Η metamorphic engine είναι ςυνικωσ γραμμζνθ ςε assembly, πράγμα το οποίο αυξάνει κατά πολφ το μζγεκοσ του ιοφ. Compression Bombs.[19] Κάποιοι ιοί, χρθςιμοποιοφν τθν ςυμπίεςθ των δεδομζνων τουσ προκειμζνου να αποφφγουν τον εντοπιςμό τουσ. Αυτό που κάνουν είναι αρκετά απλό. υμπιζηουν τον κϊδικά τουσ πάρα πολλζσ φορζσ. Αυτό κακιςτά πολφ δφςκολό τον εντοπιςμό τουσ μιασ και αν κάτι ζχει ςυμπιεςτεί και ξανά ςυμπιεςτεί χιλιάδεσ φορζσ, καταναλϊνει πάρα πολλοφσ πόρουσ προκειμζνου να μπορζςει να προςπελαςτεί ο εκτελζςιμοσ κϊδικάσ τουσ, πράγμα το οποίο επιφζρει το crash του ςυςτιματοσ μαηί με τθν εκτζλεςθ του κακόβουλου κϊδικα. Φυςικό Καταςτροφό και Ανθρώπινοσ Παρϊγοντασ. Η κατθγορία ςφαλμάτων αυτϊν περιλαμβάνει τα ςφάλματα τα οποία μποροφν να ςυμβοφν από ανκρϊπινο λάκοσ του χριςτθ. Δεν είναι λίγεσ οι φορζσ που ζνα ςφςτθμα υπολογιςτϊν χαλάει από κακι χριςθ των χρθςτϊν του. Είτε με τον τρόπο που αναφζρκθκε πιο πάνω, δθλαδι από τθν εςκεμμζνθ απάτθ από τρίτουσ, είτε απλά επειδι οι χριςτεσ των εκάςτοτε ςυςτθμάτων δεν γνωρίηουν τθν ςωςτι χριςθ τουσ. Αυτι θ κατθγορία ςφαλμάτων είναι και θ μεγαλφτερθ, και ςυνικωσ θ πιο ςυχνι. 8

9 Εδϊ κα μποροφςαμε να ξεχωρίςουμε δφο ειδϊν ςφάλματα. Σα φυςικά λόγω χριςτθ και τα ςφάλματα ςτο λογιςμικό λόγω χριςτθ. Σα φυςικά ςυμβαίνουν λόγω κακομεταχείριςθσ του υλικοφ, π.χ. αποςφνδεςθ δίςκων από το ςφςτθμα ενϊ είναι ςυνδεδεμζνοι, με αποτζλεςμα να εμφανίηονται διάφορεσ αυξομειϊςεισ ρεφματοσ (peaks) οι οποίεσ οδθγοφν ςτθν καταςτροφι τρανηίςτορ. Σα ςφάλματα λογιςμικοφ ςυμβαίνουν πιο ςυχνά. Πάρα πολλζσ φορζσ ζχει ςυμβεί ζνασ χριςτθσ να περάςει κάποιο πρόγραμμα το οποίο δεν χρειάηεται, άκελα του, και αυτό ςτθν ςυνζχεια να επιφζρει επιπτϊςεισ ςτθν απόδοςθ του ςυςτιματοσ. Ειδικά όταν μιλάμε για το ςφςτθμα των Windows όπου κάκε εγκατάςταςθ ενόσ προγράμματοσ δθμιουργεί registry entries προκειμζνου να αναγνωριςτεί από το ίδιο το λειτουργικό. τθν ςυνζχεια, αυτά τα entries ςχεδόν πότε δεν διαγράφονται από τθν ςυνολικι registry ακόμα και αν γίνει θ ςωςτι και ενδεδειγμζνθ «απεγκατάςταςθ» του εκάςτοτε λογιςμικοφ. Αυτό επιφζρει τθν ςταδιακι, αλλά ολοκλθρωτικι μείωςθ τθσ απόδοςθσ του ςυςτιματοσ. Άλλο παράδειγμα ςφάλματοσ λογιςμικοφ από τον χριςτθ είναι θ άκελθ διαγραφι αρχείων ςυςτιματοσ. Παρόλο που τα ςφγχρονα λειτουργικά ςυςτιματα προςφζρουν μια ςχετικά καλι αςφάλεια όςον αφορά αυτό το κζμα, ζχουν παρουςιαςτεί ςφάλματα ςτα οποία ζφταιγε κακαρά ο χριςτθσ. ε αυτι τθν κατθγορία ανικουν ςφάλματα όπωσ τα πιο απλά, π.χ. να αλλάξει ο χριςτθσ χωρίσ να το κζλει τθν ανάλυςθ του ςυςτιματοσ, και να μθν μπορεί ςτθν ςυνζχεια να «δει» όλθ τθν επιφάνεια εργαςίασ του, μζχρι να «πειράξει» κάποια αρχεία οδθγϊν υλικοφ του υπολογιςτι, οδθγϊντασ ςτθν πλιρθ κατάρρευςθ του ςυςτιματοσ. ε αυτι τθν κατθγορία μπορεί να αναφερκεί μια πλθκϊρα προβλθμάτων, μιασ και θ εξάπλωςθ των υπολογιςτϊν ζχει φτάςει ςε πολφ μεγάλθ μερίδα ανκρϊπων. Όςο πιο μεγάλθ είναι θ μερίδα τόςο περιςςότερο αυξάνονται και αυτοφ του είδουσ τα προβλιματα. Αυτό ςυμβαίνει γιατί οι πραγματικοί γνϊςτεσ ενόσ υπολογιςτι είναι λίγοι, ενϊ οι απλοί χριςτεσ πολλοί περιςςότεροι. Σζλοσ κα αναφερκεί θ κατθγορία φυςικϊν ςφαλμάτων που οφείλονται ςε φυςικζσ καταςτροφζσ. Φυςικζσ καταςτροφζσ χαρακτθρίηονται θ ολοςχερισ ι μερικι καταςτροφι ενόσ ςυςτιματοσ λόγω φωτιάσ, νεροφ, πτϊςθσ, απομαγνθτιςμοφ των μαγνθτικϊν μζςων, καταςτροφι οπτικϊν μζςων, υπερτάςεισ και κατάρρευςθ των πυλϊν και όλα τα ςυναφι. Εύδη κακόβουλου λογιςμικού. Ο όροσ Malware προζρχεται από τθν ςφμπτυξθ Mal(icious Soft)ware, και περιγράφει προγράμματα που εγκακίςτανται ςτον υπολογιςτι του χριςτθ χωρίσ τθν ςυγκατάκεςι του. τθν κατθγορία των Malware ςυμπεριλαμβάνονται: Computer Viruses, Worms, Trojan Horses, Spyware, Botnets, Keystroke Loggers, Dialers, Rootkits, Backdoors, Data Stealing Malware, Grayware, Web Spam, Adware και Crimeware. Η κατθγορία αυτι περιγράφει το software με το οποίο γίνεται θ επικείμενθ μόλυνςθ του ςυςτιματοσ. Ανάλογα με τθν ενζργεια του επιτικζμενου προγράμματοσ διακρίνονται και διαφορετικά είδθ κακοικθ κϊδικα. Ιοί υπολογιςτϊν κεωροφνται όλα τα παραπάνω. 9

10 Εικόνα 1 Παραπάνω (Εικόνα 1) παρουςιάηεται μια εικόνα για τθν κατθγοριοποίθςθ του κακόβουλου λογιςμικοφ όπωσ ζγινε τον Μάρτιο του Trojan Horses, Rootkits, Backdoors. Trojan Horses είναι τα προγράμματα τα οποία πρακτικά μεταμφιζηονται ςε κάτι άλλο το οποίο ίςωσ να χρειάηεται από τον χριςτθ. Σο αποτζλεςμα είναι θ εγκατάςταςθ ανεπικφμθτου κϊδικα ςτον υπολογιςτι του χριςτθ. Rootkits κεωροφνται μια ςειρά προγραμμάτων θ οποία προςπακεί να κρφψει από τον χριςτθ ότι το ςφςτθμά του ζχει μολυνκεί. Από τα πιο επικίνδυνα είδθ κακόβουλων προγραμμάτων. υνικωσ αυτά τα προγράμματα παίρνουν priviledge levels φψουσ administrator ςτθν ιεραρχία του υπολογιςτι όςον αφορά το λειτουργικό ςφςτθμα. Σο αποτζλεςμα είναι να κρφβουν διεργαςίεσ, αρχεία, ακόμα και ολόκλθρο addressing space ςτθν μνιμθ από τουσ πραγματικοφσ χριςτεσ. ε αυτι τθν κατθγορία εντάςςονται και τα Trojan horses όπωσ επίςθσ και τα backdoors τα οποία εξθγικθκαν ςε προθγοφμενθ παράγραφο. Spyware κεωρείται θ κατθγορία προγραμμάτων που υποκλζπτει δεδομζνα από τον υπολογιςτι του χριςτθ και τα ςτζλνει ςτον δθμιουργό του. Δεδομζνα ευαίςκθτθσ φφςεωσ (κωδικοί τραπεηικϊν καρτϊν κλπ) βρίςκονται ςτο ςτόχαςτρο του ςυγκεκριμζνου προγράμματοσ. ε αυτι τθν κατθγορία κακόβουλου λογιςμικοφ εντάςςονται και οι keyloggers/keystrokers, όπωσ επίςθσ και τα VPN κρυφά προγράμματα τα οποία χρθςιμοποιοφνται για τον πλιρθ ζλεγχο ενόσ υπολογιςτι εξ αποςτάςεωσ. Προγράμματα τα οποία αποκθκεφουν οτιδιποτε πλθκτρολογεί ο χριςτθσ και ςτθν ςυνζχεια ςυνικωσ τα αποςτζλλουν ςτον δθμιουργό τουσ. Adware είναι θ κατθγορία προγραμμάτων θ οποία πρακτικά εγκακιςτά ςτον υπολογιςτι του χριςτθ μια μθχανι θ οποία προβάλλει χωρίσ να το κζλει ο χριςτθσ διαφθμίςεισ. υνικωσ ςχετίηεται με το spyware μιασ και υπάρχουν adware τα οποία υποκλζπτουν δεδομζνα από τον χριςτθ. Κατϊτερθσ επικινδυνότθτασ μια και τα δεδομζνα που υποκλζπτουν είναι ςυνικωσ ιςτορικά φυλλομετρθτϊν, ιςτορικό χριςθσ διαφορετικϊν προγραμμάτων, κλπ. Crimeware είναι θ κατθγορία προγραμμάτων που πρακτικά χρθςιμοποιείται μόνο για τθν υποκλοπι ευαίςκθτων δεδομζνων των χρθςτϊν. Σραπεηικοί αρικμοί και κωδικοί, είναι ςτθν λίςτα προτεραιοτιτων αυτϊν των προγραμμάτων, κακϊσ και θ άμεςθ μεταφορά χρθμάτων ςε λογαριαςμό του δθμιουργοφ του προγράμματοσ αυτοφ. 10

11 Όλα τα παραπάνω προγράμματα ζχουν ςκοπό να προςβάλλουν τον υπολογιςτι του εκάςτοτε χριςτθ που εγκακίςτανται. Από τθν ςτιγμι που ςυμβαίνει το παραπάνω τότε κα μποροφςαμε να κεωριςουμε ότι το ςφςτθμα μασ ζχει αλλοιωκεί. Η αλλοίωςθ αυτι, περιλαμβάνει και τα δεδομζνα του ςυςτιματοσ μασ. κοπόσ είναι να καταφζρουμε να βροφμε μια μζκοδο θ οποία κα μασ προςφζρει αςφαλι ανάκτθςθ των δεδομζνων μασ πριν το ςυμβάν τθσ επίκεςθσ. Κεφϊλαιο 2 Τεχνικϋσ αντιμετώπιςησ επιθϋςεων. Όςον αφορά τθν αντιμετϊπιςθ των επικζςεων, υπάρχει ζνασ ολόκλθροσ τομζασ ςτθν αςφάλεια ςυςτθμάτων υπολογιςτϊν, που ονομάηεται computer forensics. Μζςω αυτοφ του τομζα, οι εκάςτοτε εργαηόμενοι, προςπακοφν να αναλφςουν τισ επικζςεισ που δζχεται ζνα ςφςτθμα προκειμζνου να βρουν τθν αιτία που προκάλεςε τθν κατάρρευςι τουσ. Αξίηει να ςθμειωκεί πωσ ο τομζασ αυτόσ περιλαμβάνει επίςθσ και τθν εφρεςθ πλθροφοριϊν για διάφορουσ ςκοποφσ (π.χ. θλεκτρονικϊν εγκλθμάτων) από τα εκάςτοτε ςυςτιματα και ανκρϊπουσ. Μια τεράςτια κατθγορία που εφαρμόηεται ςτουσ εμπορικοφσ υπολογιςτζσ είναι θ πρακτικι των antivirus, antimalware, firewalls, intrusion detection systems και antispyware/antimalware/antiadware. Κάκε πρόγραμμα από τα παραπάνω ειδικεφεται ςε μια ςυγκεκριμζνθ κατθγορία κακόβουλου λογιςμικοφ. υγκεκριμζνα : τα antivirus αντιμετωπίηουν computer viruses κατά κφριο λόγο, τα firewalls εμποδίηουν τθν κίνθςθ μεταξφ κατανεμθμζνων κακόβουλων εφαρμογϊν (οποιουδιποτε είδουσ, κατά κφριο λόγο εμποδίηουν τα Trojan horses), τα intrusion detection systems εντοπίηουν όλων των ειδϊν τισ επικζςεισ που δζχεται ζνα ςφςτθμα και τζλοσ τα antispyware/antimalware/antiadware εντοπίηουν τυχόν spyware, malware, adware. Προκειμζνου να αποτραποφν οι επικείμενεσ επικζςεισ που μπορεί να δεχτεί ζνα ςφςτθμα που ζχει προςβλθκεί από τα προαναφερκζντα προγράμματα, μια από τισ πρακτικζσ είναι να τα εντοπίςει και να τα διαγράφει. ε αυτι τθν κατθγορία εντάςςονται κιόλασ θ επιλεκτικι διαγραφι αυτϊν των αρχείων ι το επονομαηόμενο clean όπου διαγράφεται ο κϊδικασ από το μολυςμζνο αρχείο ο οποίοσ ζχει το ζχει προςβάλει. Άλλθ μια πρακτικι είναι το quarantine μζςω αυτισ τθσ πρακτικισ, το πρόγραμμα antivirus «τρζχει» τον ιό ςε απομονωμζνο περιβάλλον (sandbox, emulated mode) προκειμζνου να μθν προςβάλλει το υπόλοιπο ςφςτθμα. Σα intrusion detection systems, απλά εντοπίηουν αν υπάρχει κάποια φποπτθ εφαρμογι θ οποία εκτελείται ςτο προςκινιο ενόσ ςυςτιματοσ. Ειδοποιοφν τον χριςτθ ότι μια φποπτθ εφαρμογι τρζχει, και ςτθν ςυνζχεια ςυνικωσ τρζχουν το υπόλοιπο λογιςμικό τουσ που ςυμπεριλαμβάνεται ςτο πακζτο ( antivirus, firewall κλπ). Αξίηει εδϊ να αναφερκεί ότι θ πλειονότθτα των «εντοπιςμϊν» των κακόβουλων λογιςμικϊν γίνεται μζςω των ψθφιακϊν υπογραφϊν. Όπωσ αναλφκθκε πιο πάνω, αυτοφ του είδουσ τα προγράμματα, ζχουν πολλά κοινά ςτοιχεία μεταξφ τουσ ςτον εκτελζςιμο κϊδικά τουσ. Μια απλι ςάρωςι τουσ μπορεί να ειδοποιιςει για τισ «προκζςεισ» τουσ. Ζτςι το μεγαλφτερο μζροσ των antivirus ζχει εφαρμόςει αυτοφ του είδουσ τθν πρακτικι. Σο μόνο πρόβλθμα είναι ότι επειδι κάκε μζρα βγαίνουν καινοφργιων ειδϊν κακόβουλα προγράμματα (και όχι μόνο, αρκεί να αναλογιςτοφμε ότι απλά και μόνο μια ειδικι κατθγορία ιϊν 11

12 «μεταλλάςει» τον εαυτό του κάκε φορά που προςβάλλει ζνα αρχείο) πρζπει να υπάρχει μια ςυνεχισ ανανζωςθ τθσ βάςθσ δεδομζνων με τισ ψθφιακζσ υπογραφζσ. Όςον αφορά τα firewalls, θ λειτουργία τουσ περιγράφεται ωσ εξισ : χρθςιμοποιοφν μεκόδουσ με τισ οποίεσ αποκλείουν sockets και ports για να αποκλείςουν τθν επικοινωνία των εκάςτοτε προγραμμάτων με το διαδίκτυο. Ζτςι πρακτικά όταν ζνα κακόβουλο πρόγραμμα προςπακεί να επικοινωνιςει από το internet προσ το επιτικζμενο pc και ενδιάμεςα παρεμβάλλεται ζνα firewall, το firewall το εμποδίηει (αν ζχει ρυκμιςτεί ςωςτά). Η ίδια πρακτικι εφαρμόηεται και αντίςτροφα ςτθν περίπτωςθ που ζχει ιδθ προςβλθκεί το ςφςτθμα μασ και το κακόβουλο πρόγραμμα προςπακεί να επικοινωνιςει προσ τα ζξω. Βλζπουμε εδϊ ότι τα Trojan horses αντιμετωπίηονται πολφ αποτελεςματικά, μιασ και αποκόπτουν τθν επικοινωνία τουσ (και όχι μόνο τα Trojan, αλλά κάκε είδουσ κατανεμθμζνο κακόβουλο λογιςμικό όπου ο κφριοσ τομζασ ηθμιάσ τουσ ζγκειται ςτθν μεταφορά δεδομζνων από και προσ το internet). υνικωσ παρζχονται πακζτα λογιςμικοφ που ςυμπεριλαμβάνουν όλεσ τισ προαναφερκείςεσ κατθγορίεσ για τθν προςταςία ςυςτθμάτων. Επειδι ο ανταγωνιςμόσ είναι μεγάλοσ, και θ πλθκϊρα ιϊν αυξάνεται μζρα με τθ μζρα, κάκε ςφςτθμα είναι διαφορετικό και προςπακεί να προςφζρει τθ μζγιςτθ δυνατι αςφάλεια. Συπικζσ υλοποιιςεισ που δοκιμάςτθκαν ςτθν παροφςα ςτιγμι, όςον αφορά τθν αςφάλεια ενόσ μζςου υπολογιςτι είναι οι εξισ. Δωρεάν υλοποιιςεισ : Avast antivirus, δωρεάν πρόγραμμα που είναι ςτθν ουςία μόνο ζνα antivirus και τίποτα παραπάνω. AVG antivirus, παρόμοιο με το avast. Avira antivirus Ολοκλθρωμζνεσ υλοποιιςεισ : Norton Internet Security, τθσ εταιρείασ Symantec. Microsoft Security Essentials, τθσ Microsoft. NOD 32 Kaspersky F-Secure Panda BitDefender E-Trust Και πολλζσ άλλεσ, ακόμα και για διαφορετικά λειτουργικά που δεν ζτρεξαν ςτθ ςυγκεκριμζνθ διπλωματικι. Τεχνικϋσ αποκατϊςταςησ δεδομϋνων και ςυςτημϊτων. Παρακάτω αναλφονται τα διάφορα ςενάρια αποκατάςταςθσ και οριςτικισ διαγραφισ δεδομζνων ςε ζνα ςφςτθμα. Data Replication and Volume Replication Σο πιο δθμοφιλζσ ςφςτθμα αποκατάςταςθσ δεδομζνων είναι το ςυχνό backup και θ ςυχνι αντιγραφι δεδομζνων ςε ςυνδυαςμό με το ολοκλθρωτικό format των μζςων αποκικευςθσ και θ επανεγκατάςταςθ 12

13 του προχπάρχοντοσ λειτουργικοφ. Σο format, ςε ζνα δίςκο (ςυγκεκριμζνα μασ ενδιαφζρουν οι ςκλθροί δίςκοι μιασ και χρθςιμοποιοφνται ευρζωσ) είναι θ ολοκλθρωτικι διαγραφι των δεδομζνων του, και θ επανεγκατάςταςθ του ςυςτιματοσ αρχείων του (περιςςότερεσ λεπτομζρειεσ παρακάτω). Η επανεγκατάςταςθ του λειτουργικοφ ςυνικωσ γίνεται μζςω κάποιου άλλου μζςου, όπωσ πχ. Cd-drive, flash drive, network (αυτό αναπτφςςουμε και εμείσ). Αφοφ ζχει γίνει και ςωςτό backup τότε ο χριςτθσ μπορεί να ζχει και ςτθν διάκεςι του τα αρχεία που χρθςιμοποιοφςε πριν. Data Replication λοιπόν είναι θ αντιγραφι των δεδομζνων ευαίςκθτθσ φφςεωσ, ςε διαφορετικά μζςα από αυτά που ςυνικωσ χρθςιμοποιοφνται, με ςκοπό τθν διαςφάλιςθ τθσ ακεραιότθτασ τουσ ςε τυχόν ςφάλματα και υλικοφ και λογιςμικοφ. Προγράμματα backup υπάρχουν πάρα πολλά. Από το πιο απλό, όπωσ θ εντολι copy που υποςτθρίηεται ςε όλα τα λειτουργικά ςυςτιματα, μζχρι τα scheduled backups από ειδικά προγράμματα (πχ. το featured Windows Backup των Vista και 7) μζχρι και ςε κάποιου είδουσ cloud, network-based λογικι (πχ. Norton Online Backup). Ζνα ςφςτθμα το οποίο αξίηει να αναφερκεί είναι το Volume Replication. Εδϊ ςυνικωσ αντιγράφεται ολόκλθροσ ο τόμοσ (partition) ενόσ μζςου, ςε κάποιο άλλο μζςο. Αξιοςθμείωτο ςφςτθμα είναι το Shadow Volume Copy τθσ Microsoft, όπωσ επίςθσ και οι hardware λφςεισ (πχ. RAID)[20]. RAID Σο RAID, είναι ζνα ακρωνφμιο για το Redundant Array Independent Disks (αρχικά Redundant Array of Inexpensive Disks), μια τεχνολογία που παρζχει αυξθμζνθσ αποκικευςθσ λειτουργίεσ και αξιοπιςτία μζςω πλεοναςμοφ των δεδομζνων. Αυτό επιτυγχάνεται με τον ςυνδυαςμό πολλαπλϊν ςτοιχείων μονάδων δίςκων ςε μια λογικι μονάδα, όπου τα δεδομζνα ζχουν κατανεμθκεί από τισ μονάδεσ δίςκου ςε ζναν από τουσ διάφορουσ τρόπουσ που ονομάηεται "Επίπεδα RAID" Η ζννοια αυτι είναι ζνα παράδειγμα τθσ εικονικισ διαμόρφωςθσ ςυςτθμάτων αποκικευςθσ και ορίςκθκε για πρϊτθ φορά, David A. Patterson, Garth A. Gibson και Randy Katz του Πανεπιςτθμίου τθσ Καλιφόρνιασ, Berkeley το 1987 ωσ εφεδρικά για τισ ςυςτοιχίεσ των Φτθνϊν (Inexpensive) Δίςκων. Οι υπεφκυνοι μάρκετινγκ που εκπροςωποφν τον κλάδο RAID των καταςκευαςτϊν αργότερα επιχείρθςαν να εφεφρουν εκ νζου τον όρο για τθν περιγραφι ενόσ redundant array of independent disks ωσ μζςο διαχωριςμοφ από μια χαμθλοφ κόςτουσ προςδοκία τθσ τεχνολογίασ RAID. Σο RAID τϊρα χρθςιμοποιείται ςαν ζνα όρο ομπρζλασ για ςυςτιματα αποκικευςθσ δεδομζνων υπολογιςτι που μπορεί να διαιρζςει και να αναπαράγει δεδομζνα μεταξφ πολλϊν φυςικϊν μονάδων δίςκου. Σουσ φυςικοφσ δίςκουσ που είτε είναι ςε μια ςυςτοιχία RAID, που είναι δυνατι θ πρόςβαςθ από το λειτουργικό ςφςτθμα ωσ ενόσ ενιαίου δίςκου. Σα διαφορετικά κακεςτϊτα ι αρχιτεκτονικζσ ονομάηονται με τθ λζξθ RAID, ακολουκοφμενο από ζναν αρικμό (π.χ., RAID 0, RAID 1). Κάκε ςφςτθμα παρζχει μια διαφορετικι ιςορροπία μεταξφ δφο βαςικοφσ ςτόχουσ: αφξθςθ τθσ αξιοπιςτίασ των δεδομζνων και να αφξθςθ τθσ απόδοςθσ ειςόδου/εξόδου. RAID 0 (επιπζδου μπλοκ striping χωρίσ bit ιςοτιμίασ ι κατοπτριςμοφ) χωρίσ πλεοναςμό (ι μθδζν). Παρζχει βελτιωμζνεσ επιδόςεισ και πρόςκετθ αποκικευςθ αλλά καμία ανοχι ςφαλμάτων. Εξ ου και τα ςφνολα διαγραμμίςεων που απλά ςυνικωσ αναφζρονται ωσ RAID 0. ε περίπτωςθ τυχόν αποτυχίασ δίςκου καταςτρζφεται ο πίνακασ, και αυξάνεται θ πικανότθτα τθσ αποτυχίασ με του περιςςότερουσ δίςκουσ του πίνακα (τουλάχιςτον, θ καταςτροφικι απϊλεια δεδομζνων είναι διπλάςια και ςυγκρίνεται με τισ ενιαίεσ μονάδεσ δίςκου χωρίσ RAID). Η αποτυχία ενόσ μόνο δίςκου καταςτρζφει ολόκλθρο τον πίνακα, επειδι όταν τα δεδομζνα είναι γραμμζνα ςε ζνα RAID 0 τόμου, είναι χωριςμζνα ςε τμιματα που ονομάηεται μπλοκ. Ο αρικμόσ των μπλοκ υπαγορεφεται από το 13

14 μζγεκοσ του stripe, που είναι μια παράμετροσ ρφκμιςθσ παραμζτρων του πίνακα. Σα μπλοκ είναι γραμμζνα με τουσ αντίςτοιχουσ δίςκουσ ταυτόχρονα ςτον ίδιο τομζα. Αυτό επιτρζπει ςε μικρότερα τμιματα ολόκλθρων των μπλοκ δεδομζνων να αναγνωςτοφν από τθ μονάδα δίςκου παράλλθλα, και αυξάνει το εφροσ ηϊνθσ. Σο RAID 0 δεν υλοποιεί ζλεγχο ςφαλμάτων, ζτςι ϊςτε κάκε ςφάλμα είναι ανεπανόρκωτο. τουσ περιςςότερουσ δίςκουσ του πίνακα ςθμαίνει μεγαλφτερο bandwidth. RAID 1 (κατοπτριςμόσ χωρίσ bit ιςοτιμίασ ι διαγράμμιςθ), τα δεδομζνα είναι γραμμζνα με τον ίδιο τρόπο ςε πολλοφσ δίςκουσ (ζνα "ςφνολο ειδϊλων"). Ενϊ μπορεί να χρθςιμοποιθκεί με οποιοδιποτε αρικμό δίςκων, πολλζσ υλοποιιςεισ υλοποιοφνται με μόνο 2. Ο πίνακασ ςυνεχίηει να λειτουργεί όςο λειτουργεί τουλάχιςτον μια μονάδα δίςκου. Με τθν υποςτιριξθ κατάλλθλου λειτουργικοφ ςυςτιματοσ, μπορεί να αυξιςει τισ επιδόςεισ ανάγνωςθσ, και μόνο ςτθν εγγραφισ κα υπάρξει μια ελάχιςτθ μείωςθ τθσ απόδοςθσ. Η εφαρμογι RAID 1 με ζναν ξεχωριςτό ελεγκτι για κάκε δίςκο, για να εκτελεςτεί ταυτόχρονθ ανάγνωςθ (και εγγραφι) ονομάηεται μερικζσ φορζσ πολυπλεξία (ι αμφίπλευρθ) όταν υπάρχουν μόνο 2 δίςκοι. RAID 2 (επιπζδου-bit striping με αποκλειςτικι ιςοτιμία κωδικοφ Hamming), ςυγχρονίηεται ςε όλουσ τουσ δίςκουσ το ίδιο spindle περιςτροφισ και διαγραμμίηονται τα δεδομζνα ζτςι ϊςτε κάκε διαδοχικό bit να είναι ςε διαφορετικό δίςκο. Ο κϊδικασ ιςοτιμίασ Hamming υπολογίηεται ςε όλα τα αντίςτοιχα bits ςτουσ δίςκουσ και αποκθκεφονται ςε τουλάχιςτον ζνα δίςκο ιςοτιμίασ. RAID 3 (επιπζδου-byte striping με αποκλειςτικι ιςοτιμία), ςυγχρονίηονται όλοι οι δίςκοι με το ίδιο spindle περιςτροφισ και διαγραμμίηονται τα δεδομζνα ζτςι ϊςτε κάκε διαδοχικό byte να είναι ςε διαφορετικό δίςκο. Η ιςοτιμία ςε όλα τα αντίςτοιχα byte που υπολογίηεται ςε κάκε δίςκουσ, αποκθκεφεται ςε ζνα δίςκο που είναι αποκλειςτικά τθσ ιςοτιμίασ. RAID 4 (επιμεριςμοφ επιπζδου μπλοκ με αποκλειςτικι ιςοτιμία) είναι ταυτόςθμο με το RAID 5 (βλζπε παρακάτω), αλλά περιορίηεται ςε ζνα μόνο δίςκο, και που μπορεί να δθμιουργιςει ςυνωςτιςμό επιδόςεων ςε όλα τα δεδομζνα ιςοτιμίασ. τθν εγκατάςταςθ αυτι, τα αρχεία μποροφν να κατανεμθκοφν μεταξφ πολλϊν δίςκων. Κάκε δίςκοσ λειτουργεί ανεξάρτθτα, το οποίο επιτρζπει ςτισ αιτιςεισ ειςόδου/εξόδου να εκτελοφνται παράλλθλα, αν και ταχφτθτεσ μεταφοράσ δεδομζνων μπορεί να αλλάξουν ανάλογα με τον τφπο τθσ ιςοτιμίασ. Η ανίχνευςθ ςφάλματοσ που επιτυγχάνεται μζςω τθσ αποκλειςτικισ ιςοτιμίασ αποκθκεφεται ςε μια μονάδα δίςκου ξεχωριςτι και ενιαία. RAID 5 (επιπζδου επιμεριςμοφ μπλοκ με κατανεμθμζνθ ιςοτιμία) διανζμει τθν ιςοτιμία μαηί με τα δεδομζνα και απαιτεί όλεσ τισ μονάδεσ δίςκου αλλά ακόμα και μόνο μια παρουςία για να εκτελζςει τισ δραςτθριότθτεσ, και ο πίνακασ δεν καταςτρζφεται από τθ μθ τιρθςθ μιασ ενιαίασ μονάδασ δίςκου. Μετά τθν αποτυχία τθσ μονάδασ δίςκου, κάκε ςυνεπακόλουκεσ αναγνϊςεισ μπορεί να υπολογιςτεί από τθν κατανεμθμζνθ ιςοτιμία ζτςι ϊςτε θ αποτυχία μονάδασ δίςκου να επικαλυφκεί από τον τελικό χριςτθ. Ωςτόςο, μια ενιαία αποτυχία τθσ μονάδασ ζχει ωσ αποτζλεςμα τθ μειωμζνθ απόδοςθ ολόκλθρου του πίνακα μζχρι και τθσ μονάδασ δίςκου που ζχει αντικαταςτακεί από τα ανακαινιςμζνα ςυςχετιςμζνα δεδομζνα. RAID 6 (επιπζδου επιμεριςμοφ μπλοκ με διπλι κατανεμθμζνθ ιςοτιμία) παρζχει αυξθμζνθ ανοχι ςφαλμάτων όπου ςε δφο μονάδεσ, ο πίνακασ ςυνεχίηει να λειτουργεί με ζωσ δφο μονάδεσ δίςκου που απζτυχαν. Αυτό το κακιςτά πιο πρακτικό, ειδικά για τα ςυςτιματα υψθλισ διακεςιμότθτασ μεγαλφτερων ομίλων RAID. Αυτό γίνεται όλο και πιο ςθμαντικό, γιατί μονάδεσ δίςκου μεγάλθσ χωρθτικότθτασ επιμθκφνουν το χρόνο που απαιτείται για τθν ανάκτθςθ τουσ από τθν αποτυχία 14

15 μιασ ενιαίασ μονάδασ δίςκου. Σα επίπεδα RAID μονισ-ιςοτιμίασ είναι ευάλωτα ςτθν απϊλεια δεδομζνων όπωσ ζνασ RAID 0 πίνακασ μζχρι να αντικαταςτακεί θ αποτυχία τθσ μονάδασ δίςκου και τα δεδομζνα τθσ να ανοικοδομθκοφν. Όςο μεγαλφτερθ είναι θ μονάδα δίςκου, τόςο μεγαλφτερθ ανοικοδόμθςθ χρειάηεται. Η διπλι ιςοτιμία δίνει αρκετό χρόνο για να αναδομιςει τον πίνακα χωρίσ τα δεδομζνα να κινδυνεφουν εάν μόνο μια πρόςκετθ μονάδα δίςκου αποτφχει πριν ολοκλθρωκεί θ αναδθμιουργία. Format Δύςκων Όπωσ είναι γνωςτό το ςενάριο διαγραφισ των δεδομζνων ςτθν πλειονότθτα των λειτουργικϊν ςυςτθμάτων που χρθςιμοποιοφνται μαηικά είναι το παρακάτω. Διαγραφό Αρχεύων Σε Σκληρούσ Δύςκουσ Όταν διαγράφεται ζνα αρχείο, το λειτουργικό ςφςτθμα διαγράφει τθν εκάςτοτε ζνδειξθ του αρχείου (index) ςτον πίνακα του εκάςτοτε ςυςτιματοσ αρχείων. Ζτςι για τον ςκλθρό δίςκο, τα δεδομζνα τα οποία ζχουν διαγραφεί, «εμφανίηονται» διαγραμμζνα, αλλά ςτθν πραγματικότθτα υπάρχουν ακόμα. Σο λειτουργικό ςφςτθμα χρθςιμοποιεί τον διαγραμμζνο χϊρο ςαν ελεφκερο, ξαναγράφοντασ τα καινοφργια δεδομζνα που κζλει να γράψει, ςτθν περίπτωςθ που κζλει να γράψει. Σα δεδομζνα μζνουν ανζπαφα ςτθν περίπτωςθ που ο χριςτθσ (ι το λειτουργικό ςφςτθμα) δεν επιχειριςει να ξαναεγγράψει πάνω ςτουσ διαγραμμζνουσ τομείσ νζα δεδομζνα. Αν λοιπόν για αρχείο ζχει πολλζσ διαφορετικζσ ζγγραφζσ ςε ζναν δίςκο διαςκορπιςμζνεσ, τότε φτάνει ςτο πρόβλθμα του κατακερματιςμοφ των αρχείων. Ζτςι λοιπόν ζγκειται το ερϊτθμα, για το πόςο αςφαλζσ είναι μια διαγραφι δεδομζνων και κατά πόςο μπορεί κάποιοσ να ανακτιςει δεδομζνα από διαγραφι. ε αυτι τθν περίπτωςθ ζχουν γίνει πολλζσ ζρευνεσ για το πόςο αςφαλζσ είναι ζνασ τρόποσ διαγραφισ των δεδομζνων. Προκειμζνου κάποιοσ να είναι ςίγουροσ ότι το ςφςτθμά του ζχει διαγράψει τα δεδομζνα με αςφάλεια, εφαρμόηει διάφορεσ τεχνικζσ. Σζτοιου είδουσ τεχνικζσ είναι τα γνωςτά wipes. Ο χριςτθσ επιλζγει κομμάτια (sectors) του δίςκου και αρχίηει και γράφει διάφορα patterns, προκειμζνου να μειϊςει τθν πικανότθτα ςε μελλοντικό recovery. Για παράδειγμα, μζςω τθσ εντολισ dd των Linux επιλζγονται μεγζκθ blocks και αρχίηει το wiping ςτα επικυμθτά patterns. Αυτά τα patterns μποροφν να είναι, π.χ. όλεσ οι κζςεισ 0, ςτθν ςυνζχεια όλεσ οι κζςεισ 1, ζπειτα , , κ.ο.κ. Αυτι θ τεχνικι κακιςτά πολφ δφςκολό τον εντοπιςμό των «πραγματικϊν» δεδομζνων που είχαν γραφτεί πάνω ςτον ςκλθρό αρχικά[1][22]. Data Recovery Ανϊκτηςη Δεδομϋνων Διάφορεσ τεχνικζσ ζχουν προτακεί για τθν ανάκτθςθ δεδομζνων. Σεχνικζσ οι οποίεσ περιλαμβάνουν και τθν χριςθ εξαιρετικά δυνατϊν θλεκτρονικϊν μικροςκοπίων (ςυγκεκριμζνα, τθσ τεχνικισ Magnetic Force Microscopy)[1], τα οποία ζχουν τθν δυνατότθτα να διαβάηουν και τισ παραμικρζσ λεπτομζρειεσ ςτθν πόλωςθ ενόσ κομματιοφ ςιδθρομαγνθτικοφ υλικοφ. 15

16 Εικόνα 2 Μια εικόνα (εικόνα 2)[1] για το πϊσ είναι το track ενόσ δίςκου ο οποίοσ ζχει επανεγγραφεί, χρθςιμοποιϊντασ ζνα atomic force microscope ςτα 25-μm. Και θ διάταξθ των tracks ςε ζνα δίςκο επίςθσ. Δυςτυχϊσ, δεδομζνου ότι ο νόμοσ του Moore επιβάλει τθν εκκετικι αφξθςθ των τρανηίςτορ ςε κάκε καινοφργια υλοποίθςθ, με ςχεδόν αντιςτρόφωσ ανάλογο τρόπο μειϊνεται και το μζγεκοσ των κελιϊν ςε ζνα ςκλθρό δίςκο. Ο χϊροσ μειϊνεται και ςτο πλάτοσ εγγραφισ (track width) και ςτο μικοσ του ενόσ bit (bit length). Κλαςςικό παράδειγμα, οι χωρθτικότθτεσ των ςκλθρϊν δίςκων κατά το πζραςμα του χρόνου. Σο 2002, υπιρχε ςκλθρόσ δίςκοσ θλεκτρονικοφ μεγζκουσ 1GB και χωρθτικοφ μεγζκουσ 5 ιντςϊν, ενϊ τϊρα το 2011 υπάρχει ανάλογοσ χωρθτικόσ με θλεκτρονικι δυνατότθτα 1ΣΒ όπου είναι 1000 μεγαλφτεροσ, τρείσ τάξεισ μεγζκουσ πάνω, και όλα αυτά ςτον ίδιο χϊρο. 16

17 Εικόνα 3 Η παραπάνω εικόνα (εικόνα 3) δείχνει κατά πόςο μειϊνεται το ζνα κελί ενόσ δίςκου ςτουσ ςφγχρονουσ δίςκουσ. Αυτό επιφζρει προβλιματα ςτθν ίδια τθν χριςθ του δίςκου αυξάνοντασ το ποςοςτό λάκουσ ςε παράγοντεσ κατά λάκοσ κίνθςθσ και αυξομείωςθσ τθσ κερμοκραςίασ. Ευτυχϊσ θ ανάπτυξθ των ςυςτθμάτων αυτομάτου ελζγχου ζχουν ςχεδόν εξαλείψει αυτοφ του είδουσ τα προβλιματα. Παρόλα αυτά, θ ανάκτθςθ δεδομζνων ςε ςφγχρονουσ δίςκουσ παραμζνει να είναι δφςκολθ, ζωσ και ακατόρκωτθ. Σο ςυμπζραςμα που βγαίνει από τισ παραπάνω ζρευνεσ είναι ότι ακόμα και αν ζνασ δίςκοσ είναι ολοκαίνουργιοσ και καταφζρει κάποιοσ να επανεγγράψει δεδομζνα, ακόμα και με τθν μζκοδο του μαγνθτικοφ μικροςκοπίου δεν μπορεί να ζχει ικανοποιθτικά αποτελζςματα, ακόμα και ςτον μικρόκοςμο του ενόσ bit. Η ανάκτθςθ δεδομζνων, ζχει κακαρά νόθμα μόνο ςτθν ανάκτθςθ «διαγραμμζνων» αρχείων από το ςφςτθμα αρχείων του ςυςτιματοσ ι ςτθν ανάκτθςθ τουσ φςτερα από κάποιασ (μζςα ςε λογικά πλαίςια) φυςικισ καταςτροφισ. Εκεί, υπάρχουν πάρα πολλζσ υλοποιιςεισ για τθν ανάκτθςθ δεδομζνων. Ανάκτηςη δεδομένων που απλά έχουν διαγραφεί από το ςύςτημα αρχείων. Ο τρόποσ αυτόσ ανακτά δεδομζνα τα οποία ζχουν απλά μαρκαριςτεί για διαγραφι από το ςφςτθμα αρχείων. Σο πϊσ γίνεται ακριβϊσ εξαρτάται από το εκάςτοτε ςφςτθμα αρχείων. Για παράδειγμα, το FAT32 χρθςιμοποιεί διαφορετικοφσ τρόπουσ ανάκτθςθσ, ςε ςχζςθ με το NTFS για τον λόγω του ότι χρθςιμοποιοφν διαφορετικοφσ τρόπουσ οργάνωςθσ των δεδομζνων τουσ. ε ζνα ςφςτθμα με FAT32 το μόνο που χρειάηεται είναι να αλλάξει ζνα πεδίο που αναφζρεται ςτα διαγραμμζνα δεδομζνα ςτο πεδίο FAT του κεντρικοφ πίνακα του ςυςτιματοσ αρχείων. ε αντίκεςθ, ςτο NTFS χρειάηεται μια παρόμοια αλλαγι ςτο MFT (Master File Table) του ςυςτιματοσ αρχείων (και ςτθν ςυνζχεια ςτο άμεςο αντίγραφό του το $MFT), προκειμζνου να επιτφχει το ίδιο αποτζλεςμα. Προγράμματα και εργαλεία που εκτελοφν τισ παραπάνω εργαςίεσ υπάρχουν πάρα πολλά ςτο διαδίκτυο και τρζχουν ςε πολλϊν ειδϊν διαφορετικά περιβάλλοντα. τθν παροφςα εργαςία ενδιαφζρουν αυτά που τρζχουν πριν ακόμα ξεκινιςει ο υπολογιςτισ. Εκτενζςτερθ αναφορά ςε τζτοιου είδουσ ςενάρια κα γίνει ςε επόμενθ ενότθτα. Ανάκτηςη δεδομένων από κατεςτραμμένουσ τομείσ ή από κατεςτραμμένεσ κατατμήςεισ δίςκων. Μερικζσ φορζσ, εμφανίηονται ςφάλματα ςε τομείσ του δίςκου οι οποίοι είναι πολφ ςθμαντικοί. Για παράδειγμα, καταςτρζφεται το κομμάτι του δίςκου όπου είναι αποκθκευμζνεσ οι πλθροφορίεσ για τθν κατάτμθςι του (partition).για παράδειγμα, γίνονται διάφορα software λάκθ ςτουσ τομείσ Master Boot Records (MBR), ςτο Partition Table ι ςτα Boot Sectors του Partition Table. ε αυτι τθν περίπτωςθ, το εκάςτοτε λειτουργικό ςφςτθμα, αναγνωρίηει ότι ο δίςκοσ χρειάηεται format, μιασ και δεν βλζπει κανζνα λογικό διαμζριςμα. Εκεί χρειάηονται μζκοδοι όπου πρακτικά επιδιορκϊνουν (δεν κάνουν ανάκτθςθ) το εκάςτοτε προβλθματικό διαμζριςμα. Ζνα πολφ καλό εργαλείο είναι το Partition Table Doctor. Αυτό το πρόγραμμα διαβάηει το κατεςτραμμζνο πίνακα, και φςτερα από οδθγίεσ του χριςτθ (ο οποίοσ λογικά ξζρει τι είδουσ partition είχε) καταφζρνει να ανακτιςει το χαμζνο partition. Επίςθσ δίνεται και θ δυνατότθτα, να φορτωκεί το πρόγραμμα μζςω ενόσ floppy drive, κατευκείαν από το boot του υπολογιςτι 17

18 για να μπορεί να γίνει μια άμεςθ ανάκτθςθ ςε περίπτωςθ που ξαναςυμβεί το ςυγκεκριμζνο πρόβλθμα. Αυτό είναι εξαιρετικά χριςιμο, μιασ και παραπάνω αναλφκθκαν ςενάρια όπου ζνασ ιόσ προςβάλει τα Master Boot Sectors ενόσ ςυςτιματοσ. Ζτςι ακόμα και αν κάποιοσ καταφζρει να ανακτιςει τα δεδομζνα του με αυτόν τον τρόπο, ςτθν ςυνζχεια ο ιόσ κα ξανά κάνει τθν ηθμιά του. Περαιτζρω ανάλυςθ για τα προγράμματα που τρζχουν ςε «boot time» κα γίνει ςε επόμενθ ενότθτα. Συςτήματα αρχείων με αυξημένη αςφάλεια Υςτερα από τθν δθμιουργία των Windows 95 εμφανίςτθκε θ ανάγκθ για τθν δθμιουργία ενόσ ςυςτιματοσ αρχείων που κα προςζφερε μεγαλφτερθ αςφάλεια ςε ζνα ςφςτθμα. Προφανϊσ το ιδθ υπάρχον ςφςτθμα αρχείων (FAT32 File Allocation Table) είχε αρκετά μειονεκτιματα (ςφάλματα ςτο FAT, ςφάλματα ςε πολλά δεδομζνα)[20]. Ζτςι θ Microsoft ανζπτυξε το NTFS (New Technology File System) το οποίο και ενςωμάτωςε ςτο νζο πακζτο λειτουργικοφ, το Windows NT, και ςτθν ςυνζχεια χρθςιμοποιοφταν κατά κόρον ςε όλα τα λειτουργικά τθσ ςυςτιματα. Ζνα ςφςτθμα αρχείων οργανϊνεται ςε αρ χεία, και καταλόγουσ (directories). Σο βαςικότερο πλεονζκτθμα που προςζφερε το NTFS ςε αντίκεςθ με το FAT32 (εκτόσ από τθν υποςτιριξθ αρχείων μεγαλφτερων από 4GB) είναι ότι χρθςιμοποιεί metadata και πολλά αντίγραφα των Master File Tables του ίδιου του ςυςτιματοσ αρχείων. Εικόνα 4 Η παραπάνω εικόνα (εικόνα 4) δείχνει τθν αποκικευςθ των δεδομζνων ςε ζνα ςφςτθμα αρχείων NTFS.Δείχνει τον τρόπο που αποκθκεφεται το MFT και ςτθν ςυνζχεια τα entries των δεδομζνων. Σο ςφςτθμα NTFS οργανϊνει τα δεδομζνα που αποκθκεφει ςε ζνα δίςκο ςε clusters. Κάκε ζνα αρχείο αποτελείται από διάφορα clusters. Προκειμζνου το ςφςτθμα να ξζρει που ακριβϊσ αποκθκεφει τα δεδομζνα του χρθςιμοποιεί μια βάςθ δεδομζνων που ονομάηεται MFT (Master File Table). Μζςα ςε αυτι τθ βάςθ υπάρχουν όλεσ οι εγγραφζσ για όλα τα αρχεία που είναι αποκθκευμζνα ςτο ςφςτθμα. Επίςθσ, το ίδιο το MFT χρθςιμοποιεί και file records για τον εαυτό του. Σα δεδομζνα αυτά είναι ςτα Metadata του MFT. Σζλοσ, το MFT κρατεί αντίγραφα του εαυτοφ του ςε άλλα μζρθ του δίςκου για μεγαλφτερθ αςφάλεια. Εδϊ αξίηει να αναφερκεί ότι αυτοφ του είδουσ τα δεδομζνα (metadata) είναι οι κρυφοί φάκελοι που εμφανίηονται ςε ζνα δίςκο NTFS, και ζχουν ςυνικωσ όνομα $System Volume Information, ι και $Recycle Bin (ο γνωςτόσ κάδοσ ανακφκλωςθσ που ςτθν ουςία απλά είναι ζνασ φάκελοσ, με μόνθ διαφορά θ διαφορετικι οργάνωςθ), και δεν είναι προςπελάςιμοι από τον χριςτθ (για ευνόθτουσ λόγουσ). Κατά καιροφσ δθμιουργικθκαν και άλλα ςυςτιματα αρχείων που προςφζρουν αςφάλεια, ανάλογα με τθν χριςθ που προορίηονται. Αυτά διαχωρίηονται ςε Network File Systems, Transactional File Systems και Database File Systems. Σο ςθμαντικότερο ςφςτθμα αρχείων από όλα αυτά είναι το VFS (Versioning File System). 18

19 Versioning File System (VFS) Σο Versioning File System[23] είναι ζνα ςφςτθμα αρχείων το οποίο επιτρζπει ςε ζνα μοναδικό αρχείο να υπάρχει ςε διαφορετικζσ εκδόςεισ τθν ίδια χρονικι ςτιγμι. Ζτςι δθμιουργείται μια μορφι επαναλθπτικοφ ελζγχου. Σα πιο κοινά versioning file systems κρατάνε ζναν αρικμό παλαιϊν αντίγραφων των αρχείων τουσ[18]. Κάποια περιορίηουν τον αρικμό των αλλαγϊν που μποροφν να γίνουν ςτο τελευταίο αντίγραφο με κάποιο χρονικό περιοριςμό προκειμζνου να αποφφγουν να αποκθκεφςουν μεγάλο αρικμό μικρϊν αλλαγϊν ςτα αρχεία. Άλλα ςυςτιματα παίρνουν περιοδικά snapshots των οποίων τα περιεχόμενα μποροφν να προςπελαςτοφν με παρόμοια λογικι που προςπελάηονται τα κανονικά αρχεία. Ζνα Versioning File System είναι παρόμοιο με το περιοδικό backup, με διαφορετικζσ βαςικζσ διαφορζσ. Σα Backups ενεργοποιοφνται με βάςθ τον χρόνο, ενϊ τον εν λόγω ςφςτθμα με βάςθ τισ αλλαγζσ των αρχείων του. Σα Backups γίνονται ςυνικωσ ςτθν ςκοπιά του ςυςτιματοσ ι των διαμεριςμάτων του, ενϊ το παραπάνω ςφςτθμα δρα ανεξάρτθτα από αρχείο ςε αρχείο. Σα Backups γίνονται ςε διαφορετικά μζςα αποκικευςθσ, ςε αντίκεςθ με το versioning file system που γίνεται ςτον ίδιο τον ςκλθρό δίςκο (και ςυνικωσ ςτον ίδιο τον φάκελο, υποφάκελο, ι τοπικό διαμζριςμα). Διάφορεσ υλοποιιςεισ του παραπάνω ςυςτιματοσ είναι οι εξισ : ITS, θ πρϊτθ υλοποίθςθ του versioning file system από το ΜΙΣ. Files-11, μία υλοποίθςθ για το λειτουργικό ςφςτθμα OpenVMS από τθν Digital Equipment Corporation. Novell NetWare, παρόμοια λογικι βαςιςμζνθ ςε file servers από τθν εταιρεία Novell. Linux ext3cow, NILFS, Tux3, btrfs, Next3, διάφορεσ υλοποιιςεισ πειραματικζσ, μιασ και μια επίςθμθ υλοποίθςθ του ςυγκεκριμζνου ςυςτιματοσ αρχείων δεν υπάρχει για τα ςυςτιματα Linux. Mac OS X, με το γνωςτό feature Time Machine το οποίο επιτρζπει το pseudo-versioning, με τθν μορφι διαφόρων backup. SCO OpenServer, θ HTFS υιοκζτθςε ωσ πρωταρχικό ςφςτθμα αρχείων για το SCO OpenServer το εν λόγω ςφςτθμα το οποίο υποςτθρίηει versioning. Dropbox, το Dropbox αποκθκεφει τα αρχεία του ςε ζναν file server τον οποίο τον κάνει Mount ςτο εκάςτοτε ςφςτθμα και το χρθςιμοποιεί ςαν να ιταν ζνασ τοπικόσ φάκελοσ. Κάκε φορά που γίνεται κάποιου είδουσ αλλαγι ςτον φάκελο, αντιγράφεται θ αλλαγι ςτον file server, πράγμα το οποίο είναι θ λογικι του versioning. Computer Forensics Ζνασ τομζασ τθσ επιςτιμθσ των υπολογιςτϊν, αςχολείται κακαρά με τθν αντιμετϊπιςθ και τθν πρόλθψθ του κακοικθ λογιςμικοφ. Μζςω του τομζα αυτοφ ζχουν γίνει και ζρευνεσ για τθν ανάκτθςθ δεδομζνων. Προκειμζνου ο forensic χριςτθσ να βγάλει κάποιο ςυμπζραςμα για τθν ςυμπεριφορά ενόσ προγράμματοσ που ενδεχομζνωσ να είναι κακόβουλο, χρθςιμοποιεί προγράμματα τα οποία ανακτοφν δεδομζνα από κατεςτραμμζνουσ ι και διαγραμμζνουσ τομείσ ενόσ δίςκου. Ο τομζασ forensics αςχολείται με τθν ανάπτυξθ μεκόδων για τθν αντιμετϊπιςθ κακόβουλου λογιςμικοφ. Είναι ζνασ τομζασ που ζχει ςυχνι ανάπτυξθ μιασ και ςυνζχεια εμφανίηονται καινοφργιεσ τεχνικζσ εξαπάτθςθσ των χρθςτϊν. 19

20 Εναλλακτικϋσ τεχνικϋσ προςταςύασ ςυςτόματοσ. Εκτόσ από τισ παραπάνω τεχνικζσ προςταςίασ, υπάρχουν και άλλεσ τεχνικζσ που χρθςιμοποιοφνται ι κα μποροφςαν να χρθςιμοποιθκοφν για τθν προςταςία ενόσ ςυςτιματοσ. Πρόληψη Επιθϋςεων Η καλφτερθ ςτρατθγικι ςτθν ιατρικι όςον αφορά τθν μόλυνςθ και λοίμωξθ ενόσ ανκρϊπινου οργανιςμοφ από ζναν κανατθφόρο ιό θ πάκθςθ, είναι θ ενθμζρωςθ και θ πρόλθψθ. Παραπάνω αναφζρκθκε ζνα φαινόμενο, όπου χριςτεσ υπολογιςτϊν με ελάχιςτθ εμπειρία, απλά και μόνο για να ικανοποιιςουν τθν περιζργειά τουσ, μόλυναν εςκεμμζνα τον υπολογιςτι τουσ. κοπόσ αυτισ τθσ ςτρατθγικισ είναι να προλάβει αυτοφ του είδουσ τα φαινόμενα. Η ςυνεχισ ενθμζρωςθ, και ακόμα καλφτερα θ περίπτωςθ όπου το πάκθμα γίνεται μάκθμα, είναι θ καλφτερθ τεχνικι. Όλα τα καινοφργια λειτουργικά ςυςτιματα περιλαμβάνουν κάποιου είδουσ ενθμζρωςθ για τθν κατάςταςθ ςτθν οποία βρίςκονται από πλευράσ αςφάλειασ, ςτο επίπεδο του απλοφ χριςτθ. Μια καινοφργια εγκατάςταςθ των Windows προειδοποιεί, ότι δεν ζχει εγκαταςτακεί ζνα πρόγραμμα προςταςίασ για ιοφσ, και ςυνεχίηει να προειδοποιεί (εκτόσ εάν ο χριςτθσ το ςταματιςει ο ίδιοσ) μζχρι να εγκαταςτακεί ζνα ςχετικό πρόγραμμα. Μια ςθμείωςθ εδϊ όςον αφορά τθν πρόλθψθ. Τπάρχει μια ειδικι κατθγορία επικζςεων όπου ο χριςτθσ δεν ζχει καμία ςυμμετοχι (πχ. denial-of-service). ε αυτοφ του είδουσ τισ επικζςεισ είναι ςτθν ευκφνθ των developers να καταφζρουν να προλάβουν τα ανεπανόρκωτα. Για αυτό και υπάρχουν ζνα ςωρό mailing lists όςον αφορά κζματα αςφαλείασ, όπωσ και ςυνζδρια, που ςκοπόσ τουσ είναι ο παραπάνω. Σζλοσ, το ςυχνό update ενόσ ςυςτιματοσ καλφπτει διάφορα κενά αςφαλείασ που κατά καιροφσ ανακαλφπτονται από διάφορουσ επιτιδειουσ. Κρυπτογρϊφηςη δεδομϋνων Μια πρακτικι είναι θ ςυςτθματικι κρυπτογράφθςθ των ευαίςκθτων δεδομζνων. Κατά καιροφσ υλοποιικθκε λογιςμικό το οποίο κρυπτογραφεί δεδομζνα ςε πραγματικό χρόνο, προκειμζνου να δυςκολζψει τθν προςπζλαςι τουσ από κακοικθ κϊδικα. Ζνα κωδικοποιθμζνο αρχείο προςφζρει κάποια πλεονεκτιματα και κάποια μειονεκτιματα όςον αφορά το απλό αρχείο. Ζνα κωδικοποιθμζνο αρχείο, είναι ςε μια μορφι που απλά το κακιςτά και δφςκολο ςτθν προςπζλαςι του, και εφκολο ςτθν ανάκτθςι του μιασ και θ ίδια θ κωδικοποίθςθ τισ περιςςότερεσ φορζσ προςφζρει τθ δυνατότθτα πλιρωσ checksum του αρχείου. Από το απλό parity bit μζχρι τουσ κϊδικεσ Hamming, ζνα κρυπτογραφθμζνο αρχείο μπορεί να ανακτθκεί πιο εφκολα αν γνωρίηουμε τον τρόπο με τον οποίο κρυπτογραφικθκε. Σο πιο εμφανζσ μειονζκτθμα είναι θ απόδοςθ. Για κάκε ζνα κρυπτογραφθμζνο αρχείο χρειάηονται περιςςότεροι πόροι από ζνα απλό αρχείο, πράγμα το οποίο το κακιςτά πιο δφςκολο ςτθν επεξεργαςία του. υςτιματα που κρυπτογραφοφν πλιρωσ τα αποκθκευμζνα δεδομζνα υπάρχουν, όπωσ π.χ. το BitLocker των Windows. 20

21 Η λύςη του Booting, και του Live-CD Όταν λοιπόν όλα τα παραπάνω αποτυγχάνουν, λίγα περικϊρια μζνουν. Όπωσ αναλφκθκε παραπάνω, υπάρχουν 2 ειδϊν ςενάρια. Σο πρϊτο ςενάριο περιλαμβάνει τον κακαριςμό ςτθν περίπτωςθ ενόσ ιοφ, που απλά ζχει προςβάλει το ςφςτθμα αλλά μπορεί κάποιοσ να το λειτουργιςει (κάνει κανονικά boot). ε αυτι τθν περίπτωςθ απλά κακαρίηεται το ςφςτθμα και μπορεί κάποιοσ να το χρθςιμοποιιςει ςτθν απλι περίπτωςθ. Αν κάποιοσ ιόσ ζχει ειςχωριςει τόςο βακιά όπου δεν μπορεί να κακαριςτεί με τον φόβο ότι μπορεί να εμφανιςτεί κάποια απϊλεια δεδομζνων, τότε θ λφςθ των sandbox quarantine είναι θ καλφτερθ. τθν ίδια κατθγορία κα μποροφςαν και να καταταχκοφν όλα τα backups. Σο ςενάριο αυτό περιγράφει τθν περίπτωςθ όπου ζχει γίνει backup ςυςτιματοσ, και για οποιοδιποτε failure (είτε είναι ιόσ, είτε είναι κάποιο ςφάλμα ςτο υλικό/λογιςμικό), χαλάει το ςφςτθμα. τθ ςυγκεκριμζνθ περίπτωςθ, θ λφςθ βρίςκεται ςτθν αντικατάςταςθ του ςυςτιματοσ (ςτθν περίπτωςθ φυςικισ βλάβθσ) ι το format ςτθν περίπτωςθ τθσ βλάβθσ του λογιςμικοφ. Και ςτισ δφο περιπτϊςεισ, το backup καλφπτει ςχεδόν ικανοποιθτικά τισ λφςεισ (αρκεί να είναι up-to-date). Σι γίνεται όμωσ ςτθν περίπτωςθ που ο υπολογιςτισ δεν μπορεί οφτε καν να ξεκινιςει, αλλά οφτε υπάρχει κάποιου είδουσ backup ; το ςυγκεκριμζνο ςενάριο εφαρμόηονται διάφορεσ λφςεισ. Όλεσ περιλαμβάνουν το booting του ςυςτιματοσ από κάποιου είδουσ «κακαρό» ςφςτθμα. Booting μϋςω CD/Flash Drive Η πιο εφκολθ λφςθ (ειδικά ςτο παρελκόν) ιταν να ξεκινιςει το χαλαςμζνο ςφςτθμα από το cd τθσ προκειμζνθσ εγκατάςταςθσ λειτουργικοφ. Οι περιςςότερεσ εκδόςεισ των ςφγχρονων Windows (από τα XP και πάνω) υποςτθρίηουν τθν εκκίνθςθ του υπολογιςτι από το cd και μάλιςτα δίνουν τθν δυνατότθτα για mounting ενόσ virtual δίςκου, με διάφορα εργαλεία για τθν αποκατάςταςθ του ςυςτιματοσ (όπωσ πχ, diskpart,chkdisk, κοκ). Από εκεί και ζπειτα ο χριςτθσ, ζχοντασ γνϊςθ του τι ακριβϊσ κάνει, είτε ςϊηει τα δεδομζνα του και κάνει format ςτθν ςυνζχεια,είτε καταφζρνει (ςυνικωσ μζςω debugging) να εντοπίςει που ακριβϊσ είναι το πρόβλθμα ςτο booting και να το διορκϊςει. Σο Flash Drive χρθςιμοποιείται ςε πιο καινοφργιουσ υπολογιςτζσ, και παρζχει τισ ίδιεσ δυνατότθτεσ με το CD. Mounting Physical Drive Αν ακόμα και θ επιλογι να μπορζςει ζνασ χριςτθσ να ξεκινιςει το ςφςτθμα του μζςω κάποιου αφαιροφμενου μζςου δεν είναι δυνατι, τότε το εξισ ςενάριο εφαρμόηεται. Δεδομζνου ότι μπορεί κάποιοσ να ζχει τθν δυνατότθτα να αφαιρζςει τον εκάςτοτε «προβλθματικό» δίςκο από το ςφςτθμα του, μπορεί απλά να τον αφαιρζςει και μζςω κάποιου controller να τον ςυνδζςει ςαν εξωτερικό δίςκο (mount) ςε ζνα κακαρό ςφςτθμα. Από εκεί επαναλαμβάνεται θ παραπάνω διαδικαςία. Live-CD Σο Live-CD είναι μια ενδιάμεςθ λφςθ. Ο μόνοσ περιοριςμόσ είναι να υπάρχει μια δυνατότθτα για booting από κάποιο μζςο. Σο Live-CD είναι ζνα πακζτο λειτουργικοφ εγκαταςτθμζνο μζςα ςε ζναν δίςκο. Όλο το λειτουργικό (ςυνικωσ μαηί και κάποια εργαλεία για πιο εξειδικευμζνο backup), βρίςκεται ςε ζναν δίςκο και όταν κάποιοσ καταφζρνει να το ξεκινιςει ςτο ςφςτθμά του λειτουργεί ωσ εξισ: 21

22 Φορτϊνει τον πυρινα του ςτθν μνιμθ RAM του ςυςτιματοσ, και προκειμζνου να μθν «πειράξει» κάτι από τον δίςκο του χαλαςμζνου ςυςτιματοσ, κάνει mount ζναν virtual drive ςτθν ίδια τθν RAM και «εγκακιςτά» τα ςτοιχεία που χρειάηεται ζνα λειτουργικό ςφςτθμα για να λειτουργιςει (μόνο που ςτισ άλλεσ περιπτϊςεισ τα ςτοιχεία γράφονται ςτον κανονικό δίςκο). Σο αποτζλεςμα είναι ζνα ςφςτθμα με γραφικό περιβάλλον, και φοβερζσ δυνατότθτεσ για τθν αποκατάςταςθ του ςυςτιματοσ. Live-CD s υπάρχουν πάρα πολλά. Επίςθσ υπάρχουν και ζνα ςωρό τεχνικζσ όπου ο κάκε χριςτθσ μπορεί να δθμιουργιςει το δικό του Live-CD με το επικυμθτό λειτουργικό. Αυτζσ οι υλοποιιςεισ που ξεχωρίηουν είναι τα live-cd s των Windows XP, Windows 7, Linux (το καλφτερο είναι το Knoppix). Network Boot τθν περίπτωςθ που όλα τα παραπάνω αποτυγχάνουν. Μία μόνο λφςθ παραμζνει. Η λφςθ του Network Boot. Μζςω του Network Boot μπορεί να ξεκινιςει ζνα ςφςτθμα (πρακτικά να τρζξει όλα τα προαναφερκζντα) μζςω ενόσ απλοφ καλωδίου δικτφου, και ενόσ server όπου κάνει το hosting των απαραίτθτων αρχείων και προγραμμάτων. Και εδϊ ο μόνοσ περιοριςμόσ είναι να υποςτθρίηεται από το εκάςτοτε ςφςτθμα. Πρακτικά όμωσ όλεσ οι καινοφργιεσ υλοποιιςεισ υπολογιςτϊν, ςυμπεριλαμβάνουν αυτι τθ δυνατότθτα ςτο λογιςμικό τθσ motherboard, το γνωςτό bios. Περαιτζρω ανάλυςθ ςτο ςφςτθμα network boot παρουςιάηεται παρακάτω. Υλοποιημϋνα ςυςτόματα προςταςύασ μϋχρι ςόμερα. Τλοποιθμζνα ςυςτιματα προςταςίασ δεδομζνων υπάρχουν πολλά. Σα περιςςότερα χαρακτθρίηονται ωσ προγράμματα αντιγραφισ δίςκων (disk cloning software) όςον αφορά το data replication. Ανάλογα με τθν πλατφόρμα, υπάρχουν και διαφορετικά προγράμματα. Επίςθσ ανάλογα και με το ςφςτθμα αρχείων, ανάλογα με τισ δυνατότθτεσ ανάκτθςθσ, τθν δυνατότθτα αντιγραφισ αρχείων (όπωσ πχ, live θ raw), τθ δυνατότθτα για boot από διαφορετικά μζςα και το περιβάλλον διαςφνδεςθσ χριςτθ. τθν παροφςα κατάςταςθ κα αναφερκοφν επιλεκτικά ςυςτιματα που δοκιμάςτθκαν ςτα πλαίςια τθσ ζρευνασ για τθν υλοποίθςθ τθσ παροφςασ διπλωματικισ. Επίςθσ, λθφκθκε υπόψθ και το γεγονόσ ότι το μεγαλφτερο μζροσ των χρθςτϊν χρθςιμοποιεί λειτουργικό τθσ Microsoft, για αυτό και το πρϊτο ςφςτθμα που κα αναφερκεί είναι το ςφςτθμα Backup των Windows. Windows Backup Η εταιρεία Microsoft ςτισ τελευταίεσ εκδόςεισ των Windows, παρζχει μια δυνατότθτα που τθν ονομάηει Windows Backup. Μζςω αυτισ τθσ υλοποίθςθσ τα Windows χρθςιμοποιϊντασ το Shadow Volume Copy, μποροφν να πάρουν backup είτε ολόκλθρων volumes, είτε μόνο των αρχείων που χρειάηεται ο χριςτθσ. Δθμιουργείται μια εικόνα του ςυςτιματοσ που κζλει ο χριςτθσ να διατθριςει, και ςε περίπτωςθ αποτυχίασ (όπωσ αναλφκθκε παραπάνω) το ίδιο το ςφςτθμα Windows αναγνωρίηει ότι υπάρχει ζνα πρόβλθμα ςτθν εγκατάςταςθ του λειτουργικοφ, και αναηθτεί προθγοφμενα backup που ζχουν γίνει προκειμζνου να το ανακτιςει. Εκεί ο χριςτθσ μπορεί να επιλζξει το εκάςτοτε backup που ζκανε. Οι δυνατότθτεσ του είναι πολλζσ. Μπορεί να κάνει backup ςε ζνα μζςο αφαιροφμενο, όπωσ πχ ζναν εξωτερικό δίςκο, ι ζνα οπτικό μζςο, αλλά ακόμα και μζςω δικτφου ςε ζνα χϊρο που ζχει οριςτεί ωσ αποκθκευτικόσ[24]. 22

23 Εικόνα 5 Σο Shadow Volume Copy μπορεί να τρζξει και ςαν υπθρεςία ςυςτιματοσ, ανά τακτά χρονικά διαςτιματα παίρνοντασ backup. Επίςθσ μπορεί να τρζξει και μεμονωμζνα παίρνοντασ μια μόνο φορά. Αυτό που το κάνει μοναδικό είναι ότι ςτα επαναλαμβανόμενα backup, το μόνο που κάνει είναι να αυξάνει/αλλάηει προςκετικά το αρχείο backup, μειϊνοντασ κατά πολφ το μζγεκοσ που χρειάηεται για να γίνει το backup. τθν ουςία αυτό που κάνει το Shadow Volume Copy είναι να τρζχει μια εξειδικευμζνθ μορφι ενόσ ςυςτιματοσ αρχείων versioning, πράγμα το οποίο αναλφκθκε παραπάνω. Επίςθσ το ςυγκεκριμζνο ςφςτθμα είναι δεμζνο πάνω ςτισ εγκαταςτάςεισ των Windows, και δε μπορεί να χρθςιμοποιθκεί από άλλα λειτουργικά ςυςτιματα. Σζλοσ υπάρχει και ξεχωριςτι οντότθτα που μπορεί να εγκαταςτακεί και να τρζξει ςτο πλαίςιο των Windows Backup (βλ. εικόνα 5). Αυτι θ οντότθτα είναι θ προαναφερόμενθ Windows Server Backup. Μζςω αυτισ μπορεί κάποιοσ να κάνει schedule ολόκλθρα backups, αρκεί να τρζχει κάποιον server τθσ Microsoft (εδϊ δεν ενδιαφζρει ο χριςτθσ, είναι για ςκοποφσ κακαρϊν backup των server). Symantec Ghost Solution Suite Σο Ghost είναι ζνα εξειδικευμζνο εργαλείο για τθν ςυντιρθςθ των δεδομζνων των υπολογιςτϊν που χρθςιμοποιείται από τεχνικοφσ ωσ επί των πλείςτων. Προςφζρει όλεσ τισ παραπάνω δυνατότθτεσ, κάνει backup και ανά τακτά χρονικά διαςτιματα, αλλά και μεμονωμζνα. Χρθςιμοποιεί και αυτό διαφορετικά ςυςτιματα αρχείων και τεχνικζσ, όπωσ αναφζρκθκαν παραπάνω, ακόμα μπορεί να χρθςιμοποιθκεί και ςε backup διαφορετικϊν ςυςτθμάτων. Επίςθσ, αυτό που προςφζρει μοναδικά αυτό είναι θ ςφνδεςθ του με κάποιο πρόγραμμα antivirus και θ δυνατότθτα να παίρνει incremental backups ενόσ ςυςτιματοσ (ακόμα και μζςω δικτφου) ανάλογα με το πόςο αςφαλζσ κρίνει ότι είναι το ςυγκεκριμζνο antivirus. Δθλαδι, αν το antivirus κρίνει ότι το ςφςτθμα ζχει κάποιο πρόβλθμα, τότε μαηεφει κατά κάποιο τρόπο τα δεδομζνα που ζχουν αλλάξει ςφμφωνα με το προθγοφμενο backup και τα ςτζλνει ςτον server τθσ Symantec προκειμζνου να μθν χακοφν κακόλου δεδομζνα από τθν επικείμενθ επίκεςθ. Σζλοσ αξίηει να αναφερκεί ότι εκτόσ από τον δικό του κϊδικα χρθςιμοποιεί και δικά του αρχεία για τθν αποκικευςθ των εικόνων. 23

24 Αυτό είναι πολφ ςθμαντικό μιασ και υπάρχει μια ςυνεχισ και αυξανόμενθ αςφάλεια δεδομζνων. Ακόμα κ ςτθ δυνατότθτα κάποιασ επίκεςθσ ο εκάςτοτε χριςτθσ είναι πλιρωσ καλυμμζνοσ από τθν πλευρά των δεδομζνων του. Βζβαια, ςτθν περίπτωςθ που κάτι καταςτροφικό ςυμβεί, όπωσ για παράδειγμα να χαλάςει τελείωσ ο boot sector του ςυςτιματοσ, το ςφςτθμα μζνει εκτεκειμζνο. Αν δεν υπάρχει κάποιοσ τρόποσ να ξεκινιςει το ςφςτθμα, τα δεδομζνα μζνουν αποκθκευμζνα ςτον server τθσ Symantec και δεν υπάρχει τρόποσ να ανακτθκοφν από τον χριςτθ. Εδϊ θ εταιρεία Symantec προςφζρει πολλζσ επιλογζσ, και λίγο δφςκολο να αποτφχουν όλεσ (όπωσ πχ, boot από flash drive, boot από ξεχωριςτό partition, boot από CD/DVD drive,ακόμα και network boot αρκεί να υπάρχει κάποιοσ ρυκμιςμζνοσ server), αλλά υπάρχει και το ςενάριο που τα πάντα αποτυγχάνουν[25] Acronis True Image Backup Σο Acronis είναι ζνα παρόμοιο πρόγραμμα με το Ghost. Προςφζρει και αυτό τθ δυνατότθτα να πραγματοποιεί backup ςε ολόκλθρουσ δίςκουσ και διαφορετικά ςυςτιματα αρχείων. Είναι ζνα πρόγραμμα που μπορεί να χρθςιμοποιθκεί και αυτό ςε διαφορετικζσ πλατφόρμεσ, ςε διαφορετικά ςυςτιματα αρχείων και αποκθκεφει τα δεδομζνα ςε δικά του αρχεία εικόνων. Επίςθσ και το Acronis χρθςιμοποιεί τθν λογικι του versioning (περιςςότερο ςαν το Shadow Volume Copy) για το ςυνεχζσ backup των δεδομζνων του χριςτθ. Χρθςιμοποιεί και αυτό το PXE για το network boot, online backup, usb/cd/dvd failsafe, και το πιο ςθμαντικό ότι δθμιουργεί ζνα κρυφό διαμζριςμα δίςκου, όπου αποκθκεφει δεδομζνα εκκίνθςθσ του προγράμματοσ ςε περίπτωςθ ςφάλματοσ. φμφωνα με τουσ καταςκευαςτζσ του προγράμμα τοσ, αυτό το διαμζριςμα δεν είναι προςπελάςιμο από κακοικθ λογιςμικό (αυτό ενδζχεται να αλλάξει προφανϊσ ςτο άμεςο μζλλον). Αξίηει να προςτεκεί ότι θ ςυγκεκριμζνθ πρακτικι, δθλαδι θ χριςθ ενόσ κρυφοφ διαμερίςματοσ, εφαρμόηεται από πάρα πολλά προγράμματα ανάκτθςθσ (ακόμα και από τισ τελευταίεσ εκδόςεισ των Windows). Η μόνθ διαφορά με το ghost είναι ότι δεν υποςτθρίηει μόνο του software για κάποιου είδουσ antivirus οφτε automated backup ανάλογα με τισ επικζςεισ που δζχεται. Παρόλο που όλα τα παραπάνω ςυςτιματα προςφζρουν φοβερζσ δυνατότθτεσ backup και ανάκτθςθσ δεδομζνων αξίηει να αναφερκεί το εξισ. Κανζνα δε προςφζρει τθ δυνατότθτα για μια παραμετροποιθμζνθ ανάκτθςθ των δεδομζνων μζςω διαδικτφου. Σο Symantec Ghost, όπωσ και το Acronis δίνουν τθν δυνατότθτα για εκκίνθςθ του ςυςτιματοσ μζςω network, αλλά για τθν πλιρθ παραμετροποίθςθ του μζςω του ιδθ υπάρχοντοσ δικτφου δεν υποςτθρίηεται από κανζναν. Αυτοφ του είδουσ θ παραμετροποίθςθ προςφζρει πολλζσ δυνατότθτεσ για μια πιο αυτοματοποιθμζνθ εγκατάςταςθ του λειτουργικοφ ςυςτιματοσ. Ειδικά τϊρα που θ ιδζα του cloud computing βρίςκεται ςτο ηενίκ, και όλο και περιςςότερα ςυςτιματα αρχίηουν να τθν υποςτθρίηουν, αυτοφ του είδουσ θ ανάπτυξθ προςφζρει πολλά πλεονεκτιματα. κεφτείτε ζνα ςφςτθμα το οποίο κα μποροφςε ανά πάςα ςτιγμι να επαναφζρει όλα τα δεδομζνα ςε πάρα πολλά διαφορετικά ςυςτιματα με πολφ εφκολθ χριςθ, και το μόνο το οποίο κα χρειάηεται είναι ικανοποιθτικό bandwidth[27]. 24

25 Κεφϊλαιο 3 Παρουςύαςη υλοπούηςησ ςυςτόματοσ Network Boot. Η αρχικι ιδζα υλοποίθςθσ του ςυςτιματοσ αυτοφ προιλκε από το γεγονόσ ότι κάκε καινοφργιοσ υπολογιςτισ περιζχει το λογιςμικό για να μπορζςει να ξεκινιςει απευκείασ μζςω δικτφου. ε όλουσ τουσ καινοφργιουσ υπολογιςτζσ θ Intel ζχει προςκζςει αυτό το feature ςτο bios, προκειμζνου να προςφζρει εναλλακτικζσ μεκόδουσ για να ξεκινιςει ο υπολογιςτισ, όταν όλα τα άλλα αποτυγχάνουν. Αλλάηοντασ ζνα option από το boot menu, ςτο περίφθμο setup του bios ςτθν ζναρξθ μασ ςυςτιματοσ, μποροφμε πολφ απλά να ενεργοποιιςουμε αυτό το feature. Η προςπάκεια αυτι, γίνεται προκειμζνου να δϊςουμε ζνα καλφτερο end-to-end ςφςτθμα ςτουσ καταναλωτζσ για μια πιο αυτοματοποιθμζνθ επαναφορά του ςυςτιματοσ. τθν παροφςα βιομθχανία αυτοφ του είδουσ υλοποιιςεισ εφαρμόηονται ςτα πλαίςια μιασ καινοφργιασ εγκατάςταςθσ ςυςτθμάτων, τα οποία είναι τα ίδια ι παρόμοια. Οργανιςμοί όπωσ καταςκευαςτζσ ςυςτθμάτων υπολογιςτϊν, οι οποίοι προεγκαταςτοφν λειτουργικό ςφςτθμα και ρυκμίςεισ ςε κάκε ςφςτθμα που καταςκευάηουν, όπωσ για παράδειγμα καταςκευαςτζσ laptop, χρθςιμοποιοφν αυτοφ του είδουσ τισ πρακτικζσ. Αρκετό υλικό υπιρχε ςτο διαδίκτυο και από τεχνικοφσ οι οποίοι καταςκεφαηαν δίκτυα ςε ςχολεία, όπου το κάκε ςφςτθμα ζπρεπε να είναι το ίδιο και να ζχει ακριβϊσ τισ ίδιεσ ρυκμίςεισ. υνικωσ αυτοφ του είδουσ θ επιλογι ονομάηεται boot from network, Netboot και όλα τα ςυναφι. Σο ςενάριο που υλοποιεί το ςφςτθμά μασ περιλαμβάνει το εξισ: Σο χαλαςμζνο ςφςτθμα, γνωρίηοντασ ότι ζχει προςβλθκεί από κάποιου είδουσ κακόβουλο λογιςμικό, και εφόςον ζχει τθν δυνατότθτα για να μπορζςει να διαβάςει με κάποιου είδουσ φυλλομετρθτι ςελίδεσ διαδικτφου, μπαίνει ςτθν ιςτοςελίδα του server. Web Interface τθν ιςτοςελίδα του server, αφοφ κάνει log-in θ απλά κάποιου είδουσ registration (sign-up μζςω μασ ςυνδυαςμοφ password/username) ειςζρχεται ςτθν ςυνζχεια ςτο ειδικά ςχεδιαςμζνο e-shop ςτο οποίο «αγοράηει» το λογιςμικό που κζλει να εγκαταςτιςει. Εικόνα 6 Από εκεί και ζπειτα μπορεί να επιλζξει τι ακριβϊσ κα κάνει. Παρζχονται κάποιεσ δυνατότθτεσ. Μεταξφ αυτϊν είναι: 25

26 Εγκατάςταςθ του λειτουργικοφ που χρθςιμοποιοφςε πριν ο χριςτθσ. Ανζβαςμα του λειτουργικοφ ςυν τα διάφορα αρχεία του χριςτθ. Προεγκατάςταςθ προγραμμάτων που χρθςιμοποιοφςε ο χριςτθσ. Capture ολόκλθρου του image του ςκλθροφ δίςκου που χρθςιμοποιοφςε ο χριςτθσ. Upload μόνο των drivers που χρθςιμοποιοφςε ο χριςτθσ και ενςωμάτωςι του ςτο εκάςτοτε λειτουργικό. Παρακάτω φαίνονται κάποιεσ επιλογζσ (μεταφραςμζνεσ ςτα Αγγλικά). Οι επιλογζσ που προαναφζρκθκαν μποροφν να εμφανιςτοφν από τθν ςτιγμι που κάποιοσ επιλζγει το αντίςτοιχο ςφνδεςμο. Εικόνα 7 Μια ςθμείωςθ όςον αφορά τθν παραπάνω εικόνα, οι επιλογζσ Product και Page εμφανίηονται μόνο ςτον administrator του site για λόγουσ τουσ οποίουσ κα εξθγθκοφν ςτθν ενότθτα εγκατάςταςθ του πακζτου Drupal. Η επιλογι Create Content αναφζρεται ςτθν δθμιουργία και upload εικόνων και γενικά αρχείων που επικυμεί ο χριςτθσ, και όχι ςτθν απλι εγκατάςταςθ τουσ. Αφοφ ο χριςτθσ επιλζξει τθν επιλογι του, μπορεί ςτθν ςυνζχεια να κάνει check-out (ςτθν περίπτωςθ που «αγόραςε» κάποιο λειτουργικό ςφςτθμα. Από εκεί και ζπειτα, το ίδιο το ςφςτθμα χρθςιμοποιϊντασ εντολζσ ςυςτιματοσ (shell commands), προςκζτει ςαν χριςτθ του server τον εκάςτοτε χριςτθ του site 26

27 προκειμζνου να δοκοφν οι απαραίτθτεσ άδειεσ για τθν προςπζλαςθ των αρχείων του server από το χαλαςμζνο» ςφςτθμα. Εικόνα 8 τθν ςυνζχεια, ο «χαλαςμζνοσ» υπολογιςτισ κάνει reboot. τθν πρϊτθ επιλογι που του παρζχεται επιλζγει (ανάλογα με το λειτουργικό που επζλεξε να εγκαταςτιςει) τθν επιλογι Windows Deployment Services ι Linux. Εικόνα 9 τθν Εικόνα 9 βλζπουμε το ςφςτθμα Hyper-V και τθν αίτθςθ για DHCP IP που κάνει το ςφςτθμα μζςω PXE. 27

28 Εικόνα 10 τθν εικόνα 10 βλζπουμε τι γίνεται αφοφ πατιςει ο χριςτθσ το κουμπί F12 (ο server μποροφςε να ρυκμιςτεί και χωρίσ τθν παρεμβολι του κουμπιοφ, απλά δθλαδι να ξεκινάει κατευκείαν και να κατεβάηει το αρχείο pxeboot.n12 ). Αυτι θ ρφκμιςθ είναι το πρωταρχικό ςτάδιο τθσ υλοποίθςθσ. τθν ςυνζχεια αφοφ προςτζκθκαν και οι εκδόςεισ των Linux αλλάηει και το αρχείο που κατεβάηει ο χριςτθσ, ζγινε ζνα πιο customizable menu μιασ και το παρϊν αρχείο είναι κλειδωμζνο από τθν Microsoft. Εικόνα 11 τθν εικόνα 11 εμφανίηονται οι πρϊτεσ υλοποιιςεισ από το Boot Menu, δθλαδι τα εγκατεςτθμζνα Boot Images ςτον ςυγκεκριμζνο WDS Server. 28

29 Ζπειτα, του εμφανίηονται οι διακζςιμεσ προεγκατεςτθμζνεσ επιλογζσ ςτον ςυγκεκριμζνο server. τθν προκειμζνθ περίπτωςθ ζχουν εγκαταςτακεί οι εικόνεσ για εγκατάςταςθ των Windows 7, Windows XP, Windows Vista, Network Upload Boot Image, όπωσ και bootable images για να ξεκινιςει ο υπολογιςτισ με το λειτουργικό ςφςτθμα Windows PE, ζνα Pre-Execution Environment το οποίο φορτϊνει τα απαραίτθτα drivers προκειμζνου να γίνει ζνα recovery, θ απλά να ξεκινιςει ζνα GUI ςτο ςφςτθμα. Παραπάνω λεπτομζρειεσ ςτθν όλθ υλοποίθςθ του ςυςτιματοσ είναι οι εξισ : Server Interface Σο λειτουργικό ςφςτθμα που χρθςιμοποιοφμε για τθν υλοποίθςθ του server είναι το Windows Server 2008 R2 x64. Windows Server 2008 R2 x64 Σο Windows Server 2008 R2 είναι ζνα λειτουργικό ςφςτθμα διακομιςτι που παράχκθκε από τθ Microsoft. Είναι ζνα λειτουργικό ςφςτθμα χτιςμζνο ςε Windows NT 6.1, το ίδιο λειτουργικό ςφςτθμα πυρινα, το οποίο χρθςιμοποιείται με το προςανατολιςμζνο ςε υπολογιςτι-πελάτθ Windows 7. Είναι θ πρϊτθ ζκδοςθ 64-bit-μόνο λειτουργικό ςφςτθμα τθσ Microsoft. Σο Windows Server 2008 R2 είναι μια ενθμερωμζνθ ζκδοςθ του Windows Server 2008.τθν ςυγκεκριμζνθ ζκδοςθ οι βελτιϊςεισ περιλαμβάνουν νζεσ λειτουργίεσ για τθν υπθρεςία καταλόγου Active Directory, νζεσ δυνατότθτεσ για εικονικι διαμόρφωςθ και τθ διαχείριςθ, τθν απελευκζρωςθ των IIS 7.5, κακϊσ και υποςτιριξθ για μζχρι 256 λογικοφσ επεξεργαςτζσ. Τπάρχουν επτά εκδόςεισ: Corporate, Standard, Enterprise, Datacenter, Web, HPC host και Itanium. τθν παροφςα υλοποίθςθ χρθςιμοποιείται θ ζκδοςθ Enterprise. Οι εικόνεσ που χρθςιμοποιοφνται για το άμεςο network boot ςτον εκάςτοτε υπολογιςτι, βρίςκονται από τον server που μασ παρζχει θ Microsoft, το Windows Deployment Services. Windows Deployment Services (WDS) Σο Windows Deployment Services είναι μια τεχνολογία από τθ Microsoft για τθν εγκατάςταςθ λειτουργικϊν ςυςτθμάτων των Windows και βαςίηεται ςε δίκτυο. Είναι ο διάδοχοσ των υπθρεςιϊν απομακρυςμζνθσ εγκατάςταςθσ (Remote Installation Services)[5]. Σο WDS προορίηεται να χρθςιμοποιθκεί για τθν απομακρυςμζνθ εγκατάςταςθ των Windows Server 2008, Windows Vista και Windows 7, αλλά υποςτθρίηει επίςθσ και άλλα λειτουργικά ςυςτιματα, διότι ςε αντίκεςθ με το προθγοφμενο RIS, το οποίο πρακτικά ιταν μια μζκοδοσ αυτοματοποίθςθσ τθσ διαδικαςίασ εγκατάςταςθσ, το WDS χρθςιμοποιεί είδωλα δίςκων, ιδίωσ το Windows Imaging Format (WIM). Σο WDS περιλαμβάνεται ωσ ζνα ρόλοσ διακομιςτι ςε όλεσ τισ εκδόςεισ 32-bit και 64-bit του Windows Server Η υπθρεςία Windows Deployment είναι ο ςυνδυαςμόσ των ενθμερωμζνων Remote Installation Services και των επαναςχεδιαςμζνων Automated Deployment Services (ADS). Η εγκατάςταςθ των Windows 7 Windows Vista, Windows Server 2008, Windows Server 2003 και Windows XP μπορεί να γίνει πλιρωσ αυτοματοποιθμζνθ και προςαρμοςμζνθ μζςω τθσ χριςθσ των unattended installation scripting files. Οι εργαςίεσ που μποροφν να γίνουν αυτόματα περιλαμβάνουν τθν ονομαςία του μθχανιματοσ, τθν ςφνδεςθ του μθχανιματοσ με ζνα τομζα, τθν προςκικθ ι κατάργθςθ προγραμμάτων και δυνατοτιτων και τθν εγκατάςταςθ ρόλων διακομιςτι (ςτθν περίπτωςθ τθσ εγκατάςταςθσ των Windows Server 2008). Σα Windows Server 2008 και Windows Vista εγκακίςτανται από ζνα ςφνολο των αρχείων προζλευςθσ ςτο διακομιςτι, αντιγράφονται ςυχνά από το μζςο εγκατάςταςθσ του προϊόντοσ. Σο WDS διευρφνει τισ απλζσ δζςμεσ ενεργειϊν εγκατάςταςθσ δίνοντασ ςτον τεχνικό τθν ικανότθτα να καταγράψει, αποκθκεφςει και να αναπτφξει πακζτα εγκατάςταςθσ που βαςίηονται ςε ςυγκεκριμζνεσ εικόνεσ. Μια ςθμαντικι νζα δυνατότθτα που είναι διακζςιμθ ςτισ εκδόςεισ Windows Server 2008 του WDS 29

30 είναι ότι υποςτθρίηει τθν ανάπτυξθ ςε IP s πολλαπλισ διανομισ (multicast). H πολλαπλι διανομι επιτρζπει ςτουσ νζουσ υπολογιςτζσ-πελάτεσ να ενταχκοφν ςε υπάρχοντα «δίκτυα» πολλαπλισ διανομισ εγκατάςταςθσ που ζχουν ιδθ ρυκμιςτεί ςτο διακομιςτι WDS και ζχουν ξεκινιςει τθν λειτουργία τουσ. Ο WDS server κα αναδιπλωκεί ςτο δίκτυο πολλαπλισ διανομισ, ζτςι ϊςτε κάκε υπολογιςτισ-πελάτθσ που προςχϊρθςε ςτθν ανάπτυξθ αφοφ άρχιςε να μπορεί να λάβει τα δεδομζνα που λείπουν. Η πολλαπλι διανομι του WDS χρθςιμοποιεί το τυπικό πρωτόκολλο internet IGMP. Τποςτθρίηει επίςθσ το WDS x64 ςε υπολογιςτζσ με το Extensible Firmware Interface (EFI). Σο WDS[4] περιζχει τθ δυνατότθτα να εγκαταςτιςει και άλλα λειτουργικά ςυςτιματα όπωσ τα Windows PE, Windows XP και Windows 2000, αλλά θ εγκατάςταςθ τουσ για αυτά τα λειτουργικά ςυςτιματα δεν μπορεί να εκτελεςτεί με αρχεία προζλευςθσ ι να ελεγχτεί με δζςμεσ ενεργειϊν και unattend files. Σο λειτουργικό ςφςτθμα που δεν υποςτθρίηεται (όπωσ τα παραπάνω), κα πρζπει να αναπτυχκεί πρϊτα, να εγκαταςτακεί και να ρυκμιςτεί ςε ζνα ςτακμό εργαςίασ- μια εικόνα από τθ ρφκμιςθ παραμζτρων του τελικοφ λειτουργικοφ ςυςτιματοσ- και ςτθ ςυνζχεια να αποτυπωκεί με το κιτ αυτόματθσ εγκατάςταςθσ Windows (Windows Automated Installation Kit WAIK-), και αυτι θ αποκθκευμζνθ εικόνα μπορεί να αναπτυχκεί μζςω του WDS. Για αυτό ακριβϊσ ζχει προςτεκεί και μία επιπλζον επιλογι ςτο site, θ επιλογι Safe Recovery Image Capture Boot, μζςω τθσ οποίασ μπορεί να γίνει capture ζνα λειτουργικό ςφςτθμα που ζχει ιδθ εγκαταςτακεί ςτον εκάςτοτε υπολογιςτι. Μζςω αυτισ τθσ επιλογισ ςτθν ςυνζχεια μπορεί να ανεβεί ςτον server και από εκεί και ζπειτα να χρθςιμοποιθκεί όπωσ κζλει ο κακζνασ. Για να εξθγθκεί περιςςότερο θ λειτουργία του server, εξθγείται παρακάτω πϊσ ακριβϊσ λειτουργοφν οι υπθρεςίεσ WDS ςτο background. Σο ςενάριο λειτουργίασ των υπθρεςιϊν WDS επιτρζπει ςε υπολογιςτζσ με τθν ιδιότθτα του PXE BIOS να μπορζςουν να εκτελζςουν εξ αποςτάςεωσ μεταβλθτζσ περιβάλλοντοσ εκκίνθςθσ που παρζχεται από τθ Microsoft. Κατά το χρόνο εκκίνθςθσ, ζνασ ςτακμόσ εργαςίασ που ζχει ρυκμιςτεί για εκκίνθςθ από το PXE κα εκδϊςει μια αίτθςθ BOOTP μζςω του δικτφου (ςτθν προκειμζνθ περίπτωςθ μια αίτθςθ DHCP). Μετά τθν παραλαβι τθσ αίτθςθσ, ο διακομιςτισ DHCP κα παράςχει μια διεφκυνςθ IP ςτον υπολογιςτι, και ο διακομιςτισ DNS κα δείξει ςτον υπολογιςτι-πελάτθ τον διακομιςτι WDS, που με τθ ςειρά του κα εκδϊςει μια εικόνα εκκίνθςθσ του δίςκου (ςυχνά ονομάηονται "Chooser OS"). Αφοφ ζχει γίνει εκκίνθςθ του OS Chooser περιβάλλοντοσ, ο χριςτθσ πρζπει να πιςτοποιθκεί από τον ελεγκτι τομζα και ςτθ ςυνζχεια να επιλζξει ζνα είδωλο των Windows για τθν εγκατάςταςθ. Preboot execution Environment (PXE) Σο Preboot execution Environment[2] είναι ζνα περιβάλλον εκκίνθςθσ υπολογιςτϊν, χρθςιμοποιϊντασ μια διαςφνδεςθ δικτφου ανεξάρτθτα από τισ ςυςκευζσ αποκικευςθσ δεδομζνων (όπωσ ςκλθροφσ δίςκουσ) ι εγκατεςτθμζνα λειτουργικά ςυςτιματα. Σο PXE ειςιχκθ ωσ μζροσ του Wired for Management framework τθσ Intel και περιγράφεται ςτθν προδιαγραφι (ζκδοςθ 2.1) που δθμοςίευςε θ Intel και θ Systemsoft ςτισ 20 επτεμβρίου Κάνει χριςθ πολλϊν πρωτοκόλλων δικτφου όπωσ του πρωτοκόλλου Internet (IP), του User Datagram Protocol (UDP), του Dynamic Host Configuration Protocol (DHCP) και του Trivial File Transfer Protocol (TFTP) όπωσ επίςθσ και των εννοιϊν του ςφαιρικοφ μοναδικοφ αναγνωριςτικοφ (GUID), του οικουμενικοφ μοναδικοφ αναγνωριςτικοφ (UUID) και τθσ κακολικισ διαςφνδεςθσ ςυςκευισ δικτφου. Μζςω αυτϊν επεκτείνει το υλικό-λογιςμικό του προγράμματοσ-πελάτθ PXE (τον υπολογιςτι για να γίνει bootstrapped μζςω PXE) με ζνα ςφνολο προκακοριςμζνων διαςυνδζςεων προγραμματιςμοφ εφαρμογϊν (API). Trivial File Transfer Protocol (TFTP) Σο πρωτόκολλο TFTP[3] είναι ζνα πρωτόκολλο μεταφοράσ αρχείων που είναι πολφ γνωςτό για τθν απλότθτα του. Χρθςιμοποιείται γενικά για τθν αυτοματοποιθμζνθ μεταβίβαςθ παραμζτρων ι αρχείων 30

31 εκκίνθςθσ μεταξφ μθχανθμάτων ςε ζνα τοπικό περιβάλλον. ε ςφγκριςθ με το FTP, το TFTP είναι εξαιρετικά περιοριςμζνο, χωρίσ να παρζχει ζλεγχο ταυτότθτασ και ςπάνια χρθςιμοποιείται για αλλθλεπιδράςεισ με τον χριςτθ. Εξαιτίασ του απλοφ ςχεδιαςμοφ, το TFTP κα μποροφςε να εφαρμοςτεί χρθςιμοποιϊντασ μια πολφ μικρι ποςότθτα μνιμθσ. Ωσ εκ τοφτου, είναι χριςιμο για τθν εκκίνθςθ υπολογιςτϊν μζςω δρομολογθτϊν που δεν μποροφν να ζχουν άλλεσ ςυςκευζσ αποκικευςθσ δεδομζνων. Είναι ζνα ςτοιχείο του πρωτοκόλλου εκκίνθςθσ δικτφου Preboot Execution Environment (PXE), όπου εφαρμόηεται ςτο BIOS, ςτο firmware τθσ κάρτασ δικτφου του κεντρικοφ υπολογιςτι. Χρθςιμοποιείται επίςθσ για τθ μεταφορά μικρϊν ποςοτιτων δεδομζνων μεταξφ κεντρικϊν υπολογιςτϊν ςε ζνα δίκτυο, όπωσ το firmware τθλεφϊνου IP ι εικόνων λειτουργικοφ ςυςτιματοσ ςε ζνα απομακρυςμζνο X Window System terminal ι οποιουδιποτε άλλου thinclient κάνει εκκίνθςθ από ζναν κεντρικό υπολογιςτι δικτφου ι διακομιςτι. Σο TFTP ορίςκθκε για πρϊτθ φορά το 1980 από τον IEN 133. Ορίηεται αυτιν τθ ςτιγμι από το RFC Λόγω τθσ ζλλειψθσ αςφάλειασ, είναι επικίνδυνο να χρθςιμοποιθκεί μζςω του Internet. Ζτςι, το TFTP γενικά χρθςιμοποιείται μόνο ςε τοπικά δίκτυα. Dynamic Host Configuration Protocol (DHCP) Με τον όρο DHCP (Dynamic Host Configuration Protocol)[15] αναφζρεται ζνασ μθχανιςμόσ διαχείριςθσ πρωτοκόλλων TCP/IP. Σο TCP/IP πρωτόκολλο είναι ουςιαςτικά ζνα λογιςμικό που τρζχει ςε ζναν router και ςε υπολογιςτι και διευκετεί όλα τα κζματα επικοινωνίασ με αυτόν τον υπολογιςτι και άλλουσ που χρθςιμοποιοφν αυτό το πρωτόκολλο ωσ γλϊςςα. Για να δουλζψει το ίδιο λογιςμικό ςε τόςουσ πολλοφσ υπολογιςτζσ υπάρχει θ ανάγκθ να το ξεκινιςουμε ςε κάκε υπολογιςτι με τισ αντίςτοιχεσ παραμζτρουσ για αυτόν και για τθ κζςθ του ςτο δίκτυο. Η αρχικοποίθςθ (initialisation) αυτι μπορεί να γίνει κατά τθ διάρκεια τθσ εκκίνθςθσ (αν το πρωτόκολλο είναι ςυγχωνευμζνο ςτο λειτουργικό ςφςτθμα) ι με τθν κλιςθ του πρωτοκόλλου από κάποια εφαρμογι (αν το πρωτόκολλο υπάρχει ςτθν εφαρμογι). Οι παράμετροι αυτζσ μποροφν να οριςτοφν τοπικά, για κάκε υπολογιςτι ξεχωριςτά[16]. Σο hosting μασ ιςτοςελίδασ γίνεται μζςω του wamp, το οποίο περιλαμβάνει τον apache file server, για το hosting των αρχείων, τθν μθχανι php για να μπορζςουν να τρζξουν php εφαρμογζσ, και τζλοσ τον mysql server για να μπορζςουν να τρζξουν βάςεισ δεδομζνων και ερωτιματα sql πάνω ςτθν βάςθ δεδομζνων. Windows, Apache, MySQL, PHP (WAMP) Σο WAMP είναι ζνα αρκτικόλεξο που ςχθματίηεται από τα αρχικά των λειτουργικό ςφςτθμα των Microsoft Windows (W) και τα κφρια ςτοιχεία των πακζτων: Apache, MySQL και PHP, Perl ι Python. Ο Apache είναι ζνασ διακομιςτισ web. Σο MySQL είναι μια βάςθ δεδομζνων ανοιχτοφ κϊδικα. Η PHP είναι μια γλϊςςα δζςμθσ ενεργειϊν που μπορεί να χειρίηεται πλθροφορίεσ που αποκθκεφτθκαν ςε μια βάςθ δεδομζνων και δίνει τθν δυνατότθτα να δθμιουργθκοφν ιςτοςελίδεσ δυναμικά κάκε φορά που ηθτείται ζνα περιεχόμενο από ζνα πρόγραμμα περιιγθςθσ. Επίςθσ περιλαμβάνονται και άλλα προγράμματα ςε ζνα τζτοιο πακζτο, όπωσ το phpmyadmin που παρζχει ζνα περιβάλλον εργαςίασ χριςτθ για τθ διαχειριςτι τθσ βάςθσ δεδομζνων MySQL, ι τθν εναλλακτικά μζςω των γλωςςϊν δζςμθσ ενεργειϊν Python ι Perl. Από τθν άλλθ πλευρά ζχουμε το LAMP, που είναι το ίδιο με WAMP, αλλά για το λειτουργικό ςφςτθμα Linux και το MAMP για MAC. Hyper-V Σο Microsoft Hyper-V[26], με τθν κωδικι ονομαςία Viridian παλαιότερα γνωςτό ωσ Windows Server Virtualization, είναι ζνα ςφςτθμα εικονικισ διαμόρφωςθσ που βαςίηεται ςτον hypervisor για x86-64 ςυςτιματα. Μια ζκδοςθ beta του Hyper-V, εκδόκθκε ςε οριςμζνεσ x86-64 εκδόςεισ του Windows Server 2008, και θ ολοκλθρωμζνθ ζκδοςθ (ενθμερϊνεται αυτόματα μζςω του Windows Update) κυκλοφόρθςε 31

32 ςτισ 26 Ιουνίου Σο Hyper-V ζκτοτε ζχει κυκλοφοριςει ςε μια δωρεάν ζκδοςθ αυτόνομο και ζχει αναβακμιςτεί ςε κατάςταςθ Release 2 (R2). Σο Hyper-V υποςτθρίηει τθν απομόνωςθ των ςυςτθμάτων από διαμερίςματα. Ζνα διαμζριςμα είναι μια λογικι μονάδα απομόνωςθσ, θ οποία υποςτθρίηεται από τον hypervisor, ςτον οποίο εκτελοφνται τα λειτουργικά ςυςτιματα. Μια οντότθτα hypervisor πρζπει να ζχει τουλάχιςτον ζνα γονικό διαμζριςμα, που να εκτελεί το Windows Server Η ςτοίβα του virtualization εκτελείται ςτο γονικό διαμζριςμα και ζχει άμεςθ πρόςβαςθ ςτισ ςυςκευζσ υλικοφ. Σο γονικό διαμζριςμα ςτθ ςυνζχεια δθμιουργεί τα διαμερίςματα παιδία που φιλοξενοφν τα OS s guests. Ζνα διαμζριςμα γονικό δθμιουργεί διαμερίςματα παιδιοφ, χρθςιμοποιϊντασ το hypercall API, το οποίο είναι θ διαςφνδεςθ προγραμματιςμοφ εφαρμογϊν που διατίκεται από το Hyper-V. Ζνα εικονικό διαμζριςμα δεν ζχει πρόςβαςθ ςτον φυςικό επεξεργαςτι, οφτε και χειρίηεται τισ πραγματικζσ διακοπζσ. Αντίκετα, ζχει μια εικονικι άποψθ του επεξεργαςτι και εκτελείται ςτθν εικονικι διεφκυνςθ του εκάςτοτε Guest, που, ανάλογα με τθ ρφκμιςθ παραμζτρων του hypervisor, ίςωσ δεν ζχει αναγκαςτικά όλο τον χϊρο των εικονικϊν διευκφνςεων. Σο hypervisor χειρίηεται τισ διακοπζσ ςτον επεξεργαςτι, και τισ ανακατευκφνει προσ το αντίςτοιχο διαμζριςμα χρθςιμοποιϊντασ μια λογικι ςυνκετικϊν Interrupt Controller (SynIC). Σο Hyper-V μπορεί να επιταχφνει μζςω υλικοφ τθν μετάφραςθ διευκφνςεων Guest Virtual Address-Spaces χρθςιμοποιϊντασ το δεφτερο επίπεδο μεταφράςεων διευκφνςεων που παρζχεται από τθ CPU, και ςυγκεκριμζνα αναφζρεται ωσ EPT ςτθν Intel και NPT ςτθν AMD. Σα διαμερίςματα-παιδιά δεν ζχουν άμεςθ πρόςβαςθ ςε πόρουσ του υλικοφ, αλλά αντίκετα ζχουν μια εικονικι προβολι των πόρων, ςτουσ όρουσ των εικονικϊν ςυςκευϊν. Κάκε αίτθςθ για τισ εικονικζσ ςυςκευζσ ανακατευκφνεται μζςω τθσ VMBus ςτισ ςυςκευζσ με το γονικό διαμζριςμα, το οποίο κα διαχειρίηεται τισ αιτιςεισ. Σο VMBus είναι ζνα λογικό κανάλι που επιτρζπει τθν επικοινωνία μεταξφ των διαμεριςμάτων. Οι απαντιςεισ επίςθσ ανακατευκφνονται μζςω του VMBus. Εάν οι ςυςκευζσ ςτο γονικό διαμζριςμα είναι επίςθσ εικονικζσ ςυςκευζσ, αυτζσ κα ανακατευκυνκοφν περαιτζρω μζχρι να φτάςουν το γονικό διαμζριςμα, όπου αυτό κα αποκτιςει πρόςβαςθ προσ τισ φυςικζσ ςυςκευζσ. Σα διαμερίςματα γονζα εκτελοφν μια υπθρεςία παροχισ τθσ εικονικισ διαμόρφωςθσ (VSP-Virtualization Service Provider), θ οποία ςυνδζεται με το VMBus και χειρίηεται τισ αιτιςεισ πρόςβαςθσ των ςυςκευϊν από τα διαμερίςματαπαιδιά. Οι εικονικζσ ςυςκευζσ των διαμεριςμάτων-παιδιϊν εκτελοφν εςωτερικά μια υπθρεςία Virtual Service Client (VSC), θ οποία ανακατευκφνει το αίτθμα για ζνα VSP ςτο γονικό διαμζριςμα μζςω του VMBus. Όλθ αυτι θ διαδικαςία είναι διαφανισ για το Guest-OS. Οι εικονικζσ ςυςκευζσ μποροφν επίςθσ να επωφελθκοφν από μια δυνατότθτα των Windows Server Virtualization, με το όνομα Enlightened I/O, για αποκικευςθ, δικτφωςθ και γραφικά υποςυςτιματα, μεταξφ άλλων. Η «πεφωτιςμζνθ» I/O είναι εξειδικευμζνθ ςτο να αναγνωρίηει τθν εικονικι διαμόρφωςθ των υλοποιθμζνων πρωτοκόλλων υψθλοφ επιπζδου επικοινωνίασ όπωσ SCSI για να μπορεί να εκμεταλλευτεί το VMBus άμεςα, επιτρζποντασ τθν παράκαμψθ οποιαδιποτε ςυςκευισ επιπζδου εξομοίωςθσ. Αυτό κάνει πιο αποδοτικι τθν επικοινωνία, αλλά απαιτεί τα guest-oss τθν υποςτιριξθ του Enlighted I/O. Σα Windows Server 2008, Windows Vista, Red Hat Enterprise Linux και SUSE Linux είναι αυτι τθ ςτιγμι τα μόνα λειτουργικά ςυςτιματα που υποςτθρίηουν το Enlighted I/O, που τουσ επιτρζπει, επομζνωσ, να εκτελοφνται ταχφτερα ωσ "Guest" λειτουργικά ςυςτιματα υπό Hyper-V από τα άλλα λειτουργικά ςυςτιματα που πρζπει να χρθςιμοποιιςουν πιο αργά τθν εξομοίωςθ υλικοφ. 32

33 Εικόνα 12 τθν Εικόνα 12 [26] βλζπουμε τθν αρχιτεκτονικι ενόσ ςυςτιματοσ Hyper-V. τθν παροφςα υλοποίθςθ ενδιαφζρει ιδιαίτερα ο Legacy Network Controller, και πϊσ γίνεται emulated, προκειμζνου να τρζξει τα προαναφερκζντα πρωτόκολλα, PXE,DCHP και TFTP. Όςον αφορά τθν υλοποίθςθ του ιςτότοπου, χρθςιμοποιικθκε το cms (content management system) Drupal. Μζςω αυτοφ του ςυςτιματοσ παραμετροποιικθκε όλθ τθν ιςτοςελίδα προςκζτοντασ features που χρειάηονται για τθν υλοποίθςθ. Υλοπούηςη του Server και αρχικοπούηςη του λειτουργικού ςυςτόματοσ. Ζνασ χριςτθσ ο οποίοσ ζχει αςχολθκεί γενικά με τθν ανάπτυξθ λογιςμικοφ, ζχει κατανοιςει τθν λειτουργία των λειτουργικϊν ςυςτθμάτων, ζχει καταλάβει τθν επεξεργαςία δεδομζνων, δομϊν και πολφπλοκων αλγορίκμων ςυνικωσ ζχει μια φιλοςοφία για τθν υλοποίθςθ ςυςτθμάτων που βαςίηονται ςε servers. Η φιλοςοφία αυτι ωσ επί των πλείςτων δεν πθγαίνει μαηί με τθν φιλοςοφία των εταιρειϊν που αναπτφςςουν ςυςτιματα για να καλφψουν τισ ανάγκεσ του χριςτθ. Αυτό γιατί θ κοινότθτα των software developers είναι πάρα πολφ μεγάλθ και αλλάηει ςυνεχϊσ. Σο αποτζλεςμα είναι ωσ επί των πλείςτων, κάτι το οποίο δεν περιλαμβάνει μια μεγάλθ εταιρεία αλλά είναι απόκτθμα των πολλϊν ανκρϊπων και τθσ ςυλλογικισ τουσ προςπάκειασ για κάτι καλό. Ζτςι το ςυμπζραςμα που βγαίνει όςον αφορά το κάτι το οποίο είναι πλιρωσ παραμετροποιιςιμο και εξαιρετικά ευζλικτο και ςτακερό, είναι κακαρά απόκτθμα του ελεφκερου λογιςμικοφ. Παρόλα αυτά, ςτθν ςυγκεκριμζνθ υλοποίθςθ χρθςιμοποιείται ο «κλειςτόσ» ςφμφωνα με τθν ορολογία του ελεφκερου λογιςμικοφ, server των Windows 2008 R2. 33

34 Ο λόγοσ για τον οποίο ςυμβαίνει αυτό είναι κακαρά λειτουργικόσ. Προφανϊσ οτιδιποτε υλοποιείται ςτο ζνα ςφςτθμα μπορεί να υλοποιθκεί και ςτο άλλο, απλά θ διαφορά είναι ότι όταν υπάρχει κάτι ζτοιμο, ενδιαφζρει να χρθςιμοποιθκεί. Ζτςι λοιπόν, τα Windows Deployment Services που αναφζρκθκαν πιο πάνω ιταν ότι ακριβϊσ χρειαηόταν για τθν υλοποίθςθ του εν λόγω ςυςτιματοσ. Οποιαδιποτε παραμετροποίθςθ χρειάςτθκε, ζγινε μζςω του GUI των Windows, και ςτθν ςυνζχεια ανζλαβαν τα command line commands. Εγκαταςτάκθκε θ ζκδοςθ Windows 2008 R2 γιατί τα WDS ιταν ςυμβατά μόνο με τισ εκδόςεισ των Windows Server. Σο ςφςτθμα που χρθςιμοποιικθκε για server είναι ζνασ προςωπικόσ υπολογιςτισ (ςυγκεκριμζνα laptop) τθσ Hewlett-Packard, και μοντζλο Pavillion g7. Ο client που ζτρεξε όλα τα δοκιμαςτικά λειτουργικά ςυςτιματα και ςενάρια είναι και πάλι ζνα laptop. υγκεκριμζνα ζνα laptop Turbo-X. Τεχνικά Χαρακτηριςτικά Υπολογιςτή Server : Επεξεργαςτήσ: Intel Core i3 Μνήμη RAM: 3GB 1067MHz Κάρτα Γραφικών: Intel GMA / Ati Radeon HD 6470M Network Connection Devices: 10/100/1000Mbit Network Card Controller, a/b/g/n WiFi Network Interface. Σκληρόσ Δίςκοσ: GB Εδϊ αξίηει να αναφερκεί ότι το εν λόγω ςφςτθμα υπερπλθρεί τισ προδιαγραφζσ τθσ εν λόγω υλοποίθςθσ. Τεχνικά Χαρακτηριςτικά Λειτουργικοφ Συςτήματοσ: Windows Server 2008 R2 Enterprise Edition, x64. Τεχνικά Χαρακτηριςτικά Υπολογιςτή Client: Επεξεργαςτήσ: Intel Pentium Μνήμη RAM: 1GB 667MHz Κάρτα Γραφικών: Ati Mobility Radeon 9600 Network Connection Devices: 10/100Mbit Network Card Controller. Σκληρόσ Δίςκοσ: 60GB Τεχνικά Χαρακτηριςτικά Switch D-Link 16 slot 10/100 Fast Ethernet Switch, DES-1016R. Τεχνικά Χαρακτηριςτικά Hyper-V Client Machines: Επεξεργαςτήσ: Virtual Hyper-V Processor Μνήμη RAM: 512 ΜΒ Virtual Memory Static Allocation Network Connection Devices: Legacy Network Adapter (virtually connected to the virtual network) 34

35 Σκληρόσ Δίςκοσ: 30GB ςε ζνα αρχείο virtual (.vhd)-virtual hard disk. Σο γεγονόσ ότι το Hyper-V λφνει τα χζρια ςε τζτοιου είδουσ υλοποιιςεισ είναι προφανζσ. Μζςω ενόσ απλοφ λογιςμικοφ (virtualization) μπορεί κάποιοσ να υλοποιιςει τα πάντα. Όμωσ, αυτό κρφβει και διάφορουσ κινδφνουσ. Δε μπορεί πάντα μια virtual μθχανι να προςομοιϊςει πλιρωσ ζνα μθχάνθμα το οποίο είναι real. Αυτό γιατί άλλο το software και άλλο το hardware ςτθν πράξθ. Εγκατϊςταςη Γίνεται θ εγκατάςταςθ του λειτουργικοφ μζςω ενόσ image που κατζβθκε από το msdnaa του Πανεπιςτθμίου Πατρϊν. Η εγκατάςταςθ ζγινε μζςω flash drive και χριςθσ του εργαλείου WinToFlash και του PowerISO για το mount του DVD ςε ζνα virtual drive. Ζπειτα το WinToFlash παίρνει τα αρχεία από το εικονικό DVD και τα μεταφζρει ςτο flash drive μαηί με κάποιεσ επιλογζσ προκειμζνου να μπορεί να γίνει bootable. Παραμετροπούηςη Όλοι οι απαραίτθτοι παράμετροι για τθν χριςθ του υπολογιςτι, όπωσ πχ, drivers, προγράμματα, antivirus (το οποίο είναι αρκετά ςθμαντικό για τθν αςφάλεια και των εγκαταςτάςεων που κα δεχτεί από τουσ προκείμενουσ clients), και όλα τα ςυναφι εγκαταςτάκθκαν ςωςτά. Διαςύνδεςη Internet Για τθν ςφνδεςθ ςτο Internet χρθςιμοποιικθκε ζνα αςφρματο modem router και ο αςφρματοσ δζκτθσ του laptop. To scope είναι το εξισ : Default Gateway : , χωρίσ DHCP ςτον server μιασ και ο Server ζχει όπωσ κα αναλυκεί παρακάτω ζναν Domain Name Server που τρζχει (όχι ότι είναι απαραίτθτο για να τρζξει αλλά ςτα πλαίςια ενόσ κεντρικοφ δικτφου βοθκάει να ζχει static ip), με subnet IP Η ςυγκεκριμζνθ ςφνδεςθ ςτο Internet αναγκάςτθκε κιόλασ να μοιραςκεί ςτο υπόλοιπο υποδίκτυο το οποίο ιταν ςυνδεδεμζνο ςτον switcher αλλά και virtual μζςω του virtual controller. Για το scope των Virtual Machines, δθμιουργικθκε ζνα virtual controller (και ζγινε static ip assignment) προκειμζνου να ςυνδεκοφν ςε αυτόν τον controller όλα τα virtual interfaces. Φυςικά αυτι είναι απλά μια υλοποίθςθ, μπορεί να γίνει και με άλλουσ τρόπουσ, αρκεί να βρίςκεται πάντα ςτο ίδιο υποδίκτυο και αναγκαςτικά να τρζχει ο εκάςτοτε DHCP server ςτον εκάςτοτε server που ζχει εγκατεςτθμζνο το WDS. 35

36 Εγκατϊςταςη του DHCP server, και του υποδικτύου του ςυςτόματοσ. Η εγκατάςταςθ του DHCP server ζγινε από το feature των Windows 2008 Server, Add New Roles.Η Εικόνα 11 δείχνει τον οδθγό που εμφανίηεται ςτθν δθμιουργία ενόσ καινοφργιου ρόλου ςτο λειτουργικό ςφςτθμα. Εικόνα 13 Η παροφςα ζκδοςθ των Windows υποςτθρίηει το κάκε service να διαχειρίηεται ςαν ρόλοσ ςυςτιματοσ μζςω του GUI Server Manager. Εκεί ςτο subtree Roles, προςτζκθκε ο ρόλοσ DHCP Server. Η Microsoft υποςτθρίηει DHCP Server και ςτθν IPv6. Εδϊ δεν κρίκθκε απαραίτθτο να εγκαταςτακεί κάτι τζτοιο, μιασ και το τρζχον δίκτυο του Internet χρθςιμοποιεί IPv4. Κάκε DHCP Server χρειάηεται να τρζχει πάνω ςε ζνα Domain Name Controller και ςτθν παροφςα κατάςταςθ είναι το sfitsos-pc.sfitsos.doesntexist.org (το όνομα sfitsos είναι ζνα παρατςοφκλι που κυκλοφόρθςε για τον ςυγγραφζα τθσ παροφςασ διπλωματικισ εργαςίασ, προφανϊσ αναφζρεται ςε ζνα οποιοδιποτε όνομα ενόσ οργανιςμοφ). Η αναφορά ςε κάκε υπολογιςτι ςτο scope των domain names είναι <windows computer name>. <domain name >. <com, org, edu, gr, κλπ >. Η εγκατάςταςθ των διάφορων ρόλων φαίνεται ςτο τζλοσ κάπωσ ζτςι, ςτον Server Manager του ςυςτιματοσ. Αξίηει να αναφερκεί ότι οτιδιποτε γίνεται μζςω του GUI μπορεί να γίνει και με command-line scripts, θ και με το χζρι. 36

37 Εικόνα 14 Η εικόνα 14 δείχνει τουσ διάφορουσ ρόλουσ που τρζχει ο server. Να ςθμειωκεί εδϊ ότι κάκε φορά που εγκακίςταται ζνασ ρόλοσ, τότε ο ίδιοσ ο server κανονίηει να εγκακιςτά και τθν κάκε λειτουργία (εκτελζςιμο) ςε κάκε διαφορετικό service προκειμζνου να μπορεί να τρζξει ςε κάκε επανεκκίνθςθ (τυχόν μιασ και υποτίκεται ότι είναι server και οι επανεκκινιςεισ πρζπει να είναι πολφ λίγεσ). τθν παραπάνω φωτογραφία είναι εγκατεςτθμζνοι όλοι οι ρόλοι τθσ υλοποίθςθσ. Αυτοί είναι : Active Directory Domain Services DHCP Server DNS Server File Services Hyper-V Windows Deployment Services Παρακάτω αναλφονται οι αντίςτοιχεσ υλοποιιςεισ τουσ. Internet Connection Sharing (ICS) τθ ςυγκεκριμζνθ υλοποίθςθ, προκειμζνου να γίνει κανονικι ςφνδεςθ ςτο Internet και ςτουσ υπόλοιποφσ υπολογιςτζσ, ζπρεπε μια ςφνδεςθ δικτφου (και ςυγκεκριμζνα θ αςφρματθ ςφνδεςθ) να μπορεί να μοιραςκεί ςτουσ υπόλοιπουσ. Ζτςι ενεργοποιικθκε το Feature Internet Connection Sharing των Windows για μια ςφνδεςθ ςτισ υπόλοιπεσ. Μιασ και θ ςφνδεςθ αυτι δίνει κάποιο IP ςτο ςυγκεκριμζνο interface ζπρεπε να μοιραςκεί και να δρομολογθκεί ςτουσ υπόλοιπουσ υπολογιςτζσ. Όταν γίνεται το ICS τότε τα Windows αυτόματα κζτουν τθν ςφνδεςθ που κα πάρει internet από τθν shared connection ςτθν IP Αυτι θ ρφκμιςθ δθμιουργεί προβλιματα ςε κάποιον ο οποίοσ δεν γνωρίηει καλά τθν παραμετροποίθςθ των δικτφων. Περαιτζρω εξθγιςεισ κα δοκοφν παρακάτω. Address Scopes Αφοφ ζγινε θ εγκατάςταςθ του DHCP ζπρεπε να γίνει κιόλασ θ ρφκμιςθ του scope πάνω ςτον οποίο κα μπορεί ο εκάςτοτε υπολογιςτισ να παίρνει IP s. Σo scope που δθμιουργικθκε είναι το με starting IP ζωσ Οκτϊ υπολογιςτζσ είναι υπεραρκετοί για τθν υλοποίθςθ του ςυγκεκριμζνου ςυςτιματοσ. Ζτςι δθμιουργικθκε το Address Pool. 37

38 Subnets τθν παροφςα υλοποίθςθ, δθμιουργικθκαν 2 ειδϊν subnets. Λόγω τθσ διάταξθσ του χϊρου όπου ζλαβε χϊρα θ ςυγκεκριμζνθ υλοποίθςθ, μόνο μια αςφρματθ ςφνδεςθ ιταν διακζςιμθ. Ζτςι, το ζνα δίκτυο ιταν (ςυγκεκριμζνα ζνα δίκτυο ςπιτιοφ) x με subnet mask , και το υποδίκτυο του υλοποιθμζνου ςυςτιματοσ είναι το x με subnet mask (το ίδιο subnet mask, αλλά ςε διαφορετικό subnet). Routers Όπωσ αναφζρκθκε πιο πάνω, από τθν ςτιγμι που γίνεται κάποια connection (αναφζροντασ τον όρο connection εννοοφμε μια ςφνδεςθ ςτο επίπεδο δικτφου, και όχι ςτο επίπεδο διαςφνδεςθσ δεδομζνων με assigned IP) shared τότε τα Windows κζτουν κατευκείαν static IP ςτθν connection που κα πάρει internet. Αυτό είχε ολζκρια αποτελζςματα ςτθ ρφκμιςθ του Domain Name Server. αν να μθ ζφτανε αυτό, ςτθν ρφκμιςθ του DHCP, επειδι παρεμβαλλόταν ο switcher και όχι κάποιο router, δεν είχε κάποιου είδουσ δρομολόγθςθ προκειμζνου να μπορζςει το subnet 137 (αναφορά ςτο subnet xxx) να ζχει ςωςτό DNS. Ζτςι το κάκε IP που ανατεκόταν από τον DHCP δεν είχε internet μιασ και δε γινόταν ςωςτι δρομολόγθςθ. Για να λυκεί το προαναφερκζν πρόβλθμα, αυτό που ζγινε ςτθν παροφςα υλοποίθςθ ιταν το εξισ. Αρχικά ρυκμίςτθκε ο DNS να δείχνει ςτθν ςφνδεςθ που παίρνει internet, μιασ και αργότερα παρουςιάηεται θ εγκατάςταςθ του DNS ςτον ςυγκεκριμζνο server. τθν ςυνζχεια εγκαταςτάκθκε ο ρόλοσ Router ςαν Server Option ςτο παρϊν scope. Ωσ router πάλι ρυκμίςτθκε θ διεφκυνςθ που παίρνει internet, μιασ και από εκεί διαμοιράηεται ςτουσ υπόλοιπουσ υπολογιςτζσ του υποδικτφου. Εικόνα 15 τθν εικόνα 15 φαίνεται θ παραπάνω ρφκμιςθ. Εδϊ φαίνεται και το domain name το οποίο αναφζρκθκε και πιο πάνω. Η κανονικι εγκατάςταςι του παρουςιάηεται παρακάτω. Προφανϊσ αν όλα ιταν ςτο ίδιο υποδίκτυο κα ζπρεπε να υπάρξουν άλλου είδουσ ρυκμίςεισ. Επειδι ςτθν παροφςα υλοποίθςθ ζπρεπε να υπάρχει ξεχωριςτό υποδίκτυο (και για λόγουσ χϊρου ςτον οποίο ζγινε θ υλοποίθςθ) εφαρμόςτθκαν οι παραπάνω ρυκμίςεισ. Δοκιμό και ρύθμιςη τησ υπηρεςύασ Windows Deployment Services. τθν παροφςα ενότθτα κα γίνει μια παρουςίαςθ ςχετικά με το πϊσ ζγινε εφικτι θ δθμιουργία των εικόνων λειτουργικϊν, και των live-cds ςτον server. Όλεσ οι εικόνεσ αυτζσ χρειάηονται να εγκαταςτακοφν μζςω τθσ εντολισ wdsutil /add image προκειμζνου να γίνουν available ςτο μενοφ WDS Services που εμφανίηεται ςτθν αρχι τθσ λειτουργίασ του network boot. Οι servers που υποςτθρίηονται από το WDS είναι δφο ειδϊν Deployment και Transport Servers. Ο Deployment Server αφορά όλεσ τισ υπθρεςίεσ για το WDS είναι αυτόσ που δίνει τθν δυνατότθτα να κάνει host των αρχείων προκειμζνου να μποροφν να φορτωκοφν ςτουσ εκάςτοτε υπολογιςτζσ που κάνουν boot ςτον server. 38

39 Ο Transport Server περιλαμβάνει μόνο τα απαραίτθτα πρωτόκολλα για τθν μεταφορά των αρχείων μζςω TFTP και multicast. Εγκαταςτάκθκαν και οι δφο server μιασ και χρειάηονται και οι δφο για τθν ςυγκεκριμζνθ υλοποίθςθ. Η εγκατάςταςθ ζγινε με τον κλαςςικό τρόπο, προςκζτοντασ νζουσ ρόλουσ από το wizard Add Roles ςτο εικονίδιο Roles. Επίςθσ ο WDS εγκαταςτάκθκε ςε native mode. Εικόνα 16 Η διαρρφκμιςθ του μενοφ των WDS είναι όπωσ φαίνεται ςτθν Εικόνα 16. Ο WDS server διαχωρίηεται ςε : Install Images, περιζχει τα.wim που αποτελοφν τισ εικόνεσ εγκατάςταςθσ των λειτουργικϊν ςυςτθμάτων (ωσ επί των πλείςτων Windows για τα Linux υπάρχει ξεχωριςτόσ οδθγόσ). Boot Images, περιζχει τα.wim με τα οποία ξεκινάει ο υπολογιςτισ ςτο κάκε ξεχωριςτό boot. Παράδειγμα ενόσ boot image είναι π.χ. τα Windows PE (Pre-installation Environment). Pending Devices, περιζχει όλεσ τισ ςυςκευζσ που είναι ςυνδεδεμζνεσ και περιμζνουν επιβεβαίωςθ από τον Administrator προκειμζνου να αρχίςουν τθ μεταφορά δεδομζνων. Ο server ρυκμίςτθκε για να προςφζρει ςε όλουσ αυτι τθ δυνατότθτα, οπότε αυτό το menu entry είναι disabled μιασ και δεν χρειάηεται επιβεβαίωςθ. Multicast Transmissions, περιζχει τισ μεταφορζσ δεδομζνων που γίνονται Multicast. Drivers, περιζχει τα driver packages που είναι ενςωματωμζνα ςτον ίδιο τον WDS Server και ανα πάςα ςτιγμι γίνονται διακζςιμα. τθν πρϊτθ ειςαγωγι εικόνων, το WDS ηθτάει τθν ειςαγωγι μιασ εικόνασ που να περιζχει και boot image και install image. Εδϊ ζγινε θ ειςαγωγι των Windows 7 Ultimate (χωρίσ license). Κάκε μια από τισ εντολζσ που εκτελοφνται για τθν ρφκμιςθ του WDS μζςω GUI μπορεί να εκτελεςτεί και μζςω του wdsutil. τθν ςυνζχεια προςτίκενται όλεσ οι επιλογζσ που εμφανίηονται ςτο site τθσ υλοποίθςθσ. 39

40 Όςον αφορά τουσ drivers προςτζκθκαν δοκιμαςτικά κάποιοι drivers (χρθςιμοποιϊντασ το εργαλείο Driver Package Reader που είναι ενςωματωμζνο ςτο WDS) και ςυγκεκριμζνα εγκαταςτάκθκαν οι Drivers τθσ υλοποίθςθσ του Server. Κάκε Driver μπορεί να ενςωματωκεί ςε ζνα.wim image. Είτε είναι install είτε είναι boot. Λειτουργύα του Windows Deployment Services Σο WDS, λειτουργεί με τον εξισ τρόπο: Σο μθχάνθμα που κάνει Boot τρζχει μζςω Boot το DHCP Request Εικόνα 17 τθν ο DHCP server απαντάει δίνοντασ μια διεφκυνςθ ΙΡ, τθν μάςκα υποδικτφου, τθν IP του server και το default gateway. Και δείχνει ςτο client machine να κατεβάςει το αρχείο wdsnbp.com που βρίςκεται ςτον φάκελο boot. Εικόνα 18 40

41 Ζπειτα αφοφ ο χριςτθσ πατιςει το πλικτρο F12, τότε ο PXE Client κατεβάηει τα αρχεία που δθμιουργοφν το μενοφ για τα bootable options. Εικόνα 19 ε αυτό εδϊ το ςθμείο γίνεται μια αλλαγι όςον αφορά τθν εγκατάςταςθ των Windows και Linux. Ο Linux installer δεν χρθςιμοποιεί τα.wim images του WDS, με αποτζλεςμα να χρειάηεται νζο μενοφ. Αυτό διορκϊνεται χτίηοντασ ζνα νζο μενοφ ςτα Linux με ζναν απλό text editor και ρυκμίηοντασ τον WDS Server να δείχνει ςτα αρχεία των μενοφ των Linux. wdsutil /set-server /bootprogram:boot\x86\pxelinux.0 /Architecture:x86 wdsutil /set-server /bootprogram:boot\x86\pxelinux.0 /Architecture:x64 wdsutil /set-server /N12bootprogram:boot\x86\pxelinux.0 /Architecture:x86 wdsutil /set-server /N12bootprogram:boot\x86\pxelinux.0 /Architecture:x64 Ζτςι ο server αντί να κατεβάηει το αρχείο pxeboot.n12 το οποίο αναφζρεται ςτο WDS Menu, τϊρα κατεβάηει το pxelinux.0 το οποίο κάνει boot ςτα linux. Εν τω μεταξφ ζχει γίνει μια μετονομαςία των αρχείων του WDS Server και μποροφν να γίνουν access από τα μενοφ των Linux με αποτζλεςμα να εμφανίηεται ζνα menu Entry : Windows Installer. Η εικόνα που εμφανιηόταν πριν από το menu των Linux είναι θ εξισ : 41

42 Εικόνα 20 Η εικόνεσ μετά : Εικόνα 21 42

43 Εικόνα 22 Κάκε menu entry ςτθν Εικόνα 22 μπορεί να γίνει editable απλά πειράηοντασ κάποια ςυγκεκριμζνα αρχεία. Αυτά τα αρχεία είναι : pxelinux.cfg για το μενοφ που φαίνεται ςτθν εικόνα 22. x86.conf, x64.conf για κάκε ζνα υπό-μενοφ που εμφανίηεται ςτισ δφο επόμενεσ επιλογζσ. Επιλζγοντασ τθν πρϊτθ επιλογι «Windows Installer» μασ πάει πίςω ςτθν Εικόνα 20. Δοκιμό και ρύθμιςη τησ υπηρεςύασ διακομιςτό ιςτοςελύδασ Apache Wamp Web Server. Για το hosting τθσ ιςτοςελίδασ χρθςιμοποιικθκε ο web server Apache. Apache Ο Apache HTTP γνωςτόσ και απλά ςαν Apache είναι ζνασ εξυπθρετθτισ του παγκόςμιου ιςτοφ (web). Όποτε ζνασ χριςτθσ επιςκζπτεται ζνα ιςτότοπο το πρόγραμμα πλοιγθςθσ (browser) επικοινωνεί με ζναν διακομιςτι (server) μζςω του πρωτοκόλλου HTTP, ο οποίοσ παράγει τισ ιςτοςελίδεσ και τισ αποςτζλλει ςτο πρόγραμμα πλοιγθςθσ. O Apache είναι ζνασ από τουσ δθμοφιλζςτερουσ, εν μζρει γιατί λειτουργεί ςε διάφορεσ πλατφόρμεσ όπωσ τα Windows, το Linux, το Unix και το Mac OS X. υντθρείται τϊρα από μια κοινότθτα ανοικτοφ κϊδικα με επιτιρθςθ από το Κδρυμα Λογιςμικοφ Apache (Apache Software Foundation). Ο Apache χρθςιμοποιείται και ςε τοπικά δίκτυα ςαν διακομιςτισ ςυνεργαηόμενοσ με ςυςτιματα διαχείριςθσ Βάςθσ Δεδομζνων π.χ. Oracle, MySQL. Η πρϊτθ του ζκδοςθ, γνωςτι ωσ NCSA HTTPd, δθμιουργικθκε από τον Robert McCool και κυκλοφόρθςε το Θεωρείται ότι ζπαιξε ςθμαντικό ρόλο ςτθν αρχικι επζκταςθ του παγκόςμιου ιςτοφ. Ήταν θ πρϊτθ βιϊςιμθ εναλλακτικι επιλογι που παρουςιάςτθκε απζναντι ςτον εξυπθρετθτι http τθσ εταιρείασ Netscape και από τότε ζχει εξελιχκεί ςτο ςθμείο να ανταγωνίηεται άλλουσ εξυπθρετθτζσ βαςιςμζνουσ ςτο 43

44 Unix ςε λειτουργικότθτα και απόδοςθ. Από το 1996 ιταν από τουσ πιο δθμοφιλείσ όμωσ από τον Μάρτιο του 2006 ζχει μειωκεί το ποςοςτό τθσ εγκατάςταςισ του κυρίωσ από τον Microsoft Internet Information Services(IIS) και τθν πλατφόρμα.net. Σον Οκτϊβριο του 2007 το μερίδιο του ιταν 47.73% από όλουσ τουσ ιςτοτόπουσ. Η αρχικι ςκζψθ ιταν να υλοποιθκεί το ςφςτθμα μζςω του web server IIS τθσ Microsoft, αλλά παρουςιάςτθκαν κάποια προβλιματα ςτθν υλοποίθςθ που κα παρουςιαςτοφν ςε επόμενο υποκεφάλαιο. Σο ςυμπζραςμα που βγικε από τθν υλοποίθςθ αυτι είναι ότι το ελεφκερο λογιςμικό, μερικζσ φορζσ είναι πιο αξιόπιςτο από το λογιςμικό τθσ Microsoft. Η εγκατάςταςθ του Apache ζγινε με τθν εκτζλεςθ του αρχείου wampinstall.exe το οποίο αποκτικθκε από τθν ιςτοςελίδα ανάπτυξθσ του Wamp. Αφοφ εκτελζςτθκε το αρχείο, τότε δθμιουργικθκε και θ αντίςτοιχι service wampapache, θ οποία υπθρεςία τρζχει το εκτελζςιμο αρχείο httpd.exe από τον φάκελο εγκατάςταςθσ του Wamp. υγκεκριμζνα : "c:\wamp\bin\apache\apache2.2.17\bin\httpd.exe" -k runservice, Αυτό το entry δθμιουργείται ςτθν εγκατάςταςθ του ςυςτιματοσ, και ενεργοποιείται (-k) μόνο όταν κάποιοσ ανοίξει τον Wamp Manager. To Wamp Manager είναι ζνα πρόγραμμα που διαχειρίηεται όλα τα εγκατεςτθμζνα πακζτα που εγκακίςτανται μαηί με το Wamp. Σο δεφτερο ςτοιχείο που διαχειρίηεται το Wamp είναι ο MySQL Server. Υςτερα από τθν εγκατάςταςθ του Wamp εγκακίςταται και άλλθ μια service που τρζχει το MySQL Server. Σο entry τθσ service αυτισ είναι το εξισ : c:\wamp\bin\mysql\mysql5.1.53\bin\mysqld.exe wampmysqld Φαίνεται εδϊ ότι εκτελείται το mysqld.exe, ο οποίοσ είναι και ο server του MySQL. Μαηί με τθν εγκατάςταςθ των παραπάνω, εγκακίςτανται και θ γλϊςςα php. Hypertext Preprocessor (PHP) H PHP είναι μια γλϊςςα προγραμματιςμοφ για τθ δθμιουργία ςελίδων web με δυναμικό περιεχόμενο. Μια ςελίδα PHP περνά από επεξεργαςία από ζνα ςυμβατό διακομιςτι του Παγκόςμιου Ιςτοφ (π.χ. Apache), ϊςτε να παραχκεί ςε πραγματικό χρόνο το τελικό περιεχόμενο, που κα ςταλεί ςτο πρόγραμμα περιιγθςθσ των επιςκεπτϊν ςε μορφι κϊδικα HTML. Ενδεικτικόσ κϊδικασ PHP : <?php $title= Ενδεικτικόσ Σίτλοσ Εγγράφου Html και PHP ; $body= Σο ςϊμα του html ;?> <html> <head> <title><?php echo $title;?></title> </head> <body><?php echo $body;?> 44

45 </html> τθν παροφςα υλοποίθςθ εγκαταςτάκθκε θ ζκδοςθ (μαηί με τον Wamp) και χϊρια από τισ προεγκατεςτθμζνεσ extensions που «περνάει» το Wamp, αναγκάςτθκε να χρθςιμοποιθκεί και θ extension php_mcrypt για τθν διαχείριςθ το module AES Encryption. MySQL Η MySQL είναι μια ςχεςιακι βάςθ δεδομζνων που μετρά περιςςότερεσ από 11 εκατομμφρια εγκαταςτάςεισ. Ζλαβε το όνομά τθσ από τθν κόρθ του Μόντυ Βιντζνιουσ, τθ Μάι. Σο πρόγραμμα τρζχει ζναν εξυπθρετθτι (server) παρζχοντασ πρόςβαςθ πολλϊν χρθςτϊν ςε ζνα ςφνολο βάςεων δεδομζνων. Ο κωδικόσ του εγχειριματοσ είναι διακζςιμοσ μζςω τθσ GNU General Public License, κακϊσ και μζςω οριςμζνων ιδιόκτθτων ςυμφωνιϊν. Ανικει και χρθματοδοτείται από μία και μοναδικι κερδοςκοπικι εταιρία, τθ ςουθδικι MySQL AB, θ οποία ςιμερα ανικει ςτθν Oracle. Η λειτουργία βαςίηεται ςτο γεγονόσ ότι όταν κάποιοσ χριςτθσ κελιςει να ςυνδζςει μια βάςθ δεδομζνων MySQL και να δϊςει θ να λάβει δεδομζνα από το τρζχον πρόγραμμά του, χρθςιμοποιεί τθν ςυνάρτθςθ mysql( query string ) ι mysqli(). Αξίηει εδϊ να αναφερκεί ότι τα, επονομαηόμενα και magic quotes, ζχουν δθμιουργιςει ςάλο ςτθν διαχείριςθ των βάςεων δεδομζνων. Αυτό γιατί είναι πολφ εφκολο, κάποιοσ που να ξζρει ότι ζχει δθμιουργιςει τζτοιου είδουσ κϊδικα, να μπορζςει ςτθν ςυνζχεια να τον επεξεργαςτεί (να τον κόψει εν ολίγοισ) και να τρζξει ερωταπαντιςεισ δικοφ του περιεχομζνου ςτθν βάςθ (τα γνωςτά SQL Injections). τθν παροφςα φάςθ αυτοφ του είδουσ θ πρακτικι ξεφεφγει από τα πλαίςια ενδιαφζροντοσ τθσ ςυγκεκριμζνθσ διπλωματικισ. Βεβαίωσ το ίδιο το Drupal φροντίηει να κάνει τισ ερωταπαντιςεισ του με τθν βάςθ δεδομζνων με αςφαλι τρόπο. PhpMyAdmin Σο PhpMyAdmin είναι ζνα εργαλείο ανοιχτοφ κϊδικα το οποίο είναι γραμμζνο ςε php και δθμιουργικθκε για να μπορεί κάποιοσ να διαχειριςτεί ζναν MySQL Server μζςω ενόσ απλοφ browser. Οι λειτουργίεσ που περιλαμβάνονται ςτο PhpMyAdmin είναι οι δθμιουργία νζασ βάςθσ δεδομζνων, νζου πίνακα, θ εκτζλεςθ κϊδικα SQL, θ διαχείριςθ χρθςτϊν και permissions για τθν δθμιουργία βάςεων κ.ο.κ. Σο PhpMyAdmin εγκαταςτάκθκε μαηί με το Wamp και εκτελείται (υπό ζναν virtual folder) ςτθν διεφκυνςθ : Αφοφ ζγινε θ ςωςτι εγκατάςταςθ του Wamp, τότε ανοίγοντασ ζναν browser μπορεί κάποιοσ να προςπελάςει τα περιεχόμενα που βρίςκονται ςτον φάκελο www του Wamp. Σο μόνο που χρειάηεται να γράψει ςαν διεφκυνςθ είναι το localhost ι απλά (εδϊ υπάρχει ζνα αρχείο ςε κάκε εγκατάςταςθ των Windows που λζγεται hosts, και δρά ςαν ζνα DNS μεταφράηοντασ το localhost ςε ). Ενεργοπούηςη του ςυςτόματοσ διαχεύριςησ ονομϊτων ςτο υποδύκτυο (DNS) μϋςω του Active Directory Domain Services. Για τθν εκτζλεςθ των WDS (Windows Deployment Services) ιταν απαράιτθτθ θ εγκατάςταςθ των ρόλων DNS (Domain Name Service) και AD DS (Active Directory Domain Services). Domain Name System (DNS) Σο DNS είναι ζνα ςφςτθμα το οποίο αντιςτοιχεί IP s του πρωτοκόλλου TCP/IP με μια ιεραρχία ονομάτων. Κάκε όνομα αντιςτοιχείται και με τουλάχιςτον μια διεφκυνςθ, ζτςι για παράδειγμα το 45

46 αντιςτοιχεί ςε ζνα set διευκφνςεων, και κάκε φορά που κάποιοσ browser γράφει microsoft.com τότε αυτομάτωσ γίνεται resolved το domain name microsoft.com ςτθν εκάςτοτε διεφκυνςθ που πρζπει να επικοινωνιςει ο υπολογιςτισ που τρζχει τον browser. Ο υπολογιςτισ που κάνει αυτό το resolve λζγεται Domain Name Contoller. Σρζχει από πίςω κάποιου είδουσ Domain Name Service και κάνει resolves ςτισ πραγματικζσ IP του ονόματοσ microsoft.com. τθν παροφςα υλοποίθςθ αναγκάςτθκε να εγκαταςτακεί κάτι τζτοιο. Βεβαίωσ, για τον κατάλογο του παγκόςμιου δικτφου προκειμζνου κάποιοσ να κατοχυρϊςει ζνα όνομα domain (όπωσ για παράδειγμα τθσ Microsoft), πρζπει να κάνει μια αίτθςθ προσ τον φορζα που κατοχυρϊνει ονόματα (για τθν Ελλάδα ζιναι θ ΕΕΣΣ Εκνικι Επιτροπι Σαχυδρομειϊν και Σθλεποικνωνιϊν). τθν παροφςα φάςθ κάτι τζτοιο δεν ιταν εφικτό από πλευράσ υλοποίθςθσ (ο δθμιουργόσ δεν ςκόπευε να ανεβάςει κάπου τθν υποκείμενθ ιςτοςελίδα). Βεβαίωσ από τθν άλλθ πλευρά, ζπρεπε να υπάρχει κάποιου είδουσ αντιςτοίχθςθ domain name και IP για να μπορζςει να γίνει θ ςωςτι εγκατάςταςθ το domain controller ςτον server. Η λφςθ δόκθκε μζςω του Dynamic DNS. Σο dyndns.org επιτρζπει τθν δθμιουργία domains (με κάποιουσ περιοριςμοφσ) οι οποίοι γίνονται αυτόματα updated όςον αφορά τισ IP s τουσ από διάφορα routers που υποςτθρίηουν το DDNS. Ζτςι το domain name sfitsos.doesntexist.org δθμιουργικθκε. Μζςω τθσ ςελίδασ ρυκμίςεων του router (το προαναφερόμενο router ) ζγινε θ ςωςτι ρφκμιςθ ζτςι ϊςτε ανά reset τθσ WAN IP του, να τθν κάνει broadcast ςτον controller τθσ dyndns προκειμζνου να γίνεται το ςωςτό resolve. υγκεκριμζνα το domain είναι το doesntexist.org. Σο πρόκεμα sfitsos, κεωρείται subdomain και προςτζκθκε από τθν dyndns. Η εγκατάςταςθ του domain controller πιρε τθν μορφι υπό-subdomain, μιασ και όπωσ αναφζρκθκε πιο πάνω το sfitsos.doesntexist.org υπό τθν πλευρά του controller που το βλζπει ο server τθσ υλοποίθςθσ είναι domain. Εγκαταςτάκθκε ο DNS Server ςαν ζνα ιδθ υπάρχων forest υπολογιςτϊν. Κάκε υπολογιςτισ που ςυνδζεται με το interface που περιγράφθκε πιο πάνω, αποκτάει και το δικό του όνομα ςτο δίκτυο (και κατεπζκταςθ ςτο διαδίκτυο), το οποίο ζιναι τθσ μορφισ <computername>.sfitsos.doesntexist.org. O controller τρζχει ςτθν διεφκυνςθ sfitsos-pc.sfitsos.doesntexist.org. Εικόνα 23 Η Εικόνα 23 δείχνει τθν εγκατάςταςθ του controller. Οι διευκφνςεισ και αναφζρονται ςτουσ controllers που κάνουν το resolve για το domain name. 46

47 Active Directory Domain Service Σο Active Directory Domain Service (ADDS) είναι ζνασ ενεργόσ κατάλογοσ των Windows 2008 που προορίηεται για τθν εφκολθ εγκατάςταςθ και διαχείριςθ δεδομζνων μζςω κατανεμθμζνων ςυςτθμάτων που χρθςιμοποιοφν κάποιου είδοσ domain controller. Μζςω του ADDS μπορεί κάποιοσ να εγκαταςτιςει χριςτεσ, υπολογιςτζσ, εκτυπωτζσ και υπθρεςίεσ με εφκολο τρόπο. Οι administrators των ςυςτθμάτων που τρζχουν το domain controller μποροφν να χρθςιμοποιιςουν διάφορα scripts προκειμζνου να αυτοματοποιιςουν αυτοφ του είδουσ τισ διεργαςίεσ. Αυτό ακριβϊσ ζγινε και ςτθν προκειμζνθ περίπτωςθ. Μζςω από τθν χριςθ των WDS χρειάηεται να γίνει κάποιου είδουσ ταυτοποίθςθ του χριςτθ που ςυνδζεται και κατεβάηει δεδομζνα από το WDS. Αυτοφ του είδουσ τθν ταυτοποίθςθ τθν κάνει το ADDS μζςω των scripts που γράφτθκαν για να εξυπθρετοφν αυτοφ του είδουσ τθν λειτουργία. Η εγκατάςταςθ του ADDS είναι αρκετά εφκολθ. Είναι πλιρωσ depended με το WDS, και είναι απαραίτθτθ θ εγκατάςταςι τθσ. Εικόνα 24 Σο ADDS προςφζρει δφο ειδϊν features. Σουσ χριςτεσ και υπολογιςτζσ, και τα sites και υπθρεςίεσ. τθν παροφςα υλοποίθςθ χρθςιμοποιικθκε το πρϊτο feature μιασ και ζπρεπε κάκε χριςτθσ να ζχει ζνα account ςτον server τθσ υλοποίθςθσ. Η εντολι που χρθςιμοποιικθκε για τθν προςκικθ ενόσ νζου χριςτθ είναι θ net user add username password. Ο μόνοσ περιοριςμόσ που κζτει το ADDS ςτθ δθμιουργία νζων χρθςτϊν και ομάδων είναι ότι πρζπει να υπάρχει ζνασ κωδικόσ αρκετά δφςκολοσ. Κωδικοί τθσ μορφισ μόνο χαρακτιρων λατινικοφ αλφαβιτου δεν είναι αποδεκτοί. Πρζπει ζνασ κωδικόσ να είναι δφςκολοσ και να μθ περιζχει μόνο γράμματα αλλά και αρικμοφσ κακϊσ και ειδικοφσ χαρακτιρεσ. Εγκατϊςταςη του πακϋτου ςχεδιαςμού δυναμικών ιςτοςελύδων Drupal. Σο «ςτιςιμο» τθσ ιςτοςελίδασ ζγινε με τθν βοικεια του ελεφκερου λογιςμικοφ καταςκευισ πακζτων διαχείριςθσ περιεχόμενου (content management systems), Drupal. Σο ςυγκεκριμζνο CMS είναι γραμμζνο ςτθν γλϊςςα PHP. Είναι ελεφκερο λογιςμικό, και διανζμεται μζςω του GNU GPL. Σο Drupal χρθςιμοποιείται ςαν ζνα back-end system ςε περίπου 1.5% των εφαρμογϊν διαδικτφου, 47

48 ςυμπεριλαμβανόμενων και ιςτοςελίδων κυβερνιςεων χωρϊν. Η ζκδοςθ Drupal που χρθςιμοποιικθκε ςτθν ςυγκεκριμζνθ υλοποίθςθ είναι αρχικά θ 6.19 και ςτθν ςυνζχεια θ Content Management System Σα υςτιματα Διαχείριςθσ Περιεχομζνου (Content Management Systems, CMS) είναι διαδικτυακζσ εφαρμογζσ που επιτρζπουν τθν online τροποποίθςθ του περιεχομζνου ενόσ δικτυακοφ τόπου. Οι διαχειριςτζσ μζςω του διαδικτφου ενθμερϊνουν το περιεχόμενο ςτο CMS, το οποίο είναι εγκατεςτθμζνο ς' ζνα διακομιςτι. Οι αλλαγζσ αυτζσ γίνονται αυτόματα διακζςιμεσ πάλι μζςω του διαδικτφου, ςε όλουσ τουσ επιςκζπτεσ και χριςτεσ του δικτυακοφ τόπου. Οι βαςικζσ διεργαςίεσ που εκτελοφνται μζςω ενόσ CMS είναι οι εξισ: Δίνεται θ δυνατότθτα ςε μεγάλο αρικμό ατόμων να ςυνειςφζρουν και να μοιραςτοφν δεδομζνα. Προςφζρεται ζλεγχοσ πρόςβαςθσ των δεδομζνων, βαςιςμζνοσ ςε ρόλουσ χρθςτϊν (προκακορίηοντασ τι ακριβϊσ πλθροφορίεσ μπορεί να δει ο κάκε χριςτθσ, ι οι ομάδεσ χρθςτϊν) (βλ. εικόνα 7) Προςφορά βοικειασ ςε εφκολθ αποκικευςθ και ανάκτθςθ δεδομζνων. Μείωςθ τθσ επαναλαμβανόμενθσ και παρόμοιασ ειςόδου δεδομζνων. Βελτίωςθ τθσ ευκολίασ δθμιουργίασ reports. Βελτίωςθ τθσ επικοινωνίασ μεταξφ των χρθςτϊν. ε ζνα CMS τα δεδομζνα μποροφν να είναι οτιδιποτε : ζγγραφα, ταινίεσ, εικόνεσ, τθλζφωνα, επιςτθμονικά δεδομζνα, κ.ο.κ. Σα CMS είναι ςχεδιαςμζνα προκειμζνου να μπορεί κάποιοσ να ζχει πάντα τισ τελευταίεσ εκδόςεισ ενόσ δεδομζνου διακζςιμεσ. Σο επονομαηόμενο Version Control είναι ζνα από τα βαςικότερα πλεονεκτιματα ενόσ CMS. Drupal Content Management System Εικόνα 25 Σο Drupal, είναι χωριςμζνο ςε δφο ειδϊν εκτελζςιμουσ κϊδικεσ. Σο Drupal Core, το οποίο περιλαμβάνει ςυναρτιςεισ και διεργαςίεσ που είναι απαραίτθτεσ για τθν εκτζλεςθ του ςυγκεκριμζνου CMS, και τα Drupal Modules τα οποία δθμιουργοφνται προκειμζνου κάποιοσ να προςκζςει επιπλζον features ςτο ςφςτθμά του. Σο Core περιλαμβάνει : Προςπζλαςθ ςτατιςτικϊν δεδομζνων για τθν επίςκεψθ των χρθςτϊν και τον τρόπο που «μπαίνουν» ςτο site. Εξειδικευμζνθ αναηιτθςθ. Blogs, βιβλία, comments, forums και δθμοςκοπιςεισ (polls). URL s τα οποία είναι εφκολα ςτο να τα κυμάται κανείσ, ι περιγράφουν το περιεχόμενο τθσ εκάςτοτε ςελίδασ. Πολφ-επίπεδο ςφςτθμα μενοφ. Τποςτιριξθ για πολλά και διαφορετικά site. 48

49 Δθμιουργία περιεχομζνων από πολλοφσ χριςτεσ, αλλά και θ επεξεργαςία του. Τποςτιριξθ OpenID. RSS Feeds Αςφάλεια και ενθμζρωςθ για καινοφργια updates του CMS. Προφίλ χρθςτϊν. Ζλεγχοσ προςπζλαςθσ των δεδομζνων με διαφορετικοφσ τρόπουσ (μζςω των ρόλων χρθςτϊν, μζςω IP addresses, s)[28]. το Drupal Core περιλαμβάνονται και οι βαςικζσ διεργαςίεσ για τθ δθμιουργία του βαςικοφ περιεχόμενου τθσ ιςτοςελίδασ. Σο βαςικό δομικό ςτοιχείο του Drupal είναι ο Κόμβοσ (Node). Ζνα node μιασ ιςτοςελίδασ μπορεί να είναι ςελίδα, page, το οποίο ονομάηεται και content. Σα contents είναι πλιρωσ παραμετροποιιςιμα (για αυτό άλλωςτε ονομάηεται και content management system). Σο content ζχει διαφορετικοφ είδουσ τφπουσ, τα types. Ζνα content type είναι και οι pages. Οι pages μποροφν και αυτζσ να παραμετροποιθκοφν πλιρωσ προκειμζνου να καλφψουν τισ ανάγκεσ τθσ εκάςτοτε ιςτοςελίδασ. Μπορεί δθλαδι κάποιοσ να προςκζςει ςτισ pages ακόμα και εικόνεσ, comments, και οτιδιποτε άλλο κελιςει. τθν ςυγκεκριμζνθ διπλωματικι, προςτζκθκαν pages μαηί με εικόνεσ, οι οποίεσ αντιπροςωπεφουν τισ κεντρικζσ ςελίδεσ του website. Αυτζσ οι ςελίδεσ είναι θ ςελίδα καλωςορίςματοσ, θ ςελίδα οδθγιϊν και θ ςελίδα των πνευματικϊν δικαιωμάτων. Η ειςαγωγι δεδομζνων και θ περαιτζρω παραμετροποίθςθ των ςελίδων και γενικά των δεδομζνων ςτο CMS Drupal γίνεται μζςω html forms και τισ εντολζσ $_GET[] και $_POST[] τθσ php, όςον αφορά τθν επικοινωνία με τισ ςελίδεσ. Από εκεί και ζπειτα τα εκάςτοτε strings που λαμβάνονται με αυτζσ τισ μεκόδουσ (δεν είναι απαραίτθτο να είναι strings, ίςωσ και απλά επιλογζσ μζςω των φορμϊν, π.χ. checkboxes, radio buttons, ordered lists κλπ), αναγνωρίηονται με δυναμικό τρόπο από τθν php και επιπλζον κϊδικασ php δθμιουργείται προκειμζνου να καλφψει τισ ανάγκεσ του ςυςτιματοσ. Εικόνα 26 τθν Εικόνα 26 φαίνεται θ ςελίδα καλωςορίςματοσ. Ακριβϊσ από πάνω τθσ υπάρχει θ επιλογι EDIT μζςω τθσ οποίασ ο χριςτθσ του ςυςτιματοσ (ςτθν προκειμζνθ περίπτωςθ ο administrator του ςυςτιματοσ μιασ και πρόκειται για μια ςελίδα που είναι accessible από όλουσ, αλλά editable μόνο από αυτόν που ζχει φτιάξει το ςφςτθμα) μπορεί να επεξεργαςτεί τθν ιςτοςελίδα 49

50 Εικόνα 27 τθν Εικόνα 27 φαίνεται τα editable options τθσ ςελίδασ. Σίτλοσ, ςϊμα, και διάφορεσ άλλεσ λειτουργίεσ μποροφν να επεξεργαςτοφν προκειμζνου να μπορζςει κάποιοσ να παραμετροποιιςει πλιρωσ τθν ςελίδα του. Εδϊ για παράδειγμα ζχει προςτεκεί και θ επιλογι Menu settings. Μζςω τθσ επιλογισ αυτισ μπορεί κάποιοσ να προςκζςει τθν ςελίδα του ςε μενοφ ςτα αριςτερά τθσ ιςτοςελίδασ (όπωσ για παράδειγμα φαίνεται ςτθν Εικόνα 26). Οι άλλεσ επιλογζσ (input information, revision information, authoring, publishing options) είναι επιλογζσ του Drupal Core για τθν καλφτερθ διευκζτθςθ τθσ ςελίδασ. Εκτόσ από τα Pages, ςτο Drupal Core υπάρχουν και τα Blocks, Menus, και Themes. Blocks Σα Blocks είναι modules του Drupal που επιτρζπουν ςτθν δθμιουργία μερϊν που είναι ςτακερά ςε μια ιςτοςελίδα. Για παράδειγμα θ αριςτερι μπάρα ςτθ ςυγκεκριμζνθ υλοποίθςθ είναι μζροσ του block. υνικωσ τα blocks περιζχουν τα μενοφ μιασ ιςτοςελίδασ. 50

51 Εικόνα 28 τθν Εικόνα 28 είναι ζνα block όπωσ εμφανίηεται ςτο site τθσ υλοποίθςθσ. Σο menu που τρζχει το εγκατεςτθμζνο block είναι το menu Bootable Options. Menus Σα Menus είναι τα επονομαηόμενα μενοφ μιασ ιςτοςελίδασ. Κάκε Page μπορεί να ζχει και δικό του μενοφ. Σο Drupal Core δίνει αυτι τθν επιλογι όταν δθμιουργοφνται εκάςτοτε ςελίδεσ. Όπωσ παρουςιάςτθκε και παραπάνω, υπάρχει μια επιλογι (που λζγεται Menu settings) και μζςω αυτισ μπορεί ο εκάςτοτε χριςτθσ να ορίςει και τθν εκάςτοτε ςελίδα για το που ακριβϊσ κα εμφανίηεται το αντίςτοιχο Menu Entry (ακριβϊσ όπωσ καταςκευάηεται μια δομι parent-child). Themes Σα Themes είναι php templates τα οποία επιτρζπουν ςτθν παραμετροποίθςθ τθσ εμφάνιςθσ ενόσ site. Μζςω ενόσ theme, μπορεί κάποιοσ να φορτϊςει διαφορετικά templates, και να ζχει διαφορετικζσ απόψεισ του ίδιου site όςον αφορά τθν εμφάνιςι του. Σο εκάςτοτε theme, εκτόσ από τα template ενςωματϊνει και διάφορα άλλα αρχεία php προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα να παραμετροποιθκεί μζςω του Drupal. Σζλοσ αξίηει να αναφερκεί ότι το εκάςτοτε theme, περιλαμβάνει και το δικό του css ζτςι ϊςτε να μπορεί να δείχνει ακόμα πιο ζτοιμο και εμφανίςιμο ςτον τελικό χριςτθ. τθν παροφςα υλοποίθςθ χρθςιμοποιικθκε το ζτοιμο theme, Acquia Marina. Αξίηει να αναφερκεί ότι μζςω των themes μπορεί κάποιοσ να προςκζςει και επιπλζον blocks ςτθν ιςτοςελίδα του. Σο μόνο που χρειάηεται είναι θ αλλαγι κάποιων μεταβλθτϊν ςτα αρχεία των themes. Σα αρχεία του Core δεν χρειάηονται ςχεδόν κακόλου αλλαγζσ. Αυτό γιατί είναι γραμμζνα με ζνα ςυγκεκριμζνο τρόπο που προςτατεφει το ςφςτθμα από διάφορα κενά αςφαλείασ (sql injections, php injections κλπ). Προφανϊσ δεν χρειάςτθκε να αναφερκοφν ακριβϊσ όλεσ οι λειτουργίεσ των core modules του Drupal. Αυτό διότι Μζςω του Drupal γίνεται και εγκατάςταςθ τθσ βάςθσ δεδομζνων που χρθςιμοποιεί το εκάςτοτε website. Σο ίδιο το Drupal χρθςιμοποιεί και αυτό μια βάςθ δεδομζνων προκειμζνου να αποκθκεφει τισ ρυκμίςεισ του και τουσ χριςτεσ, κακϊσ και τισ ςελίδεσ που χρθςιμοποιεί. Κάκε ερϊτθμα ωσ προσ τθν βάςθ δεδομζνων γίνεται μζςω ειδικϊν εντολϊν (mysql(),mysqli(), mssql() )ανάλογα με τθν βάςθ πάνω ςτθν οποία τρζχει το ςφςτθμα. τθν παροφςα υλοποίθςθ θ βάςθ τρζχει πάνω ςε ζναν server mysql. Η παραμετροποίθςθ του ζγινε μζςω του εργαλείο διαχείριςθσ βάςεων phpmyadmin Σα ερωτιματα που διενεργοφνται μζςω τθσ βάςθσ δεδομζνων είναι ερωτιματα ςτθν γλϊςςα SQL (System Query Language). Περιςςότερα ςτθν εγκατάςταςθ τθσ βάςθσ. Drupal Modules Σα Drupal Modules είναι διάφορεσ ςυναρτιςεισ (ι και κλάςεισ όταν γράφει κάποιοσ ςε object oriented) οι οποίεσ επεκτείνουν τθν δθμιουργία πρόςκετων λειτουργιϊν ςε ζνα CMS. Μζςω των modules μπορεί 51

52 οποιοςδιποτε να γράψει τον κϊδικα που κζλει και να εκτελζςει λειτουργίεσ που επικυμεί. Σα modules χωρίηονται ςε βαςικά (τα οποία χρθςιμοποιοφν οι περιςςότεροι χριςτεσ του CMS) και ςε εξειδικευμζνα. Σα βαςικά modules ςε ζνα Drupal CMS το οποίο χρθςιμοποιικθκε για τθν υλοποίθςθ του ςυγκεκριμζνου site είναι τα εξισ : Views, το Views αποτελεί ζνα ζτοιμο εργαλείο το οποίο παραμετροποιεί ςελίδεσ και δθμιουργεί ζτοιμο κϊδικα για ερωταπαντιςεισ ςτθν βάςθ δεδομζνων. Μζςω του Views μπορεί κάποιοσ να δθμιουργιςει html tables, grids, galleries, με πλιρωσ δυναμικό περιεχόμενο, μπορεί να καταςκευάςει slideshows, και γενικά οτιδιποτε δυναμικό δε μπορεί να καταςκευαςτεί με άλλο τρόπο. τθν παροφςα υλοποίθςθ θ ςελίδα operatingsystems δθμιουργικθκε χρθςιμοποιϊντασ το Views. Εικόνα 29 τθν Εικόνα 29 φαίνεται θ ςελίδα παραμετροποίθςθσ του Views. Κάκε View περιζχει και μια Page, θ οποία δθμιουργεί το εκάςτοτε View. Ανάλογα με τα φίλτρα και τα sort που διαλζγει ο χριςτθσ, παραμετροποιείται πλιρωσ θ εκάςτοτε ςελίδα. τθν παροφςα κατάςταςθ, χρθςιμοποιικθκαν τα πεδία (fields) με το Node Title, δθλαδι τον τίτλο του εκάςτοτε λειτουργικοφ ςυςτιματοσ, και το Content Image, δθλαδι τθν εικόνα που μπικε ςε μια εγγραφι λειτουργικοφ. Επίςθσ επιλζχκθκε το ςτυλ πίνακα, για να εμφανιςτοφν όλεσ οι εγγραφζσ που βρζκθκαν ςτθν βάςθ υπό τθν μορφι πίνακα. Ο κϊδικασ SQL που τρζχει το Views για τθν εμφάνιςθ των παραπάνω δεδομζνων είναι ο εξισ : SELECT DISTINCT(node.nid) AS nid, node.title AS node_title, node.type AS node_type, node.vid AS node_vid FROM node node WHERE node.type in ('oses') GROUP BY nid ORDER BY node_type ASC 52

53 Και το αποτζλεςμα ςτθν ςελίδα operatingsystems είναι το εξισ : Εικόνα 30 CCK, ακρόλεξο του Content Construction Kit, είναι ζνα ςετ εργαλείων για τθν βοικεια καταςκευισ του υλικοφ (node content) του site. Μζςω του CCK μασ δίνεται θ δυνατότθτα να προςκζςουμε περιςςότερα πεδία ςε κάκε διαφορετικό content type που δθμιουργείται. Δθμιουργϊντασ καινοφργια content types μπορεί κάποιοσ να προςκζςει επιπλζον πεδία ςε κάκε τφπο περιεχομζνου που δθμιουργεί. τθν παροφςα υλοποίθςθ δθμιουργικθκαν τα content types pages, products, drivers, oses, livecds. Κάκε type αντιςτοιχεί και ςε διαφορετικό τφπο δεδομζνων. ε κάκε τφπο προςτζκθκε και αντίςτοιχο πεδίο, για παράδειγμα ςε κάκε τφπο oses ζχει προςτεκεί και θ δυνατότθτα για προςκικθ ενόσ αρχείου wim το οποίο είναι και το αντίςτοιχο λειτουργικό ςφςτθμα Windows, ι ζνα αρχείο iso το οποίο αναφζρεται ςε λειτουργικό ςφςτθμα Ubuntu. Σζλοσ προςτζκθκαν και fields για τισ εικόνεσ που κα εμφανίηονται ςτον εκάςτοτε τφπο όπωσ επίςθσ και fields για τθν περιγραφι του κάκε λειτουργικοφ. Αντίςτοιχα καταςκευάςτθκαν και τα υπόλοιπα content types. 53

54 Εικόνα 31 τθν Εικόνα 31 φαίνεται το CCK που μπορεί να επεξεργαςτεί ςτο Content Type oses (Operating Systems). Κάκε πεδίο ζχει και διαφορετικό τφπο, τον τφπο που επικυμεί να δθμιουργιςει ο εκάςτοτε administrator του ςυςτιματοσ. ImageCache, το ImageCache είναι ζνα module που επιτρζπει ςτθν δθμιουργία cache από εικόνεσ προκειμζνου να γίνει μια καλφτερθ διαχείριςθ τουσ από το cms. Για παράδειγμα, ςτθν δθμιουργία των thumbnails, είναι απαραίτθτθ θ φπαρξθ ενόσ ςυςτιματοσ που κα δθμιουργεί αυτόματα τα thumbs από το απλό upload μιασ εικόνασ ςτο ςφςτθμα. Τποςτθρίηει τθν δθμιουργία presets για τθν αυτόματθ διαχείριςθ των εικόνων. Κάκε preset προγραμματίηεται για να καλφπτει αυτό που κζλει ο χριςτθσ (π.χ. εδϊ ορίςτθκε το preset uc_thumbnail το οποίο χρθςιμοποιεί image editing php commands προκειμζνου να κάνει scale και crop των εικόνων των λειτουργικϊν ςυςτθμάτων που ανεβαίνουν ςτο site ςτο επικυμθτό μζγεκοσ των 35x35 pixels). Administration Menu, είναι ζνα module (ωσ επί των πλείςτων γραμμζνο ςτθν γλϊςςα javascript) το οποίο επιτρζπει τθν καλφτερθ διαχείριςθ του site μζςω τθσ εμφάνιςθσ cached javascript menus. Devel, ζνα module που επιτρζπει το debugging του site, δθμιουργεί ψεφτικουσ users, ψεφτικα posts, και αντικείμενα για να μπορζςει αυτόσ που δθμιουργεί το site να δεί πωσ ακριβϊσ ςυμπεριφζρεται ςε επίπεδο παραγωγισ. AES Encryption Module, όπωσ αναφζρκθκε παραπάνω χρειάςτθκε θ δυνατότθτα να μπορζςει το ςφςτθμα να «πάρει» τον κωδικό που κάνει login ι signup ο χριςτθσ ςτο site. Αυτό γιατί χρθςιμοποιείται ο ίδιοσ κωδικόσ για τθν δθμιουργία ενόσ account ςτο WDS server. Όμωσ το Drupal Core χρθςιμοποιεί ζνα md5 hash για τουσ κωδικοφσ. Εν ολίγοισ, δεν χρθςιμοποιεί κάποιο τρόπο για να αποκθκεφςει τον ίδιο τον κωδικό ςτθν βάςθ δεδομζνων του. Απλά αποκθκεφει το md5 hash του εκάςτοτε κωδικοφ. Όταν ζνασ χριςτθσ κάνει login, το Drupal Core εξάγει το md5 hash από το password του, και ςτθν ςυνζχεια το ελζγχει με το ιδθ αποκθκευμζνο ςτθ βάςθ δεδομζνων. ε περίπτωςθ αποτυχίασ (θ επιλογι forgot password) απλά δθμιουργεί ζναν νζο κωδικό και το 54

55 αντίςτοιχο hash, και διαγράφει το παλιό (και πάλι δεν αποκθκεφει τίποτα). Σο module AES encryption χρθςιμοποιεί το πρωτόκολλο AES (Advanced Encryption Standard) το οποίο κρυπτογραφεί και αποκρυπτογραφεί τουσ κωδικοφσ (ι οτιδιποτε άλλο κελιςει ο administrator). τθν ειςαγωγι ενόσ νζου κωδικοφ, γίνεται θ κρυπτογράφθςθ του μζςω του AES και αποκθκεφεται ο κρυπτογραφθμζνοσ κωδικόσ ςτθν βάςθ. Tokens, τα Tokens είναι ζνα module που επιτρζπει ςτθν εμφάνιςθ ςε ζγγραφα ζτοιμων μεταβλθτϊν. Για παράδειγμα αν κάποιοσ χριςτθσ γράφει μια ςελίδα και κζλει να προςκζςει τθν μεταβλθτι *siteurl] και να αναφζρεται ςτο url τθσ ιςτοςελίδασ, το κάνει ζτςι και το token module αντικακιςτά το [siteurl] με τθν αντίςτοιχθ τιμι τθσ, π.χ. Η χριςθ του ςυγκεκριμζνου module ςτθν παροφςα υλοποίθςθ ζγινε και για άλλουσ λόγουσ που κα αναφερκοφν παρακάτω. Ubercart, το ubercart είναι ζνα module που υποςτθρίηει τθν δθμιουργία e-shop ςτο Drupal Core. Μζςω του Ubercart h παροφςα υλοποίθςθ κατάφερε να δθμιουργιςει το εμφανιηόμενο e-shop που φαίνεται ςτο site. Κάκε content type που ειςάγεται ςτο ςφςτθμα είναι και product του ubercart. Ζτςι μζςω των προϊόντων που ειςάγονται (ςε αυτι τθν περίπτωςθ operating systems, live cds, drivers) μπορεί ο χριςτθσ να τα «αγοράςει» και να μπορζςει να τα εγκαταςτιςει ςτο ςφςτθμά του. Σο Ubercart δθμιουργεί και ζνα Block που το ονομάηει Cart, και ςτθν προκείμενθ περίπτωςθ είναι το καλάκι αγορϊν του e-shop. Ακόμα υποςτθρίηει και τθν ςφνδεςθ με τράπεηεσ και λογαριαςμοφσ pay-pal. WDS Connection Module, το ςυγκεκριμζνο module επιτρζπει τθν ςφνδεςθ μεταξφ όλων των παραπάνω modules και το service WDS που τρζχει ςτον ςυγκεκριμζνο server. Ουςιαςτικά όταν γίνεται checkout από το module Ubercart ενόσ χριςτθ (δθλαδι όταν ό χριςτθσ ζχει αγοράςει το εκάςτοτε λογιςμικό) καλείται το WDS module προκειμζνου να κάνει τθν ςφνδεςθ μεταξφ τον server και το site και να περάςει κάποιεσ παράμετροι που είναι απαραίτθτεσ για τθν ρφκμιςθ του λογιςμικοφ που αγόραςε ο χριςτθσ. Η δθμιουργία του περιγράφεται ςε κεφάλαιο παρακάτω, κακϊσ και θ λεπτομερζςτατθ λειτουργία του. Εγκατϊςταςη τησ βϊςησ δεδομϋνων τησ ιςτοςελύδασ. Για τθν εγκατάςταςθ του Drupal είναι απαραίτθτθ θ διαχείριςθ ενόσ προγράμματοσ βάςεων δεδομζνων. τθν παροφςα υλοποίθςθ όπωσ αναφζρκθκε και παραπάνω, χρθςιμοποιικθκε το εργαλείο phpmyadmin και ςυγκεκριμζνα θ ζκδοςθ Σο Drupal τρζχει μια βάςθ δεδομζνων από πίςω από τθν εγκατάςταςι του προκειμζνου να αποκθκεφει όλα τα αρχεία που χρειάηεται. 55

56 Εικόνα 32 τθν Εικόνα 32 παρουςιάηεται το ERD (Entity Relationship Diagram) του Drupal Core για τθν ζκδοςθ Οι βαςικότεροι πίνακεσ είναι οι εξισ : Menu. Nodes. Users, Roles and Permissions. Taxonomy. Σα keys με κόκκινο είναι τα primary keys και αυτά με πράςινο είναι τα foreign. Αυτό που χρειάςτθκε για τθν εγκατάςταςθ τθσ βάςθσ, όλωσ παραδόξωσ, δεν είναι θ γνϊςθ τθσ. Σο πϊσ αποκθκεφεται θ βάςθ είναι κακαρά κζμα του ίδιου του Drupal. Σο μόνο που χρειάςτθκε είναι θ επεξεργαςία ενόσ αρχείου php (και ςυγκεκριμζνα του αρχείου default.settings.php που βρίςκεται ςτθν διαδρομι \sites\default\). τθν γραμμι όπου αναφζρεται ο τρόποσ με τον οποίο ςυνδζεται το Drupal ςτθν βάςθ δεδομζνων, και ςυγκεκριμζνα εκεί που γράφει : Database URL format, $db_url = 'mysql://username:password@localhost/databasename'; 56

57 Η μεταβλθτι $db_url χρθςιμοποιείται για τθν ςφνδεςθ. Σο mysql αναφζρεται ςτον τρόπο με τον οποίο ςυνδζεται θ βάςθ δεδομζνων (εδϊ είναι μζςω των ςυναρτιςεων mysql). Σo username αναφζρεται ςτο username που χρθςιμοποιείται από το phpmyadmin για τθν είςοδο ςτθν βάςθ δεδομζνων, ομοίωσ και το password. Σο localhost είναι θ διεφκυνςθ του server που τρζχει τθ βάςθ δεδομζνων. Και τζλοσ το databasename είναι το όνομα τθσ βάςθσ. Αξίηει εδϊ να ςθμειωκεί ότι το Drupal ηθτάει εξαρχισ να είναι εγκατεςτθμζνθ μια βάςθ δεδομζνων ιδθ ςτο ςφςτθμα. Αυτό ζγινε πανεφκολα μζςω to phpmyadmin. Σο όνομα τθσ βάςθσ ονομάςτθκε Drupal, και δθμιουργικθκε ζνασ χριςτθσ με το όνομα Drupal μαηί με το password password. Η γραμμι κϊδικα είχε ςτο τζλοσ αυτι τθν μορφι : $db_url = 'mysqli://drupal:password@localhost/drupal'; Ζπειτα, αφοφ γίνει αυτι θ αλλαγι, μετονομάηεται ο αρχείο από default.settings.php ςε settings.php και ξεκινάει θ εγκατάςταςι τθσ. Φορτϊνεται ζνασ browser και πρζπει να γίνει μια επίςκεψθ ςτο αντίςτοιχο virtual folder που ζχει γίνει extract το πακζτο drupal. Από εκεί και ζπειτα, το ςφςτθμα ςυνδζεται με τθ βάςθ mysql, και αρχίηει να κάνει install τισ βάςεισ ςτζλνοντασ τον κϊδικα SQL μζςω php. Ανάλογα με το κάκε εγκακιςτάμενο module, δθμιουργοφνται και νζα tables ςε αυτι τθ βάςθ δεδομζνων. υνδζονται μεταξφ τουσ κακϊσ και ερωτιματα γίνονται ανά καιροφσ που ηθτοφνται περιεχόμενα. Αξίηει να ςθμειωκεί εδϊ ότι θ βάςθ ναι μεν δθμιουργείται πάρα πολφ εφκολα, αλλά, υπάρχουν και κίνδυνοι ςτθν χριςθ τθσ. Κάκε μια βάςθ που ζχει μεγάλθ επιςκεψιμότθτα, ίςωσ να χρειάηεται διαφορετικοφ είδουσ αντιμετϊπιςθ. Ναι μεν το Drupal προςφζρει μια γριγορθ υλοποίθςθ, αλλά μερικζσ φορζσ οι λφςεισ «ςτο χζρι» ζχουν καλφτερα πλεονεκτιματα. τθν παροφςα φάςθ δεν ενδιαφζρει ιδιαίτερα αυτό. Αρκεί τρζχει ςωςτά θ ςυγκεκριμζνθ υλοποίθςθ. Επεξόγηςη δημιουργύασ επιπρόςθετων λειτουργιών (modules) ςτο περιβϊλλον Drupal. Όπωσ αναφζρκθκε ςε προθγοφμενο υποκεφάλαιο, εμφανίςτθκε θ ανάγκθ για τθ δθμιουργία ενόσ καινοφργιου module το οποίο κα ςυνδζει τον εγκατεςτθμζνο WDS server που υπάρχει ςτο ςφςτθμα, με το Drupal προκειμζνου να γίνονται οι απαραίτθτεσ ρυκμίςεισ για τθν εκκίνθςθ του «χαλαςμζνου» ςυςτιματοσ. Σο ςενάριο που ζχει αναφερκεί μζχρι ςτιγμισ είναι ότι ο χριςτθσ, αφοφ ζχει διαπιςτϊςει ότι το ςφςτθμά του ζχει χαλάςει ι ζχει γίνει compromised, επιςκζπτεται τθν ιςτοςελίδα του server. Σo Wamp φορτϊνει τθν ςελίδα και αυτι εμφανίηεται ςτον χριςτθ. Αυτόσ ςτθν ςυνζχεια δθμιουργεί ζνα καινοφργιο account. φμφωνα με το Module AES αποκθκεφεται το password του (το οποίο και κα χρειαςτεί αργότερα το Drupal). Αφοφ φτιάξει το account ο χριςτθσ (και το Drupal του ςτείλει το ok μζςω mail αποςτζλλοντάσ του και τα όνομα χριςτθ και τον κωδικό πρόςβαςθσ για future reference), ο χριςτθσ επιςκζπτεται τα προϊόντα του site. 57

58 τθν ςυνζχεια, αφοφ διαλζξει μια από τισ επιλογζσ που αναφζραμε παραπάνω, πατάει το κουμπί checkout. Από εκείνο το ςθμείο και ζπειτα, αρχίηει θ ανταλλαγι μθνυμάτων μεταξφ των modules προκειμζνου να επιτευχκεί ζνασ ςκοπόσ. Να δθμιουργθκεί το ςυγκεκριμζνο account του χριςτθ ςτο AD DS του server, ζτςι ϊςτε ο χριςτθσ να μπορεί να ζχει πρόςβαςθ ςτο installation που «αγόραςε», ςτθν περίπτωςθ που αγόραςε ζνα νζο λειτουργικό. τθν περίπτωςθ που βάηει κάποιο driver, ι απλά κάνει upload ζνα ιδθ image λειτουργικοφ, γίνεται μια παρόμοια κατάςταςθ. Προκειμζνου να μπορζςει να ςυνδεκεί το Drupal με όλα τα παραπάνω, ιταν αναγκαία θ δθμιουργία ενόσ καινοφργιου module, του επονομαηόμενου WDS Connection Module. Μζςω αυτοφ γίνεται θ ςφνδεςθ των WDS command lines και γενικά των command lines των Windows, προκειμζνου να επιτευχκεί ο παραπάνω ςκοπόσ. WDS Connection Module Η δθμιουργία ενόσ module ςτο περιβάλλον του Drupal CMS περιλαμβάνει τθν δθμιουργία και διάφορων αρχείων ζτςι ϊςτε το ςφςτθμα να μπορζςει να τα αναγνωρίςει. Σα «βαςικά» αρχεία που χρειάηονται είναι : Ζνα αρχείο με το όνομα του module και τθν κατάλθξθ.info Ζνα αρχείο με το όνομα του module και τθν κατάλθξθ.install Και ζνα αρχείο με το όνομα του module και τθν κατάλθξθ.module. Σο αρχείο wdsconnection.info περιζχει πλθροφορίεσ για τθν εγκατάςταςθ του ςυγκεκριμζνου module, και εμφανίηονται ςτθν ςελίδα ενεργοποίθςθσ των modules του Drupal. Είναι κακαρά πλθροφοριακό, και περιζχει και πλθροφορίεσ όπωσ τθν ζκδοςθ του module, τισ υποςτθριηόμενεσ εκδόςεισ του Drupal ςτισ οποίεσ τρζχει το module κ.ο.κ. Σο αρχείο wdsconnection.install περιζχει τθν «εγκατάςταςθ» του module ςτο ςφςτθμα Drupal. Σο κφριο ςτοιχείο του module (node) εγκακίςταται με αυτό τον τρόπο, όπωσ και το κφριο developing ςτοιχείο το οποίο εφαρμόηει το Drupal ςε όλθ τθν διάρκεια ςυγγραφισ του, το οποίο ονομάηεται hook, γίνεται διακζςιμο από αυτό το αρχείο. Σo αρχείο wdsconnection.module περιλαμβάνει τισ Hook Functions μζςω των οποίων επικοινωνεί το Drupal με το module. Εν ολίγοισ, τα hook functions είναι οι διεργαςίεσ ςτισ οποίεσ εκτελοφνται οι ενζργειεσ που πρζπει να εκτελεςτοφν για τθν πραγματοποίθςθ του παραπάνω ςεναρίου. Η ςυγγραφι του module ολοκλθρϊνεται με τθν ςυγγραφι των ςυναρτιςεων που επικυμεί θ ςυγκεκριμζνθ υλοποίθςθ. Δεδομζνου ότι χρθςιμοποιοφνται τα hooks, μπορεί κάποιοσ να χρθςιμοποιιςει οποιαδιποτε ςυνάρτθςθ ζχει υλοποιθκεί με hooks ςε προθγοφμενο module, ι και ακόμα ςτο drupal core. Για παράδειγμα, ςτο ςυγκεκριμζνο module πρζπει αφοφ ο χριςτθσ πατιςει το κουμπί checkout να γίνει implementation ςτον κϊδικα του wdsconnection.module. Σο κουμπί checkout υλοποιείται ςτο module Ubercart (για το e-shop που αναφζρκθκε παραπάνω). Μετά από ψάξιμο, ανακαλφπτεται ότι θ ςυνάρτθςθ uc_order του Ubercart, περιλαμβάνει τθν δθμιουργία φόρμασ για το κουμπί submit. Ζτςι, το μόνο που χρειάηεται από πλευράσ υλοποίθςθσ είναι να φτιαχτεί μια ςυνάρτθςθ με το όνομα wdsconnection_order. Η παραπάνω ςυνάρτθςθ (μάλλον ο καλφτεροσ οριςμόσ είναι κλάςθ), κάνει extend τθν uc_order προςκζτοντασ και παραπάνω λειτουργίεσ, και ςυγκεκριμζνα τισ λειτουργίεσ που πρζπει να προςτεκοφν ςτθν παροφςα υλοποίθςθ. Δεδομζνου ότι τθν κάνει extend παίρνει και attributes τα οποία υπιρχαν ιδθ 58

59 ςτθν υλοποίθςι τθσ, και ςυγκεκριμζνα τα attributes χριςτθ που ενδιαφζρουν εδϊ, κακϊσ επίςθσ και τα δεδομζνα για το αν ο χριςτθσ απζςτειλε τθν παραγγελία ι όχι. Η ςφνταξθ τθσ «κλάςθσ» ςτο ςυγκεκριμζνο module είναι ωσ εξισ : function wdsconnection_order($op, &$arg1, $arg2) Σο $op αναφζρεται ςτθν διεργαςία που εκτελείται ςε μια παραγγελία, όπωσ για παράδειγμα,new order, save order, load order, submit order, can_update order, update, can_delete, delete, total. To $arg1 αναφζρεται ςτο αντικείμενο που κάνει παραγγελία ο χριςτθσ, ι ςε μια reference του. Σο $arg2 αναφζρεται ςε νζα παραγγελία που άλλαξε. Σο module tokens χρειάςτθκε εδϊ. Προκειμζνου να γίνει access των πεδίων που χρθςιμοποιεί ο χριςτθσ, ζπρεπε να χρθςιμοποιθκεί ζνασ πιο άμεςοσ τρόποσ για να γίνει θ αναφορά τουσ. Για παράδειγμα, θ περιγραφι, όπωσ και το όνομα του αρχείου που κάνει upload ο χριςτθσ ζπρεπε να προςπελαςτοφν. τθν ςυνζχεια χρθςιμοποιικθκε θ ςυνάρτθςθ τθσ php, shell_exec($command). Η ςυνάρτθςθ αυτι επιτρζπει τθν εκτζλεςθ command lines μζςω τθσ php. Για παράδειγμα θ shell_exec( md c:\hello ) κα δθμιουργιςει ζνα φάκελο με το όνομα hello ςτον δίςκο C:\. Η εντολι που ςυνδζει τον WDS server με το command line είναι θ εντολι wdsutil. Χρθςιμοποιϊντασ τθν εντολι /? για το wdsutil εμφανίηεται το εξισ αποτζλεςμα: Εικόνα 33 59

60 Εμφανίηονται όλεσ οι εντολζσ που μποροφν να τρζξουν από το wdsutil. Από εκεί και ζπειτα μπορεί να ςυνεχιςτεί θ υλοποίθςθ και να φτιαχτεί θ κάκε επιλογι που χρειάηεται και υποςτθρίηεται από το site. Permissions Problem (Πρόβλημα Αδειών) Όπωσ αναφζρκθκε ςε προθγοφμενο κεφάλαιο, θ αρχικι ςκζψθ ιταν να χρθςιμοποιθκεί ο IIS για το hosting τθσ ιςτοςελίδασ. Αυτό γιατί θ εγκατάςταςθ του λειτουργικοφ επζτρεπε τθν πλιρθ υποςτιριξι του, όπωσ επίςθσ και ςτθν εγκατάςταςθ των linux βοθκοφςε ςχετικά με τον εφκολο οριςμό των virtual folders που χρειαηόταν για το hosting των διαφόρων distributions. Παρόλα αυτά, όταν ζγινε θ υλοποίθςθ τθσ ςυγκεκριμζνθσ διπλωματικισ, υπιρχαν προβλιματα (και ακόμθ υπάρχουν). Ο IIS δεν υποςτιριηε πλιρωσ τθν εκτζλεςθ τθσ php ςε ικανοποιθτικό επίπεδο. Ζπρεπε για κάκε εκτελοφμενο php script να δθμιουργείται και ζνα διαφορετικό Application Pool το οποίο κα είχε και διαφορετικά permissions ςε διαφορετικά αρχεία κ.ο.κ. Σο κζμα είναι ότι το Application Pool που εκτελοφςε τθν php.exe (ςυγκεκριμζνα μζςω cgi και τθν php-cgi.exe), δεν είχε τα απαραίτθτα permissions για να εκτελζςει διεργαςίεσ που απαιτοφνταν από τθν υλοποίθςθ. Ζπρεπε να αλλάξουν τα permissions για κάκε Application Pool προκειμζνου να ςυμβεί κάτι τζτοιο. Υςτερα από ςπατάλθ πολλϊν ωρϊν, και αφοφ γινόταν ςωςτά το permission assignment και μζςω του AD DS, κατζλθξε ςτο ότι κάτι τζτοιο δε γινόταν. Λογικά κάποιου είδουσ conflict γινόταν ςτθν εκτζλεςθ ςυγκεκριμζνων εντολϊν και δε μποροφςε να εκτελεςτεί θ εντολι. Επίςθσ, δεδομζνου ότι ςτα Windows δεν υπάρχει κάποιο reactive debugging tool,προκειμζνου να διαγνωςτεί το error που εμφανιηόταν ςτθν εκτζλεςθ τθσ εντολισ, ιταν ςχεδόν αδφνατον να βγει ζνα ςυμπζραςμα με το τι ακριβϊσ ζφταιγε (το μόνο που βρζκθκε ιταν ζνα process monitor το οποίο δεν λειτουργοφςε με μεγάλθ ακρίβεια). Για παράδειγμα εκτελοφνταν θ εντολι net user add και δεν δθμιουργοφταν κανζνασ νζοσ χριςτθσ. φμφωνα με τθ Microsoft αυτόσ που εκτελοφςε τθν εντολι ζπρεπε να ζχει Administrator rights (τα οποία γινόντουςαν assigned ςωςτά ςτο εκάςτοτε Application Pool του IIS και τθσ php-cgi.exe). Αντίκετα, ζτρεχε το cmd, και ζκλεινε κατευκείαν. Οφτε κάποια μορφι εξόδου ζβγαινε μζςω τθσ php. Σο αποτζλεςμα τθσ παραπάνω «διερεφνθςθσ» ιταν θ αλλαγι ςτο τζλοσ τθσ πλατφόρμασ υλοποίθςθσ, από τον Internet Information Services ςτον Windows Apache Mysql Php. Αφοφ ζγινε αυτι θ αλλαγι, το μόνο που χρειαηόταν από πλευράσ permissions ιταν να δοκοφν τα απαραίτθτα permissions ςτισ services που περιγράφθκαν παραπάνω. Εδϊ αξίηει να αναφερκεί το γεγονόσ ότι ο Wamp δεν είναι αρκετά αςφαλζσ server για να γίνει hosting ενόσ site ςε επίπεδο παραγωγισ. Κατά καιροφσ ζχουν εμφανιςτεί προβλιματα ςχετικά με τθν αςφάλειά του, και ωσ επί των πλείςτων δεν είναι θ καλφτερθ λφςθ όταν χρθςιμοποιείται ςτο ςφςτθμα Windows για το hosting των websites. Εγκατϊςταςη και ρύθμιςη του ρόλου Hyper-V Virtual Machine Ο ρόλοσ του server Hyper-V παρουςιάςτθκε ςε προθγοφμενθ ενότθτα. Εδϊ κα γίνει μια απλι αναςκόπθςθ ςχετικά με τθν εγκατάςταςθ και τθν ρφκμιςθ του Hyper-V. Ο τρόποσ με τον οποίο ζγινε θ εγκατάςταςθ είναι απλόσ, ζτρεξε ο wizard Add Roles, επιλζχτθκε ο ρόλοσ Hyper-V και ξεκίνθςε θ εγκατάςταςθ. θμείο το οποίο χρειάηεται προςοχι είναι ότι πρζπει να ενεργοποιθκεί θ δυνατότθτα για virtualization από το bios του server, προκειμζνου να μπορζςουν να τρζξουν οι virtual υπολογιςτζσ. Η εγκατάςταςθ των Virtual Machines ξεκινάει απλά : 60

61 Κάνοντασ add new virtual machine. Επιλζγοντασ ζνα όνομα για τθν virtual μθχανι. Επιλζγοντασ το ποςό τθσ virtual μνιμθσ που κα δεςμζυςει το μθχάνθμα. ε αυτό το ςθμείο πρζπει να επιλεχκζι μια ςφνδεςθ με τθν οποία κα ςυνδεκεί το ςφςτθμα ςτο υποδίκτυο. Εδϊ ζγκειται και το πρόβλθμα αυτισ τθσ εγκατάςταςθσ. Αναγκαςτικά πρζπει να δθμιουργθκεί μια virtual ςφνδεςθ δικτφου με εικονικοφσ drivers. Περαιτζρω ρυκμίςεισ κα δωκοφν παρακάτω. Προσ το παρόν επιλζγεται θ «Local Area Connection Virtual Network». τθν επόμενθ ςελίδα (κουμπάκι next), επιλζγεται ο ςκλθρόσ δίςκοσ. Παραπάνω αναφζρκθκε ότι το Hyper-V χρθςιμοποιεί δικά του αρχεία τα οποία τα χρθςιμοποιεί ςαν ςκλθροφσ δίςκουσ (τα.vhd). Εδϊ μπορεί ο χριςτθσ να επιλζξει ακριβϊσ τον χϊρο που κα δεςμεφεται ςαν «ςκλθρόσ δίςκοσ». τθν επόμενθ ςελίδα, το Hyper-V ηθτάει μια εγκατάςταςθ λειτουργικοφ. Εδϊ επιλζγεται θ επιλογι «Install an operating system from a network-based installation server.». το τζλοσ κα πρζπει να φαίνεται μια εικόνα που να είναι κάπωσ ζτςι : Εικόνα 34 τθν Εικόνα 34 φαίνονται τα εκγατεςτθμζνα virtual μθχανιματα ςτον server. Χρθςιμοποιικθκαν και τα δφο για τθν εγκατάςταςθ και τον ζλεγχο των boot images. Για τθν εκκίνθςθ των Virtual Machines αυτό που χρειάηεται είναι να γίνει δεξί κλίκ ςε κάκε virtual entry που φαίνεται ςτθν επάνω εικόνα και μετα connect. 61

62 Εικόνα 35 Πατϊντασ Start γίνεται θ εκκίνθςθ του Virtual Machine. Από εκεί και ζπειτα διενεργοφνται όλεσ οι διεργαςίεσ για τθν δοκιμαςία των λειτουργικϊν ςυςτθμάτων και των boot images. Virtual Network Manager Για τθν ςφνδεςθ των virtual ςυςτθμάτων με τθν εγκατάςταςθ όλου του δικτφου που προαναφζρκθκε, πρζπει να ρυκμιςτεί θ κάταλλθλθ ςφνδεςθ. Σο Hyper-V επιτρζπει ςτθν ςφνδεςθ δικτφων external, internal και private. External εννοείται θ ςφνδεςθ του virtual machine με τθν physical ςφνδεςθ που διακζτει θ εκάςτοτε εγκατάςταςθ (ςτθν προκειμζνθ περίπτωςθ είναι θ ςφνδεςθ που ζχει τθν IP ). Internal είναι θ ςφνδεςθ εςωτερικι, μόνο μεταξφ τθσ virtual connection και του λειτουργικοφ του server. Private είναι θ ςφνδεςθ μόνο μεταξφ των μθχανϊν. Εδϊ χρθςιμοποιικθκε θ ςφνδεςθ internal, μιασ και δεν χρειάηεται θ ςφνδεςθ μεταξφ των άλλων μθχανϊν που βρίςκονται ςτο άλλο υποδίκτυο (παρόλο που μζςω του λειτουργικοφ αυτό επιτρζπεται). Εικόνα 36 τθν Εικόνα 29 εμφανίηονται οι ςυνδζςεισ δικτφου όπωσ φάινονται από το λειτουργικό ςφςτθμα. 62

63 Εικόνα 37 τθν Εικόνα 37 φάινονται οι ρυκμίςεισ για τθ μία ςφνδεςθ (Local Area Connection). Εικόνα 38 63