ΔΘΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΓΖΜΟΗΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΚΑ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΗΡΑ ΣΜΖΜΑ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑΚΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΣΔΛΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ

Transcript

1 Δ ΔΘΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΓΖΜΟΗΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΚΑ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΗΡΑ ΣΜΖΜΑ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑΚΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΣΔΛΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ Θέμα: ΔΓΚΑΣΑΣΑΖ, ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΚΑΗ ΔΛΔΓΥΟ ΜΟΝΑΓΧΝ ΑΦΑΛΑΣΧΖ : ΠΡΟΣΑΖ ΟΡΓΑΝΧΣΗΚΖ ΓΟΜΖ ΓΖΜΟΗΑ ΓΗΟΗΚΖΖ Δ ΚΔΝΣΡΗΚΟ ΚΑΗ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑΚΟ ΔΠΗΠΔΓΟ Δπιβλέπων : ΜΑΝΟΤΡΖ ΓΔΧΡΓΗΟ ποσδάζηρια : ΣΕΑΝΣΑ ΓΖΜΖΣΡΑ ΑΘΖΝΑ

2 Περιεχόμενα ΠΔΡΗΛΖΦΖ... 3 ΔΗΑΓΧΓΖ... 6 ΜΔΡΟ Α : ΣΟ ΝΔΡΟ Χ ΦΤΗΚΟ ΠΟΡΟ... 8 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 Ο : ΣΟ ΕΖΣΖΜΑ ΣΖ ΛΔΗΦΤΓΡΗΑ... 8 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 Ο : ΑΔΗΦΟΡΗΚΖ ΥΡΖΖ ΣΧΝ ΦΤΗΚΧΝ ΠΟΡΧΝ... 9 ΜΔΡΟ Β : ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΤΓΑΣΗΚΧΝ ΠΟΡΧΝ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 Ο : ΓΔΝΗΚΑ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 Ο : ΟΓΖΓΗΑ-ΠΛΑΗΗΟ ΓΗΑ ΣΑ ΤΓΑΣΑ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3 Ο : ΝΟΜΟ 3199/ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4 Ο : ΘΔΜΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΤΓΑΣΗΚΧΝ ΠΟΡΧΝ.. 23 ΜΔΡΟ Γ : ΣΟ ΕΖΣΖΜΑ ΣΖ ΑΦΑΛΑΣΧΖ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 Ο : ΑΦΑΛΑΣΧΖ -Ζ ΛΤΖ ΓΗΑ ΣΖ ΛΔΗΦΤΓΡΗΑ; ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 Ο : ΝΟΜΟΘΔΣΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ΓΗΑ ΗΓΡΤΖ ΚΑΗ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΑ ΜΟΝΑΓΧΝ ΑΦΑΛΑΣΧΖ ΜΔ ΥΡΖΖ Α.Π.Δ ΜΔΡΟ Γ : ΣΟ ΕΖΣΖΜΑ ΣΖ ΟΡΓΑΝΧΣΗΚΖ ΓΟΜΖ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 Ο : ΟΡΓΑΝΧΣΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ΓΖΜΟΗΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΓΗΑ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΕΖΣΖΜΑΣΟ ΑΦΑΛΑΣΧΖ ΔΝΑΡΗΟ 1 Ο : ΤΓΚΔΝΣΡΧΖ ΑΡΜΟΓΗΟΣΖΣΧΝ ΣΟ ΚΔΝΣΡΗΚΟ ΔΠΗΠΔΓΟ ΔΝΑΡΗΟ 2o : ΔΠΗΣΔΛΗΚΟ ΚΡΑΣΟ ΜΔ ΑΠΟΚΔΝΣΡΧΖ ΑΡΜΟΓΗΟΣΖΣΧΝ ΠΟΤ ΑΦΟΡΟΤΝ ΣΖΝ ΤΛΟΠΟΗΖΖ,ΣΖΝ ΔΦΑΡΜΟΓΖ ΚΑΗ ΣΟΝ ΔΛΔΓΥΟ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 Ο : ΣΔΛΗΚΖ ΠΡΟΣΑΖ Οξγαλφγξακκα Απηφλνκεο Τπεξεζίαο Αθαιάησζεο ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΚΔ ΠΖΓΔ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ ~ 2 ~

3 ΠΔΡΗΛΖΦΖ Αληηθείκελν ηεο παξνχζαο εξγαζίαο απνηειεί ε αλάδεημε ηεο θαηάιιειεο νξγαλσηηθήο δνκήο ησλ ππεξεζηψλ ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο ψζηε λα δηαρεηξηζζνχλ νινθιεξσκέλα θαη απνηειεζκαηηθά ηελ ίδξπζε, εγθαηάζηαζε θαη ιεηηνπξγία κνλάδσλ αθαιάησζεο πνπ ιεηηνπξγνχλ ρξεζηκνπνηψληαο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο. Ζ αλάιπζε ηνπ ζέκαηνο μεθηλά απφ ηελ αλάγθε αεηθνξηθήο ρξήζεο ησλ θπζηθψλ πφξσλ, φπσο είλαη ην λεξφ. ηε ζπλέρεηα, αλαιχεηαη ην δήηεκα ηεο ιεηςπδξία θαη ε αλαγθαηφηεηα νινθιεξσκέλεο δηαρείξηζεο ησλ πδαηηθψλ πφξσλ. Αθνινχζσο, αλαθέξεηαη ην ηζρχνλ λνκνζεηηθφ πιαίζην δειαδή ε Οδεγία-Πιαίζην γηα ηα Όδαηα θαη ν Νφκνο 3199/2003, θαζψο θαη ην ζεζκηθφ πιαίζην. Με δεδνκέλν ην ζνβαξφηαην πξφβιεκα ιεηςπδξίαο εηδηθά ζηηο λεζησηηθέο πεξηνρέο ηεο ρψξαο αλαδεηθλχεηαη ε αλαγθαηφηεηα δηαρείξηζεο κε ζπκβαηηθψλ πδαηηθψλ πφξσλ. Ζ αθαιάησζε επνκέλσο κήπσο ζα κπνξνχζε λα δψζεη ηελ απάληεζε ζην θιέγνλ δήηεκα ηεο ιεηςπδξίαο ; Σα κεηνλεθηήκαηα βέβαηα ηεο κεζφδνπ ηεο αθαιάησζεο φπσο πξνέθπςαλ απφ ηελ έξεπλα δελ είλαη άιια απφ ην πεξηβαιινληηθφ φζν θαη ην ελεξγεηαθφ θφζηνο. Ζ ιχζε βξίζθεηαη ζην πινχζην ελεξγεηαθφ πεδίν πνπ πξνζθέξεη ε ρψξα. Ζ ζπλδπαζκέλε ρξήζε ηεο κεζφδνπ ηεο αθαιάησζεο κε ην πινχζην αηνιηθφ θαη ειηαθφ δπλακηθφ ηεο ρψξαο ζα δψζεη ηε ιχζε. Λακβαλνκέλσλ ππφςε φισλ ησλ σθειεηψλ πνπ πξνθχπηνπλ κέζσ ηεο αθαιάησζεο κε ρξήζε αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο, αλαθχπηεη ην δήηεκα ηνπ πνην είλαη ην απαξαίηεην ζεζκηθφ πιαίζην, δειαδή πψο πξέπεη λα νξγαλσζνχλ νη ππεξεζίεο ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο ψζηε λα πξνσζήζνπλ νινθιεξσκέλα θαη απνηειεζκαηηθά ηηο επελδχζεηο ζε κνλάδεο αθαιάησζεο κε ρξήζε ΑΠΔ. Ζ κεζνδνινγηθή αλάιπζε εδξάδεηαη ζηελ αλάιπζε δχν πηζαλψλ ζελαξίσλ : ην έλα αθνξά ηελ ζπγθέληξσζε φισλ ησλ αξκνδηνηήησλ ζην θεληξηθφ επίπεδν ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο θαη ην άιιν εδξάδεηαη ζε έλα επηηειηθφ θξάηνο πνπ απνθεληξψλεη ηηο αξκνδηφηεηεο. Σα δπν ζελάξηα εκθαλίδνπλ ηφζν πιενλεθηήκαηα φζν θαη κεηνλεθηήκαηα. Χζηφζν κε δεδνκέλε ηελ παξνχζα δεκνζηνλνκηθή ζπγθπξία κε φ, ηη απηφ ζπλεπάγεηαη ζε κείσζε ηεο δεκφζηαο δαπάλεο, ηελ αλαγθαηφηεηα κίαο νινθιεξσκέλεο ζηξαηεγηθήο πάλσ ζε απηφ ην δήηεκα, ηελ επηηάρπλζε ησλ απαξαίηεησλ δηαδηθαζηψλ ψζηε λα πξνρσξήζνπλ νη επελδχζεηο ζε έξγα αθαιάησζεο ~ 3 ~

4 θαη ηε ζχγρπζε πνπ έρεη δεκηνπξγεζεί φζνλ αθνξά ηηο αξκνδηφηεηεο πνπ απέλεηκε ζηνπο δχν βαζκνχο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο ην πξφζθαην «Πξφγξακκα Καιιηθξάηεο», θξίλεηαη ζθφπηκν νη αξκνδηφηεηεο λα απνλεκεζνχλ ζε κία απηνηειή ππεξεζία πνπ ζα ππάγεηαη απεπζείαο ζηνλ θνξέα δηαρείξηζεο ησλ πδάησλ πνπ επί ηνπ παξφληνο είλαη ε Δηδηθή Γξακκαηεία Τδάησλ ηνπ Τπνπξγείνπ Πεξηβάιινληνο, Δλέξγεηαο θαη Κιηκαηηθήο Αιιαγήο. ABSTRACT Purpose of this paper is to highlight the appropriate organizational structure of the public administration to manage and effectively integrate the establishment, installation and operation of desalination plants that operate using renewable energy. The analysis of the issue starts from the need of sustainable use of natural resources, like water. Then, it discusses the issue of water scarcity and the need for integrated management of water resources. Next, it presents the current legislative framework that is the Directive on Water and the Law 3199/2003 as well as the institutional framework. Given the serious problem of water scarcity especially in the insular areas of the country, the need for management of non-conventional water resources is highlighted. So desalination could maybe give the answer to the burning issue of water scarcity? Of course, the disadvantages of the desalination method emerged from the survey are none other than the environmental and energy costs. The solution lies on the energy field of the country. The combined use of the method of desalination with rich wind and solar resources in the country will provide the solution. Taking into account all of desalinations benefits using renewable energy, the question is what is the necessary institutional framework, ie how to organize the services of public administration in order to promote comprehensively and effectively investments in desalination plants using RES. This methodological analysis is based on the analysis of two possible scenarios : one for the concentration of all powers at the central level of government and the other is based on an executive state decentralizing responsibilities. The two scenarios have both advantages and disadvantages. ~ 4 ~

5 However given the present financial situation to what this implies a reduction of public expenditure, the need for an integrated strategy on this issue, the acceleration of the procedures necessary to proceed with investment in desalination and the confusions created in to the powers awarded to two local degrees by the recent Project Kallikratis, it is advisable to recognize the powers to an independent agency that reports directly to the managing body of water which currently is the Special Secretariat for Water of the Ministry of Environment, Energy and Climate Change. ΛΔΞΔΗ-ΚΛΔΗΓΗΑ Γηαρείξηζε πδαηηθψλ πφξσλ Αθαιάησζε Οδεγία-Πιαίζην γηα ηα Όδαηα Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο Μνλάδεο αθαιάησζεο κε ρξήζε ΑΠΔ Ήπηεο κνξθέο ελέξγεηαο Λεθάλε απνξξνήο πνηακνχ Water Resources Management Desalination Directive Framework for water Renewable energy sources Desalination using RES Renewable energy River flow basin ~ 5 ~

6 ΔΗΑΓΧΓΖ Ζ θιηκαηηθή αιιαγή θαη νη επηπηψζεηο πνπ απηή επηθέξεη, ε ππνβάζκηζε ή αθφκε θαη ε εμάληιεζε ησλ ππνγείσλ απνζεκάησλ θαζψο επίζεο θαη νη δεκνγξαθηθέο θαη ινηπέο αιιαγέο, νδεγνχλ ζε ζνβαξφ πξφβιεκα ιεηςπδξίαο ζηα λεζηά θαη ζε παξάθηηεο πεξηνρέο, ηδηαίηεξα θαηά ηε δηάξθεηα ησλ ζεξηλψλ κελψλ. εκαληηθφηεξνο παξάγνληαο πνπ νδεγεί ζηε ιεηςπδξία ζεσξείηαη ε θαθή δηαρείξηζε ησλ πδαηηθψλ πφξσλ, ε νπνία νθείιεηαη ζε κία ζεηξά απφ αηηίεο : ζηελ ππεξεθκεηάιιεπζε ηνπ ππνγείνπ πδξνθφξνπ νξίδνληα αιιά θαη ησλ επηθαλεηαθψλ πδάησλ, ζηελ έιιεηςε ηθαλνπνηεηηθνχ πιαηζίνπ δηαρείξηζεο, ζηηο θαθέο ππνδνκέο θαζψο θαη ζηηο πξνζσξηλέο ή κε απνηειεζκαηηθέο πξνζπάζεηεο πνπ έιαβαλ ρψξα θαηά ην παξειζφλ. Δλαιιαθηηθέο ιχζεηο πνπ πξνηάζεθαλ θαη εθαξκφζζεθαλ ζην παξειζφλ, ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο, δελ ήηαλ απνηειεζκαηηθέο ή νηθνλνκηθά βηψζηκεο θαη αλεμαξηήησο ηνπ θφζηνπο ηνπο δελ επίιπζαλ ην πξφβιεκα. Ζ νμχηεηα ησλ ζεκεξηλψλ πξνβιεκάησλ, ε κε χπαξμε ελαιιαθηηθψλ ιχζεσλ θαζψο θαη ε πξφβιεςε γηα αχμεζε ησλ αλαγθψλ κέζα ζηελ επφκελε δεθαεηία αλαδεηθλχνπλ ηελ αθαιάησζε σο ηελ πιένλ ελδεδεηγκέλε ιχζε ηφζν απφ νηθνλνκηθή φζν θαη απφ πεξηβαιινληηθή ζθνπηά. Ζ αθαιάησζε αλαδεηθλχεηαη σο ε κφλε βηψζηκε ιχζε ιφγσ ηνπ φηη δχλαηαη λα ππνθαηαζηήζεη ηελ ιχζε ηεο κεηαθνξάο λεξνχ ζηα άλπδξα λεζηά. Δμάιινπ πξφθεηηαη γηα κία ιχζε ε νπνία κπνξεί λα εμαζθαιίζεη πςειήο πνηφηεηαο λεξφ κε παξάιιειε κείσζε ηνπ θφζηνπο θαηά δπν κε ηξείο θνξέο. Δπίζεο, ε αθαιάησζε ζα κπνξνχζε λα εθαξκνζζεί θαη ζε παξάθηηεο πεξηνρέο πνπ αληηκεησπίδνπλ ζνβαξά πξνβιήκαηα ππνβάζκηζεο ηνπ πδξνθφξνπ νξίδνληα θαη γηα ηηο νπνίεο ε κεηαθνξά λεξνχ είλαη είηε δχζθνιε είηε αθφκε θαη αζχκθνξε. Σα ζεκεξηλά επίπεδα ηερλνινγίαο αιιά θαη θφζηνπο παξαγσγήο δχλαληαη λα εμαζθαιίζνπλ ηελ βησζηκφηεηα ησλ κνλάδσλ αθαιάησζεο θαη κάιηζηα κε ζρεηηθά ρακειφηεξα επίπεδα ηηκψλ ζε ζρέζε κε απηέο πνπ επηθξαηνχλ ζηα λεζηά. Ζ αθαιάησζε δελ πξνζθέξεηαη κφλν γηα ηελ επίιπζε ηνπ πξνβιήκαηνο ηεο ιεηςπδξίαο αιιά νδεγεί θαη ζηελ αμηνπνίεζε ζπγθξηηηθψλ πιενλεθηεκάησλ ηεο Διιάδαο. Δμάιινπ ε αλάπηπμε ηεο ήδε ππάξρνπζαο ηερλνινγίαο πισηψλ κνλάδσλ αθαιάησζεο ζα κπνξνχζε λα ζπκβάιεη θαη ζηελ νηθνλνκηθή πξφνδν θαη αλάπηπμε κέζα απφ ηελ δεκηνπξγία κίαο βηνκεραληθήο δξαζηεξηφηεηαο πνπ εκθαλίδεη ηδηαίηεξα ειπηδνθφξεο πξννπηηθέο. ~ 6 ~

7 Βέβαηα θαζίζηαηαη ηδηαίηεξα δχζθνινο ν ππνινγηζκφο ηνπ δπλεηηθνχ κεγέζνπο ηεο αγνξάο ηεο αθαιάησζεο ζηελ Διιάδα δηφηη ζα πξέπεη λα ιεθζνχλ ππφςε θαη δηάθνξνη παξάγνληεο φπσο νη γεσκνξθνινγηθέο θαη θιηκαηηθέο ζπλζήθεο θάζε πεξηνρήο, ν πιεζπζκφο (ζεκεξηλφο θαη πξνβιεπφκελνο), ε ηνπηθή θνηλσλία, ε ηνπξηζηηθή δξαζηεξηφηεηα (αλάινγα κε ηελ έληαζε θαη ηελ επνρηθφηεηα πνπ παξνπζηάδεη), ε ππάξρνπζα θαηάζηαζε ησλ ππνγείσλ απνζεκάησλ, νη πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο θιπ. Λφγσ φκσο ησλ εηδηθψλ ζπλζεθψλ πνπ επηθξαηνχλ ζηα κηθξά λεζηά αιιά θαη ζε λεζησηηθνχο νηθηζκνχο, ε αμηνπνίεζε ηνπ άθζνλνπ αηνιηθνχ ηνπο δπλακηθνχ θξίλεηαη εθηθηή, θπξίσο κέζσ πισηψλ αηνιηθψλ κνλάδσλ αθαιάησζεο. Ήδε ιεηηνπξγεί κε επηηπρία ε πξψηε πισηή κνλάδα αθαιάησζεο ζηελ Ζξάθιεηα. Οπνηαδήπνηε κειινληηθή θαηαζθεπή ηέηνηνπ είδνπο κνλάδαο αθαιάησζεο ζα έρεη θαη ρακειφηεξν θφζηνο ιφγσ ηεο αμηνπνίεζεο ηεο ήδε απνθηεζείζαο ηερλνγλσζίαο. Σν δήηεκα πνπ αλαθχπηεη είλαη κε πνηνπο κεραληζκνχο ε δεκφζηα δηνίθεζε ζα κπνξνχζε λα ζπκβάιεη ψζηε ε ίδξπζε θαη ιεηηνπξγία κνλάδσλ αθαιάησζεο λα επηζπεπζζεί. Γελ ζα αξθνχζε σζηφζν κία απνηίκεζε ηνπ ππάξρνληνο λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ θαη κία δηφξζσζή ηνπ, ίζσο ην ελ ιφγσ δήηεκα θαζηζηά αλαγθαία ηελ ζπλνιηθή εθηίκεζε ησλ ξφισλ ησλ δηαθφξσλ επηπέδσλ ηεο δηνίθεζεο ζην ελ ιφγσ δήηεκα. Μία απνηίκεζή ηεο δεκηνπξγεί ην απαξαίηεην ππφβαζξν θαη γηα κία ίζσο ξηδηθή αλαζεψξεζε ηνπο. ~ 7 ~

8 ΜΔΡΟ Α : ΣΟ ΝΔΡΟ Χ ΦΤΗΚΟ ΠΟΡΟ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 Ο : ΣΟ ΕΖΣΖΜΑ ΣΖ ΛΔΗΦΤΓΡΗΑ Σν λεξφ είλαη βαζηθφ ζηνηρείν γηα ηε δηαηήξεζε ηεο δσήο ζηνλ πιαλήηε καο. Σφζν ην ππφγεην φζν θαη ην επηθαλεηαθφ λεξφ (ιίκλεο, πνηάκηα) ρξεζηκνπνηείηαη γηα αλζξψπηλε θαηαλάισζε. Σν λεξφ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα αλζξψπηλε θαηαλάισζε πξέπεη λα είλαη απφ θάζε άπνςε αβιαβέο γηα ηελ πγεία ησλ αλζξψπσλ, νξγαλνιεπηηθά άκεκπην θαη απνιχησο θαζαξφ, απαιιαγκέλν απφ παζνγφλνπο κηθξννξγαληζκνχο θαη νπνηεζδήπνηε νπζίεο, ζε αξηζκνχο θαη ζπγθεληξψζεηο, πνπ απνηεινχλ ελδερφκελν θίλδπλν γηα ηελ αλζξψπηλε πγεία. Σα πνηνηηθά ηνπ ραξαθηεξηζηηθά ζα πξέπεη λα θπκαίλνληαη κεηαμχ νξηζκέλσλ απνδεθηψλ νξίσλ, ηα νπνία απνηεινχλ ηα πξφηππα πνηφηεηαο θαη ζεζπίδνληαη λνκνζεηηθά. Σν λεξφ απνηειεί ην 60% πεξίπνπ ηεο κάδαο ηνπ ζψκαηνο θαη είλαη βαζηθφο παξάγνληαο ηεο θπθινθνξίαο θαη ηεο ειεθηξνιπηηθήο ηζνξξνπίαο ηνπ νξγαληζκνχ καο. Πνζνζηφ πεξίπνπ 0.5% απφ ηελ νιηθή πνζφηεηα ηνπ λεξνχ ζηε θχζε (ππνγείνπ θαη επηθαλεηαθνχ) πξννξίδεηαη γηα αλζξψπηλε θαηαλάισζε. Παγθνζκίσο, ε ρξήζε ηνπ λεξνχ έρεη απμεζεί θαηά έμη θνξέο ηα ηειεπηαία 100 ρξφληα, ελψ αλακέλεηαη φηη ν αξηζκφο απηφο ζα δηπιαζηαζζεί έσο ην 2050, θπξίσο ιφγσ ησλ ζπζηεκάησλ άξδεπζεο θαη ηεο δήηεζεο εθ κέξνπο ηεο γεσξγίαο. Ζ αλάγθε ησλ αλζξψπσλ ζε λεξφ, είλαη πνιχ κεγαιχηεξε απφ ηελ πνζφηεηα πνπ απαηηείηαη κφλν γηα πφζηκν, γηα πιχζηκν θαη άιιεο νηθηαθέο αλάγθεο. Τπνινγίδεηαη φηη απαηηείηαη πεξίπνπ 70 θνξέο κεγαιχηεξε πνζφηεηα λεξνχ γηα ηελ αλάπηπμε ηεο ηξνθήο ελφο αηφκνπ, απφ εθείλε ηελ πνζφηεηα ε νπνία απαηηείηαη γηα ηηο νηθηαθέο αλάγθεο. Σν πξφβιεκα ησλ πεξηνξηζκέλσλ πδαηηθψλ απνζεκάησλ απαηηεί ηφζν ηελ ζπλεξγαζία κεηαμχ θξαηψλ ζε πνιηηηθφ επίπεδν φζν θαη ηελ ζπλεξγαζία ζε επίπεδν επηζηεκνληθψλ γλψζεσλ θαη ηερλνινγηθήο αλάπηπμεο. Οη λέεο πξνεγκέλεο ηερλνινγίεο εμνηθνλφκεζεο αιιά θαη παξαγσγήο λεξνχ, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ νξζνινγηθή θαη βηψζηκε δηαρείξηζε ησλ δηαζέζηκσλ πδαηηθψλ πφξσλ, παξέρνπλ ειπίδεο γηα ηνλ πεξηνξηζκφ ηνπ πξνβιήκαηνο ηα επφκελα ρξφληα. χκθσλα κε νξηζκέλνπο επηζηήκνλεο ε θπξηφηεξε αηηία γηα ηελ έιιεηςε θξέζθνπ λεξνχ ζε παγθφζκην επίπεδν είλαη ην θαηλφκελν ηεο παγθφζκηαο ζέξκαλζεο ή αιιηψο ην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ. Μία αχμεζε ηεο κέζεο ζεξκνθξαζίαο ~ 8 ~

9 θπξίσο ζηηο νξεηλέο πεξηνρέο κπνξεί λα αιιάμεη ηελ αλαινγία πηψζεο ρηνλνπηψζεσλ θαη βξνρνπηψζεσλ, νδεγψληαο ζε πεξηζζφηεξε βξνρή θαη ιηγφηεξν ρηφλη. Απηή ε αιιαγή ζεκαίλεη πεξηζζφηεξεο πιεκκχξεο θαη κεγαιχηεξε απνξξνή θαηά ηε δηάξθεηα ηεο πεξηφδνπ ησλ βξνρψλ, ελψ ιηγφηεξν λεξφ παξακέλεη κε ηε κνξθή πάγνπ θαη ρηνληνχ ζηα βνπλά, πξνο ρξήζε θαηά ηελ πεξίνδν ηεο μεξαζίαο. Ζ πιεζπζκηαθή αχμεζε απνηειεί επίζεο κία ζεκαληηθή αηηία έιιεηςεο θξέζθνπ λεξνχ παγθνζκίσο. Αο κελ μερλάκε άιισζηε φηη ε δήηεζε θξέζθνπ λεξνχ είλαη άκεζα εμαξηεκέλε θαη κεηαβάιιεηαη αλάινγα κε ηε δεκνγξαθηθή αχμεζε ζε παγθφζκηα θιίκαθα. Ζ αχμεζε ηνπ πιεζπζκνχ δελ ππξνδνηεί κφλνλ ηελ θαηαλάισζε θξέζθνπ λεξνχ γηα νηθηαθή ρξήζε, αιιά επηπιένλ απμάλεη θαη ηελ θαηαλάισζε γηα γεσξγηθέο θαιιηέξγεηεο, γηα βηνκεραληθή ρξήζε, γηα παξαγσγή ελέξγεηαο θιπ. Χο εθ ηνχηνπ, είλαη αλακελφκελν έλαο ζπλερψο απμαλφκελνο πιεζπζκφο λα θαηαλαιψλεη πεξηζζφηεξε ηξνθή, γηα ηελ παξαγσγή ηεο νπνίαο απαηηνχληαη φιν θαη κεγαιχηεξνη φγθνη θξέζθνπ λεξνχ. Δπνκέλσο ε αιφγηζηε ρξήζε θξέζθνπ λεξνχ απνηειεί ζεκαληηθή αηηία ηεο παξαηεξνχκελεο κείσζεο ησλ πδάηηλσλ απνζεκάησλ. ήκεξα, ην 25% ηνπ παγθφζκηνπ πιεζπζκνχ δελ έρεη επαξθή πξνζθνξά θξέζθνπ λεξνχ φζνλ αθνξά ηφζν ηελ πνηφηεηα φζν θαη ηελ πνζφηεηα. Ζ αληηκεηψπηζε ηνπ πξνβιήκαηνο ηεο έιιεηςεο θξέζθνπ λεξνχ απαηηεί ηφζν δξάζεηο ζε φια ηα επίπεδα φζν θαη κία επξεία πξνζέγγηζε γηα ηελ δηαρείξηζε ησλ πδαηηθψλ πφξσλ. Παξάιιεια, απαηηεί ηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ αγξνηηθή παξαγσγή, ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο, ηελ παγθφζκηα ππεξζέξκαλζε, ηελ ζσζηή ηηκνιφγεζε ησλ πδαηηθψλ πφξσλ αιιά θαη ηελ νξζνινγηθή ρξήζε ηνπο. Ζ Διιάδα είλαη κία απφ ηηο 7 ρψξεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο πνπ αληηκεησπίδνπλ πξφβιεκα ιεηςπδξίαο. Σν πξφβιεκα είλαη πην έληνλν ζηηο λεζησηηθέο πεξηνρέο. Ζ θαηάζηαζε απηή νθείιεηαη ζπλ ηνηο άιινηο ζε κία ζεηξά απφ αίηηα φπσο ε έιιεηςε ζρεδηαζκνχ, ε θαθή δηαρείξηζε ησλ πδαηηθψλ πφξσλ, ε θαηαζηξνθή ησλ δαζψλ, ε πεξηθξφλεζε ησλ ζρεηηθψλ λφκσλ θαη ε κείσζε ησλ βξνρνπηψζεσλ ιφγσ ησλ θιηκαηηθψλ αιιαγψλ. ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 Ο : ΑΔΗΦΟΡΗΚΖ ΥΡΖΖ ΣΧΝ ΦΤΗΚΧΝ ΠΟΡΧΝ Οη θπζηθνί πφξνη πεξηιακβάλνπλ ηφζν ηηο πξψηεο χιεο πνπ είλαη απαξαίηεηεο γηα ηηο πεξηζζφηεξεο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ αλζξψπνπ, φζν θαη ηα δηάθνξα ζηνηρεία ηνπ ~ 9 ~

10 πεξηβάιινληνο φπσο ν αηκνζθαηξηθφο αέξα, ην λεξφ θαη ην έδαθνο, ηα νπνία ζπληεξνχλ ηελ δσή ζηνλ πιαλήηε. Ζ ζπλεηή δηαρείξηζε απηψλ ησλ πφξσλ απνηειεί ην ζεκέιην ηεο αεηθφξνπ αλάπηπμεο. ηηο κέξεο καο βξηζθφκαζηε σο παγθφζκηα θνηλφηεηα αληηκέησπε κε δχν δπζνίσλα ζελάξηα : πξψηνλ απηφ ηεο εμάληιεζεο ή ηεο έιιεηςεο ησλ θπζηθψλ απνζεκάησλ κε ζπλέπεηα ηελ ππνλφκεπζε ηεο κειινληηθήο νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο αλάπηπμεο θαη δεχηεξνλ, ην ζελάξην ηεο ππνβάζκηζεο ηεο πνηφηεηαο ηνπ πεξηβάιινληνο απφ ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ρξεζηκνπνηνχληαη νη πφξνη, ζε βαζκφ πνπ λα απεηινχληαη ηα νηθνζπζηήκαηα θαη ε πνηφηεηα ηεο αλζξψπηλεο δσήο. Δπνκέλσο, ζεκειηψδεο δεηνχκελν απνηειεί ε πξφιεςε θαη ε άκβιπλζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ, ψζηε λα παξέρεηαη ε δπλαηφηεηα ρξήζεο ησλ πφξσλ κε απνδνηηθφ ηξφπν, ηφζν απφ νηθνλνκηθήο φζν θαη απφ πεξηβαιινληηθήο άπνςεο. Δμάιινπ ε ζπζρέηηζε κεηαμχ ηεο ρξήζεο ησλ πφξσλ θαη ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ πνπ επηθέξεη είλαη γλσζηέο κφλνλ ελ κέξεη ιφγσ ηνπ γεγνλφηνο φηη ε ζρέζε ηνπο δελ είλαη ζηαηηθή θαη κεηαβάιιεηαη κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ θαζψο παξαηεξνχληαη κεγάιεο δηαθνξέο ζηηο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο ηεο ρξήζεο ησλ δηαθφξσλ πφξσλ. Οη επηρεηξήζεηο, νη νξγαληζκνί θαη νη θαηαλαισηέο ζα πξέπεη λα αλαπηχμνπλ θαη λα πηνζεηήζνπλ πξφηππα παξαγσγήο θαη θαηαλάισζεο κε κηθξφηεξεο επηπηψζεηο γηα ην πεξηβάιινλ. Δπίζεο, απαηηνχληαη πνιηηηθέο κε ζαθείο καθξνπξφζεζκνπο ζηφρνπο γηα ηνλ πξνγξακκαηηζκφ ησλ επελδχζεσλ θαη ηελ θαηλνηνκία. Παξάιιεια, απαξαίηεηνο είλαη θαη έλαο κεραληζκφο πνπ λα αμηνινγεί ην θαηά πφζνλ ζπκβαδίδνπλ νη πνιηηηθέο επηινγέο ζηνπο δηαθφξνπο ηνκείο κε ηνλ γεληθφ ζηφρν ηεο απνζχλδεζεο ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο απφ ηηο επηπηψζεηο ηεο ρξήζεο ησλ πφξσλ. Σν λεξφ κπνξεί λα ζεσξεζεί θπζηθφο πφξνο, νηθνλνκηθφ αγαζφ θαη πεξηβαιινληηθφ ζηνηρείν. ε ζρέζε κε φινπο ηνπο ππφινηπνπο θπζηθνχο πφξνπο είλαη κνλαδηθφ θαη αλαληηθαηάζηαην. Χο εθ ηνχηνπ, ε αεηθφξνο δηαρείξηζε ησλ πδαηηθψλ πφξσλ απνηειεί ηελ βαζηθή παξάκεηξν ηελ βηψζηκεο αλάπηπμεο. Οη πδαηηθνί πφξνη δελ είλαη απεξηφξηζηνη θαη ζε κεξηθέο πεξηνρέο κάιηζηα δελ είλαη νχηε επαξθείο ζπληζηψληαο εκπφδηα ζηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε. Ζ αχμεζε ηεο θαηαλάισζεο ηνπ λεξνχ γηα δηάθνξεο ρξήζεηο ζε παγθφζκην επίπεδν ζεκεηψλεηαη κε ξαγδαίνπο ξπζκνχο. Ζ πξνζθνξά φκσο ηνπ λεξνχ είλαη πεξηνξηζκέλε ζε αληίζεζε κε ηε δήηεζε ε νπνία δελ αθνινπζεί πάληα ηνπο «θαλφλεο» ηεο. Αλ ιεθζεί ππφςε θαη ε έληνλε επνρηθφηεηα ηεο δήηεζεο λεξνχ (ηνπξηζκφο) δηαθαίλεηαη θαη ε αληίζηξνθε ζρέζε πνπ δεκηνπξγείηαη κεηαμχ ηεο ρξνληθήο ~ 10 ~

11 θαηαλνκήο ηεο πξνζθνξάο θαη ηεο δήηεζεο λεξνχ. Παξάιιεια, αληίζεηα κε ην αλ νη πεξηνρέο εκθαλίδνπλ πινχζην ή θησρφ πδαηηθφ δπλακηθφ, ε δήηεζε γηα λεξφ δελ επεξεάδεηαη. Δθεί αθξηβψο εδξάδεηαη θαη ην δήηεκα ηεο δηαρείξηζεο ησλ πδαηηθψλ πφξσλ. ~ 11 ~

12 ΜΔΡΟ Β : ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΤΓΑΣΗΚΧΝ ΠΟΡΧΝ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 Ο : ΓΔΝΗΚΑ Οη πδαηηθνί πφξνη απνηεινχλ ην βαζηθφηεξν ζηνηρείν ηεο αλζξψπηλεο δσήο αιιά θαη ηεο αλαπηπμηαθήο δηαδηθαζίαο θαη ηεο ηζνξξνπίαο ησλ νηθνζπζηεκάησλ. Δπνκέλσο ε κειέηε ησλ πξνβιεκάησλ πνπ ζπλδένληαη κε ην ελ ιφγσ αγαζφ απαζρνινχλ φρη κφλν ηα εζληθά θξάηε αιιά θαη ηνπο ππεξεζληθνχο θαη δηεζλείο νξγαληζκνχο. Ζ θνηλνηηθή πνιηηηθή ζην ζέκα ησλ πδαηηθψλ πφξσλ απνηέιεζε κία απφ ηηο πξψηεο ξπζκηζηηθέο παξεκβάζεηο ζην πιαίζην ηνπ επξσπατθνχ δηθαίνπ ηνπ πεξηβάιινληνο. Σα βαζηθά πεδία ηεο θνηλνηηθήο πνιηηηθήο ζηνλ ηνκέα πνπ αθνξά ηελ πξνζηαζία θαη ηελ δηαρείξηζε ησλ πδάησλ αθνξνχλ ην πφζηκν λεξφ, ηε ζαιάζζηα ξχπαλζε θαζψο θαη ηελ απφξξηςε νπζηψλ θαη επηθηλδχλσλ νπζηψλ ζην πδαηηθφ πεξηβάιινλ. Σν θνηλνηηθφ δίθαην πξνζηαζίαο θαη δηαρείξηζεο ησλ πδαηηθψλ πφξσλ κέρξη ην 1995 ραξαθηεξίζηεθε απφ έιιεηςε ζπλνρήο. Απφ ηηο αξρέο αθφκε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90 δηαθάλεθε ε αλάγθε γηα κία ζπλδπαζκέλε επξσπατθή πξνζέγγηζε ηεο δηαρείξηζεο ηνπ λεξνχ. Ζ λέα Οδεγία- Πιαίζην γηα ηα χδαηα 200/60/ΔΚ απνηειεί ην πην νινθιεξσκέλν εξγαιείν ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο γηα ηελ πξνζηαζία ησλ πδάησλ. Οη πδαηηθνί πφξνη απνηεινχλ απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ αλάπηπμε θάζε είδνπο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο θαη έλαλ απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο παξάγνληεο γηα ηελ εθδήισζε ηεο ίδηαο ηεο δσήο. Ζ αλάπηπμε λέσλ δξαζηεξηνηήησλ, ε αλάγθε αχμεζεο ηεο παξαγσγηθφηεηαο θαζψο θαη ε αλχςσζε ηνπ βηνηηθνχ επηπέδνπ κίαο ρψξαο δεκηνπξγνχλ νινέλα κεγαιχηεξε νηθηαθή θαη βηνκεραληθή ρξήζε ηνπ λεξνχ. Γεληθά, ζηνπο πδαηηθνχο πφξνπο πεξηιακβάλνληαη : Σα επηθαλεηαθά θαη ππφγεηα λεξά Σα λεξά ρεξζαίσλ θαη ππνζαιάζζησλ πεγψλ Σα ζεξκνκεηαιιηθά λεξά Οη επεμεξγαζκέλεο εθξνέο πγξψλ απνβιήησλ θαη άιια πεξηζσξηαθά λεξά πνπ είλαη δπλαηφλ λα αλαθπθισζνχλ θαη λα επαλαρξεζηκνπνηεζνχλ. Σν λεξφ είλαη έλα κνλαδηθφ πγξφ απαξαίηεην γηα ηε δσή, κε ηε κνξθή πνπ ην γλσξίδνπκε, πνπ ε πνηφηεηά ηνπ θαη νη θπζηθνρεκηθέο ηνπ παξάκεηξνη δηακνξθψλνπλ ην πεξηβάιινλ ησλ νηθνζπζηεκάησλ. ~ 12 ~

13 Οη ρξήζεηο ηνπ λεξνχ δηαθξίλνληαη ζε βηνκεραληθέο, γεσξγηθέο θαη αζηηθέο. Ζ βηνκεραλία απνξξνθά ην 23% ηεο παγθφζκηαο θαηαλάισζεο λεξνχ, ην 8% απνξξνθάηαη απφ ηηο αζηηθέο ρξήζεηο ελψ ην 69% απφ ηελ γεσξγία. ηελ βηνκεραλία ην λεξφ ρξεζηκνπνηείηαη σο δηαιχηεο δηαθφξσλ νπζηψλ, ζαλ ςπθηηθφ κέζν θαη ζαλ δηαιχηεο νπζηψλ πνπ ζπληζηνχλ ξχπνπο. Καηά ηελ βηνκεραληθή ρξήζε ηνπ λεξνχ ππάξρεη ε δπλαηφηεηα επαλαρξεζηκνπνίεζεο ηνπο, κε δεδνκέλν φηη δελ πξνζθέξεηαη γηα θαηαλάισζε παξά κφλνλ ζεξκαίλεηαη ή ξππαίλεηαη. Ζ άξδεπζε θαιιηεξγήζηκσλ εδαθψλ απνξξνθά επίζεο κεγάιεο πνζφηεηεο λεξνχ. Σα θπξηφηεξα πεξηβαιινληηθά δεηήκαηα πνπ ζπλδένληαη κε ηελ εληαηηθή ρξήζε λεξνχ γηα αξδεχζεηο είλαη ε ππεξάληιεζε ησλ ππφγεησλ απνζεκάησλ, ε αιαηνπνίεζε ηνπ εδάθνπο θαη ε αλχςσζε ηνπ ππφγεηνπ πδξνθφξνπ νξίδνληα. Σν θπξηφηεξν πξφβιεκα πνπ ζρεηίδεηαη κε ηηο αζηηθέο ρξήζεηο λεξνχ έρεη λα θάλεη κε ηηο δπζθνιίεο εθνδηαζκνχ ησλ νινέλα δηνγθνχκελσλ αζηηθψλ θέληξσλ κε λεξφ. ε πιαλεηηθή θιίκαθα ε ζπλνιηθή πνζφηεηα ηνπ γιπθνχ λεξνχ δελ θαίλεηαη λα απνηειεί πξφβιεκα. Φηάλεη γηα λα ππεξθαιχςεη ηηο αλάγθεο ηνπ ζεκεξηλνχ πιεζπζκνχ παξφιν πνπ νη αλάγθεο ζε λεξφ ηφζν γηα ηε βηνκεραλία, ηε γεσξγία αιιά θαη ην γεληθφ πιεζπζκφ νινέλα θαη απμάλνληαη. Σν πξφβιεκα πξνο ην παξφλ θαίλεηαη λα είλαη ε αλεπαξθήο δηαζεζηκφηεηα ηνπ λεξνχ ζε ζπγθεθξηκέλα κέξε θαη γηα ζπγθεθξηκέλα ρξνληθά δηαζηήκαηα. Ζ γεσγξαθηθή θαηαλνκή ησλ πδαηηθψλ απνζεκάησλ ζηνλ πιαλήηε ζε ζρέζε κε ηηο πιεζπζκηαθέο ελφηεηεο ησλ δηαθφξσλ πεξηνρψλ δε βνεζά ηελ νκαιή θαηαλνκή ηνπο αλάινγα κε ηηο αλάγθεο. Σν λεξφ αλακθηζβήηεηα απνηειεί πεγή δσήο γηα ηνλ πιαλήηε θαη θηλεηήξηα δχλακε ηνπ αλζξψπηλνπ πνιηηηζκνχ. Σα επφκελα ρξφληα ιφγσ ηεο πιεζπζκηαθήο αχμεζεο ε νπνία εθηηκάηαη φηη ζα αλέιζεη ζε 2,6 δηο. κέρξη ην 2030, ζεκεηψλεηαη φηη ε θαηαλάισζε λεξνχ ζα απμάλεηαη κε δηπιάζην ξπζκφ ζε ζρέζε κε ηελ αχμεζε ηνπ παγθφζκηνπ πιεζπζκνχ. Δηδηθφηεξα γηα ηελ πεξηνρή ηεο Μεζνγείνπ ε έιιεηςε ηνπ λεξνχ απνηειεί έλα απφ ηα ζεκαληηθφηεξα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδεη, θαζψο ζπλδέεηαη άκεζα κε ην μεξφ θιίκα ηεο πεξηνρήο θαζψο θαη ηηο απμεκέλεο αλάγθεο απφ ηνλ ηνπξηζκφ θαη ηελ γεσξγία. Ο ηνπξηζκφο, ε αζηηθή αλάπηπμε, ε ζχγρξνλε γεσξγία, ε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δσήο θαη ε βηνκεραλνπνίεζε νδεγνχλ ζε εθηεηακέλε ρξήζε ησλ πδαηηθψλ πφξσλ. Σν πξφβιεκα κάιηζηα θαίλεηαη λα επηδεηλψλεηαη ηα ηειεπηαία ρξφληα, ιφγσ αιιαγψλ ζηηο ρξήζεηο γεο, ιφγσ ησλ θνηλσληθννηθνλνκηθψλ κεηαβνιψλ αιιά θαη ιφγσ ηεο κείσζεο ησλ βξνρνπηψζεσλ εμαηηίαο ησλ θιηκαηνινγηθψλ αιιαγψλ. ~ 13 ~

14 Ζ πεξηνξηζκέλε χπαξμε πδαηηθψλ απνζεκάησλ ζε φιεο ηηο παξάθηηεο πεξηνρέο ηεο Μεζνγείνπ έρεη νδεγήζεη ζε κία εμάληιεζε ησλ ππφγεησλ απνζεκάησλ ιφγσ ηεο ππεξάληιεζεο. Έηζη παξαηεξείηαη ζεκαληηθή ππνβάζκηζε ηεο πνηφηεηαο ησλ επηθαλεηαθψλ θαη ησλ ππφγεησλ πδάησλ. Οη εηδηθνί ζε ζέκαηα πεξηβάιινληνο θαη λεξνχ θξνχνπλ ηνλ θψδσλα ηνπ θηλδχλνπ θαη αλαδεηθλχνπλ ηελ αλάγθε έλαξμεο κία λέαο «κπιε επαλάζηαζεο» ψζηε λα επηηεπρζεί ε ζπληήξεζε θαη θαιχηεξε δηαρείξηζε ησλ απνζεκάησλ θξέζθνπ λεξνχ. Σέηνηνπ είδνπο ζηξαηεγηθέο δηαρείξηζεο είλαη απαξαίηεην λα πεξηιακβάλνπλ ηνλ θαζνξηζκφ θαη ηελ επαλαρξεζηκνπνίεζε ησλ αζηηθψλ ιπκάησλ, ηελ βειηίσζε ηεο απφδνζεο ησλ ηερλνινγηψλ άξδεπζεο, ηελ νηθνλνκία ζηε ρξήζε λεξνχ γηα βηνκεραληθή ρξήζε, ηνλ πεξηνξηζκφ ηεο αιφγηζηεο ρξήζεο λεξνχ. ε εζληθφ επίπεδν, ε δεκηνπξγία ελφο εληαίνπ θνξέα γηα ηελ δηαρείξηζε ησλ πδαηηθψλ απνζεκάησλ θξίλεηαη απαξαίηεηε. Ζ Διιάδα παξά ηελ αθζνλία αλαλεψζηκσλ πδαηηθψλ πφξσλ αληηκεησπίδεη ζεκαληηθά πξνβιήκαηα ιφγσ ηεο γεσγξαθηθήο θαηαλνκήο ηνπ πδαηηθνχ δπλακηθνχ ηεο, ιφγσ ηεο αλνξζνινγηθήο δηαρείξηζεο θαη ησλ άλπδξσλ λεζηψλ ηεο. Αξθεηά πδαηηθά δηακεξίζκαηα ηεο ρψξαο είλαη ειιεηκκαηηθά θαηά ηνπο ζεξηλνχο κήλεο ιφγσ ησλ απμεκέλσλ αλαγθψλ ηνπ γεσξγηθνχ θαη ηνπ ηνπξηζηηθνχ ηνκέα αιιά θαη ηελ κε νξζνινγηθή δηαρείξηζε ησλ πδαηηθψλ πφξσλ. Σν πξφβιεκα εκθαλίδεηαη εληνλφηεξν ζηα λεζηά ηνπ Αηγαίνπ, ηε Θεζζαιία, ηελ Αλαηνιηθή Πεινπφλλεζν θαη ηελ ηεξεά Διιάδα. Ζ ππεξβνιηθή ρξήζε άξηζηεο πνηφηεηαο πφζηκνπ λεξνχ πνπ πξνέξρεηαη απφ γεσηξήζεηο γηα άξδεπζε απνηειεί θαηαζπαηάιεζε θαη ππεξεθκεηάιιεπζε πνιχηηκσλ θαη δχζθνια αλαλεψζηκσλ πφξσλ. Ζ αλεμέιεγθηε εθκεηάιιεπζε νδεγεί ζε κείσζε ηεο ζηάζκεο ηνπ πδξνθφξνπ νξίδνληα θαζψο θαη ζηελ πθαικχξσζε ηεξάζηησλ παξαζαιάζζησλ εθηάζεσλ ζε ηέηνηα επίπεδα πνπ θαζίζηαηαη επηθίλδπλν φρη κφλν γηα ηελ πφζε αιιά αθφκα θαη γηα γεσξγηθέο ρξήζεηο. χκθσλα κε εθηηκήζεηο ε πθαικχξσζε ππεξβαίλεη ηα 2 εθαη. ζηξέκκαηα γεσξγηθήο γεο κε απνηέιεζκα λα νμχλνληαη ηα πξνβιήκαηα ζε πνιιέο παξάθηηεο πεξηνρέο ηνπ Αηγαίνπ. Δπηπξφζζεηα, ζεκαληηθά πξνβιήκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ πνηφηεηα ηνπ πφζηκνπ λεξνχ δεκηνπξγνχληαη θαη ιφγσ ηεο ξχπαλζεο ησλ ππνγείσλ πδάησλ. Ζ θαηάζηαζε απηή είλαη δχζθνιν λα αληηζηξαθεί ιφγσ ηνπ φηη κία θπζηθή απνξξχπαλζε ησλ ππνγείσλ πδάησλ ζα απαηηνχζε ηνπιάρηζηνλ κία εηθνζαεηία ελψ παξάιιεια φρη κφλν ζα έπξεπε λα παχζνπλ νη γεσηξήζεηο αιιά θαη λα γίλεη θπζηθφο εκπινπηηζκφο ησλ ππφγεησλ πδξνθνξέσλ. ~ 14 ~

15 Γηα ηελ ελίζρπζε ησλ απνζεκάησλ θξέζθνπ λεξνχ κία ηερλνινγηθά εθηθηή θαη νηθνλνκηθά ζπκθέξνπζα ιχζε είλαη κεηαμχ άιισλ θαη ε αθαιάησζε. Με δεδνκέλν φηη ην 97% ηνπ λεξνχ ζηνλ πιαλήηε είλαη ζαιάζζην, ε αθαιάησζε θαληάδεη σο ε κνλαδηθή ιχζε γηα ηελ νπζηαζηηθή αληηκεηψπηζε ηνπ πξνβιήκαηνο ηεο ιεηςπδξίαο ζε παγθφζκην επίπεδν. ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 Ο : ΟΓΖΓΗΑ-ΠΛΑΗΗΟ ΓΗΑ ΣΑ ΤΓΑΣΑ Ζ Οδεγία Πιαίζην γηα ηα χδαηα απνηειεί ζεζµηθφ εξγαιείν γηα ηελ πξνζηαζία θαη δηαρείξηζε ησλ πδάησλ θαη πηνζεηήζεθε πξνο ηα ηέιε ηνπ 2000 απφ ηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή, κε ζθνπφ ηελ αληηκεηψπηζε ησλ ζνβαξψλ πξνβιεκάησλ πνπ έρνπλ πξνθχςεη ζε Δπξσπατθφ επίπεδν, ιφγσ ηεο ππνβάζκηζεο ηεο πνηφηεηαο ησλ πδάησλ θαζψο θαη ηηο ζπλερείο πηέζεηο πνπ πθίζηαληαη ηα απνζέµαηα ηνπ λεξνχ ζε φιε ηελ Δπξψπε απφ ηελ αχμεζε ηεο δήηεζεο λεξνχ θαιήο πνηφηεηαο Ζ ππνβάζκηζε ηεο πνηφηεηαο ησλ πδάησλ θαη ησλ πγξνηνπηθψλ νηθνζπζηεκάησλ ζηελ Δπξψπε νδήγεζε ην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην θαη ην Δπξσπατθφ πκβνχιην ζην λα εθδψζνπλ ηελ Οδεγία 2000/60/ΔΚ κε ζθνπφ λα ζεζπηζηεί έλα πιαίζην θνηλνηηθήο δξάζεο ζηνλ ηνκέα ηεο πνιηηηθήο ησλ πδάησλ κε ην αίηεκα ηεο βηψζηκεο δηαρείξηζεο θαη ρξήζεο ηνπ λεξνχ. Ζ Οδεγία-Πιαίζην γηα ηα Όδαηα ζπγρσλεχεη θαη αληηθαζηζηά έλα πιήζνο πθηζηακέλσλ νδεγηψλ, νη νπνίεο δεκηνπξγήζεθαλ παιαηφηεξα γηα ηελ πξφιεςε ηεο ππνβάζκηζεο ηνπ πδάηηλνπ πεξηβάιινληνο. Ζ Οδεγία-Πιαίζην κεηά απφ κία καθξφρξνλε πεξίνδν ζπδεηήζεσλ θαη δηαπξαγκαηεχζεσλ κεηαμχ ησλ ρσξψλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Σέζεθε ζε ηζρχ ζηηο 22 Γεθεκβξίνπ Βαζηθφο ζηφρνο ηεο Οδεγίαο είλαη ε απνηξνπή ηεο πεξαηηέξσ ππνβάζκηζεο φισλ ησλ πδάησλ θαη ε επίηεπμε κίαο θαιήο θαηάζηαζεο κέρξη ην Ζ λέα Οδεγία- Πιαίζην κεηαμχ άιισλ : Πξνζηαηεχεη φια ηα χδαηα(πνηακνχο, ιίκλεο, παξάθηηα θαη ππφγεηα) Θέηεη θηιφδνμνπο ζηφρνπο ψζηε λα εμαζθαιηζζεί φηη φια ηα χδαηα ζα είλαη ζε θαιή θαηάζηαζε κέρξη ην 2015 Γεκηνπξγεί ζχζηεκα δηαρείξηζεο ζε επίπεδν ιεθάλεο απνξξνήο πνηακνχ Απαηηεί δηαζπλνξηαθή ζπλεξγαζία κεηαμχ ρσξψλ θαη φισλ ησλ εκπιεθνκέλσλ κεξψλ ζε πεξίπησζε δηεζλψλ πεξηνρψλ ιεθάλεο απνξξνήο πνηακνχ ~ 15 ~

16 Δμαζθαιίδεη ελεξγφ ζπκκεηνρή φισλ ησλ θνξέσλ ζηηο δξαζηεξηφηεηεο ηεο δηαρείξηζεο ησλ πδάησλ Δμαζθαιίδεη κείσζε θαη έιεγρν ηεο ξχπαλζεο απφ φιεο ηηο πεγέο (βηνκεραληθή δξαζηεξηφηεηα, γεσξγία, αζηηθέο πεξηνρέο θιπ) Απαηηεί πνιηηηθέο ηηκνιφγεζεο ηνπο λεξνχ θαη εμαζθαιίδεη φηη ν ξππαίλσλ πιεξψλεη Δμηζνξξνπεί ηα ζπκθέξνληα ηνπ πεξηβάιινληνο κε ηα ζπκθέξνληα απηψλ πνπ εμαξηψληαη απφ απηφ. Ζ Οδεγία πξνβιέπεη ηελ ζέζπηζε πιαηζίνπ γηα ηελ πξνζηαζία θαη ηελ νξζή δηαρείξηζε ησλ εζσηεξηθψλ επηθαλεηαθψλ, ησλ κεηαβαηηθψλ, ησλ παξάθηησλ θαη ησλ ππνγείσλ πδάησλ. Βαζηθφ θαηλνηφκν ζηνηρείν πνπ δηέπεη ηελ Οδεγία είλαη ε δηαζπλνξηαθή δηάζηαζε ηεο δηαρείξηζεο ησλ πδάησλ. Ζ Οδεγία αλαγλσξίδεη φηη απαηηνχληαη θνηλέο αξρέο γηα ηνλ ζπληνληζκφ ησλ πξνζπαζεηψλ ησλ θξαηψλ κειψλ γηα ηελ βειηίσζε ηεο πξνζηαζίαο ησλ πδάησλ. Γηα ηελ νξζή εθαξκνγή ησλ δηαηάμεσλ ηεο Οδεγίαο, ηελ ιήςε κέηξσλ θαη ηελ αλάπηπμε ησλ δηαρεηξηζηηθψλ ζρεδίσλ ιεθάλεο απνξξνήο πνηακνχ απαηηείηαη ε πινπνίεζε απφ θάζε θξάηνο κέινο κηαο ζεηξάο δξάζεσλ, φπσο ν θαζνξηζκφο ησλ ζπλζεθψλ αλαθνξάο, ε παξαθνινχζεζε ηεο θαηάζηαζεο ησλ πδάησλ θαη ε ηαμηλφκεζε ηεο νηθνινγηθήο ηνπο θαηάζηαζεο. Μέρξη ην 2015 ινηπφλ, πξέπεη λα επηηεπρζεί θαιή νηθνινγηθή θαηάζηαζε γηα φια ηα λεξά, αιιά ππάξρνπλ θαη θάπνηεο εμαηξέζεηο: ηα ηζρπξά ηξνπνπνηεκέλα πδάηηλα ζψµαηα, ηα πδάηηλα ζψµαηα, δειαδή, ηα νπνία έρνπλ ππνζηεί θάπνηεο µκνξθνινγηθέο αιινηψζεηο ιφγσ ησλ αλζξσπίλσλ παξεµβάζεσλ θαη δελ είλαη δπλαηφ ε θαηάζηαζε απηή πιένλ λα αληηζηξαθεί- σο εθ ηνχηνπ γηα ηα ζπγθεθξηκέλα ζηφρνο δελ απνηειεί ε επίηεπμε ηεο θαιήο νηθνινγηθήο θαηάζηαζεο αιιά έλα θαιφ νηθνινγηθφ δπλακηθφ. Χο κνληέιν δηαρείξηζεο ησλ πδαηηθψλ πφξσλ, ε Οδεγία θαζηεξψλεη ηελ νινθιεξσκέλε δηαρείξηζε ζε επίπεδν ιεθάλεο απνξξνήο πνηακνχ. Καζνξίδεη ινηπφλ γηα θάζε ιεθάλε απνξξνήο πνηακνχ κηα ζεηξά απαξαίηεησλ ελεξγεηψλ πνπ ζα πξέπεη λα πινπνηεζνχλ εληφο ησλ θαζνξηζκέλσλ πξνζεζκηψλ ψζηε λα επηηεπρζεί ν βαζηθφο ζηφρνο ηεο Οδεγίαο γηα ηελ απνηξνπή ηεο ππνβάζκηζεο φισλ ησλ πδάησλ θαη ηελ επίηεπμε θαιήο θαηάζηαζεο κέρξη ην ζνλ αθνξά ηα επηθαλεηαθά λεξά, θαιή θαηάζηαζε ζεσξείηαη ε θαιή νηθνινγηθή θαη ε θαιή ρεκηθή θαηάζηαζε, ελψ φζνλ αθνξά ηα ππφγεηα λεξά, θαιή θαηάζηαζε ζεσξείηαη ε θαιή πνζνηηθή θαη ε θαιή ρεκηθή θαηάζηαζε. Οη ραξαθηεξηζκνί πνπ απνδίδνληαη γηα ηελ θξίζε ηεο θαηάζηαζεο ησλ πδάησλ είλαη : πςειή, θαιή ή κέηξηα. Οη ραξαθηεξηζκνί απηνί πξνθχπηνπλ κέζα ~ 16 ~

17 απφ ηελ ζπλεθηίκεζε ησλ νηθνινγηθψλ, ησλ πδξνκνξθνινγηθψλ, ησλ βηνινγηθψλ θαη θπζηθνρεκηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπο, θαζψο θαη ησλ επηπέδσλ ξχπαλζήο ηνπο. Ζ Διιάδα ελζσκάησζε ηελ Οδεγία-Πιαίζην γηα ηα χδαηα κε ηνλ Νφκν 3199 ηνλ Ννέκβξην ηνπ Παξφιν πνπ ε ελζσκάησζε ηεο Οδεγίαο θαίλεηαη λα έγηλε έγθαηξα, ν λφκνο ραξαθηεξίδεηαη απφ βαζηθέο ειιείςεηο σο πξνο ην πεξηερφκελν θαη αζάθεηεο σο πξνο ηελ εθαξκνγή ηνπ. Υαξαθηεξηζηηθά, ν βαζηθφο πεξηβαιινληηθφο ζηφρνο ηεο Οδεγίαο, δελ απνηειεί ζηφρν ηνπ ειιεληθνχ λφκνπ. Μηα αθφκε βαζηθή έιιεηςε είλαη, φηη δελ πξνζδηνξίδεη ηηο Πεξηνρέο Λεθάλεο Απνξξνήο Πνηακνχ (ΠΛΑΠ) θαη νχηε εμαζθαιίδεη ηηο θαηάιιειεο δηνηθεηηθέο ξπζκίζεηο, θάηη πνπ ζχκθσλα κε ην άξζξν 3 ηεο Οδεγίαο ζα έπξεπε λα έρεη γίλεη σο ηα ηέιε ηνπ Υσξίο ηνλ νξηζκφ ησλ ΠΛΑΠ ηα βαζηθφηεξα βήκαηα πινπνίεζεο ηεο Οδεγίαο-πιαίζην γηα ην Νεξφ δελ κπνξνχλ ηειηθά λα πξνρσξήζνπλ. Μφλν επηά ρψξεο ηεο ΔΔ (Γαιιία, Γαλία, Ηζπαλία, Ηηαιία, Μάιηα, νπεδία) δελ έρνπλ αθφκα νξίζεη ηηο ΠΛΑΠ, κεηαμχ ησλ νπνίσλ θαη ε Διιάδα. Γηα απηφ ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή έρεη θηλήζεη δηαδηθαζία παξάβαζεο θαη έρεη ζηείιεη ζηε ρψξα καο πξνεηδνπνηεηηθή επηζηνιή (2005/2033) γηα κε ζπκκφξθσζε κε ην άξζξν 3 ηεο Οδεγίαο. ζνλ αθνξά ηελ εθαξκνγή ηνπ, ν Νφκνο 3199/2003 κεηαθέξεη ηελ επζχλε ηεο δηαρείξηζεο ησλ πδάησλ ζην ΤΠΔΥΧΓΔ θαη νξίδεη κηα λέα δηνηθεηηθή δνκή πνπ πεξηιακβάλεη ηελ ίδξπζε λέσλ νξγάλσλ θαη ππεξεζηψλ ζε θεληξηθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν. Πξνβιέπεηαη έηζη ε ιεηηνπξγία Δζληθήο Δπηηξνπήο Τδάησλ θαη ε ζχζηαζε Κεληξηθήο Τπεξεζίαο Τδάησλ, Δζληθνχ θαη Πεξηθεξεηαθψλ πκβνπιίσλ Τδάησλ. Σξνπνπνηνχληαη επίζεο θαη νη αξκνδηφηεηεο ησλ Πεξηθεξεηαθψλ Γηεπζχλζεσλ Τδάησλ. Ζ δνκή απηή είλαη εληειψο δηαθνξεηηθή απφ απηή πνπ πξνέβιεπε ν πξνεγνχκελνο Νφκνο 1739/1987. Οξηζκέλεο ηδηαηηεξφηεηεο πνπ ραξαθηεξίδνπλ ηελ ρψξα καο θαη ελδερνκέλσο ζα κπνξνχζαλ λα δπζρεξάλνπλ ηελ εθαξκνγή ηεο Οδεγίαο 2000/60/ΔΔ, απνηεινχλ κεηαμχ άιισλ, ε άληζε θαηαλνµή ησλ πδαηηθψλ πφξσλ θαη ε επνρηαθή δήηεζε ηνπ λεξνχ, ε εθηεηακέλε αθηνγξακκή πνπ ππάξρεη ζηε ρψξα µαο, νη πνιιέο ιεθάλεο απνξξνήο µηθξνχ µκεγέζνπο νη νπνίεο ζα πξέπεη λα εληαρζνχλ µέζα ζε θάπνηα µκεγαιχηεξε ιεθάλε απνξξνήο, ε ππεξεθκεηάιιεπζε ησλ ππφγεησλ πδξνθνξέσλ πνπ παξνπζηάδνληαη ζε νξηζκέλεο πεξηνρέο, νη δηαζπλνξηαθέο εμαξηήζεηο απφ ηηο γεηηνληθέο ρψξεο, ε αλεπάξθεηα πνπ παξαηεξείηαη ζηηο ηερληθέο ππνδνµέο, ν θαηαθεξκαηηζκφο ησλ αξκνδηνηήησλ πνπ ππήξρε µέρξη ζήµεξα αιιά θαη ε πνιπδηάζπαζε ησλ ππεξεζηψλ, ην ειιηπέο θαη µε πινπνηεκέλν ζε µεγάιν βαζµφ ~ 17 ~

18 ζεζµηθφ πιαίζην πνπ ίζρπε έσο ζήµεξα θαη ε µηθξή εµπεηξία θαη επαηζζεηνπνίεζε ηνπ θνηλνχ ζηηο ζπµµεηνρηθέο δηαδηθαζίεο. Χζηφζν θαηά γεληθή νκνινγία, ηα άξζξα πνπ πεξηιακβάλεη ε Οδεγία Πιαίζην γηα ηα χδαηα είλαη πεξίπινθα θαη γηα ην ιφγν απηφ, ην 2001, νη ηεπζπληέο Νεξψλ ησλ Κξαηψλ Μειψλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, ζπλέηαμαλ έλα ζηξαηεγηθφ θείµελν ην νπνίν πεξηιαµβάλεη θξίζηκα θαη ζεκαληηθά ζέκαηα εθαξκνγήο ηεο Οδεγίαο θαη γηα ηα νπνία απαηηνχληαη πεξαηηέξσ δηεπθξηλήζεηο. Καζνξίζηεθαλ 14 ζεµαηηθέο ελφηεηεο, γηα ηηο νπνίεο ζπγθξνηήζεθαλ αληίζηνηρεο Οµάδεο Δξγαζίαο. Οη νκάδεο εξγαζίεο γηα απηέο ηηο ζεκαηηθέο ελφηεηεο ζπλέηαμαλ θαη απφ έλα θείκελν θαηεπζπληήξησλ γξακκψλ. Σα θείµελα θαηεπζπληήξησλ γξαµµψλ παξέρνπλ ηηο θαηεπζχλζεηο γηα θάζε µηα απφ ηηο ζεµαηηθέο απηέο ελφηεηεο, παξνπζηάδνληαο ην πνηεο δηαδηθαζίεο ζα πξέπεη λα αθνινπζεζνχλ γηα θάζε µία απφ ηηο ελφηεηεο απηέο, ζην πιαίζην ηεο εθαξµνγήο ηεο Οδεγίαο 2000/60/ΔΔ γηα ηα λεξά. Βάζεη απηψλ ησλ θεηκέλσλ νξίδεηαη θαη ν ηξφπνο εθαξκνγήο ηεο Οδεγίαο ζηελ Διιάδα. πλνςίδνληαο, ε εθαξµνγή ηεο Οδεγίαο- Πιαίζην γηα ηα Όδαηα απνηειεί µηα πνιχ ζεµαληηθή πξφθιεζε γηα ηελ ρψξα µαο, ε εθαξµνγή ηεο νπνίαο δελ ζα είλαη πνιχ εχθνιε ππφζεζε. Γηα ηελ επηηπρή εθαξκνγή ηεο, ρξεηάδεηαη ε ζπλεξγαζία φισλ ησλ θνξέσλ θαη νξγαλψζεσλ, θπξίσο ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν.. Δλδηάκεζα ζηάδηα ηεο Οδεγίαο είλαη: 1. Μέρξη ην ηέινο ηνπ 2003 ελζσκάησζε ηεο Οδεγίαο ζηελ εζληθή λνκνζεζία θαη πξνζδηνξηζκφο ησλ επηκέξνπο ιεθαλψλ απνξξνήο θαη θαζνξηζκφο ησλ αξκνδίσλ θνξέσλ δηαρείξηζεο ηνπο 2. Μέρξη ην ηέινο ηνπ 2004 πξνζδηνξηζκφο ζε θάζε ιεθάλε απνξξνήο ησλ πηέζεσλ, ησλ επηπηψζεσλ θαη ησλ νηθνλνκηθψλ παξακέηξσλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ ρξήζε ησλ πδάησλ θαζψο θαη θαηαγξαθή ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ. 3. Μέρξη ην ηέινο ηνπ 2006 ιεηηνπξγία πξνγξακκάησλ παξαθνινχζεζεο ηεο θαηάζηαζεο ησλ πδάησλ 4. Μέρξη ην ηέινο ηνπ 2009 εληνπηζκφο ησλ κέηξσλ πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ επίηεπμε ησλ πεξηβαιινληηθψλ ζηφρσλ πνπ ζέηεη ε Οδεγία κε νηθνλνκηθά απνηειεζκαηηθφ ηξφπν θαζψο θαη ζχληαμε θαη δεκνζηνπνίεζε Πξνγξακκάησλ Γηαρείξηζεο γηα θάζε ιεθάλε απνξξνήο, ζηα νπνία ζα πεξηιακβάλεηαη θαη ν ηειηθφο πξνζδηνξηζκφο ησλ ηδηαηηέξσο ηξνπνπνηεκέλσλ πδάηηλσλ ζσκάησλ 5. Μέρξη ην ηέινο ηνπ 2010 εθαξκνγή ηηκνινγηαθήο πνιηηηθήο ησλ πδάησλ ~ 18 ~

19 6. Μέρξη ην ηέινο ηνπ 2012 ιεηηνπξγία ησλ Πξνγξακκάησλ Γηαρείξηζεο 7. Μέρξη ην 2015 πιήξεο εθαξκνγή ησλ Πξνγξακκάησλ Γηαρείξηζεο θαη επίηεπμε ησλ πεξηβαιινληηθψλ ζηφρσλ Βέβαηα, νη επηινγέο ηεο Οδεγίαο θαίλεηαη λα είλαη απξφζθνξεο γηα ηελ ζπγθξφηεζε ελφο ζπζηήκαηνο πνπ λα είλαη αμηφπηζην γηα ηελ πξνζηαζία θαη ηελ δηαρείξηζε ησλ πδάησλ ζηε ρψξα καο. Απηφ πξνθχπηεη δηφηη ε δνκή ηεο Οδεγίαο ζηεξίδεηαη ζηελ πεξηνρή ιεθάλεο απνξξνήο πνηακνχ θαη φρη ζην πδαηηθφ δηακέξηζκα. Χζηφζν ην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ πδάηηλνπ πινχηνπ ηεο ρψξαο καο ζα κπνξνχζε λα απνηειέζεη αληηθείκελν δηαρείξηζεο κφλν κε βάζε ηα πδαηηθά δηακεξίζκαηα αθφκα θη αλ δηαζέηεη θάπνηεο ιεθάλεο απνξξνήο. Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα απνηεινχλ ηα πνιιά λεζηά ηεο ρψξαο ηα νπνία ιφγσ ηεο γεσθπζηθήο ηνπο δηακφξθσζεο δε δηαζέηνπλ ιεθάλεο απνξξνήο. Ζ ρψξα καο επνκέλσο ζα ρξεηαδφηαλ έλα δπαδηθφ ζχζηεκα πξνζηαζίαο θαη δηαρείξηζεο πδάησλ πνπ ζα είρε σο βάζε αθελφο ηε ιεθάλε απνξξνήο θαη αθεηέξνπ ην πδαηηθφ δηακέξηζκα. Δλ θαηαθιείδη, επθαηξία θαη πξφθιεζε ηεο Οδεγίαο απνηειεί ε δηακφξθσζε ελφο ζχγρξνλνπ θαη απνηειεζκαηηθνχ ζεζκηθνχ θαη λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ, ε αλάπηπμε καθξνπξφζεζκνπ ζρεδηαζκνχ, ε απνθέληξσζε αξκνδηνηήησλ θαζψο θαη ε ελίζρπζε ησλ πεξηθεξεηαθψλ δνκψλ. ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3 Ο : ΝΟΜΟ 3199/2003 Ο Νφκνο 3199/2003 «Πξνζηαζία θαη Γηαρείξηζε ησλ πδάησλ Δλαξκφληζε κε ηελ Οδεγία 2000/60/ΔΚ ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 23 εο Οθησβξίνπ ηνπ 2000» απνηέιεζε κηα πξνζπάζεηα ηνπ Έιιελα λνκνζέηε λα ελζσκαηψζεη ζηε εζσηεξηθή έλλνκε ηάμε ηελ λνκνζεζία ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο πνπ αθνξά ηελ δηαρείξηζε ησλ πδάησλ. Χο ζθνπφο ηνπ λφκνπ νξίδεηαη ε ζέζπηζε πιαηζίνπ γηα ηελ νινθιεξσκέλε πξνζηαζία θαη ηελ αεηθφξν δηαρείξηζε ησλ εζσηεξηθψλ, επηθαλεηαθψλ, κεηαβαηηθψλ, παξάθηησλ θαη ππνγείσλ πδάησλ. Δηδηθφηεξνη ζηφρνη απνηεινχλ : 1. Ζ πξφιεςε ηεο ππνβάζκηζεο θαη ε κείσζε ή ε παχζε απνξξίςεσλ θαη δηαξξνψλ επηθίλδπλσλ ή κε νπζηψλ ψζηε λα επηηεπρζεί κείσζε ηεο ξχπαλζεο θαη απνθπγή πεξαηηέξσ κφιπλζεο 2. Ζ καθξνπξφζεζκε πξνζηαζία ησλ πδάησλ θαη ν κεηξηαζκφο ησλ επηπηψζεσλ απφ πιεκκχξεο θαη μεξαζία ~ 19 ~

20 3. Ζ πξνψζεζε ηεο αεηθφξνπ ρξήζεο ησλ πδάησλ κε ζθνπφ ηε δηεπζέηεζε θαη ηελ αληηκεηψπηζε πξνβιεκάησλ πνπ αθνξνχλ ηελ πξνζθνξά θαη δήηεζε ηνπ λεξνχ. Πεδίν εθαξκνγήο ηνπ λφκνπ απνηεινχλ ηα επηθαλεηαθά θαη ηα ππφγεηα χδαηα. Ο Νφκνο νξίδεη ηηο βαζηθέο έλλνηεο, ηνπο θνξείο, ηα φξγαλα θαη ηα κέηξα πνπ πξέπεη λα ιεθζνχλ, ηνπο βαζηθνχο θαλφλεο γηα ηελ ρξήζε ησλ πδάησλ, ηηο θπξψζεηο θαζψο θαη κεηαβαηηθέο δηαηάμεηο. ε ζρέζε κε ην πξνεγνχκελν λνκνζεηηθφ πιαίζην, νη αιιαγέο πνπ εηζάγεη ν Νφκνο ζρεηίδνληαη θπξίσο κε ηνπο θνξείο δηαρείξηζεο ησλ πδαηηθψλ πφξσλ. ην άξζξν 3 πξνβιέθζεθε ε ίδξπζε ζε θεληξηθφ επίπεδν Δζληθήο Δπηηξνπήο Τδάησλ, Δζληθνχ, πκβνπιίνπ Τδάησλ θαη Κεληξηθήο Τπεξεζίαο Τδάησλ. ε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν πξνβιεπφηαλ ε εθπφλεζε ησλ ζρεδίσλ δηαρείξηζεο ησλ ιεθαλψλ απνξξνήο. ζνλ αθνξά ηελ θαηεγνξηνπνίεζε ηεο ρξήζεο ησλ πδάησλ πξνηεξαηφηεηα δίλεηαη ζηελ χδξεπζε έλαληη ησλ άιισλ πνπ απνηεινχλ ε άξδεπζε, ε βηνκεραληθή ρξήζε, ε ελεξγεηαθή ρξήζε θαη ε ρξήζε γηα αλαςπρή. Βαζηθή θαηλνηνκία ηνπ Νφκνπ απνηειεί ε θαζηέξσζε ιήςεο αδεηψλ γηα φιεο ηηο ρξήζεηο ησλ πδάησλ ελψ πξνβιέπεη ηελ έθδνζε Κνηλήο Τπνπξγηθήο Απφθαζεο γηα ηελ ξχζκηζε απηψλ ησλ ζεκάησλ. Ζ ελ ιφγσ Τπνπξγηθή Απφθαζε (43504/2005) πξνβιέπεη φηη νη ρξήζεηο γηα ηηο νπνίεο ρξεηάδεηαη άδεηα είλαη ε χδξεπζε, ε αγξνηηθή ρξήζε, ε βηνκεραληθή ρξήζε, ε ελεξγεηαθή ρξήζε θαζψο θαη ε ρξήζε γηα αλαςπρή γηα επηθαλεηαθά θαη ππφγεηα χδαηα. ζνλ αθνξά ηα έξγα αμηνπνίεζεο ησλ πδαηηθψλ πφξσλ θαη γηα ηα νπνία απαηηείηαη έθδνζεο άδεηαο απηά είλαη : ηα έξγα πδξνιεςίαο, ηα έξγα κεηαθνξάο λεξνχ, ηα έξγα δηθηχσλ, ηα έξγα ξχζκηζεο-απνζήθεπζεο θαη επεμεξγαζίαο λεξνχ θαζψο θαη ηα έξγα πξνζηαζίαο θαη ζπληήξεζεο. Αξκφδην φξγαλν γηα ηελ έθδνζε ησλ ελ ιφγσ αδεηψλ νξίζζεθε ν Γεληθφο Γξακκαηέαο ηεο νηθείαο Πεξηθέξεηαο ζηελ νπνία ζα εθηειεζζεί ην έξγν. Δπηπξφζζεηα ν Νφκνο νξίδεη ζπγθεθξηκέλνπο θαλφλεο νη νπνίνη πξέπεη λα ιακβάλνληαη ππφςε ζε θάζε ζρέδην δηαρείξηζεο : Κάζε ρξήζε πξέπεη λα απνβιέπεη ζηε βηψζηκε θαη ηζφξξνπε ηθαλνπνίεζε ησλ αλαπηπμηαθψλ αλαγθψλ θαζψο θαη λα δηαζθαιίδεη ηελ καθξνπξφζεζκε πξνζηαζία ησλ πδάησλ, ηελ κείσζε θαη απνηξνπή ηεο κφιπλζεο θαζψο θαη ηελ επάξθεηα ησλ απνζεκάησλ Ζ ηθαλνπνίεζε ηεο δήηεζεο ηνπ λεξνχ γίλεηαη κε βάζε ηηο δπλαηφηεηεο ησλ πδαηηθψλ απνζεκάησλ θαη ηε δηαηήξεζε ησλ νηθνζπζηεκάησλ κε ζηφρν ηελ ~ 20 ~

21 ηζνξξνπία κεηαμχ ηεο άληιεζεο θαη ηεο αλαηξνθνδφηεζεο ησλ ππνγείσλ πδάησλ. χκθσλα κε ηηο επηηαγέο ηνπ λφκνπ φζνλ αθνξά ηελ εθαξκνγή ηνπ έρνπλ γίλεη ηα εμήο : 1. πζηάζεθε ε Δζληθή Δπηηξνπή Τδάησλ ηελ νπνία απαξηίδνπλ νη Τπνπξγνί ΠΔΚΑ, Οηθνλνκίαο, Οηθνλνκηθψλ, Δζσηεξηθψλ, Τγείαο θαη Αγξνηηθήο Αλάπηπμεο. Ζ Δζληθή Δπηηξνπή Τδάησλ πξνρψξεζε ην 2010 ζηελ έθδνζε Απφθαζεο θ οποία κακορίηει τισ λεκάνεσ απορροισ ποταμοφ τθσ χώρασ, ενώ παράλλθλα ορίηει και τισ περιφζρειεσ που ζχουν αρμοδιότθτα για τθ διαχείριςθ και τθν προςταςία τουσ. 2. πζηάζεθε ην Δζληθφ πκβνχιην Τδάησλ ζην νπνίν πξνεδξεχεη ν Τπνπξγφο ΠΔΚΑ θαη ζπκκεηέρνπλ εθπξφζσπνη θνξέσλ θαη θνκκάησλ πνπ ην αλαδεηθλχνπλ ζε έλα φξγαλν θνηλσληθνχ δηαιφγνπ θαη δεκφζηαο δηαβνχιεπζεο. Βαζηθή αξκνδηφηεηα ηνπ ζε ζπλεξγαζία κε ηελ Δζληθή Δπηηξνπή Τδάησλ είλαη θαη ε ππνβνιή ζηε Βνπιή εηήζησλ εθζέζεσλ ζηηο νπνίεο παξνπζηάδεηαη ε θαηάζηαζε ηνπ πδαηηθνχ δπλακηθνχ ηεο ρψξαο. 3. πζηάζεθε ζην ΤΠΔΚΑ ε Κεληξηθή Τπεξεζία Τδάησλ ε νπνία εμειίρζεθε ζε Δηδηθή Γξακκαηεία Τδάησλ, ε νπνία αλάγεηαη ζε εζληθφ θνξέα δηαρείξηζεο πνπ ζπγθεληξψλεη φιεο ηηο αξκνδηφηεηεο γηα ηελ πξνζηαζία θαη δηαρείξηζε ησλ πδάησλ. 4. πζηάζεθαλ νη Πεξηθεξεηαθέο Γηεπζχλζεηο Τδάησλ νη νπνίεο απνηεινχλ ηηο θχξηεο πεξηθεξεηαθέο δηαρεηξηζηηθέο αξρέο νη νπνίεο αζθνχλ ηηο αξκνδηφηεηεο θάζε πεξηθέξεηαο γηα ηελ πξνζηαζία θαη δηαρείξηζε θάζε ιεθάλεο απνξξνήο πνηακνχ ε νπνία εθηείλεηαη κέζα ζηα δηνηθεηηθά ηεο φξηα. Παξάιιεια ζπζηάζεθαλ θαη 13 Πεξηθεξεηαθά πκβνχιηα Τδάησλ, σο φξγαλα θνηλσληθνχ δηαιφγνπ θαη δηαβνχιεπζεο κέζα ζηα δηνηθεηηθά φξηα θάζε κίαο πεξηθέξεηαο. 5. Καζνξίζηεθαλ νη θαηεγνξίεο αδεηψλ ρξήζεο πδάησλ θαη εθηέιεζεο έξγσλ γηα ηελ αμηνπνίεζή ηνπο, ε δηαδηθαζία πνπ αθνινπζείηαη γηα ηελ έθδνζή ηνπο θαζψο θαη ην πεξηερφκελφ ηνπο αιιά θαη ε δηάξθεηα ηζρχνο ηνπο. Ζ απφθαζε απηή νξίδεη πσο νη ρξήζεηο πδάησλ ηφζν ζε επηθαλεηαθά φζν θαη ζε ππφγεηα χδαηα γηα ηηο νπνίεο απαηηείηαη ε έθδνζε άδεηαο είλαη : ε χδξεπζε, ε αγξνηηθή ρξήζε θαη ε άξδεπζε, ε βηνκεραληθή ρξήζε, ε ελεξγεηαθή ρξήζε θαζψο θαη ε ρξήζε αλαςπρήο. Έθδνζε άδεηαο φζνλ αθνξά ζε έξγα αμηνπνίεζεο πδαηηθψλ πφξσλ απαηηείηαη γηα έξγα ~ 21 ~

22 πδξνιεςίαο, έξγα κεηαθνξάο λεξνχ, έξγα δηθηχσλ, έξγα ξχζκηζεο, απνζήθεπζεο θαη επεμεξγαζίαο λεξνχ, έξγα ηξνθνδφηεζεο θαη ηέινο, έξγα γηα ηελ πξνζηαζία θαη ηελ ζπληήξεζε. Οη άδεηεο ρξήζεο θαη νη άδεηεο έξγσλ αμηνπνίεζεο εθδίδνληαη απφ ηε πεξηθέξεηα ζηελ νπνία πξφθεηηαη είηε λα γίλεη ε ρξήζε είηε λα πινπνηεζεί ην έξγν. 6. πγθξνηήζεθε ε Γλσκνδνηηθή Δπηηξνπή Τδάησλ 7. Δθδφζεθε ην Πξνεδξηθφ Γηάηαγκα 51/08/03/2007 ζρεηηθά κε ηελ νινθιεξσκέλε πξνζηαζία θαη νξζνινγηθή δηαρείξηζε ησλ πδαηηθψλ πφξσλ κέζσ ηνπ νπνίνπ απαηηείηαη ε αλάιεςε ζπγθεθξηκέλσλ δξάζεσλ. Θέκαηα πνπ ξπζκίδεη ελδεηθηηθά απνηεινχλ : ην Μεηξψν Πξνζηαηεπφκελσλ Πεξηνρψλ, θαλφλεο θνζηνιφγεζεο θαη ηηκνιφγεζεο ησλ πδάησλ κε ζηφρν ηελ αλάθηεζε ηνπ θφζηνπο γηα ηηο ππεξεζίεο χδαηνο, ηα ρέδηα Γηαρείξηζεο ησλ Λεθαλψλ Απνξξνήο πνηακνχ θιπ. 8. Δθδφζεθε ε ΚΤΑ 51354/641/Δ103/2010 «Καζνξηζκφο Πξνηχπσλ Πνηφηεηαο Πεξηβάιινληνο γηα ηηο ζπγθεληξψζεηο νξηζκέλσλ ξχπσλ θαη νπζηψλ πξνηεξαηφηεηαο ζηα επηθαλεηαθά χδαηα, ζε ζπκκφξθσζε κε ηηο δηαηάμεηο ηεο Οδεγίαο 2008/105 ζρεηηθά κε ηα Πξφηππα Πνηφηεηαο Πεξηβάιινληνο θαη ζρεηηθά κε ηελ ηξνπνπνίεζε θαη κεηέπεηηα θαηάξγεζε ησλ Οδεγηψλ 86/176, 83/513, 84/156, 84/491, 86/280 θαη ηελ ηξνπνπνίεζε ηεο Οδεγίαο 200/60, θαζψο θαη γηα ηηο ζπγθεληξψζεηο εηδηθψλ ξχπσλ ζηα εζσηεξηθά επηθαλεηαθά χδαηα». 9. Δλζσκαηψζεθε ζην εζσηεξηθφ δίθαην ε Οδεγία 2006/118 κέζσ ηεο ΚΤΑ 39626/2208/Δ130/ γηα ηελ πξνζηαζία ησλ ππνγείσλ πδάησλ απφ ηε ξχπαλζε θαη ηελ ππνβάζκηζε. Ζ ΚΤΑ ζεζπίδεη κέηξα πξφιεςεο θαη ειέγρνπ ηεο ξχπαλζεο θαη ππνβάζκηζεο ησλ ππνγείσλ πδάησλ, κε ζθνπφ ηελ πξνζηαζία ηεο δεκφζηαο πγείαο θαη ηνπ πεξηβάιινληνο. πκπεξαζκαηηθά απφ ηελ παξαπάλσ αλάιπζε θαζίζηαηαη ζαθήο ε αλαγθαηφηεηα άκεζεο νινθιήξσζεο ηνπ λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ θαη εθαξκνγή ηνπ Νφκνπ 3199/2003 θαζψο θαη ε αλάγθε ζηειέρσζεο θαη νηθνλνκηθήο ελίζρπζεο ηεο πεξηθέξεηαο νχησο ψζηε λα αληαπνθξηζεί ζηηο απμεκέλεο αξκνδηφηεηεο πνπ ηηο έρνπλ αλαηεζεί ζηνλ ηνκέα ηεο δηαρείξηζεο θαη ηεο πξνζηαζίαο ησλ πδαηηθψλ πφξσλ. Δπίζεο, ζεκαληηθά δχλαηαη λα ζπκβάιεη θαη ε αμηνπνίεζε ησλ πφξσλ ηνπ Δπηρεηξεζηαθνχ Πξνγξάκκαηνο «Πεξηβάιινλ θαη Αεηθφξνο Αλάπηπμε» κε ηξφπν άκεζν θαη νξζνινγηθφ. Σέινο, αλακέλεηαη θαη ε νξηζηηθή θαηαλνκή ησλ ~ 22 ~

23 αξκνδηνηήησλ πνπ πξνθχπηνπλ κεηά ηελ αιιαγή ηνπ δηνηθεηηθνχ ράξηε ηεο ρψξαο πνπ εηζήγαγε ην «Πξφγξακκα Καιιηθξάηεο» ( Νφκνο 3852/2010). ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4 Ο : ΘΔΜΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΤΓΑΣΗΚΧΝ ΠΟΡΧΝ Σν πξψην αξκφδην Τπνπξγείν ζε επίπεδν θεληξηθήο εμνπζίαο είλαη ην Τπνπξγείν Πεξηβάιινληνο, Δλέξγεηαο θαη Κιηκαηηθήο Αιιαγήο, ην νπνίν πξνήιζε απφ ηελ ζπλέλσζε ηνπ ηέσο Τπνπξγείνπ Πεξηβάιινληνο, Υσξνηαμίαο θαη Γεκνζίσλ Έξγσλ θαη ηνπ ηέσο Τπνπξγείνπ Αλάπηπμεο (Π.Γ. 189/ ΦΔΚ 221/Α/2009) «Καζνξηζκφο θαη αλαθαηαλνκή αξκνδηνηήησλ ησλ Τπνπξγείσλ»). Δηδηθφηεξα φζνλ αθνξά ην δήηεκα ηεο δηαρείξηζεο ησλ πδαηηθψλ πφξσλ, ε αξκνδηφηεηα αλήθεη ζηελ Δηδηθή Γξακκαηεία Τδάησλ (ΠΓ 24/ ΦΔΚ 56/Α/2010), ε νπνία έρεη ηελ αξκνδηφηεηα γηα ηελ θαηάξηηζε ησλ πξνγξακκάησλ πξνζηαζίαο θαη δηαρείξηζεο ησλ πδαηηθψλ πφξσλ ηεο ρψξαο θαζψο θαη ηνλ ζπληνληζκφ ησλ ππεξεζηψλ θαη ησλ αξκφδησλ θξαηηθψλ θνξέσλ γηα νπνηνδήπνηε δήηεκα ζρεηίδεηαη κε ηελ πξνζηαζία θαη ηελ δηαρείξηζε ησλ πδαηηθψλ πφξσλ. Δηδηθφηεξα, ηνκείο δξαζηεξηφηεηάο ηεο απνηεινχλ : Ο ζπληνληζκφο θαη ε δηαρείξηζε ησλ πδαηηθψλ πφξσλ Ζ εθαξκνγή ηεο Οδεγίαο-Πιαίζην γηα ηα χδαηα Ζ παξαθνινχζεζε ηεο πνζφηεηαο θαη πνηφηεηαο ησλ πδάησλ Ζ ληηξνξχπαλζε γεσξγηθήο πξνέιεπζεο Ζ δηαρείξηζε ησλ ιπκάησλ θαη ε επαλαρξεζηκνπνίεζε ηνπο Ζ εθαξκνγή ηεο Οδεγίαο γηα ηηο πιεκκχξεο Οη αθηέο θνιχκβεζεο θαη νη γαιάδηεο ζεκαίεο Ζ εθαξκνγή ηεο Οδεγίαο γηα ηε Θαιάζζηα ηξαηεγηθή Σα δηεζλή, δηαθξαηηθά θαη κεζνγεηαθά ζέκαηα λεξνχ. Ζ Δηδηθή Γξακκαηεία Τδάησλ ζπλεξγάδεηαη κε ηηο Πεξηθεξεηαθέο Γηεπζχλζεηο Τδάησλ γηα ηελ θαηάξηηζε ησλ εζληθψλ πξνγξακκάησλ πξνζηαζίαο θαη δηαρείξηζεο ηνπ πδαηηθνχ δπλακηθνχ ηεο ρψξαο θαζψο θαη γηα ηελ παξαθνινχζεζε θαη ηνλ ζπληνληζκφ ηεο εθαξκνγήο ηνπο. Σα πξνγξάκκαηα απηά εηζάγνληαη γηα δηαβνχιεπζε ζην Δζληθφ πκβνχιην Τδάησλ, ην νπνίν γλσκνδνηεί πξνο ηελ Δζληθή Δπηηξνπή Τδάησλ γηα ηα εζληθά πξνγξάκκαηα πξνζηαζίαο θαη δηαρείξηζεο πδάησλ. Ζ Δζληθή ~ 23 ~

24 Δπηηξνπή Τδάησλ δεκηνπξγήζεθε κε ην Νφκν 3199/2003. Ζ Δζληθή Δπηηξνπή Τδάησλ απνηειεί δηππνπξγηθφ φξγαλν ζηελ νπνία ζπκκεηέρνπλ νη Τπνπξγνί : Πεξηβάιινληνο, Δλέξγεηαο θαη Κιηκαηηθήο Αιιαγήο Τπνδνκψλ, Μεηαθνξψλ θαη Γηθηχσλ Οηθνλνκηθψλ Οηθνλνκίαο, Αληαγσληζηηθφηεηαο θαη Ναπηηιίαο Δζσηεξηθψλ, Απνθέληξσζεο θαη Ζιεθηξνληθήο Γηαθπβέξλεζεο Τγείαο θαη Κνηλσληθήο Αιιειεγγχεο Αγξνηηθήο Αλάπηπμεο θαη Σξνθίκσλ. Ζ Δζληθή Δπηηξνπή Τδάησλ έρεη ηελ επζχλε ράξαμεο ηεο πνιηηηθήο γηα ηελ πξνζηαζία θαη δηαρείξηζε ησλ πδαηηθψλ πφξσλ. Δηδηθφηεξα, ραξάζζεη ηελ πνιηηηθή γηα ηελ πξνζηαζία θαη δηαρείξηζε ησλ πδάησλ, παξαθνινπζεί θαη ειέγρεη ηελ εθαξκνγή ηεο θαη εγθξίλεη ηα πξνγξάκκαηα πξνζηαζίαο θαη δηαρείξηζεο ησλ πδάησλ. Ζ πξψηε ζπλεδξίαζε ηεο Δπηηξνπήο έιαβε ρψξα ζηηο θαη νδήγεζε ζηελ Απφθαζε «Καζνξηζκφο ησλ Λεθαλψλ Απνξξνήο πνηακψλ ηεο ρψξαο θαη Οξηζκφο ησλ αξκφδησλ Πεξηθεξεηψλ γηα ηε δηαρείξηζε θαη ηελ πξνζηαζία ηνπο». Παξάιιεια, αξκνδηφηεηεο ζην πεδίν ηεο δηαρείξηζεο ησλ πδαηηθψλ πφξσλ έρνπλ ελδεηθηηθά θαη ηα Τπνπξγεία : Τπνδνκψλ, Μεηαθνξψλ θαη Γηθηχσλ Αγξνηηθήο Αλάπηπμεο θαη Σξνθίκσλ Οηθνλνκίαο, Αληαγσληζηηθφηεηαο θαη Ναπηηιίαο Πνιηηηζκνχ θαη Σνπξηζκνχ Τγείαο θαη Κνηλσληθήο Αιιειεγγχεο θιπ. Παξάιιεια, εηδηθφηεξεο αξκνδηφηεηεο έρνπλ θαη ε Δηδηθή Τπεξεζία Δπηζεσξεηψλ Πεξηβάιινληνο θαζψο θαη ην Δζληθφ Κέληξν Πεξηβάιινληνο θαη Αεηθφξνπ Αλάπηπμεο. Ηδηαίηεξα ζεκαληηθφο ζηνλ ηνκέα ηεο δηαρείξηζεο ησλ πδάησλ θαζίζηαηαη θαη ν ξφινο ηεο ηνπηθήο δηνίθεζεο. Ο Νφκνο 3852/2010 (ΦΔΚ 87/Α/ ) «Νέα Αξρηηεθηνληθή ηεο Απηνδηνίθεζεο θαη ηεο Απνθεληξσκέλεο Γηνίθεζεο Πξφγξακκα Καιιηθξάηεο» νξίδεη φηη νη πξνβιεπφκελεο εθ ηνπ Νφκνπ 3199/2003 αξκνδηφηεηεο ζρεηηθά κε ηελ πξνζηαζία θαη ηελ δηαρείξηζε ησλ πδαηηθψλ πφξσλ επηκεξίδνληαη κεηαμχ ηεο απνθεληξσκέλεο δηνίθεζεο θαη ησλ αηξεηψλ Πεξηθεξεηψλ. Χο εθ ηνχηνπ εθηφο απφ ηηο αξκνδηφηεηεο πνπ ν Νφκνο 3852/2010 απνλέκεη ζηηο Πεξηθέξεηεο, φιεο ~ 24 ~

25 νη ππφινηπεο αξκνδηφηεηεο απνλέκνληαη ζηηο απνθεληξσκέλεο δηνηθήζεηο (άξζξν 280). Δπνκέλσο δεκηνπξγείηαη έλα «ζχζηεκα» κέζα ζην νπνίν νη Τπεξεζίεο Τδάησλ ησλ απνθεληξσκέλσλ δηνηθήζεσλ θαη ησλ Πεξηθεξεηψλ ζπλεξγάδνληαη ψζηε λα πινπνηνχληαη φινη νη ζηξαηεγηθνί ζηφρνη πνπ έρνπλ ηεζεί γηα ηελ πξνζηαζία θαη δηαρείξηζε ησλ πδαηηθψλ πφξσλ. Πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζνχλ νη ζηφρνη, νη απνθεληξσκέλεο δηνηθήζεηο ειέγρνπλ θαη παξέρνπλ ηηο θαηάιιειεο νδεγίεο ζηηο πεξηθέξεηεο. Οη απνθεληξσκέλεο δηνηθήζεηο ειέγρνληαη θαη επηθνπξνχληαη ζην έξγν απφ ηελ Δηδηθή Γξακκαηεία Τδάησλ ηνπ Τπνπξγείνπ Πεξηβάιινληνο, Δλέξγεηαο θαη Κιηκαηηθήο Αιιαγήο κε ζηφρν ηελ αλεκπφδηζηε εθαξκνγή ηεο εζληθήο πνιηηηθήο ζηνλ ηνκέα ησλ πδάησλ φπσο έρεη θαζνξηζηεί απφ ηελ Δζληθή Δπηηξνπή Τδάησλ. ~ 25 ~

26 ΜΔΡΟ Γ : ΣΟ ΕΖΣΖΜΑ ΣΖ ΑΦΑΛΑΣΧΖ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 Ο : ΑΦΑΛΑΣΧΖ -Ζ ΛΤΖ ΓΗΑ ΣΖ ΛΔΗΦΤΓΡΗΑ; Με ηνλ φξν αθαιάησζε αλαθεξφκαζηε ζε θάζε επηκέξνπο δηαδηθαζία απνκάθξπλζεο ηνπ πιενλάδνληνο αιαηηνχ θαη άιισλ κεηάιισλ απφ ην λεξφ, κε ζθνπφ λα παξάγνπκε θξέζθν λεξφ. Σν λεξφ ην νπνίν πθίζηαηαη αθαιάησζε κπνξεί λα είλαη ζαιάζζην, πθάικπξν ή αθφκα θαη επεμεξγαζκέλα ιχκαηα. Δπνκέλσο ε αθαιάησζε ζπληζηά κία κέζνδν αλάθηεζεο πφζηκνπ λεξνχ. Σα ηειεπηαία ρξφληα ε αθαιάησζε αλαπηχζζεηαη κε πνιχ γνξγνχο ξπζκνχο. Δληνχηνηο ε αθαιάησζε ζηελ Διιάδα αλ θαη ζα κπνξνχζε λα απνηειέζεη κία βηψζηκε ιχζε γηα ην πξφβιεκα ηεο ιεηςπδξίαο ζηα λεζηά ηνπ Αηγαίνπ φπνπ ην θφζηνο κεηαθνξάο είλαη πνιχ πςειφ, δελ ρξεζηκνπνηείηαη επξέσο. Δπίζεο δελ ππάξρεη εηδηθφ λνκνζεηηθφ πιαίζην πνπ λα δηέπεη ηελ αθαιάησζε αιιά εθαξκφδεηαη ε λνκνζεζία γηα ηελ δηαρείξηζε ησλ πδαηηθψλ πφξσλ θαζψο θαη γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. Οη κέζνδνη αθαιάησζεο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζήκεξα θαηαηάζζνληαη θπξίσο ζε δχν θαηεγνξίεο : ζηηο κεζφδνπο εμάηκηζεο θαη ζηηο κεζφδνπο κεκβξαλψλ. Τπάξρνπλ επίζεο άιιεο κέζνδνη νη νπνίεο βξίζθνληαη αθφκε ζε πεηξακαηηθφ ζηάδην ή δελ είλαη ζπκθέξνπζεο απφ νηθνλνκηθή άπνςε. Οη κέζνδνη εμάηκηζεο ρξεζηκνπνηνχληαη ζήκεξα κφλν ζηηο πεηξειαηνπαξαγσγνχο ρψξεο ηεο Μέζεο Αλαηνιήο πνπ δηαζέηνπλ άθζνλνπο ελεξγεηαθνχο πφξνπο, ελψ ζηηο ππφινηπεο ρψξεο ρξεζηκνπνηείηαη θπξίσο ε κέζνδνο ηεο αληίζηξνθεο φζκσζεο πνπ είλαη πην νηθνλνκηθή. Ζ επηινγή κεζφδνπ αθαιάησζεο βαζίδεηαη ζε ζπλδπαζκφ παξαγφλησλ, φπσο ε πνηφηεηα ηνπ ζαιαζζηλνχ ή ηνπ πθάικπξνπ λεξνχ, ε απαηηνχκελε πνηφηεηα ηνπ παξαγφκελνπ λεξνχ (πφζηκν, αξδεπηηθφ ή βηνκεραληθφ), ην κέγεζνο ηεο κνλάδαο, ε δηαζεζηκφηεηα θαη ην θφζηνο ειεθηξηθήο ή ζεξκηθήο ελέξγεηαο, νη πεξηβαιινληηθνί πεξηνξηζκνί θιπ. Με δεδνκέλνπο ηνπο παξάγνληεο απηνχο θαη ην ζεκεξηλφ ηερλνινγηθφ επίπεδν, ε ζεκαληηθφηεξε εθαξκνγή ζε παγθφζκην επίπεδν βαζίδεηαη θπξίσο ζηελ Αληίζηξνθε ζκσζε (Reverse Osmosis RO). Απηφ νθείιεηαη θπξίσο ζηελ αμηνπηζηία ηεο ζε φιν ην εχξνο ησλ κεγεζψλ, ηελ ζπκπαγή θαηαζθεπή ησλ κνλάδσλ, ηελ ζρεηηθά κηθξή θαηαζθεπαζηηθή πεξίνδν θαη θπξίσο ηελ κηθξφηεξε θαηαλάισζε ελέξγεηαο. ~ 26 ~

27 Οη πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο ησλ κνλάδσλ αθαιάησζεο εληνπίδνληαη ζε φια ηα ζηάδηα παξαγσγήο (ηξνθνδνζία, πξνεπεμεξγαζία, αληίζηξνθε φζκσζε, δηάζεζε άικεο, θαζαξηζκφο κεκβξαλψλ). Λφγσ ησλ ηδηαηηεξνηήησλ ηνπ ειιεληθνχ λεζησηηθνχ ρψξνπ (πςειήο πνηφηεηαο αιιά νηθνινγηθά επαίζζεην ζαιάζζην πεξηβάιινλ, πεξηνρέο εμαηξεηηθνχ θάιινπο θιπ) απαηηείηαη ζπζηεκαηηθή παξαθνινχζεζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ ηεο αθαιάησζεο. Ζ κειέηε ησλ ζαιάζζησλ ξεπκάησλ θαη ηεο δηαζπνξάο ηνπ αικνινίπνπ ζην ζαιάζζην πεξηβάιινλ είλαη απαξαίηεηε γηα ηε ζσζηή ρσξνζέηεζε ησλ κνλάδσλ θαη ησλ αγσγψλ απφξξηςεο. Σηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο, ε παγθφζκηα δπλακηθφηεηα αθαιάησζεο παξνπζηάδεη ζεκαληηθή αλάπηπμε πνπ νθείιεηαη θπξίσο ζηελ σξίκαλζε ησλ ηερλνινγηψλ αληίζηξνθεο φζκσζεο θαζψο θαη ζηελ αχμεζε ησλ αλαγθψλ ζε πφζηκν λεξφ. Πεξηζζφηεξν απφ ην κηζφ ηεο παγθφζκηαο δπλακηθφηεηαο είλαη εγθαηεζηεκέλν ζηηο άλπδξεο ρψξεο ηεο Μέζεο Αλαηνιήο θαη ηεο Βφξεηαο Αθξηθήο, νη νπνίεο θαιχπηνπλ ην ζχλνιν ή ζεκαληηθφηαην ηκήκα ησλ αλαγθψλ ηνπο θπξίσο κε ζεξκηθή αθαιάησζε. Άιιεο ρψξεο κε ζεκαληηθφ δπλακηθφ φπσο νη ΖΠΑ, ε Κίλα, ε Ηαπσλία, ε Απζηξαιία, ην Ηζξαήι θαη ε Κχπξνο ρξεζηκνπνηνχλ θπξίσο κεζφδνπο κεκβξαλψλ. Δίλαη αμηνζεκείσην φηη ειέγρνπλ ην 87,5% ηεο παγθφζκηαο δπλακηθφηεηαο. Λφγσ ησλ ζηαζεξψλ πεξηζσξίσλ θέξδνπο θαη ησλ ηδηαίηεξα ζεηηθψλ πξννπηηθψλ ζηα επφκελα ρξφληα, ν θιάδνο ηεο αθαιάησζεο έρεη πξνζειθχζεη ήδε ην ελδηαθέξνλ ησλ πνιπεζληθψλ εηαηξηψλ απφ ηελ Δπξψπε, ηηο ΖΠΑ, ηελ Ν. Κνξέα, ηελ Ηαπσλία, ηελ Κίλα θαη ην Ηζξαήι. ηελ Διιάδα, νη πξψηεο πξνζπάζεηεο ζηνλ ηνκέα ηεο αθαιάησζεο έγηλαλ ζηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 60 θαη αθνξνχζαλ κηθξέο πεηξακαηηθέο κνλάδεο ειηαθήο απφζηαμεο. Σα επφκελα ρξφληα δεκηνπξγήζεθαλ εγθαηαζηάζεηο ειηαθήο απφζηαμεο γηα χδξεπζε ζηα λεζηά Νίζπξν, Κίκσιν, Κεθαινληά, Ηζάθε, Πάηκν, Καζηειφξηδν, χκε θαη Αίγηλα, αιιά νη πεξηζζφηεξεο εγθαηαιείθζεθαλ θπξίσο ιφγσ πξνβιεκάησλ ζπληήξεζεο ή ιεηηνπξγίαο. Μεηά ην 1980, ε αλάπηπμε εθαξκνγψλ αθαιάησζεο γηα παξαγσγή λεξνχ χδξεπζεο ζηεξίρζεθε ζρεδφλ απνθιεηζηηθά ζηελ ηερλνινγία αληίζηξνθεο φζκσζεο, ε νπνία θαηέζηε απνδνηηθφηεξε θαη πιένλ ζπκθέξνπζα γηα ηηο ειιεληθέο ζπλζήθεο. Αμηφινγε πξφνδνο φκσο ζεκεηψζεθε κεηά ην 1990 ιφγσ θπξίσο ηεο αχμεζεο ησλ αλαγθψλ χδξεπζεο ζηα άλπδξα λεζηά πνπ πξνθιήζεθε απφ ηε ζπλεηδεηνπνίεζε ηεο πξννπηηθήο αχμεζεο ηεο ηνπξηζηηθήο δξαζηεξηφηεηαο. ~ 27 ~

28 Σν 2009, ην Τπνπξγείν Δκπνξηθήο Ναπηηιίαο, Αηγαίνπ θαη Νεζησηηθήο Πνιηηηθήο αλαθνίλσζε πξφγξακκα γηα ηελ δεκηνπξγία κνλάδσλ αθαιάησζεο ζε 13 λεζηά ησλ Κπθιάδσλ θαη ηεο Γσδεθαλήζνπ (Ακνξγφο, Γνλνχζα, Κνπθνλήζηα, Ζξαθιεηά, Θεξαζηά, ίθηλνο, Φνιέγαλδξνο, Μεγίζηε, Υάιθε, Λεηςνί, Αγαζνλήζη, Αξθίνη θαη Φέξηκνο), ελψ άιια πέληε κηθξά λεζάθηα ζα παίξλνπλ λεξφ απφ δηπιαλά ηνπο κεγαιχηεξα λεζηά. Με δεδνκέλε ηελ ζεκαληηθή ειηνθάλεηα θαη ηελ έληνλε παξνπζία αλέκσλ ζηα ειιεληθά λεζηά, Έιιελεο θαη μέλνη επηζηήκνλεο ζρεδίαζαλ ηελ δεκηνπξγία ηεο πξψηεο πισηήο νηθνινγηθήο κνλάδαο αθαιάησζεο, ε νπνία ρξεζηκνπνηεί γηα ηε ιεηηνπξγία ηεο κνλάρα αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο : ηνλ άλεκν γηα ηελ θπξίσο ιεηηνπξγία θαη επηθνπξηθά ηνλ ήιην γηα ηελ ειεθηξνδφηεζε ησλ ζπζηεκάησλ ειέγρνπ θαη ηειερεηξηζκνχ ηεο. Ζ Δπξσπατθή Έλσζε απέλεηκε εηδηθφ βξαβείν ζηελ πξψηε επξσπατθή πισηή νηθνινγηθή κνλάδα αθαιάησζεο, ε νπνία ρξεκαηνδνηήζεθε απφ ην Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα «Αληαγσληζηηθφηεηα» ηνπ Τπνπξγείνπ Αλάπηπμεο, κε αλάδνρν θχξην θνξέα ην Παλεπηζηήκην Αηγαίνπ. Ζ πισηή, απηφλνκε, κεηαθεξφκελε θαη θηιηθή πξνο ην πεξηβάιινλ κνλάδα αθαιάησζεο έιαβε εηδηθέ κλεία απφ ηνπο θξηηέο θαη ηελ Δπίηξνπν θ. Hubner γηα ηηο δπλαηφηεηεο πνπ πξνζθέξεη ζηελ θνηλσλία θαη ζηνπο πνιίηεο, ζην πιαίζην ηεο βηψζηκεο θαη αεηθφξνπ αλάπηπμεο ησλ πεξηθεξεηψλ. εκαληηθή είλαη θαη ε νηθνινγηθή δηάζηαζε ηνπ εγρεηξήκαηνο θαζψο ρξεζηκνπνηεί απνθιεηζηηθά ηνλ άλεκν γηα λα παξάγεη ηελ απαηηνχκελε ελέξγεηα. Σν λεξφ πνπ αθαιαηψλεηαη πξνέξρεηαη απφ ην πέιαγνο ρσξίο λα επηβαξχλεη ηνλ πδξνθφξν νξίδνληα θαη ε αθαιάησζε γίλεηαη ρσξίο ρεκηθή επεμεξγαζία κε απνηέιεζκα λα απνηειεί φρη κφλν ιχζε ζηε ιεηςπδξία αιιά θαη ζηε κείσζε εθπνκπψλ αεξίσλ ξχπσλ. ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 Ο : ΝΟΜΟΘΔΣΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ΓΗΑ ΗΓΡΤΖ ΚΑΗ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΑ ΜΟΝΑΓΧΝ ΑΦΑΛΑΣΧΖ ΜΔ ΥΡΖΖ Α.Π.Δ. Ζ αδεηνδφηεζε, θαηαζθεπή θαη ιεηηνπξγία ησλ κνλάδσλ αθαιάησζεο δηέπνληαη απφ ηηο αθφινπζεο δηαηάμεηο : 1. Σνλ Νφκν 3851/2010 «Δπηηάρπλζε ηεο αλάπηπμεο ησλ Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο θαη άιιεο δηαηάμεηο» ~ 28 ~

29 2. Σνλ Νφκν 3325/2005 «Πεξί ίδξπζεο θαη Λεηηνπξγίαο Βηνκεραληθψλ- Βηνηερληθψλ Δγθαηαζηάζεσλ ζην πιαίζην ηεο αεηθφξνπ αλάπηπμεο θαη άιιεο δηαηάμεηο» 3. Σνλ Νφκν 1650/1986 γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο 4. Σνλ Νφκν 3010/2002 «Δλαξκφληζε ηνπ Ν.1650/86 κε ηηο Οδεγίεο 97/11/ΔΚ θαη 96/61/ΔΔ» 5. Σελ Κνηλή Τπνπξγηθή Απφθαζε 11014/703/Φ104/2003 «Γηαδηθαζία Πξνθαηαξθηηθήο Πεξηβαιινληηθήο Δθηίκεζεο θαη Αμηνιφγεζεο θαη Έγθξηζεο Πεξηβαιινληηθψλ ξσλ» 6. Σελ Κνηλή Τπνπξγηθή Απφθαζε 13727/724/2003 «Αληηζηνίρεζε ησλ θαηεγνξηψλ ησλ βηνκεραληθψλ θαη βηνηερληθψλ δξαζηεξηνηήησλ κε ηνπο βαζκνχο φριεζεο πνπ αλαθέξνληαη ζηα πνιενδνκηθά δηαηάγκαηα» 7. Σελ Τπνπξγηθή Απφθαζε 15393/2332/2002 «Καηάηαμε δεκνζίσλ θαη ηδησηηθψλ έξγσλ θαη δξαζηεξηνηήησλ ζε θαηεγνξίεο ζχκθσλα κε ην άξζξν 3 ηνπ λφκνπ 1650/86 φπσο αληηθαηαζηάζεθε κε ην άξζξν 1 ηνπ Νφκνπ 3010/2002». Οη κνλάδεο αθαιάησζεο εληάζζνληαη ζηελ θαηεγνξία ησλ «Βηνκεραληθψλ Δγθαηαζηάζεσλ». Χο εθ ηνχηνπ ε ίδξπζε θαη ε ιεηηνπξγία ηνπο βαζίδεηαη ζηνλ Νφκν 3325/ «Πεξί ίδξπζεο θαη Λεηηνπξγίαο Βηνκεραληθψλ-Βηνηερληθψλ Δγθαηαζηάζεσλ ζην πιαίζην ηεο αεηθφξνπ αλάπηπμεο θαη άιιεο δηαηάμεηο». χκθσλα κε ηνλ ελ ιφγσ λφκν, γηα ηελ αλάπηπμε κίαο κνλάδαο αθαιάησζεο απαηηνχληαη : 1. Άδεια Δγκαηάζηαζης γηα ηελ έθδνζε ηεο νπνίαο απαηηείηαη Αίηεζε Μεραλνινγηθήο Δγθαηάζηαζεο, ε νπνία πξέπεη λα ζπλνδεχεηαη απφ : Γεληθά Γηθαηνινγεηηθά πκπιήξσζε Δξσηεκαηνινγίνπ Έγθξηζε Πεξηβαιινληηθψλ φξσλ (ε δηαδηθαζία νξίδεηαη απφ ηελ Τ.Α /703/Φ104/2003) Βεβαίσζε ρξήζεο γεο (πνιενδνκηθέο ππεξεζίεο) Δηδηθά Γηθαηνινγεηηθά θαηά πεξίπησζε 2. Άδεια Λειηοσργίας γηα ηελ έθδνζε ηεο νπνίαο απαηηνχληαη : Γεληθά Γηθαηνινγεηηθά Τπεχζπλε δήισζε γηα ηελ ηήξεζε ηεο κειέηεο θαηαζθεπήο, γηα ηνλ αξηζκφ θαη ηελ εηδηθφηεηα ησλ ηερληθψλ πνπ ζα ~ 29 ~

30 εξγαζζνχλ θαη ηνπ ππεπζχλνπ γηα ηελ ιεηηνπξγία θαη ηελ ζπληήξεζε ηνπ εμνπιηζκνχ Δηδηθά Γηθαηνινγεηηθά Πηζηνπνηεηηθφ Ππξνπξνζηαζίαο (Ππξνζβεζηηθή Αξρή) Άδεηα νηθνδνκήο (εθφζνλ πξνβιέπεηαη) Άδεηα ρξήζεο λεξνχ ( Πεξηθέξεηα - Νφκνο 3199/2003) Άδεηα θαηαζθεπήο ιηκεληθνχ έξγνπ θαη ρξήζεο αηγηαινχ θαη παξαιίαο (Νφκνο 2971/2001) Άδεηα δηάζεζεο πγξψλ βηνκεραληθψλ απνβιήησλ Πηζηνπνηεηηθφ πνηφηεηαο ηνπ λεξνχ αλζξψπηλεο θαηαλάισζεο. Ο λένο Νφκνο γηα ηηο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο (Ν. 385/2010) δεκηνπξγεί έλα λέν πιαίζην γηα ηελ αδεηνδφηεζε θαη ηελ πινπνίεζε κνλάδσλ αθαιάησζεο κε ρξήζε αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο. Δηδηθφηεξα, δίδεηαη πξνηεξαηφηεηα ζηε αδεηνδφηεζε κνλάδσλ Α.Π.Δ. κε αθαιάησζε εθφζνλ : I. Ζ ηζρχο ηνπ ζηαζκνχ ΑΠΔ δελ ππεξβαίλεη θαηά 25% ηελ ηζρχ ηεο κνλάδαο αθαιάησζεο II. Έρνπλ ζπλαθζεί ζπκβάζεηο πψιεζεο ηνπ λεξνχ. ~ 30 ~

31 ΜΔΡΟ Γ : ΣΟ ΕΖΣΖΜΑ ΣΖ ΟΡΓΑΝΧΣΗΚΖ ΓΟΜΖ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 Ο : ΟΡΓΑΝΧΣΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ΓΖΜΟΗΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΓΗΑ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΕΖΣΖΜΑΣΟ ΑΦΑΛΑΣΧΖ Σν δήηεκα ηεο νξγάλσζεο ησλ ππεξεζηψλ ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο ηφζν ζε θεληξηθφ φζν θαη ζε πεξηθεξεηαθφ θαη ηνπηθφ επίπεδν φζνλ αθνξά ηε δηαρείξηζε ηεο ίδξπζεο θαη ηεο ιεηηνπξγίαο ησλ κνλάδσλ αθαιάησζεο είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ. Οη κνλάδεο αθαιάησζεο δελ απαληνχλ κφλν ζην δήηεκα ηεο ιεηςπδξίαο κε ην νπνίν βξίζθνληαη αληηκέησπεο πνιιέο λεζησηηθέο πεξηνρέο ζηε ρψξα καο αιιά ζρεηίδεηαη εμίζνπ ηφζν κε ην δήηεκα ηεο δηαρείξηζεο ησλ πδαηηθψλ πφξσλ φζν θαη κε ηελ ζηξαηεγηθή αμηνπνίεζεο ελφο ζπάληνπ πφξνπ, φπσο είλαη ην λεξφ. Πεξαηηέξσ, ην δήηεκα ηεο ρσξνζέηεζεο ησλ κνλάδσλ απηψλ, ε ζηξαηεγηθή αληηκεηψπηζε ηνπ πεξηβαιινληηθνχ θαη ελεξγεηαθνχ θφζηνπο ηνπο αλαδεηθλχνπλ ηελ αλαγθαηφηεηα κίαο ζθαηξηθήο θαη νινθιεξσκέλεο πνιηηηθήο ηνπ δεηήκαηνο. Κξίλεηαη ινηπφλ απαξαίηεηε ε νξγάλσζε ησλ ππεξεζηψλ ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο ψζηε λα απαληήζνπλ νινθιεξσκέλα ζηελ επθαηξία πνπ παξέρεη ε αθαιάησζε. Ζ πινπνίεζε ηεο ζηξαηεγηθήο εγθαηάζηαζεο κνλάδσλ αθαιάησζεο θαζηζηνχλ θάηη παξαπάλσ απφ επηβεβιεκέλε ηελ θαηαγξαθή ηεο δηνηθεηηθήο δνκήο ζρεδηαζκνχ, αμηνιφγεζεο θαη πινπνίεζεο ησλ επελδχζεσλ αηρκήο ζε έλαλ λεπξαιγηθφ ηνκέα πνπ αμηνπνηεί πξνεγκέλεο ηερλνινγίεο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηφζν ηελ αηνιηθή φζν θαη ηελ ειηαθή ελέξγεηα- ζηνηρεία πνπ ηεινχλ ζε αθζνλία ζηελ Διιάδα- θαζηζηψληαο επηπιένλ ηελ ρσξνζέηεζε ησλ κνλάδσλ απηψλ ζαλ έλα επηπιένλ θίλεηξν θαηαγξαθήο, απνηίκεζεο θαη εθκεηάιιεπζεο ησλ αλαγθψλ αιιά θαη ησλ πφξσλ πνπ ζα έρνπλ νπζηαζηηθά απνηειέζκαηα ηφζν ελάληηα ζηελ αλάθακςε ηεο ηάζεο θπγήο ηνπ πιεζπζκνχ φζν θαη ζηελ νπζηαζηηθή ζπκβνιή ζηνλ πξσηνγελή ηνκέα θαη ζηνλ ηνπξηζκφ, πξνζθέξνληαο πνιιαπιά νθέιε ζηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο κέζσ ηεο αχμεζεο ηεο ηνπηθήο παξαγσγήο ππεξαμίαο ηφζν ζε αλζξψπηλν δπλακηθφ φζν θαη ζηελ παξαγσγή αιιά θαη ζην πεξηβάιινλ. Παξάιιεια, ιακβάλνληαο ππφςε ηνλ θηλεηήξην παξάγνληα πνπ ελέρεη ε «δεκηνπξγία», θάζε επέλδπζε ζε κνλάδα αθαιάησζεο δχλαηαη λα πξνζθέξεη ην θίλεηξν ηεο παξαγσγήο έξγνπ γηα ην νπνίν ν θαζέλαο πηζηεχεη φηη κπνξεί λα ζπλεηζθέξεη ζηελ ηνπηθή θνηλσλία, θπξίσο γηαηί ηα νθέιε πνπ πξνθχπηνπλ αληαλαθινχλ ζην ζχλνιφ ηεο. ~ 31 ~

32 Καη αλαθχπηεη ζαλ θπζηθφ επαθφινπζν ην εξψηεκα ηεο δηαρείξηζεο κίαο ηφζν πξνεγκέλεο ηερλνινγίαο κε φια ηα ζεκεία αηρκήο θαη πνπ θαιείηαη κέζα ζε απηφ ην πιάλν ην πνιηηηθφ φξγαλν λα απνθαζίζεη γηα ηελ πινπνίεζή ηεο. ηελ παξνχζα θνηλσληθννηθνλνκηθή ζπγθπξία θαη κε καθξνπξφζεζκν ρξνληθφ νξίδνληα, θαη ιακβάλνληαο ππφςε ηελ άκεζε αλάγθε ηφζν γηα ηελ νξζνινγηθή αμηνπνίεζε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ρσξνηάθηεο, κεραληθνί, ρεκηθνί κεραληθνί, κεραλνιφγνη, πεξηβαιινληνιφγνη- θαζψο θαη ζε θάιπςε εμεηδηθεπκέλσλ αλαγθψλ φπσο ζηηο κειέηεο πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ, ζηνπο ηξφπνπο επεμεξγαζίαο θαη δηαζέζεσο ιπκάησλ, αμηνιφγεζεο εγθαηάζηαζεο κνλάδσλ ειεθηξηζκνχ ήπηαο κνξθήο(πξάζηλε ελάξγεηα)-ην νπνίν πξέπεη λα είλαη εμεηδηθεπκέλν θαη κε πςειά επηζηεκνληθά standards, νχησο ψζηε λα δχλαηαη λα θαιχςεη απηέο ηηο αλάγθεο φζν θαη ηελ παξαγσγή πςειήο πξνζηηζέκελεο αμίαο. Πξφθεηηαη γηα κία πξνζηηζέκελε αμία ε νπνία δελ απνηηκάηαη κφλνλ ζε λνκηζκαηηθέο αμίεο αιιά παξάιιεια ιεηηνπξγεί θαη ζαλ πνιιαπιαζηαζηήο ηζρχνο, ηφζν ζην θέληξν φζν θαη ζηελ πεξηθέξεηα. Καιείηαη επνκέλσο ε θεληξηθή δηνίθεζε λα δηαθξίλεη θαη λα επηιέμεη ηελ πιένλ πξφζθνξε κέζνδν δηαρείξηζεο κέζα απφ ηα αθφινπζα ζελάξηα πνπ πεξηγξάθνληαη κε ηα πιενλεθηήκαηα θαη ηα κεηνλεθηήκαηα ελφο εθάζηνπ. Σν νξγαλσηηθφ πιαίζην κέζα ζην νπνίν ζα έπξεπε λα ιεηηνπξγεί ε δεκφζηα δηνίθεζε ζα κπνξνχζε λα αθνινπζήζεη δχν πηζαλά ζελάξηα : 1. ολοκλθρωμζνθ διαχείριςθ του ηθτιματοσ με τθν ςυγκζντρωςθ των αρμοδιοτιτων αυτών ςτο κεντρικό επίπεδο τθσ δθμόςιασ διοίκθςθσ μζςω τθσ δθμιουργίασ μίασ αυτοτελοφσ υπθρεςίασ που να υπάγεται ςτθν Ειδικι Γραμματεία Υδάτων του ΥΠΕΚΑ, 2. θ αναγκαιότθτα ενόσ επιτελικοφ κράτουσ που εκχωρεί ςθμαντικζσ αρμοδιότθτεσ ςτθν τοπικι ( περιφερειακι και δθμοτικι) διοίκθςθ μζςω τθσ αποκζντρωςθσ που βαςίηεται ςτθν αρχι τθσ εγγφτθτασ. ΔΝΑΡΗΟ 1 Ο : ΤΓΚΔΝΣΡΧΖ ΑΡΜΟΓΗΟΣΖΣΧΝ ΣΟ ΚΔΝΣΡΗΚΟ ΔΠΗΠΔΓΟ Σν ζελάξην ζχκθσλα κε ην νπνίν νη αξκνδηφηεηεο πνπ αθνξνχλ ηελ ρσξνζέηεζε, ίδξπζε, εγθαηάζηαζε, ιεηηνπξγία θαζψο θαη ηνλ έιεγρν απηήο ησλ κνλάδσλ αθαιάησζεο παξακέλνπλ ζπγθεληξσκέλεο ζην θεληξηθφ επίπεδν ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο, βαζίδεηαη ζηελ παξαδνζηαθή ινγηθή βάζεη ηεο νπνίαο νη αξκνδηφηεηεο ζπγθεληξψλνληαη ζηηο ππεξεζίεο ηνπ θεληξηθνχ επηπέδνπ ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο. ~ 32 ~

33 χκθσλα κε απηφ ην ζελάξην ρξεηάδεηαη ε δεκηνπξγία κίαο απηνηεινχο ππεξεζίαο ε νπνία ζα έρεη ην απαξαίηεην αλζξψπηλν δπλακηθφ αιιά θαη ηελ απαξαίηεηε πιηθνηερληθή ππνδνκή ψζηε λα θαηαζηξψλεη ηνλ ζηξαηεγηθφ ζρεδηαζκφ πνπ αθνξά ηελ δεκηνπξγία ησλ κνλάδσλ αθαιάησζεο, ζα εμεηάδεη ηελ ρσξνζέηεζε ησλ κνλάδσλ αθαιάησζεο, ζα ειέγρεη θαη ζα παξαθνινπζεί ηελ ιεηηνπξγία απηψλ κέζσ θαη αξηζκεηηθψλ δεδνκέλσλ, ζα κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη σο one stop shop γηα ηελ γξήγνξε εμππεξέηεζε ηνπ θνξέα ηεο επέλδπζεο. Κάζε επέλδπζε γηα ηε δεκηνπξγία κίαο κνλάδαο αθαιάησζεο κε ρξήζε ΑΠΔ απαηηεί ηνλ ζρεδηαζκφ, ηελ αμηνιφγεζε, ηελ πινπνίεζε αιιά θαη ηνλ ηειηθφ έιεγρν ηφζν θαηά ηελ θάζε ηεο ίδξπζεο θαη ηεο εγθαηάζηαζεο φζν θαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο ηδηαίηεξα ζε βάζνο ρξφλνπ ψζηε λα ζπλάγνληαη ηα αλαγθαία ζπκπεξάζκαηα ηφζν φζνλ αθνξά ηα νθέιε φζν θαη ηηο δηαπηζησζείζεο αδπλακίεο. Απηφ είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ θαζψο κε απηφλ ηνλ ηξφπν πξνζδηνξίδεηαη θαη ε ινγηθή κίαο δηαξθνχο δεκηνπξγίαο θαη επίηεπμεο νηθνλνκηψλ θιίκαθαο θπξίσο εάλ πξνζθέξνληαη θαη ζε ηνπηθφ επίπεδν, κε πνιιαπιαζηαζηηθά νθέιε γηα ηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο. Ζ δηαξθήο παξαγσγή αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ κε εθπαίδεπζε θαη εκπεηξία θαζψο θαη ε εγθαηάζηαζε πιηθνηερληθήο ππνδνκήο δεκηνπξγνχλ έλα αξθεηφ πςειφ θνλδχιη ππνδνρήο αιιά ζπγθξάηεζεο ηνπ θφζηνπο. Έλα δεχηεξν βαζηθφ πιενλέθηεκα πνπ πξνθχπηεη απφ ηελ ζπγθέληξσζε ησλ αξκνδηνηήησλ ζε έλα θαη κνλαδηθφ επίπεδν ηεο δηνίθεζεο ζρεηίδεηαη κε ην γεγνλφο φηη απηφο πνπ ζρεδηάδεη είλαη θαη ν ίδηνο πνπ πινπνηεί. Πξνθχπηεη επνκέλσο κία ππεξεζία ε νπνία γίλεηαη θνξέαο παξαγσγήο ζηξαηεγηθνχ ζρεδηαζκνχ αιιά θαη πινπνίεζεο ηεο θάζε κίαο μερσξηζηήο πξφηαζεο, πνπ ππνβάιιεηαη ζαλ επελδπηηθφ ζρέδην. Δίλαη ηέηνηα ε δπλακηθή ηεο δεκηνπξγίαο ηεο θάζε επέλδπζεο αθαιάησζεο, πνπ θπξηνιεθηηθά παξέρεη ηελ δπλαηφηεηα λα ιεηηνπξγήζεη θαη ζαλ πξνζδηνξηζηηθφο παξάγνληαο ηνπιάρηζηνλ γηα ηνλ ρσξνηαμηθφ ζρεδηαζκφ ηεο ρψξαο. Παξάιιεια κε απηφλ ηνλ ηξφπν γίλεηαη θαη κία ζπλνιηθή ζεψξεζε ηεο ρψξαο κέζσ ηεο ακηγνχο απεηθφληζεο ηφζν ησλ εγθαηαζηάζεσλ φζν θαη ησλ ιεηηνπξγηψλ. Απηφ ζεκαίλεη φηη ε θεληξηθή ππεξεζία έρεη ηελ δπλαηφηεηα λα βιέπεη αιιά θαη λα δηαβιέπεη ζε κήθε ρψξαο θαη πιάηε ζπλέξγεηαο θαη επηξξνήο. Έλα πξφζζεην ζεηηθφ ζηνηρείν πνπ δχλαηαη λα πξνθχςεη αθνξά ηελ πξφθιεζε γηα ηελ δεκηνπξγία θαη ιεηηνπξγία ελφο one-stop shop, θαζψο θαζεκία μερσξηζηά επελδπηηθή πξφηαζε δεκηνπξγεί απφ κφλε ηεο κία πξννπηηθή πνπ ζα επηθέξεη απηά θαη κεηξήζηκα απνηειέζκαηα ηφζν κέζα απφ ηελ άκεζε θαη γξήγνξε πξνψζεζε ηνπ πιάλνπ θαη πεξαηηέξσ ηεο πινπνίεζεο απηνχ. Πέξαλ ηνχηνπ, απφ ηελ θχζε ηεο κία ~ 33 ~

34 ηέηνηα ππεξεζία δεκηνπξγεί λέα δεδνκέλα παξνρήο ππεξεζηψλ ζηνλ θαίξην ηνκέα ησλ επελδχζεσλ, ρσξίο γξαθεηνθξαηηθέο αγθπιψζεηο πνπ δεκηνπξγνχλ εκπφδηα ζηελ πινπνίεζε ησλ πξνηάζεσλ. Ζ νινθιεξσκέλε ιεηηνπξγία θαζελφο πιάλνπ μερσξηζηά κπνξεί λα απνηειέζεη ζεκείν επηβξάβεπζεο γηα ηνπο έρνληεο ηελ άκεζε εκπινθή ζην θάζε έξγν. Κάζε έξγν ραξαθηεξίδεηαη απφ κφλν ηνπ πςειήο ζπνπδαηφηεηαο, γη απηφ θαη δχλαηαη λα θαηαζηεί ζεκαληηθφ θαη κεηξήζηκν θίλεηξν απφδνζεο. Έλα επηπιένλ πιενλέθηεκα είλαη ε απεμάξηεζε απφ ηνπηθνχο αληαγσληζκνχο θαη ζπκθέξνληα, θαζψο ε ζπλνιηθή ζεψξεζε ηεο ρψξαο πξνζθέξεη ηελ δπλαηφηεηα ηνπ ζπλνιηθνχ ζηξαηεγηθνχ ζρεδηαζκνχ θαη ηεο νιηθήο θαη νινθιεξσκέλεο επνπηείαο. Ζ εθρψξεζε γλσκνδνηηθήο αξκνδηφηεηαο ζε ηνπηθνχο θνξείο θαη ππεξεζίεο ζα έρεη σο θχξην ζηφρν ηελ δηάρπζε ηεο γλψζεο ησλ ηνπηθψλ ηδηαηηεξνηήησλ, ρσξίο φκσο ην θφζηνο ηεο πιήξνπο αλάπηπμεο θαη ιεηηνπξγίαο ησλ ππεξεζηψλ ζηελ απνθεληξσκέλε δηνίθεζε θαη ζηνπο δπν βαζκνχο ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο. Βεβαίσο ζηελ δεκηνπξγία ελφο ηέηνηνπ θεληξηθνχ θνξέα δε ζα πξέπεη λα παξαβιέπνληαη θαη νξηζκέλα κεηνλεθηήκαηα. Δηδηθφηεξα, ε δεκηνπξγία ελφο κνλαδηθνχ θνξέα ζε θεληξηθφ επίπεδν πνπ λα έρεη αξκνδηφηεηεο ηφζν ζηνλ ζρεδηαζκφ φζν θαη ζηελ πινπνίεζε δεκηνπξγνχλ δπλεηηθά θφξην θαζψο ζα πξέπεη ην έξγν ηνπο λα είλαη πνιπδηάζηαην θαη λα επηθεληξψλεηαη εμίζνπ ζηνλ ζηξαηεγηθφ ζρεδηαζκφ, ζηελ παξαγσγή λνκνζεηηθνχ έξγνπ, ζηελ πινπνίεζε, εθαξκνγή θαη επνπηεία ηεο πνιηηηθήο θαζψο θαη ζηελ εμεηδίθεπζε ησλ κέηξσλ. Παξάιιεια, έλα ηέηνηνπ είδνπο νξγαλσηηθφ πιαίζην δελ πξνάγεη ηελ έλλνηα ηεο απνθέληξσζεο ησλ αξκνδηνηήησλ θαη δελ παξέρεη ηελ επθαηξία ζηα απνθεληξσκέλα θαη ζηα απηνδηνηθνχκελα φξγαλα λα ελζσκαηψζνπλ εμεηδηθεπκέλε εκπεηξία, λέεο ηερλνινγίεο θαη εθαξκνγέο. Σέινο, ην θεληξηθφ επίπεδν ίζσο λα κελ γλσξίδεη επαθξηβψο ηηο ηνπηθέο ηδηαηηεξφηεηεο κε απνηέιεζκα λα δεκηνπξγνχληαη ελίνηε πξνβιήκαηα θαηά ηελ εθαξκνγή. ~ 34 ~

35 ΠΛΔΟΝΔΚΣΖΜΑΣΑ Οηθνλνκία θφζηνπο κέζσ ηεο ζπγθέληξσζεο ηνπ απαξαίηεηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ θαη ηεο πιηθνηερληθήο ππνδνκήο Καηαπνιεκά ην δήηεκα ηεο ππνζηειέρσζεο κεγάινπ αξηζκνχ ππεξεζηψλ είηε βξίζθνληαη ζην θεληξηθφ είηε ζην πεξηθεξεηαθφ επίπεδν Πξνθχπηεη κία νινθιεξσκέλε ζεψξεζε θαη πνιηηηθή αθνχ ν ίδηνο θνξέαο πνπ ζρεδηάδεη ηαπηίδεηαη κε απηφλ πνπ εμεηδηθεχεη θαη πινπνηεί πλνιηθή θαη δηαξθήο εθπαίδεπζε κέζα απφ ηελ εκπεηξία αιιά θαη ηελ ζπλνιηθή θαη νινθιεξσκέλε πξνζέγγηζε One stop shop πνπ ζπλεπάγεηαη εμππεξέηεζε ηνπ θνξέα ηεο επέλδπζεο Γελ επεξεάδεηαη απφ ηνπηθά ζπκθέξνληα ΜΔΗΟΝΔΚΣΖΜΑΣΑ Φφξηνο εξγαζηψλ : αξκνδηφηεηεο πνπ ζρεηίδνληαη θαη κε ζηξαηεγηθφ ζρεδηαζκφ θαη κε παξαγσγή λνκνζεηηθνχ έξγνπ θαη κε πινπνίεζε ηεο πνιηηηθήο Γελ πξνάγεηαη ε έλλνηα ηεο απνθέληξσζεο θαη ηεο εγγχηεηαο Σν θεληξηθφ επίπεδν ίζσο λα κελ είλαη γλψζηεο ησλ ηνπηθψλ ηδηαηηεξνηήησλ ΔΝΑΡΗΟ 2o : ΔΠΗΣΔΛΗΚΟ ΚΡΑΣΟ ΜΔ ΑΠΟΚΔΝΣΡΧΖ ΑΡΜΟΓΗΟΣΖΣΧΝ ΠΟΤ ΑΦΟΡΟΤΝ ΣΖΝ ΤΛΟΠΟΗΖΖ,ΣΖΝ ΔΦΑΡΜΟΓΖ ΚΑΗ ΣΟΝ ΔΛΔΓΥΟ Σν «Πξφγξακκα Καιιηθξάηεο» επηρείξεζε ηνλ ζπλνιηθφ επαλαζρεδηαζκφ ησλ επηπέδσλ δηαθπβέξλεζεο κέζα απφ κία λέα αξρηηεθηνληθή ηεο απηνδηνίθεζεο θαη ηεο απνθεληξσκέλεο δηνίθεζεο. Μέζσ απηνχ ηνπ ζπζηήκαηνο εθρσξνχληαη αξκνδηφηεηεο πινπνίεζεο ηνπ θεληξηθνχ ζηξαηεγηθνχ ζρεδηαζκνχ πνπ θαηαζηξψλεη ην επηηειηθφ θξάηνο κέζσ ηνπ νπνίνπ δίδεηαη ε θαηεχζπλζε ησλ δξάζεσλ πνπ είλαη απαξαίηεηεο γηα ηελ πινπνίεζε ηνπ ζρεδηαζκνχ. Οη ηνπηθέο θνηλσλίεο έρνληαο γλψζε ησλ ηνπηθψλ ηδηαηηεξνηήησλ δχλαληαη λα αζθνχλ ηνλ άκεζν έιεγρν ηέηνηνπ είδνπο επελδπηηθψλ έξγσλ φπσο είλαη νη κνλάδεο αθαιάησζεο. Παξάιιεια, παξέρεηαη ε δπλαηφηεηα ηεο κεηαθνξάο ηερλνγλσζίαο ηφζν ζε πεξηθεξεηαθφ φζν θαη ζε ηνπηθφ επίπεδν, δεκηνπξγψληαο δεμακελέο γλψζεσλ ζε κία πιεζψξα αληηθεηκέλσλ, ραξίδνληαο κε απηφλ ηνλ ηξφπν ζηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο κία ζχγρξνλε αληίιεςε ησλ δεδνκέλσλ πνπ πεγάδνπλ κέζσ ηεο ηιηγγηψδνπο δεκηνπξγίαο λέσλ γλψζεσλ, πξνάγνληαο ηαπηφρξνλα έλα πεξηβαιινληηθά επαηζζεηνπνηεκέλν θαη ~ 35 ~

36 ηερλνινγηθά εμειηγκέλν πξνθίι ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ, αθφκα θαη εάλ απηφ ζπκβεί κε αξγνχο ξπζκνχο. Έλα απφ ηα ζεκαληηθφηεξα πιενλεθηήκαηα απηνχ ηνπ ζελαξίνπ έρεη λα θάλεη κε ην φηη ν θνξέαο ηεο επέλδπζεο βξίζθεηαη θνληά ζηνλ ηφπν εθαξκνγήο ηεο πξφηαζήο ηνπ, γλσξίδνληαο θαη αλαγλσξίδνληαο ηηο ηνπηθέο ηδηαηηεξφηεηεο θαζψο θαη ηηο αλάγθεο ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ. Με απηφλ ηνλ ηξφπν ε «ηνπηθή» ππεξεζία νπζηαζηηθά ζηέθεηαη δίπια ζηνλ επελδπηή αθνχ γλσξίδεη ηα νθέιε πνπ ζα πξνζθέξεη έλα ηέηνην έξγν ζηελ ηνπηθή θνηλσλία θαη νηθνλνκία, πξνάγνληάο ηελ ηφζν ζε νηθνλνκηθφ επίπεδν φζν θαη κέζσ ηεο κεηαθνξάο ηερλνγλσζίαο θαη παξαγσγήο λέσλ δεδνκέλσλ γηα ην ηνπηθφ αλζξψπηλν δπλακηθφ. Πέξαλ ησλ αλσηέξσ, ε απνπζία ππεξθφξησζεο ηεο θεληξηθήο δηνίθεζεο κε αξκνδηφηεηεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ πινπνίεζε ηέηνηνπ είδνπο έξγσλ φζν θαη ηνλ έιεγρφ ηνπο, ηελ θαζηζηά πνην επέιηθηε πξνζθέξνληαο ηνλ απαηηνχκελν θαη αλαγθαίν ρξφλν γηα ηελ θαηάζηξσζε ηνπ ζηξαηεγηθνχ ζρεδηαζκνχ φπσο απηφο πξνθχπηεη απφ ηηο αλάγθεο θαη ηηο θαηεπζπληήξηεο αξρέο θαη πνιηηηθέο ηεο ρψξαο. Ζ παξαγσγή εμεηδηθεπκέλσλ ζηειερψλ πςειήο επηζηεκνληθήο επάξθεηαο θαη γλψζεσλ ζε ηνκείο ηερλνινγηψλ αηρκήο, δεκηνπξγεί ππξήλεο δεκηνπξγίαο θαη κεηαθνξάο ηερλνγλσζίαο ζηελ πεξηθέξεηα κε φ, ηη απηφ ζπλεπάγεηαη γηα ηελ ηνπηθή θνηλσληθή θαη νηθνλνκηθή αλάπηπμε. Παξφια απηά αλαθχπηνπλ θαη θάπνηα ζνβαξά κεηνλεθηήκαηα πνπ δεκηνπξγνχλ εξσηήκαηα θαη δελ πξνάγνπλ επνίσλεο πξνβιέςεηο φζνλ αθνξά ηελ πινπνίεζε ηέηνηνπ κεγέζνπο επελδπηηθψλ έξγσλ ηερλνινγηψλ αηρκήο. Καηαξρήλ, ην πςειφ θφζηνο ιεηηνπξγίαο θαζψο θάζε πεξηθεξεηαθή δηεχζπλζε ζα πξέπεη λα είλαη ζηειερσκέλε κε ην ζχλνιν ησλ εηδηθνηήησλ πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ πινπνίεζε, ιεηηνπξγία θαη έιεγρν ιεηηνπξγίαο ηέηνηαο εκβέιεηαο έξγσλ άζρεηα απφ ην πνηνο είλαη ν θνξέαο ηεο επέλδπζεο (ηδηψηεο, δεκνηηθή επηρείξεζε, ΟΣΑ θιπ). Παξάιιεια, ε πιηθνηερληθή ππνδνκή θαζψο θαη ε εγθαηάζηαζε εηδηθψλ πξνγξακκάησλ παξαθνινχζεζεο ησλ έξγσλ ζε θάζε θνξέα απνθεληξσκέλν θαη απηνδηνηθνχκελν-, ε επεμεξγαζία ησλ ζηνηρείσλ, ε θαηαγξαθή εθζέζεσλ απνηειεζκάησλ απαηηεί κία ηεξάζηηα ππξακίδα εμεηδηθεπκέλσλ ζηειερψλ θαη ππεξεζηψλ κε φ, ηη απηφ ζπλεπάγεηαη ηφζν ζε θφζηνο φζν θαη ζε γξαθεηνθξαηηθέο αγθπιψζεηο. Δπεηδή θαη ην «Πξφγξακκα Καιιηθξάηεο» αθφκε εμεηδηθεχεηαη ειινρεχεη ν θίλδπλνο δεκηνπξγίαο ζπγθξνχζεσλ θαηά ηελ θαηαλνκή αξκνδηνηήησλ κεηαμχ ησλ ππεξεζηψλ, κε πηζαλά δπζκελή απνηειέζκαηα ζηελ πινπνίεζε θαη εθαξκνγή ησλ ~ 36 ~

37 πξνηεηλφκελσλ επελδπηηθψλ έξγσλ, αλεβάδνληαο έηζη ην ζπλνιηθφ θφζηνο ιακβαλνκέλνπ ππφςε ηνπ θφζηνπο απφ ηελ κε έγθαηξε πινπνίεζε ησλ επελδχζεσλ θαζψο θαη ηεο δπζκελνχο επηξξνήο ζηηο ηνπηθέο θνηλσλίαο απφ ηε κε εθαξκνγή ηνπο. Σειεπηαία αλαθέξεηαη θαη ε πηζαλφηεηα χπαξμεο ηνπηθψλ ζπκθεξφλησλ, ιακβάλνληαο ππφςε ην «θιεηζηφ» ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ αιιά θαη ηελ πηζαλή ζχγθξνπζε ησλ ηνπηθψλ θνξέσλ φζνλ αθνξά ηελ εθαξκνγή θαη ηελ πινπνίεζε ηέηνησλ πνιπζχλζεησλ επελδπηηθψλ έξγσλ. ΠΛΔΟΝΔΚΣΖΜΑΣΑ Κνληά ζηνλ πνιίηε Γλψζε ηνπηθψλ ηδηαηηεξνηήησλ Απνθέληξσζε θαη εγγχηεηα Με ππεξθφξησζε θεληξηθήο δηνίθεζεο Δθκεηάιιεπζε ρξφλνπ θαη παξαγσγή εμεηδηθεπκέλνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ κε πνιιαπιά θνηλσληθά θαη νηθνλνκηθά νθέιε γηα ηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο ΜΔΗΟΝΔΚΣΖΜΑΣΑ Τςειφ νηθνλνκηθφ θφζηνο απφ αλάγθε ζηειέρσζεο φισλ ησλ ππεξεζηψλ κε εμεηδηθεπκέλν αλζξψπηλν δπλακηθφ θαη πιηθνηερληθή ππνδνκή χγρπζε ή θαη ζχγθξνπζε αξκνδηνηήησλ Πηζαλή επηξξνή απφ ηνπηθά ζπκθέξνληα ~ 37 ~

38 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 Ο : ΣΔΛΗΚΖ ΠΡΟΣΑΖ Οργανόγραμμα Ασηόνομης Τπηρεζίας Αθαλάηωζης Οργανόγραμμα Αυτόνομθσ Υπθρεςίασ Αφαλάτωςθσ Ειδικι Γραμματεία Υδάτων Γραμματειακι Υποςτιριξθ Αυτόνομθ Υπθρεςία Ζργων Αφαλάτωςθσ Διοίκθςθ Συςτθμάτων Πλθροφορικισ Νομικι Υποςτιριξθ Επεξεργαςία Σχεδίων Νόμου Εφαρμογι Λειτουργία Ζλεγχοσ ΑΠΕ Μονάδων One Stop Shop ΕΣΠΑ Στρατθγικόσ Σχεδιαςμόσ Διμθτρα Τηάντα Σεπτζμβριοσ 2011 Ζ πξφηαζε ηνπ ζρεδηαζκνχ ηνπ βαζηθνχ Οξγαλνγξάκκαηνο ηεο Απηφλνκεο Τπεξεζίαο Αθαιάησζεο βαζίζηεθε ζηελ αξρή ηεο άκεζεο θαη έκκεζεο ηεξαξρίαο. Κχξην κέιεκα ήηαλ ε απνηχπσζε λα δεκηνπξγεί ζρέζεηο ζθηθηέο αιιά θαη επέιηθηεο κεηαμχ ηνπο ψζηε ην απνηέιεζκα λα είλαη ν θχξηνο δφηεο απηνχ ηνπ ηχπνπ ηεο νξγάλσζεο. Ο ηχπνο απηφο ηεο νξγάλσζεο βαζίδεηαη ζηελ παξνπζία άθξσο πςεινχ επηπέδνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ηφζν απφ πιεπξάο εηδηθφηεηαο φζν θαη απφ πιεπξάο πνιπεπίπεδεο γλψζεο ησλ ηερλνινγηψλ αηρκήο. Ηδηαίηεξε πξνζνρή δφζεθε ψζηε λα κελ ππάξρεη αιιεινεπηθάιπςε αξκνδηνηήησλ αιιά ηαπηφρξνλα ε «αλνηρηή ζθέςε» φπσο απηή δηδάζθεηαη θαη δηακνξθψλεηαη κέζα απφ ηελ πιεζψξα ζπνπδψλ απηνχ ηνπ δπλακηθνχ, ε χπαξμε ζηφρσλ πνπ λα ιεηηνπξγνχλ ζαλ θίλεηξν θαζψο θαη ε εζηθή ακνηβή απνηεινχλ δηθιείδεο αζθαιείαο ζηηο φπνηεο ηεηακέλεο θαηαζηάζεηο. Απηφο πνπ πξνΐζηαηαη ηεο Απηφλνκεο Τπεξεζίαο Έξγσλ Αθαιάησζεο, πξέπεη λα ζπλδπάδεη ηα ραξαθηεξηζηηθά ελφο ζχγρξνλνπ κάλαηδεξ κε επαξθείο ηνπιάρηζηνλ γλψζεηο ησλ αληηθεηκέλσλ ηεο Τπεξεζίαο, λα δηαπλέεηαη απφ ηελ ~ 38 ~

39 θηινζνθία ελφο ηέηνηνπ ζεκαληηθνχ έξγνπ θαη θπξίσο λα είλαη έηνηκνο λα αζθήζεη δηνίθεζε, λα δηδάμεη, λα κνηηβάξεη θαη λα δεκηνπξγήζεη εθείλν ην θιίκα πνπ είλαη απνιχησο απαξαίηεην γηα ηελ ιεηηνπξγία ηεο. Ζ γλψζε ηεο ηέρλεο ηνπ δηνηθείλ πξέπεη λα είλαη έλα απφ ηα θχξηα πξνζφληα γηα ηελ ζέζε απηή. Σν νξγαλφγξακκα «ρσξίδεηαη» αληηθεηκεληθά ζε δχν γξακκέο άζθεζεο εμνπζίαο νη νπνίεο δηαθξίλνληαη κε ηελ ζπκπαγή γξακκή απφ ηελ κία θαη ηελ ζηηθηή γξακκή απφ ηελ άιιε. Ζ ζπκπαγήο γξακκή λνεί ηελ άκεζε εμαξηεκέλε θαη ακθίδξνκε ζρέζε πνπ ππάξρεη κε ην εθάζηνηε ππεξθείκελν θιηκάθην αιιά θαη ηελ ηζφηεηα ησλ κεηαμχ ηνπο ζρέζεσλ. Έηζη, ν πξντζηάκελνο ηνπ ηκήκαηνο π.ρ. ΔΠΑ, ινγνδνηεί απεπζείαο ζηνλ Τπεχζπλν ηεο Απηφλνκεο Τπεξεζίαο θαη είλαη ηζφηηκνο κε ηνπο άιινπο νκνηνβάζκνπο ηνπ ζπλαδέιθνπο απφ ηνπο νπνίνπο αθελφο εμαξηάηαη θαη αθεηέξνπ ζπλεξγάδεηαη. εκαίλεη επίζεο φηη δελ έρεη ην δηθαίσκα λα παξαθάκςεη ηνλ νκνηφβαζκν ζπλάδειθφ ηνπ αζθψληαο δηνίθεζε ζηνπο ππνθείκελνπο ζπλαδέιθνπο άιισλ ηκεκάησλ. Ζ πξνζηαζία ηεο επηθάιπςεο αιιά θαη ησλ αλζξσπίλσλ ζρέζεσλ πξέπεη λα είλαη έλα δηαξθέο κέιεκα ηφζν ηεο θεληξηθήο δηνίθεζεο φζν θαη φισλ ησλ πξντζηακέλσλ, κηαο θαη απνηειεί αθξνγσληαίν ιίζν ζην πξνθίι ελφο ζχγρξνλνπ κάλαηδεξ. Ζ επζεία γξακκή πξνζδηνξίδεη επίζεο ηελ χπαξμε πέληε θχξησλ ηκεκάησλ πνπ ην θάζε έλα πξνζδηνξίδεη ην δηθφ ηνπ παξαγφκελν έξγν. Με απηφλ ηνλ ηξφπν, δηαθξίλεηαη ην ηκήκα ηνπ ηξαηεγηθνχ ρεδηαζκνχ πνπ είλαη θπξίσο επηθνξηηζκέλν κε ηνλ ζρεδηαζκφ θαη ηελ ράξαμε νινθιεξσκέλεο πνιηηηθήο γηα ην ζχλνιν ηεο ρψξαο θαη είλαη έηνηκν λα παξάζρεη φιεο εθείλεο ηηο πιεξνθνξίεο πνπ είλαη αλαγθαίεο γηα ηελ αμηνιφγεζε θαη ιεηηνπξγία ησλ επελδπηηθψλ πξνηάζεσλ. Πέξαλ απηψλ, πξνζδηνξίδεη θαη ηηο θαζνιηθέο αιιά θαη ηηο επηκέξνπο αλάγθεο ηηο ρψξαο ζε απηέο ηηο κνξθέο επελδχζεσλ θαη πξνηείλεη κέζσ ηεο πξντζηακέλεο αξρήο ελέξγεηεο πξνο άιιεο ππεξεζίεο ηνπ Κξάηνπο γηα ηελ πξνζέιθπζε μέλσλ επελδπηψλ ζε απηνχο ηνπο ηνκείο έξγσλ. Δπεηδή ε θχζε ησλ έξγσλ απηψλ πεξλά, ιφγσ θαη ηεο ζεκεξηλή θνηλσληθννηθνλνκηθήο ζπγθπξίαο, κέζα απφ ηελ εθκεηάιιεπζε ησλ ρξεκαηνδνηήζεσλ κέζσ ηνπ ΔΠΑ θαη ιακβάλνληαο ππφςε φηη απηή ε ρξεκαηνδφηεζε είλαη άθξσο απαξαίηεηε γηα ηελ ρψξα θαη πξνθεηκέλνπ λα δηαζθαιίζεη φηη απηή ηειηθά ε εθηακίεπζε ζα γίλεη κε ηνλ πιένλ αμηφπηζην θαη δηαθαλή ηξφπν ψζηε λα εμαζθαιίδεη ην ζίγνπξν ηεο εθηακίεπζεο άξα θαη ηεο ~ 39 ~

40 ιεηηνπξγίαο ηεο επέλδπζεο πξνο φθεινο ηειηθφ φρη κφλνλ ηνπ θνξέα ηεο επέλδπζεο αιιά θαη γεληθφηεξα ηεο ρψξαο ηφζν ζε ηνπηθφ φζν θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν. Λφγσ ηεο χπαξμεο θαη ηεο ρξήζεο ησλ ΑΠΔ, κε βάζε δε ην πνιχπινθν ηφζν ηεο λνκνζεζίαο θαη ησλ θαλνληζηηθψλ πξάμεσλ φζν θαη ηεο ρξήζεο ηνπο ζηα ελ ιφγσ έξγα, ην ηκήκα απηφ θαιείηαη λα δηαδξακαηίζεη έλα ζεκαληηθφ ξφιν, θαζφζνλ ε παξνπζία ησλ ΑΠΔ θαη πέξαλ ηεο ζηξαηεγηθήο ηεο ρψξαο ππέξ ησλ ΑΠΔ, πξνζδηνξίδνληαο ηφζν ηηο αλάγθεο ηνπ έξγνπ κε αληηθεηκεληθά θξηηήξηα φζν θαη ηελ πηζαλή ηνπο δηαζχλδεζε γηα ηελ θαηαξρήλ ηνπηθή δηάζεζε ηεο πεξίζζεηαο ηεο παξαγφκελεο ελέξγεηαο. Δίλαη κία ζεκαληηθή εξγαζία πνπ ζηεξίδεηαη επηπιένλ θαη ζηελ επειημία ησλ εξγαδνκέλσλ επηζηεκφλσλ ηνπ ηκήκαηνο ψζηε λα είλαη έηνηκνη, εθφζνλ απαηηείηαη, λα παξέκβνπλ γηα ηελ δηεπζέηεζε ησλ φπνησλ πξνβιεκάησλ πξνθχςνπλ απφ ηελ εγθαηάζηαζε θαη ιεηηνπξγία ησλ ΑΠΔ. Ζ πνιπλνκία, ε έιιεηςε θσδηθνπνίεζεο ησλ λφκσλ, ησλ θαλνληζηηθψλ πξάμεσλ, ησλ απνθάζεσλ, ηεο λνκνινγίαο αιιά θαη ησλ εγθπθιίσλ εθαξκνγήο, απνηεινχλ κηα ζεκαληηθή ηξνρνπέδε ζηελ ράξαμε θαη ηελ πξαγκαηηθή πινπνίεζε ηέηνηνπ είδνπο ζεκαληηθψλ θαη θαηλνηφκσλ επελδχζεσλ. Σν πνιχπινθν κηαο ηέηνηαο επέλδπζεο ζε πξψηε θάζε κπνξεί λα αληηκεησπηζζεί άκεζα θαη νπζηαζηηθά απφ έλα ηκήκα One Stop Shop. Ζ αλάιπζε ηεο έλλνηαο απηήο είλαη έμσ απφ ηελ παξνχζα πεξηγξαθή φκσο, σζηφζν γίλεηαη απφιπηα θαηαλνεηή ε χπαξμή ηνπ γηα ηελ απειεπζέξσζε ηειηθά ηέηνησλ ζεκαληηθψλ έξγσλ θαη ηελ νπζηαζηηθή θαη ην γξεγνξφηεξν έληαμή ηνπο ζηελ δηαδηθαζία ηεο παξαγσγήο. Καιείηαη ινηπφλ απηφο πνπ πξνΐζηαηαη απηνχ ηνπ ηκήκαηνο λα έρεη 3 θχξηα ραξαθηεξηζηηθά, λα είλαη απφιπηνο γλψζηεο ηνπ φινπ ζπζηήκαηνο, λα είλαη απφιπηα επέιηθηνο θαη λα κπνξεί λα αζθήζεη δηνίθεζε ζην ηκήκα ηνπ. ην θάησ-θάησ απηφλ ζα βιέπεη ν θνξέαο ηεο επέλδπζεο θαη κε απηφλ ζα ζπλεξγάδεηαη απνθιεηζηηθά. Ζ παξαθνινχζεζε ηεο εθαξκνγήο ηεο επέλδπζεο, ε ιεηηνπξγία ηεο θαη ε πιήξεο ζπκκφξθσζε ηνπ θνξέα ζηα δεδνκέλα ηεο επέλδπζεο θαζψο θαη ν δηαξθήο ή/ πεξηνδηθφο έιεγρνο, είλαη ην θχξην κέιεκα ηνπ ηκήκαηνο απηνχ ην νπνίν επηζηακέλα ειέγρεη θαη αμηνινγεί ηα ζηνηρεία πνπ έξρνληαη απφ ηηο κνλάδεο επεμεξγαζκέλα κεραλνγξαθηθά απφ ην αληίζηνηρν ηκήκα. Δίλαη ην alter ego φισλ ησλ άιισλ ηκεκάησλ γηαηί ζπκππθλψλεη ηελ εκπεηξία αιιά θαη ην κεηξνχκελν απνηέιεζκα βνεζψληαο αληηθεηκεληθά ζηνλ πηζαλφ επαλαπξνζδηνξηζκφ ή ηελ δηφξζσζε ησλ θαζνιηθψλ ή επηκέξνπο ζηφρσλ. Σα ηκήκαηα πνπ νξίδνληαη κε ζηηθηή γξακκή, αλαθέξνληαη επζέσο ζην ππεξθείκελν θιηκάθην, αιιά ζπλεξγάδνληαη επίζεο επζέσο κε φια ηα άιια ηκήκαηα. ~ 40 ~

41 Ζ Γξακκαηεηαθή ππνζηήξημε ζα πξέπεη πέξαλ ησλ άιισλ, λα ππνζηεξίδεη επίζεο θαη μελφγισζζα ηελ ιεηηνπξγία ηνπ ζπλφινπ ησλ ηκεκάησλ. Σν ηκήκα ηεο Γηνίθεζεο πζηεκάησλ Πιεξνθνξηθήο θαιείηαη λα αληαπνθξηζεί ζε ηξία θχξηα θαζήθνληα: λα είλαη έηνηκν λα παξάγεη ινγηζκηθφ παξαθνινχζεζεο ησλ δηαξθψλ ειέγρσλ ησλ έξγσλ θαη ησλ απνηειεζκάησλ παξαγσγήο ηνπο ζε online ζχλδεζε κε φια, λα εηνηκάζεη ην πξφγξακκα ειεθηξνληθήο ππνβνιήο θαη παξαθνινχζεζεο ησλ πξνηεηλφκελσλ επελδπηηθψλ έξγσλ θαη επηπιένλ λα ππνζηεξίδεη ηφζν ηελ ιεηηνπξγία ησλ άιισλ ηκεκάησλ φζν θαη ηελ παξαγσγή ζηαηηζηηθψλ δεδνκέλσλ ζχκθσλα πξνο ηηο αλάγθεο ησλ ηκεκάησλ. Σειεπηαίν αλαθέξεηαη ην ηκήκα λνκηθήο ππνζηήξημεο κε θχξην αληηθείκελν ηελ επεμεξγαζία ησλ ζρεδίσλ λφκσλ θαη ησλ θαλνληζηηθψλ πξάμεσλ θαζψο θαη ηελ ππνζηήξημε ησλ άιισλ ηκεκάησλ ζηα αλαθπφκελα θάζε θνξά λνκηθά πξνβιήκαηα. Γίλεηαη μεθάζαξν φηη φινο απηφο ν κεραληζκφο έρεη έδξα, ζθνπφ θαη ζηφρν, ηελ απφιπηε εμππεξέηεζε ηνπ θνξέα ηεο επέλδπζεο, ηεξψληαο βεβαίσο ηνπο λφκνπο ηνπ θξάηνπο θαη ζεβφκελν απφιπηα ην πεξηβάιινλ. ~ 41 ~

42 ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ηελ παξνχζα θάζε ε Διιάδα αληηκεησπίδεη ηελ κεγαιχηεξε δεκνζηνλνκηθή θξίζε ηεο κεηαπνιεκηθήο πεξηφδνπ. Σν πςειφ πνζνζηφ ηνπ ειιείκκαηνο θαη ηνπ δεκνζίνπ ρξένπο σο πξνο ην Αθαζάξηζην Δγρψξην Πξντφλ θαζηζηνχλ επηβεβιεκέλε ηελ αλάγθε ηεο κείσζεο ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ. Αλ ιεθζεί παξάιιεια ππφςε ε ππνζηειέρσζε ησλ ππεξεζηψλ ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο θαζψο θαη ε αλεπάξθεηα ησλ πφξσλ ην δήηεκα ηεο ζπγθέληξσζεο ησλ αξκνδηνηήησλ ζην θεληξηθφ επίπεδν ηεο δηνίθεζεο θξίλεηαη επηβεβιεκέλε. Παξάιιεια, δεδνκέλεο ηεο θξίζηκεο δεκνζηνλνκηθήο ζπγθπξίαο ζηελ νπνία βξίζθεηαη ε Διιάδα, επηζεκαίλεηαη ε αλάγθε πξνψζεζεο ηεο αλάπηπμεο κέζσ ηεο πινπνίεζεο έξγσλ ππνδνκήο, κε ζεβαζκφ πάληνηε ζηελ πεξηβαιινληηθή λνκνζεζία, σο χςηζηε πξνηεξαηφηεηα. ε γεληθέο γξακκέο, ηα αίηηα πνπ επηβαξχλνπλ θαζεκεξηλά ηελ νκαιή ιεηηνπξγία ησλ ππεξεζηψλ είλαη : ε ππνζηειέρσζε ή θαη ε έιιεηςε ηθαλά θαηαξηηζκέλνπ πξνζσπηθνχ, ε έιιεηςε κεραλνξγάλσζεο θαη πιηθνηερληθψλ κέζσλ, ε ειιηπήο ελεκέξσζε θαη επηκφξθσζε ησλ ζηειερψλ, ε δηρνγλσκία ή θαη πνιιέο θνξέο ε αδπλακία επηθνηλσλίαο κεηαμχ ησλ ζπλαξκφδησλ θνξέσλ, ε πνιπλνκία θαη ε πνιππινθφηεηα ηεο ηζρχνπζαο λνκνζεζίαο. ε απηά κπνξνχλ πιένλ κπνξνχλ λα πξνζηεζνχλ θαη νη πξφζθαηεο ζεζκηθέο κεηαξξπζκίζεηο πνπ πξνσζήζεθαλ ην 2010 ( Πξφγξακκα Καιιηθξάηεο), νη νπνίεο δηεπξχλνπλ ην πεδίν ησλ αξκνδηνηήησλ ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο, ρσξίο σζηφζν λα έρεη δεκηνπξγεζεί έλα αζθαιέο πιαίζην ιεηηνπξγίαο πνπ ζα αληηκεησπίδεη ηηο δηαπηζησζείζεο αδπλακίεο θαη αλεπάξθεηεο ηνπ ζπζηήκαηνο. Κξίλεηαη επνκέλσο επηβεβιεκέλε ε ζεζκνζέηεζε ζπγθεθξηκέλσλ δηαδηθαζηψλ θαη ζαθνχο νξηνζεηεκέλνπ νξγαλσηηθνχ πιαηζίνπ ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο νχησο ψζηε λα πξνσζεί ζσζηά θαη νινθιεξσκέλα ε ηερλνινγία ηεο αθαιάησζεο κε παξάιιεια απινπνίεζε θαη επηηάρπλζε ησλ δηαδηθαζηψλ. Ζ αθαιάησζε κπνξεί λα πξνζθέξεη αζθαιή θαη αδηάιεηπηε ηξνθνδνζία ζε λεξφ ιεηηνπξγψληαο ζπκπιεξσκαηηθά ζε κία επξχηεξε πνιηηηθή νινθιεξσκέλεο δηαρείξηζεο ησλ πδαηηθψλ πφξσλ. Ζ αθαιάησζε κε ΑΠΔ πξέπεη λα απνηειέζεη πξνηεξαηφηεηα ζε κειινληηθέο εθαξκνγέο κε αληίζηνηρε παξνρή θηλήηξσλ. Ζ αθαιάησζε ζαιαζζηλνχ λεξνχ κε ρξήζε ΑΠΔ ζηα λεζηά ζπλαληά αλππέξβιεηα εκπφδηα αδεηνδνηήζεσλ θαη πεξηνξηζκψλ αληί λα απνηειέζεη έλα βαζηθφ θίλεηξν ηέηνησλ εθαξκνγψλ. ~ 42 ~

43 Δίλαη θάηη πεξηζζφηεξν απφ επηηαθηηθή ε αλάγθε γηα έλα φξακα θαη κία ζηξαηεγηθή κε ζηφρνπο θαη ππνζηεξηθηηθά κέηξα γηα ηελ αμηνπνίεζε ησλ κνλάδσλ αθαιάησζεο κε ρξήζε ΑΠΔ εηδηθφηεξα ζηηο λεζησηηθέο πεξηνρέο σο έξγα χςηζηεο πξνηεξαηφηεηαο. Σν πξφγξακκα δξάζεο θαη έλα ζεζκηθφ πιαίζην κε ηνπο αλαγθαίνπο ππνζηεξηθηηθνχο κεραληζκνχο ζα πξέπεη λα νδεγήζνπλ ζηελ αλάπηπμε θαη ιεηηνπξγία κίαο βηψζηκεο αγνξάο καθξνπξφζεζκα, κε ηερληθά θαη νηθνλνκηθά βηψζηκεο εθαξκνγέο πξνζαξκνζκέλεο ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ ησλ λεζηψλ. Απηφ ην πιαίζην ζα πξέπεη λα δεκηνπξγήζεη έλα ειθπζηηθφ επελδπηηθφ θαη αλαπηπμηαθφ πεξηβάιινλ, κε ζηφρν ηελ κεγηζηνπνίεζε ηφζν ηνπ νηθνλνκηθνχ φζν θαη ηνπ θνηλσληθνχ νθέινπο. Οινθιεξψλνληαο, ε δεκηνπξγία κίαο απηνηεινχο ππεξεζίαο ζην θεληξηθφ επίπεδν ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο πνπ ζα ππάγεηαη ζηελ Δηδηθή Γξακκαηεία Τδάησλ ηνπ Τπνπξγείνπ Πεξηβάιινληνο, Δλέξγεηαο θαη Κιηκαηηθήο Αιιαγήο θξίλεηαη ηδηαίηεξα ζθφπηκε γηα ηελ εμππεξέηεζε ησλ πξναλαθεξζέλησλ ζηφρσλ. ~ 43 ~

44 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΚΔ ΠΖΓΔ Γαγθαιίδεο Α. «Κιαδηθή Μειέηε 12 : Αθαιάησζε λεξνχ», Σερληθή Έθζεζε, Σξάπεδα Πεηξαηψο, Αζήλα 2009 Καξαράιηνπ Π. «Σερλνινγίεο αθαιάησζεο θαη πξννπηηθέο εθαξκνγήο ζηνλ ειιεληθφ ρψξν», Γηπισκαηηθή Δξγαζία, ΔΜΠ, Γηαηκεκαηηθφ Πξφγξακκα Μεηαπηπρηαθψλ πνπδψλ : «Δπηζηήκε θαη Σερλνινγία Τδαηηθψλ Πφξσλ», Αζήλα 2010 Παπινπνχινπ Β, «Δθαξκνγή ηνπ θνηλνηηθνχ δηθαίνπ πεξηβάιινληνο ζηελ Διιάδα», Γηπισκαηηθή Δξγαζία, Πάληεην Παλεπηζηήκην Κνηλσληθψλ θαη Πνιηηηθψλ Δπηζηεκψλ, Σκήκα Γηεζλψλ θαη Δπξσπατθψλ πνπδψλ, Αζήλα 2007 ακαθίδεο Γ, «Απηφλνκν ζχζηεκα αθαιάησζεο κε ρξήζε ΑΠΔ :Γηαζηαζηνιφγεζε θαη ζηξαηεγηθέο ειέγρνπ», Γηπισκαηηθή Δξγαζία, Αξηζηνηέιεην Παλεπηζηήκην Θεζζαινλίθεο, Σκήκα Ζιεθηξνιφγσλ Μεραληθψλ θαη Μεραληθψλ Ζ/Τ, Αζήλα 2009 Σδελ Δ, «Μ εζνδνη Αθαιάησζεο πγθξηηηθή Αμηνιφγεζε θαη Δθαξκνγέο ζηα Νεζηά ηνπ Αηγαίνπ», ΚΑΠΔ Σκήκα Αηνιηθήο Δλέξγεηαο, Αζήλα 2001 Σδελ Δ, «Ζ λνκνζεζία γηα ηηο κνλάδεο αθαιάησζεο», ΚΑΠΔ - -Σκήκα Αηνιηθήο Δλέξγεηαο, Αζήλα 2010 Φαξκάθε Π.Μ., «Θεζκηθφ Πιαίζην Γηαρείξηζε Τδάηηλσλ Πφξσλ. πγθξνχζεηο θαη πληνληζκφο», Γηδαθηνξηθή Γηαηξηβή, Πάληεην Παλεπηζηήκην Κνηλσληθψλ θαη Πνιηηηθψλ Δπηζηεκψλ, Γεληθφ Σκήκα Γηθαίνπ, Αζήλα 2007 Καξαγηάλλεο Η., «Οηθνλνκηθή θαη πεξηβαιινληηθή αμηνιφγεζε ζπζηεκάησλ αθαιάησζεο λεξνχ κε ρξήζε αλαλεψζηκσλ θαη κε πεγψλ ελέξγεηαο. Δλαιιαθηηθέο ζηξαηεγηθέο ζηνλ ειιεληθφ λεζησηηθφ ρψξν», Γηδαθηνξηθή Γηαηξηβή, Γεσπνληθφ Παλεπηζηήκην Αζελψλ, Σκήκα Αγξνηηθήο Οηθνλνκίαο θαη Αλάπηπμεο, ΠΜ Οξγάλσζε θαη Γηνίθεζε Δπηρεηξήζεσλ Σξνθίκσλ θαη Γεσξγίαο, Αζήλα 2010 ΦΔΚ Α/ «Νφκνο ππ αξηζκ : Γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο» ΦΔΚ Α/ «Νφκνο ππ αξηζκ «Γηαρείξηζε Τδαηηθψλ Πφξσλ» ΦΔΚ Β/ «Κνηλή Τπνπξγηθή Απφθαζε Τ2/2600/2001 : Πνηφηεηα λεξνχ αλζξψπηλεο θαηαλάισζεο» ΦΔΚ Β/ «Καηάηαμε δεκφζησλ θαη ηδησηηθψλ έξγσλ θαη δξαζηεξηνηήησλ ζε θαηεγνξίεο ζχκθσλα κε ην άξζξν 3 ηνπ Ν.1650/1986 φπσο αληηθαηαζηάζεθε κε ην άξζξν 1 ηνπ Ν.3010/2002» ~ 44 ~

45 ΦΔΚ Α/ «Νφκνο ππ αξηζκ : Δλαξκφληζε Οδεγίαο 2000/60/ΔΚ κε ην ειιεληθφ δίθαην» ΦΔΚ Α/ «ΠΓ ππ αξηζκ. 5 : Καζνξηζκφο κέηξσλ θαη δηαδηθαζηψλ γηα ηελ νινθιεξσκέλε πξνζηαζία θαη δηαρείξηζε ησλ πδάησλ ζε ζπκκφξθσζε κε ηηο δηαηάμεηο ηεο Οδεγίαο 2000/60/ΔΚ» ΦΔΚ Α/ «Νφκνο ππ αξηζκ : Ίδξπζε θαη ιεηηνπξγία βηνκεραληθψλ-βηνηερληθψλ εγθαηαζηάζεσλ ζην πιαίζην ηεο αεηθφξνπ αλάπηπμεο θαη άιιεο δηαηάμεηο» Γίθηπν Μεζφγεηνο SOS «Σν εκθηαισκέλν λεξφ, Δμνηθνλφκεζε λεξνχ» Παξνπζίαζε Αζεκαθφπνπινπ Γ. «Αθαιάησζε κε ρξήζε ΑΠΔ ζηα άλπδξα λεζηά», Ζκεξίδα ηνπ ΚΑΠΔ γηα ηελ Αθαιάησζε κε ρξήζε ΑΠΔ, Αζήλα 2010 Τπνπξγείν Τπνδνκψλ, Μεηαθνξψλ θαη Γηθηχσλ «Γεκφζηα Γηαβνχιεπζε : Τινπνίεζε κνλάδσλ αθαιάησζεο ζε λεζηά ησλ λνκψλ Γσδεθαλήζνπ θαη Κπθιάδσλ», Αζήλα 2010 Καιιία-Αλησλίνπ Α. «Θεζκηθφ Πιαίζην γηα ηελ Πξνζηαζία θαη Γηαρείξηζε ησλ Τδαηηθψλ Πφξσλ», Δπηκνξθσηηθφ Πξφγξακκα ΔΚΓΓΑ Δγθχθιηνο ππ αξηζκ / «Αξκνδηφηεηεο ησλ Απνθεληξσκέλσλ Γηνηθήζεσλ θαη ησλ Πεξηθεξεηψλ ηεο ρψξαο ζηνλ ηνκέα ησλ πδάησλ βάζεη ηνπ Ν. 3852/2010», ΤΠΔΚΑ Δηδηθή Γξακκαηεία Τδάησλ Μηκίθνπ Μ.Α. «Ζ εθαξκνγή ηεο Οδεγία 2000/60 ζε επίπεδν ιεθαλψλ απνξξνήο. Πξννπηηθέο κε βάζε ηελ ειιεληθή πξαγκαηηθφηεηα.». ΔΜΠ. ρνιή Πνιηηηθψλ Μεραληθψλ, Σνκέαο Τδαηηθψλ Πφξσλ, Τδξαπιηθψλ θαη Θαιαζζίσλ Έξγσλ, Δλεκεξσηηθφ Γειηίν ΣΔΔ Παξνπζίαζε ΤΠΔΚΑ «Πνιηηηθέο δξάζεηο ζηνλ ηνκέα ησλ πδάησλ», πλέληεπμε Σχπνπ, Γεθέκβξηνο 2010 Σζαθίξεο Γ. Παξνπζίαζε «Πξνζηαζία θαη Γηαρείξηζε Τδαηηθψλ Πφξσλ ζηελ Διιάδα» Τπνπξγείν Πεξηβάιινληνο, Δλέξγεηαο θαη Κιηκαηηθήο Αιιαγήο ment/128002b_el.htm Δπξσπατθή Δπηηξνπή «χλνςε λνκνζεζίαο : Πξνζηαζία θαη δηαρείξηζε πδάησλ(οδεγία-πιαίζηνν γηα ηα χδαηα)» the=72&sto=1690&lan=6&region=all&obj=all&per=2&defl=en Δπξσπατθή ~ 45 ~

46 Δπηηξνπή Πεξηθεξεηαθή Πνιηηηθή Inforegio : «Μία πισηή κνλάδα κεηαηξέπεη ην αικπξφ λεξφ ζε πφζηκν ζηα λεζηά ηνπ Αηγαίνπ» ~ 46 ~

47 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ ~ 47 ~

48 ~ 48 ~