Ιζηματολογική ανάλυςη και παλαιογεωγραφική εξέλιξη του ςχηματιςμού του Αμπελούζου ςτην λεκάνη τησ Μεςςαρά Κρήτησ

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΗΣΗΜΙΟ ΠΑΣΡΩΝ ΧΟΛΗ ΘΕΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΗΜΩΝ ΣΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΕΡΓΑΣΗΡΙΟ ΙΖΗΜΑΣΟΛΟΓΙΑ Ιζηματολογική ανάλυςη και παλαιογεωγραφική εξέλιξη του ςχηματιςμού του Αμπελούζου ςτην λεκάνη τησ Μεςςαρά Κρήτησ ΠΣΤΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ: ΜΟΤΡΣΖΑΚΗ ΙΩΑΝΝΗ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΣΗ: ΖΕΛΗΛΙΔΗ ΑΒΡΑΑΜ Ιούλιος 2011 ΠΑΣΡΑ

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1 ΓΔΝΗΚΑ ΔΗΑΓΩΓΖ ΣΖ ΓΔΩΛΟΓΗΑ ΣΖ ΚΡΖΣΖ ΓΔΩΛΟΓΗΑ ΚΔΝΣΡΗΚΖ ΚΡΖΣΖ Σεθηολο-ζηρωκαηογραθία Οκάδα ηες Πρίλα Οκάδα ηοσ Σεθειίοσ Οκάδα ηωλ Βρσζώλ Οκάδα ηοσ Διιεληθού Οκάδα ηοσ Φοηληθηά Οκάδα Αγίας Γαιήλες Ο Μ Α Γ Α Σ Δ Φ Δ Λ Η Ο Τ τ ε κ α η η ζ κ ό ς Β η ά λ λ ο σ τ ε κ α η η ζ κ ό ς τ ο η λ η ά τ ε κ α η η ζ κ ό ς Α κ π ε ι ο ύ δ ο σ ΔΡΓΑΗΑ ΤΠΑΗΘΡΟΤ τεκαηηζκός Βηάλλοσ: τεκαηηζκός τοηληά τεκαηηζκός Ακπειούδοσ Γεληθές παραηερήζεης γηα ηοσς ηρεης ζτεκαηηζκούς ποσ κειεηήζεθαλ: ΔΡΓΑΣΖΡΗΑΚΖ ΑΝΑΛΤΖ... 21

3 6.1 Αλάισζε γηα ηολ προζδηορηζκό ηοσ ποζοζηού ηοσ αλζραθηθού αζβεζηίοσ (CaCO 3 ) ηωλ δεηγκάηωλ Αλάισζε θαη ποζοηηθός προζδηορηζκός ηοσ οργαληθού άλζραθα Κοθθοκεηρηθή αλάισζε ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΔΡΓΑΣΖΡΗΑΚΩΝ ΑΝΑΛΤΔΩΝ ΠΑΛΑΗΟΓΔΩΓΡΑΦΗΚΖ ΔΞΔΛΗΞΖ ΣΖ ΠΔΡΗΟΥΖ ΜΔΛΔΣΖ ΓΔΝΗΚΑ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ... 44

4 1 ΓΔΝΗΚΑ Σν λεζί ηεο Κξήηεο απνηειεί ην κεγαιύηεξν λεζί ηνπ ειιαδηθνύ ρώξνπ θαη βξίζθεηαη ζηα λόηηα ηνπ Αηγαίνπ πειάγνπο. Πξόθεηηαη γηα κηα επηκήθε ρεξζαία πεξηνρή κε γεληθή δηεύζπλζε αλάπηπμεο ηελ Α-Γ, ε νπνία βξέρεηαη από Κξεηηθό πέιαγνο ζηα βόξεηα θαη από ην Ληβπθό πέιαγνο ζηα λόηηα. Οη κεγαιύηεξεο πόιεηο βξίζθνληαη ζηηο βόξεηεο αθηέο ηνπ θαη είλαη από ηα δπηηθά πξνο ηα αλαηνιηθά ηα Χαληά, ην Ρέζπκλν, ην Ζξάθιεην, ν Αγ. Νηθόιανο θαη ε εηεία, όπνπ ππάξρνπλ κεγάιεο ιηκεληθέο εγθαηαζηάζεηο, πνπ εμππεξεηνύλ ηελ αθηνπιντθή ζύλδεζε ηνπ λεζηνύ κε ηελ επεηξσηηθή Διιάδα θαη ηελ Δπξώπε γεληθόηεξα. Καηά κήθνο ηεο λόηηαο αθηνγξακκήο ζπλαληώληαη κηθξόηεξεο πόιεηο (Ηεξάπεηξα, Αγ. Γαιήλε, Χώξα θαθίσλ). Οη κεγάινη νξεηλνί όγθνη πνπ δεζπόδνπλ ζην λεζί είλαη ηξεηο. Σα Λεπθά όξε, κε κέγηζην πςόκεηξν ηα 2.452κ., βξίζθνληαη ζην δπηηθό ηκήκα ηεο Κξήηεο, λόηηα ηεο πόιεο ησλ Χαλίσλ. Ο Ψεινξείηεο (Ίδε) κε πςόκεηξν πνπ θηάλεη ηα 2.456κ. βξίζθεηαη ζηελ θεληξηθή Κξήηε, κεηαμύ ησλ λνκώλ Ζξαθιείνπ θαη Ρεζύκλνπ θαη ην όξνο Γίθηε (2.148κ.) βξίζθεηαη κεηαμύ ησλ λνκώλ Ζξαθιείνπ θαη Λαζηζίνπ, όπνπ έρεη δεκηνπξγεζεί ην κεγάιεο έθηαζεο νξνπέδην ηνπ Λαζηζίνπ ζε πςόκεηξν 850κ. εκαληηθέο κνξθνινγηθέο εμάξζεηο ζπλαληώληαη θαη πην αλαηνιηθά, κεηαμύ ησλ πόιεσλ Ηεξάπεηξα θαη εηεία (όξε Θξηπηήο, 1.476κ.), αιιά θαη θαηά κήθνο ησλ λνηίσλ παξαιίσλ ηεο θεληξηθήο Κξήηεο, όπνπ αλαπηύζζνληαη ηα Αζηεξνύζηα όξε, κε κέγηζην πςόκεηξν ηα 1.231κ. Δλδηάκεζα ησλ παξαπάλσ νξεηλώλ όγθσλ ην πςόκεηξν κεηώλεηαη θαη δεκηνπξγνύληαη νη ιεθάλεο ηνπ Ρεζύκλνπ, ηνπ Ζξαθιείνπ θαη ηεο Ηεξάπεηξαο κε κέζε δηεύζπλζε Β-Ν. Με δηεύζπλζε εγθάξζηα ζε απηή θαη ζηελ πεξηνρή λόηηα ηνπ Ζξαθιείνπ, έρεη δεκηνπξγεζεί ε ιεθάλε ηεο Μεζζαξάο. Οη θύξηνη θιάδνη ησλ πνηακώλ πνπ ξένπλ ζε όιν ην λεζί ηεο Κξήηεο έρνπλ κέζε δηεύζπλζε Β-Ν, ελώ ην ίδην ζπκβαίλεη κε ηα πεξηζζόηεξα θαξάγγηα πνπ έρνπλ δεκηνπξγεζεί ζηηο παξάθηηεο πεξηνρέο (ακαξηά, θαθηαλό, Σξππεηή, Αλαπνδάξε θιπ). Δμαίξεζε απνηειεί θαη πάιη ε αλάπηπμε ηνπ πδξνγξαθηθνύ δηθηύνπ ζηε ιεθάλε ηεο Μεζζαξάο, όπνπ ε κέζε δηεύζπλζε είλαη πεξίπνπ Α-Γ. 1

5 2 ΔΗΑΓΩΓΖ ΣΖ ΓΔΩΛΟΓΗΑ ΣΖ ΚΡΖΣΖ Ζ επξύηεξε πεξηνρή ηεο θεληξηθήο Κξήηεο, απνηειεί κηα ηδηαίηεξε λενηεθηνληθή δνκή πνπ απνηειείηαη από δύν μερσξηζηέο κεηαιπηθέο ιεθάλεο, απηήλ ηεο Μεζζαξάο ζηα λόηηα θαη ηνπ Ζξαθιείνπ ζηα βόξεηα, κε δηαθνξεηηθνύο πξνζαλαηνιηζκνύο αλάπηπμεο ε θάζε κία. Μία παξαηήξεζε από παιαηόηεξνπο γεσινγηθνύο ράξηεο, δνξπθνξηθέο εηθόλεο, αιιά θαη ηε ζέζε ηεο Κξήηεο ζην Διιεληθό ηόμν, είλαη όηη ε ιεθάλε ηεο Μεζζαξάο έρεη πνιύ γεσκεηξηθή δηάηαμε, ζρεηίδεηαη κε επηθαλεηαθό εθειθπζηηθό πεδίν, ην νπνίν έρεη εγθάξζηα δηεύζπλζε ζε ζρέζε κε ηε δώλε ππνβύζηζεο (Δηθόλα 1). Θα κπνξνύζε λα πξόθεηηαη γηα κία ζπκκεηξηθή ιεθάλε κε δηεύζπλζε Α-Γ, κε ελεξγά πεξηζσξηαθά ξήγκαηα ίδηαο δηεύζπλζεο, πνπ λα δηαρσξίδνπλ αιπηθνύο από κεηαιπηθνύο ζρεκαηηζκνύο, νη νπνίνη λα θαιύπηνπλ αζύκθσλα ην αιπηθό ππόβαζξν ζηνλ ελδηάκεζν ρώξν ηεο ιεθάλεο. Παξαηεξώληαο όκσο θαιύηεξα θαίλεηαη όηη δελ ηζρύεη ε ππόζεζε ηεο ζπκκεηξηθήο ιεθάλεο, θαζώο δε θαίλεηαη λα ππάξρνπλ ζπλερή πεξηζσξηαθά ξήγκαηα είηε ζην βόξεην είηε ζην λόηην πεξηζώξην. Μάιηζηα, ζηα βόξεηα ηεο ιεθάλεο, ε πεξηζσξηαθή ξεμηγελήο δώλε δηαθόπηεηαη απόηνκα θαη αληί αλάινγεο ηεθηνληθήο δνκήο, αλαπηύζζεηαη κε δηεύζπλζε Β-Ν, εγθάξζηα ζε απηήλ ηεο Μεζζαξάο, ε ιεθάλε ηνπ Ζξαθιείνπ. Σα πεξηζώξηα ηεο ηειεπηαίαο δελ είλαη μεθάζαξα, ελώ ζπρλέο είλαη νη εκθαλίζεηο ηνπ αιπηθνύ ππνβάζξνπ ζηνλ ελδηάκεζν ρώξν. Αθόκε, ζην λνηηνδπηηθό άθξν ηεο ιεθάλεο ηεο Μεζζαξάο εκθαλίδνληαη κεηαιπηθά ηδήκαηα θαη εθηόο ηνπ ηδεαηνύ ρώξνπ ηεο λενηεθηνληθήο ιεθάλεο, γεγνλόο πνπ δεκηνπξγεί πξνβιεκαηηζκνύο σο πξνο ηελ ηνπνζέηεζε ηνπ λόηηνπ πεξηζσξίνπ ηεο. ηελ ίδηα πεξηνρή, θαίλεηαη όηη θπξηαξρνύλ δνκέο κε δηεύζπλζε ΒΑ-ΝΓ, νη νπνίεο έρνπλ επεξεάζεη ηνπο κεηαιπηθνύο ζρεκαηηζκνύο, ζε αληίζεζε κε ηηο κεγαιύηεξεο δνκέο δηεύζπλζεο Α-Γ, νη νπνίεο απνηππώλνληαη ζηνπο ζρεκαηηζκνύο ηνπ αιπηθνύ ππνβάζξνπ. Αλάινγσλ δηεπζύλζεσλ δνκέο θαίλεηαη λα ζπλππάξρνπλ ζε όιε ηελ έθηαζε ηεο ιεθάλεο, γεγνλόο ην νπνίν πεξηπιέθεη ηηο ζθέςεηο ζρεηηθά κε ηε ρξνληθή αλάιπζε ηεο δξάζεο ησλ ξεγκάησλ πνπ ηηο έρνπλ δεκηνπξγήζεη (Δηθόλα 2, Δηθόλα 3). 2

6 Εικόνα 1. (α) Γεληθεπκέλνο γεσινγηθόο ράξηεο ηεο Ν. Κξήηεο θαη (β) ε ζέζε ηεο ζε ζρέζε κε ην Ειιεληθό ηόμν θαη ηηο θπξηόηεξεο ηεθηνλν-ζηξσκαηνγξαθηθέο δνκέο ηνπ (ε ζύγρξνλε ζύγθιηζε ησλ ηεθηνληθώλ πιαθώλ- θόθθηλεο γξακκέο, ην ζύγρξνλν θαη παιαηόηεξν εθαηζηεηαθό ηόμνθόθθηλα θαη πξάζηλα ηξίγσλα, ηα θύξηα κέησπα επσζήζεσλ ησλ εμσηεξηθώλ Ειιελίδσλ-Ιόληα θαη Παμνί πξάζηλα Πίλδνο κπιε, ηηο Πιεην-Τεηαξηνγελείο ζαιάζζηεο ιεθάλεο ηεο θεληξηθήο Ειιάδαοξνδ, νη θύξηεο ζύγρξνλεο ζαιάζζηεο ιεθάλεο-γθξη, νη κεγάιεο επηθάλεηεο απνθόιιεζεο Μεηνθαηληθήο ειηθίαο-πξάζηλεο γξακκέο κε ην βέινο λα δείρλεη ηε θνξά κέγηζηεο Κιίζεο. Εηθόλα 2. Κνηηώληαο ηελ πεξηνρή ηεο ιεθάλεο Μεζζαξάο, από κηα ςεπδνηξηζδηάζηαηε δνξπθνξηθή εηθόλα (Βαζηιάθεο 2006). 3

7 Εηθόλα 3. Γεσινγηθόο ράξηεο ηεο επξύηεξεο πεξηνρήο ηεο ιεθάλεο ηεο Μεζζαξάο (Creutzburg, N. et al, 1977). Σέινο, απηό πνπ ζα κπνξνύζε λα παξαηεξεζεί, κε βάζε ηε κνξθνινγία, είλαη κηα εληαία πδξνινγηθή ιεθάλε ζηελ πεξηνρή ηεο Μεζζαξάο, κε δηεύζπλζε Α-Γ, λα μεθηλάεη από ηα αλαηνιηθά όξε ηνπ Λαζηζίνπ θαη λα θαηαιήγεη ζηνλ όξκν ηεο Μεζζαξάο, ζηα δπηηθά. Ζ ύπαξμε απηήο ηεο κνξθνινγηθήο ηδηαηηεξόηεηαο είλαη πνπ δηαθνξνπνηεί ηε λόηηα πεξηνρή ηεο θεληξηθήο Κξήηεο από ηηο ππόινηπεο λόηηεο αθηέο ηνπ λεζηνύ, όπνπ ε ξνή ησλ πνηακώλ γίλεηαη πξνο ηα λόηηα. ε απηήλ ζπκβάιιεη θαη ε αλάπηπμε ησλ Αζηεξνπζίσλ Οξέσλ, κε γξακκηθή αλάπηπμε Α-Γ, ηα νπνία απνκνλώλνπλ ηελ ιεθάλε από ην Ληβπθό πέιαγνο. 4

8 3 ΓΔΩΛΟΓΗΑ ΚΔΝΣΡΗΚΖ ΚΡΖΣΖ 3.1 Σεθηολο-ζηρωκαηογραθία Ζ Κξήηε, βξίζθεηαη ζην λνηηόηεξν άθξν ηνπ Διιεληθνύ ηόμνπ θαη ιόγσ απηήο ηεο ηδηαίηεξεο ζέζεο ηεο, ραξαθηεξίδεηαη από πνιύπινθε γεσινγηθή δνκή, πνπ νθείιεηαη ζηελ ηεθηνληθή ηνπνζέηεζε αιιεπάιιεισλ θαιπκκάησλ από αιπηθέο ελόηεηεο, ζε έλα ρώξν κε ζρεηηθά κηθξό πιάηνο αιιά θαη κε δηαξθή ηεθηνληθή δξαζηεξηόηεηα αθόκα θαη ζηε κεηαιπηθή πεξίνδν. Ζ πνιππινθόηεηα απηή νδήγεζε ζηε κειέηε ηεο Κξήηεο από πνιινύο εξεπλεηέο, από ηα κέζα ηνπ 19νπ αηώλα θαη θαηά ζπλέπεηα ηε δεκνζίεπζε πνιιώλ θαη δηαθνξεηηθώλ απόςεσλ, ζρεηηθά κε ηε δεκηνπξγία, ηε ζύλζεζε θαη ηειηθά ηε δηαδξνκή ησλ δηαθόξσλ γεσηεθηνληθώλ ελνηήησλ, κέρξη ηε ζεκεξηλή γεσινγηθή δνκή. Μεηά από ηελ αιπηθή πεξίνδν, θαηά ηελ νπνία νινθιεξώζεθε ε δεκηνπξγία ηνπ πξνλενγελνύο ππνβάζξνπ ηεο Κξήηεο θαη όηαλ ε επξύηεξε πεξηνρή ηζνξξνπεί, αξρίδεη ε κεηα-νξνγελεηηθή δηαδηθαζία ηεο ηδεκαηνγέλεζεο κε ηελ απόζεζε θιαζηηθώλ, κεζαιάζζησλ ηδεκάησλ θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ Μέζνπ Μεηνθαίλνπ. Πεξηζζόηεξεο από 60 επίζεκεο θαη άηππεο ιηζνζηξσκαηνγξαθηθέο ελόηεηεο έρνπλ παξαηεξεζεί, από ηηο νπνίεο νη πεξηζζόηεξεο εκθαλίδνληαη ζ όιν ην λεζί θαη ηαμηλνκνύληαη ζε έμη νκάδεο ζρεκαηηζκώλ: ηελ νκάδα ηεο Πξίλα, ηνπ Σεθειίνπ, ησλ Βξπζώλ, ηνπ Διιεληθνύ, ηνπ Φνηληθηά θαη ηεο Αγίαο Γαιήλεο (Δηθόλα 4) Ομάδα ηης Πρίνα. Σα ηδήκαηα πνπ απνδίδνληαη ζηελ νκάδα ηεο Πξίλα απνηεινύληαη από ζθνπξόρξσκα, αζβεζηνιηζηθά ιαηππνπαγή θαη ιαηππνθξνθαθνπαγή. Καηά θύξην ιόγν ηα ζπζηαηηθά βξίζθνληαη κέζα ζηελ θαιά ζπγθνιιεκέλε αζβεζηηηηθή θύξηα κάδα. Σα ιαηππνπαγή θαη ιαηππνθξνθαθνπαγή απνηέζεθαλ ζε πθάικπξα ή ξερήο-ζάιαζζαο πεξηβάιινληα. Ζ νκάδα ηεο Πξίλα αληηπξνζσπεύεη είηε ηε βάζε ηεο αθνινπζίαο ησλ λενγελώλ, είηε απνηειεί πιεπξηθό κέξνο ηεο επόκελεο νκάδαο ηνπ Σεθειίνπ. ε κεξηθέο 5

9 ζέζεηο ε νκάδα ηεο Πξίλα πεξηέρεη κεγάιεο, βαξπηηθά κεηαηνπηζκέλεο πιάθεο πξνλενγελώλ αζβεζηόιηζσλ Ομάδα ηοσ Τεθελίοσ. Ζ νκάδα ηνπ Σεθειίνπ πεξηιακβάλεη όινπο ηνπο "κε ζηεξενπνηεκέλνπο" ηεηαξηνθιαζηηθνύο ζρεκαηηζκνύο, πνπ ππέξθεηληαη ηεο νκάδαο ηεο Πξίλα ή επηθάζνληαη αζύκθσλα ζην πξνλενγελέο ππόβαζξν, πνπ ππόθεηληαη ησλ αζβεζηηηηθώλ ζηξσκάησλ ηεο νκάδαο ησλ Βξπζώλ. Οη ζρεκαηηζκνί πνπ ελζσκαηώλνληαη ζηελ νκάδα απνηεινύληαη θπξίσο από θξνθαινπαγή, άκκνπο θαη αξγίινπο. Απνζέζεηο πνηάκησλ, πθάικπξσλ θαη ζαιάζζησλ πεξηβαιιόλησλ. Εηθόλα 4. Σρεκαηηθή ηνκή ζηελ νπνία θαίλεηαη ε ζρεηηθή ζέζε ησλ Νενγελώλ ζρεκαηηζκώλ ζηελ πεξηνρή ηεο Κξήηεο [Meulenkamp, 1979] Ομάδα ηων Βρσζών. Βηνθιαζηηθνί, ζπρλά θνξαιιηνγελείο αζβεζηόιηζνη, νη νπνίνη απνηεινύλ ελ κέξεη ην πιεπξηθό κέξνο ησλ ελαιιαγώλ ζηξσκαησκέλσλ θαη νκνηνγελώλ, ξερήο ζάιαζζαο 6

10 καξγώλ. ε κεξηθέο ζέζεηο νη κάξγεο πεξηέρνπλ παξεκβνιέο από ην γύςν. Ζ νκάδα ησλ Βξπζώλ θαιύπηεη ηελ νκάδα ηνπ Σεθειίνπ, ην πξνλενγελέο ππόβαζξν ή, πεξηζηαζηαθά, ηελ νκάδα ηεο Πξίλα Ομάδα ηοσ Ελληνικού. Ζ νκάδα ηνπ Διιεληθνύ απνηειείηαη από θνθθηλσπά, ρεξζαία θξνθαινπαγή, ιηκλαίεο, ζρεηηθά ιεπηόθνθθεο ζηξώζεηο θαη, πεξηζηαζηαθά, πθάικπξεο θαη ιηκλνζαιάζζηεο απνζέζεηο κε γύςν. Ζ νκάδα επηθαιύπηεη ηελ νκάδα ησλ Βξπζώλ, ην παιαηόηεξν λενγελέο ζηξώκα ή, ζε κεξηθέο ζέζεηο, ην πξνλενγελέο ππόβαζξν Ομάδα ηοσ Φοινικιά. Όινη νη ζρεκαηηζκνί πνπ απνηεινύληαη από βαζεηάο ζάιαζζαο κάξγεο θαη από αξγίινπο πνπ επηθαιύπηνπλ ηελ νκάδα ηνπ Διιεληθνύ ή ηελ νκάδα ησλ Βξπζώλ ελζσκαηώλνληαη ζηελ νκάδα ηνπ Φνηληθηά. πρλά νη κάξγεο θαη νη άξγηινη εκθαλίδνληαη ζε ζηξώκαηα θαη κεξηθέο θνξέο κε ππξηηηθέο ελζηξώζεηο. ε πνιιέο ζέζεηο ε βάζε ηεο νκάδαο ηνπ Φνηληθηά ραξαθηεξίδεηαη από έλα καξγατθό ιαηππνπαγέο Ομάδα Αγίας Γαλήνης. Χνλδξνεηδή, γεληθά θνθθηλσπά, κε-ζαιάζζηα θξνθαινπαγή θαη άκκνη, όπνηνη επηθαιύπηνπλ, θαη είλαη ελ κέξεη ην πιεπξηθό κέξνο, ησλ ηδεκάησλ ηεο νκάδαο ηνπ Φνηληθηά. Ζ νκάδα ηεο Αγ. Γαιήλεο αληηπξνζσπεύεη ηελ πςειόηεξε βξαρώδε κνλάδα ηνπ Νενγελνύο ζηελ Κξήηε. 7

11 4 Ο Μ Α Γ Α Σ Δ Φ Δ Λ Η Ο Τ Ζ εξγαζία απηή έρεη σο ζθνπό ηελ κειέηε ηνπ ζρεκαηηζκνύ ηνπ Βηάλλνπ ν νπνίνο αλήθεη ζηελ νκάδα ηνπ Σεθειίνπ. Δπηπιένλ ζηελ νκάδα ηνπ Σεθειίνπ αλήθνπλ θαη νη ζρεκαηηζκνί ρνηληάο, Ακπεινύδνο θαη νη νπνίνη αλαιύνληαη παξαθάησ καδί κε ηνλ ζρεκαηηζκό ηνπ Βηάλλνπ. Ζ νκάδα Σεθειίνπ είηε ππέξθεηηαη ηεο νκάδαο Πξίλα, είηε επηθάζεηαη αζύκθσλα απεπζείαο ζην πξν-νενγελέο ππόβαζξν, θαιύπηεη ζηξσκαηνγξαθηθά ηελ πεξίνδν από ην εξξαβάιιην κέρξη ην Αλώηεξν Σνξηόλην θαη απνηειείηαη από ηξεηο επί κέξνπο ζρεκαηηζκνύο (εηθόλεο 5 θαη 6): Εηθόλα 5. Σρεκαηηθέο ιηζνζηξσκαηνγξαθηθέο ηνκέο κε ηελ δηάξζξσζε ησλ νκάδσλ θαη ησλ ζρεκαηηζκώλ κέζα ζε απηέο. 8

12 Εηθόλα 6. Σηξσκαηνγξαθηθή δηάξζξσζε ησλ δηαθνξεηηθώλ νκάδσλ ζηελ θεληξηθή Κξήηε. 9

13 4.1 τ ε κ α η η ζ κ ό ς Β η ά λ λ ο σ Οη ακκώδεηο θαη ηιπώδεηο ιηκλαίεο απνζέζεηο κε κηθξέο ελδηαζηξώζεηο από πνιύκηθηα θξνθαινπαγή πνηακν-ρεηκάξξεηαο πξνέιεπζεο, ζπλζέηνπλ ην ζρεκαηηζκό Βηάλλνπ, κε ειηθία εξξαβάιιην [Meulenkamp, 1979]. Δκθαλίδεηαη ζην αλαηνιηθό ηκήκα ηεο ιεθάλεο Μεζζαξάο θαη ζηα όξηά ηεο κε ηε ιεθάλε Ζξαθιείνπ. Δίλαη γεληθά ιεπηνθνθθώδεο θαη ζηα πξώελ πνηάκηα θαλάιηα θπξηαξρνύλ ςακκίηεο. Οη θαηεπζύλζεηο απηώλ ησλ παιαηνξεπκάησλ είλαη γεληθά πξνο ηα ΝΓ σο Γ. Κνληά ζην ρσξηό Άλσ Βηάλλνο, παξαηεξείηαη κηα γεληθή κείσζε ηνπ κεγέζνπο ησλ θόθθσλ πξνο ηα αλώηεξα ζηξώκαηα ησλ πνηάκησλ αθνινπζηώλ. Απηή νθείιεηαη ζηε δηαπινθή ησλ ξεκάησλ κεηαμύ ηνπο θαη ηνλ αλαζηνκσηηθό ραξαθηήξα ηνπο κε ηελ πιεκκπξηθή θνίηε θαη ζρεηίδεηαη άκεζα κε ξερέο, γιπθνύ λεξνύ, ιηκλαίεο απνζέζεηο [Willmann, 1982]. Σνπηθά, ε ζαιάζζηα επηξξνή έρεη πηζηνπνηεζεί βάζεη ησλ ππνιεηκκάησλ παλίδαο (π.ρ. κεγάια δείγκαηα Ostrea), ελώ εκθαλίδνληαη θαη παιηξξνηαθέο απνζέζεηο (π.ρ. βόξεηα ηνπ ρσξηνύ Σεθέιη). Κνληά ζην ρσξηό Κάλδαξνο, αθξηβώο δπηηθά ηεο Βηάλλνπ, εκθαλίδνληαη ςακκίηεο, πνπ δείρλνπλ όηη ηα παιαην-ξέκαηα ξένπλ από ηελ αλαηνιή πξνο ηε δύζε, λα θαιύπηνπλ ηνπο παιηόηεξνπο νξίδνληεο ηεο πνηακνιηκλαίαο αθνινπζίαο ηνπ ζρεκαηηζκνύ Βηάλλνπ. Οη δηεπζύλζεηο ησλ παιαηνξεπκάησλ θαη νη παιαηέο γξακκέο αθηώλ ζηνπο ςακκίηεο ζηελ Κάλδαξν δείρλνπλ όηη ε επίθιπζε ηεο ζάιαζζαο γίλεηαη από ηα ΝΝΓ πξνο ηα ΒΒΑ [ten Veen & Postma, 1999]. Σν ζπλνιηθό πάρνο ηνπ ζρεκαηηζκνύ έρεη ππνινγηζηεί θνληά ζηα 400 κέηξα. Ζ βνξεηόηεξε εκθάληζε ηνπ ζρεκαηηζκνύ Βηάλλνπ είλαη θνληά ζην ρσξηό Γσληά κε πνηακν-ιηκλαίεο άκκνπο θαη κεξηθέο αλζξαθηθέο ελδηαζηξώζεηο. ηε ιεθάλε ηνπ Ζξαθιείνπ, ν αληίζηνηρνο πνηακνιηκλαίνο ζρεκαηηζκόο Βηάλλνπ, είλαη ν ζρεκαηηζκόο Μαιέ. 4.2 τ ε κ α η η ζ κ ό ς τ ο η λ η ά Πάλσ από ην ζρεκαηηζκό Βηάλλνπ θαη ζε ζπκθσλία κε απηόλ, απνηίζεηαη ν ζρεκαηηζκόο ρνηληά, ν νπνίνο απνηειείηαη από αξγίινπο ζπλδεδεκέλνπο κε ηε πεξίνδν ηνπ Αλώηεξνπ εξξαβαιιίνπ θαη κε πάρνο πεξίπνπ 200 κέηξα [Zachariasse, 1975]. Οη γθξη-κπιε άξγηινη ηνπ ζρεκαηηζκνύ ρνηληά θαιύπηνπλ ηνπο παξάθηηνπο ςακκίηεο ηνπ 10

14 ζρεκαηηζκνύ Βηάλλνπ, βόξεηα ηνπ ρσξηνύ Σεθέιη. Απηή ε αθνινπζία απεηθνλίδεη ηε ζπλέρεηα ηεο ζαιάζζηαο επίθιηζεο, πνπ άξρηζε ζην Άλσ εξξαβάιιην θαη είλαη ζπγθξίζηκε κε ηελ αθνινπζία Μαιέο Παξαζύξη Καιακαύθα, πνπ βξίζθεηαη ζηε ιεθάλε ηεο Ηεξάπεηξαο [ten Veen & Postma, 1999]. ηελ πεξηνρή κεηαμύ ησλ ρσξηώλ ρνηληάο, Μάξζα θαη Σεθέιη, νη άξγηινη ηνπ ζρεκαηηζκνύ ρνηληά απνηέζεθαλ ζε έλα βαζύ (πεξηζζόηεξν από 200 κέηξα βάζνο) ζαιάζζην πεξηβάιινλ. Οη άξγηινη ρξνλνινγήζεθαλ ζην Κάησ Σνξηόλην [Zachariasse, 1975]. Πεξηέρνπλ ηνπξβηδίηεο κε απιάθηα (flute casts), πνπ δείρλνπλ ηελ θαηεύζπλζε ησλ παιαην-ξεπκάησλ λα ξένπλ πξνο λόην. Αθξηβώο λόηηα ηνπ Σεθειίνπ, θαηνιηζζήζεηο εδαθώλ πνπ απνηεινύληαη από πειίηεο, εκθαλίδνληαη ζηε βάζε ηνπ ζρεκαηηζκνύ ρνηληά, ελώ θνληά ζηε Μάξζα, έρνπλ παξαηεξεζεί θαη κεξηθά ζηξώκαηα θξνθαινπαγώλ θαη άκκσλ. Κνληά ζηε ρξνληθή κεηάβαζε από ην Μέζν ζην Άλσ Μεηόθαηλν, θαηά ηε δηάξθεηα ηεο απόζεζεο ηνπ ζρεκαηηζκνύ ρνηληά, έιαβε ρώξα ε απόζεζε αζβεζηνιηζηθώλ ιαηππνπαγώλ θαη καδηθή ηνπνζέηεζε νιηζζνιίζσλ αιπηθήο πξνέιεπζεο θαη ηδηαίηεξα αλζξαθηθήο ζύζηαζεο ηεκάρε, πξνεξρόκελα από ηελ ελόηεηα ηεο Σξίπνιεο. Σα θαιά ζηξσκέλα ιαηππνπαγή βξίζθνληαη λα δηαθόπηνπλ ην ζρεκαηηζκό Βηάλλνπ ζηα βόξεηα ηεο ιεθάλεο ηεο Μεζζαξάο, δπηηθά ηνπ ρσξηνύ Γσληά. Αλαθέξεηαη, όηη ε εκθάληζε ησλ ιαηππνπαγώλ νξηνζεηείηαη ζηα βόξεηα από έλα απόηνκν αλάζηξνθν ξήγκα, κε δηεύζπλζε Β100Α θαη ε ηνπνζέηεζε ησλ ιαηππώλ δείρλεη όηη νη ηα ξεύκαηα έξξεαλ πξνο ΝΑ [ten Veen & Postma, 1999]. Σα ιαηππνπαγή απνηεινύληαη από ζθνπξόρξσκεο θαη αλνηρηόρξσκεο αλζξαθηθέο ιαηύπεο ηεο ελόηεηαο Σξίπνιεο θαη από ιαηύπεο κε νθηνιηζηθή ζύζηαζε. Αλαηνιηθά ηνπ Πξνθήηε Ζιία, κεγάιεο θαηνιηζζήζεηο πιηθώλ, πνπ πξνέξρνληαη από ηηο ελόηεηεο Σξίπνιεο θαη Πίλδνπ, έρνπλ αλακεηρζεί κε ηδήκαηα ηνπ ζρεκαηηζκνύ Βηάλλνπ. ε επηθάλεηεο δηάξξεμεο, εληόο ηνπ ξεμηηεκάρνπο ηνπ Πξνθήηε Ζιία, έρνπλ βξεζεί (από ζπγγξαθείο) γξακκέο πξνζηξηβήο ΒΓ-ΝΑ δηεύζπλζεο θαη εζσηεξηθέο κεηαθηλήζεηο πνπ δείρλνπλ κεηαθίλεζε πξνο ηα λόηηα [ten Veen & Postma, 1999]. 4.3 τ ε κ α η η ζ κ ό ς Α κ π ε ι ο ύ δ ο σ Καηά ηελ πεξίνδν ηνπ Κάησ Σνξηνλίνπ απνηέζεθαλ θιαζηηθά ηδήκαηα πνπ αλήθνπλ ζην θαηώηεξν ηκήκα ηνπ ζρεκαηηζκνύ Ακπεινύδνπ [Meulenkamp, et al., 1979]. 11

15 ηξσκαηνγξαθηθά, ν ζρεκαηηζκόο απηόο απνηέζεθε πάλσ από ην ζρεκαηηζκό ρνηληά, όκσο ε θαλνληθή επαθή ηνπο δελ εκθαλίδεηαη εληόο ηεο πεξηνρήο ζηελ νπνία αθνξά ε παξνύζα δηαηξηβή. Αληίζεηα, ζηελ αλαηνιηθή πεξηνρή ηεο ιεθάλεο ηεο Μεζζαξάο απνθαιύπηεηαη γσληώδεο αζπκθσλία κεηαμύ ησλ δύν ζρεκαηηζκώλ. Σν θαηώηεξν ηκήκα ηνπ ζρεκαηηζκνύ Ακπεινύδνπ ραξαθηεξίδεηαη από κεγάιε πνηθηιία ηδεκαηνγελώλ θάζεσλ, από θξνθαινπαγή ξηπηδίσλ κέρξη νκνγελείο ςακκίηεο πθαινθξεπίδαο. Δπίζεο, παξαηεξείηαη κηα ζπλνιηθή ηάζε βάζπλζεο, ε νπνία απνηειείηαη από θπθινζέκαηα πνπ αληηθαηνπηξίδνπλ ελαιιαγέο ιεπηόθνθθσλ θαη αδξόθνθθσλ δειηατθώλ απνζέζεσλ. Σν επεηξσηηθό, έσο ξερό ζαιάζζην ηκήκα ηνπ ζρεκαηηζκνύ Ακπεινύδνπ, έρεη πξνζδηνξηζηεί, από ζειαζηηθά θαη νζηξαθνεηδή, λα έρεη ειηθία ζην Κάησ Σνξηόλην [De Bruijn, et al., 1971], [Sissingh, 1972]. Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ Σνξηνλίνπ, έιαβε ρώξα κηα κεηάβαζε από ακκώδεηο παξάθηηεο απνζέζεηο, ζε ζπζζσξεπκέλεο καξγατθέο απνζέζεηο αλνηρηήο ζάιαζζαο, κε ραξαθηεξηζηηθό γθξη-κπιε ρξώκα. ηξσκαηνγξαθηθά, απηή ε κεηάβαζε εθθξάδεη ηε κεηάβαζε από ην θαηώηεξν πξνο ην αλώηεξν ηκήκα ηνπ ζρεκαηηζκνύ Ακπεινύδνπ. Καηά κήθνο ηνπ λόηηνπ πεξηζσξίνπ ηνπ όξνπο Ίδε, θνληά ζην ρσξηό Εαξόο, ν ζρεκαηηζκόο Ακπεινύδνπ [Meulenkamp, et al., 1979] απνηειείηαη από δειηατθέο απνζέζεηο, πνπ πεξηιακβάλνπλ αθνινπζίεο από βηηνπκεληνύρνπο ζρίζηεο (πξνδέιηα), άκκνπο (κέησπν δέιηα) θαη αξγηιώδεηο σο ραιηθώδεηο δειηατθέο πεξηνρέο, κε παιαηνεδάθε θαη ιηγλίηεο. Σα δηάθνξα δειηατθά ζπζηήκαηα κεηαβαίλνπλ ζε ακκώδεηο απνζέζεηο ξερήο ζάιαζζαο θαη πθάινπο. Απηή ε κεηάβαζε πξνο βαζύηεξν ζαιάζζην πεξηβάιινλ πξνζδηνξίδεηαη από ηελ άθζνλε παξνπζία ηνπ κεγάινπ βελζνληθνύ ηξεκαηνθόξνπ Hesterostegina sp., ζε αληίζεζε κε ηελ παξάθηηα παλίδα πνπ απνηειείηαη, ραξαθηεξηζηηθά, από γαζηεξόπνδα θαη καιάθηα. Ζ ιεπηνκεξήο ζηξσκαηνγξαθηθή κειέηε ππνδεηθλύεη ειηθία Αλώηεξνπ Σνξηνλίνπ γηα ηηο απνζέζεηο βαζηάο ζάιαζζαο, πνπ αλήθνπλ ζην ζρεκαηηζκό Ακπεινύδνπ [Krijgsman, 1994]. Οη απνζέζεηο απηέο εκθαλίδνληαη κόλν ζηηο λνηηόηεξεο πεξηνρέο ηεο ιεθάλεο Μεζζαξάο. ηελ πεξηνρή κεηαμύ ησλ ρσξηώλ Εαξνύ θαη Αγίαο Βαξβάξαο, κηα παρηά δειηατθή αθνινπζία απνηέζεθε ζηε δηαζηαύξσζε ησλ δύν κεγάισλ ξεγκάησλ, πνπ δηακνξθώλνπλ ηηο παξπθέο ηνπ όξνπο Ίδε. Βόξεηα ησλ Αγίσλ Γέθα, ε δειηατθή αθνινπζία είλαη πην ιεπηνθνθθώδεο. Νόηηα από ηελ πεδηάδα ηεο Μεζζαξάο θαη αλαηνιηθά από ην ρσξηό Μάηαια, ε βάζε ηνπ ζρεκαηηζκνύ Ακπεινύδνπ θαιύπηεη απεπζείαο ην αιπηθό 12

16 ππόβαζξν. Σα ρακειόηεξα κέιε ηνπ ζρεκαηηζκνύ απνηεινύληαη από πνηάκηεο αθνινπζίεο, κε θξνθαινπαγή πνπ πεξηέρνπλ θξνθάιεο πξνεξρόκελεο από ηνλ ππνθείκελν, εσθαηληθό θιύζρε ηεο ελόηεηαο Πίλδνπ αιιά θαη νθηνιηζηθήο ζύζηαζεο. Πξνο ηα αλώηεξα κέιε ηεο θνιώλαο, νη πνηάκηεο απνζέζεηο κεηαβαίλνπλ πξνο παξάθηηνπο θαη ζαιάζζηνπο πειίηεο θαη ςακκίηεο, κε ραξαθηεξηζηηθό ηνπο ηα απνιηζώκαηα Pecten, Clypeaster, Lithothamnium θαη Ostrea. ην αλαηνιηθό ηκήκα ηεο ιεθάλεο ηεο Μεζζαξάο, ε ύπαξμε ησλ πνηάκησλ έσο ξερήο ζάιαζζαο θάζεσλ είλαη πην εηεξόθιεηε, δείρλνληαο δηαδνρηθνύο θύθινπο επίθιηζεο θαη απόζπξζεο ηεο ζάιαζζαο. ε ηνκή λόηηα ηνπ ρσξηνύ Σεθέιη, παξαηεξήζεθε γσληώδεο αζπκθσλία κεηαμύ ζηξακκέλσλ πξνο βνξά απνζέζεσλ ηνπ ζρεκαηηζκνύ ρνηληά θαη νξηδόλησλ ηνπ ζρεκαηηζκνύ Ακπεινύδνπ [ten Veen, 1998]. Αθόκα πην λόηηα, ζε ηνκή ηνπ ιόθνπ Κάζηειιν, ε κεηάβαζε από ην ζρεκαηηζκό ρνηληά πξνο ην ζρεκαηηζκό Ακπεινύδνπ, ραξαθηεξίδεηαη από ηελ παξνπζία calcretes, πάλσ ζηα ζηξώκαηα ηνπ ρνηληά, δείρλνληαο ηελ παξνπζία κηαο επηθάλεηαο δηάβξσζεο θαη δεκηνπξγία παιαηνεδάθνπο, πξηλ ηελ αζπκθσλία. Ο ππεξθείκελνο ζρεκαηηζκόο Ακπεινύδνπ παξνπζηάδεη κηα κεηάβαζε, από ηνπο αξγίινπο πεξηνρήο εθβνιήο πνηακνύ θαη θξνθαινπαγώλ, ζε ςακκίηεο κηθξνύ ζαιάζζηνπ βάζνπο κε άθζνλα απνιηζσκέλα νζηξαθώδε. 13

17 5 ΔΡΓΑΗΑ ΤΠΑΗΘΡΟΤ Καηά ηελ εξγαζία ππαίζξνπ έγηλε ζπιινγή ζπλνιηθά 23 δεηγκάησλ από 4 ηνκέο (Π6, Π11, Π12, Π13) νη νπνίεο βξίζθνληαη επί ηνπ επαξρηαθνύ δξόκνπ πνπ ζπλδέεη ηα ρσξηά Ακνπξγέιιεο-Σεθέιη (Δηθόλα 7, Δηθόλα 8, Δηθόλα 9, Δηθόλα 10). Εηθόλα 7. Η ηνκή Π6. 14

18 Εηθόλα 8.Η ηνκή Π11. Εηθόλα 9. Η ηνκή Π12 15

19 Εηθόλα 10. Η ηνκή Π13 Από ηελ εξγαζία ππαίζξνπ πξνέθπςε ε παξαθάησ ζηξσκαηνγξαθηθή αλάιπζε ηεο πεξηνρήο κειέηεο γηα ηνπο ζρεκαηηζκνύο Βηάλλνπ, ρνηληά θαη Ακπεινύδνπ. Ζ ζηξσκαηνγξαθηθή απηή δηάξζξσζε (εηθόλα 5.4) ηξνπνπνηεί ηηο πξνεγνύκελεο πεξηγξαθέο κόλν ζε ζρέζε κε ηα πάρε ησλ ζρεκαηηζκώλ θαη δίλεη κε πεξηζζόηεξε ιεπηνκέξεηα γεληθά ηδεκαηνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ ζρεκαηηζκώλ απηώλ πνπ ζα αλαιπζνύλ ζηελ ζπλέρεηα θαη εξγαζηεξηαθά. Ζ πεξηγξαθή απηή έρεη σο αθνινύζσο: 5.1 τεκαηηζκός Βηάλλοσ: Ζ κεηάβαζε από ηνλ ππνθείκελν Φιύζρε ζηνλ ρεκαηηζκό ηνπ Βηάλλνπ απνηειείηαη από 30-40κέηξα ελαιιαγέο ςακκηηηθώλ ζηξσκάησλ κε παξελζηξώζεηο αξγηιηθώλ θαη θξνθαινπαγώλ ζηξσκάησλ κηθξνύ πάρνπο. Μέζα ζηνπο ςακκίηεο 16

20 δηαπηζηώζεθε ε ύπαξμε ζθαθνεηδνύο δηαζηαπξνύκελεο ζηξώζεο. Ζ παξνπζία εδαθηθώλ νξηδόλησλ καο νδεγεί ζην ζπκπέξαζκα όηη πξόθεηηαη γηα ρεξζαία ηδήκαηα. ηελ ζπλέρεηα θαη πάλσ από ηα πξνεγνύκελα ρεξζαία ηδήκαηα παξαηεξήζεθε ε ύπαξμε 6 ηδεκαηνγελώλ θύθισλ, πεξίπνπ 100 κέηξα πάρνπο έθαζηνο, κε απμαλόκελν θνθθνκεηξηθό κέγεζνο πξνο ηα πάλσ. Κάζε θύθινο μεθηλάεη κε ζπλεθηηθνύο αξγίινπο πνπ ζηαδηαθά πξνο ηα πάλσ πεξλάλε ζε ιεπηέο ελαιιαγέο πειώλ-αξγίισλ-άκκσλ κε ρξσκαηηθέο αιιαγέο θαη έληνλε παξνπζία ιηκλαίσλ απνιηζσκάησλ. Οη 4 θαηώηεξνη θύθινη θιείλνπλ πξνο ηα πάλσ κε ελαιιαγέο ζηξσκάησλ άκκσλ θαη αξγίισλ. Σν πάρνο ησλ ακκνύρσλ ζηξσκάησλ θηάλεη ηα 30νπη ελώ ηα αξγηιηθά ζηξώκαηα παξνπζηάδνπλ ειαζκάησζε. Ζ ζπκκεηνρή ηεο άκκνπ ζηα θαηώηεξα 70κέηξα είλαη κηθξόηεξε ην 5% ελώ ζηα αλώηεξα 30 κέηξα θζάλεη ην 80%. 5 Οη δύν αλώηεξνη θύθινη ζηα αλώηεξα 30 κέηξα ηνπο απνηεινύληαη από άκκνπο κε ζθαθνεηδή δηαζηαπξνύκελε ζηξώζε θαη πνζνζηό ζπκκεηνρήο άκκνπ κεγαιύηεξε ην 95%. Χαξαθηεξηζηηθό ηνπ ρεκαηηζκνύ απηνύ είλαη ε απμεκέλε ζπκκεηνρή νξγαληθνύ πιηθνύ πεξηζζόηεξν ζηα αλώηεξα ιεπηνζηξσκέλα αξγηιηθά ζηξώκαηα αιιά θαη θαηά ζέζεηο κέζα ζηηο άκκνπο ησλ ηεζζάξσλ θαηώηεξσλ θύθισλ. Σα ζηξώκαηα ηνπ ρεκαηηζκνύ απηνύ θιείλνπλ ΝΝΑ κε αξηζκεηηθή ηηκή πεξίπνπ 20, ελώ κεηξήζεθαλ ξήγκαηα ζύγρξνλα κε ηελ ηδεκαηνγέλεζε κε δηεύζπλζε ΑΒΑ-ΓΝΓ θαη δηεύζπλζε θιίζεο ΒΒΓ. 5.2 τεκαηηζκός τοηληά ύκθσλα πάλσ από ηνλ ρεκαηηζκό ηνπ Βηάλλνπ αλαπηύζζεηαη ν ρεκαηηζκόο ηνπ ρνηληά κε ζπλνιηθό πάρνο 150κέηξα. Ο ρεκαηηζκόο απηόο ζπληίζεηαη από 2 θύθινπο κε απμαλόκελν θνθθνκεηξηθό κέγεζνο πξνο ηα πάλσ, πάρνπο 70 80κέηξα έθαζηνο. Κάζε θύθινο απνηειείηαη από 50-60κέηξα ζπκπαγή άξγηιν πνπ πξνο ηα πάλσ πεξλάεη απόηνκα ζε 10-15κέηξα ελαιιαγέο ζπλεθηηθώλ ακκνύρσλ ζηξσκάησλ πάρνπο εθ θαη αξγηιηθώλ ζηξσκάησλ εθ πάρνπο. Σν ρξώκα ηεο αξγίινπ είλαη πην αλνηρηόρξσκν ζε ζρέζε κε απηό ησλ αξγίισλ ηνπ ππνθείκελνπ ζρεκαηηζκνύ ελώ ε παξνπζία ηεο άκκνπ είλαη κηθξόηεξε. Χαξαθηεξηζηηθέο δνκέο ηα badlands πνπ 17

21 δεκηνπξγνύληαη εμ' αηηίαο ηεο δηάβξσζεο ησλ αξγίισλ, ζην θαηώηεξν ηκήκα θάζε θύθινπ, δείθηεο ηεο απνπζίαο ηεο άκκνπ θαη ηεο κεγαιύηεξεο ζπκκεηνρήο ηεο αξγίινπ. εκεηώλεηαη όηη ζηνλ ρεκαηηζκό απηό δελ βξέζεθαλ ζηξσκαηίδηα θάξβνπλνπ ή θπηηθά απνιηζώκαηα, ελώ ηα απνιηζώκαηα είλαη ζαιάζζηαο πξνέιεπζεο. Σα ζηξώκαηα ηνπ ρεκαηηζκνύ απηνύ θιείλνπλ ΝΝΓ κε αξηζκεηηθή ηηκή κηθξόηεξε ησλ 20, ελώ κεηξήζεθαλ ξήγκαηα ζύγρξνλα κε ηελ ηδεκαηνγέλεζε κε δηεύζπλζε ΓΒΓ-ΑΝΑ θαη δηεύζπλζε θιίζεο ΒΒΑ 5.3 τεκαηηζκός Ακπειούδοσ Ο ζρεκαηηζκόο απηόο έρεη ηελ κεγαιύηεξε επηθαλεηαθή αλάπηπμε θαη θαιύπηεη θύξηα ην λόηην ηκήκα ηεο πεξηνρήο κειέηεο, έρεη κέγηζην πάρνο κέηξα θαη απνηειείηαη από έλα θύθιν ηδεκαηνγέλεζεο. Ο θύθινο απηόο απνηειείηαη από κέηξα ελαιιαγέο γθξη αξγίισλ θαη άκκσλ πνπ πξνο ηα πάλσ πεξλάλε ζε θίηξηλνπο άκκνπο, πάρνπο κέηξσλ, θαη ζηελ ζπλέρεηα ζε ελαιιαγέο πειώλ-άκκσλθξνθαινπαγώλ θαθέ έσο θόθθηλνπ ρξώκαηνο κε ζπλνιηθό πάρνο από κέηξα. Σν θαηώηεξν ηκήκα ραξαθηεξίδεηαη από ζπκπαγείο πεινύο-αξγίινπο ζηε βάζε πνπ πξνο πάλσ πεξλάλε ζε ιεπηέο ελαιιαγέο άκκσλ-πειώλ-αξγίισλ κε παξνπζία ιηκλαίσλ απνιηζσκάησλ, θαη θπηηθώλ ππνιεηκκάησλ, όπσο θαη ζηνλ ζρεκαηηζκό ηνπ Βηάλλνπ. Οη θίηξηλνη άκκνη δνκνύληαη από παρηά ζηξώκαηα άκκνπ θαη παξελζηξώζεηο αξγηιηθώλ ζηξσκάησλ ελώ αλαγλσξίζηεθε θαη νξίδνληαο κε ζπγθέληξσζε απνιηζσκάησλ θύξηα Ostrea lamelosa, αιιά θαη άιισλ απνιηζσκάησλ όπσο cardium, pecten, cladocora cespitosa, cerithium, arca, θ.α. Σέινο, ν ζρεκαηηζκόο ηνπ ρνηληά ζην αλώηεξν ηνπ ηκήκα θαη θάησ από ηηο Μεζζήληεο γύςνπο ηνπ ζρεκαηηζκνύ ηεο Αγ. Βαξβάξαο, απνηειείηαη από θαθέ-θόθθηλνπ-θίηξηλνπ ρξώκαηνο, ελαιιαγέο θξνθαινπαγώλ, ακκνύρσλ θαη πεινύρσλ ζηξσκάησλ, ελώ θαηά ζέζεηο ππάξρνπλ θαθνί ηύξθεο. Σα ζηξώκαηα θαη ηνπ ρεκαηηζκνύ απηνύ θιείλνπλ ΝΝΓ κε αξηζκεηηθή ηηκή πεξίπνπ 15, ελώ κεηξήζεθαλ ξήγκαηα ζύγρξνλα κε ηελ ηδεκαηνγέλεζε κε δηεύζπλζε ΓΒΓ-ΑΝΑ θαη δηεύζπλζε θιίζεο ΒΒΑ. Δθηόο ησλ αλσηέξσ ξεγκάησλ κεηξήζεθαλ θαη ξήγκαηα κε δηεύζπλζε θιίζεο ΝΝΓ. Ζ ζύγρξνλε δξάζε ησλ ξεγκάησλ κε ίδηα 18

22 δηεύζπλζε αιιά αληίξξνπε δηεύζπλζε θιίζεο έρεη ζαλ απνηέιεζκα ηελ δεκηνπξγία ηάθξσλ θαη θεξάησλ πνπ πεξηζζόηεξν θαίλεηαη λα επεξεάδεη ην αλώηεξν ηκήκα ηνπ ζρεκαηηζκνύ απηνύ. Εηθόλα 11. Η ζηξσκαηνγξαθηθή ζηήιε πνπ πξνέθπςε από ηελ εξγαζία ππαίζξνπ. 19

23 5.4 Γεληθές παραηερήζεης γηα ηοσς ηρεης ζτεκαηηζκούς ποσ κειεηήζεθαλ: Α. Ζ γεσινγηθή ραξηνγξάθεζε ησλ παξαπάλσ ηξηώλ ζρεκαηηζκώλ, ζηελ πεξηνρή κειέηεο έδεημε πσο ν ζρεκαηηζκόο ηνπ Βηάλλνπ έρεη ηελ κέγηζηε επηθαλεηαθή ηνπ εκθάληζε ζην βόξεην ηκήκα ηεο ιεθάλεο θαη έξρεηαη ζε επαθή κε ηνλ ππνθείκελν θιύζρε, ελώ δελ επηβεβαηώζεθε ε κεγάιε επηθαλεηαθή εκθάληζε, ζύκθσλα κε ηνλ γεσινγηθό ράξηε, ηόζν βόξεηα ηνπ Μεηαμνρσξίνπ όζν θαη ζηα αλαηνιηθά πεξηζώξεηα ηεο πεξηνρήο κειέηεο. Β. Όινη νη ζρεκαηηζκνί θιίλνπλ λόηηα θαη ε επηθαλεηαθή ηνπο εκθάληζε ζηαδηαθά πεξηνξίδεηαη, από ηνλ παιαηόηεξν πξνο ηνλ λεώηεξν, λόηηα. 20

24 6 ΔΡΓΑΣΖΡΗΑΚΖ ΑΝΑΛΤΖ Σα δείγκαηα πνπ ζπιιέρηεθαλ ζην ύπαηζξν αλαιύζεθαλ ζην εξγαζηήξην. Οη εξγαζηεξηαθέο αλαιύζεηο πεξηειάκβαλαλ πξνζδηνξηζκό ηνπ πνζνζηνύ ηνπ αλζξαθηθνύ αζβεζηίνπ, πνζνηηθό πξνζδηνξηζκό ηνπ νξγαληθνύ άλζξαθα θαη θνθθνκεηξηθή αλάιπζε. 6.1 Αλάισζε γηα ηολ προζδηορηζκό ηοσ ποζοζηού ηοσ αλζραθηθού αζβεζηίοσ (CaCO 3 ) ηωλ δεηγκάηωλ Γηα ηνλ πξνζδηνξηζκό ηνπ αλζξαθηθνύ αζβεζηίνπ ησλ δεηγκάησλ ρξεζηκνπνηήζεθε ε κέζνδνο δηάζπαζεο ηνπ CaCO 3 κε CH 3 COOH ( νμηθό νμύ ) όπσο απηή πεξηγξάθεηαη από ηνλ Βαξλάβα, ύκθσλα κε απηή ηε κέζνδν δπγίδνπκε 1 γξακκάξην θνληνπνηεκέλνπ θαη μεξνύ δείγκαηνο θαη ην κεηαθέξνπκαη ζε θσληθή θηάιε 100 ml. Πξνζζέηνπκε 10 ml νμηθνύ νμένο 25% θ.β. θαη ην δείγκα ηνπνζεηείηαη ζε ειεθηξηθό δνλεηή γηα 4 ώξεο ( Γνθηκέο έδεημαλ όηη αλ αθήζνπκε ην δείγκα γηα αληίδξαζε γηα 24 ώξεο ζε ζεξκνθξαζία πεξηβάιινληνο ζα έρνπκε ην ίδην απνηέιεζκα ). Μεηά ην πέξαο ησλ παξαπάλσ δηεξγαζηώλ, θαη αθνύ έρνπκε δπγίζεη δηεζεηηθνύο ράξηεο ζε δπγό αθξηβείαο, δηεζνύκε ην δείγκα κε ην αληηδξαζηήξην. Σν δηαζπαζζέλ CaCO 3 δηέξρεηαη από ην δηεζεηηθό ραξηί ελώ ην κέξνο ηνπ ηδήκαηνο πνπ δελ αληέδξαζε ζπγθξαηείηαη. Σν δηεζεηηθό ραξηί κε ην ζπγθξαηεηζέλ ίδεκα αθήλεηαη λα ζηεγλώζεη ζε μεξαληήξα θαη ζηελ ζπλέρεηα δπγίδεηαη. Ζ δηαθνξά βάξνπο ηνπ δηεζεηηθνύ ραξηηνύ κε θαη ρσξίο ίδεκα καο δίλεη ην βάξνο ηνπ ζπγθξαηεζέληνο ηδήκαηνο, ελώ ε δηαθνξά ηνπ ζπγθξαηεζέληνο ηδήκαηνο από ην αξρηθό βάξνο ηνπ δείγκαηνο (1gr) πνιιαπιαζηαδόκελν επί 100 καο δίλεη ην πνζνζηό ηνπ CaCO 3. Τα απνηειέζκαηα ηνπ πξνζδηνξηζκνύ ηνπ πνζνζηνύ ηνπ CaCO 3 ησλ δεηγκάησλ θαίλνληαη ζηνλ Πίλαθαο 1 θαη ηελ. Οη ηηκέο απηέο θπκαίλνληαη από 21,23% έσο 42,11%. 21

25 Πίλαθαο 1. Πνζνζηηαία ζπκκεηνρή CaCO 3 ΓΔΗΓΜΑ ΒΑΡΟ ΓΗΖΘΖΣΗΚΟΤ ΥΑΡΣΗΟΤ ΒΑΡΟ ΓΗΖΘΖΣΗΚΟΤ ΥΑΡΣΗΟΤ ΜΔ ΗΕΖΜΑ ΒΑΡΟ ΗΕΖΜΑΣΟ ΒΑΡΟ CaCO 3 ΠΟΟΣΟ % CaCO 3 Π13\Γ4 1,2356 1,9759 0,7403 0, ,97 Π13\Γ3 1,2276 1,9334 0,7058 0, ,42 Π13\Γ1 1,3689 1,9584 0,5895 0, ,05 Π12\Γ5 1,2469 1,9183 0,6714 0, ,86 Π12\Γ4 1,3019 1,9758 0,6739 0, ,61 Π12\Γ3 1,3005 1,9458 0,6453 0, ,47 Π12\Γ2 1,1988 1,9201 0,7213 0, ,87 Π12\Γ1 1,2156 1,9243 0,7087 0, ,13 Π11\Γ3 1,2256 1,9095 0,6839 0, ,61 Π11\Γ2 1,2454 1,9635 0,7181 0, ,19 Π11\Γ1 1,2259 1,9258 0,6999 0, ,01 Π6\Γ12 1,2576 1,9756 0,7180 0, ,20 Π6\Γ11 1,2498 1,9413 0,6915 0, ,85 Π6\Γ10 1,2457 1,9568 0,7111 0, ,89 Π6\Γ9 1,2245 2,0012 0,7767 0, ,33 Π6\Γ8 1,2156 1,9756 0,76 0, ,00 Π6\Γ7 1,2237 1,9405 0,7168 0, ,32 Π6\Γ6 1,2567 1,8356 0,5789 0, ,11 Π6\Γ5 1,2254 1,9757 0,7503 0, ,97 Π6\Γ4 1,2247 2,0124 0,7877 0, ,23 Π6\Γ3 1,2312 2,0101 0,7789 0, ,11 Π6\Γ2 1,2335 1,9523 0,7188 0, ,12 Π6\Γ1 1,2285 1,9226 0,6941 0, ,59 22

26 Εηθόλα 12. Δηάγξακκα ηεο πνζνζηηαίαο ζπκκεηνρή CaCO 3 23

27 6.2 Αλάισζε θαη ποζοηηθός προζδηορηζκός ηοσ οργαληθού άλζραθα Ο πνζνηηθόο πξνζδηνξηζκόο ηνπ νξγαληθνύ άλζξαθα έγηλε κε ηε κέζνδν Gaudette et al ύκθσλα κε ηε κέζνδν απηή ν πξνζδηνξηζκόο ηνπ νξγαληθνύ άλζξαθα γίλεηε κε ηηηινδόηεζε. σγθεθρηκέλα : Παίξλνπκε gr μεξνύ θαη θνληνπνηεκέλνπ δείγκαηνο θαη ην ηνπνζεηνύκε ζε θηάιε ζρήκαηνο θιαζθηνύ ρσξεηηθόηεηαο 500 ml. Πξνζζέηνπκε αθξηβώο 10 ml δηαιύκαηνο δηρξσκηθνύ θαιίνπ (K 2 Cr 2 O 7 ) θαλνληθόηεηαο 1 (1Ν) θαη αλαθαηεύνπκε ηε θηάιε πξνζεθηηθά. Καηόπηλ πξνζζέηνπκε 20 ml ππθλνύ ζεηηθνύ νμένο (H 2 SO 4, 96% ) θαη αλαθαηεύνπκε ην κίγκα κε απαιό θνύλεκα ηεο θηάιεο γηα έλα ιεπηό. Απηό γίλεηαη πξνζεθηηθά γηα λα πεηύρνπκε ηελ πιήξε επαθή (αληίδξαζε) ηνπ ηδήκαηνο κε ην αληηδξαζηήξην ελώ ζπγρξόλσο πξνζέρνπκε λα κελ θνιιήζεη ίδεκα ζηα ηνηρώκαηα ηεο θηάιεο θαη δελ έξρεηαη ζε επαθή κε ηα αληηδξαζηήξηα. Σν κίγκα αθήλεηαη γηα αληίδξαζε ζε εξεκία γηα 30 ιεπηά. Μεηά ηα 30 ιεπηά ην δηάιπκα αξαηώλεηαη κε 200 ml απνζηαγκέλν λεξό θαη ζε απηό πξνζζέηνπκε 10 ml θσζθνξηθνύ νμένο (H 3 PO 4, 85%) θαη 0.2 gr θζνξηνύρνπ λαηξίνπ (NaF) θαη 15 ζηαγόλεο δείθηε δηθελπιακίλεο. Σν δηάιπκα επαλαηηηινδνηείηαη κε δηάιπκα ζηδεξνύρνπ ζεηηθνύ ακκσλίνπ θαλνληθόηεηαο 0.5 Ν (FeSO 4 (NH 4 ) 2 (SO 4 )6H 2 O). Σν ρξώκα εμειίζζεηαη από ζακπό πξάζηλν-θαθέ ζε πξάζηλν, κε ηελ πξνζζήθε θαηά πξνζέγγηζε 10 ml ηνπ ζηδεξνύρνπ δηαιύκαηνο. Σν ρξώκα ζπλερίδεη λα κεηαβάιιεηαη κε ηελ πξνζζήθε 10 έσο 20 ζηαγόλσλ ηνπ ζηδεξνύρνπ δηαιύκαηνο πνπ ζα επηθέξνπλ κεηαβνιή ζην ρξώκα θαη ζα ην θάλνπλ πνιύ θσηεηλό πξάζηλν. Ζ ίδηα δηαδηθαζία αθνινπζείηαη θαη ζε έλα ηπθιό δείγκα, δειαδή έλα δείγκα ην νπνίν δελ πεξηέρεη ίδεκα. Σα απνηειέζκαηα ηεο αλάιπζεο ππνινγίδνληαη κε ηελ αθόινπζε εμίζσζε. % νξγαληθνύ άλζξαθα = 10 ( 1-T/S )[1.0N (0.003) (100/W) ] όπνπ: Σ = ηηηινδνηεκέλν δείγκα, ζε ml ην ζηδεξνύρν δηάιπκα S = ηηηινδνηεκέλν ηπθιό δείγκα, ζε ml ην ζηδεξνύρν δηάιπκα = 12/4000 = ην κέγηζην βάξνο ηνπ άλζξαθα (C) 1.0 Ν = θαλνληθόηεηα ηνπ K 2 Cr 2 O 7 10 = ε πνζόηεηα ηνπ K 2 Cr 2 O 7 ζε ml W = ην βάξνο ηνπ ηδήκαηνο ζε gr. 24