Θεραπεύοντας το άσθμα με βάση του βιολογικούς δείκτες: Επιστημονική φαντασία ή εικόνες από το άμεσο μέλλον;

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Θεραπεύοντας το άσθμα με βάση του βιολογικούς δείκτες: Επιστημονική φαντασία ή εικόνες από το άμεσο μέλλον;"

Transcript

1 Ανασκόπηση Θεραπεύοντας το άσθμα με βάση του βιολογικούς δείκτες: Επιστημονική φαντασία ή εικόνες από το άμεσο μέλλον; Ανδριάνα Ι. Παπαϊωάννου, Κωνσταντίνος Μπαρτζιώκας, Στέλιος Λουκίδης, Σπυρίδων Παπίρης, Κωνσταντίνος Κωστίκας Β Πνευμονολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Αττικόν», Χαϊδάρι Λέξεις κλειδιά: - Άσθμα - Βιολογικοί δείκτες - Εκπνεόμενο ΝΟ - Προκλητά πτύελα - Συμπύκνωμα εκπνεόμενου αέρα Aλληλογραφία Ανδριάνα Ι. Παπαϊωάννου Β Πνευμονολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Αττικόν», Χαϊδάρι Τηλ.: , Ε-mail: papaioannouandriana@gmail.gr Περίληψη. Στόχος: Το άσθμα είναι μία χρόνια φλεγμονώδης νόσος των αεραγωγών στην οποία πολλά κύτταρα και κυτταρικά στοιχεία διαδραματίζουν ρόλο. Αν και στους περισσότερους ασθματικούς ασθενείς υπάρχει ένας συσχετισμός μεταξύ του επιπέδου της φλεγμονής των αεραγωγών και της σοβαρότητας των συμπτωμάτων, στους ασθενείς με δύσκολο και ανθιστάμενο στη θεραπεία άσθμα υπάρχει συχνά ασυμφωνία μεταξύ των συμπτωμάτων και της φλεγμονής. Οι κλινικοί ιατροί χρειάζονται εύκολους, μη επεμβατικούς και προσιτούς βιολογικούς δείκτες για τη διάγνωση της ασθματικής φλεγμονής προκειμένου να εξασφαλίσουν την ιδανική και την πιο αποτελεσματική θεραπευτική παρέμβαση για τους ασθενείς τους. Πηγές Δεδομένων: Πραγματοποιήσαμε αναζήτηση στο PubMed χρησιμοποιώντας τις λέξεις-κλειδιά, θεραπεία του άσθματος, βιολογικοί δείκτες, εκπνεόμενο ΝΟ, προκλητά πτύελα και φλεγμονή. Επιλογή των μελετών: Εστιάσαμε σε άρθρα τα οποία παρέχουν αποτελέσματα που θα μπορούσαν να είναι χρήσιμα στην κλινική πράξη. Αποτελέσματα: Στην ανασκόπηση αυτή επικεντρωθήκαμε στην αντιμετώπιση των ασθματικών ασθενών με βάση τη χρήση βιολογικών δεικτών σε δείγματα τα οποία συλλέγονται με ημι-επεμβατικές (ορός και προκλητά πτύελα) και μη επεμβατικές (συμπύκνωμα εκπνεόμενου αέρα και εκπνεόμενος αέρας) μεθόδους. Συμπεράσματα: Η έρευνα όσον αφορά το άσθμα μετατοπίζεται από τη μελέτη της εκδήλωσης των συμπτωμάτων, της πνευμονικής λειτουργίας και της ανταπόκρισης στη φαρμακευτική αγωγή, στο κυτταρικό προφίλ, στην ανάλυση πρωτεϊνών και στους γενετικούς δείκτες, σε συνδυασμό ενδεχομένως με κλινικές μετρήσεις. Οι προσεγγίσεις με έναν και μόνο βιολογικό δείκτη για τον καθορισμό του φαινοτύπου του άσθματος δεν θεωρούνται αξιόπιστες και κατά συνέπεια απαιτούνται μελέτες που να συνδυάζουν διάφορους γνωστούς ως τώρα βιολογικούς δείκτες. Πνεύμων 2015, 28(3):

2 ΠΝΕΥΜΩΝ Τεύχος 3ο, Τόμος 28ος, Ιούλιος - Σεπτέμβριος ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το άσθμα είναι μία χρόνια φλεγμονώδης νόσος των αεραγωγών στην οποία πολλά κύτταρα και κυτταρικά στοιχεία διαδραματίζουν ρόλο. Η νόσος χαρακτηρίζεται από βρογχική υπεραντιδραστικότητα που οδηγεί σε υποτροπιάζοντα επεισόδια συριγμού, δύσπνοιας και βήχα, τα οποία σχετίζονται με απόφραξη των αεραγωγών 1. Το άσθμα είναι εξαιρετικά ανομοιογενής νόσος κατά την έναρξη, την πορεία και την ανταπόκριση στη θεραπεία και φαίνεται να καλύπτει ένα ευρύ φάσμα ετερογενών υποτύπων της νόσου με διαφορετικούς υποκείμενους παθοφυσιολογικούς μηχανισμούς 2. Είναι γνωστό ότι στους ασθενείς με ανθιστάμενο στη θεραπεία άσθμα υπάρχει μεγάλη αναντιστοιχία μεταξύ συμπτωμάτων και φλεγμονής. Αυτή η αναντιστοιχία σχετίζεται με το γεγονός ότι σε ορισμένους ασθενείς με σοβαρά συμπτώματα άσθματος δεν υπάρχει καμία ένδειξη ηωσινοφιλικής φλεγμονής, ενώ σε άλλους ασθενείς με λίγα ή καθόλου συμπτώματα άσθματος υπάρχει σημαντική ηωσινοφιλική φλεγμονή κατά τη στιγμή της αξιολόγησης 2. Η ακραία ετερογένεια είναι ο κύριος λόγος που καθιστά τη διαχείριση του άσθματος μια πρόκληση, δεδομένου ότι μια προσέγγιση καθοδηγούμενη από τα συμπτώματα θα ήταν αποτελεσματική μόνο σε ασθενείς με ήπιο προς μέτριο αλλεργικό άσθμα, το οποίο συχνά ξεκινά νωρίς στη ζωή και στο οποίο συνήθως υπάρχει αντιστοιχία μεταξύ φλεγμονής και συμπτωμάτων. Οι κλινικοί ιατροί χρειάζονται εύκολους μη επεμβατικούς και προσιτούς τρόπους για την αξιολόγηση των αεραγωγών ή/και της συστηματικής φλεγμονής οι οποίοι θα προστεθούν στην κλινική αξιολόγηση του ελέγχου του άσθματος και θα παρέχουν κατάλληλες και αποτελεσματικές θεραπευτικές παρεμβάσεις. Σαν βιολογικός δείκτης χαρακτηρίζεται κάθε ουσία που μπορεί να μετρηθεί με αντικειμενικό τρόπο και μπορεί να χρησιμεύσει ως δείκτης μίας βιολογικής κατάστασης (είτε μίας φυσιολογικής βιολογικής διαδικασίας, είτε μίας παθολογικής διαδικασίας, είτε μίας φαρμακευτικής ανταπόκρισης σε μία θεραπευτική παρέμβαση) 3. Κατά συνέπεια, κάθε μέτρηση που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να προβλέψει την κατάσταση της νόσου των ασθενών (ως διαγνωστικός ή προγνωστικός δείκτης) ή την ανταπόκριση στη θεραπεία μπορεί να ονομάζεται βιολογικός δείκτης. Αν και αυτή η κατηγορία θα μπορούσε επίσης να περιλαμβάνει μετρήσεις της πνευμονικής λειτουργίας, συνήθως ο όρος βιολογικός δείκτης αναφέρεται σε χημικά μόρια που μπορούν να ανιχνευθούν σε βιολογικά δείγματα. Τα χαρακτηριστικά του «ιδανικού» βιολογικού δείκτη περιγράφονται στον Πίνακα 1. Πίνακας 1. Χαρακτηριστικά του ιδανικού βιοδείκτη 1) Εύκολος στη χρήση και στην ερμηνεία 2) Αντικειμενικός 3) Ταχέως διαθέσιμος 4) Αναπαραγώγιμος 5) Καλή ευαισθησία και καλή ειδικότητα 6) Δυναμικός - ταχεία αύξηση και μείωση 7) Τα επίπεδά του να μην εξαρτώνται από την υποκείμενη παθολογία 8) Να μην τροποποιείται από οποιαδήποτε θεραπεία ή άλλη παρέμβαση 9) Συνεχής και όχι διακριτά μεταβλητός 10) Συσχέτιση με την κλινική βαρύτητα και τη θνητότητα 11) Φθηνός 12) Εύκολα διαθέσιμος Στο άσθμα, οι βιολογικοί δείκτες μπορούν να βοηθήσουν όχι μόνο στην παρακολούθηση της φλεγμονής και στην αναγνώριση του ελέγχου του άσθματος, αλλά και στην επιλογή των θεραπευτικών παρεμβάσεων και στην εξιδανίκευση της θεραπείας. Επιπλέον, πολλές από τις πιο πρόσφατες βιολογικές θεραπευτικές επιλογές του άσθματος (όπως η χρήση του omalizumab) βασίζονται στη μέτρηση ενός πολύ συχνά χρησιμοποιούμενου βιολογικού δείκτη (των επιπέδων της IgE στον ορό), δείχνοντας έτσι το δρόμο για το σχεδιασμό πιο εξατομικευμένης θεραπείας στους ασθενείς με άσθμα. Για την παρακολούθηση των παθήσεων των αεραγωγών, συμπεριλαμβανομένου και του άσθματος, οι βιολογικοί δείκτες μπορούν να μετρηθούν σε διάφορα βιολογικά υγρά τα οποία μπορούν να ληφθούν μέσω επεμβατικών (όπως βρογχικές ή ρινικές βιοψίες, βρογχοκυψελιδικό έκπλυμα), ημι-επεμβατικών (όπως ρινικό επίχρισμα ψήκτρας, ρινικό έκπλυμα, αίμα, προκλητά πτύελα) ή μη-επεμβατικών μεθόδων (όπως συμπύκνωμα εκπνεόμενου αέρα, ο ίδιος ο εκπνεόμενος αέρας και τα ούρα) 3. Στην παρούσα ανασκόπηση θα επικεντρωθούμε στη διαχείριση των ασθματικών ασθενών μέσω της χρήσης βιολογικών δεικτών σε βιολογικά δείγματα που συλλέγονται με τη χρήση ημι-επεμβατικών (ορός και προκλητά πτύελα) και μη επεμβατικών (συμπύκνωμα εκπνεόμενου αέρα και εκπνεόμενος αέρας) διαδικασιών. ΟΙ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΣΤΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΑΣΘΜΑΤΟΣ Κατά κανόνα, η διάγνωση του άσθματος βασίζεται στο

3 232 ΠΝΕΥΜΩΝ Τεύχος 3ο, Τόμος 28ος, Ιούλιος - Σεπτέμβριος 2015 ιστορικό και στην κλινική εικόνα σε συνδυασμό με δεδομένα αναστρεψιμότητας μετά από χρήση εισπνεόμενων βρογχοδιασταλτικών ή κορτικοστεροειδών. Ωστόσο, η κλινική εικόνα δεν είναι πάντα τυπική και οι κλινικοί ιατροί μπορεί να χρειαστεί να επιβεβαιώσουν τη διάγνωση με αντικειμενικές μετρήσεις οι οποίες παρουσιάζουν αρκετούς περιορισμούς 4. Τα αποτελέσματα της σπιρομέτρησης είναι συχνά φυσιολογικά στους ασυμπτωματικούς ασθματικούς ασθενείς και οι δοκιμασίες αναστρεψιμότητας μπορεί να μην είναι συνεχώς θετικές μια που έχουν χαμηλή ευαισθησία και ειδικότητα 5, ενώ η καταγραφή της διακύμανσης της μέγιστης εκπνευστικής ροής απαιτεί τη συμμόρφωση των ασθενών 6 κάτι που δεν είναι πάντα εφικτό. Οι δοκιμασίες βρογχικής πρόκλησης παρουσιάζουν μεγαλύτερη ευαισθησία και ειδικότητα, αλλά απαιτούν ειδικό εργαστήριο και έμπειρο προσωπικό 7. Οι παραπάνω περιορισμοί στη χρήση των συμβατικών μεθόδων που χρησιμοποιούνται στη διάγνωση του άσθματος οδήγησαν στην εξέταση της ενδεχόμενης χρησιμότητας πολλών βιολογικών δεικτών ως διαγνωστικά εργαλεία. Ο πιο συχνά χρησιμοποιούμενος και τυπικός βιολογικός δείκτης ο οποίος έχει αποδειχθεί ότι είναι σημαντικός στη διάγνωση του άσθματος είναι το κλάσμα του εκπνεόμενου ΝΟ (FeNO). Το ενδογενές ΝΟ παράγεται από το αμινοξύ L-αργινίνη η οποία μεταβολίζεται στο αμινοξύ L-κιτρουλίνη που καταλύεται από το ένζυμο συνθετάση του (NOS), η οποία έχει τρεις διακριτές ισομορφές (NOS 1-3). Αυτή η αντίδραση οδηγεί στο σχηματισμό αρκετών σχετικών με το ΝΟ τελικών προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων της νιτροτυροσίνης, της S-Νιτροδοθειόλης και των νιτρικών αλάτων 8. Μολονότι η κυτταρική πηγή του ενδογενούς ΝΟ που μπορεί να μετρηθεί στους αεραγωγούς παραμένει ασαφής, το πιθανότερο είναι ότι είναι τα επιθηλιακά κύτταρα των αεραγωγών τα οποία εκφράζουν ιδιοσυστατικά τη NOS2 στα φυσιολογικά άτομα 8. Στα φλεγμονώδη νοσήματα, όπως το άσθμα, είναι πιθανό ότι η αυξημένη παραγωγή ΝΟ, σχετίζεται με την επαγωγή της ισομορφής NOS2 (επαγώγιμη συνθετάση του ΝΟ, inos) ως ανταπόκριση στις προ-φλεγμονώδεις κυτοκίνες, λόγω της αυξημένης μεταγραφής που προκαλείται από παράγοντες της μεταγραφής, όπως ο πυρηνικός παράγοντας kappa-β (NF-κΒ) 9. Το ΝΟ παράγεται σε ολόκληρη την αναπνευστική οδό, εκκρίνεται μέσα στον αυλό των αεραγωγών και αναμιγνύεται με τον κυψελιδικό αέρα για να καταλήξει στην τελική εκπνεόμενη συγκέντρωση που χαρακτηρίζεται ως FeNO. Τα επίπεδα του ΝΟ που προέρχονται από την ανώτερη αναπνευστική οδό (200 έως 1000 ppb) και τα ιγμόρεια (1000 έως ppb) είναι κατά πολλές φορές υψηλότερα από το εκπνεόμενο ΝΟ που μετράται στην κατώτερη αναπνευστική οδό (1 έως 9 ppb) 8. Τα κορτικοστεροειδή αναστέλλουν τη φλεγμονώδη επαγωγή της NOS2 στα επιθηλιακά κύτταρα και μειώνουν τις συγκεντρώσεις του εκπνεόμενου ΝΟ 10. Ο ρόλος του ΝΟ στο βρογχικό βλεννογόνο μπορεί να σχετίζεται άμεσα με την ασθματική φλεγμονή, δεδομένου ότι αντιπροσωπεύει ένα ισχυρό χημειοτακτικό παράγοντα των ηωσινόφιλων που μπορεί να οδηγήσει σε αγγειοδιαστολή και εκροή πλάσματος 8. Η μέτρηση της συγκέντρωσης του FeNO στον εκπνεόμενο αέρα είναι μία ποσοτική, μη επεμβατική, απλή και ασφαλής μέθοδος μέτρησης της φλεγμονής των αεραγωγών η οποία παρέχει ένα συμπληρωματικό εργαλείο στους άλλους τρόπους αξιολόγησης της νόσου των αεραγωγών, συμπεριλαμβανομένου του άσθματος 11. Το FeNO είναι γνωστό ότι είναι αυξημένο στους ασθενείς με βρογχικό άσθμα και έχει αποδειχθεί χρήσιμο για τη διάκριση των ασθενών με άσθμα από εκείνους χωρίς άσθμα 10,12, με υψηλό βαθμό διακριτική αξίας 13. Ωστόσο, πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι το FeNO αυξάνεται στους ατοπικούς ασθενείς 14. Το FeNO έχει αποδειχθεί επίσης ότι είναι χρήσιμο ως εργαλείο προ-συμπτωματικού ελέγχου στο άσθμα. Μια πρόσφατη μελέτη σε πληθυσμό νεαρών ενηλίκων 4 έδειξε ότι τιμές FeNO >19 ppb εμφανίζουν 85,2% ειδικότητα και 52,4% ευαισθησία για τη διάγνωση του άσθματος. Παρόλο που το κάπνισμα και η αλλεργική ρινίτιδα φαίνεται να αποτελούν παράγοντες σύγχυσης, αυτή η μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τιμές του FeNO >25 ppb χαρακτηρίζονταν από ειδικότητα >90% για τη διάγνωση του άσθματος τόσο στους καπνιστές όσο και στους μηκαπνιστές 4. Ομοίως, τα ηωσινόφιλα στα πτύελα φαίνεται ότι είναι επίσης σε θέση να αναγνωρίζουν την παρουσία του ήπιου και του μέτριου άσθματος και να το διαφοροποιηούν από την παρουσία άτυπων συμπτωμάτων που αφορούν εκδηλώσεις άλλων νοσημάτων (ψευδο-άσθμα). Μια παλαιότερη μελέτη έδειξε ότι η διαφορά του αριθμού των ηωσινόφιλων στα πτύελα είναι σε θέση να διαγνώσει το άσθμα με 72% ευαισθησία και 80% ειδικότητα 5. Όσον αφορά τον τύπο των κυττάρων στην ανάλυση προκλητών πτυέλων, οι ασθματικοί ασθενείς μπορεί να διαιρεθούν σε τέσσερις διαφορετικούς φλεγμονώδεις υποτύπους χρησιμοποιώντας τους πληθυσμούς των ηωσινόφιλων και των ουδετερόφιλων στα πτύελα 15. Άτομα με ποσοστό ουδετερόφιλων στα πτύελα >61% ταξινομούνται στον ουδετεροφιλικό φαινότυπο του άσθματος και εκείνα με ποσοστό ηωσινόφιλων >1% ταξινομούνται στον ηωσινοφιλικό φαινότυπο του άσθματος. Άτομα που έχουν

4 ΠΝΕΥΜΩΝ Τεύχος 3ο, Τόμος 28ος, Ιούλιος - Σεπτέμβριος αυξημένα τόσο τα ουδετερόφιλα όσο και τα ηωσινόφιλα ταξινομούνται στον λεγόμενο μικτό κοκκιοκυτταρικό φαινότυπο άσθματος και τέλος, εκείνα με φυσιολογικά επίπεδα τόσο ουδετερόφιλων όσο και ηωσινόφιλων ταξινομούνται στον λεγόμενο ακοκιοκυτταρικό φαινότυπο άσθματος. Έχει αναφερθεί ότι η επαγόμενη στα πτύελα ηωσινοφιλία σχετίζεται περισσότερο με ατοπικά συμπτώματα 16. Τα ηωσινόφιλα στα πτύελα έχει επίσης φανεί ότι σχετίζονται με τα επίπεδα του FeNO 17 και έχει αποδειχθεί ότι τιμές πάνω από 41 ppb είναι ενδεικτικές ποσοστού 3% των ηωσινόφιλων στα πτύελα με 65% ευαισθησία και 79% ειδικότητα 18. Αν και η χρήση των βιολογικών δεικτών στη διάγνωση του άσθματος χαρακτηρίζεται από μικρή ευαισθησία και ειδικότητα, το FeNO και η ηωσινοφιλία στα πτύελα έχει φανεί ότι έχουν μεγαλύτερη διαγνωστική ακρίβεια για τη διάγνωση του άσθματος σε σύγκριση με τις συνήθεις εξετάσεις (όπως η διακύμανση της PEF, η ανταποκρισιμότητα της PEF στα στεροειδή, ο FEV 1, ο FEV 1/FVC, και η αναστρεψιμότητα του FEV 1 στα στεροειδή) 6. ΟΙ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΑΣΘΜΑΤΟΣ Το κύριο πρόβλημα με τις στρατηγικές διαχείρισης του άσθματος είναι ότι δε λαμβάνεται υπόψη η υποκείμενη φλεγμονώδης διεργασία, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις ασθενών με πτωχή συσχέτιση μεταξύ των συμπτωμάτων και της φλεγμονής 19. Οι κυτταρικοί πληθυσμοί στα πτύελα είναι αναπαραγώγιμοι, έχουν γνωστές φυσιολογικές τιμές και αναγνωρίζουν την παρουσία, τη βαρύτητα και το είδος της φλεγμονής. Οι διαφορετικοί τύποι της κυτταρικής φλεγμονής που είναι γνωστοί σήμερα (ηωσινοφιλική, ουδετεροφιλική, μικτή ή ακοκκιοκυτταρική) έχουν συσχετιστεί με γνωστά περιβαλλοντικά αίτια. Η ηωσινοφιλική φλεγμονή σχετίζεται κυρίως με έκθεση σε αλλεργιογόνα, ή επαγγελματικούς χημικούς ευαισθητοποιητές, ενώ η ουδετεροφιλική φλεγμονή σχετίζεται με έκθεση σε ατμοσφαιρικούς ρύπους, όπως ο καπνός του τσιγάρου, ή οι ιογενείς και οι βακτηριακές λοιμώξεις 19. Ο προσδιορισμός της παρουσίας και των κυτταρικών χαρακτηριστικών του άσθματος μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της διαχείρισής του. Η αναγνώριση της ηωσινοφιλίας στα πτύελα παρέχει μία ένδειξη ότι ο ασθενής μπορεί να ανταποκριθεί στην κατάλληλη θεραπεία με κορτικοστεροειδή. Η εμμένουσα ηωσινοφιλία στα πτύελα παρά τη θεραπεία με εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή, θέτει πιθανά ζητήματα συμμόρφωσης στη θεραπεία και - μετά τον αποκλεισμό της κακής χρήσης των εισπνεόμενων συσκευών - το ενδεχόμενο ότι ο ασθενής χρειάζεται υψηλότερες δόσεις εισπνεόμενων κορτικοστεροειδών. Ένα άλλο ενδεχόμενο που πρέπει να εξεταστεί σε έναν ασθενή με εμμένουσα ηωσινοφιλία στα πτύελα παρά τη χρήση εισπνεόμενων κορτικοστεροειδών είναι η επίμονη έκθεση σε αλλεργιογόνα. Αντίθετα, η παρουσία μηηωσινοφιλικής φλεγμονής είναι απίθανο να ανταποκριθεί στην αύξηση της θεραπείας με στεροειδή και μπορεί να σχετίζεται με διαφορετικούς περιβαλλοντικούς παράγοντες πυροδότησης του άσθματος. Επιπλέον, η απουσία των ηωσινόφιλων δείχνει ότι η δόση των εισπνεόμενων κορτικοστεροειδών μπορεί να μειωθεί, με ελάχιστο κίνδυνο υποτροπής της ηωσινοφιλικής φλεγμονής που οδηγεί σε παρόξυνση. Αντίθετα, όταν τα ηωσινόφιλα βρίσκονται στο ανώτερο φυσιολογικό εύρος τιμών τους, η υποτροπή της ηωσινοφιλίας στα πτύελα είναι πιθανή εάν τα κορτικοστεροειδή μειωθούν. Όταν παρατηρείται ουδετεροφιλική φλεγμονή, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα βακτηριακής ή ιογενούς λοίμωξης, πάντα σε συνδυασμό με την κλινική εικόνα του ασθενούς. Ο Berry και οι συνεργάτες του ανέφεραν ότι η παρουσία ηωσινοφιλίας στα πτύελα ασθματικών ασθενών σχετίζονταν με ανταπόκριση στα εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή 20. Ωστόσο, οι ασθενείς με ουδετεροφιλία στα πτύελα, ενδέχεται να μην ανταποκρίνονται σε μία αύξηση της θεραπείας με τα εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή 21. Οι προαναφερθείσες παρατηρήσεις χρησιμοποιήθηκαν στην κλινική πράξη, σε ένα περιστατικό όπως αναφέρθηκε από τον Gibson και τους συνεργάτες του 22. Αυτό το κλινικό περιστατικό αφορούσε μια ασθενή 47 ετών με άσθμα από την παιδική ηλικία και συνυπάρχουσα ρινική πολυποδίαση, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση και υπερευαισθησία στην ασπιρίνη. Η ασθενής με τη χρήση μέτριας δόσης βουδεσονίδης και φορμοτερόλης είχε καλά ελεγχόμενο το άσθμα. Ωστόσο, τα δύο επόμενα χρόνια το άσθμα της ασθενούς ήταν εντελώς ανεξέλεγκτο παρά τη χρήση υψηλών δόσεων εισπνεόμενων κορτικοστεροειδών. Η HRCT του θώρακα ήταν φυσιολογική και για το λόγο αυτό οι ερευνητές αποφάσισαν να πραγματοποιήσουν έλεγχο του κυτταρικού πληθυσμού στα πτύελα της ασθενούς, οπότε αποκαλύφθηκε η ύπαρξη ουδετεροφιλίας και αυτό οδήγησε σε συγκεκριμένες εξετάσεις που αποκάλυψαν λοίμωξη από C. pneumoniae. Η ασθενής υποβλήθηκε σε θεραπεία με μακρολίδη και έτσι επιτεύχθηκε ο έλεγχος του άσθματός της 22. Σύμφωνα με τα παραπάνω, μία προτεινόμενη στρατηγική που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη διαχείριση του άσθματος βασιζόμενη στους κυτταρικούς πληθυσμούς των πτυέλων μπορεί να είναι η εξής: αν αρχικά τα πτύελα του

5 234 ΠΝΕΥΜΩΝ Τεύχος 3ο, Τόμος 28ος, Ιούλιος - Σεπτέμβριος 2015 ασθενή χαρακτηρίζονται από ηωσινοφιλία, η θεραπεία θα πρέπει να περιλαμβάνει μια κατάλληλη δόση εισπνεόμενου κορτικοστεροειδούς και θα πρέπει να διερευνώνται τα αίτια της ηωσινοφιλίας. Εάν τα πτύελα είναι ουδετεροφιλικά, η δόση των στεροειδών θα πρέπει να μειωθεί και θα πρέπει να διερευνώνται τα αίτια της ουδετεροφιλίας (π.χ. εξέταση για λοιμώξεις). Μία εμπειρική χρήση των μακρολιδών θα μπορούσε επίσης να είναι χρήσιμη σε αυτή την περίπτωση. Τέλος, εάν ο κυτταρικός πληθυσμός των πτυέλων είναι φυσιολογικός, τότε και πάλι η δόση των κορτικοστεροειδών μπορεί να μειωθεί και θα πρέπει να διερευνώνται άλλα αίτια απόφραξης των αεραγωγών (π.χ. ΧΑΠ, έλλειψη α1-αντιθρυψίνης, αποφρακτική βρογχιολίτιδα, δυσλειτουργία των φωνητικών χορδών, κ.λπ.) 19. Με βάση τα παραπάνω, μπορεί να υποστηριχθεί ότι οι διάφορες αιτίες της απώλειας ελέγχου ή επιδείνωσης του άσθματος χρειάζονται διαφορετικές θεραπευτικές προσεγγίσεις και ο κυτταρικός πληθυσμός των πτυέλων μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της λανθασμένης διάγνωσης και της ανεπαρκούς θεραπείας. Μία απλοποιημένη κλινική προσέγγιση της διαχείρισης του άσθματος βασιζόμενη στον κυτταρικό πληθυσμό των πτυέλων που παρουσιάζεται στον Πίνακα 2. Επειδή το FeNO σχετίζεται με ηωσινοφιλία στα πτύελα, δεν αποτελεί έκπληξη το ότι το FeNO έχει επίσης συσχετιστεί με την ανταπόκριση στη θεραπεία. Μία καλά σχεδιασμένη πρώιμη μελέτη του FeNO έδειξε ότι οι ασθενείς με τιμές πάνω από 47 ppb παρουσίασαν καλύτερη ανταπόκριση στα εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή σε σύγκριση με τους ασθενείς με χαμηλότερα επίπεδα 23. Στην ίδια μελέτη, ο Smith και οι συνεργάτες του έδειξαν επίσης ότι το FeNO ήταν ο καλύτερος προγνωστικός δείκτης ανταπόκρισης στα στεροειδή σε σύγκριση με τους συνήθεις προγνωστικούς δείκτες, συμπεριλαμβανομένων της διακύμανσης της μέγιστης εκπνευστικής ροής, της σπιρομέτρησης, της ανταπόκρισης στα βρογχοδιασταλτικά και της υπεραντιδραστικότητας των αεραγωγών 23. Με τον τρόπο αυτό, οι μετρήσεις του FeNO είναι χρήσιμες στην ταυτοποίηση των ασθενών με συμπτώματα άσθματος, οι οποίοι είναι περισσότερο ή λιγότερο πιθανό να ωφεληθούν από τη θεραπεία με κορτικοστεροειδή 11. Η κλινική χρησιμότητα του FeNO στη θεραπεία του άσθματος έχει επισημανθεί στην κατευθυντήρια γραμμή της Αμερικανικής Θωρακικής Εταιρείας 11. Συνοπτικά οι συστάσεις είναι οι ακόλουθες: Τιμές FeNO <25pp είναι ενδεικτικές μη ηωσινοφιλικής φλεγμονής ή μη παθολογίας των αεραγωγών, πράγμα που σημαίνει ότι ο ασθενής πιθανότατα δεν θα ανταποκριθεί στα κορτικοστεροειδή και ότι κάποια διαφορετική πάθηση πνευμονική/αεραγωγών θα πρέπει να διερευνηθεί 11. Σε ασθενείς με γνωστό άσθμα και χαμηλά επίπεδα FeNO θα πρέπει κανείς να σκεφτεί το μη ηωσινοφιλικό άσθμα ή την παρουσία κάποιας άλλης διαφορετικής αιτίας των συμπτωμάτων 11 Για τιμές FeNO μεταξύ 25-50ppb απαιτείται προσεκτική ερμηνεία. Η ερμηνεία αυτών των τιμών εξαρτάται από Πίνακας 2. Διαχείριση του άσθματος βασιζόμενη στους κυτταρικούς πληθυσμούς των πτυέλων. Κύτταρα στα πτύελα Θεραπευτικές παρεμβάσεις Ηωσινοφιλική φλεγμονή (δηλ. ηωσινόφιλα 3%) Χορήγηση/αύξηση των ICS Αποκλεισμός άλλων αιτιών ηωσινοφιλίας στα πτύελα (π.χ. ηωσινοφιλική βρογχίτιδα, ηωσινοφιλική πνευμονία και υπερηωσινοφιλικό σύνδρομο) Αν τα ηωσινόφιλα επιμένουν παρά τη θεραπεία με υψηλή δόση ICS αποκλείστε Κακή συμμόρφωση στη θεραπεία Κακή χρήση των εισπνεόμενων φαρμάκων Συνεχής έκθεση σε αλλεργιογόνα Ουδετεροφιλική φλεγμονή (δηλ ουδετερόφιλα 61%) Φυσιολογικοί κυτταρικοί πληθυσμοί των πτυέλων ICS: Inhaled corticosteroids. Τα ICS μπορούν να μειωθούν χωρίς να υπάρχει κίνδυνος επιδείνωσης του άσθματος Αναζήτηση άλλων αιτιών ουδετεροφιλίας των πτυέλων (π.χ. λοιμώξεις) Εξετάστε το ενδεχόμενο θεραπείας με αντιβιοτικά (π.χ. μακρολίδες) Τα ICS μπορούν να μειωθούν χωρίς να υπάρχει κίνδυνος επιδείνωσης του άσθματος Αναζήτηση άλλων αιτιών απόφραξης των αεραγωγών (π.χ. έλλειψη α1-αντιθρυψίνης, αποφρακτική βρογχιολίτιδα, δυσλειτουργία των φωνητικών χορδών, κλπ) Σε συμπτωματικούς ασθενείς εξετάστε το ενδεχόμενο άλλων θεραπευτικών επιλογών (π.χ. αντιχολινεργικά)

6 ΠΝΕΥΜΩΝ Τεύχος 3ο, Τόμος 28ος, Ιούλιος - Σεπτέμβριος το αν ο ασθενής είναι συμπτωματικός και ελεύθερος στεροειδών, ή αν το ΝΟ του ασθενή έχει αυξηθεί ή μειωθεί συγκριτικά με προηγούμενη μέτρηση 11. Τέλος, υψηλές τιμές FeNO (δηλαδή >50 ppb) σε συμπτωματικό ασθενή είναι πιο πιθανό να σχετίζονται με επίμονη ηωσινοφιλική φλεγμονή, γεγονός που υποδηλώνει ότι ο ασθενής μπορεί να ωφεληθεί από τα εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή. Σε συμπτωματικούς ασθενείς με γνωστό άσθμα, οι οποίοι λαμβάνουν ήδη αγωγή με εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή, υψηλές τιμές FeNO υποδεικνύουν ότι είτε η δόση των εισπνεόμενων κορτικοστεροειδών είναι ανεπαρκής ή ο ασθενής δε συμμορφώνεται στη θεραπεία. Τέλος, αν ο ασθενής έχει ελεγχόμενο άσθμα και λαμβάνει ήδη εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή, ο ιατρός θα πρέπει να αποφύγει τη σταδιακή μείωση της θεραπείας, διότι υπάρχει μεγάλος κίνδυνος υποτροπής των συμπτωμάτων του και απώλειας του ελέγχου του άσθματος 11. Αρκετές μελέτες έχουν χρησιμοποιήσει τα επίπεδα του FeNO ή την ηωσινοφιλία στα πτύελα 27,28 ως οδηγό για την τροποποίηση της θεραπείας των ασθματικών ασθενών. Τα αποτελέσματα μιας πρόσφατης μετα-ανάλυσης δείχνουν ότι η χρήση του FeNO ως οδηγό για την θεραπεία του άσθματος, μπορεί να οδηγήσει στη χρησιμοποίηση χαμηλότερων δόσεων εισπνεόμενων κορτικοστεροειδών χωρίς κάποιο άλλο αντίκτυπο στις εκβάσεις του άσθματος στους ενήλικες. Ωστόσο, κάτι τέτοιο δε συνέβη στην περίπτωση των παιδιών, στα οποία η εν λόγω στρατηγική οδήγησε στη χρησιμοποίηση αυξημένων δόσεων εισπνεόμενων κορτικοστεροειδών 29. Αντίθετα, η αντίστοιχη στρατηγική η οποία χρησιμοποιεί την ηωσινοφιλία των πτυέλων για την προσαρμογή της θεραπείας έχει αποδειχθεί αρκετά αποτελεσματική στη μείωση του αριθμού των παροξύνσεων του άσθματος 29. Μια προηγούμενη μελέτη η οποία αξιολόγησε τους διάφορους τύπους των παροξύνσεων σύμφωνα με τον υποκείμενο πληθυσμό των κυττάρων στα πτύελα, έδειξε ότι η μείωση αυτή των παροξύνσεων που προαναφέρθηκε αφορούσε κυρίως τις ηωσινοφιλικές παροξύνσεις και όχι τις μη ηωσινοφιλικές 30. ΟΙ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΟΥ ΑΣΘΜΑΤΟΣ Η δυσκολία στον καθορισμό των φυσιολογικών τιμών και των cut-off σημείων του FeNO 11 συνίσταται στο ότι αυτό που είναι πιο χρήσιμο στην κλινική πράξη, είναι η αξιολόγηση της αλλαγής των τιμών του FeNO ή/και των μεταβολών του, από μια εξατομικευμένη καλύτερη τιμή. Ο Michils και οι συνεργάτες του, ανέφεραν ότι στους ασθματικούς ασθενείς μία μείωση της τάξης του 40% στις τιμές του FeNO σχετιζόταν με βελτίωση των ασθματικών συμπτωμάτων, ενώ μία αύξηση κατά 30% σχετιζόταν με επιδείνωση των συμπτωμάτων (NPV 79% και 82% αντίστοιχα) 31. Σε αυτή τη μελέτη η ικανότητα του FeNO να προβλέπει τη βελτίωση ή την επιδείνωση των ασθματικών συμπτωμάτων δεν ήταν ικανοποιητική στους ασθενείς που λάμβαναν υψηλές δόσεις εισπνεόμενων κορτικοστεροειδών 31. Σε μία μεταγενέστερη μελέτη, οι ίδιοι ερευνητές ανέφεραν ότι αυτή η προγνωστική αξία του FeNO ήταν ορατή και στους ασθματικούς καπνιστές, παρόλο που το κάπνισμα είναι σημαντικός παράγοντας σύγχυσης στην αξιολόγηση των τιμών του FeNO. Σε αυτή την ομάδα ασθενών μία μείωση του FeNO κατά 20% σχετίστηκε με βελτίωση των ασθματικών συμπτωμάτων, ενώ η επιδείνωση των συμπτωμάτων σχετίστηκε με μία αύξηση των τιμών του FeNO τουλάχιστον κατά 30% (NPV 72% και 84% αντίστοιχα) 32. Σε μία μεταγενέστερη μελέτη η ομάδα μας ανέφερε ότι σε ασθενείς με έναν άλλο γνωστό παράγοντα σύγχυσης των τιμών του FeNO, τη συνυπάρχουσα αλλεργική ρινίτιδα, μία αύξηση κατά 40% των τιμών του FeNO σχετιζόταν με επιδείνωση των συμπτωμάτων (NPV 71%) 33. Οι βιολογικοί δείκτες που εκφράζουν ηωσινοφιλική φλεγμονή μπορούν επίσης να προβλέψουν μια μελλοντική απώλεια του ελέγχου του άσθματος ή μία παρόξυνση της νόσου. Τόσο το FeNO όσο και η ηωσινοφιλία των πτυέλων φαίνεται να είναι σε θέση να εξυπηρετήσουν το σκοπό αυτό. Το FeNO έχει βρεθεί αυξημένο στους ασθενείς με παρουσίασαν ένα επεισόδιο παρόξυνσης του άσθματος εντός δύο εβδομάδων από την επίσκεψή τους στα εξωτερικά ιατρεία (29,67 ± 14,48 έναντι 12,92 ppb ± 5,17 ppb. P = 0.002) 34. Κατά τον ίδιο τρόπο, οι ασθενείς με υποτροπιάζοντα συμπτώματα άσθματος, είχαν υψηλότερα επίπεδα ηωσινόφιλων στα προκλητά τους πτύελα σε σύγκριση με τους ασθενείς των οποίων το άσθμα παρέμεινε ελεγχόμενο 35. Η χρηση των βιολογικων δεικτων στο αιμα ωσ μεσα επιλογησ νεων θεραπευτικων ΠΑΡΕΜΒΑΣΕων Αρκετοί βιολογικοί δείκτες στο αίμα ορού που σχετίζονται με την ασθματική φλεγμονή έχουν χρησιμοποιηθεί για την ανάπτυξη νέων θεραπευτικών παρεμβάσεων στους ασθενείς με άσθμα. Ο πιο συχνά χρησιμοποιούμενος δείκτης είναι τα επίπεδα της ολικής IgE στον ορό, η οποία έχει

7 236 ΠΝΕΥΜΩΝ Τεύχος 3ο, Τόμος 28ος, Ιούλιος - Σεπτέμβριος 2015 πρόσφατα συμπεριληφθεί στις κατευθυντήριες γραμμές της αντιμετώπισης του άσθματος 1. Μελέτες έχουν δείξει ότι η θεραπεία των ασθματικών με omalizumab (ένα αντίσωμα έναντι της IgE) μειώνει αρκετούς από τους δείκτες της φλεγμονής 36. Σήμερα προτείνεται ότι μέσω μίας προσεκτικής επιλογής, κατάλληλης δοσολογίας και παρακολούθησης των ασθενών μετά τη χορήγηση, το omalizumab μπορεί να χορηγηθεί αποτελεσματικά και με ασφάλεια, και έτσι να επιτευχθεί με επιτυχία ο έλεγχος ενός υψηλού ποσοστού των επίμονων σοβαρών αλλεργικών περιπτώσεων άσθματος 37. Μια πιο πρόσφατη μελέτη σε πληθυσμό ασθενών με αλλεργικό άσθμα που δεν ελέγχονταν με υψηλές δόσεις εισπνεόμενων κορτικοστεροειδών και μακράς δράσης β2-αγωνιστών έδειξε ότι η θεραπεία με omalizumab είχε ως αποτέλεσμα σημαντικά μικρότερα ποσοστά παροξύνσεων και επισκέψεων στα τμήματα επειγόντων περιστατικών 38. Είναι ενδιαφέρον ότι, η μείωση των παροξύνσεων στην τελευταία μελέτη ήταν περισσότερο εμφανής στους ασθενείς με αυξημένα επίπεδα FeNO, ηωσινόφιλων αίματος και περιοστίνης ορού, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι βιολογικοί δείκτες ενδέχεται να είναι κατάλληλοι για την επιλογή των ασθενών που θα ανταποκρίνονται καλύτερα στο omalizumab 39. Πρόσφατες έρευνες έχουν επιπρόσθετα επικεντρωθεί στην ιντερλευκίνη-5 (IL-5), μια κυτταροκίνη που φαίνεται να είναι τουλάχιστον εν μέρει υπεύθυνη για την ηωσινοφιλική φλεγμονή. Εντός του μυελού των οστών, η IL-5 είναι η κύρια αιμοποιητικά υπεύθυνη για την τελική διαφοροποίηση των ανθρώπινων ηωσινόφιλων. Το mepolizumab, ένα μονοκλωνικό αντίσωμα έναντι της IL-5, χορηγούμενο σε ασθματικούς ασθενείς έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τις παροξύνσεις του άσθματος 40,41, καθώς και ότι συμβάλλει στη βελτίωση των συμπτωμάτων και της σχετιζόμενης με την κατάσταση της υγείας, ποιότητα ζωής 41. Πρόσφατες μελέτες έχουν επίσης υποστηρίξει τον πιθανό θεραπευτικό ρόλο του mepolizumab δείχνοντας μείωση των παροξύνσεων και βελτίωση του ελέγχου του άσθματος 42, καθώς και μία σημαντική μείωση της δόσης των από του στόματος χορηγούμενων γλυκοκορτικοειδών 43 στους ασθενείς με σοβαρό ηωσινοφιλικό άσθμα. Η ιντερλευκίνη-13 βρίσκεται στους αεραγωγούς των ασθενών με άσθμα και αποτελεί ένα σημαντικό μεσολαβητή που εμπλέκεται στην υπεραντιδραστικότητα των αεραγωγών, στη φλεγμονή, στη βλεννώδη μετάπλαση και στην ενεργοποίηση και τον πολλαπλασιασμό των ινοβλαστών των αεραγωγών, οι οποίοι συμβάλλουν στη δυσμενή αναδιαμόρφωση των αεραγωγών 44. Μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι η θεραπεία των ασθματικών ασθενών με lebrikizumab, ένα αντίσωμα έναντι της IL-13, βελτίωσε σημαντικά τον FEV Ωστόσο, μια ανάλυση των υποομάδων του πληθυσμού της μελέτης αποκάλυψε ότι αυτή η βελτίωση της πνευμονικής λειτουργίας ήταν σημαντική μόνο στους ασθενείς με αυξημένα επίπεδα περιοστίνης ορού, έναν βιολογικό δείκτη που εκφράζει την Τh2 απάντηση. Το γεγονός αυτό υποδηλώνει ότι η περιοστίνη είναι ένας χρήσιμος βιολογικός δείκτης για την ταυτοποίηση των ασθενών που ανταποκρίνονται στη θεραπεία με αντι-il ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ Η έρευνα όσον αφορά το άσθμα, μετατοπίζεται από τη μελέτη της έκφρασης των συμπτωμάτων, της πνευμονικής λειτουργίας και της ανταπόκρισης στη φαρμακευτική αγωγή, στο κυτταρικό προφίλ, στην ανάλυση των πρωτεϊνών και στους γενετικούς δείκτες, σε συνδυασμό ενδεχομένως με κλινικές μετρήσεις. Αυτές οι βιολογικές παράμετροι μπορούν να μετρηθούν σε διάφορα διαμερίσματα του σώματος και να δημιουργήσουν μια πολυπλοκότητα που δεν έχει ακόμη πλήρως κατανοηθεί. Από κλινικής άποψης, υπάρχει ένας σχεδόν απεριόριστος αριθμός πιθανών βιολογικών δεικτών που μπορούν να μετρηθούν στα πλαίσια του άσθματος. Ωστόσο, η κλινική εφαρμογή (π.χ. ειδικότητα, ευαισθησία και επεμβατικότητα) περιορίζει σημαντικά τον αριθμό αυτό. Μη επεμβατικοί, αξιόπιστοι και εύκολοι στην ερμηνεία βιολογικοί δείκτες θα ήταν ιδανικοί στην καθημερινή κλινική πρακτική, αλλά προς το παρόν δεν είναι διαθέσιμοι. Οι προσεγγίσεις με έναν και μόνο βιολογικό δείκτη για τον καθορισμό του φαινοτύπου του άσθματος θεωρούνται ολοένα και περισσότερο ανακριβείς και ξεπερασμένες. Για τη διάγνωση της παρουσίας της ηωσινοφιλικής φλεγμονής για παράδειγμα, το FeNO είναι ένας πολύ ευαίσθητος βιολογικός δείκτης, αλλά όχι ιδιαίτερα ειδικός. Συνδυάζοντας το FeNO με άλλους δείκτες ηωσινοφιλικής φλεγμονής όπως το ποσοστό των ηωσινόφιλων στο περιφερικό αίμα ή άλλους βιολογικούς δείκτες είναι πιθανόν να αυξηθεί η ειδικότητα. Προκειμένου να ελεγχθεί η υπόθεση αυτή, θα πρέπει να πραγματοποιηθούν μελέτες που να συνδυάζουν τους διάφορους ως τώρα γνωστούς βιολογικούς δείκτες. Βιβλιογραφία Βλέπε αγγλικό κείμενο.

Ενδείξεις μέτρησης εκπνεομένου NO στα παιδιά

Ενδείξεις μέτρησης εκπνεομένου NO στα παιδιά Ενδείξεις μέτρησης εκπνεομένου NO στα παιδιά Ε.Παρασκάκης Eπικ. Καθηγητής Παιδιατρικής Μονάδα Αναπνευστικών Νοσημάτων Παίδων Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Θράκης ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρακολούθηση αρκετών αναπνευστικών

Διαβάστε περισσότερα

Η φλεγμονή των βρόγχων προκαλεί οίδημα και παραγωγή εκκρίσεων, και έτσι περιορίζεται περισσότερο η ροή του αέρα μέσα από τους βρόγχους.

Η φλεγμονή των βρόγχων προκαλεί οίδημα και παραγωγή εκκρίσεων, και έτσι περιορίζεται περισσότερο η ροή του αέρα μέσα από τους βρόγχους. Βρογχικό Άσθμα Το άσθμα είναι μια πάθηση που χαρακτηρίζεται από χρόνια κυτταρική φλεγμονή των αεραγωγών και βρογχική υπεραντιδραστικότητα. Έτσι προκαλείται μια μεταβλητή απόφραξη των αεροφόρων οδών που

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι το άσθμα; Άρθρο ιδιωτών Πνευμονολόγων Τρικάλων για το Άσθμα - ΚΑΛΑΜΠΑΚΑ CITY KALAMPAKA METEORA

Τι είναι το άσθμα; Άρθρο ιδιωτών Πνευμονολόγων Τρικάλων για το Άσθμα - ΚΑΛΑΜΠΑΚΑ CITY KALAMPAKA METEORA Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Άσθματος στις 2 Μαΐου η οποία καθιερώθηκε το 1998 από την Παγκόσμια Πρωτοβουλία για το άσθμα» και την υποστήριξη της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, θα θέλαμε να ενημερώσουμε

Διαβάστε περισσότερα

Θεραπεύοντας με βάση τους βιολογικούς δείκτες-εφικτό; Α. Ι. Παπαϊωάννου Ειδικευόμενη Πνευμονολόγος Γ Πνευμονολογική Κλινική Γ.Ν.

Θεραπεύοντας με βάση τους βιολογικούς δείκτες-εφικτό; Α. Ι. Παπαϊωάννου Ειδικευόμενη Πνευμονολόγος Γ Πνευμονολογική Κλινική Γ.Ν. Θεραπεύοντας με βάση τους βιολογικούς δείκτες-εφικτό; Α. Ι. Παπαϊωάννου Ειδικευόμενη Πνευμονολόγος Γ Πνευμονολογική Κλινική Γ.Ν. «Σισμανόγλειο» Βιολογικοί δείκτες Ορισμός Ο βιολογικός δείκτης είναι ένα

Διαβάστε περισσότερα

Το συχνότερο χρόνιο νόσημα της παιδικής ηλικίας.

Το συχνότερο χρόνιο νόσημα της παιδικής ηλικίας. ΤΟ ΠΑΙΔΙΚΟ ΑΣΘΜΑ Το συχνότερο χρόνιο νόσημα της παιδικής ηλικίας. Αν από το τρέξιμο, τη γυμναστική ή άλλη εργασία, δυσκολεύεται η αναπνοή, αυτό λέγεται άσθμα. Αρεταίος Καππαδόκης, 100 μχ Οι γυναίκες ήταν

Διαβάστε περισσότερα

Φλεγμονώδεις δείκτες στο σοβαρό άσθμα

Φλεγμονώδεις δείκτες στο σοβαρό άσθμα Φλεγμονώδεις δείκτες στο σοβαρό άσθμα Ανδριάνα Ι Παπαϊωάννου Πνευμονολόγος-Φυματιολόγος Επικουρική Επιμελήτρια Β Πανεπιστημιακή Πνευμονολογική Κλινική Νοσοκομείο «Αττικόν» Σοβαρό άσθμα Σαν σοβαρό ορίζεται

Διαβάστε περισσότερα

Διαγνωστικές προσεγγίσεις στο Άσθμα

Διαγνωστικές προσεγγίσεις στο Άσθμα Ανασκόπηση Διαγνωστικές προσεγγίσεις στο Άσθμα Κωνσταντίνος Κατσούλης Διευθυντής Πνευμονολογικής Κλινικής, 424 Στρατιωτικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης Λέξεις κλειδιά - Άσθμα - Σπιρομέτρηση - Δοκιμασία προκλήσεως

Διαβάστε περισσότερα

Η μπεκλομεθαζόνη σε επανεξέταση: η μοντέρνα άποψη για ένα κλασσικό εισπνεόμενο κορτικοειδές

Η μπεκλομεθαζόνη σε επανεξέταση: η μοντέρνα άποψη για ένα κλασσικό εισπνεόμενο κορτικοειδές Άρθρο Σύνταξης Η μπεκλομεθαζόνη σε επανεξέταση: η μοντέρνα άποψη για ένα κλασσικό εισπνεόμενο κορτικοειδές Πέτρος Μπακάκος, Στέλιος Λουκίδης, Κωνσταντίνος Κωστίκας Συντακτική ομάδα Πνεύμων Αλληλογραφία

Διαβάστε περισσότερα

Διαλείπουσα αγωγή στο ήπιο άσθμα. Α. Φλέμιγκ, Πνευμονολογικό Τμήμα Παναγιώτα Λάμπρου

Διαλείπουσα αγωγή στο ήπιο άσθμα. Α. Φλέμιγκ, Πνευμονολογικό Τμήμα Παναγιώτα Λάμπρου Διαλείπουσα αγωγή στο ήπιο άσθμα Α. Φλέμιγκ, Πνευμονολογικό Τμήμα Παναγιώτα Λάμπρου Υπέρτατη Ιπποκρατική εντολή στον Ιατρό είναι ωφελέειν ή μη βλάπτειν Μία από τις βασικότερες αρχές της μοντέρνας ιατρικής:

Διαβάστε περισσότερα

Θεραπευτική αντιμετώπιση της οξείας κρίσης άσθματος. Μίνα Γκάγκα Νοσοκομείο Νοσημάτων Θώρακος Αθηνών

Θεραπευτική αντιμετώπιση της οξείας κρίσης άσθματος. Μίνα Γκάγκα Νοσοκομείο Νοσημάτων Θώρακος Αθηνών Θεραπευτική αντιμετώπιση της οξείας κρίσης άσθματος Μίνα Γκάγκα Νοσοκομείο Νοσημάτων Θώρακος Αθηνών Το άσθμα είναι μία νόσος με διακυμάνσεις Συμπτώματα & προσαρμογή θεραπείας Παροξυσμοί Χορήγηση per os

Διαβάστε περισσότερα

Σοβαρό άσθμα: φλεγμονή

Σοβαρό άσθμα: φλεγμονή Ειδικά Άρθρα για το Άσθμα Σοβαρό άσθμα: φλεγμονή Νικολέττα Ροβίνα 1, Simonetta Baraldo 2, Marina Saetta 2 1 1 η Πανεπιστημιακή Πνευμονολογική Κλινική, ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία» Ιατρική Σχολή, Εθνικό Καποδιστριακό

Διαβάστε περισσότερα

Διάγνωση και σταδιοποίηση άσθματος. Μίνα Γκάγκα Νοσοκομείο Νοσημάτων Θώρακος Αθηνών

Διάγνωση και σταδιοποίηση άσθματος. Μίνα Γκάγκα Νοσοκομείο Νοσημάτων Θώρακος Αθηνών Διάγνωση και σταδιοποίηση άσθματος Μίνα Γκάγκα Νοσοκομείο Νοσημάτων Θώρακος Αθηνών Είναι Άσθμα; Επαναλαμβανόμενα επεισόδια αναπνευστικού συριγμού Ενοχλητικός Βήχας κατά την νύχτα Βήχας ή αναπνευστικός

Διαβάστε περισσότερα

ΑΜΕΣΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΣΕ ΥΓΙΕΙΣ ΚΑΙ ΑΣΘΜΑΤΙΚΟΥΣ ΚΑΠΝΙΣΤΕΣ

ΑΜΕΣΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΣΕ ΥΓΙΕΙΣ ΚΑΙ ΑΣΘΜΑΤΙΚΟΥΣ ΚΑΠΝΙΣΤΕΣ ΑΜΕΣΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΣΕ ΥΓΙΕΙΣ ΚΑΙ ΑΣΘΜΑΤΙΚΟΥΣ ΚΑΠΝΙΣΤΕΣ Ανδριάνα Ι. Παπαϊωάννου, Καλλιόπη Τανού, Αγγέλα Κουτσοκέρα, Θεόδωρος Κυρόπουλος, Ειρήνη Τσιλιώνη, Σμαράγδα Οικονομίδη, Κυριακή Λιαδάκη,

Διαβάστε περισσότερα

Πτύελα. Ενότητα 1: Εισαγωγή. Κωνσταντίνος Σπυρόπουλος, Καθηγητής Κυριάκος Καρκούλιας, Επίκουρος Καθηγητής Σχολή Επιστημών Υγείας Τμήμα Ιατρικής

Πτύελα. Ενότητα 1: Εισαγωγή. Κωνσταντίνος Σπυρόπουλος, Καθηγητής Κυριάκος Καρκούλιας, Επίκουρος Καθηγητής Σχολή Επιστημών Υγείας Τμήμα Ιατρικής Πτύελα Ενότητα 1: Εισαγωγή Κωνσταντίνος Σπυρόπουλος, Καθηγητής Κυριάκος Καρκούλιας, Επίκουρος Καθηγητής Σχολή Επιστημών Υγείας Τμήμα Ιατρικής Πτύελα Τα πτύελα αποτελούν ένα μίγμα από σίελο, βλέννη και

Διαβάστε περισσότερα

AΣΘΜΑ ΚΑΙ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΑΣΘΜΑΤΟΣ & ΚΥΗΣΗΣ

AΣΘΜΑ ΚΑΙ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΑΣΘΜΑΤΟΣ & ΚΥΗΣΗΣ AΣΘΜΑ ΚΑΙ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ Το άσθμα είναι ένα από τις πιο συχνές νόσους που περιπλέκει την εγκυμοσύνη. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν πως περίπου 8-10% των εγκύων έχουν άσθμα και μπορεί να επηρεάσει την εγκυμοσύνη

Διαβάστε περισσότερα

Διαπανεπιστημιακό Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών Κλινική Φαρμακολογία Θεραπευτική

Διαπανεπιστημιακό Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών Κλινική Φαρμακολογία Θεραπευτική Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Τμήμα Ιατρικής Πανεπιστήμιο Κρήτης Τμήμα Ιατρικής Διαπανεπιστημιακό Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών Κλινική Φαρμακολογία Θεραπευτική Ανασκόπηση της βιβλιογραφίας των πολυμορφισμών

Διαβάστε περισσότερα

Φαινότυπος μόνιμης απόφραξης αεραγωγών

Φαινότυπος μόνιμης απόφραξης αεραγωγών Φαινότυπος μόνιμης απόφραξης αεραγωγών Δρ. Κατσούλης Κωνσταντίνος Δντης Πνευμονολογικής κλινικής 424 Στρατιωτικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης Ορισμός του άσθματος σήμερα Το άσθμα είναι μια χρόνια φλεγμονώδης

Διαβάστε περισσότερα

ΣΟΒΑΡΟ ΑΣΘΜΑ ΚΑΙ ΡΙΝΙΤΙΔΑ «ΩΡΛ ΑΠΟΨΗ» ΠΑΥΛΟΣ Β. ΜΑΡΑΓΚΟΥΔΑΚΗΣ ΕΠ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Β ΏΡΛ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΑ

ΣΟΒΑΡΟ ΑΣΘΜΑ ΚΑΙ ΡΙΝΙΤΙΔΑ «ΩΡΛ ΑΠΟΨΗ» ΠΑΥΛΟΣ Β. ΜΑΡΑΓΚΟΥΔΑΚΗΣ ΕΠ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Β ΏΡΛ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΑ ΣΟΒΑΡΟ ΑΣΘΜΑ ΚΑΙ ΡΙΝΙΤΙΔΑ «ΩΡΛ ΑΠΟΨΗ» ΠΑΥΛΟΣ Β. ΜΑΡΑΓΚΟΥΔΑΚΗΣ ΕΠ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Β ΏΡΛ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΑ ΝΕΟΤΕΡΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ Το δεύτερο αιώνα ο Γαληνός τόνιζε τη συσχέτιση ρινικών συμπτωμάτων και άσθματος συνιστώντας

Διαβάστε περισσότερα

Ν.Ροβίνα. αναδιαμόρφωση των αεραγωγών στο σοβαρό ανθιστάμενο στη θεραπεία άσθμα. λχανάτηs 1, Σ. Λουκίδης 3. Τσέλιου 1, K. KοντογιάννηK.

Ν.Ροβίνα. αναδιαμόρφωση των αεραγωγών στο σοβαρό ανθιστάμενο στη θεραπεία άσθμα. λχανάτηs 1, Σ. Λουκίδης 3. Τσέλιου 1, K. KοντογιάννηK. αναδιαμόρφωση των αεραγωγών στο σοβαρό ανθιστάμενο στη θεραπεία άσθμα Ν.Ροβίνα 1, Π. Μπακάκος 1, E. Δήµα 1, Γ. Χειλάς 2, E. Τσέλιου 1, K. KοντογιάννηK 1, Σ. Παπίρης 3, M. AλχανάτηA λχανάτηs 1, Σ. Λουκίδης

Διαβάστε περισσότερα

27. ΑΣΘΜΑ ΚΑΙ ΚΥΗΣΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ. Πίνακας 1: Επιπλοκές σοβαρού ή μη ελεγχόμενου άσθματος στην κύηση.

27. ΑΣΘΜΑ ΚΑΙ ΚΥΗΣΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ. Πίνακας 1: Επιπλοκές σοβαρού ή μη ελεγχόμενου άσθματος στην κύηση. Το βρογχικό άσθμα είναι η πιο συχνή πάθηση του αναπνευστικού συστήματος στη διάρκεια της κύησης, με το ποσοστό εμφάνισης να κυμαίνεται μεταξύ 3-8%. Η πορεία της νόσου στις εγκυμονούσες γυναίκες ποικίλει,

Διαβάστε περισσότερα

ΔΩΣΤΕ ΤΕΛΟΣ ΣΤΗΝ ΤΑΛΑΙΠΩΡΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΛΕΡΓΙΑ

ΔΩΣΤΕ ΤΕΛΟΣ ΣΤΗΝ ΤΑΛΑΙΠΩΡΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΛΕΡΓΙΑ ΔΩΣΤΕ ΤΕΛΟΣ ΣΤΗΝ ΤΑΛΑΙΠΩΡΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΛΕΡΓΙΑ Αλλεργία και άσθμα; Αν πάσχετε από αυτές τις παθήσεις, θα υποφέρετε για όλη σας τη ζωή ; ΟΙ ΜΕΛΕΤΕΣ ΤΗΣ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑΣ ΔΕΚΑΕΤΙΑΣ ΛΕΝΕ ΟΧΙ. Η Ελληνική Εταιρεία Αλλεργιολογίας,

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος των προκλητών πτυέλων στο βρογχικό άσθμα

Ο ρόλος των προκλητών πτυέλων στο βρογχικό άσθμα Ανασκόπηση Ο ρόλος των προκλητών πτυέλων στο βρογχικό άσθμα Αναστασία Παπαπορφυρίου 1, Στυλιανός Λουκίδης 1, Γεώργιος Χειλάς 3, Θωμάς Τσαγανός 4, Φίλιππος Εμμανουήλ 2, Βασιλική Πέττα 2, Πέτρος Μπακάκος

Διαβάστε περισσότερα

Αλληλεπικάλυψη Άσθματος και ΧΑΠ. Μ.Τουμπής Πνευμονολόγος

Αλληλεπικάλυψη Άσθματος και ΧΑΠ. Μ.Τουμπής Πνευμονολόγος Αλληλεπικάλυψη Άσθματος και ΧΑΠ Μ.Τουμπής Πνευμονολόγος Αλληλεπικάλυψη Άσθματος και ΧΑΠ Χαρακτηριστικές διαφορές Προϋποθέσεις επικάλυψης Επιπολασμός Ορισμοί Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά Θεραπευτικές προτάσεις

Διαβάστε περισσότερα

Ουδετεροφιλική φλεγμονή στο άσθμα. Νικολέττα Ροβίνα Επιμελήτρια Β Α Πανεπιστημιακή Πνευμονολογική Κλινική Νοσ/μείο «η Σωτηρία»

Ουδετεροφιλική φλεγμονή στο άσθμα. Νικολέττα Ροβίνα Επιμελήτρια Β Α Πανεπιστημιακή Πνευμονολογική Κλινική Νοσ/μείο «η Σωτηρία» Ουδετεροφιλική φλεγμονή στο άσθμα Νικολέττα Ροβίνα Επιμελήτρια Β Α Πανεπιστημιακή Πνευμονολογική Κλινική Νοσ/μείο «η Σωτηρία» The common disease asthma is probably not a single disease, but rather a complex

Διαβάστε περισσότερα

Θεραπευτικοί χειρισμοί και παρακολούθηση ασθενή με βρογχικό άσθμα στην κοινότητα

Θεραπευτικοί χειρισμοί και παρακολούθηση ασθενή με βρογχικό άσθμα στην κοινότητα Θεραπευτικοί χειρισμοί και παρακολούθηση ασθενή με βρογχικό άσθμα στην κοινότητα Ροβίνα Νικολέττα Επίκουρη καθηγήτρια Πνευμονολογίας - Εντατικής Θεραπείας Α Πανεπιστημιακή Πνευμονολογική Κλινική ΝΝΘΑ «η

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΧΑΠ ΣΤΟ

ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΧΑΠ ΣΤΟ ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΧΑΠ ΣΤΟ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟ ΠΛΑΝΟ: Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ Λαζάρου Βασιλική Επιμελήτρια Β Πνευμονολογικού Τμήματος ΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ ΜΕ ΤΙΣ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΧΟΡΗΓΟΥΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ: AMGEN,

Διαβάστε περισσότερα

Σοβαρό άσθμα: Διαγνωστικά κριτήρια και διαγνωστικά προβλήματα

Σοβαρό άσθμα: Διαγνωστικά κριτήρια και διαγνωστικά προβλήματα Ειδικά Άρθρα για το Άσθμα Σοβαρό άσθμα: Διαγνωστικά κριτήρια και διαγνωστικά προβλήματα Ελένη Γ. Τζωρτζάκη 1, Alberto Papi 2, Νικόλαος Μ. Σιαφάκας 1 1 Πνευμονολογική Κλινική, Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο

Διαβάστε περισσότερα

Σοβαρό Άσθμα Τωρινές και μελλοντικές θεραπευτικές προσεγγίσεις

Σοβαρό Άσθμα Τωρινές και μελλοντικές θεραπευτικές προσεγγίσεις Ειδικά Άρθρα για το Άσθμα Σοβαρό Άσθμα Τωρινές και μελλοντικές θεραπευτικές προσεγγίσεις Ελευθέριος Ζέρβας 1, Chris Brightling 2, Μίνα Γκάγκα 1 1 7 η Πνευμονολογική Κλινική και Κέντρο Άσθματος, Νοσοκομείο

Διαβάστε περισσότερα

Βρογχικό άσθμα. Ενότητα 4: Αποφρακτικά νοσήματα

Βρογχικό άσθμα. Ενότητα 4: Αποφρακτικά νοσήματα Βρογχικό άσθμα Ενότητα 4: Αποφρακτικά νοσήματα Κωνσταντίνος Σπυρόπουλος, Καθηγητής Κυριάκος Καρκούλιας, Επίκουρος Καθηγητής Σχολή Επιστημών Υγείας Τμήμα Ιατρικής ΑΣΘΜΑ Είναι ένα από τα συχνότερα χρόνια

Διαβάστε περισσότερα

Ελευθέριος Ζέρβας, Πνευμονολόγος Επιμελητής Α ΕΣΥ 7 η Πνευμονολογική Κλινική Γ.Ν.Ν.Θ.Α «Η ΣΩΤΗΡΙΑ» Φαινότυποι ΧΑΠ (ACO)

Ελευθέριος Ζέρβας, Πνευμονολόγος Επιμελητής Α ΕΣΥ 7 η Πνευμονολογική Κλινική Γ.Ν.Ν.Θ.Α «Η ΣΩΤΗΡΙΑ» Φαινότυποι ΧΑΠ (ACO) Ελευθέριος Ζέρβας, Πνευμονολόγος Επιμελητής Α ΕΣΥ 7 η Πνευμονολογική Κλινική Γ.Ν.Ν.Θ.Α «Η ΣΩΤΗΡΙΑ» Φαινότυποι ΧΑΠ (ACO) Conflict of interest (Δήλωση σύγκρουσης συμφερόντων) Συμμετοχή σε advisory board

Διαβάστε περισσότερα

Οστεοποντίνη στο υπερκείµενο των προκλητών πτυέλων σε ασθµατικούς καπνιστές: συσχετίσεις µε δείκτες φλεγµονής και αναδιαµόρφωσης των αεραγωγών

Οστεοποντίνη στο υπερκείµενο των προκλητών πτυέλων σε ασθµατικούς καπνιστές: συσχετίσεις µε δείκτες φλεγµονής και αναδιαµόρφωσης των αεραγωγών Οστεοποντίνη στο υπερκείµενο των προκλητών πτυέλων σε ασθµατικούς καπνιστές: συσχετίσεις µε δείκτες φλεγµονής και αναδιαµόρφωσης των αεραγωγών Γ. Χειλάς, Σ. Λουκίδης, Κ. Κωστίκας, D. Simoes, Κ. Κοντογιάννη,

Διαβάστε περισσότερα

Διάγνωση άσθματος 2017

Διάγνωση άσθματος 2017 "ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΑΕΡΑΓΩΓΩΝ" 27-28/5/2017, Κατερίνη Διάγνωση άσθματος 2017 Βλαχόπουλος Δ. Πνευμονολόγος, Επ. Συνεργάτης Πνευμονολογικής Κλινικής Α.Π.Θ Ορισμός Το άσθμα είναι μια ετερογενής νόσος, που συνήθως

Διαβάστε περισσότερα

Κατευθυντήριες οδηγίες αντιμετώπισης του άσθματος στα παιδιά.

Κατευθυντήριες οδηγίες αντιμετώπισης του άσθματος στα παιδιά. Κατευθυντήριες οδηγίες αντιμετώπισης του στα παιδιά. Φώτης Β. Κυρβασίλης Επίκουρος Καθηγητής Παιδιατρικής Πνευμονολογίας Γ Παιδιατρική Κλινική Α.Π.Θ www.pd3.gr Η αντιμετώπιση του βρογχικού στα παιδιά κατευθύνεται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΠΕΔΑ ΑΓΓΕΙΟΠΟΙΗΤΙΝΩΝ 1 ΚΑΙ 2 ΣΤΟ ΥΠΕΡΚΕΙΜΕΝΟ ΠΤΥΕΛΩΝ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΧΑΠ

ΕΠΙΠΕΔΑ ΑΓΓΕΙΟΠΟΙΗΤΙΝΩΝ 1 ΚΑΙ 2 ΣΤΟ ΥΠΕΡΚΕΙΜΕΝΟ ΠΤΥΕΛΩΝ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΧΑΠ ΕΠΙΠΕΔΑ ΑΓΓΕΙΟΠΟΙΗΤΙΝΩΝ 1 ΚΑΙ 2 ΣΤΟ ΥΠΕΡΚΕΙΜΕΝΟ ΠΤΥΕΛΩΝ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΧΑΠ Β. Μπέσσα 1, Σ. Λουκίδης 1, Γ. Χειλάς 2,Β. εληµπούρα 1, D Simoes 3, Κ. Κοντογιάννη 4, Σ. Παπίρης 1, Κ. Κωστίκας 1, Μ. Αλχανάτης

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΠ. Συνδυασµένη αξιολόγηση στη ΧΑΠ. Θεραπευτικές επιλογές:

ΧΑΠ. Συνδυασµένη αξιολόγηση στη ΧΑΠ. Θεραπευτικές επιλογές: ιαπανεπιστηµιακό Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα Σπουδών Κλινική Φαρµακολογία- Θεραπευτική ΧΑΠ ιπλωµατική εργασία: Η ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗς ΧΑΠ &ΤΟΥ ΒΡΟΓΧΙΚΟΥ ΑΣΘΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ Π.Φ.Υ Συχνή πάθηση, που µπορεί

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΙΚΤΕΣ ΦΛΕΓΜΟΝΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΜΗ ΑΛΛΕΡΓΙΚΟ ΣΟΒΑΡΟ ΒΡΟΓΧΙΚΟ ΑΣΘΜΑ

ΔΕΙΚΤΕΣ ΦΛΕΓΜΟΝΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΜΗ ΑΛΛΕΡΓΙΚΟ ΣΟΒΑΡΟ ΒΡΟΓΧΙΚΟ ΑΣΘΜΑ ΔΕΙΚΤΕΣ ΦΛΕΓΜΟΝΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΜΗ ΑΛΛΕΡΓΙΚΟ ΣΟΒΑΡΟ ΒΡΟΓΧΙΚΟ ΑΣΘΜΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΤΣΑΟΥΝΟΥ ΛΕΚΤΟΡΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΜΟΝΑΔΑ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ- Κ.Ε.Θ. ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Το σοβαρό άσθμα τα παιδιά. Ε.Παρασκάκης Eπικ. Καθηγητής Παιδιατρικής Παιδοπνευμονολογική Μονάδα Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Θράκης

Το σοβαρό άσθμα τα παιδιά. Ε.Παρασκάκης Eπικ. Καθηγητής Παιδιατρικής Παιδοπνευμονολογική Μονάδα Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Θράκης Το σοβαρό άσθμα τα παιδιά Ε.Παρασκάκης Eπικ. Καθηγητής Παιδιατρικής Παιδοπνευμονολογική Μονάδα Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Θράκης Εισαγωγή Τα περισσότερα παιδιά με άσθμα ανταποκρίνονται καλά στη

Διαβάστε περισσότερα

Specific and Generic Questionnaires for the assessment of Health Related Quality of Life in adult asthmatics

Specific and Generic Questionnaires for the assessment of Health Related Quality of Life in adult asthmatics Specific and Generic Questionnaires for the assessment of Health Related Quality of Life in adult asthmatics Brinia A 1, Katsaounou P 1, Rovina N 1,Kompoti E 2, Mikos N 2, Kontodimopoulos N 3, Syrigou

Διαβάστε περισσότερα

ΟΞΕIΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟU ΣΥΣΤHΜΑΤΟΣ

ΟΞΕIΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟU ΣΥΣΤHΜΑΤΟΣ ΟΞΕIΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟU ΣΥΣΤHΜΑΤΟΣ (Σύντομη ενημέρωση από ERS - ELF) Οι οξείες λοιμώξεις κατώτερου αναπνευστικού συστήματος περιλαμβάνουν την πνευμονία (λοίμωξη της κυψελίδας του πνεύμονα),

Διαβάστε περισσότερα

Μη επεμβατική αξιολόγηση του σοβαρού άσθματος

Μη επεμβατική αξιολόγηση του σοβαρού άσθματος Ειδικά Άρθρα για το Άσθμα Μη επεμβατική αξιολόγηση του σοβαρού άσθματος Παρασκευή Κατσαούνου 1, Ανδρέας Ασημάκος 2, Peter J. Barnes 3 1 Λέκτορας Πνευμονολογίας, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό

Διαβάστε περισσότερα

Σοβαρό άσθμα: Oρισμοί, παράγοντες κινδύνου και φαινότυποι

Σοβαρό άσθμα: Oρισμοί, παράγοντες κινδύνου και φαινότυποι Ανασκόπηση Σοβαρό άσθμα: Oρισμοί, παράγοντες κινδύνου και φαινότυποι Πέννυ Μωραϊτάκη, Δέσποινα Παπαμιχαήλ, Νίκη Γεωργάτου 5 η Πνευμονολογική Κλινική, Νοσοκομείο Νοσημάτων Θώρακα «Σωτηρία», Αθήνα Λέξεις-

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΟΞΥΝΣΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΗ ΠΝΕΥΜΟΝΟΠΑΘΕΙΑ (ΧΑΠ)

ΠΑΡΟΞΥΝΣΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΗ ΠΝΕΥΜΟΝΟΠΑΘΕΙΑ (ΧΑΠ) Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΒΑΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΟΞΥΝΣΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΗ ΠΝΕΥΜΟΝΟΠΑΘΕΙΑ (ΧΑΠ) Ανδριάνα Ι Παπαϊωάννου 1, Κωνσταντίνος Μπαρτζιώκας 2, Σταματούλα Τσικρικά 1, Φωτεινή Καρακοντάκη

Διαβάστε περισσότερα

Κάτοχος άδειας κυκλοφορίας Ονομασία προϊόντος Δραστική ουσία + Περιεκτικότητα Φαρμακοτεχνική μορφή

Κάτοχος άδειας κυκλοφορίας Ονομασία προϊόντος Δραστική ουσία + Περιεκτικότητα Φαρμακοτεχνική μορφή Κράτος μέλος στον ΕΟΧ Κάτοχος άδειας κυκλοφορίας Ονομασία προϊόντος Δραστική ουσία + Περιεκτικότητα Φαρμακοτεχνική μορφή Astrazeneca Uk Limited Symbicort Turbohaler Βουδεσονίδη 160 µg, Διυδρική φουμαρική

Διαβάστε περισσότερα

Ποιο είναι το επόμενο βήμα;

Ποιο είναι το επόμενο βήμα; Περιστατικό 1 Γυναίκα, 32 ετών παρουσιάζεται με δύσπνοια και συρίττουσα αναπνοή. Εδώ και 5 ημέρες είχε καταρροή και πονόλαιμο. Άρχισε προ 2ημέρου να έχει συριγμό και ξηρό βήχα. Αναφέρει κάθε άνοιξη ότι

Διαβάστε περισσότερα

Σπιρομετρία στα παιδιά

Σπιρομετρία στα παιδιά 1ο Πανελλήνιο Παιδοπνευμονολογικό Συνέδριο Θεσσαλονίκη 1-3 Οκτωβρίου 2010 Σπιρομετρία στα παιδιά Κώστας Ν. Πρίφτης Γ Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο «Αττικόν» Τμήμα Αλλεργικών

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΡΧΕΣ ΡΟΟΜΕΤΡΙΑΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΡΧΕΣ ΡΟΟΜΕΤΡΙΑΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΡΧΕΣ ΡΟΟΜΕΤΡΙΑΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ Χάρης Β. Κατσαρδής Επίκουρος Καθηγητής Παιδοπνευμονολογίας Συντ. Διευθυντής Παιδιατρικού-Παιδοπνευμονολογικού Τμήματος Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών «Η ΕΛΠΙΣ» α β Flow

Διαβάστε περισσότερα

Αρμοδιότητες διεπιστημονικής ομάδας Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας

Αρμοδιότητες διεπιστημονικής ομάδας Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας Επαγγελματίες υγείας και υπηρεσίες υγείας Αρμοδιότητες διεπιστημονικής ομάδας Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας Σύσταση 40: Συστήνεται να γίνεται εκτίμηση των αναγκών του ασθενή, συμβουλευτική σε προγράμματα

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές μοριακής παθολογίας. Α. Αρμακόλας Αν. Καθηγητής Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ

Αρχές μοριακής παθολογίας. Α. Αρμακόλας Αν. Καθηγητής Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ Αρχές μοριακής παθολογίας Α. Αρμακόλας Αν. Καθηγητής Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ Μοριακή Παθολογία Ανερχόμενος κλάδος της Παθολογίας Επικεντρώνεται στην μελέτη και τη διάγνωση νοσημάτων Στον καθορισμό και την πιστοποίηση

Διαβάστε περισσότερα

«Ανάλυση-Ανακοίνωση αποτελεσμάτων (έκθεση)» (Δράση 5)

«Ανάλυση-Ανακοίνωση αποτελεσμάτων (έκθεση)» (Δράση 5) ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π.5.6 «Ανάλυση-Ανακοίνωση αποτελεσμάτων (έκθεση)» (Δράση 5) για το ΥΠΟΕΡΓΟ 1 της Πράξης: «ΘΑΛΗΣ- Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών Ακαδημίας Αθηνών- Ωρίμανση της μη ειδικής ανοσίας: επιρροή των

Διαβάστε περισσότερα

Κατευθυντήριες οδηγίες για την αλλεργία στο αυγό(bsaci)

Κατευθυντήριες οδηγίες για την αλλεργία στο αυγό(bsaci) Κατευθυντήριες οδηγίες για την αλλεργία στο αυγό(bsaci) Clinical & Experimental Allergy 2010(40):1116-1129 Παρουσίαση : Αντιγόνη Μαυρουδή, Λέκτορας Παιδιατρικής Αλλεργιολογίας, Γ ΠΔ Α.Π.Θ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ: ΤΥΠΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρία ενιαίων αεραγωγών. το 80% των περιπτώσεων λλεργικής ρινίτιδος υνυπάρχει αλλεργικό άσθµα

Θεωρία ενιαίων αεραγωγών. το 80% των περιπτώσεων λλεργικής ρινίτιδος υνυπάρχει αλλεργικό άσθµα Τί είναι το άσθμα- Θεωρία ενιαίων αεραγωγών το 80% των περιπτώσεων λλεργικής ρινίτιδος υνυπάρχει αλλεργικό άσθµα Τί είναι το άσθμα γµονή των αεραγωγών που χαρακτηρίζεται από αναστρέψιµη απόφρα των βρόγχων

Διαβάστε περισσότερα

Ανασκόπηση. Γεώργιος Καλτσάκας 1, Απόστολος Τραυλός 1, Νικολέττα Ροβίνα 2

Ανασκόπηση. Γεώργιος Καλτσάκας 1, Απόστολος Τραυλός 1, Νικολέττα Ροβίνα 2 Ανασκόπηση Στοχεύοντας στη βελτίωση της περίθαλψης των ασθενών με Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) Η προσθήκη του ερωτηματολογίου CAT (COPD Assessment Test) στη φαρέτρα των εργαλείων αξιολόγησης

Διαβάστε περισσότερα

Δελτίο Τύπου Source: Sanofi (EURONEXT: SAN) (NASDAQ: SNY)

Δελτίο Τύπου Source: Sanofi (EURONEXT: SAN) (NASDAQ: SNY) Δελτίο Τύπου Source: Sanofi (EURONEXT: SAN) (NASDAQ: SNY) Ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ εγκρίνει το dupilumab για τη θεραπεία της χρόνιας ρινοκολπίτιδας με ρινικούς πολύποδες Το πρώτο

Διαβάστε περισσότερα

Ημερίδα με Θέμα Η ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΩΣ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟ ΑΙΤΗΜΑ:

Ημερίδα με Θέμα Η ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΩΣ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟ ΑΙΤΗΜΑ: Ημερίδα με Θέμα Η ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΩΣ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟ ΑΙΤΗΜΑ: ΓΝΩΡΙΖΩ-ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΩ-ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΩ 2 Ιουνίου 2014 / 14 O Δημοτικό Σχολείο Ιλίου ΒΡΟΧΙΚΟ ΑΣΜΑ & ΠΑΙΔΙΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Π. ΚΩΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΩΝ ΕΙΚΤΩΝ BODE ΚΑΙ FFMI ΜΕ ΤΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΦΛΕΓΜΟΝΗ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΗ ΠΝΕΥΜΟΝΟΠΑΘΕΙΑ

ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΩΝ ΕΙΚΤΩΝ BODE ΚΑΙ FFMI ΜΕ ΤΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΦΛΕΓΜΟΝΗ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΗ ΠΝΕΥΜΟΝΟΠΑΘΕΙΑ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΩΝ ΕΙΚΤΩΝ BODE ΚΑΙ FFMI ΜΕ ΤΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΦΛΕΓΜΟΝΗ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΗ ΠΝΕΥΜΟΝΟΠΑΘΕΙΑ Ελένη Γάκη 1, Κωνσταντίνα Κοντογιάννη 2, Ανδριάνα Παπαϊωάννου 3, Πέτρος Μπακάκος 2, Κωνσταντίνος

Διαβάστε περισσότερα

Αναγνώριση της βαρύτητας των παροξυσμών άσθματος

Αναγνώριση της βαρύτητας των παροξυσμών άσθματος Αναγνώριση της βαρύτητας των παροξυσμών άσθματος Σύσταση 9: Συστήνεται οι Γενικοί Ιατροί και οι Επαγγελματίες Υγείας της Π.Φ.Υ., να αναγνωρίζουν έγκαιρα τους παροξυσμούς άσθματος με βάση τα κλινικά σημεία,

Διαβάστε περισσότερα

Χρόνια βρογχίτιδα στην τρίτη ηλικία. Χρυσόστομος Αρβανιτάκης 7ο εξάμηνο

Χρόνια βρογχίτιδα στην τρίτη ηλικία. Χρυσόστομος Αρβανιτάκης 7ο εξάμηνο Χρόνια βρογχίτιδα στην τρίτη ηλικία Χρυσόστομος Αρβανιτάκης 7ο εξάμηνο Τι είναι η χρόνια βρογχίτιδα? Βρογχίτιδα είναι μια φλεγμονή των βρογχικών σωλήνων, που μεταφέρουν τον αέρα στους πνεύμονες. Χρόνια

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΜΘ ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΑΣΘΜΑΤΟΣ

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΜΘ ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΑΣΘΜΑΤΟΣ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΜΘ ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΑΣΘΜΑΤΟΣ Ε. Παρασκάκης Επικ. Καθηγητής Παιδιατρικής Μονάδα Αναπνευστικών Νοσημάτων Παίδων Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Θράκης Ορισμός Το άσθμα είναι μία χρόνια φλεγμονώδης

Διαβάστε περισσότερα

ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ (Υπεύθυνος : M Λαζανάς. 1.Εμπειρική θεραπεία πνευμονίας από την κοινότητα

ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ (Υπεύθυνος : M Λαζανάς. 1.Εμπειρική θεραπεία πνευμονίας από την κοινότητα ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ (Υπεύθυνος : M Λαζανάς 1.Εμπειρική θεραπεία πνευμονίας από την κοινότητα Η πνευμονία από την κοινότητα είναι η οξεία λοίμωξη του πνευμονικού παρεγχύματος σε ασθενή που

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση περιστατικών Φυματίωσης

Παρουσίαση περιστατικών Φυματίωσης Παρουσίαση περιστατικών Φυματίωσης Δ. Πολυζωγόπουλος 21-02-2018 45 ετών Ρουμάνος χρήση αλκοόλ πυρετός (38 C) καταβολή απώλεια βάρους (1 μήνα) πλευριτικού τύπου πόνος εισαγωγή παρακέντηση (2 lt) αγωγή με

Διαβάστε περισσότερα

Συνήθη αναπνευστικά προβλήματα παιδικής ηλικίας

Συνήθη αναπνευστικά προβλήματα παιδικής ηλικίας Συνήθη αναπνευστικά προβλήματα παιδικής ηλικίας Αθηνά Παπαδοπούλου Διευθύντρια ΕΣΥ Παιδιατρικό Τμήμα Νοσοκομείο ΚΑΤ Γενικά Οι λοιμώξεις του αναπνευστικού αποτελούν ένα από τα συχνότερα προβλήματα των

Διαβάστε περισσότερα

Θα πρέπει να μιλήσετε με το γιατρό σας και να τον ρωτήσετε εάν θα πρέπει να εξεταστείτε για Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια

Θα πρέπει να μιλήσετε με το γιατρό σας και να τον ρωτήσετε εάν θα πρέπει να εξεταστείτε για Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια Έχετε δυσκολία στην αναπνοή πιο συχνά από άτομα της ηλικίας σας; Βήχετε τις πιο πολλές ημέρες; Όταν βήχετε έχετε βλέννα ή φλέμα; Είστε τουλάχιστον 40 ετών; Είστε νυν ή πρώην καπνιστής; Εάν απαντήσετε ΝΑΙ

Διαβάστε περισσότερα

Αντιμετώπιση της Αλλεργικής Ρινίτιδας

Αντιμετώπιση της Αλλεργικής Ρινίτιδας Αντιμετώπιση της Αλλεργικής Ρινίτιδας Τι είναι η Αλλεργική Ρινίτιδα; Η αλλεργική ρινίτιδα είναι μια πάθηση της μύτης που εκδηλώνεται με συμπτώματα μετά την έκθεση του ασθενή σε συγκεκριμένες ουσίες (αλλεργιογόνα).

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση και θεραπεία Από τα πρωτόκολλα των SOS Ιατρών Επιμέλεια Γεώργιος Θεοχάρης

Αξιολόγηση και θεραπεία Από τα πρωτόκολλα των SOS Ιατρών Επιμέλεια Γεώργιος Θεοχάρης Αξιολόγηση και θεραπεία Από τα πρωτόκολλα των SOS Ιατρών Επιμέλεια Γεώργιος Θεοχάρης Παθολόγος Αξιολόγηση βαρύτητας περιστατικού - Από την βαρύτητα των κλινικών σημείων (αναπνευστική συχνότητα >35, ταχυκαρδία,

Διαβάστε περισσότερα

Πανελλήνια Σεμινάρια Ομάδων Εργασίας 2019 ΤΧΗΣ (ΥΝ) ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΔΟΥ ΜΑΡΙΑ ΑΙΜΟΔΥΝΑΜΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΡΙΟ 424 ΓΣΝΕ

Πανελλήνια Σεμινάρια Ομάδων Εργασίας 2019 ΤΧΗΣ (ΥΝ) ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΔΟΥ ΜΑΡΙΑ ΑΙΜΟΔΥΝΑΜΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΡΙΟ 424 ΓΣΝΕ Πανελλήνια Σεμινάρια Ομάδων Εργασίας 2019 ΤΧΗΣ (ΥΝ) ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΔΟΥ ΜΑΡΙΑ ΑΙΜΟΔΥΝΑΜΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΡΙΟ 424 ΓΣΝΕ 1 Η καρδιά και οι πνεύμονες αποτελούν ίσως τα 2 βασικότερα όργανα του ανθρώπου, καθώς από τη συνδυασμένη

Διαβάστε περισσότερα

Μέτρηση της Ποιότητας Ζωής σε Κλινικές Μελέτες για ΚΙ: Ένα ακόμη κομμάτι του παζλ

Μέτρηση της Ποιότητας Ζωής σε Κλινικές Μελέτες για ΚΙ: Ένα ακόμη κομμάτι του παζλ Κλινικές Μελέτες Μέτρηση της Ποιότητας Ζωής σε Κλινικές Μελέτες για ΚΙ: Ένα ακόμη κομμάτι του παζλ Janice Abbott, PhD Καθηγήτρια Ψυχολογικής Υγείας Σχολή Επιστημών Υγείας University of Central Lancashire

Διαβάστε περισσότερα

Βρογχικό Άσθμα. Ελευθέριος Ζέρβας, Πέτρος Μπακάκος. Διάγνωση του βρογχικού άσθματος

Βρογχικό Άσθμα. Ελευθέριος Ζέρβας, Πέτρος Μπακάκος. Διάγνωση του βρογχικού άσθματος Βρογχικό Άσθμα Ελευθέριος Ζέρβας, Πέτρος Μπακάκος Διάγνωση του βρογχικού άσθματος Η διάγνωση του άσθματος βασίζεται στο ιστορικό, την κλινική εξέταση και τις λειτουργικές δοκιμασίες του αναπνευστικού.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΥΟΚΑΡ ΙΑΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑ Α

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΥΟΚΑΡ ΙΑΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑ Α ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΥΟΚΑΡ ΙΑΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑ Α ΘΕΟΦΙΛΟΣ ΚΩΛΕΤΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΠΑΛΟΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΠΑΛΤΟΓΙΑΝΝΗΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙ ΗΣ ΜΑΡΙΑ ΑΓΓΕΛΑΚΗ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΒΛΑΧΟΣ ΑΓΑΘΟΚΛΕΙΑ ΜΗΤΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

Ρινοκολπίτιδα και Αντιβιοτικά. Βασίλειος Παπανικολάου, Επιμελητής Α 1 Η Πανεπιστημιακή ΩΡΛ Κλινική Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Αθηνών

Ρινοκολπίτιδα και Αντιβιοτικά. Βασίλειος Παπανικολάου, Επιμελητής Α 1 Η Πανεπιστημιακή ΩΡΛ Κλινική Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Αθηνών Ρινοκολπίτιδα και Αντιβιοτικά Βασίλειος Παπανικολάου, Επιμελητής Α 1 Η Πανεπιστημιακή ΩΡΛ Κλινική Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Αθηνών Εισαγωγή Φλεγμονές παραρινίων και ρινός Ρίνο-παραρίνοκολπίτιδα (rhinosinusitis)

Διαβάστε περισσότερα

Επιδημιολογική μελέτη ασθενών με Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια σε επίπεδο πρωτοβάθμιας περίθαλψης στην Ελλάδα Η μελέτη EPIPTOSI

Επιδημιολογική μελέτη ασθενών με Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια σε επίπεδο πρωτοβάθμιας περίθαλψης στην Ελλάδα Η μελέτη EPIPTOSI Πρωτότυπη Εργασία Επιδημιολογική μελέτη ασθενών με Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια σε επίπεδο πρωτοβάθμιας περίθαλψης στην Ελλάδα Η μελέτη EPIPTOSI Χρίστος Π. Καρβούνης 1, Νίκος Νίκας 2, Έλενα Πανίττι

Διαβάστε περισσότερα

Σύνδρομο επικάλυψης Άσθματος και ΧΑΠ (ACOS) Μ.Τουμπής Πνευμονολόγος

Σύνδρομο επικάλυψης Άσθματος και ΧΑΠ (ACOS) Μ.Τουμπής Πνευμονολόγος Σύνδρομο επικάλυψης Άσθματος και ΧΑΠ (ACOS) Μ.Τουμπής Πνευμονολόγος Σύνδρομο επικάλυψης Άσθματος και ΧΑΠ (ACOS) Ορισμοί Επίπτωση Συν-νοσηρότητα Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά Φαινοτυπικές θεραπευτικες προσεγγίσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΛΕΡΓΙΑ: Ο ΑΟΡΑΤΟΣ ΕΧΘΡΟΣ ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΑΛΛΕΡΓΙΚΟΣ;

ΑΛΛΕΡΓΙΑ: Ο ΑΟΡΑΤΟΣ ΕΧΘΡΟΣ ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΑΛΛΕΡΓΙΚΟΣ; ΑΛΛΕΡΓΙΑ: Ο ΑΟΡΑΤΟΣ ΕΧΘΡΟΣ ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΑΛΛΕΡΓΙΚΟΣ; Αλλεργία, όπως ορίζει και η λέξη, σημαίνει άλλο έργο. Είναι η μη αναμενόμενη αντίδραση του ανοσιακού συστήματος του οργανισμού εναντίον ακίνδυνων

Διαβάστε περισσότερα

Πόσο νωρίς ξεκινάει η αναδιαμόρφωση

Πόσο νωρίς ξεκινάει η αναδιαμόρφωση Πόσο νωρίς ξεκινάει η αναδιαμόρφωση Εμμ. Παρασκάκης Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Αλεξανδρούπολης Αρχίζει η αναδιαμόρφωση των αεραγωγών στην παιδική ηλικία; ή Σε ποια περίοδο της παιδικής

Διαβάστε περισσότερα

Νόσημα: Άσθμα. Επιστημονικός Υπεύθυνος: Καθηγητής Χρήστος Λιονής UNIVERSITY OF CRETE FACULTY OF MEDICINE ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ

Νόσημα: Άσθμα. Επιστημονικός Υπεύθυνος: Καθηγητής Χρήστος Λιονής UNIVERSITY OF CRETE FACULTY OF MEDICINE ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ «Ανάπτυξη 13 Κατευθυντήριων Οδηγιών Γενικής Ιατρικής για τη διαχείριση των πιο συχνών νοσημάτων και καταστάσεων υγείας στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας», Κωδικός MIS: 464637 Νόσημα: Άσθμα Ομάδα εργασίας:

Διαβάστε περισσότερα

Σύσταση 34: Η χορήγηση β αναστολέων θα πρέπει να γίνεται μόνο σε ιδιαίτερες περιπτώσεις και κατόπιν συνεργασίας με ειδικούς (IV).

Σύσταση 34: Η χορήγηση β αναστολέων θα πρέπει να γίνεται μόνο σε ιδιαίτερες περιπτώσεις και κατόπιν συνεργασίας με ειδικούς (IV). β αναστολείς Σύσταση 34: Η χορήγηση β αναστολέων θα πρέπει να γίνεται μόνο σε ιδιαίτερες περιπτώσεις και κατόπιν συνεργασίας με ειδικούς (IV). Βαθμός τεκμηρίωσης: IV Βαθμός σύστασης: A Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες

Διαβάστε περισσότερα

Αντι-LTRs : Πόσο υποστηρίζονται από τις real-life μελέτες ;

Αντι-LTRs : Πόσο υποστηρίζονται από τις real-life μελέτες ; 3ο Σεμινάριο Συνεχιζόμενης Ιατρικής Εκπαίδευσης Ημέρες Άσθματος 2012 «ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΣΤΟ ΒΡΟΓΧΙΚΟ ΑΣΘΜΑ» Αντι-LTRs : Πόσο υποστηρίζονται από τις real-life μελέτες ; Δημήτριος Ζ. Λάτσιος, M.D.,

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές μοριακής παθολογίας. Α. Αρμακόλας Αν. Καθηγητής Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ

Αρχές μοριακής παθολογίας. Α. Αρμακόλας Αν. Καθηγητής Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ Αρχές μοριακής παθολογίας Α. Αρμακόλας Αν. Καθηγητής Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ Μοριακή Παθολογία Ανερχόμενος κλάδος της Παθολογίας Επικεντρώνεται στην μελέτη και τη διάγνωση νοσημάτων Στον καθορισμό και την πιστοποίηση

Διαβάστε περισσότερα

Άσθμα κατά την άσκηση. Ανδριάνα Ι Παπαϊωάννου Πνευμονολόγος

Άσθμα κατά την άσκηση. Ανδριάνα Ι Παπαϊωάννου Πνευμονολόγος Άσθμα κατά την άσκηση Ανδριάνα Ι Παπαϊωάννου Πνευμονολόγος Ορισμός Ως βρογχόσπασμος επαγόμενος κατά την άσκηση ορίζεται η παροδική και αναστρέψιμη στένωση των αεραγωγών που ακολουθεί την έντονη άσκηση,

Διαβάστε περισσότερα

Ησημασίατηςέγκαιρηςδιάγνωσης

Ησημασίατηςέγκαιρηςδιάγνωσης H ΧΑΠ ΣΤΗ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΥΓΕΙΑΣ Ησημασίατηςέγκαιρηςδιάγνωσης Δρ Κ. Ζαρογουλίδης, MD, PhD, FCCP Διευθυντής Πνευμονολογικής Κλινικής ΑΠΘ Παρεμβαίνοντας σήμερα, μπορούμε να αλλάξουμε το μέλλον των ασθενών

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ Ι Κλινικό Πρόβλημα- Αναπνευστική Ανεπάρκεια

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ Ι Κλινικό Πρόβλημα- Αναπνευστική Ανεπάρκεια ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ Ι Κλινικό Πρόβλημα- Αναπνευστική Γεώργιος Θ. Σταθόπουλος MD PhD Πνευμονολόγος Επίκουρος Καθηγητής Εργαστήριο Φυσιολογίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Πατρών gstathop@upatras.gr http://www.molcellbiol-upatras.net

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΑΝΔΡΙΤΣΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΌΓΟΣ - ΗΠΑΤΟΛΟΓΟΣ

ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΑΝΔΡΙΤΣΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΌΓΟΣ - ΗΠΑΤΟΛΟΓΟΣ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΑΝΔΡΙΤΣΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΌΓΟΣ - ΗΠΑΤΟΛΟΓΟΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ 1. ΡΙΝΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ 2. ΦΑΡΥΓΓΑΣ 3. ΛΑΡΥΓΓΑΣ 4. ΤΡΑΧΕΙΑ 5. ΒΡΟΓΧΟΙ 6. ΠΝΕΥΜΟΝΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ

ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ Α. ΠΟΤΕ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΥΠΟΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΣΕ ΜΕΤΡΗΣΗ ΟΣΤΙΚΗΣ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑΣ (ΑΝΔΡΕΣ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ): ΗΛΙΚΙΑ < 50 ΕΤΩΝ: Κατάγματα χαμηλής βίας

Διαβάστε περισσότερα

H παρουσίαση αυτή αποτελεί δημιουργία του ομιλητή Παρακαλείστε να τη χρησιμοποιήσετε μόνο για ενημέρωσή σας

H παρουσίαση αυτή αποτελεί δημιουργία του ομιλητή Παρακαλείστε να τη χρησιμοποιήσετε μόνο για ενημέρωσή σας H παρουσίαση αυτή αποτελεί δημιουργία του ομιλητή Παρακαλείστε να τη χρησιμοποιήσετε μόνο για ενημέρωσή σας Άσθμα στα παιδιά: ομοιότητες και διαφορές με τους ενήλικες Ε.Παρασκάκης Eπικ. Καθηγητής Παιδιατρικής

Διαβάστε περισσότερα

Κλινική αποτελεσματικότητα των μακρολιδών σε νοσήματα των αεραγωγών: Πέρα από την αντιμικροβιακή δράση

Κλινική αποτελεσματικότητα των μακρολιδών σε νοσήματα των αεραγωγών: Πέρα από την αντιμικροβιακή δράση Ανασκόπηση Κλινική αποτελεσματικότητα των μακρολιδών σε νοσήματα των αεραγωγών: Πέρα από την αντιμικροβιακή δράση Μαρία Κρύφτη 1, Κωνσταντίνος Μπαρτζιώκας 2, Ανδριάνα Ι. Παπαϊωάννου 3, Αλέξης Παπαδόπουλος

Διαβάστε περισσότερα

Μεθοδολογία ανάπτυξης των Κ.Ο.

Μεθοδολογία ανάπτυξης των Κ.Ο. Μεθοδολογία ανάπτυξης των Κ.Ο. Η ομάδα ανασκόπησης των κατευθυντήριων οδηγιών για το άσθμα, είχε ως σκοπό την ανάπτυξη και τη συγγραφή συστάσεων για το άσθμα ώστε να παραδοθούν στην ομάδα ομοφωνίας (consensus

Διαβάστε περισσότερα

Το σοβαρό άσθμα στα παιδιά: προβλήματα και λύσεις

Το σοβαρό άσθμα στα παιδιά: προβλήματα και λύσεις Το σοβαρό άσθμα στα παιδιά: προβλήματα και λύσεις Ε.Παρασκάκης Eπικ. Καθηγητής Παιδιατρικής Υπεύθυνος Παιδοπνευμονολογικής Μονάδας Παιδιατρικής Κλινικής Πανεπιστημίου Θράκης Εισαγωγή Το άσθμα είναι μια

Διαβάστε περισσότερα

Αρχική εμπειρία από την χορήγηση anakinra σε δέκα ενήλικες ασθενείς με ανθεκτική ιδιοπαθή υποτροπιάζουσα περικαρδίτιδα

Αρχική εμπειρία από την χορήγηση anakinra σε δέκα ενήλικες ασθενείς με ανθεκτική ιδιοπαθή υποτροπιάζουσα περικαρδίτιδα Αρχική εμπειρία από την χορήγηση anakinra σε δέκα ενήλικες ασθενείς με ανθεκτική ιδιοπαθή υποτροπιάζουσα περικαρδίτιδα Γ. Λάζαρος, Π. Βασιλείου, Κ. Αντωνάτου, Χ. Κουτσιανάς, Γ. Γεωργιόπουλος, Δ. Βασιλόπουλος,

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗΣ ΔΥΣΧΕΡΕΙΑΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ

ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗΣ ΔΥΣΧΕΡΕΙΑΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗΣ ΔΥΣΧΕΡΕΙΑΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ (Ι) Γυναίκα 34 ετών με διαβήτη προσέρχεται στο τμήμα επειγόντων περιστατικών με πυρετό, αίσθημα ρίγους, πόνο στην πλάτη, ίλιγγο και δυσκολία

Διαβάστε περισσότερα

Διευθυντής Παθολογικής Κλινικής Ευρωκλινική Αθηνών

Διευθυντής Παθολογικής Κλινικής Ευρωκλινική Αθηνών Κωνσταντίνος Χαλκιάς Διευθυντής Παθολογικής Κλινικής Ευρωκλινική Αθηνών «Συνήθη Συµβάµατα του Χειµώνα από το αναπνευστικό και Βασικές γνώσεις αντιµετώπισής τους µε σκευάσµατα OTC- ΒΗΧΑΣ» Ο βήχας είναι

Διαβάστε περισσότερα

Διακοπή Καπνίσματος. Ευρωπαϊκές Κατευθυντήριες Οδηγίες για Ομάδες Υψηλού Κινδύνου (TOB.g) Βάσω Ευαγγελοπούλου, MD, PhD Πνευμονολόγος Εντατικολόγος

Διακοπή Καπνίσματος. Ευρωπαϊκές Κατευθυντήριες Οδηγίες για Ομάδες Υψηλού Κινδύνου (TOB.g) Βάσω Ευαγγελοπούλου, MD, PhD Πνευμονολόγος Εντατικολόγος Διακοπή Καπνίσματος Ευρωπαϊκές Κατευθυντήριες Οδηγίες για Ομάδες Υψηλού Κινδύνου (TOB.g) Βάσω Ευαγγελοπούλου, MD, PhD Πνευμονολόγος Εντατικολόγος TOB.g Tobacco Cessation Guidelines for High Risk Populations

Διαβάστε περισσότερα

Prolaris : Ο Νέος Εξατομικευμένος Υπολογισμός της Επιθετικότητας του Καρκίνου του Προστάτη

Prolaris : Ο Νέος Εξατομικευμένος Υπολογισμός της Επιθετικότητας του Καρκίνου του Προστάτη Prolaris : Ο Νέος Εξατομικευμένος Υπολογισμός της Επιθετικότητας του Καρκίνου του Προστάτη Τηλεφωνικό Κέντρο 210 69 66 000 Prolaris : Ο Νέος Εξατομικευμένος Υπολογισμός της Επιθετικότητας του Καρκίνου

Διαβάστε περισσότερα

Οι μεγάλες προσδοκίες από τους μικρούς αεραγωγούς

Οι μεγάλες προσδοκίες από τους μικρούς αεραγωγούς Άρθρο Σύνταξης Οι μεγάλες προσδοκίες από τους μικρούς αεραγωγούς Πέτρος Μπακάκος, Στέλιος Λουκίδης, Κωνσταντίνος Κωστίκας «Μην αξιολογείς τίποτε όπως φαίνεται αναζήτησε πάντα αποδείξεις. Δεν υπάρχει καλύτερος

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΕΡΤΡΟΦΙΑ ΡΙΝΙΚΩΝ ΚΟΓΧΩΝ. Τι είναι οι ρινικές κόγχες;

ΥΠΕΡΤΡΟΦΙΑ ΡΙΝΙΚΩΝ ΚΟΓΧΩΝ. Τι είναι οι ρινικές κόγχες; ΥΠΕΡΤΡΟΦΙΑ ΡΙΝΙΚΩΝ ΚΟΓΧΩΝ Τι είναι οι ρινικές κόγχες; Οι Ρινικές κόγχες είναι οστικές δομές μέσα στη μύτη σας που καλύπτονται από τους βλεννογόνους. Ενεργούν ως θερμαντικά σώματα στη μύτη σας, υγραίνουν,

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΧΕΊΡΙΣΗ ΤΩΝ ΒΡΟΓΧΕΚΤΑΣΙΏΝ ΣΕ ΕΝΉΛΙΚΕΣ κατανοώντας τις επαγγελματικές κατευθυντήριες οδηγίες EUROPEAN LUNG FOUNDATION

ΔΙΑΧΕΊΡΙΣΗ ΤΩΝ ΒΡΟΓΧΕΚΤΑΣΙΏΝ ΣΕ ΕΝΉΛΙΚΕΣ κατανοώντας τις επαγγελματικές κατευθυντήριες οδηγίες EUROPEAN LUNG FOUNDATION ΔΙΑΧΕΊΡΙΣΗ ΤΩΝ ΒΡΟΓΧΕΚΤΑΣΙΏΝ ΣΕ ΕΝΉΛΙΚΕΣ κατανοώντας τις επαγγελματικές κατευθυντήριες οδηγίες Οι παρούσες κατευθυντήριες γραμμές περιλαμβάνουν πληροφορίες σχετικά με τις οδηγίες της European Respiratory

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα IV. Επιστημονικά πορίσματα

Παράρτημα IV. Επιστημονικά πορίσματα Παράρτημα IV Επιστημονικά πορίσματα 1 Επιστημονικά πορίσματα Στις 7 Ιουνίου 2017, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πληροφορήθηκε για το θανατηφόρο κρούσμα κεραυνοβόλου ηπατικής ανεπάρκειας σε ασθενή που λάμβανε δακλιζουμάμπη

Διαβάστε περισσότερα

Λοιμώξεις Αναπνευστικού

Λοιμώξεις Αναπνευστικού Λοιμώξεις Αναπνευστικού Οι λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: 1) λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος. 2) λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος.

Διαβάστε περισσότερα

11η Ηπατογαστρεντερολογική Εκδήλωση, Λευκάδα 2019 Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση: πότε δίνω θεραπεία και πότε τη διερευνώ και πώς;

11η Ηπατογαστρεντερολογική Εκδήλωση, Λευκάδα 2019 Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση: πότε δίνω θεραπεία και πότε τη διερευνώ και πώς; 11η Ηπατογαστρεντερολογική Εκδήλωση, Λευκάδα 2019 Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση: πότε δίνω θεραπεία και πότε τη διερευνώ και πώς; Γεώργιος Π. Καραμανώλης Αναπληρωτής Καθηγητής Γαστρεντερολογίας Αρεταίειο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩN ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩN ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩN ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ 1. ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ Fluticapen. 2. ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΣΕ ΔΡΑΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΑΤΙΚΟ Κάθε δόση (blister) περιέχει 250mcg ή 500mcg fluticasone

Διαβάστε περισσότερα

5. Τελικές συστάσεις, βαθμός τεκμηρίωσης και σύστασης με υποστηρικτικό κείμενο

5. Τελικές συστάσεις, βαθμός τεκμηρίωσης και σύστασης με υποστηρικτικό κείμενο 5. Τελικές συστάσεις, βαθμός τεκμηρίωσης και σύστασης με υποστηρικτικό κείμενο Διάγνωση και διαγνωστικά εργαλεία Διάγνωση της Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας Σύσταση 1: Συστήνεται να γίνεται σπιρομέτρηση

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΗ ΠΝΕΥΜΟΝΟΠΑΘΕΙΑ

ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΗ ΠΝΕΥΜΟΝΟΠΑΘΕΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΗ ΠΝΕΥΜΟΝΟΠΑΘΕΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΗ ΠΝΕΥΜΟΝΟΠΑΘΕΙΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ ΕΚΠΝΕΥΣΤΙΚΗΣ ΡΟΗΣ ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΤΗΣ ΑΝΑΠΝΟΗΣ F = k. l Εκπτυξη θώρακος Είσοδος αέρος στους πνεύµονες Σύσπαση εισπνευστικών µυών

Διαβάστε περισσότερα