Εφαρμογών Πληροφορικής στη Διοίκηση και την Οικονομία. Δήμητρα Τζίγκου Λευκάδα 2011

Transcript

1 Εφαρμογών Πληροφορικής στη Διοίκηση και την Οικονομία Δήμητρα Τζίγκου Λευκάδα 2011

2 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΆ ΣΥΣΤΉΜΑΤΑ ΣΥΣΤΉΜΑΤΑ ΟΜΑΔΙΚΉΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΊΑΣ Τα Πληροφοριακά Συστήματα διακρίνονται σε: Συστήματα Ομαδικής Επεξεργασίας (ΟΕ) ή Συστήματα Επεξεργασίας Στοιχείων κατά Ομάδες (Batch Systems), και Συστήματα Πραγματικού Χρόνου (ΠΧ), δηλ. Συστήματα Επεξεργασίας Στοιχείων σε Χρόνο Άμεσης Ανταπόκρισης (Real Time Systems). Σαν Σύστημα "ΟΕ" μπορεί να χαρακτηρισθεί εκείνο στο οποίο μια ομάδα που αποτελείται από ομοειδή στοιχεία εισόδου (input) εισάγεται για επεξεργασία στο υπολογιστή κατά την εκτέλεση του αυτού προγράμματος.

3 ΣΥΣΤΉΜΑΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΎ ΧΡΌΝΟΥ Σαν Σύστημα "ΠΧ" (Σχ.-2) καθορίζεται εκείνο στο οποίο ο Υπολογιστής ελέγχει ένα αριθμό τερματικών (συνήθως απομακρυσμένων), τα οποία αποστέλλουν πληροφορίες για επεξεργασία μέσω τηλεπικοινωνιακών γραμμών. Η επεξεργασία πραγματοποιείται αμέσως (real time) και τα αποτελέσματα της διαβιβάζονται σε επαρκώς ταχύ χρονικό διάστημα (άμεση ανταπόκριση) στο αντίστοιχο τερματικό. Κατά την επεξεργασία και αποστολή των στοιχείων προς τα τερματικά το σύστημα προβλέπει βαθμό προτεραιότητας, ο οποίος βασίζεται στη σπουδαιότητα της πληροφορίας ή τη χρονική ισχύ της κλπ.

4 ΣΥΣΤΉΜΑΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΎ ΧΡΌΝΟΥ Σαν παραδείγματα Συστημάτων Π.Χ. αναφέρονται η καθοδήγηση των πυραύλων, η αντιπυραυλική άμυνα, τα συστήματα κρατήσεων θέσεων σε αεροπορικά δρομολόγια (reservation systems), η ενημέρωση τραπεζικών λογαριασμών που κινούνται σε όλα τα υποκαταστήματα μιας τράπεζας, κ.λπ. Τέλος αξίζει να σημειωθεί ότι κανένα από τα Συστήματα Π.Χ. δεν είναι καθ' ολοκλήρου 100% πραγματικού χρόνου - ακόμα και στα συστήματα κρατήσεως θέσεων (reservation systems) που θεωρούνται ως τα πλέον "real time" επιχειρησιακά (εμπορικά) συστήματα, υπάρχουν σημαντικά τους τμήματα που λειτουργούν σε μορφή ομαδικής επεξεργασίας (batch processing).

5 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΌ ΣΎΣΤΗΜΑ ΟΜΑΔΙΚΉΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΊΑΣ (BATCH SYSTEM)

6 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΌ ΣΎΣΤΗΜΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΎ ΧΡΌΝΟΥ (REAL TIMES SYSTEM)

7 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΆ ΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΆΤΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΎ ΧΡΌΝΟΥ Το κυριότερο χαρακτηριστικό των Συστημάτων Π.Χ. (Real Time Systems) είναι ο χρόνος ανταπόκρισης τους (response time). Μερικά πληροφοριακά συστήματα έχουν χρόνο ανταπόκρισης που μετριέται σε μικροδευτερόλεπτα. Μερικά από τα "στρατιωτικά" πληροφοριακά συστήματα χαρακτηρίζονται από τέτοιους και ακόμη μικρότερους χρόνους. Άλλα πληροφοριακά συστήματα, όπως τα επιχειρησιακά (εμπορικά) έχουν χρόνο ανταπόκρισης μεταξύ 1 και 5 δευτερολέπτων, χρονικό διάστημα που είναι κατάλληλο (αρκετό) για ερωτο-αποκρίσεις μεταξύ χρήστη και υπολογιστή. Από την άλλη πλευρά (των σχετικά μεγάλων χρόνων) υπάρχουν συστήματα διαχείρισης πληροφοριών που χρειάζονται μερικά λεπτά για να δώσουν κάποια σύνοψη ή περίληψη και εν τούτοις παραμένουν χρήσιμα. Καταλήγοντας μπορεί να γίνει δεκτό ότι ο χρόνος ανταπόκρισης είναι ένα μόνο χαρακτηριστικό, το οποίο μπορεί να ποικίλλει μεταξύ των Συστημάτων Π.Χ..

8 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΆ ΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΆΤΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΎ ΧΡΌΝΟΥ Επίσης ποικιλία υπάρχει και σε πολλά άλλα χαρακτηριστικά των Συστημάτων Π.Χ., όπως: Η φυσική συγκρότηση (physical configuration) του μηχανογραφικού εξοπλισμού (αριθμός και τύπος των τερματικών, τοποθεσία τους σε σχέση με τον υπολογιστή, κ.λπ.). Οι "λογικές" δυνατότητες σε σχέση με το λογισμικό ελέγχου, όπως: η έκταση της "αφιέρωσης" του επεξεργαστή στο Σύστημα Π.Χ., και η ποικιλία και το πλήθος των μηνυμάτων που μπορεί το σύστημα να χειρισθεί. Οι δυνατότητες του χρήστη να χρησιμοποιήσει εναλλακτικές λύσεις σε περιπτώσεις διακοπής της λειτουργίας του συστήματος.

9 ΚΑΤΗΓΟΡΊΕΣ ΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΆΤΩΝ ΠΡΑΓΡΑΤΙΚΟΥ ΧΡΌΝΟΥ Η ταξινόμηση των Συστημάτων Π.Χ. είναι χρήσιμη, επειδή η ακριβής αναφορά (τοποθέτηση) ενός συγκεκριμένου συστήματος σε μια κατηγορία μπορεί να βοηθήσει στις απαραίτητες εκτιμήσεις των αναγκών του σε εξοπλισμό (hardware), λογισμικό (software) και μεθόδους / διαδικασίες που θα πρέπει να ακολουθηθούν για την ανάπτυξη και λειτουργία του. Οι κυριότερες κατηγορίες των Συστημάτων Π.Χ. είναι πέντε: Συστήματα Ερωτο-Αποκρίσεων (Enquire Systems), Συστήματα Μεταβιβάσεως Μηνυμάτων (Message Switching Systems). Συστήματα Διαφυλάξεως Στοιχείων (Data Capture Systems). Συστήματα Ενημερώσεως Αρχείων (File Update Systems). Συστήματα Ελέγχου Πορείας της Επεξεργασίας (Process Control Systems).

10 ΣΥΣΤΉΜΑΤΑ ΕΡΩΤΟ-ΑΠΟΚΡΊΣΕΩΝ Ή ΑΝΑΖΗΤΉΣΕΩΝ (ENQUIRE SYSTEMS) Ένα σύστημα για να χαρακτηρισθεί ως Σύστημα Αναζητήσεων θα πρέπει μετά την προσπέλαση στα στοιχεία (data) να μην υπάρξει καμία αλλαγή σ' αυτά καθώς και καμία διαφύλαξή τους (capturing). Θα μπορούσε λοιπόν να λεχθεί ότι το κύριο χαρακτηριστικό ενός τέτοιου συστήματος είναι ότι η κατάστασή του στο τέλος της χρονικής περιόδου (ημέρας, κ,λπ.) είναι η αυτή όπως στην αρχή της περιόδου, καθόσον ούτε αρχεία υπέστησαν αλλαγές και ούτε κινήσεις (transactions) διαφυλάχτηκαν. Το μόνο που συνέβη είναι ότι κάποιο (ή κάποια) τερματικό (ά) χρησιμοποιήθηκε(καν) για να δει ο Χρήστης κάποια στοιχεία (πληροφορίες). Νοείται επομένως ότι τα στοιχεία (data) συντηρούνται / ενημερώνονται από "ομαδικές" επεξεργασίες (batch processing) και ότι το σύστημα δεν είναι ιδιαίτερα ευπαθές σε διακοπές της λειτουργίας του. Η μόνη περίπτωση για αδυναμία της λειτουργίας του είναι η απώλεια ή η καταστροφή των αρχείων του. Για τον λόγο αυτό επιβάλλεται η αντιγραφή των αρχείων του συστήματος (τήρηση διπλών αρχείων).

11 ΣΥΣΤΉΜΑΤΑ ΕΡΩΤΟ-ΑΠΟΚΡΊΣΕΩΝ Ή ΑΝΑΖΗΤΉΣΕΩΝ (ENQUIRE SYSTEMS) Δύο Κύρια Αρχεία, που περιέχουν ορισμένα στοιχεία βρίσκονται σε δίσκους (ή οιοδήποτε άλλο φυσικό μέσο που επιτρέπει κατ' ευθείαν προσπέλαση). Οι μονάδες των δίσκων είναι σε (διαρκή) σύνδεση με τον υπολογιστή. Δύο κατηγορίες Χρηστών επιθυμούν να εντοπίσουν εγγραφές (records) στα αρχεία αυτά και να πάρουν πληροφορίες. Ο Πρώτος Χρήστης είναι ένας ΠΩΛΗΤΗΣ που επιθυμεί να ελέγξει εάν ένα προϊόν έχει απόθεμα και εάν όχι, εάν υπάρχει κάποιο (άλλο προϊόν) υποκατάστατο του. Ο Δεύτερος Χρήστης είναι ένας ΥΠΑΛΛΗΛΟΣ του Τμήματος Πιστώσεων και επιθυμεί να ελέγξει εάν η αξία μιας παραγγελίας κάποιου πελάτη θα περάσει ή όχι το επιτρεπτό γι' αυτόν όριο.

12 ΣΎΣΤΗΜΑ ΑΝΑΖΗΤΉΣΕΩΝ (ENQUIRE SYSTEM)

13 ΣΥΣΤΉΜΑΤΑ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΕΩΣ ΜΗΝΥΜΆΤΩΝ (MESSAGE SWITCHING SYSTEMS) Στα συστήματα αυτά ο Χρήστης μπορεί να κάνει μια είσοδο (entry) από το τερματικό του και να απευθυνθεί σε μια διεύθυνση σ' αυτό. Η είσοδος μπορεί να είναι σε κανονική γλώσσα ή κωδικοποιημένη κατά κάποιο τρόπο κατανοητό από τον παραλήπτη. Το μήνυμα δεν μεταφράζεται από κάποιο πρόγραμμα του υπολογιστή και έτσι ο τύπος του (φόρμα) επιλέγεται μόνο αφού ληφθεί υπόψη η ευκολία και η επιβάρυνση (φόρτιση) της μεταβιβάσεως. Η λειτουργία του συστήματος είναι σχετικώς απλή. Η διεύθυνση του παραλήπτη περιλαμβάνεται στο μήνυμα σαν ένα τμήμα του "φακέλου" του μηνύματος και πρέπει να μεταφρασθεί σε μια μηχανική (hardware) διεύθυνση της μονάδος (device) του παραλήπτη του μηνύματος. Το κείμενο τότε μεταφέρεται σε ένα νέο "φάκελο", ο οποίος περιλαμβάνει τον αρχικό σε μια μορφή κατανοητή από τον παραλήπτη. Στο τερματικό του παραλήπτη το μήνυμα θα ληφθεί ακριβώς όπως εστάλη, μαζί με κάποιες ενδείξεις της προέλευσής του. Στο σύστημα αυτό υπάρχουν προβλήματα, όταν ο φόρτος της κίνησης είναι μεγάλος. Προβλήματα επίσης υπάρχουν λόγω απασχολήσεως των γραμμών ή και του τερματικού του παραλήπτη.

14 ΣΥΣΤΉΜΑΤΑ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΕΩΣ ΜΗΝΥΜΆΤΩΝ (MESSAGE SWITCHING SYSTEMS) Η σειρά των αποστελλομένων μηνυμάτων καθορίζεται από: την σειρά "παραλαβής", και την διαθεσιμότητα ενός επικοινωνιακού μονοπατιού (communication path) για το τερματικό του παραλήπτη. Ένα πρόγραμμα (του συστήματος) πρέπει να ελέγχει τις ουρές των μηνυμάτων και να τηρεί τις γραμμές σε τόση απασχόληση που να επιτρέπει την ομαλή λειτουργία του συστήματος. Καθώς ένα τερματικό ελευθερώνεται, το πρόγραμμα θα ρωτά εάν υπάρχει κάποιο μήνυμα που "περιμένει". Έτσι όλα τα μηνύματα που τυχόν είχαν συσσωρευτεί για το συγκεκριμένο τερματικό θα μεταβιβασθούν κατά την σειρά της συσσώρευσης τους. Εννοείται ότι το πρόγραμμα αυτό θα πρέπει να είναι ένα "έξυπνο" πρόγραμμα, καθώς θα είναι υπεύθυνο για: τον έλεγχο του διαθέσιμου χώρου για την καταχώρηση των μηνυμάτων, την διάθεση του απαιτουμένου χώρου για το μήνυμα, και την "επιστροφή" του όταν το μήνυμα κληθεί στην μνήμη για την μεταβίβασή του.

15 ΣΥΣΤΉΜΑΤΑ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΕΩΣ ΜΗΝΥΜΆΤΩΝ (MESSAGE SWITCHING SYSTEMS) Άλλες λειτουργίες του συστήματος μπορεί να αναφέρονται στην επαναμεταβίβαση μηνυμάτων, υστέρα από αίτηση του παραλήπτη, καθώς και στον έλεγχο της μεταβίβασης πολύ μεγάλων μηνυμάτων. Τα προβλήματα της αποκαταστάσεως (recovery) της λειτουργίας του συστήματος ύστερα από κάποια διακοπή του αναφέρονται στην διαπίστωση ότι τα μηνύματα δεν θα χαθούν. Τα προβλήματα αυτά μπορούν να επιλυθούν με την εγγραφή του μηνύματος σε ένα αρχείο μηνυμάτων κατά την στιγμή της μεταβιβάσεως (log file). Το αρχείο αυτό θα επιτρέπει την επαναμεταβίβαση των απολεσθέντων μηνυμάτων. Εκτός των παραπάνω το Σύστημα Μεταβιβάσεως Μηνυμάτων χαρακτηρίζεται από: απλό και "λίγο" προγραμματισμό του υπολογιστή, έλλειψη (υποχρεώσεως) προγραμμάτων για την μετάφραση των μηνυμάτων, και ανεξαρτησία όσον αφορά τον αριθμό των τερματικών (είναι καλύτερο όμως αυτός να είναι υψηλός παρά χαμηλός).

16 ΣΥΣΤΉΜΑΤΑ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΕΩΣ ΜΗΝΥΜΆΤΩΝ (MESSAGE SWITCHING SYSTEMS)

17 ΣΥΣΤΉΜΑΤΑ ΔΙΑΦΥΛΆΞΕΩΣ ΣΤΟΙΧΕΊΩΝ (DATA CAPTURE SYSTEMS) Τα συστήματα αυτά μπορεί να χρησιμοποιούν διαφορετικούς τρόπους για την είσοδο των στοιχείων (data entry) στον υπολογιστή. Η ουσιαστική διαφορά έγκειται στο εάν η είσοδος έχει ή δεν έχει προπαρασκευασθεί με έντυπα (φόρμες) ή οδηγίες. Εάν η είσοδος έχει προπαρασκευασθεί, νοείται ότι τα στοιχεία (data) είναι πλέον έτοιμα για το πρόγραμμα του υπολογιστή. Εάν όχι, τότε πρέπει να αναγνωρισθούν και να "κατανοηθούν" από το πρόγραμμα. Όταν τα εισερχόμενα στοιχεία (input) αναγνωρισθούν και "κατανοηθούν" η επεξεργασία γενικά θα συνεχισθεί για τον έλεγχο της εγκυρότητας των (validation). Ο έλεγχος εγκυρότητας (validation) θα περιλαμβάνει: τον έλεγχο εγκυρότητας του σχεδιασμού των εντύπων (format validation). τις δυνατές συσχετίσεις προς τα υπάρχοντα αρχεία, τις επιτρεπόμενες αξίες (διάστημα ή ελαχίστη / μεγίστη), και οιαδήποτε άλλα χαρακτηριστικά γνωρίσματα τα οποία μπορούν να ελεγχθούν.

18 ΣΥΣΤΉΜΑΤΑ ΔΙΑΦΥΛΆΞΕΩΣ ΣΤΟΙΧΕΊΩΝ (DATA CAPTURE SYSTEMS) Εάν η διαδικασία για τον έλεγχο εγκυρότητας δεν ολοκληρωθεί ή αποτύχει τότε το πρόγραμμα, κατ' εξαίρεση, θα ζητήσει την συμμετοχή του Χρήστη, αναφέροντας τις αμφισβητούμενες περιπτώσεις για επίλυση κατά σειρά σταθμού εργασίας. Στην συνέχεια ο υπάλληλος του σταθμού εργασίας μπορεί να αναφερθεί στην υπηρεσία του ή στον πελάτη για διευκρινίσεις. Είναι προφανές ότι όσον αφορά την προσπέλαση των υφισταμένων αρχείων τα Συστήματα αυτά μοιάζουν με τα Συστήματα Ερωτο-αποκρίσεων. Η κατ' ευθείαν επαφή μεταξύ ενός πεπειραμένου υπαλλήλου (Χρήστη) και των αρχείων της επιχείρησης επιτρέπει τον σχηματισμό ενός ισχυρού συνδυασμού της ανθρώπινης κρίσης και της ταχύτητας και ακριβείας του υπολογιστή. Η έγκυρη "κίνηση" (valid transaction) μετά την αποδοχή της προστίθεται σε ένα "αρχείο κινήσεως" (transaction file). Το αρχείο αυτό μπορεί να είναι ένα απλό σειριακό αρχείο συνδεόμενο με ένα υφιστάμενο σύστημα μαζικής επεξεργασίας (batch processing system) ή μπορεί να "καταχωρείται" μέσω ενός συνθέτου δομής δικτύου σε μια μονάδα κατ' ευθείαν προσπελάσεως.

19 ΣΥΣΤΉΜΑΤΑ ΔΙΑΦΥΛΆΞΕΩΣ ΣΤΟΙΧΕΊΩΝ (DATA CAPTURE SYSTEMS) Όπως στα Συστήματα Μεταβιβάσεως Μηνυμάτων η καλή εκτέλεση υποστηρίζεται κατ' αρχήν από την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη απασχόληση των γραμμών μεταβίβασης. Τέλος οι λειτουργίες των συστημάτων αυτών είναι: ο έλεγχος της ουράς των μηνυμάτων (message queue control), η διαχείριση της μνήμης (core management), η διαχείριση των προγραμμάτων, και η ανάλυση των μηνυμάτων. Στην επόμενη διαφάνεια θα δούμε ένα τέτοιο σύστημα, που αναφέρεται στην κοινή επιχειρησιακή λειτουργία της επεξεργασίας των παραγγελιών. Σε αυτό αντί της συμπλήρωσης έντυπων για παραγγελία ο υπάλληλος παραγγελιών καταχωρεί τα στοιχεία της παραγγελίας μέσω ενός τερματικού. Η χρήση του τερματικού και του υπολογιστή επιτρέπει την εξακρίβωση της εγκυρότητας των παραγγελιών και τον περιορισμό των δακτυλισμών (στο πληκτρολόγιο του τερματικού) μέσω της προσπέλασης στα στοιχεία των αρχείων.

20 ΣΎΣΤΗΜΑ ΔΙΑΦΥΛΆΞΕΩΣ ΣΤΟΙΧΕΊΩΝ (DATA CAPTURE SYSTEM)

21 ΣΥΣΤΉΜΑΤΑ ΕΝΗΜΕΡΏΣΕΩΣ ΑΡΧΕΊΩΝ (FILE UPDATE SYSTEMS) Τα Συστήματα Κρατήσεως Θέσεων στις αεροπορικές εταιρείες (Airline Reservation Systems) είναι το καλύτερο παράδειγμα όταν χρειάζεται να γίνει αναφορά σε Συστήματα Ενημερώσεως Αρχείων. Στα συστήματα κρατήσεως θέσεων οι ενέργειες αναφέρονται και επιδρούν αμέσως στα πραγματικά αρχεία της επιχειρήσεως καθώς: ελαττώνουν τις απώλητες θέσεις (κατά πτήση / ημερομηνία), δημιουργούν εγγραφές (records) επιβατών (κατά πτήση / ημερομηνία), δημιουργούν καταστάσεις αναμονής (επιβατών που προτίθενται να ταξιδεύσουν, κατά πτήση / ημερομηνία) σε περιπτώσεις που έχουν πωληθεί οι θέσεις συγκεκριμένης πτήσης, εκδίδουν εισιτήρια κατά ημερομηνία / πτήση (automatic ticketing), εκδίδουν κάρτες επιβιβάσεως στο αεροσκάφος (boarding passes).

22 ΣΥΣΤΉΜΑΤΑ ΕΝΗΜΕΡΏΣΕΩΣ ΑΡΧΕΊΩΝ (FILE UPDATE SYSTEMS) Ένα τέτοιο σύστημα που χρησιμοποιείται από τις μεγάλες διηπειρωτικές αεροπορικές εταιρείες πρέπει να είναι διαθέσιμο 24 ώρες το 24ώρο, και έτσι η ομαδική επεξεργασία (batch processing) για ενημερώσεις των αρχείων δεν μπορεί να γίνει κατά την διάρκεια της νύκτας. Το πληροφοριακό σύστημα "Παραγγελίες" μπορεί να χρησιμοποιηθεί και πάλι για να φανούν οι διαφορές από τα συστήματα διαφυλάξεως στοιχείων (data capture systems). Στην επόμενη διαφάνεια φαίνεται ένα τέτοιο σύστημα επεξεργασίας παραγγελιών:

23 ΣΎΣΤΗΜΑ ΕΝΗΜΈΡΩΣΗΣ ΑΡΧΕΊΩΝ (FILE UPDATE SYSTEMS)

24 Είναι προφανές ότι στο σύστημα αυτό τα αρχεία: παραγγελιών, παραλαβών, προϊόντων και πελατών, ενημερώνονται κατ' ευθείαν (άμεσα). Περαιτέρω οι κινήσεις (transactions) δημιουργούν την έξοδο (output) με την μορφή των σημειωμάτων παράδοσης, αποδείξεων παραλαβής, τιμολογίων, στον αντίστοιχο σταθμό εργασίας (χρήστη) και ενημερώνουν το ιστορικό αρχείο. Οι λειτουργίες: ελέγχου του αποθέματος, ελέγχου της πιστώσεως. ενός τυπικού Συστήματος Ερωτο-αποκρίσεων περιλαμβάνονται ως ένα τμήμα της διαδικασίας ελέγχου της εγκυρότητας της παραγγελίας. Επίσης περιλαμβάνεται η "Μεταβίβαση Μηνυμάτων" για παραγγελίες (Message Switching) στο χώρο των αποθηκών μεταξύ του υπαλλήλου που λαμβάνει την παραγγελία και εκείνου που είναι υπεύθυνος για την αποστολή στον πελάτη.

25 Βεβαίως και στα συστήματα αυτά τα στοιχεία (data) διαφυλάσσονται (captured) κατά σειράν εισόδου για τις επόμενες ενέργειες του συστήματος. Επίσης στα Συστήματα Ενημερώσεως Αρχείων υπάρχουν όλες οι λειτουργίες: ελέγχου της ουράς των μηνυμάτων (παραγγελιών), διαχειρίσεως της μνήμης, αναλύσεως των μηνυμάτων, και διαχειρίσεως των προγραμμάτων, που υπάρχουν στα Συστήματα Διαφύλαξης Στοιχείων (Data Capture Systems). Τα νέα χαρακτηριστικά είναι: η ασφάλεια (security), και η επεξεργασία των αρχείων.

26 ΑΣΦΆΛΕΙΑ Η Ασφάλεια διακρίνεται σε Φυσική και Λογική. Ως Φυσική Ασφάλεια μπορεί να θεωρηθεί η προστασία του συστήματος έναντι κακοβούλων ενεργειών ή διακοπών. Η Λογική Ασφάλεια αναφέρεται περισσότερο σε θέματα πρόληψης μη εξουσιοδοτημένων προσπελάσεων σε λειτουργίες ή στοιχεία (data) του συστήματος. Σχετικώς με την ασφάλεια αξίζει να σημειωθεί ότι σε πολλά μεγάλα συστήματα αυτού του τύπου είναι σχεδόν υποχρεωτική η ύπαρξη "διπλών" (εφεδρικών) μονάδων επεξεργασίας και διπλών περιφερειακών μονάδων (δίσκων, κ.λπ.).

27 ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΊΑ ΤΩΝ ΑΡΧΕΊΩΝ Η Επεξεργασία των Αρχείων στα συστήματα αυτά γίνεται ακόμη πιο πολύπλοκη επειδή σε καταχωρημένες εγγραφές (records) γίνεται τροποποίηση / ενημέρωση ή και απλή προσπέλαση. Επίσης γίνεται και καταχώρηση νέων εγγραφών (records). Η τροποποίηση των αρχείων (εν λειτουργία, on-line) δημιουργεί το πρόβλημα του ελέγχου της ταυτόχρονης επεξεργασίας μιας εγγραφής (record) από περισσότερες από μια κινήσεις (transactions). Η είσοδος των στοιχείων (data entry) και στα Συστήματα Ενημερώσεως Αρχείων εξυπηρετείται κατά τον καλύτερο τρόπο από τερματικές οθόνες. Η επεξεργασία των στοιχείων όμως είναι ανάγκη να καταχωρείται σε "διαρκή" μέσα (δίσκους, κ.λπ.). Τέλος ένα Σύστημα Ενημερώσεως Αρχείων είναι πιθανόν να έχει μεγαλύτερη ποικιλία στους τύπους των τερματικών του από όλα τα προηγούμενα είδη Συστημάτων Π.Χ.. Αυτή η ποικιλία πρέπει να διασυνδέεται με τον εξοπλισμό (hardware) και με το Σύστημα. Ένα πρόγραμμα διασυνδέσεως (interfacing program) "επιτρέπει" στα προγράμματα (επεξεργασίας) να είναι ανεξάρτητα από την προέλευση και τον προορισμό των μηνυμάτων / πληροφοριών του συστήματος. Τα "υψηλής" κλίμακας συστήματα ενημερώσεως αρχείων είναι συγκριτικώς σπάνια στον χώρο των εμπορικών εφαρμογών.

28 ΣΥΣΤΉΜΑΤΑ ΕΝΗΜΕΡΏΣΕΩΣ «ΥΠΟΜΝΗΜΆΤΩΝ»("MEMO" UPDATE SYSTEMS) Στο χώρο αυτό περισσότερο συνήθη είναι τα Συστήματα Ενημερώσεως Υπομνημάτων ("Memo" Update Systems), τα οποία μπορούν να ενταχθούν μεταξύ των Συστημάτων Διαφυλάξεως Στοιχείων (Data Capture Systems) και των Συστημάτων Ενημερώσεως Αρχείων (File Update Systems). Η ονομασία "υπόμνημα" (memo) εδόθη επειδή τα κύρια αρχεία (master files) αλλάζουν από κινήσεις πραγματικού χρόνου (real time transactions), αλλά όχι μόνιμα. Ορισμένα σημαντικά πεδία, όπως π.χ. το υπόλοιπο του αποθέματος, αλλάζουν αλλά το τροποποιούμενο, εν λειτουργία (on-line) αρχείο δεν είναι το "μόνιμο" (διαρκές) εμπορικό αρχείο. Στο τέλος της ημέρας το εν λειτουργία (on-line) αρχείο "διαγράφεται" αφού οι διαφυλαχθείσες κινήσεις (captured transactions) ενημερώσουν το πραγματικό κύριο αρχείο μέσω μιας μαζικής επεξεργασίας (batch processing). Όλη αυτή η διαδικασία έχει το πλεονέκτημα της χρησιμοποιήσεως των τεχνικών "του λογιστικού ελέγχου και της επιθεωρήσεως" που είναι πιο ολοκληρωμένες στα Συστήματα Ομαδικής Επεξεργασίας (Batch Systems). Επίσης υπάρχει και το πλεονέκτημα από την ύπαρξη συστημάτων ενημερώσεως υπομνημάτων (memo update systems), ότι η επιχείρηση διαθέτει ένα "έτοιμο" εφεδρικό (back up) σύστημα σε περίπτωση διακοπής της λειτουργίας του συστήματος πραγματικού χρόνου.

29 ΣΥΣΤΉΜΑΤΑ ΕΛΈΓΧΟΥ ΠΟΡΕΊΑΣ ΤΗΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΊΑΣ (PROCESS CONTROL SYSTEMS) Μια ακόμη κατηγορία συστημάτων που δικαιωματικά εντάσσεται στα Συστήματα Π.Χ. είναι τα Συστήματα Ελέγχου Πορείας της Επεξεργασίας (Process Control Systems). Στα συστήματα αυτά τα γεγονότα που προκαλούν επεξεργασία δεν αναφέρονται στο σύστημα μέσω τερματικών των χρηστών, αλλά μάλλον "ανακαλύπτονται" και αναφέρονται αυτομάτως από ειδικά όργανα. Οι ανταποκρίσεις (responses) του συστήματος δεν απευθύνονται σε χρήστες μέσω τερματικών οθονών ή καταστάσεων (αναφορών), αλλά είναι σήματα (signals) που χρησιμοποιούνται για να δραστηριοποιήσουν εργαλεία ή ελέγχους για την πρόκληση αλλαγών στην (υπό έλεγχο) πορεία της επεξεργασίας / διαδικασίας. Τα συστήματα αυτά καλύπτουν εφαρμογές στρατιωτικές, βιομηχανίες ή εμπορικές. Παραδείγματα τέτοιων συστημάτων είναι τα συστήματα οδηγιών κατευθύνσεως των αεροσκαφών, τα συστήματα παρακολουθήσεως πυραύλων και δορυφόρων, τα συστήματα συνεχούς ελέγχου της διαδικασίας της παραγωγής διαφόρων εργοστασίων, κ.λπ.

30 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Χαραμής, Γ. (2002) Ανάλυση και Σχεδιασμός Πληροφοριακών Συστημάτων. 4 η ed. Εκδόσεις ΑΝΙΚΟΥΛΑ