ΥΔΡΟΒΙΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Ι ( 2% ) ( 98% )

Transcript

1 36 ΥΔΡΟΒΙΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Ι ΠΠ Ε Λ Α Γ Ι Κ Ο Ι Ι ΒΒ Ε Ν Θ Ι Κ Ο ΙΙ (κατοικούν στην πελαγική ζώνη θαλασσών & εσωτερικών υδάτων) (έχουν στενή εξάρτηση με το βυθό: διαβίωση, διατροφή) ( 2% ) ( 98% ) Π Λ Α Γ Κ Τ ΟΙ ΦΥΤΟΠΛΑΓΚΤΟ (φυτικοί οργανισμοί που περιέχουν χλωροφύλλη ή άλλες χρωστικές για να μπορούν να φωτοσυνθέτουν ) ΑΥΤΟΤΡΟΦΟΙ ΖΩΟΠΛΑΓΚΤΟ (ζωϊκοί οργανισμοί που δεν φωτοσυνθέτουν: φυτοφάγοι, σαρκοφάγοι, παμφάγοι ) ΕΤΕΡΟΤΡΟΦΟΙ Μέγεθος πλαγκτού : - Μεγαπλαγκτόν (>20mm) - Μακροπλαγκτόν (2 20mm) - Μεσοπλαγκτόν (0.2 2mm) - Μικροπλαγκτόν (20 200μm) - Νανοπλαγκτόν (2 20μm) - Πικοπλαγκτόν (< 2μm)

2 ΔΙΑΤΟΜΑ 37 Έχουν μέγεθος από 2 100μm και κυριαρχούν στις εύκρατες και ψυχρές περιοχές Τα κύτταρα περικλείονται σε εξωτερικό περίβλημα κύριο συστατικό του οποίου είναι το διοξείδιο του πυριτίου (SiO 2 ) (μοιάζει με γυάλινο όστρακο = ΘΗΚΗ) Το χρώμα των διατόμων οφείλεται στις κίτρινες και φαιές χρωστικές (καροτενοειδή) που υπάρχουν μαζί με χλωροφύλλη a, c Τα περισσότερα είδη είναι πλαγκτονικά αλλά υπάρχουν και πολλά είδη τα οποία προσκολλώνται πάνω σε διάφορα υποστρώματα δημιουργώντας μια χαρακτηριστική γλίτσα Τα διάτομα αναπαράγονται κυρίως με απλή κυτταρική διαίρεση (αγενής αναπαραγωγή) αλλά και με δημιουργία γαμετών (εγγενής αναπαραγωγή)

3 ΔΙΑΤΟΜΑ 38 (αναπαραγωγή)

4 ΔΙΝΟΜΑΣΤΙΓΩΤΑ 39 (Διάφορα είδη Δινομαστιγωτών) Το ένα μαστίγιο βρίσκεται περιελιγμένο στην αύλακα ενώ το άλλο είναι ελεύθερο Στα περισσότερα είδη το εξωτερικό τοίχωμα είναι καλυμμένο με πλάκες κυτταρίνης που φέρουν αγκάθια, πόρους ή άλλες διακοσμήσεις Τα δινομαστιγωτά αναπαράγονται με απλή κυτταρική διαίρεση Κάποια είδη μπορούν να παράγουν φως (βιοφωτισμός) Ερυθρές παλίρροιες Οι ανθίσεις κάποιων ειδών δινομαστιγωτών (Alexandrium, Pyrodinium, Gymnodinium) παράγουν ισχυρές φυσικές τοξίνες που μπορεί να προκαλέσουν δηλητηριάσεις σε ψάρια ή άλλους οργανισμούς Μόνο μερικά είδη είναι αυστηρώς αυτότροφα ενώ υπάρχουν και ετερότροφα δινομαστιγωτά που τρέφονται με φυτοπλαγκτό ή μικροζωοπλαγκτό

5 ΚΟΚΚΟΛΙΘΟΦΟΡΑ 40 Μονοκύτταρα είδη με μικρό μέγεθος ( < 20μm ) Ο εξωτερικός σκελετός τους αποτελείται από μεγάλο αριθμό ασβεστωδών πλακών (κοκκόλιθοι) Φέρουν μαστίγιο Τα περισσότερα είδη συναντώνται στις θερμότερες θάλασσες και ευδοκιμούν σε νερά με μειωμένη ένταση φωτός

6 41 ΚΥΑΝΟΠΡΑΣΙΝΑ ΦΥΚΗ ή ΚΥΑΝΟΒΑΚΤΗΡΙΑ Είναι από τους πιο πρωτόγονους φυτικούς οργανισμούς Έχουν προκαρυωτική κυτταρική οργάνωση γι αυτό και από πολλούς κατατάσσονται στα βακτήρια Έχουν πολύ μικρό μέγεθος ( 2 100μm ) Εκτός από τη χλωροφύλλη περιέχουν και μια άλλη χρωστική την φυκοκυανίνη (από την οποία πήραν και το όνομά τους) Τα περισσότερα ενώνονται μεταξύ τους σχηματίζοντας επιμήκη νήματα, ταινίες ή χοντρές κρούστες ορατές με γυμνό οφθαλμό Πολλά κυανοπράσινα φύκη μπορούν να δεσμεύουν το αέριο άζωτο (Ν 2 ) μετατρέποντάς το σε πολύτιμες αζωτούχες ενώσεις που έτσι μπορούν να χρησιμοποιηθούν από άλλους οργανισμούς ΥΠΟΛΟIΠΕΣ ΟΜΑΔΕΣ Ανάλογα με τους τύπους χρωστικών που περιέχουν και το χαρακτηριστικό τους χρώμα τα μονοκύτταρα φύκη μπορούν να διακρίνονται σε κατηγορίες όπως : - Ροδοφύκη - Χρυσοφύκη - Χλωροφύκη - Πρασινοφύκη - Κρυπτοφύκη

7 42 Ζ Ω Ο Π Λ Α Γ Κ Τ Ο ΟΛΟΠΛΑΓΚΤΟ (οι οργανισμοί διάγουν πελαγική διαβίωση καθόλη τη διάρκεια της ζωής τους ) π.χ. : μέδουσες, πρωτόζωα ΜΕΡΟΠΛΑΓΚΤΟ (οι οργανισμοί περνούν τα νεαρά στάδια της ζωής τους ως πλαγκτό ενώ στα μεγαλύτερα ή ενήλικα στάδια γίνονται βενθικά ή νηκτικά ζώα ) π.χ. : καβούρια, αστακοί, ψάρια Α)) ΟΛΟΠΛΑΓΚΤΟ 1) ΠΡΩΤΟΖΩΑ : είναι οι μικρότεροι και απλούστεροι οργανισμοί του ζωοπλαγκτού α) Δινομαστιγωτά : πρόκειται για ετερότροφα είδη που τρέφονται με φυτοπλαγκτονικούς ή και ζωοπλαγκτονικούς οργανισμούς ή για συμβιωτικά είδη που λέγονται ζωοξανθέλλες Noctiluca miliaris Πολλά είδη δινομαστιγωτών έχουν την ικανότητα παραγωγής φωτός (βιοφωσφορισμός) φαινόμενο που συχνά παρατηρείται το βράδυ στη θάλασσα στα απόνερα των καραβιών

8 β) Τρηματοφόρα : χαρακτηριστικό τους είναι ότι φέρουν ασβεστώδες κέλυφος από το οποίο προβάλουν ψευδοπόδια 43 Μετά το θάνατο των τρηματοφόρων τα κελύφη συσσωρεύονται σε μεγάλες ποσότητες στον πυθμένα δημιουργώντας εκτεταμένα στρώματα ασβεστολιθικού ιζήματος Globigerina γ) Ακτινόζωα χαρακτηριστικό τους είναι ότι φέρουν σκελετό-κέλυφος Ηλιόζωα από πυριτικό οξύ (Ηλιόζωα) ή θειϊκό στρόντιο (Ακτινόζωα) δ) Μαστιγοφόρα : είναι ετερότροφοι οργανισμοί που τρέφονται με βακτήρια και οργανικά θρύμματα. Έχουν πολύ μικρό μέγεθος (2-5μm) και αναπαράγονται με έντονους ρυθμούς σε ευνοϊκές περιβαλλοντικές συνθήκες

9 ε) Βλεφαριδοφόρα : χαρακτηριστικό τους είναι ότι φέρουν βλεφαρίδες που χρησιμεύουν για την κίνηση και τη σύλληψη της τροφής 44 (Paramecium = κοινό βλεφαριδοφόρο στα γλυκά νερά ) ( * ) Τα Κωδωνοειδή (Tintinnidae) είναι μια ομάδα βλεφαριδοφόρων που κατασκευάζουν τα δικά τους καταλύματα σε μορφή καμπάνας (θήκες) τα οποία μπορεί να είναι διαφανή ή να αποτελούνται από μικροσκοπικά σωματίδια

10 45 2) ΚΑΡΚΙΝΟΕΙΔΗ : είναι υδρόβιοι οργανισμοί που ανήκουν στα Αρθρόποδα Το σώμα τους περιβάλλεται από χιτινώδες περίβλημα που συχνά ενισχύεται με άλατα ασβεστίου α) Κωπήποδα μικρό μέγεθος (1-5mm) το σώμα τους διακρίνεται σε κεφαλοθώρακα και ουρόσωμα (ή κοιλιά) οι αφθονότεροι οργανισμοί στο ζωοπλαγκτό (70%) κυρίως φυτοφάγα, τρέφονται με φυτοπλαγκτό αποτελούν σημαντικό κρίκο στις θαλάσσιες τροφικές αλυσίδες και την κυριώτερη τροφή των πλαγκτονοφάγων ψαριών γονοχωριστικά, πολλές γενιές στη διάρκεια του έτους β) Κλαδοκεραιωτά μικρό μέγεθος (1-2mm) τρία γένη στη Μεσόγειο: Evadne, Podon & Penillia εμφανίζουν έντονες εποχιακές διακυμάνσεις, με μεγάλη αφθονία το καλοκαίρι και μπορούν να ξεπεράσουν σε πυκνότητα ακόμη και τα κωπήποδα είναι φυτοφάγα (φυτοπλαγκτό) ερμαφρόδιτοι οργανισμοί: τα ενήλικα επωάζουν τα αυγά στο εσωτερικό του σώματος όπου και εκκολάπτονται γ) Αμφίποδα μέγεθος από 2-10mm σώμα πλευρικά πιεσμένο και κυρτό, φέρουν ζεύγος μεγάλων σύνθετων οφθαλμών κυρίως βενθικά ή χερσαία με λίγα πλαγκτονικά γένη μικρή αφθονία στο ζωοπλαγκτό συναντώνται σε βάθη μεγαλύτερα από m γονοχωριστικά, τα θηλυκά φέρουν στο κοιλιακό τους τμήμα επωαστικό θάλαμο

11 46 δ) Ισόποδα σώμα συμπιεσμένο ραχιαιοκοιλιακά οφθαλμοί όχι ιδιαίτερα εμφανείς κυρίως βενθικά, ελάχιστα είδη πλαγκτονικά, πιο συχνά συναντώνται σε λιμναία οικοσυστήματα σπάνια στα δείγματα του θαλάσσιου ζωοπλαγκτού γονοχωριστικά, οι προνύμφες ελευθερώνονται από τα θηλυκά σε προχωρημένο στάδιο και μοιάζουν στα ενήλικα ε) Μυσιδώδη μοιάζουν με μικρές γαρίδες το περίβλημα του κεφαλοθώρακα είναι χαλαρά προσκολλημένο στο θώρακα έχουν έμμισχους οφθαλμούς φέρουν ευδιάκριτες στατοκύστεις στα ουροπόδια κυρίως βενθικά, ζούνε κοντά στο βυθό και εκτελούν έντονες ημερονύκτιες κατακόρυφες μεταναστεύσεις τρέφονται με ζωοπλαγκτό ή αιωρούμενο υλικό στ) Ευφαυσεώδη μοιάζουν με μικρές γαρίδες και με τα Μυσιδώδη το περίβλημα του κεφαλοθώρακα είναι πολύ καλά προσκολλημένο στο θώρακα έχουν εμφανή εξωτερικά βράγχια κάτω από τον κεφαλοθώρακα και δεν φέρουν στατοκύστεις ζούνε στην κολώνα του νερού κυρίως στα πελαγικά νερά, όπου σχηματίζουν σμήνη και εκτελούν επίσης έντονες ημερονύκτιες κατακόρυφες μεταναστεύσεις τρέφονται με φυτοπλαγκτό κάποια είδη (Euphausia superba) αποτελούν την κύρια τροφή των μπαλαινοφαλαινών

12 47 ζ) Ανώστρακα έχουν σώμα λεπτό, μακρόστενο και ημικυλινδρικό φέρουν δύο έμμισχους οφθαλμούς και έναν απλό έχουν δύο ζεύγη πολύ ανεπτυγμένων κεραιών στα αρσενικά το 2 ο ζεύγος των κεραιών χρησιμεύει τη συγκράτηση των θηλυκών κατά τη σύζευξη είναι γονοχωριστικά με φυλετικό διμορφισμό πολλαπλασιάζονται με παρθενογένεση το είδος Artemia salina αποτελεί την κύρια τροφή των προνυμφών των ψαριών στην ιχθυοκαλλιέργεια η) Δεκάποδα μοιάζουν με μικρές γαρίδες μέγεθος έως 20 mm ελάχιστα γένη είναι ολοπλαγκτονικά (π.χ. μικρές σε μέγεθος κολυμβητικές γαρίδες και το γένος Lucifer) είναι σπάνια στο ζωοπλαγκτό το γένος Lucifer συναντάται στα επιφανειακά νερά των θερμών περιοχών έχει χαρακτηριστικό σχήμα και μακριούς και έμμισχους οφθαλμούς

13 48 3) ΚΝΙΔΟΖΩΑ : είναι οργανισμοί που σαν κύριο χαρακτηριστικό τους έχουν την παρουσία εξειδικευμένων κυττάρων (κνιδοκύτταρα) εξωτερικά στο σώμα τους για την άμυνα ή την πρόσληψη της τροφής τους ΣΙΦΩΝΟΦΟΡΑ Κνιδοκύτταρο κλειστό & ανοικτό ΜΕΔΟΥΣΑ

14 49 4) ΚΤΕΝΟΦΟΡΑ : είναι αποκλειστικά θαλασσόβια ζώα, έχουν σώμα ζελατινώδες και φέρουν οκτώ σειρές βλεφαριδοφόρων χτενιών Σαρκοφάγοι οργανισμοί, μοιάζουν με μέδουσες 5) ΧΑΙΤΟΓΝΑΘΑ : αποκλειστικά θαλάσσιοι σαρκοφάγοι οργανισμοί, είναι ερμαφρόδιτοι και αποτελούν τους σημαντικότερους θηρευτές του ζωοπλαγκτού (*) Πολλά είδη έχουν αυξημένη ευαισθησία στις διακυμάνσεις της θερμοκρασίας και της αλατότητας του νερού και αποτελούν έτσι δείκτες συγκεκριμένων θαλάσσιων μαζών ή ρευμάτων