ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ"

Transcript

1 Ιούλιος 2016 ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ADAPT2CHANGE ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΕ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΝΕΡΟΥ Project Brief Description Project Partnership Co funded by EC LIFE+ (50%) Adapt2change Adapt Agricultural Production to climate change and limited water supplies TEI of Larisa Lead Partner Agricultural Research Institute Europliroforisi S.A. University of Thessaly TEI of Piraeus

2 Περιεχόμενα 1. Θεσμικό πλαίσιο Ισχύουσες πολιτικές και ρυθμίσεις σχετικές με την χρήση νερού Γενικά Στοιχεία του τομέα Υφιστάμενη κατάσταση Σημασία του τομέα για την οικονομία της χώρας Κηπευτικές καλλιέργειες και ανθοκομία Επιχειρηματική δραστηριότητα στον τομέα σε εθνικό επίπεδο Προβλήματα του τομέα Προκλήσεις και στρατηγική του τομέα: το μοντέλο του σχεδίου της ολιστικής προσέγγισης Ανάλυση SWOT του τομέα Προτεινόμενες πολιτικές και ρυθμίσεις Δημιουργία Κέντρου Ελέγχου Καλλιεργειών Υπό Κάλυψη Ανάπτυξη ολοκληρωμένου συστήματος παρακολούθησης και διαχείρισης ποσότητας και ποιότητας υδατικών πόρων Δημιουργία συνεργατικού σχηματισμού (cluster) στο τομέα της Αγροδιατροφής Agropolis Δημιουργία πρότυπου αγροκτήματος Τόνωση αστικής γεωργίας Δημοτικά αγροκτήματα Άρδευση των λαχανικών Τεχνολογίες καλλιέργειας εκτός εδάφους (υδροπονία) Τεχνολογίες μείωσης εισροών (ενέργεια, νερό, αγροχημικά) Εφαρμογή τεχνολογιών για την ανάπτυξη ενός αειφορικού ενεργειακά και υδατικά αυτόνομου Μεσογειακού θερμοκηπίου

3 1. Θεσμικό πλαίσιο Ισχύουσες πολιτικές και ρυθμίσεις σχετικές με την χρήση νερού Το θεσμικό πλαίσιο σχετικά με την διαχείριση του νερού περιγράφεται στον Νόμο 3199/2003 «Προστασία και διαχείριση των υδάτων Εναρμόνιση με την Οδηγία 2000/60/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2000». (ΦΕΚ Α 280/ ), όπως αυτός παρατίθεται στη συνέχεια. Παράλληλα, οι προτεραιότητες πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αγροτική ανάπτυξη και την διαχείριση των υδατικών πόρων παρουσιάζονται στη συνέχεια. 3

4 4

5 5

6 6

7 7

8 8

9 9

10 10

11 11

12 12

13 13

14 14

15 15

16 16

17 17

18 18

19 19

20 20

21 21

22 22

23 23

24 24

25 25

26 26

27 2. Γενικά Στοιχεία του τομέα 2.1 Υφιστάμενη κατάσταση Στην Ελλάδα το σύνολο της γεωργικής γης ανέρχεται κατά προσέγγιση σε στρ. (EUROSTAT Agriculture, forestry and fishery statistics, 2010). Σύμφωνα με στοιχεία του ΥΠΑΑΤ του2014, το 54,6% της συνολικής καλλιεργούμενης έκτασης χρησιμοποιείται για αροτραίες καλλιέργειες, το 2,8% για κηπευτικές καλλιέργειες, το 32% για μόνιμες καλλιέργειες (κυρίως δενδροκομικές), ενώ το 10,6% αντιστοιχεί σε αγραναπαύσεις. Η Ελλάδα είναι από τις λίγες χώρες χώρες της ΕΕ που παρουσιάζουν μεγάλο ποσοστό δενδρωδών καλλιεργειών στο σύνολο των καλλιεργούμενων εκτάσεων. Η συνολική αξία της γεωργικής παραγωγής στην Ελλάδα ανέρχεται σε 9,7 δις. Από αυτό το σύνολο, το 69% προέρχεται από την φυτική παραγωγή. Συνεπώς, η φυτική παραγωγή έχει δεσπόζουσα θέση στην αγροτική οικονομία της χώρας. Η Ελληνική γεωργία έχει διατηρηθεί στα ίδια επίπεδα περίπου όσον αφορά την αξία γεωργικής παραγωγής από το 2010 έως σήμερα. Ως ποσοστό επί του συνόλου της ΕΕ έχει όμως μειωθεί από το 2,9% στο 2,5%. Όσο αφορά τη φυτική παραγωγή που χρησιμοποιείται ως ζωοτροφή στην ζωική παραγωγή, το κόστος ζωοτροφών έχει από τα υψηλότερα στην ΕΕ (2 η ) και μάλιστα τείνει να αυξάνει (από 63,6% το 2010 σε 76,7% το 2014). Όσον αφορά την απασχόληση, το ποσοστό του οικονομικά ενεργού πληθυσμού που απασχολείται στον αγροτικό τομέα της οικονομίας ανέρχεται σε 13% περίπου (13,5% το 2014). H Ακαθάριστη προστιθέμενη αξία σε τιμές παραγωγού στη φυτική παραγωγή μειώθηκε από 5410 /ha το 2010 σε 4985 /ha το Αντίθετα οι δείκτες γεωργικής απασχόλησης δεν παρουσιάζουν μείωση. Οι τιμές των φυτικών και ζωικών προϊόντων από το 2010 έως το 2014 παρέμειναν σταθερές. Μέχρι σήμερα η Ελλάδα εισάγει περισσότερα γεωργικά προϊόντα από όσα εξάγει, με αποτέλεσμα να έχει αρνητικό ισοζύγιο. Ειδικά στον κλάδο των οπωροκηπευτικών όμως, οι εξαγωγές υπερτερούν σαφώς έναντι των εισαγωγών. Το 27

28 2013 οι εξαγωγές οπωροκηπευτικών ανήλθαν σε 1853,5 εκατομμύρια ευρώ, ενώ οι εισαγωγές οπωροκηπευτικών την ίδια χρονιά έφθασαν τα 642,6 ευρώ. Η συμβολή των κηπευτικών στις συνολικές εξαγωγές οπωροκηπευτικών, είναι σχετικά μικρότερη σε σύγκριση με αυτή των φρούτων και ανήλθε στα 140 εκατομμύρια ευρώ κατά τα έτη Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η παραγωγή βιολογικών προϊόντων τα οποία προτιμώνται από πολλούς καταναλωτές επειδή θεωρούνται πιο ασφαλή και υψηλότερης διατροφικής αξίας σε σύγκριση με τα αντίστοιχα συμβατικά. Η βιολογική γεωργία αντιστοιχεί σε ένα ποσοστό ίσο με 4% της συνολικά καλλιεργούμενης έκτασης στην Ελλάδα με μέσο όρο ΕΕ 5,9%. Από το 2010 έως σήμερα είναι από τους τομείς της γεωργίας που έχει βελτιώσει το ισοζύγιο εξαγωγών. Επίσης αξίζει να σημειωθεί ότι οι μεταποιητές βιολογικών προϊόντων αυξήθηκαν από το 2010 έως σήμερα και οι μεταποιητικές επιχειρήσεις ανέρχονται σε 1569, των οποίων τα προϊόντα σε μεγάλο βαθμό οδηγούνται σε εξαγωγές. ( 2.2 Σημασία του τομέα για την οικονομία της χώρας Η Ελλάδα χαρακτηρίζεται από ήπιους χειμώνες και μεγάλη ηλιοφάνεια, ενώ διαθέτει γόνιμα εδάφη και σημαντικούς υδάτινους πόρους, ειδικά στην Δυτική Ελλάδα, με συνέπεια να θεωρείται προνομιακός τόπος από άποψη κλίματος για φυτική παραγωγή. Το ήπιο κλίμα επιτρέπει στην Ελλάδα, ιδιαίτερα στα νότια διαμερίσματά της, την παραγωγή πρώιμων οπωροκηπευτικών, δηλαδή προϊόντων που παράγονται νωρίτερα από την συνηθισμένη εποχή παραγωγής τους σε άλλα μέρη και σε άλλες χώρες. Τα προϊόντα αυτά διατίθενται ευκολότερα και σε πολύ ευνοϊκότερες τιμές όχι μόνο στην εγχώρια αγορά, αλλά και στις αγορές του εξωτερικού. Τέτοια παραδείγματα είναι το πρώιμο ελληνικό καρπούζι, οι πρώιμες φράουλες, τα πρώιμα σταφύλια και ροδάκινα, κλπ. Ενώ η Ελλάδα διαθέτει σημαντικά φυσικά πλεονεκτήματα για καλλιέργεια 28

29 φυτών, η φυτική παραγωγή αντιμετωπίζει σημαντικά ελλείμματα τόσο σε θέματα τεχνογνωσίας όσο και σε θέματα οργάνωσης και εμπορίας. Ένας σημαντικός λόγος που δυσχεραίνει τον εκσυγχρονισμό των γεωργικών εκμεταλλεύσεων για φυτική παραγωγή είναι το μικρό τους μέγεθος. Η αύξηση του μέσου μεγέθους των γεωργικών εκμεταλλεύσεων φυτικής παραγωγής αναμένεται να συμβάλλει στην βελτίωση και καλύτερη αξιοποίηση του τεχνολογικού εξοπλισμού και των υποδομών (π.χ. συσκευαστήρια). Παράλληλα, μπορεί να συμβάλει στην επίδειξη μεγαλύτερης προσαρμοστικότητας στις αλλαγές που συντελούνται διεθνώς, ώστε να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητά τους και να δημιουργηθούν καλύτερες συνθήκες εμπορίας των προϊόντων και εξαγωγών. Στην παγκόσμια αγορά οι σύγχρονες εξελίξεις με την κατάργηση των δασμών και την ανάπτυξη των μεταφορών δημιουργούν σκληρό ανταγωνισμό και στον τομέα της φυτικής παραγωγής. Οι αυξημένες απαιτήσεις της κοινωνίας και οι προοπτικές της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής απαιτούν στοχευμένη παρέμβαση του κράτους, καθώς και πρωτοβουλίες των ίδιων των αγροτών, στις οποίες είναι απαραίτητη η αρωγή της Πολιτείας. Στόχος είναι (α) η διαμόρφωση μιας αγροτικής οικονομίας παραγωγής τροφίμων με υψηλές προδιαγραφές ταυτότητας και ποιότητας, (β) η ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής, (γ) η διασφάλιση της ποιότητας των παραγόμενων τροφίμων, και (δ) η διασφάλιση τεχνικών παραγωγής φιλικών προς το περιβάλλον. Όλα τα προαναφερόμενα πρέπει να υλοποιηθούν στο πλαίσιο της προστασίας και της ανάδειξης της βιοποικιλότητας και συγκεκριμένα της φυτικής ποικιλότητας καθώς και με βάση τις αρχές της ολοκληρωμένης διαχείρισης της παραγωγής αποσκοπώντας σε μία βιώσιμη πράσινη ανάπτυξη. Στο πλαίσιο του νέου μοντέλου ανάπτυξης της φυτικής παραγωγής με βάση και το νέο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης του ΥΠΑΑΤ, ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δοθεί στους φυτογενετικούς πόρους. Οι φυτογενετικοί πόροι είναι το γενετικό υλικό φυτικής προέλευσης, που έχει πραγματική ή δυνητική αξία για τη διατροφή και τη γεωργία. Είναι ένα ζωντανό υλικό που περιλαμβάνει όλα εκείνα τα γονίδια των 29

30 φυτών τα οποία θα μπορούσαν να είναι χρήσιμα στην διαδικασία της βελτίωσης των φυτών. Στα γονίδια αυτά συμπεριλαμβάνονται και πολλά γονίδια από άγρια είδη που προσδίδουν πολύτιμα χαρακτηριστικά όπως είναι οι ανθεκτικότητες σε ασθένειες και γενικά σε βιοτικές και αβιοτικές καταπονήσεις. Όλο αυτό το σύνολο γενετικού υλικού συμβάλει στην διατροφή των ανθρώπων και των ζώων, την υγεία, την βιομηχανική παραγωγή καθώς και την ανθοκομία. Πέρα από τη σημασία τους για τη γενετική βελτίωση και την παγκόσμια γεωργία, οι φυτογενετικοί πόροι, έχουν επιπρόσθετη αξία σαν μια από τις παραμέτρους ενίσχυσης της ανάπτυξης της γεωργικής υπαίθρου, ιδίως σε μειονεκτικές περιοχές. 2.3 Κηπευτικές καλλιέργειες και ανθοκομία Η παραγωγή κηπευτικών (λαχανικών) είναι σε παγκόσμιο επίπεδο ένας πολύ σημαντικός κλάδος του πρωτογενή τομέα και της παραγωγής τροφίμων. Σύμφωνα με στοιχεία του FAO (FAOSTAT, 2013), η συνολική έκταση που καταλάμβαναν οι καλλιέργειες κηπευτικών σε όλον τον πλανήτη κατά το 2011 ανήλθε σε περίπου 556 εκατομμύρια στρέμματα, ενώ η συνολική παγκόσμια παραγωγή λαχανικών την ίδια χρονιά εκτιμάται ότι έφτασε περίπου το ένα δις τόνους. Σύμφωνα και πάλι με στοιχεία του FAO, σε σύγκριση με το 2000 η παγκόσμια παραγωγή κηπευτικών το 2010 κατέγραψε μία αύξηση της τάξεως του 33%. Τα στοιχεία αυτά δείχνουν σαφέστατα την ισχυρά ανοδική τάση του κλάδου της παραγωγής κηπευτικών σε διεθνές επίπεδο, αν και η μεγαλύτερη αύξηση καταγράφεται στην Ασία και ιδιαίτερα στην Κίνα. Η συνολική παραγωγή κηπευτικών στην Ελλάδα το 2014 ανήλθε σε 3 εκατομμύρια τόνους περίπου (2,865). Οι σημαντικότερες καλλιέργειες κηπευτικών στην Ελλάδα με βάση την έκταση που κατέλαβαν το 2014 είναι η πατάτα με περίπου στρ., η νωπή τομάτα με περίπου στρ. (δεν συμπεριλαμβάνονται οι εκτάσεις με βιομηχανική τομάτα), το καρπούζι με περίπου στρ., το κρεμμύδι με περίπου στρ, το νωπό φασόλι με περίπου 30

31 στρ. και το λάχανο με περίπου στρ. Με βάση το ύψος της παραγωγής, η πατάτα προηγείται ελαφρώς με τόνους, ακολουθούμενη από την τομάτα με τόνους και το καρπούζι με τόνους (στοιχεία του ΥΑΑΤ για το 2014). Η παραγωγή κηπευτικών είναι η δεύτερη πιο εντατική μορφή παραγωγής φυτικών προϊόντων μετά την ανθοκομία. Αν και σε επίπεδο έκτασης καταλαμβάνει μόνο το 3% της συνολικής γεωργικής έκτασης, σε επίπεδο αξίας αγροτικών προϊόντων αποδίδει σχεδόν το ένα πέμπτο. Σύμφωνα με την EUROSTAT (2015), από την συνολική αξία των γεωργικών προϊόντων που παράχθηκαν στην Ελλάδα κατά το 2014, η οποία ανήλθε στα 9,7 δις, στα φρούτα και τα κηπευτικά αντιστοιχεί ένα μερίδιο ίσο με 39%. Σχεδόν το μισό από αυτό το μερίδιο αντιστοιχεί σε κηπευτικά. Σύμφωνα με μία σχετική έρευνα της Γαία Επιχειρείν» (2015), το μεγαλύτερο μερίδιο στην συνολική αξία της γεωργικής παραγωγής κατά τα έτη αντιστοιχεί στα κηπευτικά με 18%, ενώ ακολουθούν τα φρούτα με 16,6%. Με κριτήριο την καλλιεργούμενη έκταση και τον όγκο παραγωγής εμπορεύσιμου προϊόντος, η πατάτα είναι το πρώτο κηπευτικό είδος στην Ελλάδα. Αν λάβει κανείς υπόψη του όμως την συνολική αξία του κάθε παραγόμενου κηπευτικού, η τομάτα αναδεικνύεται ως το πλέον σημαντικό από όλα, ενώ πολύ σημαντικές είναι επίσης και οι καλλιέργειες αγγουριού και πιπεριάς λόγω της υψηλής αξίας ανά μονάδα βάρους των συγκεκριμένων κηπευτικών. Οι καλλιέργειες τομάτας, αγγουριού και πιπεριάς, και σε μικρότερο βαθμό της φράουλας και του νωπού φασολιού είναι ιδιαίτερα σημαντικές, γιατί μεγάλο μέρος τους παράγεται εκτός εποχής στο θερμοκήπιο. Η παραγωγή στο θερμοκήπιο λαμβάνει χώρα για μεγάλα χρονικά διαστήματα (συχνά για ολόκληρο το έτος) με συνέπεια να λαμβάνονται πολύ υψηλές αποδόσεις ανά μονάδα καλλιεργούμενης επιφάνειας. Για παράδειγμα, για την τομάτα που καλλιεργείται στην Ελλάδα αναφέρεται μία μέση παραγωγή ανά στρέμμα ίση με 3,66 τόνους όταν καλλιεργείται στην ύπαιθρο και 11,68 τόνους όταν καλλιεργείται στο θερμοκήπιο. Επιπλέον, λόγω διάθεσής 31

32 στην αγορά εκτός της κανονικής εποχής παραγωγής τους, τα κηπευτικά θερμοκηπίου διατίθενται σε σημαντικά υψηλότερες τιμές από αυτές των υπαίθριων κηπευτικών. Κατά συνέπεια, με βάση την αξία των παραγόμενων προϊόντων, η παραγωγή κηπευτικών θερμοκηπίου στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα σημαντική τόσο για τον κλάδο των κηπευτικών όσο και γενικότερα για την γεωργική παραγωγή. Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των κηπευτικών είναι ότι η ζήτησή τους στο μεγαλύτερο μέρος αφορά σε νωπές μορφές προϊόντος. Για τον κλάδο της παραγωγής και διακίνησης κηπευτικών αυτό σημαίνει ότι το μεγαλύτερο μέρος των κηπευτικών που διατίθενται μία συγκεκριμένη εποχή στην αγορά θα πρέπει και να παράγονται την συγκεκριμένη εποχή (εξαιρούνται τα συντηρημένα και κατεψυγμένα κηπευτικά). Με δεδομένο ότι τα κηπευτικά, όπως όλα τα καλλιεργούμενα φυτά, έχουν συγκεκριμένες ανάγκες σε συνθήκες περιβάλλοντος για να αναπτυχθούν (κυρίως σε θερμοκρασία, αλλά και σε φωτισμό και υγρασία), η καλλιέργειά τους στην ύπαιθρο δεν είναι εφικτή όλες τις εποχές του έτους και σε όλους τους τόπους. Από την άλλη μεριά, η ζήτηση των περισσότερων λαχανικών είναι συνεχής όλον τον χρόνο και όχι εποχιακή. Η ιδιαιτερότητα αυτή δημιουργεί μεγάλες ανάγκες εισαγωγών και εξαγωγών κηπευτικών από χώρα σε χώρα, με συνέπεια να υπάρχει ένα ιδιαίτερα ανεπτυγμένο διεθνές εμπόριο κηπευτικών. Σύμφωνα με την Γενική Διεύθυνση Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης της ΕΕ (European Union, 2013), η Ε.Ε. εισάγει κηπευτικά συνολικής αξίας 3,6 δις ευρώ περίπου, ενώ παράλληλα εξάγει κηπευτικά συνολικής αξίας 2,6 δις ευρώ περίπου, με συνέπεια να παρουσιάζει ένα ετήσιο έλλειμμα σε κηπευτικά αξίας 1 δις ευρώ περίπου. Οι ανάγκες αυτές δημιουργούν σημαντικές ευκαιρίες για παραγωγή και εξαγωγή κηπευτικών από χώρες εντός EE με ήπιες κλιματικές συνθήκες, όπως είναι η Ελλάδα, ακόμη και αν το επίπεδο της τεχνογνωσίας τους είναι χαμηλότερο από αυτό των πλέον ανεπτυγμένων χωρών. Από την άλλη πλευρά όμως, η ελληνική παραγωγή κηπευτικών είναι εκτεθειμένη στον ανταγωνισμό από τρίτες χώρες με παρόμοιες κλιματικές συνθήκες (ή ενδεχομένως και λίγο πιο ευνοϊκές για 32

33 παραγωγή κηπευτικών) και χαμηλότερο επίπεδο οικονομικής και τεχνολογικής ανάπτυξης, λόγω του χαμηλότερου κόστους εργασίας σε αυτές τις χώρες. Οι τρίτες χώρες με τα υψηλότερα μερίδια στις συνολικές εισαγωγές κηπευτικών της ΕΕ είναι το Μαρόκο με 3,2%, η Αίγυπτος με 1,1% και η Τουρκία με 0,8% (CBI Trade Statistics, 2015). Η παραγωγική ανθοκομία, είναι ο πλέον εντατικός κλάδος της Φυτικής Παραγωγής, δεδομένου ότι αφορά κυρίως σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες. Η συνολική καλλιεργούμενη έκταση που καταλαμβάνουν οι παραγωγικές ανθοκομικές καλλιέργειες είναι πολύ μικρή. Από το σύνολο των εκτάσεων με θερμοκήπια (περίπου στρέμματα το 2014 σύμφωνα με στοιχεία του ΥΑΑΤ), μόνο το 8% περίπου αντιστοιχεί σε ανθοκομικές καλλιέργειες. Εντούτοις, λόγω του εντατικού της χαρακτήρα, η παραγωγική ανθοκομία έχει σημαντική συνεισφορά στο συνολικό γεωργικό εισόδημα που παράγεται στη χώρα. Παρόλα αυτά, η σημερινή παραγωγή ανθοκομικών προϊόντων δεν καλύπτει την ζήτηση στην εγχώρια αγορά, με συνέπεια να απαιτούνται σημαντικής έκτασης εισαγωγές. Μέρος από αυτές τις εισαγωγές θα μπορούσε να καλυφθεί από εγχώρια παραγωγή αν η παραγωγική ανθοκομία υποστηριχθεί και οργανωθεί κατάλληλα, ώστε να επεκταθεί και να γίνει πιο ανταγωνιστική. 33

34 3. Επιχειρηματική δραστηριότητα στον τομέα σε εθνικό επίπεδο Το υψηλότερο ποσοστό των καλλιεργούμενων εκτάσεων κηπευτικών στην Ελλάδα ανήκει και διοικείται από τους μικρούς παραγωγούς, εξαιτίας κοινωνικών και γεωγραφικών παραγόντων, που οδήγησαν σε σημαντικό κατακερματισμό της ελληνικής γης. Για μια σημαντική ποσότητα των λαχανικών που πωλούνται στις τοπικές και αστικές ανοικτές αγορές η διαπραγμάτευση γίνεται απευθείας από τους μικρούς αγρότες ή σε μερικές περιπτώσεις από μικρής κλίμακας εμπόρους λαχανικών. Είναι προφανές, ότι οι ενδιάμεσοι έμποροι που πολύ συχνά χειρίζονται την παραγωγή πριν φτάσει στην τελική αγορά, συντελούν στην περαιτέρω μείωση των καθαρών κερδών των μικρών αγροτών. Ως εκ τούτου, οι μικροκαλλιεργητές έχουν μικρότερη ικανότητα να επενδύσουν προκειμένου να αυξήσουν την παραγωγικότητά τους και την προστιθέμενη αξία των προϊόντων τους. Μια λύση για να αντιμετωπιστούν αυτά τα προβλήματα με στόχο την βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των μικρών αγροτών είναι η οργάνωσή τους σε ομάδες παραγωγών. Ωστόσο, μέχρι τώρα ελάχιστες προσπάθειες έχουν γίνει προς αυτή την κατεύθυνση, ιδίως στον τομέα της λαχανοκομίας, ενώ τα πιο αξιοσημείωτα παραδείγματα είναι στη νότια Ελλάδα (Κρήτη). Από την άλλη πλευρά, ο τομέας της ελληνικής παραγωγής λαχανικών περιλαμβάνει επίσης τους παραγωγούς μεγάλου μεγέθους, όχι μόνο από την άποψη της καλλιεργούμενης έκτασης, αλλά και και όσον αφορά τον εξοπλισμό και την τεχνολογία. Η παραγωγή των αγροτών μεγάλου μεγέθους διανέμεται κυρίως μέσω των εμπόρων λιανικής πώλησης, που είτε είναι Έλληνες είτε προέρχονται από ξένες αλυσίδες λιανικής πώλησης. Εκτιμάται ότι το 80% της συνολικής αξίας του λιανικού εμπορίου όσον αφορά τα λαχανικά αποδίδεται στους μεγάλους εμπόρους λιανικής πώλησης, ενώ το υπόλοιπο ποσοστό κατανέμεται στις τοπικές αγορές και τα καταστήματα. Οι μεγάλοι παραγωγοί λόγω του μεγέθους και της ποιότητας των προϊόντων τους κατέχουν μεγάλο το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και συνεπώς και την ευκαιρία για τη δημιουργία επιχειρηματικών συνεργασιών άμεσα με τις βιομηχανίες HORECA. Αυτή η επιλογή 34

35 τους προσφέρει τη δυνατότητα περαιτέρω επέκτασης της πελατειακής βάση τους στον τομέα των γεωργικών προϊόντων διατροφής. Ο κλάδος των χονδρέμπορων επίσης παίζει σημαντικό ρόλο στον τομέα της λαχανοκομίας. Οι χονδρέμποροι λαχανικών έχουν τις εγκαταστάσεις τους στις Κεντρικές Αγορές Αθηνών και Θεσσαλονίκης ή κοντά στις μεγαλύτερες αγροτικές περιοχές. Το κανάλι των χονδρέμπορων είναι σε μεγάλο βαθμό συνδεμένο με την κατανομή των λαχανικών στην εγχώρια αγορά είτε από το δικό τους ολοκληρωμένο δίκτυο ή σε συνεργασία με τις εταιρείες μεταφορών. Στην ανθοκομία δραστηριοποιούνται πολλές θερμοκηπιακές μονάδες οι οποίες παράγουν δρεπτά άνθη, γλαστρικά φυτά, καθώς και πολλαπλασιαστικό υλικό για κήπους, πάρκα και έργα πρασίνου. Οι μονάδες αυτές έχουν υψηλό επίπεδο τεχνογνωσίας σε σύγκριση με τον ελληνικό μέσο όρο. Σε σύγκριση όμως με το τεχνολογικό επίπεδο άλλων ανταγωνιστριών χωρών, ειδικά της Βόρειας Ευρώπης όπως η Ολλανδία, οι Έλληνες παραγωγοί ανθοκομικών προϊόντων υστερούν σημαντικά. Πολλές άλλες επιχειρήσεις του κλάδου ασχολούνται με την παραγωγή και/ή διάθεση εφοδίων. Δυστυχώς ένα πολύ μεγάλο μέρος από αυτά (πολλαπλασιαστικό υλικό, λιπάσματα, υποστρώματα) εισάγεται από το εξωτερικό. 3.1 Προβλήματα του τομέα Η παραγωγή λαχανικών στην Ελλάδα αντιμετωπίζει σημαντικά ελλείμματα τόσο σε θέματα εξοπλισμού και τεχνογνωσίας όσο και σε θέματα οργάνωσης και εμπορίας. Ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που δημιουργούν η έλλειψη εξοπλισμού και τεχνογνωσίας είναι η παραγωγή κηπευτικών μέτριας έως χαμηλής ποιότητας με συνέπεια να περιορίζονται οι δυνατότητες εξαγωγών τους στο εξωτερικό και ιδιαίτερα στις πλούσιες αγορές του Ευρωπαϊκού βορρά. Ο ανταγωνισμός των Ελληνικών κηπευτικών που παράγονται σε σχετικά χαμηλού κόστους Ελληνικά θερμοκήπια με τα αντίστοιχα κηπευτικά που 35

36 προέρχονται από εκτός Ε.Ε. κράτη της Μεσογείου (Μαρόκο, Αίγυπτος, Τουρκία, κλπ.) είναι πολύ δύσκολος, καθώς στις χώρες αυτές το εργατικό κόστος είναι ιδιαίτερα χαμηλό. Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια που καταργήθηκαν οι δασμοί μέσω θέσπισης ειδικών τελωνειακών συνθηκών με Τουρκία και Β. Αφρική (Μαγρέμπ), η παραγωγή κηπευτικών στα κράτη της Ν. Ευρώπης είναι εκτεθειμένη σε έντονο ανταγωνισμό. Επίσης, τα τελευταία χρόνια στις χώρες αυτές άρχισαν να δημιουργούνται μικτές εταιρίες με Βορειοευρωπαίους (κυρίως Ολλανδούς, Βέλγους, Γάλλους και Γερμανούς), οι οποίες χρησιμοποιούν νέες τεχνολογίες, με συνέπεια να αυξάνουν την παραγωγή, να βελτιώνουν την ποιότητα και να διευκολύνουν την πρόσβαση των παραγόμενων προϊόντων στις αγορές των χωρών της Βόρειας Ευρώπης. Συνεπώς, για να υπάρξουν συγκριτικά πλεονεκτήματα για τα Ελληνικά κηπευτικά, απαιτείται συνεχής ανάπτυξη και βελτίωση της υπάρχουσας τεχνογνωσίας, παράλληλα με την άσκηση κατάλληλων πολιτικών στήριξης και ενθάρρυνσης της εγχώριας παραγωγής κηπευτικών. Οι τομείς στους οποίους υπάρχουν προβλήματα ή αδυναμίες και θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερο βάρος στα είναι οι εξής: εισαγωγή σύγχρονων τεχνολογιών (π.χ. εκμηχάνιση, αυτόματος έλεγχος και ρύθμιση του μικροκλίματος του θερμοκηπίου, σχεδιασμός και κατασκευή θερμοκηπίων με χαμηλό ενεργειακό αποτύπωμα) με στόχο την αύξηση της παραγωγικότητας και της ποιότητας, βελτίωση της αναγνωρισιμότητας των Ελληνικών κηπευτικών προϊόντων στις διεθνείς αγορές (δημιουργία brandnames) σε συνδυασμό με πιστοποίηση (GLOBALGAP, ΙSΟ, περιβαλλοντικά αποτυπώματα, κ.λπ.), διαρκής εισαγωγή νέων ποικιλιών και τύπων προϊόντων, βελτίωση της συσκευασίας, μείωση του κόστους μεταφοράς των παραγόμενων κηπευτικών και κατάλληλη οργάνωση της εμπορίας των κηπευτικών προϊόντων. Άλλες συνιστώσες της παραγωγής κηπευτικών στις οποίες απαιτούνται 36

37 βελτιώσεις και προσαρμογές, είναι η επιλογή των κατάλληλων ποικιλιών, η περαιτέρω μηχανοποίηση καλλιεργητικών εργασιών με την αγορά κατάλληλου εξοπλισμού, η χρήση σύγχρονων συσκευαστηρίων, η ορθολογική χρήση των λιπασμάτων και του νερού άρδευσης, η εφαρμογή υδρολίπανσης και φυτοπροστασίας σύμφωνα με τις αρχές της ολοκληρωμένης διαχείρισης της παραγωγής, η εφαρμογή κατάλληλων σχημάτων αμειψισποράς, καθώς και η εισαγωγή σύγχρονων συστημάτων ρύθμισης του εσωτερικού μικροκλίματος και σύγχρονων τεχνικών καλλιέργειας, όπως η υδροπονία στα θερμοκήπια. Στην Ελλάδα η ανθοκομία βρίσκεται ακόμη σε μεταβατικό στάδιο. Έχοντας συγκριτικά με άλλες πιο πλούσιες χώρες λιγότερα χρόνια ζωής ως άξιος λόγου παραγωγικός κλάδος της οικονομίας, η ανθοκομία στην Ελλάδα προσπαθεί σήμερα να προσαρμοσθεί στα νέα δεδομένα της περιορισμένης ζήτησης που δημιουργεί η οικονομική κρίση και των αθρόων εισαγωγών από άλλες χώρες της ΕΕ. Οι εισαγωγές προέρχονται κυρίως από την Ολλανδία, μία χώρα της οποίας η ανθοκομική παραγωγή χαρακτηρίζεται από υψηλό επίπεδο τεχνογνωσίας, εξοπλισμού και οργάνωσης με συνέπεια να μπορεί να εξάγει τα ανθοκομικά προϊόντα της σε ιδιαίτερα ανταγωνιστικές τιμές. Στα λίγα χρόνια που η Ανθοκομία άρχισε να αναπτύσσεται ως ένας άξιος λόγου παραγωγικός κλάδος της οικονομίας, η ποικιλία των παραγόμενων στην Ελλάδα ανθοκομικών ειδών (πολλαπλασιαστικό υλικό, κομμένα άνθη, φυτά εσωτερικών χώρων) δεν διευρύνθηκε όσο θα έπρεπε, ενώ ούτε η ποιότητά τους βελτιώθηκε σε επαρκή βαθμό. Έτσι, ενώ συνολικά υπάρχουν τεράστιες ανάγκες και το κλίμα της χώρας είναι εξαιρετικά ευνοϊκό για την καλλιέργεια των περισσοτέρων ανθοκομικών ειδών, η ζήτηση καλύπτεται κυρίως με εισαγωγές, ενώ αρκετά από τα εγχώρια παραγόμενα ανθοκομικά προϊόντα αντιμετωπίζουν προβλήματα διάθεσης, είτε λόγω υπερπαραγωγής είτε λόγω χαμηλής ποιότητος. Τέλος, η σχετικά χαμηλή ποιότητα και κυρίως η μη ανάπτυξη κατάλληλης υποδομής αγορών, συντήρησης και 37

38 μεταφορών δεν επέτρεψε στην αυξανόμενη εσωτερική ζήτηση να λειτουργήσει σαν έναυσμα για την αύξηση της παραγωγής σε επίπεδα που να επιτρέπουν την διενέργεια εξαγωγών σε μεγάλη έκταση. Έτσι, σήμερα η κατάσταση της Ελληνικής ανθοκομίας χαρακτηρίζεται από υπερπαραγωγή ορισμένων παραδοσιακών ειδών κομμένου λουλουδιού (τριαντάφυλλο, γαρίφαλο) η οποία μάλιστα συχνά δεν διακρίνεται ούτε από καλή ποιότητα ούτε από υψηλή παραγωγικότητα. Την ίδια στιγμή, πολλά άλλα καλλωπιστικά φυτά με αξιόλογη ζήτηση στην εσωτερική αγορά (χρυσάνθεμο, λίλιο, κ.λπ.) είτε παράγονται σε πολύ περιορισμένη έκταση είτε δεν καλλιεργούνται καθόλου και εισάγονται από άλλες χώρες. 3.2 Προκλήσεις και στρατηγική του τομέα: το μοντέλο του σχεδίου της ολιστικής προσέγγισης Η ανάλυση των προκλήσεων και στρατηγικών του τομέα παρατίθεται παρακάτω ανά κλάδο. Για να παραμείνει ανταγωνιστικός και να αναπτυχθεί περαιτέρω ο κλάδος των κηπευτικών, χρειάζεται η δημιουργία ενός εθνικού σχεδίου έρευνας, καινοτομίας και τεχνολογικής ανάπτυξης που θα υποστηρίξει την αναπτυξιακή προοπτική του. Είναι επομένως προφανής η αναγκαιότητα κατάστρωσης και χρηματοδότησης ενός σχεδίου στοχευμένης επιστημονικής έρευνας στον κλάδο των κηπευτικών. Ένα τέτοιο σχέδιο πρέπει να δίνει έμφαση σε κρίσιμα προβλήματα του κλάδου και να δημιουργεί νέες τεχνολογίες στους τομείς που αναφέρονται επιγραμματικά παρακάτω: Υπαίθριες καλλιέργειες: Πρωιμότητα, φυτοπροστασία, εδαφογενείς ασθένειες, εδαφοκάλυψη και χαμηλή κάλυψη, εμβολιασμοί κολοκυνθοειδών, ποιότητα & μετασυλλεκτική συντήρηση Θερμοκηπιακές καλλιέργειες: διαχείριση μικροκλίματος θερμοκηπίου, υδροπονικές καλλιέργειες, ολοκληρωμένη φυτοπροστασία στο θερμοκήπιο, εφαρμογές αυτοματισμών και νέων τεχνολογιών, διχτυοκήπια 38

39 Υπαίθριες και θερμοκηπιακές καλλιέργειας: Αξιοποίηση αυτοφυών κηπευτικών και παραδοσιακών ποικιλιών για νέες καλλιέργειες, εμβολιασμοί καρποδοτικών κηπευτικών, σύγχρονες τεχνολογίες και εξοπλισμός άρδευσης, τεχνολογίες μείωσης εισροών (ενέργεια, νερό, αγροχημικά), σύγχρονες τεχνολογίες θρέψης, υδρολίπανσης και άρδευσης, ποιότητα και μετασυλλεκτική συντήρηση. Το σχέδιο αυτό θα πρέπει να έχει μεσοπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους στόχους ώστε από τη μια να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα της υφιστάμενης δραστηριότητας και από την άλλη να τεθούν οι βάσεις για την ανάπτυξη του κλάδου των κηπευτικών, αξιοποιώντας έτσι, στον μέγιστο δυνατό βαθμό, τις δυνατότητες που προσφέρουν οι περιβαλλοντικές συνθήκες της χώρας σε συνδυασμό με την εμπειρία και τεχνογνωσία του εγχώριου ανθρώπινου δυναμικού που ασχολείται είτε με την έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη του κλάδου, είτε με την παραγωγή εφαρμογή των αποτελεσμάτων της έρευνας και καινοτομίας. Στο πλαίσιο της στήριξης του κλάδου της παραγωγής κηπευτικών, ιδιαίτερη βαρύτητα πρέπει να δοθεί στις καλλιέργειες θερμοκηπίου, οι οποίες βασίζονται σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από τις υπαίθριες καλλιέργειες στην χρήση τεχνολογικού εξοπλισμού και την εφαρμογή σύγχρονων τεχνολογιών. Η παραγωγή στα θερμοκήπια βασίζεται στην τεχνητή τροποποίηση των κλιματικών παραμέτρων και των συνθηκών του περιβάλλοντος γενικότερα και συνεπώς καθιστά τεχνικά και οικονομικά εφικτή την παραγωγή ακόμη και σε περιοχές που μειονεκτούν σε σύγκριση με την Ελλάδα όσον αφορά τις κλιματικές συνθήκες. Κατά συνέπεια, ο ανταγωνισμός με άλλες χώρες είναι μεγαλύτερος, αφού αυτός ασκείται και από Βορειοευρωπαϊκές χώρες με δυσμενέστερα κλιματικά δεδομένα αλλά με υψηλότερο τεχνολογικό επίπεδο. Συνεπώς, η υιοθέτηση σύγχρονων τεχνολογιών και καινοτόμων λύσεων που θα αντιστοιχούν στα εγχώρια κλιματικά δεδομένα είναι προϋπόθεση για την διατήρηση και ιδιαίτερα για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας του συγκεκριμένου κλάδου. Στην Ελλάδα, η εκτός εποχής παραγωγή κηπευτικών σε θερμοκήπια αποτελεί μία από τις σημαντικότερες 39

40 γεωργικές δραστηριότητες, όπως συμβαίνει σε όλες σχεδόν τις χώρες της μεσογειακής λεκάνης. O ανταγωνισμός όμως, τόσο με τις χώρες της Βόρειας Ευρώπης, όσο και με τις χώρες της Μεσογειακής λεκάνης, είναι ιδιαίτερα οξύς. Ταυτόχρονα, το μέσο τεχνολογικό επίπεδο των Ελληνικών θερμοκηπίων υστερεί σε σύγκριση με αυτό των περισσότερων ανταγωνιστριών χωρών, με αποτέλεσμα η παρουσία των ελληνικών θερμοκηπιακών προϊόντων στις διεθνείς αγορές να είναι κατώτερη των φυσικών δυνατοτήτων της χώρας. Σε διεθνές επίπεδο, οι σύγχρονες θερμοκηπιακές μονάδες δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στη βελτίωση της ποιότητας των παραγόμενων προϊόντων παρά στην αύξηση της παραγωγής, καθώς και στη μείωση των ενεργειακών και χημικών εισροών. Κάτι τέτοιο όμως προϋποθέτει τη χρήση νέων τεχνολογιών στη διαδικασία της παραγωγής, η εφαρμογή των οποίων πρέπει ταυτόχρονα να οδηγεί και σε φιλικότερα στο περιβάλλον θερμοκήπια. Στις υπαίθριες καλλιέργειες απαιτείται η στήριξη δυναμικών ειδών που συμβάλλουν στις εξαγωγές, όπως το πρώιμο καρπούζι και το σπαράγγι. Θα πρέπει να προωθηθεί η καινοτομία στα υλικά εδαφοκάλυψης και χαμηλής κάλυψης με στόχο την αύξηση της παραγωγής, την βελτίωση της ποιότητας καθώς και την πρωΐμιση της παραγωγής. Η προώθηση φωτοδιασπώμενων υλικών και γιατί όχι και βιοδιασπώμενων θα δώσει λύση στο πρόβλημα διαχείρισης των πλαστικών. Επίσης θα πρέπει να αναζητηθούν καινοτόμες λύσεις για τον έλεγχο των εδαφογενών ασθενειών στα υπαίθρια κηπευτικά. Ενόψει των μεγάλων προβλημάτων λειψυδρίας που αναμένονται τα επόμενα χρόνια, ειδικά σε ορισμένες περιοχές της χώρας, υψηλή προτεραιότητα αποκτά η έρευνα και η καινοτομία σε θέματα άρδευσης των κηπευτικών με στόχο την μεγιστοποίηση της αποτελεσματικότητας χρήσης νερού. Τα υπάρχοντα στατιστικά δεδομένα δείχνουν ότι η ζήτηση ανθοκομικών προϊόντων στον δυτικό κόσμο ποσοτικά πλησιάσει στα όρια του κορεσμού. Συνεπώς, στο εγγύς μέλλον το ζητούμενο για την ανθοκομία συνολικά ως κλάδο στις ανεπτυγμένες χώρες δεν θα είναι η αύξηση της συνολικής παραγωγής αλλά της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων που 40

41 δραστηριοποιούνται στον ανθοκομικό κλάδο. Λαμβάνοντας υπόψη αυτές τις τάσεις, καθώς και το γεγονός ότι ο συγκεκριμένος κλάδος της φυτικής παραγωγής είναι ο πλέον εξελιγμένος τεχνολογικά, η ανθοκομία έχει ιδιαίτερη ανάγκη από καινοτομίες και συνεχή εισαγωγή νέων τεχνολογιών. 41

42 3.3 Ανάλυση SWOT του τομέα Δυνατά σημεία Δυνατότητα της πλέον πρώιμης παραγωγής στην Ευρώπη λόγω ευνοϊκών κλιματικών συνθηκών Ευνοϊκό κλίμα για εκτός εποχής παραγωγή στα θερμοκήπια Προτίμηση εγχώριων καταναλωτών στα ελληνικά κηπευτικά Εποχιακά σημαντική αύξηση εγχώριας ζήτησης λόγω τουρισμού Τοπικές ποικιλίες με ιδιαίτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά Ευκαιρίες Μεγάλο έλλειμα οπωροκηπευτικών σε επίπεδο Ε.Ε. που καλύπτεται με εισαγωγές Ανάδειξη και διεύρυνση αγορών χωρών ανατολικής Ευρώπης και Βαλκανίων που δεν έχουν ευνοϊκές κλιματικές συνθήκες για παραγωγή κηπευτικών Αδυναμίες Μικρή μέση έκταση λαχανοκομικής εκμετάλλευσης Μεγάλες αποστάσεις πολλών κέντρων παραγωγής με ευνοϊκές κλιματικές συνθήκες από εγχώρια κέντρα κατανάλωσης και διεθνείς αγορές Μέτριο έως χαμηλό επίπεδο τεχνογνωσίας Ανάγκη επένδυσης σημαντικών κεφαλαίων στις θερμοκηπιακές καλλιέργειες Απειλές Ανταγωνίστριες χώρες με παρόμοιες κλιματικές συνθήκες αλλά χαμηλότερο κόστος εργατικών Γενικότερες οικονομικές προοπτικές χώρας. 42

43 4. Προτεινόμενες πολιτικές και ρυθμίσεις 4.1 Δημιουργία Κέντρου Ελέγχου Καλλιεργειών Υπό Κάλυψη Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών υπάρχουν αρκετοί λόγοι που ενισχύουν όλο και περισσότερο την παραγωγή αγροτικών προϊόντων σε ελεγχόμενες συνθήκες. Οι πιο χαρακτηριστικοί παράγοντες της στροφής αυτής είναι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη γεωργία με απρόβλεπτες καιρικές συνθήκες και αύξηση συχνότητας εμφάνισης ακραίων καιρικών φαινομένων, η ανάπτυξη ανθεκτικότητας πολλών εχθρών και ασθενειών στα συμβατικά φυτοπροστατευτικά προϊόντα, οι απαιτήσεις των καταναλωτών για προϊόντα ποιότητας καθόλη τη διάρκεια του έτους, οι εξάρσεις ασθενειών από ζωικούς παράγοντες (γρίπη των χοίρων/πτηνών) αλλά και οι μειωμένοι και σε αρκετές περιοχές της Ελλάδας μηδαμινοί υδατικοί πόροι. Μιλώντας για παραγωγή αγροτικών προϊόντων σε ελεγχόμενες συνθήκες αναφερόμαστε κυρίως σε παραγωγή οπωροκηπευτικών σε θερμοκήπια και σε παραγωγή κτηνοτροφικών προϊόντων σε κτηνοτροφικά κτίρια. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών εφαρμογή βρίσκει και η χρήση διχτυοκηπίων, απλών δηλαδή μεταλλικών κατασκευών καλυμμένων με δίχτυα τόσο για την αποτροπή εισόδου επιζήμιων εντόμων όσο και για την μείωση της έντασης της εισερχόμενης ακτινοβολίας. Σκοπός της παρούσας πρότασης είναι η κατασκευή ενός πρότυπου, επιδεικτικού, ερευνητικού κέντρου παραγωγής αγροτικών προϊόντων σε ελεγχόμενες συνθήκες για πιστοποιημένη συμβατική, ή/και ολοκληρωμένη, ή/και βιολογική παραγωγή και συσκευασία λαχανοκομικών και ανθοκομικών προϊόντων. Οι δομές θα διαθέτουν σύγχρονα αυτοματοποιημένα συστήματα κλιματισμού, εξοικονόμησης ενέργειας, χρήσης Α.Π.Ε., συσκευασίας και συντήρησης προϊόντων. Πιο συγκεκριμένα, στο χώρο που θα φιλοξενηθεί η δομή αυτή θα υπάρχουν: Θερμοκήπια με τους πλέον διαδεδομένους τύπους θερμοκηπιακών κατασκευών με διαφορετικά υλικά κάλυψης και σύγχρονα συστήματα 43

44 θέρμανσης αερισμού δροσισμού για την επίτευξη των επιθυμητών κλιματικών συνθηκών στο εσωτερικό του. Διαφορετικά συστήματα καλλιέργειας (έδαφος, υδροπονία, γλαστρικά). Διαφορετικά συστήματα υδροπονικών καλλιεργειών (στα οποία θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση, λόγω της ικανότητας τους να περιορίζουν σημαντικά τις χημικές εισροές και να βελτιστοποιούν τη χρήση νερού) Διχτυοκήπια με διαφορετικά δίχτυα σκίασης (ένταση σκίασης, πορώδες) Συστήματα παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Πέρα από τις γεωργικές κατασκευές στο χώρο προτείνεται να υπάρχουν, σε συνεργασία με ακαδημαϊκούς και ερευνητικούς φορείς της περιοχής τα κάτωθι Εργαστήρια: Εργαστήριο ελέγχου και πιστοποίησης γεωργικών κατασκευών, το οποίο θα ελέγχει την αρτιότητα της κατασκευής και θα προτείνει λύσεις βελτίωσης τους. Εργαστήριο ενέργειας και περιβάλλοντος, το οποίο θα πραγματοποιεί ενεργειακές και περιβαλλοντικές επιθεωρήσεις σε τακτά χρονικά διαστήματα για να διασφαλίζει αφενός τη σωστή λειτουργία του μηχανολογικού εξοπλισμού των κατασκευών αλλά και την εξοικονόμηση ενέργειας και προστασία του περιβάλλοντος. Εργαστήριο ανάλυσης ποιότητας νερού και θρεπτικών διαλυμάτων, στο οποίο θα γίνονται αναλύσεις νερού, θρεπτικών διαλυμάτων και εδάφους και θα προτείνεται η βέλτιστη, ανά περίπτωση, σύσταση θρεπτικού διαλύματος. Στον προτεινόμενο κέντρο: 1. Θα παρέχονται συμβουλευτικές υπηρεσίες σε αγρότες σχετικά με τη διαχείριση σύγχρονων γεωργικών κατασκευών που μπορούν να τονώσουν το 44

45 γεωργικό εισόδημα της Περιφέρειας Θεσσαλίας 2. Θα μπορούν αν γίνονται επισκέψεις (σχολείων, φορέων, συλλόγων κ.λ.π) στους οποίους θα γίνεται ξενάγηση και ενημέρωση για τα σύγχρονα συστήματα παραγωγής στον αγροτικό τομέα. Η επαφή των καταναλωτών με διαδικασίες και συστήματα σύγχρονης και ασφαλούς γεωργικής παραγωγής θα τονώσει την εμπιστοσύνη τους απέναντι στα γεωργικά προϊόντα, η οποία είχε κλονιστεί σοβαρά με τα τελευταία διατροφικά σκάνδαλα 3. Θα γίνονται αναλυτικές εκπαιδευτικές ενημερώσεις αγροτών για τα σύγχρονα συστήματα και τις νέες διαδικασίες παραγωγής ασφαλών, ποιοτικών και ανταγωνιστικών προϊόντων. Έτσι η μετάβαση από τις παραδοσιακές, συμβατικές καλλιέργειες που έχουν οδηγήσει σε τέλμα την ελληνική γεωργία σε σύγχρονες και ανταγωνιστικές καλλιέργειες θα είναι πιο εύκολη και παράλληλα επιτυχημένη. 4. Εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον αγροτικό τομέα θα μπορεί να δοκιμάζουν νέα προϊόντα και νέες τεχνολογίες σε ένα σύγχρονο γεωργικό περιβάλλον. Ενδεικτικά αναφέρονται: Εκτίμηση της απόδοσης και της ενεργειακής συμπεριφοράς του μηχανολογικού εξοπλισμού (συστήματα θέρμανσης, αερισμού, δροσισμού, φωτισμού) των γεωργικών εγκαταστάσεων Αξιοποίηση ήπιων μορφών ενέργειας σε γεωργικές εγκαταστάσεις. Ολοκληρωμένη διαχείριση των υδροπονικών συστημάτων. Ορθολογική διαχείριση άρδευσης των καλλιεργειών. Αξιοποίηση διαθέσιμων οργανικών υλικών για λίπανση των καλλιεργειών 45

46 4.2 Ανάπτυξη ολοκληρωμένου συστήματος παρακολούθησης και διαχείρισης ποσότητας και ποιότητας υδατικών πόρων Η Περιφέρεια Θεσσαλίας χαρακτηρίζεται από σημαντική έλλειψη στους διαθέσιμους υδατικούς πόρους για άρδευση καλλιεργειών. Παραδείγματα, των προβλημάτων αυτών αποτελούν οι λεκάνες απορροής του Πηνειού, της λίμνης Κάρλας, και ο παράκτιος υδροφορέας του Αλμυρού. Οι κύριες πηγές της ποσοτικής και ποιοτικής υποβάθμισης των υδατικών πόρων της Θεσσαλίας οφείλονται κύρια στην αλόγιστη και ανεξέλεγκτη χρήση νερού στη γεωργία, στην υφαλμύρωση παράκτιων υδροφορέων, και στους μεγάλους όγκους ανόργανων λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις. Συγκεκριμένα, το υδατικό ισοζύγιο στη λεκάνη του Πηνειού είναι έντονα αρνητικό, που κυμαίνεται από 800 έως 1600 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού, ανάλογα με τη κλιματική μεταβλητότητα. Επίσης, σε αντίθεση με τις υπόλοιπες χώρες μέλη του ΟΟΣΑ, η συνολική κατανάλωση φυτοφαρμάκων στην Ελλάδα τη δεκαετία αυξήθηκε κατά 23%. Παρόλα, τα πρόσφατα προγράμματα καταπολέμησης της νιτρορύπανσης, το ποσό χρήσης αζωτούχων λιπασμάτων, το οποίο ανέρχεται σε περίπου 7 kg N ανά στρέμμα καλλιέργειας είναι πολύ μεγαλύτερο από το αντίστοιχο μέσο όρο των χωρών μελών του ΟΟΣΑ. Προτείνεται η ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου και αυτοματοποιημένου συστήματος παρακολούθησης και αποτίμησης της ποσοτικής και ποιοτικής κατάστασης των υδατικών πόρων (επιφανειακών και υπόγειων) και τις διαχείρισης τους σε επίπεδο υδρολογικής λεκάνης και υπό τρέχουσες συνθήκες και συνθήκες κλιματικής αλλαγής. Το προτεινόμενο σύστημα θα αντιμετωπίζει ολοκληρωμένα το πρόβλημα της ποσοτικής και ποιοτικής υποβάθμισης των υδατικών πόρων και την ανάγκη της ορθολογικής διαχείρισής τους σε επίπεδο λεκάνης απορροής, και στην επιχειρησιακή εφαρμογή του θα παρέχει αυτοματοποιημένες προειδοποιήσεις, όταν η χρήση του νερού υπερβαίνει τις διαθέσιμες ποσότητες του νερού και η ρύπανση ξεπερνάει τα επιτρεπτά όρια που ορίζονται από τις διαχειριστικές αρχές. 46

47 Το προτεινόμενο σύστημα θα εκτιμά τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στο υδατικό ισοζύγιο της λεκάνης απορροής, στη ποιοτική κατάσταση των υδατικών πόρων και στις κοινωνικο οικονομικές επιπτώσεις της περιοχής. Οι εκτιμήσεις αυτές θα μπορούν να αναθεωρηθούν με τη μέτρηση και συγκέντρωση μεγαλύτερου αριθμού δεδομένων και την χρήση αναθεωρημένων εκτιμήσεων για την κλιματική αλλαγή, καθιστώντας έτσι το προτεινόμενο σύστημα ένα δυναμικό εργαλείο Στην Ελλάδα σήμερα, δεν υπάρχει διαθέσιμο ολοκληρωμένο σύστημα παρακολούθησης, ελέγχου και προειδοποίησης σχετικά με την ποσότητα και ποιότητα των νερών. Σχετικές ενέργειες γίνονται αποσπασματικά από ελεγκτικά όργανα, με υψηλό κόστος και χαμηλή αποτελεσματικότητα. 4.3 Δημιουργία συνεργατικού σχηματισμού (cluster) στο τομέα της Αγροδιατροφής Agropolis Το όραμα για την ανάπτυξη των τροφίμων (από τον πρωτογενή τομέα έως τη μεταποίηση) στη Θεσσαλία επικεντρώνονται στο τρίπτυχο: Ποιότητα Περιβάλλον Ενέργεια με την υιοθέτηση, χρήση και ενσωμάτωση στην παραγωγική διαδικασία σύγχρονων εργαλείων και τεχνολογιών πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών και το καλύτερο εργαλείο για την επίτευξη του ανωτέρω στόχου είναι μέσα από ένα συνεργατικό σχηματισμό, cluster. Το Cluster αγροδιατροφής Θεσσαλίας, θα είναι μια πρωτοποριακή και δυναμική πρωτοβουλία που σχεδιάζει και συμβάλλει στην ανάπτυξη clusters καινοτομίας, στον τομέα της αγροτικής παραγωγής. Το Cluster αγροδιατροφής Θεσσαλίας αναμένεται να γεφυρώσει τα χωρικά, επιχειρηματικά και λειτουργικά κενά και τις αποκλίσεις στην παραγωγική διαδικασία των τροφίμων. Κύριος στόχος είναι η πρόσδοση προστιθέμενης αξίας στα παραγόμενα γεωργικά προϊόντα και στα προϊόντα βιομηχανικής μεταποίησης και παραγωγής τροφίμων και ποτών και η κατευθυνόμενη ικανοποίηση των αναγκών συγκεκριμένων πληθυσμιακών ομάδων ή και της μεταποιητικής βιομηχανίας. Μετατροπή, δηλαδή, 47

48 της σημερινής συμβατικής παραγωγικής διαδικασίας σε μια διαδικασία που ενσωματώνει ένταση γνώσης, καινοτομία και υψηλή τεχνολογία με απώτερο στόχο την ανάπτυξη νέων προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας, με διεθνώς αναγνωρισμένα πλεονεκτήματα και δυνατότητα εξαγωγικής διείσδυσης στις διεθνείς αγορές. Το Cluster αγροδιατροφής Θεσσαλίας θα δομηθεί πάνω στο μοντέλο σύγχρονων επιτυχημένων clusters τα οποία διαθέτουν τη δυναμική να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα τους, να προάγουν την εξωστρέφεια τους και τελικά να οδηγηθούν προς ένα μοντέλο παροχής υπηρεσιών «υψηλής προστιθέμενης αξίας». Ένα μοντέλο, δηλαδή, ικανό να δημιουργήσει τις συνθήκες εκείνες ώστε τα ελληνικά clusters να μπορούν να ανταγωνίζονται με ίσους όρους στο σημερινό παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον. Θα δοθεί έμφαση στα παραδοσιακά προϊόντα αγροδιατροφής της Θεσσαλίας, με εισαγωγή νέων τεχνολογιών σε όλα τα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας (ελιά, ελαιόλαδο, γαλακτοκομικά, οίνος, λαχανικά), ενώ παράλληλα θα εξειδικευτούν προϊόντα με μεγάλη ζήτηση διεθνώς («τρόφιμαφάρμακα», υπερτροφές, λειτουργικά τρόφιμα), μέσω της συνεργασίας των επιχειρήσεων με ερευνητικούς φορείς (ΙΕΤΕΘ, Πανεπιστήμιο). Θα υπάρχουν σημαντικές δράσης εκπαίδευσης του προσωπικού των επιχειρήσεων και των φορέων που υποστηρίζουν τις επιχειρήσεις (σύνδεσμοι, επιμελητήρια, συμβουλευτικές) ενώ θα διασφαλιστεί μέσω ενεργών συνδέσμων και συνεργασιών η σύνδεση του Clusterαγροδιατροφής Θεσσαλίας με αντίστοιχα cluster του Ευρωπαϊκού χώρου (Emilia Romagna Ιταλία, Future Food & BioBusiness AgroFoodPark Δανία) 4.4 Δημιουργία πρότυπου αγροκτήματος Δημιουργία ενός πρότυπου, ενεργειακά αυτόνομου, αγροκτήματος, με σύγχρονες υποδομές και τεχνολογικό εξοπλισμό, το οποίο θα υποστηρίζεται από εξειδικευμένο επιστημονικό και τεχνικό προσωπικό σχετικών φορέων της 48

49 Περιφέρειας Θεσσαλίας, θα παράγει με συμβατικό ή/και ολοκληρωμένο ή/και βιολογικό τρόπο διαχείρισης προϊόντα φυτικής και ζωικής παραγωγής τα οποία θα τυποποιεί και θα συσκευάζει με δική του ετικέτα ενώ οι ενεργειακές του ανάγκες θα καλύπτονται σε συστήματα παραγωγής ενέργειας με τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας με έμφαση στη βιομάζα, στην ηλιακή ενέργεια και την αιολική. Το Αγρόκτημα του Μέλλοντος (Future Farm) θα αναπτυχθεί ως συνέχεια του Ευρωπαϊκού έργου «Farm of Tomorrow» στο οποίο συντονιστής ήταν το ΚΕΤΕΑΘ (ΙΕΤΕΘ / ΕΚΕΤΑ μετά τις πρόσφατες συγχωνεύσεις). Σκοπός του είναι η διαχείριση της γεωργικής παραγωγής με βάση τις πιο σύγχρονες παγκοσμίως μεθόδους από τεχνολογικής πλευράς, με απώτερο σκοπό τη βελτιστοποίηση της παραγωγής, την αύξηση της οικονομικότητας, την παραγωγή ασφαλών και ποιοτικών προϊόντων και κυρίως την προστασία του περιβάλλοντος, ακολουθώντας τις προσταγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως αυτές καθορίζονται και διαμορφώνονται με την νέα Κοινή Αγροτική Πολιτκή (ΚΑΠ). Το Αγρόκτημα του Μέλλοντος θα ανταποκριθεί στις προοπτικές της γεωργίας του μέλλοντος ενσωματώνοντας νέους κανόνες διαχείρισης (management), νέα συστήματα παραγωγής και νέες τεχνολογίες και θα οδηγήσει στην καλύτερη λήψη αποφάσεων από τους παραγωγούς σύμφωνη με τις διεθνείς προδιαγραφές των ορθών γεωργικών πρακτικών. Αξίζει να σημειωθεί πως η πρόταση απευθύνεται στους αγρότες και στις αγροτικές περιοχές της χώρας όπου υπάρχουν σημαντικά προβλήματα βιωσιμότητας των αγροτικών εκμεταλλεύσεων. Η Θεσσαλία όπου θα πραγματοποιηθεί η έρευνα αυτή ανήκει στις περιοχές του στόχου 1 και από τις λιγότερο αναπτυγμένες περιοχές της χώρας. Τα προβλήματα αναμένεται να επιδεινωθούν καθώς μελετάται η αναμόρφωση της ΚΑΠ η οποία θα προκαλέσει νέα μείωση των επιδοτήσεων και επομένως και του εισοδήματος των αγροτών. Μια έξοδος πληθυσμού από τη γεωργία θα δημιουργήσει νέα προβλήματα αύξησης της ανεργίας στην περιοχή. Με την προτεινόμενο έργο θα υπάρξουν σημαντικές επεμβάσεις και θα δοθούν προοπτικές βελτίωσης της κατάστασης. Θα βελτιωθεί η 49

50 οικονομικότητα της παραγωγής του γεωργικού τομέα και επομένως η βιωσιμότητα των αγροκτημάτων της Περιφέρειας αλλά εν δυνάμει και όλης της χώρας με ταυτόχρονη συμμόρφωση προς τις απαιτήσεις της ΚΑΠ. Η χρήση τεχνολογιών πληροφορικής θα βοηθήσει στην βελτίωση της οικονομικότητας και ανταγωνιστικότητας των αγροκτημάτων και θα συμβάλει στη διατήρηση θέσεων εργασίας σε περιοχές με υψηλή ανεργία. Επί πλέον η Θεσσαλία αποτελεί μια περιοχή υψηλού κινδύνου για ερημοποίηση καθώς υπάρχουν σοβαρά προβλήματα μείωσης των αποθεμάτων νερού και αυξημένης ρύπανσης. Τα προβλήματα αναμένεται να ενταθούν με την αναμενόμενη κλιματική αλλαγή. Ενδεικτικά αναφέροντα μερικά προσδοκώμενα αποτέλεσμα του προτεινόμενου έργου είναι: Η ενσωμάτωση τεχνολογιών πληροφορικής στην παραγωγική διαδικασία Μείωση του λειτουργικού κόστους & βελτιστοποίηση στη διαχείριση πληροφοριών Βελτίωση της ποιότητας και ποσότητας των παραγόμενων προϊόντων μέσω αποτελεσματικότερης χρήσης και διαχείρισης του εξοπλισμού παραγωγή οικολογικών προϊόντων «πράσινο» προϊόν Μείωση των εισροών ενέργειας (εξοικονόμηση ενέργειας, καλύτερη διαχείριση μικροκλίματος) Μείωση των χημικών εισροών για φυτοπροστασία Μείωση εκπεμπόμενων ρύπων βελτίωση ποιότητας αέρα προστασία του περιβάλλοντος Αυτοματοποίηση διαδικασιών ελέγχου της παραγωγής, διακίνησης, αποθήκευσης και τιμολόγησης των προϊόντων. Βελτίωση ποιότητας ζωής αγροτών στην περιφέρεια συγκράτηση πληθυσμού στην Περιφέρεια τόνωση Περιφερειακών αγορών αποκέντρωση Δημιουργία νέων θέσεων εργασίας τόνωση απασχόλησης μείωση ανεργίας 50

51 4.5 Τόνωση αστικής γεωργίας Δημοτικά αγροκτήματα Στις σημερινές δύσκολες συνθήκες, πρέπει να ληφθούν πρωτοβουλίες στον αστικό χώρο που να απαντούν στις ανάγκες στέγασης, περίθαλψης, διατροφής πληθυσμιακών ομάδων που αντιμετωπίζουν ακόμη και προβλήματα επιβίωσης, αλλά και στις ανάγκες περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, κοινωνικοποίησης και αυτοδιαχείρισης που προκύπτουν για ολόκληρη την κοινωνία. Στον αστικό χώρο καθίσταται πλέον επιτακτική η ανάγκη επαναπροσδιορισμού των πολιτών σε σχέση με τη φύση, την ανάπτυξη αλλά και την πρωταρχική τους ανάγκη για επιβίωση. Σε αυτό το πλαίσιο, η δημιουργία «αστικών αγρών», μέσα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο ενίσχυσης του αστικού πρασίνου που δεν θα προορίζεται μόνο για καλλωπισμό αλλά θα συναντά ταυτόχρονα τις καθημερινές ανάγκες των πολιτών, αναδύεται ως ουσιαστική απαίτηση για μια «από τα κάτω» αναπτυξιακή πρωτοβουλία. Τονίζεται πως η άρδευση των καλλιεργειών του αγροκτήματος θα γίνεται με τη χρήση νερού το οποίο θα προέρχεται από επαναχρησιμοποίηση των νερών του Βιολογικού καθαρισμού των πόλεων. Επιπλέον η άρδευση των καλλιεργειών θα γίνεται προγραμματισμένα (πότε πρέπει να ξεκινά ή να σταματά η άρδευση, η ποσότητας νερού που χρησιμοποιείται) με τη χρήση σύγχρονων μεθόδων που στηρίζονται σε μετεωρολογικά δεδομένα στοιχεία της καλλιέργειας και της καλλιεργήσιμης γης Το Δημοτικό Αγρόκτημα θα έχει ως στόχο την αύξηση της γεωργικής παραγωγής μέσω ενός πρωτοποριακού για τα ελληνικά δεδομένα μοντέλου, στηριγμένου στην καινοτομία και το συνεργατισμό και εστιασμένο σε 3 άξονες: Οικονομικό: εισάγοντας νέα καινοτομικά συστήματα καλλιεργειών και καλές πρακτικές και νέες δυναμικές καλλιέργειες. Περιβαλλοντικό: Προωθώντας την πράσινη ανάπτυξη, όπως οργανική γεωργία, χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ορθολογική διαχείριση υδάτινων πόρων, αστικοί λαχανόκηποι, βιολογική κτηνοτροφία. Κοινωνικό: Προώθηση τοπικών προϊόντων, δημιουργία νέων θέσεων 51

52 εργασίας, συγκράτηση πληθυσμού στην περιφέρεια, τόνωση αγροτικού εισοδήματος Αναμένεται πως το Δημοτικό Αγρόκτημα θα παρέχει ένα γόνιμο επιχειρηματικό περιβάλλον, που ευνοεί τη συνεργασία με ερευνητικά κέντρα, προμηθευτές, πελάτες και ανταγωνιστές που δραστηριοποιούνται στον ίδιο γεωργικό τομέα και μπορεί να λειτουργήσει ως κινητήριος δύναμη της καινοτομίας, συμβάλλοντας στην ανταγωνιστικότητα και στη βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής. 4.6 Άρδευση των λαχανικών Η αποτελεσματική διαχείριση της άρδευσης των λαχανικών κάτω από τις μεσογειακές κλιματικές συνθήκες είναι πολύ σημαντική για δύο κυρίως λόγους. Πρώτον επειδή όλες σχεδόν οι λαχανοκομικές καλλιέργειες είναι αρδευόμενες λόγω του θερμού κλίματος που επικρατεί στην Ελλάδα και δεύτερον επειδή πολλά γεωγραφικά διαμερίσματα της χώρας υποφέρουν από περιορισμένους υδατικούς πόρους, ενώ οι περισσότερες καλλιέργειες κηπευτικών έχουν υψηλές απαιτήσεις σε νερό άρδευσης. Η έλλειψη νερού άρδευσης καλής ποιότητας είναι ένα οξύτατο πρόβλημα παγκοσμίως και συνεπώς η έρευνα και η ανάπτυξη τεχνολογικών καινοτομιών με στόχο την εξοικονόμηση νερού στη γεωργία είναι ένας στόχος υψηλής προτεραιότητας, τόσο διεθνώς όσο και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το βασικό ζητούμενο από τις δράσεις Ε&ΤΑ σε θέματα άρδευσης των λαχανικών είναι η ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών που μεγιστοποιούν την αποτελεσματικότητα της χρήσης του αρδευτικού νερού (λόγος βιομάζας παραγόμενου προϊόντος ανά μονάδα όγκου αρδευτικού νερού που χορηγείται στην καλλιέργεια), είτε μέσω καινοτομιών στον εξοπλισμό και τα εξαρτήματα άρδευσης, είτε μέσω ανάπτυξης πιο αποτελεσματικών μεθόδων διαχείρισης της άρδευσης. 4.7 Τεχνολογίες καλλιέργειας εκτός εδάφους (υδροπονία) Η υδροπονική καλλιέργεια (γνωστή και ως καλλιέργεια εκτός εδάφους) και 52

53 κυρίως η καλλιέργεια σε υποστρώματα (πετροβάμβακας, ελαφρόπετρα, περλίτης, κ.λπ.) εφαρμόζεται με μεγάλη επιτυχία σε παγκόσμια κλίμακα για την παραγωγή κηπευτικών θερμοκηπίου. Σε ορισμένες χώρες όπως η Ολλανδία, η υδροπονική καλλιέργεια αποτελεί την αποκλειστική σχεδόν μέθοδο καλλιέργειας καρποδοτικών λαχανικών στο θερμοκήπιο ήδη από την δεκαετία του Η εφαρμογή της υδροπονίας στα θερμοκήπια αρχικά ξεκίνησε ως ένας τρόπος ριζικής και αποτελεσματικής παράκαμψης των προβλημάτων που σχετίζονται με το έδαφος και κυρίως τις εδαφογενείς ασθένειες, την κούραση του εδάφους από την συστηματική μονοκαλλιέργεια και την συμπίεσή του, λόγω συνεχούς κίνησης του προσωπικού. Η εξέλιξη όμως και η τελειοποίηση της υδροπονίας ως σύγχρονης μεθόδου καλλιέργειας φυτών στο θερμοκήπιο είναι θεαματική τις τελευταίες δεκαετίες. Έτσι, σήμερα η υδροπονία εφαρμόζεται όχι μόνο για να υποκαταστήσει ένα προβληματικό έδαφος αλλά και για να βελτιώσει αρκετές άλλες πλευρές της καλλιεργητικής τεχνικής (καλύτερα επίπεδα θερμοκρασίας ρίζας, αποτελεσματικότερη και ακριβέστερη διαχείριση θρέψης και άρδευσης, αποφυγή ζιζανίων και εργασιών προετοιμασίας του εδάφους, αριστοποίηση της ισορροπίας υγρασίας/αέρα στο περιβάλλον της ρίζας, κ.λπ.). Στην Ελλάδα η υδροπονική μέθοδος καλλιέργειας έχει εξαπλωθεί σε κάποιο βαθμό τα τελευταία χρόνια (περίπου στο 5% των εκτάσεων που καλύπτουν τα θερμοκήπια). Το παραπάνω ποσοστό όμως κρίνεται ανεπαρκέστατο, ειδικά αν συγκριθεί με το περίπου 90% των Ολλανδικών θερμοκηπίων που καλλιεργούνται υδροπονικά. Η σχετικά περιορισμένη εξάπλωση των υδροπονικών καλλιεργειών κηπευτικών στην Ελλάδα αντικατοπτρίζει την γενικότερη τεχνολογική υστέρηση του κλάδου των θερμοκηπιακών εκμεταλλεύσεων και αποτελεί μία από τις αιτίες της χαμηλής παραγωγικότητας και κατ επέκταση της χαμηλής ανταγωνιστικότητάς τους σε σύγκριση όχι μονό με την Ολλανδία αλλά και με άλλες ανταγωνίστριες χώρες της Μεσογειακής λεκάνης (π.χ. Ισραήλ, Ισπανία, Τουρκία). Ένας από τους βασικούς λόγους της περιορισμένης εξάπλωσης των σύγχρονων τεχνικών υδροπονικής 53

54 καλλιέργειας στα Ελληνικά θερμοκήπια είναι η ανεπάρκεια εξειδικευμένων γνώσεων και τεχνολογιών για την εφαρμογή τους στις Ελληνικές κλιματικές συνθήκες, ιδιαίτερα όσον αφορά την κατάρτιση της σύνθεσης και την χορήγηση του κατάλληλου θρεπτικού διαλύματος στην καλλιέργεια, την διαχείριση της θρέψης των φυτών στην διάρκεια της καλλιέργειας (ειδικά στα κλειστά συστήματα στα οποία γίνεται σημαντική εξοικονόμηση νερού και θρεπτικών στοιχείων μέσω της ανακύκλωσης), καθώς και την διαχείριση της άρδευσης. Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, η στήριξη ερευνητικών και τεχνολογικών προσπαθειών με στόχο την ανάπτυξη εγχώριας τεχνογνωσίας και τεχνολογίας αιχμής για την υδροπονική καλλιέργεια κηπευτικών στα θερμοκήπια κρίνεται στόχος ύψιστης προτεραιότητας για τον συγκεκριμένο παραγωγικό κλάδο. Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί στην ανάπτυξη τεχνογνωσίας για την χρήση εγχώριων υποστρωμάτων καλλιέργειας (ελαφρόπετρα, περλίτης) και την ανακύκλωση των απορροών. Οι ειδικότεροι επιδιωκόμενοι στόχοι είναι: α) ελαχιστοποίηση έκπλυσης λιπασμάτων και ιδιαίτερα νιτρικών και φωσφορικών τα οποία προκαλούν νιτρορύπανση και ευτροφισμό στα επιφανειακά και υπόγεια ύδατα, β) μείωση κατανάλωσης νερού, γ) απάλειψη της ανάγκης απολύμανσης του εδάφους των θερμοκηπίων με βρωμιούχο μεθύλιο και μείωση χρήσης φυτοφαρμάκων για καταπολέμηση εδαφογενών ασθενειών, δ) μεγιστοποίηση της παραγωγής και αριστοποίηση της ποιότητας μέσω βελτιστοποίησης της θρέψης και της ισορροπίας νερού οξυγόνου στη ρίζα. Ιδιαίτερη βαρύτητα πρέπει να δοθεί στην ανάπτυξη, τελειοποίηση σύγχρονων τεχνολογιών ανακύκλωσης κάτω από Μεσογειακές κλιματικές συνθήκες βασιζόμενα σε on line μετρήσεις με αισθητήρες μέσω κατάλληλων συστημάτων υποστήριξης αποφάσεων που θα λειτουργούν σε συνθήκες πραγματικού χρόνου. Άλλες παράμετροι που πρέπει να βελτιστοποιηθούν μέσω ερευνητικών και τεχνολογικών προγραμμάτων για την επιτυχή εφαρμογή ανακύκλωσης στις υδροπονικές καλλιέργειες κηπευτικών είναι η διαθεσιμότητα θρεπτικών στοιχείων στη ρίζα, η συσχέτιση μεταξύ άρδευσης και ρυθμού διαπνοής, ο έλεγχος του ph και η 54

Στρατηγικό σχέδιο για την ανάπτυξη του Αγροδιατροφικού τομέα στην Περιφέρεια Θεσσαλίας ενόψη της περιόδου 2014-2020

Στρατηγικό σχέδιο για την ανάπτυξη του Αγροδιατροφικού τομέα στην Περιφέρεια Θεσσαλίας ενόψη της περιόδου 2014-2020 στην Περιφέρεια Θεσσαλίας, Λάρισα 30-12-2013 Στρατηγικό σχέδιο για την ανάπτυξη του Αγροδιατροφικού τομέα στην Περιφέρεια Θεσσαλίας ενόψη της περιόδου 2014-2020 Ομάδα εργασίας: Πρωτογενής Αγροτική Παραγωγή

Διαβάστε περισσότερα

Τα Διχτυοκήπια και η Συμβολή τους στην Αγροτική Οικονομία

Τα Διχτυοκήπια και η Συμβολή τους στην Αγροτική Οικονομία The Economist- Events Fourth Agricultural Business Summit, Sowing the seeds of prosperity 3 Μαΐου 2018, Divani Palace, Larissa Τα Διχτυοκήπια και η Συμβολή τους στην Αγροτική Οικονομία K. Κίττας, N. Κατσούλας

Διαβάστε περισσότερα

ενεργειακό περιβάλλον

ενεργειακό περιβάλλον Προστατεύει το ενεργειακό περιβάλλον Αλλάζει τη ζωή μας www.epperaa.gr www.ypeka.gr Ε.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» 2007-2013 Το ΕΠΠΕΡΑΑ δημιουργεί ένα βιώσιμο Ενεργειακό Περιβάλλον βελτιώνει την

Διαβάστε περισσότερα

Αειφορία και Αγροτική ανάπτυξη Δρ Ηλίας Ελευθεροχωρινός, Καθηγητής, Εργαστήριο Γεωργίας, Γεωπονική Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Αειφορία και Αγροτική ανάπτυξη Δρ Ηλίας Ελευθεροχωρινός, Καθηγητής, Εργαστήριο Γεωργίας, Γεωπονική Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Αειφορία και Αγροτική ανάπτυξη Δρ Ηλίας Ελευθεροχωρινός, Καθηγητής, Εργαστήριο Γεωργίας, Γεωπονική Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Αειφορία και Αγροτική ανάπτυξη Αειφόρος αγροτική ανάπτυξη

Διαβάστε περισσότερα

Κτηνοτροφία Ορεινών Περιοχών & Κοινωνική Επιχειρηματικότητα ΚΑΝΤΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ, ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ

Κτηνοτροφία Ορεινών Περιοχών & Κοινωνική Επιχειρηματικότητα ΚΑΝΤΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ, ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Κτηνοτροφία Ορεινών Περιοχών & Κοινωνική Επιχειρηματικότητα ΚΑΝΤΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ, ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Η κτηνοτροφία στην Ελλάδα σήμερα Προσωρινά Αποτελέσματα Παραγωγής Γεωργικών

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ ΠΡΑΞΗΣ

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ ΠΡΑΞΗΣ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ ΠΡΑΞΗΣ «Προσαρμογή της Γεωργικής Παραγωγής στην κλιματική αλλαγή και ειδικότερα στην περιορισμένη χρήση υδάτινων πόρων» 1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το πρόγραμμα στοχεύει στην

Διαβάστε περισσότερα

Η σύγχρονη προσέγγιση στην εκπαίδευση για το μέλλον του αγροδιατροφικού τομέα στην Ελλάδα. Perrotis College Dr. Konstantinos Rotsios

Η σύγχρονη προσέγγιση στην εκπαίδευση για το μέλλον του αγροδιατροφικού τομέα στην Ελλάδα. Perrotis College Dr. Konstantinos Rotsios Η σύγχρονη προσέγγιση στην εκπαίδευση για το μέλλον του αγροδιατροφικού τομέα στην Ελλάδα Perrotis College Dr. Konstantinos Rotsios Η σημασία του Αγροδιατροφικού Τομέα Παρά τη γενική μείωση στις νέες επιδοτήσεις,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΥΔΡΟΜΕΝΤΩΡ»

ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΥΔΡΟΜΕΝΤΩΡ» ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΥΔΡΟΜΕΝΤΩΡ» Συντονιστής: Καθ. Αθανάσιος Λουκάς Επιστ. Υπεύθυνος: Αναπλ. Καθ. Νικήτας Μυλόπουλος Δρ. Λάμπρος Βασιλειάδης Εργαστήριο Υδρολογίας και Ανάλυσης Υδατικών Συστημάτων, Πεδίον Άρεως,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΜΕ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΩΝ ΣΧΕΔΙΟ ΕΓΓΡΑΦΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΜΕ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΩΝ ΣΧΕΔΙΟ ΕΓΓΡΑΦΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΜΕ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΩΝ ΣΧΕΔΙΟ ΕΓΓΡΑΦΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012 1 1. Ενίσχυση της ελκυστικότητας του αγροτικού χώρου μέσω βελτίωσης

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΗΡΙΞΗ ΓΙΑ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΕ ΓΕΩΡΓΙΚΕΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣ ΤΟΜΕΑ

ΣΤΗΡΙΞΗ ΓΙΑ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΕ ΓΕΩΡΓΙΚΕΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣ ΤΟΜΕΑ ΣΤΗΡΙΞΗ ΓΙΑ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΕ ΓΕΩΡΓΙΚΕΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣ ΤΟΜΕΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Το νέο Πρόγραμμα Αγροτικής

Διαβάστε περισσότερα

Ενημερωτικό δελτίο για το πρόγραμμα αγροτικής ανάπτυξης για την Ελλάδα

Ενημερωτικό δελτίο για το πρόγραμμα αγροτικής ανάπτυξης για την Ελλάδα Ενημερωτικό δελτίο για το πρόγραμμα αγροτικής ανάπτυξης 2014-2020 για την Ελλάδα Το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) για την Ελλάδα εγκρίθηκε επίσημα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 11 Δεκεμβρίου 2015,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012 1 Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του αγροδιατροφικού τομέα

Διαβάστε περισσότερα

Η Μελέτη Περίπτωσης για τη Σύρο: Υλοποιημένες δράσεις και η επιθυμητή συμβολή φορέων του νησιού

Η Μελέτη Περίπτωσης για τη Σύρο: Υλοποιημένες δράσεις και η επιθυμητή συμβολή φορέων του νησιού Κείμενο εργασίας στα πλαίσια του ερευνητικού έργου WASSERMed Η Μελέτη Περίπτωσης για τη Σύρο: Υλοποιημένες δράσεις και η επιθυμητή συμβολή φορέων του νησιού Σχολή Χημικών Μηχανικών ΕΜΠ Μονάδα Διαχείρισης

Διαβάστε περισσότερα

3ο Ενημερωτικό Δελτίο του έργου EU-WATER Διακρατική ολοκληρωμένη διαχείριση των υδατικών πόρων στη γεωργία http://www.eu-water.eu Αειφορική Αγροτική Ανάπτυξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση Το πρόγραμμα EU.WATER

Διαβάστε περισσότερα

ECONOMIST CONFERENCES ΟΜΙΛΙΑ

ECONOMIST CONFERENCES ΟΜΙΛΙΑ ECONOMIST CONFERENCES ΟΜΙΛΙΑ HORST REICHENBACH ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ «ΕΠΙΤΑΧΥΝΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ» ΠΕΜΠΤΗ 7 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Ταμείου Αγροτικής Επιχειρηματικότητας,

Ταμείου Αγροτικής Επιχειρηματικότητας, Παρέμβαση του αναπληρωτή διευθύνοντος συμβούλου της Τράπεζας Πειραιώς κ. Χριστόδουλου Αντωνιάδη, στο συνέδριο «Αριστοτέλης» της ΕΕΔΕ, στις 28 Νοεμβρίου 2014, στη Θεσσαλονίκη Χρηματοδοτικά Νέα Εργαλεία

Διαβάστε περισσότερα

Αικ. Καρυώτη 1.2. & Ν. Γ. Δαναλάτος 1

Αικ. Καρυώτη 1.2. & Ν. Γ. Δαναλάτος 1 ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΠΗΝΕΙΟΣ ΠΟΤΑΜΟΣ πηγή ζωής & ανάπτυξης στη Θεσσαλία Βελτιστοποίηση παραγωγής καλαμποκιού στη Θεσσαλία: αποτελέσματα εφαρμογής χλωρής λίπανσης με μπιζέλι σε πλήρη και μειωμένη στάγδην άρδευση

Διαβάστε περισσότερα

Κατανάλωση νερού σε παγκόσμια κλίμακα

Κατανάλωση νερού σε παγκόσμια κλίμακα Κατανάλωση νερού σε παγκόσμια κλίμακα ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ - ΜΟΡΦΗ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΝΕΡΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Προέλευση Μορφή έργων Χρήση Επιφανειακό νερό Φράγματα (ταμιευτήρες) Λιμνοδεξαμενές (ομβροδεξαμενές) Κύρια για

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΓΚΟΣΜΙΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΑΓΡΟΔΙΑΤΡΟΦΙΚΟ ΤΟΜΕΑ KAI ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. Perrotis College Dr. Konstantinos Rotsios Mr. Nikolaos Gizgis

ΠΑΓΚΟΣΜΙΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΑΓΡΟΔΙΑΤΡΟΦΙΚΟ ΤΟΜΕΑ KAI ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. Perrotis College Dr. Konstantinos Rotsios Mr. Nikolaos Gizgis ΠΑΓΚΟΣΜΙΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΑΓΡΟΔΙΑΤΡΟΦΙΚΟ ΤΟΜΕΑ KAI ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Perrotis College Dr. Konstantinos Rotsios Mr. Nikolaos Gizgis Η σημασία του Αγροδιατροφικού Τομέα Σύμφωνα με άρθρα (Ναυτεμπορική-3/6/18) αναφέρεται

Διαβάστε περισσότερα

Πανελλήνιο συνέδριο νέων αγροτών Ρόδος Σεπτεμβρίου Subtitle. Συντάκης Μιλτιάδης ΜΙΝΕΡΒΑ ΑΕ

Πανελλήνιο συνέδριο νέων αγροτών Ρόδος Σεπτεμβρίου Subtitle. Συντάκης Μιλτιάδης ΜΙΝΕΡΒΑ ΑΕ Πανελλήνιο συνέδριο νέων αγροτών Ρόδος 23 25 Σεπτεμβρίου 2016 Subtitle Συντάκης Μιλτιάδης ΜΙΝΕΡΒΑ ΑΕ Γεωργικές πρακτικές και αειφορία Ορθές γεωργικές πρακτικές Η ορθολογική διαχείριση των φυσικών πόρων

Διαβάστε περισσότερα

Προσεγγίσεις για Πράσινη ανάπτυξη στη Γεωργία της Κρήτης Έµφαση στις Βιο-καλλιέργειες

Προσεγγίσεις για Πράσινη ανάπτυξη στη Γεωργία της Κρήτης Έµφαση στις Βιο-καλλιέργειες Προσεγγίσεις για Πράσινη ανάπτυξη στη Γεωργία της Κρήτης Έµφαση στις Βιο-καλλιέργειες από τον ρα Ευάγγελο Καπετανάκη, Καθηγητή Σχολής Τ. Γεωπονίας και Πρόεδρο του Τ.Ε.Ι. Κρήτης Περιεχόµενο της παρουσίασης

Διαβάστε περισσότερα

Ελλάδα Επιχειρησιακό πρόγραµµα : Περιβάλλον και αειφόρος ανάπτυξη

Ελλάδα Επιχειρησιακό πρόγραµµα : Περιβάλλον και αειφόρος ανάπτυξη MEMO/07/499 Βρυξέλλες, 26 Νοεµβρίου 2007 Ελλάδα Επιχειρησιακό πρόγραµµα 2007-2013: Περιβάλλον και αειφόρος ανάπτυξη 1. Επιχειρησιακό πρόγραµµα «Περιβάλλον και αειφόρος ανάπτυξη» 2007-2013: πρόγραµµα στο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΑΓΡΟΔΙΑΤΡΟΦΗΣ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΑΓΡΟΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΑΓΡΟΔΙΑΤΡΟΦΗΣ Θωμάς Μπαρτζάνας Διευθυντής Ερευνών, ΕΚΕΤΑ / ΙΒΟ Συντονιστής πλατφόρμας Αγροδιατροφής ΓΓΕΤ Κύριος Πυλώνας Εθνικής μας

Διαβάστε περισσότερα

Δημήτρης Σωτηρόπουλος Τεχνολόγος Γεωπονίας DS Consulting

Δημήτρης Σωτηρόπουλος Τεχνολόγος Γεωπονίας DS Consulting Δημήτρης Σωτηρόπουλος Τεχνολόγος Γεωπονίας Κανονισμοί Ευρωπαϊκής Ένωσης Λειτουργία Συστήματος Ελέγχου Πιστοποίηση Προϊόντων Κανονισμός (ΕΚ) 834/2007 Κανονισμός (ΕΚ) 889/2008 Κανονισμός (ΕΚ) 710/2009 Κανονισμός

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ για την παραγωγικότητα και βιωσιμότητα της γεωργίας

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ για την παραγωγικότητα και βιωσιμότητα της γεωργίας ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (ΠΑΑ) 2014-2020 ΜΕΤΡΟ 16 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ για την παραγωγικότητα και βιωσιμότητα της γεωργίας Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Διεύθυνση Οικονομικής Ανάλυσης

ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Διεύθυνση Οικονομικής Ανάλυσης ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Διεύθυνση Οικονομικής Ανάλυσης ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ O ΑΓΡΟΔΙΑΤΡΟΦΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ ΕΠΙΠΛΕΟΝ 12,2 ΔΙΣ ΕΤΗΣΙΩΣ ΑΝ ΕΝΙΣΧΥΘΕΙ Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ, ΤΟ BRANDING ΚΑΙ Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΥΠΟ ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ «ΝΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΓΕΩΡΓΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ» Το εθνικό

Διαβάστε περισσότερα

ΙΚΤΥΟ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ

ΙΚΤΥΟ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ Οµιλία κας Μαρίας Βογιατζή ίκτυο Βιολογικών Προϊόντων Θεσσαλονίκη, Σάββατο 7 Μαρτίου 2009 Η ενίσχυση της Βιολογικής Γεωργίας Η βιολογική γεωργία αποτελεί έναν κλάδο του πρωτογενή τοµέα, ο οποίος συµβάλει

Διαβάστε περισσότερα

Προστατεύει το. περιβάλλον. Αλλάζει τη. ζωή μας.

Προστατεύει το. περιβάλλον. Αλλάζει τη. ζωή μας. Προστατεύει το περιβάλλον Αλλάζει τη ζωή μας www.epperaa.gr www.ypeka.gr Ε.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» 2007-2013 αξιοποιεί τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Με την αξιοποίηση των ΑΠΕ αναδεικνύεται

Διαβάστε περισσότερα

Το όραμά μας: «να εξελίσσουμε συνεχώς το επιχειρηματικό λογισμικό στον αγροτικό τομέα»

Το όραμά μας: «να εξελίσσουμε συνεχώς το επιχειρηματικό λογισμικό στον αγροτικό τομέα» Το όραμά μας: «να εξελίσσουμε συνεχώς το επιχειρηματικό λογισμικό στον αγροτικό τομέα» Το όραμά μας: «να εξελίσσουμε συνεχώς το επιχειρηματικό λογισμικό στον αγροτικό τομέα» 2 Εταιρεία Η Winagro αποτελεί

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ Πανελληνιά Ένωση Νέων Αγροτών ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ Η Πανελλήνια Ένωση Νέων Αγροτών έχει προτείνει μια σειρά από λύσεις για την εν γένει ανασυγκρότηση της πρωτογενούς παράγωγης Ειδικότερα:

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Ιωάννης Συμπέθερος Καθηγητής ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ - ΦΡΑΓΜΑΤΑ Χειμερινό Εξάμηνο Ακαδ. Έτος 2017-18 Οι αγροτικές καλλιέργειες αποτελούν τον κυριότερο

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΥΔΡΟΜΕΝΤΩΡ»

ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΥΔΡΟΜΕΝΤΩΡ» Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών, ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΥΔΡΟΜΕΝΤΩΡ» http://www.hydromentor.uth.gr/ Συντονιστής: Αθανάσιος Λουκάς, Καθηγητής Επιστ. Υπεύθυνος: Νικήτας Μυλόπουλος, Αν. Καθηγητής Εργαστήριο Υδρολογίας και

Διαβάστε περισσότερα

1η έκθεση αγροτικής ανάπτυξης. καλλιεργώντας το μέλλον. 18-20 Οκτωβρίου 2014 MEC Παιανίας

1η έκθεση αγροτικής ανάπτυξης. καλλιεργώντας το μέλλον. 18-20 Οκτωβρίου 2014 MEC Παιανίας 1η έκθεση αγροτικής ανάπτυξης καλλιεργώντας το μέλλον 18-20 Οκτωβρίου 2014 MEC Παιανίας Τι περιλαμβανει η FARMER EXPO hellas Μηχανολογικό εξοπλισμό για: - Γεωργικές & Φυτικές Καλλιέργειες - Ζωικές Καλλιέργειες

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση της πλατφόρμας αγροδιατροφής και του πλαισίου της επιχειρηματικής ανακάλυψης

Παρουσίαση της πλατφόρμας αγροδιατροφής και του πλαισίου της επιχειρηματικής ανακάλυψης Παρουσίαση της πλατφόρμας αγροδιατροφής και του πλαισίου της επιχειρηματικής ανακάλυψης Θωμάς Μπαρτζάνας Διευθυντής Ερευνών, Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ), Ινστιτούτο Έρευνας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΤΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ 2014 2020

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΤΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ 2014 2020 ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΤΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ 1 1. ΓΕΝΙΚΑ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ 1.1 Αναφερθείτε

Διαβάστε περισσότερα

Κατανοώντας την επιχειρηματική ευκαιρία

Κατανοώντας την επιχειρηματική ευκαιρία Η Επιχειρηματική Ευκαιρία Κατανοώντας την επιχειρηματική ευκαιρία Υπάρχουν έρευνες οι οποίες δείχνουν ότι στους περισσότερους επιχειρηματίες που ξεκινούν για πρώτη φορά μια επιχείρηση, τελειώνουν τα χρήματα

Διαβάστε περισσότερα

Παραγωγικά συστήματα προβάτων και αιγών: Βιοποικιλότητα, τοπικές φυλές και προϊόντα τους

Παραγωγικά συστήματα προβάτων και αιγών: Βιοποικιλότητα, τοπικές φυλές και προϊόντα τους Παραγωγικά συστήματα προβάτων και αιγών: Βιοποικιλότητα, τοπικές φυλές και προϊόντα τους Αξίες και προκλήσεις στον τομέα της αιγο-προβατοτροφίας. Ποιες είναι οι προοπτικές για την ανάπτυξη δικτύων συνεργασίας;

Διαβάστε περισσότερα

Έργα Υποδομών: μπορούμε να συμβάλουμε στην επιτυχή σύζευξή τους με το «αστικό» περιβάλλον και την αειφορία;

Έργα Υποδομών: μπορούμε να συμβάλουμε στην επιτυχή σύζευξή τους με το «αστικό» περιβάλλον και την αειφορία; Διεπιστημονική προσέγγιση στα ΕΡΓΑ ΥΠΟΔΟΜΩΝ :Τεχνολογία, Περιβάλλον, Πολιτισμός Έργα Υποδομών: μπορούμε να συμβάλουμε στην επιτυχή σύζευξή τους με το «αστικό» περιβάλλον και την αειφορία; Κλειώ Αξαρλή,

Διαβάστε περισσότερα

Προστατεύει το. υδάτινο περιβάλλον. Αλλάζει τη. ζωή μας. www.ypeka.gr. www.epperaa.gr

Προστατεύει το. υδάτινο περιβάλλον. Αλλάζει τη. ζωή μας. www.ypeka.gr. www.epperaa.gr Προστατεύει το υδάτινο περιβάλλον Αλλάζει τη ζωή μας www.epperaa.gr www.ypeka.gr Το ΕΠΠΕΡΑΑ προστατεύει το Υδάτινο περιβάλλον βελτιώνει την Ποιότητα της Ζωής μας Ε.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη»

Διαβάστε περισσότερα

Προοπτικές ανάπτυξης ενεργειακών καλλιεργειών στην Ελλάδα και ΕΕ. Επιπτώσεις στο περιβάλλον Φάνης Γέμτος, Εργαστήριο Γεωργικής Μηχανολογίας,

Προοπτικές ανάπτυξης ενεργειακών καλλιεργειών στην Ελλάδα και ΕΕ. Επιπτώσεις στο περιβάλλον Φάνης Γέμτος, Εργαστήριο Γεωργικής Μηχανολογίας, Προοπτικές ανάπτυξης ενεργειακών καλλιεργειών στην Ελλάδα και ΕΕ. Επιπτώσεις στο περιβάλλον Φάνης Γέμτος, Εργαστήριο Γεωργικής Μηχανολογίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Εισαγωγή Η ΕΕ και η χώρα μας δεν διαθέτουν

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΟΕ ΡΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑΣ ΕΝΩΣΗΣ ΝΕΩΝ ΑΓΡΟΤΩΝ ΘΕΟ ΩΡΟΥ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ ΗΜΕΡΙ Α ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ AGROQUALITY FESTIVAL. Αγαπητοί φίλοι και φίλες,

ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΟΕ ΡΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑΣ ΕΝΩΣΗΣ ΝΕΩΝ ΑΓΡΟΤΩΝ ΘΕΟ ΩΡΟΥ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ ΗΜΕΡΙ Α ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ AGROQUALITY FESTIVAL. Αγαπητοί φίλοι και φίλες, ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΟΕ ΡΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑΣ ΕΝΩΣΗΣ ΝΕΩΝ ΑΓΡΟΤΩΝ ΘΕΟ ΩΡΟΥ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ ΗΜΕΡΙ Α ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ AGROQUALITY FESTIVAL Αγαπητοί φίλοι και φίλες, Αποτελεί κοινή διαπίστωση πως η κρίση που βιώνει η χώρα

Διαβάστε περισσότερα

Υποστήριξη της μετάβασης σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα σε όλους τους τομείς

Υποστήριξη της μετάβασης σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα σε όλους τους τομείς 2014-20202020 Υποστήριξη της μετάβασης σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα σε όλους τους τομείς Γιάννης Βουγιουκλάκης PhD, Διπλ. Μηχ. Μηχανικός Υπεύθυνος Τμήματος Ανάπτυξης Αγοράς Θεματικός στόχος

Διαβάστε περισσότερα

Σύνοψη της Σύμβασης Εταιρικής Σχέσης για την Κύπρο, 2014-2020

Σύνοψη της Σύμβασης Εταιρικής Σχέσης για την Κύπρο, 2014-2020 ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 20 Ιουνίου 2014 Σύνοψη της Σύμβασης Εταιρικής Σχέσης για την Κύπρο, 2014-2020 Συνολική πληροφόρηση Η σύμβαση εταιρικής σχέσης με την Κύπρο καθορίζει ένα ορόσημο για επενδύσεις

Διαβάστε περισσότερα

Η ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΤΟΜΑΤΑΣ ΣΤΟΝ ΝΟΜΟ ΗΛΕΙΑΣ

Η ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΤΟΜΑΤΑΣ ΣΤΟΝ ΝΟΜΟ ΗΛΕΙΑΣ Η ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΤΟΜΑΤΑΣ ΣΤΟΝ ΝΟΜΟ ΗΛΕΙΑΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ(192/03) ΓΙΑΡΜΕΝΙΤΗΣ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ : ΠΑΛΑΤΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Θεσσαλονίκη 2012 Ο ΣΤΟΧΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΚΑΙ ΑΝΘΟΚΟΜΙΑΣ

ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΚΑΙ ΑΝΘΟΚΟΜΙΑΣ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΚΑΙ ΑΝΘΟΚΟΜΙΑΣ ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ 6142 Οι πτυχιούχοι του Τμήματος με βάση τις εξειδικευμένες επιστημονικές και τεχνικές γνώσεις τους ασχολούνται

Διαβάστε περισσότερα

Φιλική προς το περιβάλλον παραγωγή βιομάζας Θ.Α. ΓΕΜΤΟΣ ΕΥ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Φιλική προς το περιβάλλον παραγωγή βιομάζας Θ.Α. ΓΕΜΤΟΣ ΕΥ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Φιλική προς το περιβάλλον παραγωγή βιομάζας Θ.Α. ΓΕΜΤΟΣ ΕΥ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Εισαγωγή Όπως είναι γνωστό η χώρα μας πρέπει να συμμορφωθεί με διεθνείς συμβάσεις που την υποχρεώνουν να επιτύχει μέχρι το 2020

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων

Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων Διάλεξη 3.2 : Ποιοτικός έλεγχος & ασφάλεια στην αλυσίδα παραγωγής βιολογικών προϊόντων Εργαστήριο Πληροφορικής Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών http://infolab.aua.gr

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές και φιλοσοφία της βιολογικής γεωργίας. Δούμα Κατερίνα Γεωπόνος

Αρχές και φιλοσοφία της βιολογικής γεωργίας. Δούμα Κατερίνα Γεωπόνος Αρχές και φιλοσοφία της βιολογικής γεωργίας Δούμα Κατερίνα Γεωπόνος Στάδια εξέλιξης της βιολογικής γεωργίας 1 ο στάδιο: 1920 Ξεκινούν οι πρώτοι προβληματισμοί από τον Αυστριακό Steiner που αγωνίζεται για

Διαβάστε περισσότερα

INCOFRUIT - (HELLAS)

INCOFRUIT - (HELLAS) Προς ΟΛΑ ΤΑ ΜΕΛΗ Κε Συνάδελφε Θέμα: Ενημερωτικό δελτίο για την αγορά αγροτικών προϊόντων στη Γερμανία Παραθέτουμε συνημμένα ενημερωτικό δελτίο με ειδήσεις για την γερμανική αγορά αγροτικών προϊόντων και

Διαβάστε περισσότερα

Agro - Thessaly Cluster

Agro - Thessaly Cluster Agro - Thessaly Cluster Ινστιτούτο Έρευνας & Τεχνολογίας Θεσσαλίας Αγροδιατροφικός τομέας στην Ελλάδα: Κύριος Πυλώνας Εθνικής μας Οικονομίας Η χρησιμοποιούμενη γεωργική γη εκτιμάται το 2012 σε 38,2 εκατ.

Διαβάστε περισσότερα

Από την ιδέα, στο τελικό προϊόν

Από την ιδέα, στο τελικό προϊόν Από την ιδέα, στο τελικό προϊόν Η αρχή της πρωτοβουλίας Η δημιουργία ενός κοινωνικού προϊόντος ξεκίνησε ως μία πρωτοβουλία της McCain, με μία πρόσκληση σε ανοιχτό διάλογο όλων των εκπροσώπων που θα συμμετείχαν

Διαβάστε περισσότερα

Πρόκειται για τίτλο που δεν αφήνει να εννοηθεί καθαρά αυτό που στην. πραγματικότητα θα ήθελε να περιγράψει. Και αυτό επειδή

Πρόκειται για τίτλο που δεν αφήνει να εννοηθεί καθαρά αυτό που στην. πραγματικότητα θα ήθελε να περιγράψει. Και αυτό επειδή ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ Πρόκειται για τίτλο που δεν αφήνει να εννοηθεί καθαρά αυτό που στην πραγματικότητα θα ήθελε να περιγράψει. Και αυτό επειδή οποιαδήποτε μορφή Γεωργίας από την πλέον αρχέγονη έως την πιο

Διαβάστε περισσότερα

Βιοτεχνολογία και Παραγωγή: Ποια ερωτήµατα πρέπει να απαντηθούν

Βιοτεχνολογία και Παραγωγή: Ποια ερωτήµατα πρέπει να απαντηθούν Βιοτεχνολογία και Παραγωγή: Ποια ερωτήµατα πρέπει να απαντηθούν Γ. Ν. Σκαράκης Γεωπονικό Πανεπιστήµιο Αθηνών Συνέδριο Αγροτικής Επιχειρηµατικότητας Αθήνα, 10 Μαΐου 2015 Βασικοί στόχοι γεωργικής ανάπτυξης

Διαβάστε περισσότερα

Στοιχεία: EUROSTAT για το 2005

Στοιχεία: EUROSTAT για το 2005 Ηµερίδα: Το αγροτικό µάρκετινγκ της ανάπτυξης. Η πορεία και οι προοπτικές των εξαγωγών αγροτικών προϊόντων Καινοτοµώντας στις εξαγωγές ελληνικών αγροτικών προϊόντων Βασίλης Θωµαΐδης Πρόεδρος Συνδέσµου

Διαβάστε περισσότερα

Εξειδίκευση Αξόνων Στρατηγικής 2014-2020.

Εξειδίκευση Αξόνων Στρατηγικής 2014-2020. Εξειδίκευση Αξόνων Στρατηγικής 2014-2020. Γεώργιος Γιαννούσης Γ.Γ. Δημοσίων Επενδύσεων - ΕΣΠΑ Κατευθύνσεις Εθνικής Αναπτυξιακής Στρατηγικής Αναπτυξιακό όραμα: «Η συμβολή στην αναγέννηση της ελληνικής οικονομίας

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΩΡΟΛΟΓΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΘΕΩΡΙΑΣ

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΩΡΟΛΟΓΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΘΕΩΡΙΑΣ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΩΡΟΛΟΓΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΘΕΩΡΙΑΣ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗ / ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΣΕ ΩΡΕΣ ΘΕΩΡΙΑ ΠΡΑΚ. ΣΥΝΟΛΟ 1 2 3 4 5 6 7 8 01/07/2014 15:00-21:00 Γενική Γεωργία Τα επιμέρους θεματικά αντικείμενα κατάρτισης της

Διαβάστε περισσότερα

Εξοικονόμησης Ενέργειας

Εξοικονόμησης Ενέργειας Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας Πράσινη Επιχειρηματικότητα στον τομέα της Ενέργειας Γ. Βουγιουκλάκης Υπ. Τμήματος Ανάπτυξης Αγοράς ΚΑΠΕ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΓΕΝ.

Διαβάστε περισσότερα

Οι Επενδυτικές Προτεραιότητες του ΠΑΑ για τον αγροτικό τομέα

Οι Επενδυτικές Προτεραιότητες του ΠΑΑ για τον αγροτικό τομέα Οι Επενδυτικές Προτεραιότητες του ΠΑΑ 2014-2020 για τον αγροτικό τομέα ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Το νέο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης

Διαβάστε περισσότερα

Προοπτικές συνεργασίας και καινοτομίας στο νέο ΠΑΑ

Προοπτικές συνεργασίας και καινοτομίας στο νέο ΠΑΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (ΠΑΑ) 2014-2020 ΜΕΤΡΟ 16 Προοπτικές συνεργασίας και καινοτομίας στο νέο ΠΑΑ Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης

Διαβάστε περισσότερα

Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. (Μη νομοθετικές πράξεις) ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ

Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. (Μη νομοθετικές πράξεις) ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ 1.8.2014 L 230/1 II (Μη νομοθετικές πράξεις) ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) αριθ. 834/2014 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 22ας Ιουλίου 2014 για τη θέσπιση κανόνων σχετικά με την εφαρμογή του κοινού πλαισίου

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΩΝ ΣΤΑ ΜΕΤΡΑ ΤΟΥ ΠΑΑ

Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΩΝ ΣΤΑ ΜΕΤΡΑ ΤΟΥ ΠΑΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ 2014 2020 Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΩΝ ΣΤΑ ΜΕΤΡΑ ΤΟΥ ΠΑΑ 2014 2020 ΜΑΡΙΑ ΤΣΑΡΑ, ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΗ ΜΟΝΑΔΑΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΕΙΔΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία Προέδρου Συνεταιρισμού ΘΕΣγη, Παναγιώτη Καλφούντζου Συνέδριο Economist Λάρισα, 3 Μαϊόυ 2018

Ομιλία Προέδρου Συνεταιρισμού ΘΕΣγη, Παναγιώτη Καλφούντζου Συνέδριο Economist Λάρισα, 3 Μαϊόυ 2018 Ομιλία Προέδρου Συνεταιρισμού ΘΕΣγη, Παναγιώτη Καλφούντζου Συνέδριο Economist Λάρισα, 3 Μαϊόυ 2018 Κυρίες και Κύριοι, Είναι αλήθεια πως η οικονομική κρίση, στη δίνη της οποίας βρίσκεται ακόμη η χώρα μας,

Διαβάστε περισσότερα

Αυτορρύθμιση στις αγροτικές περιοχές/ύπαιθρος

Αυτορρύθμιση στις αγροτικές περιοχές/ύπαιθρος Αυτορρύθμιση στις αγροτικές περιοχές/ύπαιθρος Πώς μπορεί να καλυφθεί η απουσία του κράτους; Κρίνα Μπελεάν Δικηγόρος ΔΣ Χανίων Περιβαλλοντολόγος, MSc Στην Ελλάδα, οι κατ εξοχήν αγροτικές περιοχές καταλαμβάνουν

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΘΕΣΗ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΜΕ ΤΙΤΛΟ:

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΘΕΣΗ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΜΕ ΤΙΤΛΟ: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ-ΘΡΑΚΗ 2007-2013» ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 3: «ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ» ΕΡΓΟ: Τοπική Σύμπραξη για την απασχόληση και την επιχειρηματικότητα νέων αγροτών

Διαβάστε περισσότερα

EC - EIE Programme - SEIPLED Project. WP 2: «Μεθοδολογία & Εργαλεία» ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ:

EC - EIE Programme - SEIPLED Project. WP 2: «Μεθοδολογία & Εργαλεία» ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: EC - EIE Programme - SEIPLED Project WP 2: «Μεθοδολογία & Εργαλεία» ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: Προσέγγιση σε τοπικό επίπεδο Τοπικές συνθήκες Εμπόδια Συμβουλευτική Επιτροπή Στάδιο Σχεδιασμού Πρόγραμμα εργασίας 1. Προσέγγιση

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ. Ενότητα 6 η : ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ. Ενότητα 6 η : ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ Ενότητα 6 η : ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ Τμήμα: ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Διδάσκων: Δ. ΣΑΒΒΑΣ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ (ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΕΚΤΟΣ ΕΔΑΦΟΥΣ Το ριζικό σύστημα αναπτύσσεται

Διαβάστε περισσότερα

Γεωργία Ακριβείας και Ελληνική πραγματικότητα

Γεωργία Ακριβείας και Ελληνική πραγματικότητα Γεωργία Ακριβείας και Ελληνική πραγματικότητα Μυστακίδης Ζαφείρης Γεωπόνος M.Sc. ΑΠΘ Πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ Ανατολικής Μακεδονίας email: zafmis@gmail.com Νέα δεδομένα στην παραγωγή και διακίνηση τροφίμων Ραγδαία

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΟΠΟΙ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ

ΤΡΟΠΟΙ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ ΤΡΟΠΟΙ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ Υπαίθρια καλλιέργεια λαχανικών Συστήματα υπαίθριας συγκαλλιέργειας Καλλιέργεια στην ύπαιθρο με εδαφοκάλυψη Καλλιέργεια λαχανικών σε χαμηλή κάλυψη Καλλιέργεια λαχανικών στο

Διαβάστε περισσότερα

Δείκτες Ενεργειακής Έντασης

Δείκτες Ενεργειακής Έντασης ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (ΑΠΕ) Σειρά Πληροφοριακού και Εκπαιδευτικού Υλικού Δείκτες Ενεργειακής Έντασης ΠΑΤΡΑ, 2016 ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗ ΗΛΙΟΣ ΗΛΙΟΣ - Τοπικό σχέδιο για την απασχόληση ανέργων στην κατασκευή

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΓΕΩΠΟΝΟΣ ΩΣ «ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ»

Ο ΓΕΩΠΟΝΟΣ ΩΣ «ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ» Ο ΓΕΩΠΟΝΟΣ ΩΣ «ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ» Γιάννης Κουρτίδης, Γεωπόνος Σύμβουλος Βιολογικής Γεωργίας & Αειφορικής Ανάπτυξης http://gkbioculture.gr/ Λευτέρης Χατζής, Γεωπόνος, MSc Σύμβουλος Ποιότητας www.isolution.gr

Διαβάστε περισσότερα

Bιολογικά Προϊόντα στη Ζωή μας. Δρ Κωνσταντίνος Μακρής

Bιολογικά Προϊόντα στη Ζωή μας. Δρ Κωνσταντίνος Μακρής Bιολογικά Προϊόντα στη Ζωή μας Δρ Κωνσταντίνος Μακρής Ποιοι είμαστε; Εργαστήριο Νερό και Υγεία - Διεθνές Ινστιτούτο Κύπρου για την Περιβαλλοντική και Δημόσια Υγεία Πληθυσμιακές Μελέτες: Αξιολόγηση έκθεσης

Διαβάστε περισσότερα

Ο EΛΛΗΝΙΚΟΣ ΑΥΤΟΦΥΗΣ ΛΥΚΙΣΚΟΣ ΚΑΙ Η ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΤΟΥ ΛΥΚΙΣΚΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Ο EΛΛΗΝΙΚΟΣ ΑΥΤΟΦΥΗΣ ΛΥΚΙΣΚΟΣ ΚΑΙ Η ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΤΟΥ ΛΥΚΙΣΚΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Ο EΛΛΗΝΙΚΟΣ ΑΥΤΟΦΥΗΣ ΛΥΚΙΣΚΟΣ ΚΑΙ Η ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΤΟΥ ΛΥΚΙΣΚΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Ο ΛΥΚΙΣΚΟΣ ( HUMULUS LUPULUS) (γερμανικά HOPFEN και αγγλικά HOPS. Ο Γεωπόνος Παύλος Καπόγλου αναφέρθηκε στις δυνατότητες

Διαβάστε περισσότερα

Σταθµός Βιοµάζας & υδροπονία

Σταθµός Βιοµάζας & υδροπονία Σταθµός Βιοµάζας & υδροπονία Συµπαραγωγό επένδυση Συµπαραγωγό επιχείρηση : Σταθµό Βιοµάζας µε Θερµοκήπιο Υδροπονίας & Φ/Β Η δηµιουργία εγκατάσταση & λειτουργία σταθµών Βιοµάζας εµπίπτει στις επιχειρήσεις

Διαβάστε περισσότερα

INCOFRUIT - (HELLAS)

INCOFRUIT - (HELLAS) Αριθ. Πρωτ. 251/ Σελ 1 Αθήνα 16.4,2008 1 Προς ΟΛΑ ΤΑ ΜΕΛΗ Κε Συνάδελφε Θέµα: Ενηµερωτικό δελτίο για την αγορά αγροτικών προϊόντων στη Γερµανία Παραθέτουµε συνηµµένα το πρώτο ενηµερωτικό δελτίο µε ειδήσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΣΤΟ ΝΕΟ ΠΑΑ

ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΣΤΟ ΝΕΟ ΠΑΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΣΤΟ ΝΕΟ ΠΑΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (ΠΑΑ) 2014-2020 ΜΕΤΡΟ 16 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

4 ο Συνέδριο Αγροτεχνολογίας

4 ο Συνέδριο Αγροτεχνολογίας 4 ο Συνέδριο Αγροτεχνολογίας 2015 Η ΕΤΑΙΡΕΙΑ Η ΜΕΛΙΣΣΑ ΚΙΚΙΖΑΣ ΑΒΕΕ ΤΡΟΦΙΜΩΝ δραστηριοποιείται από το 1947 στην παραγωγή ζυμαρικών Διαθέτει καθετοποιημένο συγκρότημα Μύλου & Μακαρονοποιείου στη Λάρισα,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΑΛΚΟΟΛΟΥΧΑ ΠΟΤΑ

ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΑΛΚΟΟΛΟΥΧΑ ΠΟΤΑ ΑΛΚΟΟΛΟΥΧΑ ΠΟΤΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ, ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΚΟΥΡΕΝΤΑ ΙΟΥΝΙΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Εξωστρέφεια & Επιχειρήσεις

Εξωστρέφεια & Επιχειρήσεις Εξωστρέφεια & Επιχειρήσεις ΕΠΑνΕΚ Επιχειρησιακό Πρόγραμμα: Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα, Καινοτομία Το ΕΠΑνΕΚ καλύπτει γεωγραφικά το σύνολο της Χώρας με προϋπολογισμό 4,56 δις ευρώ δημόσιας δαπάνης,

Διαβάστε περισσότερα

Αγροδιατροφικός Τομέας

Αγροδιατροφικός Τομέας Αγροδιατροφικός Τομέας Growth stories Συνεργασίες με άλλες ΘΟΕ Επόμενα Βήματα Λάρισα, 30 Δεκεμβρίου 2013 Τα Γενικά Συμπεράσματα: Το Παραγωγικό Σύστημα Ο Δευτερογενής Τομέας της Θεσσαλίας παρουσιάζει την

Διαβάστε περισσότερα

Τσιρόπουλος Ζήσης, Μπαλαφούτης Αθανάσιος, Αναστασίου Ευάγγελος, Φουντάς Σπύρος Εργ. Γεωργικής Μηχανολογίας, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Τσιρόπουλος Ζήσης, Μπαλαφούτης Αθανάσιος, Αναστασίου Ευάγγελος, Φουντάς Σπύρος Εργ. Γεωργικής Μηχανολογίας, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Συστήματα ολοκληρωμένης παρακολούθησης γεωργικών πρακτικών και μειωμένων εισροών σε καλλιέργειες υψηλής προστιθέμενης αξίας. Συνεργασία μεταξύ Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, επιχειρήσεων, Αγροτικών Συνεταιρισμών

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΙΣΜΟΣ, ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΩΦΕΛΗ ΤΗΣ ΕΕΠΠ

ΟΡΙΣΜΟΣ, ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΩΦΕΛΗ ΤΗΣ ΕΕΠΠ Επισκόπηση της εφαρµογής της περιβαλλοντικής πολιτικής (ΕΕΠΠ) 2019: Επιλογή βασικών στοιχείων σχετικά µε την κατάσταση της εφαρµογής της περιβαλλοντικής νοµοθεσίας στην Ευρώπη ΟΡΙΣΜΟΣ, ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΩΦΕΛΗ

Διαβάστε περισσότερα

SmartAgriFood η έξυπνη διαδικτυακή υπηρεσία στην αγροδιατροφική αλυσίδα

SmartAgriFood η έξυπνη διαδικτυακή υπηρεσία στην αγροδιατροφική αλυσίδα SmartAgriFood η έξυπνη διαδικτυακή υπηρεσία στην αγροδιατροφική αλυσίδα Ο Ρ Γ Α Ν Ι Σ Μ Ο Σ Π Λ Η Ρ Ω Μ Ω Ν Κ Α Ι Ε Λ Ε Γ Χ Ο Υ Κ Ο Ι Ν Ο Τ Ι Κ Ω Ν Ε Ν Ι Σ Χ Υ Σ Ε Ω Ν Π Ρ Ο Σ Α Ν Α Τ Ο Λ Ι Σ Μ Ο Υ Κ Α

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτικές και μέτρα του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης για την κλιματική αλλαγή

Πολιτικές και μέτρα του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης για την κλιματική αλλαγή Πολιτικές και μέτρα του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020 για την κλιματική αλλαγή Προτεραιότητες 1: Προώθηση της μεταφοράς γνώσεων και της καινοτομίας στην γεωργία, τη δασοπονία και τις αγροτικές

Διαβάστε περισσότερα

Χάραξη πολιτικής για την προώθηση αειφόρων μορφών γεωργίας και τη στήριξη νέων αγροτών

Χάραξη πολιτικής για την προώθηση αειφόρων μορφών γεωργίας και τη στήριξη νέων αγροτών Χάραξη πολιτικής για την προώθηση αειφόρων μορφών γεωργίας και τη στήριξη νέων αγροτών Αθανάσιος Θεοχαρόπουλος Γεωπόνος M.Sc., Διδάκτωρ Αγροτικής Οικονομίας Α.Π.Θ. Υπεύθυνος Τομέα Αγροτικής Πολιτικής ΔΗΜΑΡ

Διαβάστε περισσότερα

Η Γεωργία στην Ψηφιακή Εποχή. Ιωάννης Χαντζάρας Προιστάμενος της Μονάδας Δ, Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΥΔ ΠΑΑ)

Η Γεωργία στην Ψηφιακή Εποχή. Ιωάννης Χαντζάρας Προιστάμενος της Μονάδας Δ, Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΥΔ ΠΑΑ) ΔΙΕΘΝΗΣ ΗΜΕΡΙΔΑ «Διακυβέρνηση και καινοτομία: μοχλός αειφόρου ανάπτυξης, διαχείρισης και προστασίας των φυσικών πόρων» Τρίτη 22 Οκτωβρίου 2013 Η Γεωργία στην Ψηφιακή Εποχή Ιωάννης Χαντζάρας Προιστάμενος

Διαβάστε περισσότερα

Βιοποικιλότητα & Αγροτικά Οικοσυστήματα

Βιοποικιλότητα & Αγροτικά Οικοσυστήματα ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΜΕΘΟΔΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΑΕΙΦΟΡΑ ΑΓΡΟ- ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΥ ΕΛΑΙΩΝΑ Χρονική Διάρκεια: Οκτώβριος 2010 Ιούνιος 2014 Προϋπολογισμός:

Διαβάστε περισσότερα

2o ΔΙΕΘΝΈΣ ΣΥΝΈΔΡΙΟ. ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΌΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΜΠΟΡΊΑ ΤΩΝ ΑΓΡΟΤΙΚΏΝ ΠΡΟΪΌΝΤΩΝ Χερσόνησος Ηρακλείου, 25-27 Σεπτεμβρίου 2008

2o ΔΙΕΘΝΈΣ ΣΥΝΈΔΡΙΟ. ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΌΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΜΠΟΡΊΑ ΤΩΝ ΑΓΡΟΤΙΚΏΝ ΠΡΟΪΌΝΤΩΝ Χερσόνησος Ηρακλείου, 25-27 Σεπτεμβρίου 2008 2o ΔΙΕΘΝΈΣ ΣΥΝΈΔΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΌΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΜΠΟΡΊΑ ΤΩΝ ΑΓΡΟΤΙΚΏΝ ΠΡΟΪΌΝΤΩΝ Χερσόνησος Ηρακλείου, 25-27 Σεπτεμβρίου 2008 Ολοκληρωμένη Διαχείρηση & Ελαιόλαδο ΠΟΠ/ΠΓΕ Κρήτης Σύστημα Ολοκληρωμένης Διαχείρησης

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη McKinsey Η Ελλάδα 10 Χρόνια Μπροστά Προσδιορίζοντας το νέο Μοντέλο Ανάπτυξης της Ελλάδας. Μάρκος Ολλανδέζος Επιστημονικός Δ/ντης ΠΕΦ

Μελέτη McKinsey Η Ελλάδα 10 Χρόνια Μπροστά Προσδιορίζοντας το νέο Μοντέλο Ανάπτυξης της Ελλάδας. Μάρκος Ολλανδέζος Επιστημονικός Δ/ντης ΠΕΦ Μελέτη McKinsey Η Ελλάδα 10 Χρόνια Μπροστά Προσδιορίζοντας το νέο Μοντέλο Ανάπτυξης της Ελλάδας Μάρκος Ολλανδέζος Επιστημονικός Δ/ντης ΠΕΦ Ταυτότητα της μελέτης Στοιχεία της μελέτης Γραφείο της McKinsey

Διαβάστε περισσότερα

Thought for Food : ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΥΜΕ ΤΟΝ ΑΓΡΟ ΙΑΤΡΟΦΙΚΟ ΤΟΜΕΑ και τους ανθρώπους της ελληνικής γης

Thought for Food : ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΥΜΕ ΤΟΝ ΑΓΡΟ ΙΑΤΡΟΦΙΚΟ ΤΟΜΕΑ και τους ανθρώπους της ελληνικής γης Thought for Food : ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΥΜΕ ΤΟΝ ΑΓΡΟ ΙΑΤΡΟΦΙΚΟ ΤΟΜΕΑ και τους ανθρώπους της ελληνικής γης Οι προκλήσεις για τον αγροδιατροφικό τοµέα στην Ελλάδα Η γεωργική και κτηνοτροφική παραγωγή αποτελούν δύο

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΟΠΟΙ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ

ΤΡΟΠΟΙ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ ΤΡΟΠΟΙ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ Υπαίθρια καλλιέργεια λαχανικών Συστήματα υπαίθριας συγκαλλιέργειας Καλλιέργεια στην ύπαιθρο με εδαφοκάλυψη Καλλιέργεια λαχανικών σε χαμηλή κάλυψη Καλλιέργεια λαχανικών στο

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΣ Εφοδιαστική Αλυσίδα (Logistics)

ΤΟΣ Εφοδιαστική Αλυσίδα (Logistics) ΕΠΑνΕΚ 2014-2020 ΤΟΣ Εφοδιαστική Αλυσίδα (Logistics) Τομεακό Σχέδιο Αθήνα, 03.04.2014 Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί μια σύνθεση των απόψεων που μέχρι τώρα διατυπώθηκαν από Υπηρεσίες, Κοινωνικούς Εταίρους

Διαβάστε περισσότερα

ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΥ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ

ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΥ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΥ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ Θεοφάνης Γέμτος Ομότιμος Καθηγητής, Τμήματος Γεωπονίας, Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος, Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Διαβάστε περισσότερα

Αξιοποιώντας τη δυναμική του ελληνικού αγρο-διατροφικού τομέα

Αξιοποιώντας τη δυναμική του ελληνικού αγρο-διατροφικού τομέα Αξιοποιώντας τη δυναμική του ελληνικού αγρο-διατροφικού τομέα Οκτώβριος 2018 Τζέση Βουμβάκη Deputy Chief Economist Διεύθυνση Οικονομικής Ανάλυσης Αγρο-διατροφικός τομέας: Ανθεκτικός και σημαντικός για

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΣΤΟ ΓΕΩΡΓΙΚΟ ΤΟΜΕΑ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΣΤΟ ΓΕΩΡΓΙΚΟ ΤΟΜΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΣΤΟ ΓΕΩΡΓΙΚΟ ΤΟΜΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (ΠΑΑ) 2014-2020 ΜΕΤΡΟ 16 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Τάσεις και Προοπτικές για τον Παγκόσμιο Αγροτικό Τομέα και την Ανάπτυξη Γεώργιος Ραψομανίκης Επικεφαλής Οικονομολόγος Διεύθυνση Εμπορίου και Διεθνών

Τάσεις και Προοπτικές για τον Παγκόσμιο Αγροτικό Τομέα και την Ανάπτυξη Γεώργιος Ραψομανίκης Επικεφαλής Οικονομολόγος Διεύθυνση Εμπορίου και Διεθνών Τάσεις και Προοπτικές για τον Παγκόσμιο Αγροτικό Τομέα και την Ανάπτυξη Γεώργιος Ραψομανίκης Επικεφαλής Οικονομολόγος Διεύθυνση Εμπορίου και Διεθνών Αγορών 1908-2016 Τιμές σιταριού, $/τόννο Απόκλιση Πραγματική

Διαβάστε περισσότερα

Agro-logistics: Πιστοποίηση και Ιχνηλασιμότητα

Agro-logistics: Πιστοποίηση και Ιχνηλασιμότητα Agro-logistics: Πιστοποίηση και Ιχνηλασιμότητα Τσιτσάμης Σπυρίδων 1, Ιακώβου Ελευθέριος 2, Βλάχος Δημήτριος 2 Τα Logistics των αγροτικών προϊόντων (Agro-logistics) είναι αναμφίβολα ένας ραγδαία αναπτυσσόμενος

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογική Προοπτική Διερεύνηση στην Ελλάδα (2001-2021)

Τεχνολογική Προοπτική Διερεύνηση στην Ελλάδα (2001-2021) Τεχνολογική Προοπτική Διερεύνηση στην Ελλάδα (2001-2021) Προοπτικές για την Ελληνική Γεωργία και την Ανάπτυξη της Υπαίθρου Εμμανουήλ Γ. Κούκιος Καθηγητής ΕΜΠ Επιστημονικός Υπεύθυνος Έργου Το Έργο χρηματοδοτήθηκε

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΤΡΟΦΙΜΑ βιολογικά τρόφιμα Ως προς τη θρεπτική αξία των τροφίμων

ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΤΡΟΦΙΜΑ βιολογικά τρόφιμα Ως προς τη θρεπτική αξία των τροφίμων ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΤΡΟΦΙΜΑ Ως βιολογικά τρόφιμα χαρακτηρίζονται τα τρόφιμα που προκύπτουν από ένα ειδικό είδος παραγωγής, τη βιολογική παραγωγή. Η βιολογική παραγωγή αποτελεί ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΓΟΡΑ ΕΛΑΙΟΛΑ ΟΥ & ΕΛΙΩΝ ΣΤΗΝ ΤΥΝΗΣΙΑ

Η ΑΓΟΡΑ ΕΛΑΙΟΛΑ ΟΥ & ΕΛΙΩΝ ΣΤΗΝ ΤΥΝΗΣΙΑ Η ΑΓΟΡΑ ΕΛΑΙΟΛΑ ΟΥ & ΕΛΙΩΝ ΣΤΗΝ ΤΥΝΗΣΙΑ Γραφείο Οικονοµικών & Εµπορικών Υποθέσεων Πρεσβείας της Ελλάδος στην Τύνιδα 6, rue St. Fulgence, Notre Dame Tunis 1082 Tel. +216 71 288411-846632 Fax +216 71 789518

Διαβάστε περισσότερα