1.1 ΒΑΙΚΕ ΑΡΦΕ ΕΠΕΙΓΟΤΑ ΙΑΣΡΙΚΗ

Transcript

1 ΕΙΑΓΩΓΗ ΣΗΝ ΕΠΕΙΓΟΤΑ ΙΑΣΡΙΚΗ 1 o Πεξηερόκελα 1.1 ΒΑΙΚΔ ΑΡΥΔ ΔΠΔΙΓΟΤΑ ΙΑΣΡΙΚΗ ΔΗΓΗΚΟΣΖΣΑ ΔΠΔΗΓΟΤΑ ΗΑΣΡΗΚΖ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ ΔΠΔΗΓΟΝΣΩΝ ΠΔΡΗΣΑΣΗΚΩΝ ΔΠIΠΔΓΑ EΠΔΗΓΟΤΑ ΗΑΣΡΗΚΖ ΔΠΔΙΓΟΤΑ ΠΡΟΝΟΟΚΟΜΔΙΑΚΗ ΙΑΣΡΙΚΗ (ΔΠΙ) ΤΣΖΜΑΣΑ ΔΠΔΗΓΟΤΑ ΠΡΟΝΟΟΚΟΜΔΗΑΚΖ ΗΑΣΡΗΚΖ ΔΝΔΡΓΟΠΟΗΖΖ ΔΠΔΗΓΟΤΑ ΠΡΟΝΟΟΚΟΜΔΗΑΚΖ ΗΑΣΡΗΚΖ ΔΠΔΙΓΟΤΑ ΝΟΟΚΟΜΔΙΑΚΗ ΙΑΣΡΙΚΗ (ΔΝΙ) ΑΛΤΗΓΑ ΦΡΟΝΣΗΓΩΝ ΔΠΔΗΓΟΝΣΩΝ ΟΜΑΓΑ ΝΟΟΚΟΜΔΗΑΚΖ ΑΝΣΗΜΔΣΩΠΗΖ ΔΠΔΗΓΟΝΣΩΝ (ΟΝΑΔ) ΚΔΝΣΡΑ ΣΡΑΤΜΑΣΟ ΣΜΖΜΑ ΔΠΔΗΓΟΝΣΩΝ ΠΔΡΗΣΑΣΗΚΩΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΣΗΝ ΔΠΔΙΓΟΤΑ ΙΑΣΡΙΚΗ ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΣΖΝ ΔΠΔΗΓΟΤΑ ΗΑΣΡΗΚΖ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΣΖΝ EΠΔΗΓΟΤΑ ΗΑΣΡΗΚΖ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΙΚΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Πνιύηηκεο πιεξνθνξίεο Αλαζθόπεζε ζεκαληηθήο βηβιηνγξαθίαο 1.1 ΒΑΙΚΕ ΑΡΦΕ ΕΠΕΙΓΟΤΑ ΙΑΣΡΙΚΗ Ζ Δπείγνπζα Ιαηξηθή (ΔΗ) είλαη κηα ηαρέσο αλαπηπζζόκελε, ζρεηηθά θαηλνύξγηα ηαηξηθή εηδηθόηεηα, κε ηεξάζηηεο ππεπζπλόηεηεο θαη αξκνδηόηεηεο. Μηα εηδηθόηεηα πνπ ηα ηειεπηαία ρξόληα έρεη αξρίζεη λα αλαπηύζζεηαη ζε δηαθνξεηηθό επίπεδν ζηελ Δπξώπε θαη ηηο άιιεο ρώξεο, αιιά όρη θαη ζηελ Διιάδα. Ζ Δπείγνπζα Ηαηξηθή ζηνρεύεη ζηελ παξνρή άκεζεο & έγθαηξεο πςειήο πνηόηεηαο ηαηξηθώλ θξνληίδσλ: γηα έλα επξύ θάζκα θξίζηκσλ θιηληθώλ θαηαζηάζεσλ

2 Eιέλε Αζθεηνπνύινπ: Δπείγνπζα Ηαηξηθή 2007 γηα όιν ην πιεζπζκηαθό ζύλνιν. ύκθσλα κε ηελ Δπξσπατθή Γηαθήξπμε (Manifesto) ηνπ 1998 γηα ηελ Δπείγνπζα Ιαηξηθή: «επείγνπζεο ηαηξηθέο θξνληίδεο πςειώλ πξνδηαγξαθώλ πξέπεη λα είλαη δηαζέζηκεο γηα θάζε άηνκν πνπ ηηο ρξεηάδεηαη ζε νπνηνδήπνηε ρώξν ή ρξόλν» [1]. Καη απηό γηαηί έρεη αλαγλσξηζηεί όηη: «Οη έγθαηξεο θαη θαιά ζπληνληζκέλεο θξνληίδεο πεξηνξίδνπλ ηόζν ηελ άκεζε όζν θαη ηελ απώηεξε ζλεηόηεηα (π.ρ. ζηε ΜΔΘ), ελώ κεηώλνπλ ηε δηάξθεηα θαη βαξύηεηα ηεο λνζεξόηεηαο από αηθλίδηα λόζν ή θάθσζε» [1], απμάλνληαο ηηο πηζαλόηεηεο επηβίσζεο ησλ παζρόλησλ θαη ηαπηόρξνλα κεηώλνληαο ην ηεξάζηην θνηλσληθν-νηθνλνκηθό θόζηνο [2,3]. Όιν θαη πεξηζζόηεξνη γηαηξνί, όρη κόλνλ ζηελ Διιάδα αιιά θαη ζην εμσηεξηθό, δηαπηζηώλνπλ πιένλ όηη ζην αληηθείκελν ηεο Δπείγνπζαο θαη Δληαηηθήο Ηαηξηθήο «ε Δληαηηθή ζεξαπεία έρεη θζάζεη ζην κέγηζην ηεο απόδνζήο ηεο θαη όηη ην κπζηηθό γηα ηε βειηίσζε ηεο έθβαζεο ηνπ νμέσο θαη βαξέσο πάζρνληα πξέπεη λα αλαδεηεζεί ζηελ Δπείγνπζα Ιαηξηθή» [4]. Οη αλάγθεο γηα ηελ αληηκεηώπηζε ηνπ ηαηξηθνύ επείγνληνο βαζίδνληαη ζε κηα αιπζίδα θξνληίδσλ πςεινύ θαη ηνπ ίδηνπ επηπέδνπ, πνπ ζπλήζσο αξρίδνπλ ζην Πξνλνζνθνκεηαθό θαη νινθιεξώλνληαη ζην Ννζνθνκεηαθό επίπεδν. Απηά ηα δύν επίπεδα απνηεινύλ ηνπο δύν βαζηθνύο θξίθνπο ζηε Αιπζίδα Δπηβίσζεο ηνπ Δπείγνληνο, νη νπνίνη αιιεινεπεξεάδνληαη θαη είλαη ζηελά ζπλδεδεκέλνη πξνθεηκέλνπ λα εμαζθαιίδεηαη ε ζπλέρεηα ζηελ αληηκεηώπηζε ησλ επεηγόλησλ. Η Αιπζίδα Δπηβίσζεο ηνπ Δπείγνληνο απαηηεί έλα ζύζηεκα ππεξεζηώλ πξνθαζνξηζκέλν θαη αθηεξσκέλν ζηηο επείγνπζεο θξνληίδεο γηα θάζε αηθλίδηα ή νμεία λόζν ή θάθσζε [1]. Δληνύηνηο, ηα δεδνκέλα γηα ηνπο πάζρνληεο από νμείεο ή επείγνπζεο θαηαζηάζεηο ή ηξαπκαηηθέο θαθώζεηο, ζηα νπνία πξέπεη λα βαζηζηεί ε νξγάλσζε ησλ Τπεξεζηώλ Δπείγνπζαο Ηαηξηθήο, ηόζν ζηελ Διιάδα όζν θαη δηεζλώο είλαη ζε βαζηθέο γξακκέο ειιηπή όζνλ αθνξά ην είδνο ηνπο, ηα ρξνληθά πιαίζηα θαη ην επίπεδν αληηκεηώπηζήο ηνπο θαη γίλνληαη αθόκε πην απνζπαζκαηηθά όζνλ αθνξά ηελ ηειηθή έθβαζε ή αληθαλόηεηα ηνπ αζζελνύο, ηελ επηβάξπλζε ησλ ππεξεζηώλ πγείαο θαη ην θνηλσληθό-νηθνλνκηθό θόζηνο. Γη απηό θαη δηθαηνινγεκέλα έρεη πεξηγξαθεί ην επείγνλ σο ε «παξακειεκέλε λόζνο ηεο ζύγρξνλεο θνηλσλίαο» [5]. ε αληίζεζε κε ην ηξαύκα, πνπ από παιηά έρεη επαηζζεηνπνηήζεη ηνλ ηαηξηθό θόζκν, γηα ηα άιια επείγνληα δελ ππάξρνπλ ζπζηεκαηηθέο κειέηεο, ζηηο νπνίεο λα βαζηζηνύλ νη απαηηήζεηο ζε ππνδνκή, πξνζσπηθό, ρώξνπο θαη εμνπιηζκό. Γη απηό θαη δηεζλώο ε πξνζέγγηζε ηνπ επείγνληνο, θιηληθά θαη νξγαλσηηθά δηαθέξεη από ρώξα ζε ρώξα θαη ζπλερώο κεηαβάιιεηαη. Δίλαη αλακθηζβήηεην όκσο γεγνλόο όηη: «ην ζύζηεκα ησλ επεηγόλησλ ηαηξηθώλ θξνληίδσλ πξέπεη λα είλαη θιηληθά, νξγαλσηηθά θαη νηθνλνκηθά αλεμάξηεην» [1] ΔΙΓΙΚΟΣΗΣΑ ΔΠΔΙΓΟΤΑ ΙΑΣΡΙΚΗ Η Δπείγνπζα Ιαηξηθή είλαη ε ηαηξηθή εηδηθόηεηα πνπ αζρνιείηαη κε ηελ πξώηκε δηάγλσζε θαη ζεξαπεία όισλ ησλ απεηιεηηθώλ, γηα ηε δσή, γηα έλα ή πεξηζζόηεξα όξγαλα ή γηα έλα ή πεξηζζόηεξα άθξα, θαηαζηάζεσλ ζε έλα κε δηαθνξνπνηεκέλν (σο πξνο ηελ ειηθία, ην θύιν, ην βηνινγηθό ζύζηεκα ή άιινπο παξάγνληεο) πιεζπζκό αζζελώλ [1]. Μηα θαηλνύξγηα ηαηξηθή εηδηθόηεηα αλαπηύζζεηαη όηαλ «ε εμέιημε ηεο Ηαηξηθήο θαη ε ζπλερώο κεηαβαιιόκελε λνζνγξαθηθή πξαγκαηηθόηεηα ηνπ πιεζπζκνύ επηβάιινπλ ηνλ 2

3 1 ν Κεθάιαην Δηζαγσγή ζηελ Δπείγνπζα Ηαηξηθή επηκεξηζκό ηνπ γλσζηηθνύ αληηθεηκέλνπ ηεο Ηαηξηθήο ζε ηνκείο (ηαηξηθέο εηδηθόηεηεο) κε ζπγθεθξηκέλν γλσζηηθό αληηθείκελν» [6]. Ζ ζπζζσξεκέλε θαηλνύξγηα γλώζε απμάλεη ηόζν πνιύ ώζηε δεκηνπξγείηαη κηα ηαηξηθή ππνεηδηθόηεηα, π.ρ. ε θαξδηνινγία εληόο ηεο παζνινγίαο, γηαηί ε ηαηξηθή γλώζε δελ παξέρεηαη πιένλ από θακηά από ηηο παξαδνζηαθέο εηδηθόηεηεο: εηδηθά πεξηνδηθά δεκηνπξγνύληαη, ηδηαίηεξεο επηζηεκνληθέο εηαηξείεο θπηξώλνπλ, εηδηθέο δεμηόηεηεο αλαπηύζζνληαη ε έξεπλα γίλεηαη κόλνλ από εηδηθνύο, ε νξηζκέλεο πεξηπηώζεηο, ε θνηλσλία απαηηεί γηα ηνπο πνιίηεο ηεο απνθιεηζηηθό ηαηξηθό ελδηαθέξνλ, γηα παξάδεηγκα ηνλ πεξαζκέλν αηώλα ε θπκαηίσζε αλαπηύρζεθε θαη πξνεγήζεθε ηεο αλάπηπμεο ηεο εηδηθόηεηαο ηεο πλεπκνλνινγίαο. Άιινηε, ε ηερλνινγηθή πνιππινθόηεηα γίλεηαη ηόζν ζεκαληηθή ώζηε είλαη επηβεβιεκέλε ε πιήξεο ελαζρόιεζε κε ηε λέα ηερλνινγία, όπσο π.ρ. ε ππξεληθή ηαηξηθή. Γηα όινπο ηνπο παξαπάλσ ιόγνπο αλαπηύρζεθε ε Δπείγνπζα Ηαηξηθή σο αλεμάξηεηε ηαηξηθή εηδηθόηεηα. ε δηεζλέο επίπεδν ε αλάπηπμε ηεο εηδηθόηεηαο ηεο Δπείγνπζαο Ιαηξηθήο έρεη επεξεαζηεί από ηελ ηαπηόρξνλε θαη παξάιιειε δηακόξθσζε θνηλώλ ζπλζεθώλ [7]: ηαρεία αζηηθνπνίεζε, γήξαλζε ηνπ πιεζπζκνύ, κεηαβνιή ηεο επηδεκηνινγίαο ησλ λόζσλ θαη θαθώζεσλ, απμαλόκελν αξηζκό θπζηθώλ ή αλζξώπηλσλ θαηαζηξνθώλ, ηε δηακόξθσζε ησλ πξνζδνθηώλ γηα Υπεξεζίεο Δπείγνπζαο Ιαηξηθήο: θίλεκα γηα ηα αλζξώπηλα δηθαηώκαηα, ηαηξηθά πξνβιήκαηα 24 ώξεο ηελ εκέξα, πςειόηεξεο απαηηήζεηο γηα πνηόηεηα θξνληίδσλ πγείαο θαη γεληθόηεξα δηάδνζε ηεο έξεπλαο πνπ θαζνδεγεί ζήκεξα ηελ θιηληθή πξαθηηθή. Ζ εηδηθόηεηα ηεο Δπείγνπζαο Ιαηξηθήο θαιύπηεη ηηο επηζηεκνληθέο, δηδαθηηθέο, θιηληθέο θαη νξγαλσηηθέο αλάγθεο ηεο ηαηξηθήο εηδηθόηεηαο πνπ έρεη σο πξσηεύνλ αληηθείκελν ηα επείγνληα θαη έθηαθηα ηαηξηθά πξνβιήκαηα από λόζν ή ηξαύκα. Ζ δηαθήξπμε ηεο Δπξσπατθήο Δηαηξείαο Δπείγνπζαο Ηαηξηθήο αλαγλσξίδεη όηη: Η Δπείγνπζα Ιαηξηθή «δηθαησκαηηθά απνηειεί μερσξηζηή εηδηθόηεηα θαζώο έρεη θαη ηα ηέζζεξα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά θάζε κεγάιεο θιηληθήο εηδηθόηεηαο» [1]. Σα ραξαθηεξηζηηθά απηά είλαη [ 8]: κνλαδηθό πεδίν θιηληθήο πξαθηηθήο, θαζνξηζκέλν ζώκα γλώζεσλ, δξαζηήξηα έξεπλα θαη απζηεξό εθπαηδεπηηθό πξόγξακκα. ηηο δηάθνξεο ρώξεο ε αλάπηπμε ηεο Δπείγνπζαο Ηαηξηθήο έρεη αθνινπζήζεη ζε γεληθέο γξακκέο ηελ ίδηα αιιεινπρία αιιαγώλ κέρξη λα αλαγλσξηζηεί επίζεκα σο εηδηθόηεηα. ηελ αξρή κηα νκάδα γηαηξώλ κε ελδηαθέξνλ ζηελ ΔΗ (Πίλ. 1-1): μεθηλνύλ ην πξώην ζσζηά νξγαλσκέλν ΤΔΠ ζηε ρώξα ζηε ζπλέρεηα νξγαλώλνπλ Δζληθή Δηαηξεία Δπείγνπζαο Ιαηξηθήο αλαπηύζζνπλ Δθπαηδεπηηθό Πξόγξακκα Δηδηθεπόκελσλ δεκηνπξγνύλ πεξηνδηθό ηεο εηδηθόηεηαο ηδξύνπλ Δπηηξνπή Πηζηνπνίεζεο ηεο εηδηθόηεηαο ηειηθά ε έξεπλα γίλεηαη κόλνλ από εηδηθνύο. 3

4 Eιέλε Αζθεηνπνύινπ: Δπείγνπζα Ηαηξηθή 2007 Με ηηο πξνζπάζεηέο ηνπο ε Δπείγνπζα Ηαηξηθή γίλεηαη κηα επίζεκα αλαγλσξηζκέλε εηδηθόηεηα ζην ζύζηεκα πγείαο [7]. Πίλ Αλαπηπμηαθά ζηάδηα Δπείγνπζαο Ηαηξηθήο ζε επηιεγκέλεο ρώξεο (πξνζαξκνζκέλν από Arnold JL [7]). Υώξα Δπηζηεκνληθή Δθπαηδεπηηθό Πεξηνδηθό Δπηηξνπή Δπίζεκε Δηαηξεία Πξόγξακκα Δηδηθόηεηαο Πηζηνπνίεζεο Δηδηθόηεηα ΖΠΑ Καλαδάο Απζηξαιία Αγγιία 1967 (CSA) (FFAEM) Νόηηνο Κνξέα Υνγθ Κνγθ Ηζξαήι Πνιιέο πξνεγκέλεο ρώξεο ηεο Δπξώπεο θαη αιιαρνύ αλαγλσξίδνληαο ηηο αλάγθεο πνπ εθηίζεληαη αλσηέξσ έρνπλ πξνρσξήζεη θαη αλαγλσξίζεη ηελ Δπείγνπζα Ιαηξηθή ζαλ αλεμάξηεηε εηδηθόηεηα, όπσο ην Ζλσκέλν Βαζίιεην, ε Ηξιαλδία, ην Βέιγην, ε Μάιηα, ε Πνισλία, ε ινβελία, ε Σζερία, αιιά θαη νη ΖΠΑ, ν Καλαδάο, ε Απζηξαιία, ε Νέα Εειαλδία θαη ρώξεο ηεο άπσ αλαηνιήο, (Πίλ. 1-1). Ζ Δπείγνπζα Ηαηξηθή είλαη βαζηθά κηα εηδηθόηεηα πνπ «πξνζαλαηνιίδεηαη ζην ζύκπησκα» παξά ζε εηδηθέο λόζνπο. Σν γλωζηηθό αληηθείκελν ηεο εηδηθόηεηαο ηεο Δπείγνπζαο Ηαηξηθήο ζηελ Δπξώπε, πνπ θαζνξίζηεθε ην 2002 από Οκάδα Δξγαζίαο ηεο Δπξσπατθήο Δηαηξείαο Δπείγνπζαο Ηαηξηθήο, βαζίδεηαη ζηε «ιύζε πξνβιήκαηνο» παξά ζηε ζπζηεκαηηθή λόζν [9]. Σν πεξηερόκελν ηνπ γλσζηηθνύ αληηθεηκέλνπ είλαη ζήκεξα ζην ζηάδην ηεο αλαζεώξεζεο. Ζ Δπξσπατθή Οδεγία 2001/19/EC ηνπ Δπξσπατθνύ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ θαζνξίδεη όηη ζηελ EE «ν εηδηθεπκέλνο γηαηξόο πξέπεη λα είλαη εηδηθά εθπαηδεπκέλνο γηα κηα ζπγθεθξηκέλε εηδηθόηεηα». Ζ νδεγία απηή αλαγλσξίδεη ζήκεξα 52 δηαθνξεηηθέο λνζνθνκεηαθέο ηαηξηθέο εηδηθόηεηεο θνηλέο ζε όια ηα θξάηε κέιε ή ηνπιάρηζηνλ ζε δύν ή πεξηζζόηεξα από απηά, κεηαμύ ησλ νπνίσλ θαη ηελ Δπείγνπζα Ιαηξηθή [10]. Ζ κεηαγελέζηεξε Οδεγία 2005/36/ΔΚ ηνπ Δπξσπατθνύ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ ηεο ζρεηηθά κε ηελ αλαγλώξηζε ησλ επαγγεικαηηθώλ πξνζόλησλ επίζεο πξνβιέπεη 52 εηδηθόηεηεο [11]. Ζ επείγνπζα ηαηξηθή είλαη κηα από απηέο. ηελ Διιάδα ην Π.Γ. 38/2004 «Πξνζαξκνγή ηεο Διιεληθήο Ννκνζεζίαο πξνο ηηο δηαηάμεηο ησλ Οδεγηώλ 2001/19/ΔΚ ηνπ Δπξσπατθνύ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ πνπ αθνξνύλ ην επάγγεικα ηνπ ηαηξνύ» πξνβιέπεη 36 εηδηθόηεηεο [12]. Ζ επείγνπζα ηαηξηθή δελ είλαη κία από απηέο. Ζ Δπξσπατθή Έλσζε Ηαηξηθώλ Δηδηθνηήησλ, UEMS (Union Europeenne des Medecins Specialistes), πνπ έρεη ζεζκηθό ξόιν ηελ ελαξκόληζε θαη βειηίσζε ηεο πξαθηηθήο ησλ ηαηξηθώλ εηδηθνηήησλ ζηελ EE θαη ηελ εθαξκνγή πξνηύπσλ εθπαίδεπζεο, αλαγλσξίδεη 37 Σκήκαηα Δηδηθνηήησλ (Section Specialties) [13]. H εηδηθόηεηα ηεο Δπείγνπζαο Ηαηξηθήο, όπσο θαη ηεο Δληαηηθήο Θεξαπείαο, εθπξνζσπνύληαη από Δπηηξνπή Γηαζύλδεζεο Αμίδεη λα ζεκεησζεί όκσο όηη ζηελ ειιεληθή κεηάθξαζε ηεο νδεγίαο ε εηδηθόηεηα «Emergency Medicine» έρεη κεηαθξαζηεί σο «ηξαπκαηνινγία». 4

5 1 ν Κεθάιαην Δηζαγσγή ζηελ Δπείγνπζα Ηαηξηθή Δηδηθνηήησλ (Multi-Disciplinary Joint Committee), πνπ έρεη αθξηβώο ηνπο ίδηνπο ζηόρνπο κε ηα Σκήκαηα Δηδηθνηήησλ ΥΑΡΑΚΣΗΡΙΣΙΚΑ ΔΠΔΙΓΟΝΣΩΝ ΠΔΡΙΣΑΣΙΚΩΝ Οη αζζελείο κε επείγνληα πξνβιήκαηα έρνπλ νξηζκέλα πνιύ δηαθνξεηηθά ραξαθηεξηζηηθά ζε ζρέζε κε ησλ ππόινηπσλ αζζελώλ πνπ πξνζέξρνληαη ζην λνζνθνκείν γηα δηεξεύλεζε ή ζεξαπεία. Τα ραξαθηεξηζηηθά θαη νη ηδηαηηεξόηεηεο ηεο Δπείγνπζαο Ιαηξηθήο ζπλνςίδνληαη ζηα αθόινπζα: Αλαγθαηόηεηα πξνζέιεπζεο - δηαθνκηδήο ζην λνζνθνκείν: ην επείγνλ θαζνξίδεηαη από ην γηαηξό πνπ παξαπέκπεη, ηνλ ίδην ηνλ αζζελή ή ην πεξηβάιινλ ηνπ, ην επείγνλ δελ θαζνξίδεηαη από ηε θύζε ή ηε δηάξθεηα ηεο λόζνπ ή ηεο θάθσζεο, όπσο ηζρύεη γηα ηνπο ππόινηπνπο αζζελείο. Όγθνο θαη ρξόλνο πξνζέιεπζεο - δηαθνκηδήο ζην λνζνθνκείν: ηα επείγνληα πξνζέξρνληαη ή πξνζθνκίδνληαη ζην λνζνθνκείν: ζε απξνζδηόξηζην & κε πξνγξακκαηηζκέλν όγθν ζε απξνζδηόξηζην & κε πξνγξακκαηηζκέλν ρξόλν, Φαξαθηεξηζηηθά Δπεηγόλησλ: νη επείγνπζεο θαηαζηάζεηο έρνπλ ηα αθόινπζα ραξαθηεξηζηηθά: είλαη απξνζδηόξηζηεο & πνηθίιεο βαξύηεηαο & πνιππινθόηεηαο ζπλήζσο ρξεηάδνληαη νξηζηηθή ζεξαπεία ή νξγαλσκέλε δηαθνκηδή γηα ζπλέρηζε ηεο αληηκεηώπηζεο, αθνξνύλ όιεο ηηο ειηθηαθέο νκάδεο θαη είλαη αλεμάξηεηεο ειηθίαο, ηόπνπ, ρξόλνπ, κπνξεί λα αθνξνύλ παζνινγηθέο ή παηδηαηξηθέο, ρεηξνπξγηθέο ή νξζνπαηδηθέο λόζνπο, δειεηεξηάζεηο, καηεπηηθά πξνβιήκαηα, κπνξεί λα αθνξνύλ ηξαύκα ή θαθώζεηο αλεμάξηεηα αηηηνινγίαο (ηξνραία ή εξγαηηθά ή αηπρήκαηα ζην ζπίηη, ή εγθιεκαηηθέο ελέξγεηεο) Θα πξέπεη λα ζεκεησζεί όηη: Τν ηξαύκα απνηειεί έλα κόλν κέξνο ησλ επεηγόλησλ, θαη κάιηζηα επεξεάδεηαη έληνλα από εηδηθέο ζπλζήθεο (ηξνραία αηπρήκαηα, καδηθέο θαηαζηξνθέο πνιέκνπο). Ο ηνκέαο επζύλεο ηεο Δπείγνπζαο Ηαηξηθήο αθνξά έλα κόλν κέξνο ησλ θξνληίδσλ ηξαύκαηνο, πνπ είλαη κηθξήο ρξνληθήο δηάξθεηαο αιιά πςίζηεο ζεκαζίαο γηα ηελ ηειηθή έθβαζε ηνπ αζζελνύο. «Παζνθπζηνινγία» ηνπ Δπείγνληνο ηελ Δπείγνπζα Ηαηξηθή είλαη γλσζηό ην δόγκα γηα ην xξπζό ρξόλν ηνπ επείγνληνο πνπ νξίδεη όηη νξηζηηθή ζεξαπεία πξέπεη λα αξρίζεη κέζα ζηα πξώηα: 4 min γηα ηελ θαξδηαθή αλαθνπή 15 κε 30 ιεπηά γηα ην ηξαύκα. Από παιηά ήηαλ γλσζηό όηη ε έγθαηξε δηάγλσζε θαη ζεξαπεία βειηηώλεη ηηο πηζαλόηεηεο επηβίσζεο θαη απηό επηβεβαηώζεθε από έξεπλεο ησλ ηειεπηαίσλ ρξόλσλ πνπ ππνζηεξίδνπλ όηη ν βαζκόο αύμεζεο ηνπ: ρξένπο Ο 2 = ε αζξνηδόκελε ζην ρξόλν έιιεηςε Ο 2 θαζνξίδεη ηε ζλεηόηεηα θαη λνζεξόηεηα, δεδνκέλνπ όηη ην θεληξηθό πξόβιεκα είλαη: ε νμπγόλσζε θαη 5

6 Eιέλε Αζθεηνπνύινπ: Δπείγνπζα Ηαηξηθή 2007 ε άξδεπζε θαη κεηαθνξά Ο 2 ζηα δσηηθά όξγαλα (εγθέθαιν θαη θαξδηά). Αλ θαη ππάξρεη ζπλερήο δηακάρε γηα ηνλ απνηειεζκαηηθόηεξν ηξόπν παξνρήο απηώλ ησλ θξνληίδσλ, όινη ζπκθσλνύλ όηη "ε βειηηζηνπνίεζε ηεο κεηαθνξάο νμπγόλνπ ζηνπο ηζηνύο" πξέπεη λα είλαη ν αληηθεηκεληθόο ζηόρνο ηνπ νπνηνπδήπνηε ζπζηήκαηνο Δπείγνπζαο Ηαηξηθήο. Δπνκέλσο, δελ ζα πξέπεη λα ππάξρεη θαζπζηέξεζε ζηελ αληηκεηώπηζε ηεο ππνμίαο θαη ππνάξδεπζεο ηόζν ζηνλ ηόπν ηνπ αηπρήκαηνο όζν θαη θαηά ηε κεηαθνξά θαη ηελ είζνδν ηνπ επείγνληνο ή ηξαπκαηία ζην λνζνθνκείν. Με απηό ην ζθεπηηθό, ε παξνπζία ηεο Δπείγνπζαο Πξνλνζνθνκεηαθήο Ηαηξηθήο επηηξέπεη ηελ έγθαηξε δηαδηθαζία ηεο επείγνπζαο αμηνιόγεζεο θαη παξέκβαζεο θαη ηελ απνηειεζκαηηθή θαη ρσξίο θαζπζηεξήζεηο "ιήςε απνθάζεσλ" γηα βειηίσζε ηεο πξόγλσζεο θαη έθβαζεο ΔΠIΠΔΓΑ EΠΔΙΓΟΤΑ ΙΑΣΡΙΚΗ Έλα επηηπρεκέλν πγεηνλνκηθό ζύζηεκα θξνληίδσλ επεηγόλησλ πξέπεη λα έρεη ελνπνηήζεη ηηο ππεξεζίεο ζην πξνλνζνθνκεηαθό θαη ελδνλνζνθνκεηαθό επίπεδν ησλ θξνληίδσλ, έηζη ώζηε λα κελ ππάξρεη δηαθνπή ζηελ επείγνπζα αληηκεηώπηζεο ηνπ επείγνληνο. Τν ζπλερέο ησλ θξνληίδσλ ησλ δσηηθώλ ιεηηνπξγηώλ πξέπεη λα εμαζθαιίδεηαη: αλεμάξηεηα ηνπ ηόπνπ πνπ ζπκβαίλεη ην επείγνλ αλεμάξηεηα ηνπ ρξόλνπ, 24 ώξεο ην 24σξν αλεμάξηεηα ηεο απεηιεηηθήο γηα ηε δσή λόζνπ ή θάθσζεο, εάλ δειαδή αθνξά ην αλαπλεπζηηθό, θπθινθνξηθό, ή κπνζθειεηηθό ζύζηεκα αλεμάξηεηα ηεο εηδίθεπζεο ηνπ γηαηξνύ, δειαδή ζην αγξνηηθό ηαηξείν - ΔΚΑΒ - ΣΔΠ - ΜΔΘ, θιπ. Οη επείγνπζεο θαηαζηάζεηο απνηεινύλ κηα αιπζίδα θξνληίδσλ πνπ απαηηεί ηελ νκνηόκνξθε αληηκεηώπηζε ησλ αζζελώλ ζε όινπο ηνπο θξίθνπο απηήο ηεο αιπζίδαο γηα λα δηαηεξεζεί αλακκέλε ε θιόγα ηεο δσήο: ζηνλ ηόπν ηνπ ζπκβάληνο θαηά ηε κεηαθνξά ηνπ επείγνληνο ζην λνζνθνκείν ζην ηκήκα επεηγόλησλ πεξηζηαηηθώλ (ΣΔΠ) ζηε κνλάδα εληαηηθήο ζεξαπείαο (ΜΔΘ). Σα ηειεπηαία ρξόληα αλαγλσξίδεηαη όιν θαη πεξηζζόηεξν όηη γηα λα ζεσξείηαη επηηπρέο έλα ζύζηεκα παξνρήο Ιαηξηθώλ Φξνληίδσλ ζα πξέπεη λα εμαζθαιίδεη ηθαλνπνηεηηθή θαη νκνηόκνξθε αληηκεηώπηζε όισλ ησλ αζζελώλ 24 ώξεο ην 24σξν, θάζε κέξα ηνπ ρξόλνπ, ζε όιν ην θάζκα ηεο αιπζίδαο επηβίσζεο ησλ επεηγόλησλ θξνληίδσλ. Βαζηθνί θξίθνη ηεο Αιπζίδαο Δπηβίσζεο ηνπ Δπείγνληνο είλαη: 1. ε αλαγλώξηζε ηνπ επείγνληνο, κε πξόζβαζε ηνπ πνιίηε θαη άκεζε ελεξγνπνίεζε ηνπ ζπζηήκαηνο 2. ε Πξνλνζνθνκεηαθή θξνληίδα θαη παξνρή πξώησλ βνεζεηώλ ζηνλ ηόπν ηνπ ζπκβάληνο, αλαδσνγόλεζε θαη ζηαζεξνπνίεζε ηνπ ζύκαηνο θαη ε δηαθνκηδή ηνπ κε θηλεηή κνλάδα επεηγόλησλ ή αζζελνθόξν 3. ε Ννζνθνκεηαθή πνιπδύλακε θξνληίδα ζην Σκήκα Δπεηγόλησλ Πεξηζηαηηθώλ, κε εκπινθή ησλ βαζηθώλ ελδνλνζνθνκεηαθώλ εηδηθνηήησλ 4. ε Ννζνθνκεηαθή νξηζηηθή αληηκεηώπηζε ζηα Φεηξνπξγεία, ζηε Μνλάδα Δληαηηθήο Θεξαπείαο ή ζην λνζειεπηηθό όξνθν. ύκθσλα κε ηελ Δπξσπατθή Γηαθήξπμε ηεο Δπείγνπζαο Ηαηξηθήο [1] γηα ηελ παξνρή Δπεηγνπζώλ ηαηξηθώλ θξνληίδσλ πςειώλ πξνδηαγξαθώλ: 6

7 1 ν Κεθάιαην Δηζαγσγή ζηελ Δπείγνπζα Ηαηξηθή απαηηείηαη έλα πξνθαζνξηζκέλν ζύζηεκα πνπ παξέρεη θξνληίδεο γηα όινπο ηνπο νμέσο πάζρνληεο ή ηξαπκαηίεο ππό ηελ θαηάιιειε κνξθή θαη ην νπνίν απαηηεί γηα όινπο ηνπο αζζελείο κε επείγνληα πξνβιήκαηα θπζηθή ή/θαη ελλνηνινγηθή παξνπζία ζην: πξν-λνζνθνκεηαθό δηα-λνζνθνκεηαθό λνζνθνκεηαθό επίπεδν." Αλάινγα κε ηνλ ηόπν άζθεζήο ηεο ε Δπείγνπζα Ηαηξηθή έρεη δύν επίπεδα κε δηαθνξεηηθέο πξνηεξαηόηεηεο θαη απαηηήζεηο, αιιά κε ηελ ίδηα θηινζνθία. Ζ ΔΗ ζπάληα ηεξκαηίδεη ηελ απνζηνιή ηεο ζηνλ ηόπν ηνπ ζπκβάληνο αιιά νινθιεξώλεηαη κέζα ζηελ αιπζίδα ηεο επηβίσζεο. ε όια απηά ηα επίπεδα, πάλησο, ν ζηόρνο είλαη ν ίδηνο. Δπείγνπζα Πξνλνζνθνκεηαθή Ιαηξηθή (ΔΠΙ) Ζ Πξνλνζνθνκεηαθε Eπείγνπζα Ηαηξηθή αζθείηαη: ζηνλ ηόπν ηνπ αηπρήκαηνο από ηα πιεξώκαηα ή ηηο νκάδεο επηηόπηαο παξέκβαζεο ηνπ ΔΚΑΒ ζηα αγξνηηθά ηαηξεία ζηα θέληξα πγείαο. Eπείγνπζα Γηα-λνζνθνκεηαθή Ιαηξηθή (ΔΓΙ) Ζ Δπείγνπζα Γηα-λνζνθνκεηαθή Ηαηξηθή αζθείηαη από ηηο κνλάδεο επείγνπζαο ηαηξηθήο ηνπ ΔΚΑΒ θαη αθνξά ηε κεηαθνξά βαξέσο παζρόλησλ από λνζνθνκεία ηξηηνβάζκηαο πεξίζαιςεο ζε λνζνθνκεία ηεηαξηνβάζκηαο πεξίζαιςεο. Δπείγνπζα Ννζνθνκεηαθή Ιαηξηθή (ΔΝΙ) Ζ Δπείγνπζα Ννζνθνκεηαθή Ηαηξηθή (ΔΝΗ) αζθείηαη κέζα ζην λνζνθνκείν: θαηά αξρήλ ζην Σκήκα Δπεηγόλησλ Πεξηζηαηηθώλ (ΣΔΠ) αιιά θαη: ζηα Υεηξνπξγεία ζηηο Μνλάδεο Δληαηηθήο Θεξαπείαο (ΜΔΘ) ζηηο Μνλάδεο Δληαηηθήο Παξαθνινύζεζεο Καξδηνπαζώλ ζηα Κέληξα Σξαύκαηνο. 1.2 ΕΠΕΙΓΟΤΑ ΠΡΟΝΟΟΚΟΜΕΙΑΚΗ ΙΑΣΡΙΚΗ (ΕΠΙ) ΤΣΗΜΑΣΑ ΔΠΔΙΓΟΤΑ ΠΡΟΝΟΟΚΟΜΔΙΑΚΗ ΙΑΣΡΙΚΗ Σα ζπζηήκαηα Δπείγνπζαο Πξνλνζνθνκεηαθήο Ηαηξηθήο (ΔΠΗ) θαη ε εμσλνζνθνκεηαθή θάιπςε ησλ επεηγόλησλ βαζίδνληαη δηεζλώο ζε δύν πξνζεγγίζεηο: Η Ννζνθνκεηαθή νινθιεξσκέλε πξνζέγγηζε, πνπ εμαζθαιίδεη ηελ άκεζε ζύλδεζε ηεο πξν- θαη λνζνθνκεηαθήο αληηκεηώπηζεο ηνπ επείγνληνο θαη ηζρύεη ζε ρώξεο όπσο π.ρ. ην Βέιγην, ε Γεξκαλία, νη ΖΠΑ. ην ζύζηεκα απηό ε νκάδα επεηγόλησλ θεύγεη από ην λνζνθνκείν, κεηαβαίλεη ζηνλ ηόπν ηνπ ζπκβάληνο όπνπ αληηκεησπίδεη, ζηε ζπλέρεηα δηαθνκίδεη θαη ηειηθά ζπκκεηέρεη ζηελ ελδνλνζνθνκεηαθή δηεθπεξαίσζε ηνπ επείγνληνο. Τν "λνζνθνκείν πεγαίλεη" ζην επείγνλ. Η Δμσλνζνθνκεηαθή πξνζέγγηζε. ην ζύζηεκα απηό ε εμσλνζνθνκεηαθή νκάδα κεηαβαίλεη ζηνλ ηόπν ηνπ ζπκβάληνο όπνπ ην αληηκεησπίδεη θαη δηαθνκίδεη ην πεξηζηαηηθό ζην λνζνθνκείν ρσξίο λα ζπκκεηέρεη ζηελ πεξαηηέξσ δηεθπεξαίσζή ηνπ, όπσο π.ρ. ηζρύεη ζηε Γαιιία (SAMMY), Αγγιία, Διιάδα (ΔΚΑΒ). 7

8 Eιέλε Αζθεηνπνύινπ: Δπείγνπζα Ηαηξηθή 2007 Τν "πεξηζηαηηθό αληηκεησπίδεηαη θαη δηαθνκίδεηαη" ζην λνζνθνκείν. Με ην ζθεπηηθό απηό ε «νξηδόληηα» νξγάλσζε ηεο νκάδαο επεηγόλησλ, πνπ επηηξέπεη ηε δηαδηθαζία ηεο ηαπηόρξνλεο αμηνιόγεζεο θαη παξέκβαζεο είλαη πνιύ πην απνηειεζκαηηθή από ηελ «θάζεηε» νξγάλσζε ζηελ νπνία ε «ιήςε απνθάζεσλ» νδεγεί ζε θαζπζηεξήζεηο θαη πησρόηεξε έθβαζε. Γηα ηελ πινπνίεζε ηνπ δόγκαηνο "ηεο ρξπζήο ώξαο ηνπ επείγνληνο", ππάξρνπλ δηεζλώο δύν πξνζεγγίζεηο ζηελ ΔΠΗ, πνπ βαζίδνληαη ζε δηαθνξεηηθά ζπζηήκαηα κε δηαθνξεηηθέο αλάγθεο θαη θηινζνθία: Scoop and run ή run and go (κάδεςε θαη θύγε) Ζ πξνζέγγηζε απηή απαηηεί πεξηζπιινγή κε ειάρηζηε ζεξαπεία, π.ρ. ΚΑΡΠΑ ζηνλ ηόπν ηνπ ζπκβάληνο θαη ηαρύηαηε κεηαθνξά. H πξνζέγγηζε απηή ηζρύεη θπξίσο γηα ην ηξαύκα ζηηο ΖΠΑ, όπνπ ρξεζηκνπνηείηαη θπξίσο παξαταηξηθό πξνζσπηθό. Σν Αmerican College of Surgeons ζηηο νδεγίεο γηα ην Σξαύκα δίδεη ηηο ίδηεο νδεγίεο γηα όια ηα είδε ηξαύκαηνο, είηε πξόθεηηαη γηα ηξαύκα ζηελ θαξδηά, ην πόδη, ην θεθάιη, ηνπο αεξαγσγνύο, παξόιν όηη ην ηξαύκα είλαη νκάδα θαηαζηάζεσλ θαη όρη κηα λόζνο. Δληνύηνηο, παξόιν όηη νη ζηόρνη είλαη νη ίδηνη ζε όιεο απηέο ηηο πεξηπηώζεηο, ε πξνζέγγηζε πξέπεη λα είλαη δηαθνξεηηθή, γηα παξάδεηγκα ν αεξαγσγόο πξέπεη λα αληηκεησπηζηεί άκεζα ελώ ην ηξαύκα ηεο θαξδηάο ρξεηάδεηαη λνζνθνκεηαθή αληηκεηώπηζε. Stay and play (κείλε θαη παίμε κε επί ηόπνπ αληηκεηώπηζε) Ζ πξνζέγγηζε απηή απαηηεί επηηόπνπ αληηκεηώπηζε κε άκεζε έλαξμε ηεο ππνζηεξηθηηθήο ζεξαπείαο. H πξνζέγγηζε απηή θπξίσο ηζρύεη ζηελ Δπξώπε, όπνπ ην ζύζηεκα ζηεξίδεηαη ζε ηαηξηθό θαη παξαταηξηθό πξνζσπηθό. ήκεξα πηζηεύεηε όηη ε πξνζέγγηζε πξέπεη λα είλαη εμαηνκηθεπκέλε θαη βαζηζκέλε ζηηο αλάγθεο ηνπ θάζε αζζελνύο κε απνηέιεζκα απηέο νη δύν πξνζεγγίζεηο λα έρνπλ ελζσκαησζεί ζε κία θνηλή πξνζέγγηζε: ηαρεία παξέκβαζε θαη άκεζε ππνζηήξημε ηαρεία κεηαθνξά κε ππνζηήξημε. Δπηηόπηα Αληηκεηώπηζε Δπεηγόλησλ Ζ επηηόπηα αληηκεηώπηζε ησλ επεηγόλησλ έρεη ηηο αθόινπζεο πξνηεξαηόηεηεο. Αζθάιεηα δηαζώζηε: από θπζηθνύο θηλδύλνπο (ρεκηθέο νπζίεο, αθηηλνβνιία, θιπ) ρξήζε εηδηθώλ ζηνιώλ. Πξνηεξαηόηεηεο αζζελνύο: αλαζηξνθή απεηιεηηθώλ γηα ηε δσή θαηαζηάζεσλ πξόιεςε επηδείλσζεο αζζελνύο ρξήζε εηδηθώλ πξσηνθόιισλ αληηκεηώπηζεο. Φξήζε εμεηδηθεπκέλσλ κέζσλ: γηα κεηαθνξά (εηδηθά θνξεία, θαιάζηα), αθηλεηνπνίεζε, ππνζηήξημε δσήο ΔΝΔΡΓΟΠΟΙΗΗ ΔΠΔΙΓΟΤΑ ΠΡΟΝΟΟΚΟΜΔΙΑΚΗ ΙΑΣΡΙΚΗ Ζ ελεξγνπνίεζε θαη άζθεζε ηεο Δπείγνπζαο Πξνλνζνθνκεηαθήο Ηαηξηθήο πεξηιακβάλεη: πξόζβαζε ηνπ πνιίηε θαη ελεξγνπνίεζε ησλ ππεξεζηώλ ηεο ΔΠΗ 8

9 1 ν Κεθάιαην Δηζαγσγή ζηελ Δπείγνπζα Ηαηξηθή ζπληνληζκόο θιήζεσλ από ην πληνληζηηθό Σειεθσληθό Κέληξν ηεο ΔΠΗ θηλεηά Μέζα ΔΠΗ ζηειέρσζε ΔΠΗ Πξόζβαζε ηνπ Πνιίηε θαη Δλεξγνπνίεζε ηωλ Τπεξεζηώλ ηεο ΔΠΙ Οη εκπιεθόκελνη ζηηο ππεξεζίεο ηεο ΔΠΗ κπνξεί λα είλαη άηνκα κε δηαθνξεηηθό είδνο θαη επίπεδν εθπαίδεπζεο: απηόπηεο κάξηπξαο - πξώηνο δηαζώζηεο: θίινο ή κέινο ηεο νηθνγέλεηαο ηνπ ζύκαηνο ππάιιεινη ππεξεζηώλ εξγαδόκελνη ζε βηνκεραλίεο εθπαηδεπηηθνί αζηπλνκηθνί ππξνζβέζηεο πιεξώκαηα αζζελνθόξσλ ηαηξηθό πξνζσπηθό αζζελνθόξσλ. Ζ ελεξγνπνίεζε ησλ ππεξεζηώλ ηεο ΔΠΗ πεξηιακβάλνπλ: Τειεθσληθή θιήζε: θνηλόο ηειεθσληθόο αξηζκόο: ζε όιεο ηηο ρώξεο: θαηά ηελ ΔΔ = 112 θαη όρη δηαθνξεηηθόο:166, 911, 100, ζπρλή ελεκέξσζε πνιηηώλ θαηαγξαθή θιήζεσλ & αλίρλεπζε αληηκεηώπηζε ζύγρπζεο - άγρνπο θνηλή ξαδηνζπρλόηεηα πληνληζκόο θιήζεωλ από ην πληνληζηηθό Σειεθωληθό Κέληξν ΔΠΙ Σν πληνληζηηθό Σειεθσληθό Κέληξν ηεο ΔΠΗ έρεη ηηο εμήο αξκνδηόηεηεο θαη κέζα: Δπηθνηλσλίεο: ηειεθσληθή αζύξκαηνο δνξπθνξηθή. Αμηνιόγεζε ηειεθσληθήο θιήζεο θαη πιεξνθνξηώλ κε απνζηνιή: αζζελνθόξνπ θηλεηήο κνλάδαο. Δπηθνηλσλία κε αληίζηνηρα ηκήκαηα ηνπ λνζνθνκείνπ: ΣΔΠ ΜΔΘ, θιπ. Δλεξγνπνίεζε άιισλ θνξέσλ: αζηπλνκία ηξνραία ππξνζβεζηηθή. Δπέιηθην ζύζηεκα κε ζπλδπαζκό επηκέξνπο ζπζηεκάησλ: ηαηξηθή on - line θαζνδήγεζε θαζνδήγεζε βάζεη πξσηνθόιισλ πξσηόθνιια γηα αξρηθή επηηόπηα αληηκεηώπηζε ηππηθώλ πξνβιεκάησλ. Δλέξγεηεο ζηνλ ηόπν ηνπ ζπκβάληνο: δηαθνκηδή ζηνλ πιεζηέζηεξν πγεηνλνκηθό ζρεκαηηζκό αληηκεηώπηζε καδηθνύ αηπρήκαηνο. 9

10 Eιέλε Αζθεηνπνύινπ: Δπείγνπζα Ηαηξηθή 2007 Σπλεξγαζία κε άιινπο θνξείο: ηδηώηεο γηαηξνί αζηπλνκία ππξνζβεζηηθή έλνπιεο δπλάκεηο Κηλεηά Μέζα ΔΠΙ Αλάινγα κε ηελ απαηηνύκελε ππεξεζία πνπ εθάζηνηε απαηηείηαη ηα θηλεηά κέζα ηεο ΔΠΗ δηαθξίλνληαη αλάινγα κε ην είδνο θαη ηνλ ηύπν ηνπ αζζελνθόξνπ. Δίδνο αζζελνθόξνπ Αζζελνθόξν είλαη ην όρεκα πνπ δηαζέηεη ηελ θαηάιιειε ππνδνκή, εμνπιηζκό θαη εθπαηδεπκέλν πξνζσπηθό γηα ηελ αζθαιή θαη ηαρεία δηαθνκηδή ηνπ επείγνληνο. Σν όρεκα από κόλν ηνπ δελ ηζνδπλακεί θαη δελ εμαζθαιίδεη θαλόλεο αζθάιεηαο ηνπ αζζελνύο, αιιά είλαη ην έκςπρν θαη εθπαηδεπκέλν πξνζσπηθό πνπ ζώδεη δσέο. Ζ ηαρεία δηαθνκηδή ελόο αζζελνύο κε έλα αζζελνθόξν από κόλε ηεο δελ εμαζθαιίδεη ηνλ αζζελή θαη κπνξεί λα γίλεη από ηνλ νπνηνλδήπνηε πνιίηε. Σα αζζελνθόξα αλάινγα κε ην είδνο ηνπο δηαθξίλνληαη ζε: αζζελνθόξα επεηγόλησλ, πνπ δηαζέηνπλ: βαζηθό εμνπιηζκό εθπαηδεπκέλα πιεξώκαηα από δηαζώζηεο γηα ηελ παξνρή βαζηθήο ΚΑΡΠΑ θαη πξώησλ βνεζεηώλ θηλεηή ΜΔΘ, πνπ κπνξεί λα παξάζρεη όιε ζρεδόλ ηελ ππνζηήξημε πνπ παξέρεη κηα ΜΔΘ θαη δηαζέηεη: εμεηδηθεπκέλν εμνπιηζκό παξαθνινύζεζεο (monitoring) θαη ππνζηήξημεο ησλ βαζηθώλ ιεηηνπξγηώλ εθπαηδεπκέλνπο γηαηξνύο θαη εηδηθά εθπαηδεπκέλα πιεξώκαηα από δηαζώζηεο αζζελνθόξν ρξόλησλ αζζελώλ, γηα απιέο κεηαθνξέο αζζελώλ π.ρ. γηα ρεκεην- θαη αθηηλν-ζεξαπείεο, απνζεξαπείεο, ειηθησκέλνπο, αλάπεξνπο, θιπ. Τύπνη αζζελνθόξσλ Αλάινγα κε ηηο γεσγξαθηθέο ζπλζήθεο (δύζβαηε πεξηνρή, θαθό νδηθό δίθηπν, λεζί), ηελ απόζηαζε, θιπ, ηα θηλεηά κέζα δηαθξίλνληαη ζε: νρήκαηα γηα απνζηάζεηο < 50 km ελαέξηα κέζα: ειηθόπηεξα, όηαλ νη απνζηάζεηο είλαη κέρξη km, κε δπλαηόηεηα αζθαινύο πξνζγείσζεο ζε κηθξή επηθάλεηα αεξνπιάλα, όηαλ νη απνζηάζεηο είλαη > 250 km πισηά κέζα. Σα ελαέξηα κέζα πξέπεη λα επηηξέπνπλ αζθάιεηα πηήζεο ζε όιεο ηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο θαη αλεμάξηεηα εκέξαο ή λύρηαο. Δμνπιηζκόο Αζζελνθόξσλ Ο εμνπιηζκόο ησλ αζζελνθόξσλ πξέπεη λα είλαη ν αλάινγνο γηα λα εμαζθαιίδεηαη: ε αληηκεηώπηζε θαη ππνζηήξημε ηνπ αζζελνύο ε αζθαιήο θαη ηαρεία δηαθνκηδή ελόο ή δύν αζζελώλ νη επηθνηλσλίεο. Αλάινγα κε ην είδνο ηνπ αζζελνθόξνπ θαη αλεμάξηεηα ηνπ ηύπνπ (π.ρ. απηνθίλεην ή ειηθόπηεξν) είλαη θαη ν αληίζηνηρνο εμνπιηζκόο. 10

11 1 ν Κεθάιαην Δηζαγσγή ζηελ Δπείγνπζα Ηαηξηθή Απιό αζζελνθόξν επεηγόλησλ: εμαζθάιηζε αεξαγσγνύ θαη ππνζηήξημε ηνπ αεξηζκνύ κε ζπζθεπή Ambu νβίδεο, ξνόκεηξα, ζπζθεπέο γηα ρνξήγεζε Ο 2 αλαξξόθεζε ζθπγκνκαλόκεηξν γηα κέηξεζε ηεο αξηεξηαθήο πίεζεο ζθπγκηθό νμύκεηξν δηαιύκαηα θαη πιηθό γηα EΦ έγρπζε πγξώλ απιά θάξκαθα (ππνγιώζζηα ρνξήγεζε ληηξνγιπθεξίλεο, αζπηξίλε, αεξνδόι β αγσληζηώλ, θιπ) λάξζεθεο γηα αθηλεηνπνίεζε θαηαγκάησλ θνπζθσηό ζηξώκα γηα αθηλεηνπνίεζε θαη αζζελνύο "ζθνύπα" γηα κεηαθνξά αζζελνύο επηδεζκηθό πιηθό. Κηλεηή κνλάδα ΔΠΙ, εθηόο από ηα πξνεγνύκελα: εμνπιηζκόο γηα ελδνηξαρεηαθή ππνζηήξημε monitor ΖΚΓξαθήκαηνο, θαξδηαθνύ ξπζκνύ, κε επεκβαηηθήο κέηξεζεο ηεο αξηεξηαθήο πίεζεο, ζθπγκηθήο νμπκεηξίαο θάξκαθα γηα ΔΦ αλαπλεπζηηθή θαη θαξδηαγγεηαθή ππνζηήξημε δπλαηόηεηα αλαιγεζίαο θαη αλαηζζεζίαο αλαπλεπζηήξαο γηα κεραληθή ππνζηήξημε ηεο αλαπλνήο απηληδσηήο. Αζζελνθόξν ρξόλησλ αζζελώλ, πνπ δηαζέηεη ζηνηρεηώδε ππνδνκή θαη εμνπιηζκό θαη όρη εηδηθεπκέλν πξνζσπηθό ηειέρωζε ΔΠΙ Σν πξνζσπηθό πνπ αζρνιείηαη ζε όιν ην ζύζηεκα ηεο ΔΠΗ είλαη: Ιαηξηθό Πξνζσπηθό πνπ ζηειερώλεη: ζπληνληζηηθό θέληξν αζζελνθόξα θηλεηέο κνλάδεο. Η παξνπζία εθπαηδεπκέλνπ γηαηξνύ απνηειεί ηνλ ρξπζό θαλόλα ηεο Δπείγνπζαο Πξνλνζνθνκεηαθήο Ιαηξηθήο. Ννζειεπηηθό Πξνζσπηθό πνπ ζηειερώλεη: ζπληνληζηηθό θέληξν θηλεηέο κνλάδεο. Γηαζώζηεο ή πιεξώκαηα αζζελνθόξσλ θαη θηλεηώλ κνλάδσλ Σα πιεξώκαηα ησλ αζζελνθόξσλ θαη θηλεηώλ κνλάδσλ δηαθξίλνληαη ζε ηξία επίπεδα: Βαζηθνί δηαζώζηεο, πνπ: εθηεινύλ βαζηθή ΚΑΡΠΑ αζρνινύληαη κε ηελ αμηνιόγεζε θαη θξνληίδα ηνπ λνζνύληνο ή ηξαπκαηία. Γηαζώζηεο αζζελνθόξσλ, πνπ κπνξνύλ λα: εθηειέζνπλ βαζηθή ΚΑΡΠΑ ηνπνζεηήζνπλ ΔΦ γξακκέο ππνζηεξίμνπλ ηνλ αεξαγσγό ρνξεγήζνπλ Ο 2 θαη θάξκαθα. Γηαζώζηεο θηλεηώλ κνλάδσλ, πνπ κπνξνύλ επηπιένλ λα: ππνζηεξίμνπλ ηνλ αεξαγσγό κε ιαξπγγηθή κάζθα ππνζηεξίμνπλ ηνλ αεξηζκό 11

12 Eιέλε Αζθεηνπνύινπ: Δπείγνπζα Ηαηξηθή 2007 αμηνινγήζνπλ απιό ΖΚΓξάθεκα θάλνπλ απηλίδσζε. Τειεθσλεηέο θαη Αζπξκαηηζηέο πνπ ζηειερώλνπλ ην ηειεθσληθό θέληξν. Γηνηθεηηθό Πξνζσπηθό πνπ ππνζηεξίδεη δηνηθεηηθά ην ζύζηεκα. 1.3 ΕΠΕΙΓΟΤΑ ΝΟΟΚΟΜΕΙΑΚΗ ΙΑΣΡΙΚΗ (ΕΝΙ) ΑΛΤΙΓΑ ΦΡΟΝΣΙΓΩΝ ΔΠΔΙΓΟΝΣΩΝ Ζ Δπείγνπζα Ννζνθνκεηαθή Ιαηξηθή απνηειεί κηα αιπζίδα θξνληίδσλ πνπ εθπξνζσπείηαη από: ηα Τκήκαηα Δπεηγόλησλ Πεξηζηαηηθώλ (ΤΔΠ) ηελ Οκάδα Ννζνθνκεηαθήο Αληηκεηώπηζεο Δπεηγόλησλ (ΟΝΑΔ) ηα Κέληξα Τξαύκαηνο ηηο Μνλάδεο Απμεκέλεο Φξνληίδαο (ΜΑΦ) ηηο Μνλάδεο Δληαηηθήο Θεξαπείαο (ΜΔΘ). Απηή ε αιπζίδα επηβίσζεο εμαζθαιίδεη "ζπλέρεηα θξνληίδσλ" πςεινύ θαη νκνηόκνξθνπ επηπέδνπ γηα ην επείγνλ πεξηζηαηηθό από ην ζεκείν ηνπ ζπκβάληνο (ζπίηη, δξόκνο, εξγαζία) κέρξη ην ηκήκα ηεο νξηζηηθήο ηνπ αληηκεηώπηζεο (ρεηξνπξγείν, ΜΑΦ, ΜΔΘ). Αθξηβώο δειαδή όπσο ν βαξέσο πάζρσλ απαηηεί ηδηαίηεξε αληηκεηώπηζε ζε εηδηθά δηακνξθσκέλα ηκήκαηα ηνπ λνζνθνκείνπ, ηηο ΜΔΘ θαη ΜΑΦ, έηζη θαη ν νμέσο πάζρσλ ρξεηάδεηαη εηδηθή αληηκεηώπηζε θαηαξράο κόιηο θζάζεη ζην λνζνθνκείν ζε εηδηθό ηκήκα, πνπ είλαη ην ΤΔΠ, θαη ζηε ζπλέρεηα θαηά ηελ νδύζζεηα ηεο δηαθνκηδήο ηνπ κέζα ζην λνζνθνκείν θαζώο θαη θαηά ηελ νξηζηηθή αληηκεηώπηζή ηνπ ζηηο ΜΑΦ θαη ΜΔΘ. Μνλάδεο Απμεκέλεο Φξνληίδαο Οη Μνλάδεο Απμεκέλεο Φξνληίδαο απνηεινύλ ηνλ ελδηάκεζν θξίθν ζηελ αληηκεηώπηζε ηνπ νμέσο θαη βαξέσο πάζρνληα κεηαμύ ηεο ΜΔΘ θαη ηνπ λνζειεπηηθνύ ηκήκαηνο, εμαζθαιίδνληαο αθελόο ηε ζπλέρεηα ησλ πςεινύ επηπέδνπ θξνληίδσλ πνπ απαηηνύλ νη αζζελείο πνπ δελ ρξεηάδνληαη κελ ηελ εληαηηθή θξνληίδα ηεο ΜΔΘ αιιά απαηηνύλ πςειόηεξνπ βαζκνύ θξνληίδεο από απηέο πνπ δηαζθαιίδεη ην λνζειεπηηθό ηκήκα. Καη απηόλ ηνλ ηξόπν γίλεηαη πην νξζνινγηθή ρξήζε ησλ θξεβαηηώλ ηνπ λνζνθνκείνπ, ελώ δελ θηλδπλεύεη ν αζζελήο πνπ «βγαίλεη» από ηε ΜΔΘ θαη ρξεηάδεηαη πην εληαηηθή θξνληίδα από απηή πνπ κπνξεί λα πξνζθέξεη ην λνζειεπηηθό ηκήκα [14]. Μνλάδεο Δληαηηθήο Θεξαπείαο, Οη Μνλάδεο Δληαηηθήο Θεξαπείαο απνηεινύλ ηνλ ηειηθό θξίθν ζηελ αιπζίδα ηνπ επείγνληνο γηα ηνλ νμέσο θαη βαξέσο πάζρνληα πνπ απαηηεί ππνζηήξημε ησλ δσηηθώλ ηνπ ιεηηνπξγηώλ ΟΜΑΓΑ ΝΟΟΚΟΜΔΙΑΚΗ ΑΝΣΙΜΔΣΩΠΙΗ ΔΠΔΙΓΟΝΣΩΝ (ΟΝΑΔ) Σα ηειεπηαία ρξόληα έρεη γίλεη ζαθέο όηη ζε θάζε λνζνθνκείν πξέπεη λα δεκηνπξγεζεί κία εηδηθή ηαηξηθή νκάδα εηνηκόηεηαο γηα ηελ αληηκεηώπηζε ησλ επεηγόλησλ πνπ ζα αληηθαηαζηήζεη θαη ζα πεξηιάβεη ηόζν ηελ νκάδα ΚΑΡΠΑ, όζν θαη ηελ νκάδα ηξαύκαηνο θαη ε πνία ζα είλαη ππεύζπλε γηα ηελ αληηκεηώπηζε ησλ επεηγόλησλ ησλ θαηεγνξηώλ Η θαη ΗΗ δειαδή αζζελώλ κε απεηιεηηθέο γηα ηε δσή θαηαζηάζεηο [4,15,16]. 12

13 1 ν Κεθάιαην Δηζαγσγή ζηελ Δπείγνπζα Ηαηξηθή Ζ Οκάδα Ννζνθνκεηαθήο Αληηκεηώπηζεο Δπεηγόληωλ (ΟΝΑΔ) απνηειεί κηα θαηλνύξγηα πξνζέγγηζε γηα ηε βειηίσζε ηεο έθβαζεο ησλ λνζνθνκεηαθώλ επεηγόλησλ πνπ ζπλδπάδεη ηηο ελέξγεηεο ηεο νκάδαο θαξδην-πλεπκνληθήο αλαδσνγόλεζεο θαη ηεο νκάδαο ηξαύκαηνο θαη όρη κόλνλ, παξεκβαίλνληαο θαη δηαζθαιίδνληαο ηε ζπλέρεηα ησλ θξνληίδσλ γηα όινπο ηνπο αζζελείο κε απεηιεηηθέο γηα ηε δσή ή έλα όξγαλν θαηαζηάζεηο ζην ΣΔΠ, ζηα λνζειεπηηθά ηκήκαηα θαη θαηά ηε λνζνθνκεηαθή δηαθνκηδή ηνπ νμέσο θαη βαξέσο πάζρνληα [15,17,18]. Ζ ΟΝΑΔ είλαη ππνρξεσκέλε λα απαληάεη ηαρέσο (ζε ιηγόηεξν από 3 ιεπηά) ζηηο επείγνπζεο θιήζεηο ησλ ηκεκάησλ ηνπ λνζνθνκείνπ, θαηά αλαινγία πξνο ηελ θηλεηνπνίεζε ηεο θηλεηήο κνλάδαο ηεο Πξνλνζνθνκεηαθήο Δπείγνπζαο Ηαηξηθήο ηνπ ΔΚΑΒ. Δλέξγεηεο & ππεξεζίεο ΟΝΑΔ Ζ ΟΝΑΔ αζρνιείηαη (Πηλ. 1-2) κε ηελ: έγθαηξε αλαγλώξηζε θαη αληηκεηώπηζε ησλ λνζνθνκεηαθώλ επεηγόλησλ νξηζηηθή αληηκεηώπηζε & παξαθνινύζεζε ζηε ΜΑΦ ή ΜΔΘ ηνπ λνζνθνκείνπ ή ηνπ ΣΔΠ αζθαιή ελδν-λνζνθνκεηαθή δηαθνκηδή ηνπ νμέσο θαη βαξέσο πάζρνληα ησλ ηκεκάησλ ηνπ λνζνθνκείνπ επαλαμηνιόγεζε, audit θαη βειηίσζε ηνπ ζπζηήκαηνο αληηκεηώπηζεο ησλ επεηγόλησλ αλάπηπμε πξαθηηθώλ νδεγηώλ γηα απνδνηηθή πξώηε αληηκεηώπηζε θξίζηκσλ ζπκβακάησλ εθπαίδεπζε ζηε βαζηθή θαη εμεηδηθεπκέλε ΚΑΡΠΑ όινπ ηνπ ηαηξηθνύ πξνζσπηθνύ. Πηλ ρεδηάγξακκα ελεξγεηώλ Οκάδαο Ννζνθνκεηαθήο Αληηκεηώπηζεο Δπεηγόληωλ. έγθαηξε αλαγλώξηζε & αληηκεηώπηζε ηαρεία απάληεζε νκάδαο νξηζηηθή αληηκεηώπηζε & παξαθνινύζεζε ΜΑΦ - ΜΔΘ αζθαιήο ελδνλνζνθνκεηαθή δηαθνκηδή αζζελείο κε απεηιεηηθέο γηα ηε δωή θαηαζηάζεηο audit επαλαμηνιόγεζε βειηίωζε ζπζηήκαηνο Κξηηήξηα θιήζεο ΟΝΑΔ Ζ ΟΝΑΔ πξέπεη λα θαιείηαη έγθαηξα βάζεη πξνθαζνξηζκώλ θξηηεξίσλ, ηα νπνία πξέπεη λα είλαη γλσζηά ζε όιν ην πξνζσπηθό θαη αλαξηεκέλα ζε όια ηα ηκήκαηα ηνπ Ννζνθνκείνπ. Σα θξηηήξηα απηά πξέπεη λα αθνξνύλ: ηνλ αεξαγσγό: νμεία απόθξαμε ή αλεπαξθήο πξνζηαζία ηνπ αεξαγσγνύ, 13

14 Eιέλε Αζθεηνπνύινπ: Δπείγνπζα Ηαηξηθή 2007 ηελ αλαπλνή: αλαπλεπζηηθή αλαθνπή αλαπλεπζηηθή ζπρλόηεηα < 8/min ή > 30/min νμεία ππνμία (PaΟ 2 < 55mmHg ή FiΟ 2 > 50%) νμεία ππεξθαπλία (PaCO 2 > 55 mmhg)] ηελ θπθινθνξία: θαξδηαθή αλαθνπή, ζνβαξή δηαηαξαρή θαξδηαθνύ ξπζκνύ, θιεβνθνκβηθόο ξπζκόο < 40 ή > 140/min, ζπζηνιηθή αξηεξηαθή πίεζε < 90 mhg ph < 7.20, ππεξβνιηθή αηκνξξαγία, ζνβαξέο ειεθηξνιπηηθέο δηαηαξαρέο ηε ζπλείδεζε: θιίκαθα Γιαζθόβεο (GCS) < 12 ή κείσζε θαηά 2 βαζκνύο, status epilepticus ΚΔΝΣΡΑ ΣΡΑΤΜΑΣΟ ύκθσλα κε ηελ εκπεηξία από ηηο ΖΠΑ θαη ηηο πξνηάζεηο ηνπ Βαζηιηθνύ Κνιεγίνπ Υεηξνπξγώλ ηεο Αγγιίαο δύν είλαη ηα πην βαζηθά ζεκεία ζην ζπλνιηθό ζύζηεκα αληηκεηώπηζεο ηνπ πνιπηξαπκαηία [16,20,21]: ε νξγάλσζε ηεο άκεζεο θξνληίδαο ηνπ αζζελνύο θαηά ηε δηαθνκηδή ηνπ θαη πξηλ από ηελ εηζαγσγή ηνπ ζην λνζνθνκείν θαη ε ζπγθέληξσζε ησλ εκπεηξνγλσκόλσλ θαη ηεο απαξαίηεηεο πιηθνηερληθήο ππνδνκήο ζε εηδηθά Κέληξα Τξαύκαηνο. Έρεη ππνινγηζηεί όηη, γηα λα έρεη έλα ίδξπκα θαιά απνηειέζκαηα ζην ηξαύκα θαη ρακειή ζλεζηκόηεηα, πξέπεη λα αληηκεησπίδεη ζε εηήζηα βάζε 400, ηνπιάρηζηνλ βαξηά ηξαπκαηηζκέλνπο αζζελείο. Όια ηα ππάξρνληα ζηνηρεία ζπγθιίλνπλ ζην όηη ν «ζπγθεληξσηηζκόο» ζηελ αληηκεηώπηζε ησλ βαξηά ηξαπκαηηζκέλσλ έρεη πνιύ κεγάιε ζεκαζία γηα ηελ εμνηθνλόκεζε ησλ απαηηνύκελσλ κέζσλ θαη ηε ζσζηή αμηνπνίεζε ησλ εκπεηξνγλσκόλσλ. Γη' απηό ην ζθνπό πξνηείλεηαη λα νξγαλσζνύλ νη ππεξεζίεο γηα ηνλ πνιπηξαπκαηία ζε δύν ηνπιάρηζηνλ επίπεδα. Τν αξρηθό επίπεδν ησλ ππεξεζηώλ ηξαύκαηνο γηα πιεζπζκό έσο θαηνίθσλ: ζε λνζνθνκεία πνπ δηαζέηνπλ ππνδνκή γηα άκεζε αλαδσνγόλεζε θαη επείγνπζα αληηκεηώπηζε από πιεπξάο γεληθήο ρεηξνπξγηθήο θαη νξζνπεδηθήο, αιιά όρη γηα νξηζηηθή αληηκεηώπηζε πην εηδηθώλ πξνβιεκάησλ. Τν δεύηεξν επίπεδν ππεξεζηώλ ζηα Κέληξα Τξαύκαηνο γηα πιεζπζκό πεξίπνπ 2 εθαηνκκπξίσλ: ζε λνζνθνκεία πνπ δηαζέηνπλ ππνδνκή γηα αληηκεηώπηζε ζνβαξώλ ζσξαθηθώλ, θνηιηαθώλ, θξαληνεγθεθαιηθώλ θαη πνιύπινθσλ ζθειεηηθώλ θαθώζεσλ, πνιπδύλακε κνλάδα Δληαηηθήο Θεξαπείαο θαη πνιπδηάζηαηε εξγαζηεξηαθή θαη απεηθνληζηηθή ππνζηήξημε. 14

15 1 ν Κεθάιαην Δηζαγσγή ζηελ Δπείγνπζα Ηαηξηθή Σα Κέληξα Σξαύκαηνο πξέπεη λα είλαη ζηειερσκέλα κε εηδηθέο νκάδεο από έκπεηξνπο γηαηξνύο ησλ βαζηθώλ εηδηθνηήησλ πνπ αζρνινύληαη κε ηηο απεηιεηηθέο γηα ηε δσή επηπηώζεηο ηνπ ηξαύκαηνο θαη είλαη ζε δηαξθή εηνηκόηεηα όιν ην εηθνζηηεηξάσξν, όπσο: γεληθνί ρεηξνπξγνί, αλαηζζεζηνιόγνη, λεπξνρεηξνπξγνί, ζσξαθνρεηξνπξγνί, αγγεηνρεηξνπξγνί ρεηξνπξγνί ζπνλδπιηθήο ζηήιεο γηαηξνί Δπείγνπζαο Ηαηξηθήο γηαηξνί Δληαηηθήο Ηαηξηθήο. Μόλν κε ηελ νξγάλσζε ηνπ ζπζηήκαηνο αληηκεηώπηζεο ηνπ πνιπηξαπκαηία πάλσ ζηηο ζσζηέο βάζεηο είλαη δπλαηό λα ζσζεί ην 1/3 πεξίπνπ ησλ πνιπηξαπκαηηώλ, πνπ πεζαίλνπλ ζε κε εμνπιηζκέλα θαη εηδηθά ζηειερσκέλα λνζνθνκεία από βιάβεο πνπ ζα κπνξνύζαλ λα είραλ απνηξαπεί. ε γεληθέο γξακκέο, ε θξνληίδα θαη ε αληηκεηώπηζε ηνπ πνιπηξαπκαηία αλάινγα δηαθξίλνληαη ζε αξρηθή θαη ζε νξηζηηθή αληηκεηώπηζε, πνπ ζπλήζσο γίλνληαη: πξνλνζνθνκεηαθά, ζηνλ ηόπν ηνπ αηπρήκαηνο ζην ηκήκα Δπεηγόλησλ Πεξηζηαηηθώλ ζην ρεηξνπξγείν ζηε κνλάδα Δληαηηθήο Θεξαπείαο ΣΜΗΜΑ ΔΠΔΙΓΟΝΣΩΝ ΠΔΡΙΣΑΣΙΚΩΝ Τα Τκήκαηα Δπεηγόλησλ Πεξηζηαηηθώλ απνηεινύλ ην ζπλδεηηθό θξίθν ζηελ αιπζίδα ησλ θξνληίδσλ κεηαμύ Πξνλνζνθνκεηαθήο θαη Ννζνθνκεηαθήο Δπείγνπζαο Ιαηξηθήο. Σαπηόρξνλα ηα ΣΔΠ απνηεινύλ έλαλ απνηειεζκαηηθό ζύλδεζκν (interface) κεηαμύ ηνπ αζζελνύο θαη ηεο νξηζηηθήο ηνπ αληηκεηώπηζεο, θαζώο θαη ην ζεκείν επαθήο κεηαμύ ηεο πξσηνβάζκηαο θαη ηεο νμείαο λνζνθνκεηαθήο θξνληίδαο [22,23]. ηελ Διιάδα ηα ΤΔΠ απνηεινύλ κηα ηειείσο παξακειεκέλε πξαγκαηηθόηεηα ησλ Διιεληθώλ Ννζνθνκείσλ, παξόιν όηη απνηεινύλ κηα ζεκαληηθή πύιε εηζόδνπ αζζελώλ ζην λνζνθνκείν θαη ηε Λπδία ιίζν, όρη κόλνλ ελόο Ννζνθνκείνπ αιιά θαη νιόθιεξνπ ηνπ πζηήκαηνο Τγείαο [24]. Καη απηό γηαηί: δηαθηλνύλ αλά εθεκεξία ηζάξηζκνπο πεξίπνπ αζζελείο πξνο ηνλ αξηζκό ησλ λνζειεπηηθώλ θξεβαηηώλ ελόο λνζνθνκείνπ [25,26], πεξηνξίδνπλ ηηο «ακθηιεγόκελεο» εηζαγσγέο ζην λνζνθνκείν θαη ην πξνζηαηεύνπλ από ηηο άζθνπεο εηζαγσγέο, αμηνπνηώληαο κε ηνλ θαιύηεξν ηξόπν ηηο δπλαηόηεηεο θαη ηελ ππνδνκή ηνπ λνζνθνκείνπ, κεηώλνπλ ην ζπλνιηθό ρξόλν λνζνθνκεηαθήο λνζειείαο, γηαηί πξνσζνύλ επηιεθηηθά γηα εηζαγσγή κόλνλ ηνπο αζζελείο κε ζπγθεθξηκέλε έλδεημε κεηώλνπλ απνθαζηζηηθά ην θνηλσληθν-νηθνλνκηθό θόζηνο ηνπ επείγνληνο. ηελ Αγγιία ζύκθσλα κε επίζεκα ζηνηρεία ηνπ 1996 ην 40 % ησλ ζπλνιηθώλ λνζνθνκεηαθώλ θιηλώλ θαηαιακβάλνληαη από επείγνληα πεξηζηαηηθά [25]. ηε θσηία νη επείγνπζεο εηζαγσγέο απμήζεθαλ θαηά 45 % ζε 14 ρξόληα (από ην 1981 κέρξη 1994), ελώ ζε νξηζκέλα λνζνθνκεία δηπιαζηάζηεθαλ [24,26]. Δλώ όκσο ηα ΣΔΠ απνηεινύλ κία ζεκαληηθή πύιε εηζόδνπ αζζελώλ ζην λνζνθνκείν, εληνύηνηο κόλνλ έλα κηθξό πνζνζηό απηώλ ησλ αζζελώλ έρνπλ νμέα πξνβιήκαηα ή ηξαπκαηηθέο θαθώζεηο [23,24]. Ζ Βξεηαληθή Δηαηξεία 15

16 Eιέλε Αζθεηνπνύινπ: Δπείγνπζα Ηαηξηθή 2007 Δπείγνπζαο Ηαηξηθήο (British Association of Emergency Medicine) αλαθέξεη όηη έλα % ησλ αζζελώλ πνπ δεηά ηηο ππεξεζίεο ηνπ ΣΔΠ απαηηνύλ πξσηνβάζκηα θξνληίδα [25]. Δίλαη ζαθέο όηη αθελόο έρεη απμεζεί ε δήηεζε, ζηελ νπνία ζπκβάιινπλ ηα πξόσξα εμηηήξηα από ηηο λνζειεπηηθέο κνλάδεο, νη θόβνη γηα δηθαζηηθέο επζύλεο θαη νη ζπλερώο απμαλόκελεο απαηηήζεηο ησλ αζζελώλ θαη ησλ νηθνγελεηώλ ηνπο, θαη αθεηέξνπ έρνπλ γίλεη ζεκαληηθέο κεηαβνιέο ζηελ αλίρλεπζε θαη αληηκεηώπηζε ησλ λόζσλ. Δληνύηνηο αλαιπηηθά ζηνηρεία γηα ηε δηαιεύθαλζε ηνπ πξνβιήκαηνο ηεο αύμεζεο ησλ επεηγνπζώλ εηζαγσγώλ δηεζλώο ιείπνπλ, ελώ αξρίδνπλ λα αλαθαίλνληαη κνληέια δπλακηθήο αμηνπνίεζεο θξεβαηηώλ γηα ηελ θάιπςε κε αλακελόκελσλ εηζαγσγώλ επεηγόλησλ [27] Οθέιε από ηελ Αλάπηπμε Απηόλνκωλ ΣΔΠ Ζ αλάπηπμε θαη επέθηαζε ησλ πξνζθεξόκελσλ θξνληίδσλ πγείαο από ην ΣΔΠ πξνζδνθάηαη λα επηηύρεη ηνπο αθόινπζνπο ζηόρνπο: 1. Να αλαβαζκηζηεί ε παξνρή ηαηξηθώλ ππεξεζηώλ ζηνλ ηνκέα ησλ Δπεηγόλησλ. 2. Να επηηεπρζεί θαιύηεξε έθβαζε ησλ επεηγόλησλ κε ηελ ηαρεία, ζθαηξηθή θαη απνηειεζκαηηθή ζηαζεξνπνίεζε θαη αληηκεηώπηζή ηνπο. 3. Να κεησζεί ε δηάξθεηα θαη ε βαξύηεηα ηεο λνζεξόηεηαο από αηθλίδηα λόζν ή θάθσζε, κε ηαπηόρξνλε κείσζε ηνπ ρξόλνπ θαη ηνπ θόζηνπο ηεο λνζνθνκεηαθήο λνζειείαο ησλ επεηγόλησλ. 4. Να πεξηνξηζηεί ε ζλεηόηεηα θαη λνζεξόηεηα ησλ επεηγόλησλ θαη ην παξάιιειν ηεξάζηην θνηλσληθν-νηθνλνκηθό θόζηνο. 5. Να πξνζηαηεπζεί ην λνζνθνκείν από ηηο άζθνπεο θαη ακθηιεγόκελεο εηζαγσγέο κε ηελ επηιεθηηθή εηζαγσγή ζην λνζνθνκείν κόλνλ ησλ αζζελώλ πνπ έρνπλ ζπγθεθξηκέλε επείγνπζα έλδεημε, επηηπγράλνληαο έηζη ηελ νξζνινγηθόηεξε αμηνπνίεζε ησλ δπλαηνηήησλ θαη ηεο ππνδνκήο ηνπ λνζνθνκείνπ, θαη ηαπηόρξνλα δηαζθαιίδνληαο ηνλ αζζελή πνπ δελ εηζάγεηαη ζην λνζνθνκείν. 6. Να βειηησζεί ε εηνηκόηεηα θαη εγξήγνξζε ησλ επαγγεικαηηώλ πγείαο ζηελ Ομεία Ηαηξηθή κέζσ ηεο ππνζηήξημεο γηαηξώλ ζε απνκνλσκέλα θέληξα (π.ρ. Κέληξα πγείαο) κε Τειεταηξηθή ζπλδηάζθεςε γηα ηελ αληηκεηώπηζε νμέσλ ηαηξηθώλ θαηαζηάζεσλ. 7. Να απνηειέζεη ην ΣΔΠ έλα ζύζηεκα πνηνηηθήο αμηνιόγεζεο ηεο παξερόκελεο πξσηνβάζκηαο πεξίζαιςεο θαζώο θαη ησλ πξνλνζνθνκεηαθώλ θαη λνζνθνκεηαθώλ ηαηξηθώλ θξνληίδσλ κέζσ ηεο θαηαγξαθήο ηεο ζπλνιηθήο αληηκεηώπηζεο ησλ επεηγόλησλ. 8. Να πξνσζεζεί ε έξεπλα ζην αληηθείκελν ηεο Δπείγνπζαο Ηαηξηθήο ζηελ Διιάδα. Δίλαη θαλεξό όηη κε ην λα παξέρεη ηελ απαηηνύκελε άκεζε αληηκεηώπηζε θαη ππνζηήξημε κε νινθιεξσκέλν, ζθαηξηθό θαη ζπλερή ηξόπν ην ΣΔΠ βειηηώλεη ηελ άκεζε θαη καθξνπξόζεζκε έθβαζε ηνπ νμέσο θαη βαξέσο πάζρνληα, ελώ πεξηνξίδεη ηηο άζθνπεο εηζαγσγέο κεηώλνληαο έηζη ην λνζνθνκεηαθό θόζηνο λνζειείαο. Σα νθέιε απηά επηηπγράλνληαη, γηαηί ην ΣΔΠ: επηηπγράλεη θαιύηεξε έθβαζε ησλ επεηγόλησλ κε: αύμεζε ησλ πηζαλνηήησλ επηβίσζεο, πεξηνξηζκό ηεο απεηιήο γηα ηε δσή, έλα ή πεξηζζόηεξα όξγαλα ή ζπζηήκαηα, έλα ή πεξηζζόηεξα ζθέιε, κείσζε ηεο άκεζεο αιιά θαη κεηαγελέζηεξεο ζλεηόηεηαο, κείσζε ηεο λνζεξόηεηαο ζε δηάξθεηα, βαξύηεηα ή αληθαλόηεηα, πεξηνξίδεη ηηο «ακθηιεγόκελεο» εηζαγσγέο ζην λνζνθνκείν, αμηνπνηώληαο κε ηνλ θαιύηεξν ηξόπν ηηο δπλαηόηεηεο θαη ηελ ππνδνκή ηνπ λνζνθνκείνπ, ελώ δηαζθαιίδεη ηαπηόρξνλα ηνλ αζζελή πνπ δελ εηζάγεηαη ζην λνζνθνκείν, 16

17 1 ν Κεθάιαην Δηζαγσγή ζηελ Δπείγνπζα Ηαηξηθή κεηώλεη ην ρξόλν λνζνθνκεηαθήο λνζειείαο, γηαηί είλαη ην «θίιηξν θαη ν εζκόο» πνπ πξνζηαηεύεη ην λνζνθνκείν από άζθνπεο εηζαγσγέο, θαζώο πξνσζεί επηιεθηηθά γηα εηζαγσγή ζην λνζνθνκείν κόλνλ ηνπο αζζελείο πνπ έρνπλ ζπγθεθξηκέλε έλδεημε, κεηώλεη απνθαζηζηηθά ην θνηλσληθν-νηθνλνκηθό θόζηνο ηνπ επείγνληνο, πνπ ζεκεησηένλ είλαη άγλσζην κέρξη ζήκεξα γηα ηε ρώξα καο, κπνξεί λα είλαη απνθιεηζηηθά ή πεξηπησζηαθά (αλάινγα κε ηηο επηηόπνπ ζπλζήθεο) ππεύζπλν θαη γηα ηελ Πξνλνζνθνκεηαθή αληηκεηώπηζε ηνπ επείγνληνο, εμνηθνλνκώληαο ην πξνζσπηθό πνπ κεξηθώο απαζρνιείηαη ζην έλα κόλνλ από ηα δύν επίπεδα ηεο Δπείγνπζαο Ιαηξηθήο (πξν- θαη λνζνθνκεηαθό), απνηειεί έλα ζύζηεκα πνηνηηθήο αμηνιόγεζεο ησλ πξνλνζνθνκεηαθώλ θαη λνζνθνκεηαθώλ ηαηξηθώλ θξνληίδσλ θαζώο θαη ηεο πξσηνβάζκηαο πεξίζαιςεο, παξέρεη εθπαίδεπζε ζηελ Δπείγνπζα Ιαηξηθή θαη ζηηο Δπείγνπζεο Φξνληίδεο ζε γηαηξνύο, λνζειεπηέο, πγεηνλνκηθνύο, πνιίηεο, αζηπλνκηθνύο, ππξνζβέζηεο, εθπαηδεπηηθνύο, θιπ. θαη πξνσζεί ηελ έξεπλα ζην αληηθείκελν ηεο Δπείγνπζαο Ιαηξηθήο Φξνληίδεο Τγείαο ζην ΣΔΠ Ζ πιεηνλόηεηα ησλ επεηγόλησλ πεξηζηαηηθώλ πνπ πξνζθνκίδνληαη ζην ΣΔΠ ρξεηάδνληαη: ηαρεία ηεξάξρεζε πξνηεξαηνηήησλ γηα έλαλ αζζελή κεηαμύ πνιιώλ, άκεζε νξηζηηθή ζεξαπεία θαη άκεζν εμηηήξην, άκεζε δηάγλσζε θαη ζηαζεξνπνίεζε ηνπ αζζελνύο ζε πεξηβάιινλ ΜΔΘ πξηλ ηελ εηζαγσγή ζε άιιν ηκήκα ηνπ λνζνθνκείνπ, ζηαζεξνπνίεζε θαη νξγαλσκέλε δηαθνκηδή ζε άιιν λνζνθνκείν γηα ζπλέρηζε ηεο αληηκεηώπηζήο ηνπο, πξσηνβάζκηα πεξίζαιςε θαη εμηηήξην. Καηά ζπλέπεηα ην επείγνλ απαηηεί: ηαρεία ηεξάξρεζε πξνηεξαηνηήησλ γηα έλαλ αζζελή κεηαμύ πνιιώλ ζηαζεξνπνίεζε ηνπ αζζελνύο ζε πεξηβάιινλ ΜΔΘ. αμηνιόγεζε, δηάγλσζε θαη αληηκεηώπηζε πνπ πξέπεη λα: αξρίδνπλ άκεζα θαη έγθαηξα κέζα ζε ζπγθεθξηκέλα ρξνληθά πεξηζώξηα, θαη ε νπνία γηα λα είλαη απνηειεζκαηηθή πξέπεη λα: βαζίδεηαη ζε γξήγνξν πξνζδηνξηζκό πξνηεξαηνηήησλ έρεη δηαθνξεηηθή ζεώξεζε & ηξόπνπο ζπκπεξηθνξάο λα είλαη ηεξαξρεκέλε θαη θσδηθνπνηεκέλε κε βάζε πξσηόθνιια θαη πξνδηαγξαθέο Σν είδνο ησλ επεηγόλησλ πεξηζηαηηθώλ καδί θαη κε ην επίπεδν ηνπ λνζνθνκείνπ θαζνξίδνπλ ην είδνο ησλ ηαηξηθώλ θαη λνζειεπηηθώλ θξνληίδσλ πνπ πξέπεη λα παξέρεη ην ΣΔΠ. Οη θξνληίδεο πγείαο είλαη νπζηαζηηθά ηξηώλ εηδώλ. Ομεία Γηάγλσζε & Θεξαπεία Πξέπεη λα είλαη δηαζέζηκε γηα αζζελείο: κε κε-πξνζδηνξηζκέλεο εθ ησλ πξνηέξσλ παζήζεηο θαη κε θαηαζηάζεηο δηαθνξεηηθήο βαξύηεηαο, πνπ πξνζέξρνληαη ζε κε-ειεγρόκελνπο αξηζκνύο, 24 ώξεο ην 24σξν θαη γηα όιν ην ρξόλν, πνπ απαηηνύλ ηαρεία ηεξάξρεζε πξνηεξαηνηήησλ γηα έλαλ αζζελή κεηαμύ πνιιώλ πνπ ρξεηάδνληαη ζηαζεξνπνίεζε θαη αληηκεηώπηζε ζε πεξηβάιινλ εληαηηθήο ζεξαπείαο. 17

18 Eιέλε Αζθεηνπνύινπ: Δπείγνπζα Ηαηξηθή 2007 Γηα ηνπο αζζελείο απηνύο ζα πξέπεη λα ππάξρεη δπλαηόηεηα πιήξνπο δηαγλσζηηθήο απεηθνληζηηθήο πξνζπέιαζεο κε ζύγρξνλεο κεζόδνπο (αμνληθόο ηνκνγξάθνο, ππεξερνγξάθνο, θιπ.). Αηηηνινγηθή Γηάγλσζε & Θεξαπεία Γηα πεξηπηώζεηο πνπ εκπίπηνπλ ζε μερσξηζηά αληηθείκελα όπσο ηξαύκα, ρεηξνπξγηθή, καηεπηηθή, παζνινγία, νξζνπεδηθή, παηδηαηξηθή. Πξσηνβάζκηα πεξίζαιςε Γηα αζζελείο κε πξνβιήκαηα πξσηνβάζκηαο θξνληίδαο. Οη αζζελείο απηνί αλάινγα κε ηηο επηθξαηνύζεο ηνπηθέο ζπλζήθεο αλέξρνληαη δηεζλώο ζην 40 % πεξίπνπ ησλ αζζελώλ ησλ ΣΔΠ. ε κία πξννπηηθή κειέηε 5658 αζζελώλ πνπ πξνζήιζαλ ζην ΣΔΠ κεγάινπ λνζνθνκείνπ ην 1995 ρξεζηκνπνηώληαο ζύζηεκα δηαινγήο δηαρώξηζαλ ηνπο αζζελείο αλάινγα κε ην εάλ ρξεηάδνληαη είηε «πξσηνβάζκηα πεξίζαιςε» ή «επείγνπζα αληηκεηώπηζε» [28,29]. Σν 40.9 % ησλ αζζελώλ θαηεηάγεζαλ λα ρξεηάδνληαη πξσηνβάζκηα πεξίζαιςε θαη κάιηζηα ε ρξεζηκνπνίεζε γεληθώλ γηαηξώλ ζην ΣΔΠ κείσζε ην πνζνζηό ησλ εμεηάζεσλ, ζπληαγνγξαθήζεσλ θαη παξαπνκπήο ζε άιιεο εηδηθόηεηεο ζε ζρέζε κε ηνπο λνζνθνκεηαθνύο γηαηξνύο Υωξνηαμηθόο ρεδηαζκόο ΣΔΠ Σν ΣΔΠ, αλεμάξηεηα επηπέδνπ, έρεη δηθνύο ηνπ ρώξνπο, πνπ είλαη αλεμάξηεηνη από ηνπο ρώξνπο ησλ εμσηεξηθώλ ηαηξείσλ ηνπ λνζνθνκείνπ, ζηνπο νπνίνπο ππάξρεη επδηάθξηηε ζήκαλζε θαη εύθνιε πξόζβαζε από πεξηπαηεηηθνύο αζζελείο θαη αζζελνθόξα, θαζώο θαη από ρώξνπο ππνζηήξημεο ηνπ λνζνθνκείνπ, όπσο αθηηλνινγηθό εξγαζηήξην, ρεηξνπξγεία θαη κνλάδεο εληαηηθήο ζεξαπείαο. Ο ζρεδηαζκόο ελόο ΣΔΠ παίδεη ζεκαληηθό ξόιν ζηε ιεηηνπξγία όινπ ηνπ λνζνθνκείνπ αιιά θαη ζηηο πξνζπάζεηεο ηνπ λνζνθνκείνπ λα βειηηώζεη ηελ πνηόηεηα ησλ παξερνκέλσλ θξνληίδσλ θαη λα αιιάμεη ηελ εηθόλα ηνπ ζηελ θνηλσλία [30]. Ο ηξόπνο πνπ είλαη ζρεδηαζκέλν έλα ΣΔΠ επεξεάδεη ηόζν ηελ ηαρύηεηα θαη ηελ απνηειεζκαηηθόηεηα παξνρήο ησλ θξνληίδσλ, όζν θαη ηνλ απαηηνύκελν αξηζκό πξνζσπηθνύ γηα ηελ παξνρή απηώλ ησλ θξνληίδσλ. Δίλαη νπζηαζηηθό πξηλ ην ζρεδηαζκό ηνπ ΣΔΠ λα έρεη θαζνξηζηεί ην αληηθείκελν θαη νη ζηόρνη ελόο λένπ ή ηνπ αλαλεσκέλνπ ηκήκαηνο, όπσο ν όγθνο θαη ην είδνο ησλ αζζελώλ πνπ αλακέλεηαη λα αληηκεησπίζεη, ν ηξόπνο δηαινγήο πνπ ζα αθνινπζήζεη, ηπρόλ θαηλνύξγηεο ππεξεζίεο πνπ ζα παξάζρεη, ή θαηλνύξγηνπο ρώξνπο παξαθνινύζεζεο ή ζεξαπείαο. Οη ρώξνη ηνπ ΣΔΠ είλαη βαζηθά ηξηώλ εηδώλ: ρώξνη αζζελώλ: δηάγλσζεο θαη άκεζεο αληηκεηώπηζεο παξαθνινύζεζεο ρώξνη ππνζηήξημεο ρώξνη πξνζσπηθνύ. Πξνθεηκέλνπ λα ππνινγηζηνύλ νη ρώξνη ηνπ ΣΔΠ πξέπεη λα ππνινγηζηεί ν όγθνο αζζελώλ ηνπ ΣΔΠ ηηο ώξεο αηρκήο. Φώξνη Γηάγλσζεο θαη Άκεζεο Αληηκεηώπηζεο Αζζελώλ Οη ρώξνη δηάγλσζεο θαη άκεζεο αληηκεηώπηζεο είλαη ηξηώλ θαηεπζύλζεσλ αλάινγα κε ηελ ρξνληθή θαη ρξσκαηηθή πξνηεξαηόηεηα ηεο δηαινγήο. Δμεηαζηήξην/α δηαινγήο ησλ αζζελώλ 18

19 1 ν Κεθάιαην Δηζαγσγή ζηελ Δπείγνπζα Ηαηξηθή ην εμεηαζηήξην δηαινγήο γίλεηαη ε δηαινγή ησλ πξνζεξρόκελσλ αζζελώλ από έκπεηξν θαη εθπαηδεπκέλν λνζειεπηή ή γηαηξό κε βάζε αλαπηπγκέλα πξσηόθνιια δηαινγήο θαη πξνώζεζεο ησλ αζζελώλ ζηηο ηξεηο παξαθάησ θαηεπζύλζεηο. Κόθθηλε πεξηνρή απμεκέλεο βαξύηεηαο Ζ πεξηνρή απηή πξννξίδεηαη γηα ηηο θαηεγνξίεο επεηγόλησλ Η θαη ΗΗ πνπ πξέπεη λα αληηκεησπηζηνύλ κέζα ζε δεπηεξόιεπηα ή κεξηθά ιεπηά. Ζ πεξηνρή απηή απνηειείηαη από: αίζνπζα αλάλεςεο, κε εύθνιε πξόζβαζε θαη από ηηο δύν εηζόδνπο ηνπ ΣΔΠ, κε ππνδνκή ηθαλή γηα πιήξε ππνζηήξημε - αλαδσνγόλεζε ηξηώλ ηαπηόρξνλα βαξέσο παζρόλησλ, κηθξή αίζνπζα αλακνλήο ζπγγελώλ. Κίηξηλε πεξηνρή κέζεο βαξύηεηαο Ζ πεξηνρή απηή πξννξίδεηαη γηα ηελ θαηεγνξία ΗΗΗ κε νμέα πξνβιήκαηα πνπ πξέπεη λα αληηκεησπηζηνύλ κέζα ζε κία ώξα πεξίπνπ. Ζ πεξηνρή απηή απνηειείηαη από: αηνκηθά εμεηαζηήξηα αζζελώλ θνηλά γηα όιεο ηηο εηδηθόηεηεο, θαηαλεκεκέλα γύξσ από ηνλ θεληξηθό ζηαζκό λνζειείαο από όπνπ ππάξρεη άκεζε πξόζβαζε θαη επίβιεςε από ην ηαηξηθό θαη λνζειεπηηθό πξνζσπηθό, θαη κε δεύηεξε πξόζβαζε από ηελ αίζνπζα αλακνλήο αζζελώλ θεληξηθό ζηαζκό λνζειείαο πνπ πεξηβάιιεηαη από ηα εμεηαζηήξηα ώζηε λα ππάξρεη ζπλερήο επνπηεία ησλ αζζελώλ από ην λνζειεπηηθό θαη ηαηξηθό πξνζσπηθό αθηηλνινγηθό εξγαζηήξην γπλαηθνινγηθό εμεηαζηήξην ΔΝΤ & νθζαικνινγηθό εμεηαζηήξην αηνκηθό εληεπθηήξην αζζελώλ ρώξν αλακνλήο ζπγγελώλ κε WC. Πξάζηλε πεξηνρή ρακειήο βαξύηεηαο Ζ πεξηνρή απηή πξννξίδεηαη γηα ηηο θαηεγνξίεο IV θαη V πνπ έρνπλ κε νμέα πξνβιήκαηα θαη κπνξνύλ λα πεξηκέλνπλ. Ζ πεξηνρή απηή απνηειείηαη από: αηνκηθά εμεηαζηήξηα αζζελώλ θνηλά γηα όιεο ηηο εηδηθόηεηεο, θαηαλεκεκέλα γύξσ από ην ζηαζκό λνζειείαο ζηαζκό λνζειείαο πνπ πεξηβάιιεηαη από ηα εμεηαζηήξηα αίζνπζα γηα ζπξξαθή ηξαπκάησλ κε ηνλ αλάινγν εμνπιηζκό θαη βνεζεηηθνύο ρώξνπο αίζνπζα γύςνπ εληεπθηήξηα αζζελώλ ρώξν αλακνλήο αζζελώλ θαη ζπγγελώλ κε WC. Φώξνη Παξαθνινύζεζεο Αζζελώλ Οη ρώξνη παξαθνινύζεζεο αζζελώλ είλαη ηξηώλ επηπέδσλ, απμεκέλεο, κέζεο θαη ρακειήο πξνηεξαηόηεηαο θαη πεξηβάιινπλ ηνπο ρώξνπο δηάγλσζεο θαη ζεξαπείαο, όπσο: ΜΔΘ 6 θξεβαηηώλ: γηα αζζελείο πνπ ρξήδνπλ λνζειείαο ζε ΜΔΘ γηα ιηγόηεξν από 48 ώξεο (π.ρ. ππεξδνζνινγία θαξκάθσλ), ζλήζθνληεο αζζελείο από κε αλαζηξέςηκε αηηία, ή ζε αλακνλή γηα θξεβάηη ζηε ΜΔΘ ηνπ λνζνθνκείνπ. ΜΑΦ 6 θξεβαηηώλ: γηα αζζελείο πνπ ρξήδνπλ λνζειείαο γηα ιηγόηεξν από 48 ώξεο (π.ρ. ππεξδνζνινγία θαξκάθσλ), Θάιακνη Βξαρείαο Ννζειείαο: κε 10 θξεβάηηα γηα ελήιηθεο 19

20 Eιέλε Αζθεηνπνύινπ: Δπείγνπζα Ηαηξηθή 2007 θαη 2 θξεβάηηα γηα παηδηά, αλά 300 αζζελείο/εθεκεξία πεξίπνπ. Φώξνη Υπνζηήξημεο θαη Πξνζσπηθνύ Οη ρώξνη ππνζηήξημεο θαη πξνζσπηθνύ πεξηιακβάλνπλ: ρώξν πξνζέγγηζεο ηνπ αζζελνθόξνπ δύν εηζόδνπο: κία γηα πεξηπαηεηηθνύο αζζελείο κία γηα ηα θνξεία κε γξήγνξε πξόζβαζε ζηελ αίζνπζα αλάλεςεο, γξακκαηεία κε: κεραλνξγάλσζε κεηξώνπ αζζελώλ ινγηζηήξην πιεξνθνξίεο, εξγαζηήξηα: αθηηλνινγηθό (κε δπλαηόηεηα αθηηλνδηάγλσζεο, ππεξερνηνκνγξαθίαο, αμνληθνύ ηνκνγξάθνπ) βηνρεκηθό, αηκαηνινγηθό γηα απιέο εμεηάζεηο εθόζνλ δελ ππάξρεη ζσιελσηό ηαρπδξνκείν, βνεζεηηθνύο ρώξνπο: απνδπηήξηα πξνζσπηθνύ απνζήθεο θαζαξνύ θαη κε πιηθνύ WC πξνζσπηθνύ, θιπ. γξαθεία γηαηξώλ θαη πξντζηακέλεο, εθεκεξείν, αίζνπζα ζεκηλαξίσλ, ρώξνη αλακνλήο επηζθεπηώλ Ρνή Αζζελώλ ζην ΣΔΠ Πνιύ ζπρλά ζην ΣΔΠ πξνζέξρεηαη ή δηαθνκίδεηαη ηαπηόρξνλα κεγάινο αξηζκόο αζζελώλ, πνπ εκθαλώο δελ κπνξεί λα αληηκεησπηζηεί άκεζα. ε αληίζεζε κε ηα εμσηεξηθά ηαηξεία ε πξνηεξαηόηεηα ηεο αληηκεηώπηζεο ζην ΤΔΠ δελ βαζίδεηαη ζηε ρξνληθή πξνηεξαηόηεηα πξνζέιεπζεο ησλ αζζελώλ αιιά ζηελ θιηληθή πξνηεξαηόηεηα κε βάζε ηε βαξύηεηα ηεο θαηάζηαζεο ή βιάβεο. Πξνθεηκέλνπ λα αληηκεησπίδνληαη ρσξίο θαζπζηεξήζεηο ηα πξαγκαηηθά επείγνληα, λα πξνεγνύληαη από ηα ρξνλίδνληα πεξηζηαηηθά, θαη λα εμαζθαιίδεηαη ε εκπξόζεζκε ζηαζεξνπνίεζε, ππνζηήξημε θαη δηαγλσζηηθή πξνζπέιαζε θαη αληηκεηώπηζε ησλ αζζελώλ ζύκθσλα κε ηηο αλάγθεο ηνπο, είλαη επηβεβιεκέλε ε δηαινγή (triage) ησλ πξνζεξρόκελσλ αζζελώλ από εηδηθεπκέλν πξνζσπηθό (ηαηξηθό ή λνζειεπηηθό) κε βάζε ζπγθεθξηκέλα πξσηόθνιια βαξύηεηαο ηεο θαηάζηαζεο ηνπ αζζελνύο (βιέπε Κεθάιαην 2.1.4). Ζ ξνή ησλ αζζελώλ ζην ΣΔΠ εμαξηάηαη από ην εάλ νη αζζελείο δηαθνκίδνληαη ή πξνζέξρνληαη. Αζζελείο πνπ δηαθνκίδνληαη κε Αζζελνθόξν Οη αζζελείο πνπ δηαθνκίδνληαη κε αζζελνθόξν: εηζέξρνληαη από ηελ είζνδν ησλ θνξείσλ ζηελ νπνία ππάξρεη εύθνιε πξνζέγγηζε ηνπ αζζελνθόξνπ θαη θαηεπζύλνληαη γξήγνξα ζηελ αίζνπζα αλάλεςεο, 20

21 1 ν Κεθάιαην Δηζαγσγή ζηελ Δπείγνπζα Ηαηξηθή εθόζνλ δελ έρνπλ ζπλείδεζε, είλαη δηαζσιελσκέλνη, ή αλήθνπλ ζηελ θαηεγνξία Η αληηκεησπίδνληαη ακέζσο ζηελ αίζνπζα αλάλεςεο, εθόζνλ αλήθνπλ ζηελ θαηεγνξία ΗΗ πξνζθνκίδνληαη γηα λα αληηκεησπηζηνύλ κέζα ζε 10 min ζηελ αίζνπζα αλάλεςεο ή ζηε ΜΑΦ, όινη νη ππόινηπνη αζζελείο θαηαρσξνύληαη από ηε γξακκαηεία ζην κεηξών αζζελώλ θαη ηνπο δίδεηαη αηνκηθή θάξηα ΣΔΠ αμηνινγνύληαη ακέζσο από ην γηαηξό ή λνζειεπηή ζην ρώξν δηαινγήο θαη πξνσζνύληαη αλάινγα κε ηελ θαηεγνξία ηνπ επείγνληνο ζηα αηνκηθά εμεηαζηήξηα (θαηεγνξία ΗΗΗ & ΗV) γηα λα εμεηαζηνύλ όπσο θαη νη πεξηπαηεηηθνί αζζελείο. Πεξηπαηεηηθνί Αζζελείο Οη πεξηπαηεηηθνί αζζελείο: εηζέξρνληαη από εηδηθή είζνδν γηα πεξηπαηεηηθνύο αζζελείο, πξνζέξρνληαη ζηε γξακκαηεία πξνθεηκέλνπ λα θαηαρσξεζνύλ ζην κεηξών αζζελώλ θαη λα ηνπο δνζεί αηνκηθή θάξηα ΣΔΠ, αμηνινγνύληαη ακέζσο ζην ρώξν δηαινγήο από γηαηξό ή λνζειεπηή θαη ηαμηλνκνύληαη ζύκθσλα κε ηελ θιίκαθα δηαινγήο θαη ζπκπιεξώλεηαη ε αληίζηνηρε θάξηα κε ρξσκαηηθή δηαθνξνπνίεζε, πξνσζνύληαη αλάινγα κε ηελ θαηεγνξία ηνπ επείγνληνο: θαηεγνξία Η θαη ΗΗ ζηελ αίζνπζα αλάλεςεο όπνπ αληηκεησπίδνληαη κέζα ζε 10 min, θαηεγνξία ΗΗΗ ζηα αηνκηθά εμεηαζηήξηα όπνπ αλακέλνπλ γηα λα εμεηαζηνύλ κέζα ζηα επόκελα min, θαη βξίζθνληαη ππό ζπλερή επνπηεία από ην λνζειεπηηθό θαη ηαηξηθό πξνζσπηθό από ην θεληξηθό λνζειεπηηθό ζηαζκό, θαηεγνξία ΗV ζηελ αίζνπζα αλακνλήο γηα λα εμεηαζηνύλ αξγόηεξα (όρη πεξηζζόηεξν από min) θαηεγνξία V ζην ηαηξείν πξσηνβάζκηαο πεξίζαιςεο ή ζηα ηαθηηθά εμσηεξηθά ηαηξεία, λνζειεύνληαη ζηε ΜΔΘ ή ΜΑΦ εθόζνλ αλήθνπλ ζηελ θαηεγνξία Η ή ΗΗ, λνζειεύνληαη ζηνπο ζαιάκνπο Βξαρείαο Ννζειείαο (γηα 6-48 ώξεο) εθόζνλ έρνπλ κε μεθαζαξηζκέλε αιιά νμεία, θιηληθή εηθόλα κέρξηο όηνπ γίλεη ε ηειηθή ηνπο αμηνιόγεζε θαη απνθαζηζηεί εάλ ρξεηάδνληαη ή όρη εηζαγσγή ζην λνζνθνκείν, νη ζπγγελείο θαηεπζύλνληαη ζηνπο ρώξνπο αλακνλήο. 1.4 ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ ΣΗΝ ΕΠΕΙΓΟΤΑ ΙΑΣΡΙΚΗ H ζεκαζία ηνπ «ηαηξηθνύ επείγνληνο» έρεη γίλεη πιένλ θνηλή ζπλείδεζε, έηζη ώζηε παγθνζκίσο νη ππεξεζίεο επεηγόλησλ λα βξίζθνληαη ζε ζπλερή εμέιημε θαη ζε νξηζκέλα θξάηε κάιηζηα λα έρεη δεκηνπξγεζεί ε θαηλνύξγηα εηδηθόηεηα ηεο επείγνπζαο ηαηξηθήο. Ζ Δπείγνπζα Ιαηξηθή είλαη κηα εηδηθόηεηα κε ζαθή νξηνζέηεζε, όζνλ αθνξά ηελ Δθπαίδεπζε, Κιηληθή Πξαθηηθή θαη Έξεπλα. Σηελ εθπαίδεπζε ε νκαδηθή ζπγρξνληζκέλε αληαπόθξηζε είλαη πην ζεκαληηθή από ηελ αηνκηθή, όπσο π.ρ. θαηά ηελ θαξδηαθή αλαθνπή. Γηα λα επηηύρεη ηνπο ζηόρνπο ηεο ε Δπείγνπζα Ηαηξηθή βαζίδεηαη ζε ζεκαληηθό βαζκό ζηε ζσζηή Δθπαίδεπζε. Ο εθπαηδεπόκελνο πξέπεη λα απνθηά: ηξόπν πξνζέγγηζεο: πσο λα αμηνινγεί γξήγνξα, λα παίξλεη γξήγνξα απνθάζεηο θαη λα ηηο εθαξκόδεη γξήγνξα θαη απνηειεζκαηηθά. 21