ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Φαρμακολογία ΙI. Χημειοθεραπεία. Διδάσκοντες: Μ. Μαρσέλος, Μ. Κωνσταντή, Π. Παππάς, Κ.

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Φαρμακολογία ΙI Χημειοθεραπεία Διδάσκοντες: Μ. Μαρσέλος, Μ. Κωνσταντή, Π. Παππάς, Κ. Αντωνίου

2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς.

3 Αναστολή σε επίπεδο νουκλεινικών οξέων Κινολόνες Σουλφοναμίδες Τριμεθοπρίμη Μετρονιδαζόλη Ιμιδαζόλια Νιτροφουραντοίνη

4 Αντικείμενο Μηχανισμός δράσης Αναστολή σύνθεσης DNA Μηχανισμοί ανάπτυξης αντίστασης Αντιμικροβιακό φάσμα Λίστα κύριων κλινικών εφαρμογών Λίστα κύριων φαρμάκων Κύριες ανεπιθύμητες ενέργειες

5 Κινολόνες - Φθοριοκινολόνες Μηχανισμός δράσης Αναστολή της τοποισομεράσης ΙΙ (γυράση A) και τοποισομεράσης IV

6

7 Κινολόνες Ανάπτυξη αντίστασης 1. Μετάλλαξη στόχων: γυράση Α και τοπισομεράση IV 2. Ανάπτυξη αντλιών εκροής Παρεμπόδιση Σιπροφλοξασίνη Οφλοξασίνη Νορφλοξασίνη Λεβοφλοξασίνη Μοξιφλοξασίνη

8 Κινολόνες Ανάπτυξη αντίστασης Σιπροφλοξασίνη Οφλοξασίνη Νορφλοξασίνη Λεβοφλοξασίνη Μοξιφλοξασίνη

9 Κινολόνες Εξέλιξη ομαδοποίηση 1. Ναλιδικό οξύ 2. Σιπροφλοξασίνη Οφλοξασίνη, Λεβοφλοξασίνη Πεφλοξασίνη (-)) > (+) 3. Μοξιφλοξασίνη, Γατιφλοξασίνη, Σπαρφλοξασίνη (+) /(-), αναερόβια

10 Φθοριοκινολόνες Κινολόνες Ευρύ φάσμα: Gram + /-, αερόβια Αντιμικροβιακό φάσμα Gram - (σαλμονέλα σιγκέλα, καμπυλοβακτηρίδια, νεισέρια, ψευδομονάδες, αιμόφιλο, γονόκοκκο) Gram + (στρεπτόκοκκοι, πνευμονιόκκοκοι ασθενώς σταφυλόκοκκοι αντίσταση) χλαμύδια, μυκόπλασμα, λεγεωνέλλες, Μυκoβακτήρια

11 Κινολόνες Φθοριοκινολόνες Φαρμακοκινητική Απορρόφηση καλή μετά από χορήγηση από το στόμα Χρόνοι ημιζωής: : ώρες Κατανομή σε ιστούς, πνεύμονες, νεφρούς, προστάτης. Πεφλοξασίνη, Οφλοξασίνη, Σιπροφλοξασίνη διέρχονται ΕΝΥ Μοξιφλοξασίνη- Τροβαφλοξασίνη : Μη νεφρική απέκκριση

12 Φθοριοκινολόνες Κινολόνες Κλινικές εφαρμογές Λοιμώξεις αναπνευστικού, εξάρσεις χρόνιας βρογχίτιδας Εντερολοιμώξεις, ουροποιητικού, προστατίτιδα, γονοκοκκική ουρηθρίτιδα, τραχηλίτιδα Χρόνια οστεομυελίτιδα (εκλογής) Σηψαιμία, μηνιγγίτιδα, ενδοκαρδίτιδα

13 Κινολόνες Ναλιδιξικό Νορφλοξασίνη Οφλοξασίνη Πεφλοξασίνη Σιπροφλοξασίνη Λεβοφλοξασίνη Μοξιφλοξασίνη Τροβαφλοξασίνη Ανεπιθύμητες ενέργειες ΓΣ, ναυτία, έμετος, διάρροια, ΚΝΣ, Κεφαλαλαγία, αυπνία, ζάλη Σύγχυση, κατάθλιψη, ψυχωσική συμπτωματολογία, σπασμοί Δερματικές αντιδράσεις, αρθραλγία Βλάβες ήπαρ, νεφροί Καρδιακές διαταραχές Βλάβη τενόντων

14 Φθοριοκινολόνες Ναλιδιξικό Λεβοφλοξασίνη Νορφλοξασίνη Οφλοξασίνη Πεφλοξασίνη Σιπροφλοξασίνη Μοξιφλοξασίνη Τροβαφλοξασίνη Αλληλεπιδράσεις η δράση θεοφιλλίνης καφείνης αντιπηκτικά ΜΣΦΑ αντιαρρυθμικά η δράση κινολονών Αντιόξινα, Σίδηρος, Μαγνήσιο, Ψευδάργυρος, η δράση κινολονών Προβενεσίδη

15 Κινολόνες Προφυλάξεις Νεφρική ανεπάρκεια Ιστορικό ΚΝΣ Ιστορικό παθήσεις τενόντων Ελλειψη G-6-PD Eγκυμοσύνη, Γαλουχία, Νεογέννητα Βρέφη

16 Σιπροφλοξασίνη Ενδείξεις Ισχυρότερη αντιψευδομοναδική κινολόνη Λοιμώξεις γαστρεντερικού, ουροποιητικού, γονόρροια, πνευμονία Οστεομυελίτιδα, Θεραπεία εκλογής ενδοκαρδίτιδα (Coxiella) Θεραπεία εκλογής-χημειοπροφύλαξη μηνιγγίτιδα (νεισέρια) Αντιμετώπιση άνθρακα

17 Σιπροφλοξασίνη Ακολουθεί τις ΑΕ, αλληλεπιδράσεις και προφυλάξεις γενικά των κινολονών Νορφλοξασίνη : λοιμώξεις ουροποιητικού Οφλοξασίνη Λεβοφλοξασίνη (πνευμονιόκοκκος) Gram + Μοξιφλοξασίνη Γεμιφλοξασίνη εξάρσεις χρόνιας βρογχίτιδας Εμφάνιση αρρυθμιών

18 Σουλφοναμίδες Μηχανισμός δράσης Δομικά ανάλογα του π-αμινοβενζοικού οξέος φυλλικό οξύ Εκλεκτική τοξικότητα Βακτηριοστατικά Αντοχή Σουλφανιλαμίδη Σουλφασαλαζίνη Σουλφαμεθοξαζόλη + Σουλφαδιαζίνη Σουλφαμετρόλη + Σουλφαφουραζόλη + Τριμεθοπρίμη

19 Ευρύ φάσμα : Gram +/-, χλαμύδια, νοκάρδια, τοξοπλάσμωση, πρωτόζωα

20 Σουλφοναμίδες Φαρμακοκινητική Απορρόφηση ικανοποιητική Υψηλή συγκέντρωση στα ούρα Διέρχεται πλακούντα και ΑΕΦ Μεταβολισμός στο ήπαρ Σουλφανιλαμίδη Σουλφασαλαζίνη Σουλφαμεθοξαζόλη + Σουλφαδιαζίνη Σουλφαμετρόλη + Σουλφαφουραζόλη + Τριμεθοπρίμη

21 Σουλφοναμίδες Ανεπιθύμητες ενέργειες Ναυτία, έμετος,κεφαλαλγία κεφαλαλγία, νοητική καταστολή Ηπατίτιδα, αντιδράσεις υπερευαισθησίας Καταστολή μυελού οστών, κρυσταλλουρία Προσοχή : ενυδάτωση Αντενδείξεις: κύηση, βρέφη ένδεια G-6-PD, αιματολογικές δυσκρασίες, ηπατική νεφρική ανεπάρκεια

22 Τριμεθοπρίμη Βακτηριοστατική Χορήγηση συστηματική. Ευρεία κατανομή. Υψηλές συγκεντρώσεις σε πνεύμονες, νεφρούς, ΕΝΥ. Ανεπιθύμητες ενέργειες Ναυτία, έμετος, αιματολογικές διαταραχές, δερματικά εξανθήματα Ελλειψη φυλλικού οξέος

23 Κλινικές εφαρμογές Περιορισμένη χρήση Σουλφασαλαζίνη: Αντιφλεγμονώδες φλεγμονώδη νόσο του εντέρου Ρευματοειδή αρθρίτιδα Σουλφαδιαζίνη: τοξοπλάσμωση συνδυασμό με πυριμεθαμίνη Σουλφαφουραζόλη+ Ερυθρομυκίνη: ωτίτιδα στα παιδιά. Εξαίρεση αποτελούν οι συνδυασμοί Τριμεθοπρίμη-Σουλφαμεθοξαζόλη Ουρολοιμώξεις, Προστατίτιδες, Σαλμονελώσεις, σιγκελλώσεις, Οξεία μέση ωτίτιδα, Εξαρση βρογχίτιδας, Νοκαρδίωση Τοξοπλάσμωση Πνευμονία από πνευμονοκύστη carinii, ασθενείς με AIDS, καρκίνο ή μεταμόσχευση

24 Μετρονιδαζόλη Αντιμικροβιακό φάσμα: Αναερόβια (Bacteroids, Clostridia) Πρωτόζωα Τριχομονάδες Μηχανισμός δράσης : Προκαλεί απώλεια ελικοειδούς μορφής DNA Αντίσταση

25 Μετρονιδαζόλη Φαρμακοκινητική Απορρόφηση 100%, ευρεία κατανομή, μεταβολισμός στο ήπαρ, απέκκριση ούρα Κλινικές εφαρμογές Αναερόβιες λοιμώξεις Τριχομονάδες Αμοιβάδες Λαμβλίαση Ψευδομεμβρανώδης εντεροκολίτιδα Νόσος Crohn

26 Μετρονιδαζόλη Αντενδείξεις Κύηση 1 ου τριμήνου Ανεπιθύμητες ενέργειες Γαστρεντερικές διαταραχές Γλωσσίτιδα, μεταλική γεύση, έμετοι, διάρροια, άλγη Ζάλη, ίλιγγος Εξάνθημα Επιληψία Λευκοπενία Περιφερική νευροπάθεια Καύσος ουρήθρα και αιδοίο Σκοτεινόχροα ούρα Με οινόπνευμα : Αντίδραση δισουλφιράμης Ενισχυση δράσης αντιπηκτικών Αναστέλει μεταβολισμό φαινυτοίνης Αναστέλει αποβολή λιθίου

27 Ιμιδαζόλια Ορνιδαζόλη Τριμομονάδωση, Αμοιβάδωση Λαμβλίαση Αναερόβια (βακτηριοειδή, κλωστηρίδια) Σηψαιμία Μηνιγγίτιδα Περιτονίτιδα Προφύλαξη χειρουργικών επεμβάσεων παχέος εντέρου γυναικολογικές Καλά ανεκτή, ΑΕ μετρονιδαζόλης. Τινιδαζόλη

28 Αντιμικροβιακά ουροποιητικού Νιτροφουραντοίνη Ηπιες λοιμώξεις Χημειοπροφύλαξη ΑΕ: ναυτία έμετοι, αντιδράσεις υπερευαισθησίας, πνευμονική αντίδραση περιφερική νευροπάθεια, ηπατοτοξικότητα Με οινόπνευμα: αντίδραση τύπου δισουλφιράμης Αντένδειξη: νεφρική ανεπάρκεια Φωσφομυκίνη Οξείες λοιμώξεις (μη επιπλεγμένες) ΑΕ: ναυτία, διάρροια, εξάνθημα Αντένδειξη: νεφρική ανεπάρκεια, ηλικιωμένοι

29 Τέλος Ενότητας

30 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

31 Σημειώματα

32 Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 1.0. Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις: Έκδοση 1.0 διαθέσιμη εδώ.

33 Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Διδάσκοντες: Μ. Μαρσέλος, Μ. Κωνσταντή, Π. Παππάς, Κ. Αντωνίου. «Φαρμακολογία ΙI. Χημειοθεραπεία». Έκδοση: 1.0. Ιωάννινα Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση:

34 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Δημιουργού - Παρόμοια Διανομή, Διεθνής Έκδοση 4.0 [1] ή μεταγενέστερη. [1]