ΠΟΛΥΠΝΟΓΡΑΦΙΑ. Με ποιο τρόπο γίνεται η καταγραφή και η ανάλυση των δεδομένων Σ.ΓΥΦΤΟΠΟΥΛΟΣ

Transcript

1 ΠΟΛΥΠΝΟΓΡΑΦΙΑ Με ποιο τρόπο γίνεται η καταγραφή και η ανάλυση των δεδομένων Σ.ΓΥΦΤΟΠΟΥΛΟΣ

2 Πολυπνογραφία Όρος που προτάθηκε από τον Holland το Ταυτόχρονη καταγραφή πολλών φυσιολογικών παραμέτρων στη διάρκεια του ύπνου καθώς και η ανάλυση και η ερμηνεία τηςκαταγραφήςαυτής.

3 Σύντομη ιστορική ανασκόπηση Ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου ιαπίστωση της ηλεκτρικής δραστηριότητας σε εγκεφάλους ζώων 19 ος αιώνας. Καταγραφή της ηλεκτρικής δραστηριότητας του ανθρώπινου εγκεφάλου - Berger; 1928 Περιγραφή τύπων κυμάτων χαρακτηριστικών του ύπνου - Harvey, Hobert, Davis, et.al at Harvard; τέλη του 30 ιαπίστωση των περιόδων των ταχέων κινήσεων των οφθαλμών (REMs) - Kleitman and Aserinsky; Chicago;αρχές του 50. Χρήση του Ηλεκτροοφθαλμογραφήματος( EOG)για την καταγραφή των κινήσεων των οφθαλμών Συσχέτιση των περιόδων με REMs με τα όνειρα.

4 Αποκάλυψη του ύπνου REM Kleitman & Dement σε ολονύχτιες καταγραφές του EEG & EOG διαπίστωσαν σειρά παρόμοιων καταγραφών που επαναλαμβάνονταν κυκλικά σε τακτά διαστήματα; τέλη του 50 ιαπίστωση της μείωσης του σήματος του EMG στη διάρκεια του REM ύπνου -Jouvet&άλλοι; τέλη 50- αρχές του Εναρκτήρια επιστημονική συνάντηση του APSS 1960 Αυξανόμενη έρευνα στο πεδίο του ύπνου 1968 Έκδοση του εγχειριδίου για την καταγραφή και σταδιοποίηση του ύπνου του ενήλικα ανθρώπου -(R&K manual)

5 Το πολυπνογράφημα

6 Το σύστημα τοποθέτησης των ηλεκτροδίων Nasion Προωτιαίο σημείο F p1 F p F p2 Preauricular Point F 7 F 3 F z F 4 F 8 T 3 C 3 C z C 4 T 4 T 5 P 3 P z P 4 T 6 O 1 O O 2 Iνίο

7 Απαγωγές με αναφορά VS διπολικές Απαγωγή με αναφορά Ένα ηλεκτρόδιο ανίχνευσης τοποθετείται στις ειδικές θέσεις (C 3 or C 4 ) Ένα ηλεκτρόδιο αναφοράς τοποθετείται σε απομακρυσμένη, σχετικά ανενεργό περιοχή (A 1 or A 2 ) EEG and EOG A1

8 Καταγραφή EEG C 4 c3 A 1 Με αναφορά

9 Καταγραφή του EEG C4 C3

10 Τοποθέτηση ηλεκτροδίων

11

12

13 Καταγραφή των οφθαλμικών κινήσεων (EOG) Με αναφορά

14 + Positive: down + Negative: up

15 Καταγραφή EMG Υπογενείδιος, γενειακός, μασητήρας

16 Μικρόφωνο για την καταγραφη του ροχαλητου

17 Πρόσθιος κνημιαίος

18 Επιπρόσθετα σήματα Μετατροπείς Αναπνοή, θέση σώματος Βοηθητικά όργανα Οξίμετρο

19 ΑΙR FLOW

20 THORAX BODY POSITION ABDOMEN

21 HΚΓραφημα παρακολουθησης

22 ΟΞΥΜΕΤΡΟ

23 Montage Υπνου

24 Εισαγωγή στη σταδιοποίηση του ύπνου 24

25 Σταδιοποίηση του ύπνου ανά εποχή Συνιστάται εποχή διάρκειας 30 δευτερολέπτων Μερικές εποχές χαρακτηρίζονται μεμονωμένα, πολλές όμως εξαρτώνται από τη δραστηριότητα στις προηγούμενες ή τις επόμενες Κάθε εποχή «βαθμολογείται» μόνο με ένα σκόρ. Όταν ένα ή περισσότερα στάδια παρατηρούνται στην ίδια εποχή, τότε η εποχή χαρακτηρίζεται από το στάδιο που κυριαρχεί 25

26 Παράμετροι για τη σταδιοποίηση EEG μια κεντρική EEG απαγωγή και μια ινιακή απαγωγή (τουλάχιστον) EOG - αριστερό και δεξί μάτι EMG ένα κανάλι για υπογενείδιο EMG 26

27 Ταξινόμηση της δραστηριότητας του EEG Συχνότητα ιάρκεια Ύψος(amplitude) Μορφολογία των κυματομορφών

28 Συχνότητα Συχνότητα - κύκλοι / δευτερόλεπτο (cps)ή hertz (Hz) 15 CPS (Hz) 10 Hz 28 Hz 5 Hz 3 Hz

29 Όροι σχετικοί με τη συχνότητα Ρυθμικός Άρρυθμος, υσρυθμικός

30 Ρυθμική Άλφα δραστηριότητα

31 Άρρυθμη δραστηριότητα

32 ιάρκεια του κύματος seconds

33 Ύψος(amplitude) Είναι αποτέλεσμα του Voltage Της ευαισθησίας που επιλέχθηκε Της απόστασης μεταξύ των ηλεκτροδίων Απόκλιση(mm) = Voltage / Sensitivity Σχετικοί όροι: χαμηλό, μέσο,υψηλό 33

34 EEG ταξινόμηση Συχνότητα έλτα : < 4 Hz Θήτα : 4-7 Hz Άλφα : 8-13 Hz Βήτα : >13 Hz

35 Σταδιοποίηση του ύπνου. ραστηριότητα έλτα Βραδέα κύματα - συχνότητα < 2 cps. έλτα δραστηριότητα - ύψος > 75mn Ιδιαίτερα εμφανή στις κεντρικές απαγωγές, (C3, C4) Χαρακτηρίζουν τα στάδια 3 & 4 35

36 ραστηριότητα Θήτα Συχνότητα : 4-7 cps. εν υπάρχουν κριτήρια για το ύψος Η πλέον κοινή συχνότητα του ύπνου. 36

37 ραστηριότητα Άλφα Συχνότητα : 8-13 cps. Μέγιστη στις ινιακές απαγωγές(o1, O2, ) εν υπάρχουν κριτήρια για το ύψος Εμφανίζονται κατά την εγρήγορση όταν το άτομο είναι ήρεμο και χαλαρό. 37

38 Άτρακτοι ύπνου Συχνότητα = cps. Διάρκεια > 0.5 δευτερόλεπτα Δηλ σε 0.5 second 6-7 κύκλοι Ενδεικτικές του σταδίου 2 3-8/λεπτά σε φυσιολογικούς ενήλικες Οι βενζοδιαζεπίνες αυξάνουν την πυκνότητά τους 1 second.5 sec. 38

39 K Complex Ξεκάθαρα, αρνητικά οξέα κύματα που ακολουθούνται από θετική απόκλιση ιάρκεια τουλάχιστον 0.5 δευτερόλεπτα εν υπάρχουν κριτήρια για το ύψος(amplitude) Ενδεικτικά του σταδίου 2 Μπορεί να εμφανισθούν μετά από κάποιο ερέθισμα ή και επί απουσίας κάποιου αντιληπτού ερεθίσματος. 39

40 Occipital=ινιακός Delta waves (0.5-2 cps) Theta waves (4-7 cps) Alpha waves (8-13 cps) Sleep spindles (12-14 cps) >0.5 sec. K Complex >0.5 sec. Central Occipital Central Occipital Central Occipital Central Occipital Central Occipital

41 Στάδια του ύπνου Αναγνώριση & σταδιοποίηση 41

42 Εγρήγορση EEG - Alpha (8-13 cps) ή χαμηλού voltage, μικτής συχνότητας (LVMF) EOG Εκούσιες ταχείες οφθαλμικές κινήσεις Ακούσιες βραδείες οφθαλμικές κινήσεις (slow eye movements - SEM s) Υπογενείδιο EMG Σχετικά αυξημένο, εκούσια κίνηση 42

43 Εγρήγορση Μάτια κλειστά Vs. Μάτια ανοιχτά Eyes open 43

44 NREM Ύπνος-Στάδιο1 Το μεγαλύτερο μέρος της εποχής ( 15 sec) παρουσιάζει κύματα σχετικά χαμηλού ύψους και μικτής συχνότητας (RLVMF) με κυρίαρχο το εύρος συχνοτήτων από 2-7 cps Είναι ένα μεταβατικό στάδιο του ύπνου Υπό φυσιολογικές συνθήκες η διάρκειά του είναι μικρή (1-7 λεπτά) Μπορεί να εμφανισθούν υψηλά, οξύαιχμα κύματα Εκφορτίσεις υψηλού δυναμικού, υπερσύγχρονων θήτα μπορεί να εμφανισθούν στα παιδιά Απαραίτητη συνθήκη η έλλειψη ατράκτων και συμπλεγμάτων Κ. 44

45 Μετάβαση από την εγρήγορση στο Στάδιο 1 Στάδιο 1: όταν χαμηλού voltage και μικτής συχνότητας κύματα Θήτα εμφανίζονται στο μεγαλύτερο μέρος της εποχής

46 Μετάβαση από την εγρήγορση στο Στάδιο 1 ιακρίνεται από : την καταγραφή του ρυθμού άλφα Ελαττώνεται η έκταση, το ύψος και η συχνότητα του άλφα τη χαμηλού voltage καταγραφή κατά την εγρήγορση Γενικευμένη επιβράδυνση του ρυθμού στο EEG

47 Σαφές Στάδιο 1

48 Σταδιο 1

49 Έναρξη του ύπνου όταν δεν υπάρχει ρυθμός Άλφα Επικεντρωθείτε περισσότερο στις κεντρικές απαγωγές EEG Χρησιμοποιείστε άλλα κανάλια ως οδηγούς Κινήσεις ματιών Μεταβολές της αναπνοής Η ακριβής εποχή της έναρξης του ύπνου πολλές φορές είναι δύσκολο να πιστοποιηθεί

50 NREM Sleep Άτρακτοι ύπνου και /ή K συμπλέγματα >0.5 sec < 20% υψηλά (high amplitude) βραδέα κύματα Ο βασικός ρυθμός του EEG είναι θήτα EOG μπορεί να έχει τη δραστηριότητα του EEG 50

51 Σταδιο 2 3 sec 1 sec Η γραμμή με τις κουκίδες : θήτα Διακεκομμένη γραμμή:συμπλέγματα K Συνεχής γραμμή: άτρακτοι

52 Άλφα vs Άτρακτοι

53 Στάδιο 2 Τα συμπλέγματα Κ και οι άτρακτοι ορίζουν το Στάδιο 2, όμως η παρουσία τους δεν είναι απαραίτητη σε κάθε εποχή. Εάν ένα σύμπλεγμα Κ ή μια άτρακτος δεν εμφανισθεί μέσα σε 3 λεπτά από το προηγούμενο Κ ή άτρακτο, τότε το διάστημα αυτό χαρακτηρίζεται ως στάδιο 1. 53

54 Stage 2 13%

55 NREM βραδέων κυμάτων (ύπνος έλτα) Stage 3 : 20% έως 50% της εποχής 2 Hz ή βραδύτερα > 75 μv. Μπορεί να εμφανίζονται άτρακτοι Μπορεί να εμφανίζονται συμπλέγματα Κ που θα πρέπει να διαφοροποιούνται από τα έλτα Στο EMG παρατηρείται μια τονική δραστηριότητα αλλά πολύ χαμηλό ύψος Stage 4 : > 50% της εποχής 55

56 Stage 3 30%

57 Stage 4 55% 50 μv

58 Ύπνος REM Σχετικά χαμηλού voltage μικτής συχνότητας (RLVMF) κυματομορφές στο EEG (μοιάζουν με το στάδιο 1) Τα υψηλά οξύαιχμα κύματα δεν είναι συνήθη Μπορεί να εμφανισθούν πριονωτά κύματα(sawtooth) Μπορεί να εμφανισθούν κύματα Άλφα εν παρατηρούνται συμπλέγματα Κ ή άτρακτοι Επεισόδια εμφάνισης ταχέων κινήσεων των οφθαλμών (REMs) Εάν ο τόνος στο EMG είναι σχετικά αυξημένος ο ύπνος δε χαρακτηρίζεται REM 58

59 REM REOG LEOG EMG Ταχείες οφθαλμικές (REMs) χαμηλού voltage μικτής συχνότητας EEG Χαμηλό υπογενείδιο EMG 59

60 Phasic Tonic

61

62 Καταγραφή και αξιολόγηση της αναπνοής στη διάρκεια του ύπνου

63 Άμεση Η καταγραφή της ροής του αέρα (Airflow) Πνευμοταχογράφος Έμμεση ( ημι-ποσοτική) Θερμοκρασία Πίεση Τελοεκπνευστικό CO 2 Αλγoριθμικά Προσπάθεια

64 Φυσιολογική αναπνοή Flow ροή Effort προσπάθεια

65

66 Αποφρακτική άπνοια Η ροή σταματά για τουλάχιστον10sec Flow Effort

67 Υπόδειγμα 2

68 Flow Κεντρική άπνοια Απουσία αναπνευστικής προσπάθειας σ όλα τα κανάλια Η ροή σταματά για τουλάχιστον10 sec Effort

69 Κεντρική άπνοια

70 Αξιολόγηση της Κεντρικής Άπνοιας Κριτήρια του Scoring vs Παθοφυσιολογία δηλ : αληθής ή επίπλαστη έλλειψη προσπάθειας Κλινικό ιστορικό Χρ. Καρδιακή ανεπάρκεια, ΑΕΕ, διαταραχές του Αυτόνομου Νευρικού Συστήματος Ροχαλητό, arousal Καλοήθης, γεγονότα που συνήθως δεν αξιολογούνται Κατά την έναρξη του ύπνου, μετά από κίνηση

71 Μικτή άπνοια Ο αεραγωγός αποφράσσεται στη διάρκεια της κεντρικής άπνοιας. Flow Effort

72

73 Μπορεί να εμφανισθούν όλες οι κατηγορίες απνοιών Flow Effort O C M

74 Υπόπνοια Flow Effort

75 Υπόπνοιες > 30% ελάττωση στις κινήσεις του θώρακα και της κοιλιάς ή της ροής,με τουλάχιστον 4% αποκορεσμό Flow Effort AASM Position Paper - Sleep, Vol 24, No. 4, 2001

76 ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ