Η ζεωξία ηεο εμ απνζηάζεωο εθπαίδεπζεο θαη ε πνιππινθόηεηα ηεο πνιπκνξθηθήο ηεο δηάζηαζεο 1

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Η ζεωξία ηεο εμ απνζηάζεωο εθπαίδεπζεο θαη ε πνιππινθόηεηα ηεο πνιπκνξθηθήο ηεο δηάζηαζεο 1"

Transcript

1 Η ζεωξία ηεο εμ απνζηάζεωο εθπαίδεπζεο θαη ε πνιππινθόηεηα ηεο πνιπκνξθηθήο ηεο δηάζηαζεο 1 Αληώλεο Ληνλαξάθεο Η παηδηθή νινθιήξσζε σξηκάδεη όηαλ ζηακαηάκε λα βιέπνπκε ηα πξάγκαηα κνλνδηάζηαηα Η εθεβηθή νινθιήξσζε σξηκάδεη όηαλ ζηακαηάκε λα βιέπνπκε ηα πξάγκαηα δηζδηάζηαηα Η επηζηεκνληθή νινθιήξσζε σξηκάδεη όηαλ μεθηλάκε λα βιέπνπκε ηα πξάγκαηα ηξηζδηάζηαηα Εηζαγωγή Ο ζηφρνο απηήο ηεο εξγαζίαο είλαη ε δηεξεχλεζε ζπγθεθξηκέλσλ ινγηθψλ ζπζηεκάησλ, ηα νπνία ζπλζέηνπλ κία ζεσξία θαη κία θηινζνθηθή ζεψξεζε ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο (εμαδ). Τα ινγηθά απηά ζπζηήκαηα ζπγθξνηνχλ κε επηζηεκνληθφ θαη κεζνδνινγηθφ ηξφπν ηα κέηξα, ηηο πεπνηζήζεηο θαη ηα αμηψκαηα εθείλα, ηα νπνία ζεσξεηηθά θαη εκπεηξηθά ζπληζηνχλ ην ζθειεηφ εξγαζίαο γηα κία ζεσξία ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο. Τν ραξαθηεξηζηηθφ γλψξηζκα απηνχ ηνπ ζθειεηνχ εξγαζίαο είλαη ε χπαξμε, ε ηεθκεξίσζε, ε αλάπηπμε θαη ε εμέιημε ηεο πνιππινθφηεηάο ηνπ, φπσο άιισζηε ε πνιππινθφηεηα θάζε ζεσξίαο. Ωο απφξξνηα ησλ παξαπάλσ ζπιινγηζκψλ γηα ηε ζεσξία ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο νδεγνχκαζηε ζηνλ πξνζδηνξηζκφ ελφο επξχηεξνπ επηζηεκνληθνχ πεδίνπ, ην νπνίν, ελψ έρεη δερζεί επεξεαζκνχο απφ ζεηξά άιισλ επηζηεκνληθψλ πεδίσλ (scientific fields) θαη θιάδσλ (disciplines), δηακνξθψλεη κηα δηθή ηνπ νληνινγία. Η νληνινγία απηή ηελ θαζηζηά απηφλνκε θαη αλεμάξηεηε θαη ηεθκεξηψλεη έλα επηζηεκνληθφ πεδίν πνπ επηζθξαγίδεηαη απφ ηε ζεσξία θαη ηηο εθαξκνγέο ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο. Σην θείκελν πνπ αθνινπζεί ε πξνζέγγηζή καο γηα ηελ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε είλαη κηα πξνζέγγηζε πνιπκνξθηθή, ε νπνία νξίδεη ηελ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε, φρη κε βάζε κηα θαη κνλαδηθή κεζνδνινγία θαη αληίιεςε γηα ην πψο πινπνηείηαη, αιιά κε βάζε κηα πνιπκνξθηθφηεηα πνπ ηεο επηηξέπεη λα ιεηηνπξγεί επέιηθηα, λα πξνζαξκφδεηαη ζε επί κέξνπο ζπλζήθεο θαη λα πξνζαξκφδεη ζε απηέο φια ηα εθπαηδεπηηθά δεδνκέλα πνπ ρξεζηκνπνηεί γηα ηελ εθαξκνγή ηεο. Με ζεκείν αλαθνξάο ηνλ ηζρπξηζκφ απηφλ, ε επέιηθηε κνξθή απηήο ηεο εθπαίδεπζεο απνηειεί κηα πνιπκνξθηθή εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε. 1 Ληνλαξάθεο Α., (2006). Η ζεσξία ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο θαη ε πνιππινθφηεηα ηεο πνιπκνξθηθήο ηεο δηάζηαζεο. Σην Α. Ληνλαξάθεο (Δπηκ.) Αλνηθηή θαη εμ Απνζηάζεσο Εθπαίδεπζε Σηνηρεία Θεσξίαο θαη Πξάμεο, (ζειίδεο 7 41). Αζήλα: Πξνπνκπφο 1

2 Πξνιεγόκελα ζηελ απνζαθήληζε ηνπ πεδίνπ Ο φξνο «εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε» ρξεζηκνπνηήζεθε γηα πξψηε θνξά ζηε δεθαεηία ηνπ Δπίζεκα επηιέρζεθε ην 1982, φηαλ ην International Council for Correspondence Education άιιαμε ηελ νλνκαζία ηνπ ζε International Council for Distance Education. Σήκεξα πιένλ ε νλνκαζία ηνπ Παγθνζκίνπ Σπκβνπιίνπ είλαη: International Council for Open and Distance Education. Τα εξσηήκαηα πνπ ηίζεληαη δηεζλψο ηα ηειεπηαία ρξφληα γηα ηελ ηαπηφηεηα ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο καο νδεγνχλ ζε πξνβιεκαηηζκνχο γηα ην ηη ζπληζηά έλα ζχζηεκα εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο. Τν ζχζηεκα απηφ δελ απνηειείηαη κφλν απφ έλα παηδαγσγηθφ πιαίζην, αιιά απφ έλα νινθιεξσκέλν εχζξαπζην ππνζχζηεκα πνπ ηξνθνδνηεί ζεζκηθά, νξγαλσηηθά θαη ιεηηνπξγηθά ηηο εθαξκνγέο ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο. Ταπηφρξνλα, νη εθαξκνγέο ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο έρνπλ παξνπζηάζεη κηα πιεζψξα κνληέισλ έρνληαο αλαδείμεη ην γεγνλφο φηη δελ ππάξρεη έλαο θαη κνλαδηθφο ηξφπνο ιεηηνπξγίαο θαη εθαξκνγήο ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο, νχηε κηα κνξθή εμάζθεζήο ηεο. Απηφο ν ηζρπξηζκφο απνξξέεη απφ ηελ ίδηα ηελ πξνζέγγηζε νξηζκέλσλ ζεσξεηηθψλ γηα ην ηη είλαη ε εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε θαη απφ ηελ πιεζψξα νξηζκψλ θαη εξκελεηψλ γηα απηήλ. Η εμ απνζηάζεσο πνιπκνξθηθή εθπαίδεπζε έρεη ηελ ηδηαηηεξφηεηα φηη ελψ δαλείδεηαη ζηνηρεία ζεσξίαο θαη εθαξκνγψλ απφ άιιεο κνξθέο θαη εκπεηξίεο εθπαίδεπζεο, δηαθέξεη απφ απηέο. Απφ ηε κία πιεπξά, ε ίδηα δελ απνηειεί έλα νινθιεξσκέλν ηππηθφ ζχζηεκα ή βαζκίδα εθπαίδεπζεο, φπσο ε πξσηνβάζκηα ή ε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε. Γελ είλαη εθπαηδεπηηθή πνιηηηθή ή ηαθηηθή, φπσο ε δηα βίνπ κάζεζε ή ε ζπλερηδφκελε εθπαίδεπζε. Οχηε αλήθεη ζηε ζθαίξα ηεο εθπαίδεπζεο ελειίθσλ, ε νπνία απεπζχλεηαη ζε ζπγθεθξηκέλεο νκάδεο πιεζπζκνχ ή ειηθίαο θαη, θαηά θχξην ιφγν, ζρεηίδεηαη κε ηελ δηα βίνπ κάζεζε θαη ηε ζπλερηδφκελε θαηάξηηζε. Δπίζεο, φπσο θαη άιια εθπαηδεπηηθά επηζηεκνληθά πεδία, δελ απνηειεί έλα ζχλνιν κε νδεγίεο ηνπ ηχπνπ πξαθηηθέο νδεγίεο εθαξκνγήο ηεο ή ην αιθαβεηάξη ηνπ θαινχ εμ απνζηάζεσο δαζθάινπ. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, δελ νξίδεηαη νχηε σο θαηάξηηζε κε απαηηήζεηο εμεηδηθεπκέλσλ ηθαλνηήησλ γηα ηνπο απνδέθηεο θαη εκπιεθφκελνπο. Γελ είλαη νχηε εθπαηδεπηηθή ηερλνινγία, θαηά ηελ νπνία, ζηελ θαιχηεξε πεξίπησζε, ρξεζηκνπνηνχληαη ζπγθεθξηκέλεο ηερληθέο θαη ηερλνινγηθέο εθαξκνγέο δηδαζθαιίαο θαη κάζεζεο. Η εμ απνζηάζεσο πνιπκνξθηθή εθπαίδεπζε, σο επέιηθηε εθπαηδεπηηθή εθαξκνγή, ζπλδέεηαη κε ηελ απφιπηε ειεπζεξία επηινγψλ ζηα κέζα κεηαθνξάο ηεο πιεξνθνξίαο θαη επηθνηλσλίαο. Δπίζεο, ζηε δηαρείξηζε ησλ κέζσλ κεηαθνξάο ηεο πιεξνθνξίαο θαη επηθνηλσλίαο θαη ζηα ζεκεία πνπ εκπιέθνληαη δηαδηθαζίεο δηδαζθαιίαο θαη κάζεζεο αθνινπζεί έλα αλεμάξηεην κεηξήζηκν δξφκν επηινγψλ, νη νπνίεο ηελ θαζηζηνχλ απηφλνκν επηζηεκνληθφ θαη εξεπλεηηθφ πεδίν ζηνλ επξχηεξν ηφπν ησλ επηζηεκψλ ηεο αγσγήο. Πνιχ πεξηζζφηεξν, πνπ ην πεδίν ηεο νινθιεξψλεηαη κε ζηνηρεία νηθνλνκηθψλ θαη ςπρνθνηλσληθψλ δεδνκέλσλ, θαη εθπαηδεπηηθήο ζηξαηεγηθήο θαη πνιηηηθήο. Η άπνςε φηη ε εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε νξίδεηαη σο εθπαίδεπζε, θαηά ηελ νπνία, ππάξρεη κηα θπζηθή απφζηαζε κεηαμχ ελφο πνκπνχ θαη θάπνησλ απνδεθηψλ είλαη ηνπιάρηζηνλ απιντθή θαη παξαπέκπεη ζε απινπζηεπκέλεο παξεξκελείεο πεξαζκέλσλ επνρψλ. Απφ ην 1998 (Lionarakis, 1998) έρεη πξνηαζεί ε έλλνηα ηεο πνιπκνξθηθφηεηαο θαη έρεη ηνληζζεί ε πξνβιεκαηηθή θαη απνπξνζαλαηνιηζηηθή δηάζηαζε ηεο «εμ απνζηάζεσο», ε νπνία δελ αλαθέξεηαη ζε εθπαηδεπηηθά ή 2

3 παηδαγσγηθά δεδνκέλα, αιιά ζηελ απιντθή εξκελεία κηαο θπζηθήο απφζηαζεο. Σπγθεθξηκέλα, αλαθέξεηαη: Η πνιπκνξθηθή εθπαίδεπζε πξνηείλεηαη σο όξνο, ν νπνίνο νξηνζεηεί ηε δηάζηαζε ηεο απόζηαζεο κέζα ζε έλα εθπαηδεπηηθό πιαίζην πξνζεγγίζεσλ α) πνηόηεηαο θαη β) ρξήζεο κέζσλ θαη εξγαιείσλ. Η εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε από ηε θύζε ηεο ζα πξέπεη λα πεξηέρεη εθπαηδεπηηθό πιηθό πξνζαλαηνιηζκέλν ζηε κάζεζε θαη ηε δηδαζθαιία. Τα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηεί (έληππν πιηθό, νπηηθναθνπζηηθά, λέεο ηερλνινγίεο θ.α.) δελ βαζίδνληαη πάληα ζε κηα πνηνηηθή πξνζέγγηζε. Από ηε ζηηγκή όκσο πνπ ηα δεδνκέλα απηά θαιύπηνληαη θαη ε εθπαίδεπζε από απόζηαζε θαιύπηεη όρη κόλν ηα κέζα, αιιά θαη ηηο αξρέο κάζεζεο θαη δηδαζθαιίαο, ηόηε δηαθνξνπνηείηαη θαη δύναηαι να καλείηαι πολυμορθική εκπαίδευζη. Έηζη, ν όξνο πνιπκνξθηθή εθπαίδεπζε ιακβάλεη κηα ηδηαίηεξε αμία θαη ππνδειώλεη ηελ πνηνηηθή εθπαίδεπζε πνπ ιεηηνπξγεί κε αξρέο κάζεζεο θαη δηδαζθαιίαο ζε έλα εμ απνζηάζεσο πεξηβάιινλ (Lionarakis, 1998). Αθφκα παιαηφηεξα, ν Devlin (1989) ζε θξηηηθή απάληεζή ηνπ ζηνλ Holmberg γηα ην θαηά πφζν ε εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε κπνξεί λα ζεσξεζεί έλαο αλεμάξηεηνο επηζηεκνληθφο θιάδνο, ζεκεηψλεη φηη: «ε έλλνηα ηεο εμ απνζηάζεσο είλαη έλα απηνλφεην θαη παξαγλσξηζκέλν ζεκείν αλαθνξάο. Η έλλνηα απηή ζα πξέπεη λα αληηθαηαζηαζεί απφ ηε γεσγξαθηθή θαη ρσξηθή εξκελεία ηεο θαη λα ηεο απνδνζεί έλα ςπρνθνηλσληθφ πιαίζην». Μαδί κε ην ςπρνθνηλσληθφ πιαίζην απαξαίηεην είλαη λα δνζεί θαη κηα παηδαγσγηθή θαη εθπαηδεπηηθή δηάζηαζε, νη νπνίεο απνζαθελίδνπλ ζεηξά ζεκάησλ δηδαζθαιίαο θαη κάζεζεο, εθπαηδεπηηθψλ επηινγψλ δηαθφξσλ ηχπσλ, αιιά θπξίσο θαηαηάζζνπλ ηελ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε ζε έλα πεδίν ησλ επηζηεκψλ ηεο αγσγήο κε ζαθείο θαη ζπγθεθξηκέλνπο επεξεαζκνχο απφ άιια επηζηεκνληθά πεδία πνπ ζα αλαιχζνπκε παξαθάησ. Η έλλνηα «εμ απνζηάζεσο πνιπκνξθηθή εθπαίδεπζε», ή, πην απιά, «πνιπκνξθηθή εθπαίδεπζε» είλαη έλαο φξνο πνπ πξνζδίδεη ηελ πξαγκαηηθή δηάζηαζε ηεο επηινγήο καο. Η έλλνηα «εμ απνζηάζεσο» εμαθνινπζεί λα νξίδεη ηε γεσγξαθηθή θαη ρσξηθή δπλαηφηεηα ησλ ελαιιαθηηθψλ επηινγψλ. Η έλλνηα ηεο «εθπαίδεπζεο» ηελ θαηαηάζζεη κε αθξίβεηα ζηε ζθαίξα ησλ παηδαγσγηθψλ, ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζεζκψλ θαη ησλ επηζηεκψλ ηεο αγσγήο. Η δε έλλνηα ηεο «πνιπκνξθηθήο» νξίδεη ηηο πνιιαπιέο δπλαηφηεηεο επηινγψλ θαη πξνζαξκνγψλ πνπ δηαζέηεη, γηα λα απνηειέζεη κηα δηαδηθαζία εθπαίδεπζεο κε πεξηερφκελν φκνην κε απηφ ηεο ηππηθήο ή άηππεο εθπαίδεπζεο νπνηνπδήπνηε ηχπνπ θαη κνξθήο. Η πνιπκνξθηθφηεηα ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο αληηπξνζσπεχεη κηα αληίιεςε, κηα δηάζηαζε, κηα θηινζνθία θαη κία κεζνδνινγία ζπγθεθξηκέλσλ παηδαγσγηθψλ πξαθηηθψλ δηδαζθαιίαο θαη κάζεζεο. Σηελ πξάμε, είλαη πνιπδηάζηαηε, πνιχ ιεηηνπξγηθή, επέιηθηε, καδηθή, εμαηνκηθεπκέλε, δεκνθξαηηθή, πξνζαξκφζηκε, πνηνηηθή, απνηειεζκαηηθή, εμ απνζηάζεσο, πξφζσπν κε πξφζσπν, ζπκβαηηθή, δηαζεκαηηθή, φισλ ησλ βαζκίδσλ, ζπκπιεξσκαηηθή, ςεθηαθή θάζε ηχπνπ, κε δπλαηφηεηεο πνιιψλ ελαιιαθηηθψλ επηινγψλ θαη πξνζαξκνγψλ. Οη πξνζπάζεηεο λα δνζνχλ θάπνηνη νξηζκνί γηα ηελ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε θαλεξψλνπλ ηελ πνιππινθφηεηά ηεο θαη ηηο δπλαηφηεηεο πξνζαξκνγψλ ηεο ζε πιεηάδα δηαθνξεηηθψλ κνξθψλ εθπαηδεπηηθήο πξαθηηθήο. Έλαο ζπλνιηθά απνδεθηφο νξηζκφο γηα ηελ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε είλαη αδχλαηνλ λα δνζεί. Απηφ πνπ κπνξεί λα γίλεη είλαη λα εληνπηζζνχλ νξηζκέλα ζεκαληηθά θξηηήξηα εθπαηδεπηηθήο, παηδαγσγηθήο, ρσξνηαμηθήο θαη δηαρεηξηζηηθήο κνξθήο θαη, κε βάζε απηά, φπσο ζα δνχκε παξαθάησ, λα πξνζδηνξηζηεί έλαο νξηζκφο πνπ ζα αληαπνθξίλεηαη ζηηο εθάζηνηε αλάγθεο. 3

4 Οη νξηζκνί πνπ έρνπλ δνζεί ηα ηειεπηαία ρξφληα δηακνξθψλνληαη, φπσο έρνπκε ήδε ζεκεηψζεη, κε βάζε ηηο αλάγθεο ησλ εκπιεθνκέλσλ θαη, αζθαιψο κε βάζε ηηο ρξνληθέο αλαπξνζαξκνγέο ησλ κέζσλ κεηαθνξάο ηεο πιεξνθνξίαο θαη ηνπο εθάζηνηε εθπαηδεπηηθνχο πξνβιεκαηηζκνχο. πσο ήδε έρεη αλαθεξζεί (Ληνλαξάθεο, 2005): «Έηζη ινηπόλ γηα ηνλ Hilary Perraton (1988) ε εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε είλαη κηα εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία, θαηά ηελ νπνία έλα κεγάιν κέξνο ηεο δηδαζθαιίαο θαζνδεγείηαη από θάπνηνλ πνπ βξίζθεηαη ζε ρώξν θαη ρξόλν ζε απόζηαζε από ηνλ ζπνπδαζηή (ζ. 34). Πην κεραληζηηθά, γηα ην Τκήκα Εθπαίδεπζεο ηνπ Office of Educational Research and Improvement ησλ Η.Π.Α. (Bruder, 1989) ε εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε είλαη ε εθαξκνγή ησλ ηειεπηθνηλσληώλ θαη ησλ ειεθηξνληθώλ κέζσλ, ηα νπνία δίλνπλ ηε δπλαηόηεηα ζηνπο ζπνπδαζηέο λα ιακβάλνπλ θαζνδήγεζε (instruction), ε νπνία πεγάδεη από έλαλ απνκαθξπζκέλν θνξέα. Ο Rumble (1989) ζθηαγξαθεί έλαλ νξηζκφ γηα ηελ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε κε βάζε ηέζζεξα ζεκεία: Σε νπνηαδήπνηε δηαδηθαζία εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο ζα πξέπεη λα ππάξρεη: έλαο δάζθαινο (teacher) θαη έλαο ή πεξηζζόηεξνη ζπνπδαζηέο, επίζεο έλα ζρέδην πιηθό καζήκαηνο, ην νπνίν ν δάζθαινο είλαη ηθαλόο λα δηδάμεη θαη ν ζπνπδαζηήο πξνζπαζεί λα κάζεη. Η εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε είλαη κηα κέζνδνο εθπαίδεπζεο θαηά ηελ νπνία ν ζπνπδαζηήο είλαη θπζηθά μεθνκκέλνο από ην δάζθαιν. Η εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη από κόλε ηεο ή ζε ζπλδπαζκό κε άιιεο κνξθέο εθπαίδεπζεο, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο εθπαίδεπζεο πξόζσπν κε πξόζσπν. Σηελ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε νη ζπνπδαζηέο είλαη θπζηθά μεθνκκέλνη από ηνλ εθπαηδεπηηθό θνξέα, ν νπνίνο ρνξεγεί ηε δηδαζθαιία - θαζνδήγεζε (instruction). Η επηθνηλσλία (contact) δηδαζθαιίαο / κάζεζεο απαηηεί ν ζπνπδαζηήο λα δηδαρζεί, λα αμηνινγεζεί, λα ην δνζνύλ νδεγίεο θαη εθεί πνπ είλαη απαξαίηεην, λα πξνεηνηκαζηεί γηα ηηο εμεηάζεηο. Απηά ζα πξέπεη λα επηηεπρζνύλ κε επηθνηλσλία θα από ηα δύν κέξε. Η κάζεζε κπνξεί λα απνθηεζεί αηνκηθά ή ζε νκάδεο. Καη ζηηο δύν πεξηπηώζεηο επηηπγράλεηαη κε ηε θπζηθή απνπζία ηνπ δαζθάινπ. Γηα ηνλ Keegan (1988), ππάξρνπλ ηέζζεξηο θεληξηθνί άμνλεο πνπ κπνξνχλ λα ζηνηρεηνζεηήζνπλ ηα ζεκεία γηα ηε δηακφξθσζε ελφο εληαίνπ νξηζκνχ ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο: Η Γαιιηθή θπβέξλεζε, σο κέξνο ελόο λόκνπ πνπ ςεθίζηεθε ζηε Γαιιηθή βνπιή ην 1971, νξίδεη ηελ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε σο «ηελ εθπαίδεπζε, ε νπνία ή δελ απαηηεί ηε θπζηθή παξνπζία ηνπ δαζθάινπ πνπ έρεη αλαιάβεη λα ηελ πινπνηήζεη ζε έλα θπζηθό πεξηβάιινλ εθπαίδεπζεο, ή ηελ εθπαίδεπζε ζηελ νπνία ν δάζθαινο βξίζθεηαη πεξηζηαζηαθά ή γηα ζπγθεθξηκέλνπο ζθνπνύο. Σύκθσλα κε ηνλ Borje Holmberg, ε εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε θαιύπηεη ηηο πεξηζζόηεξεο κνξθέο εθπαίδεπζεο όισλ ησλ επηπέδσλ, θαηά ηηο νπνίεο νη ζύκβνπινη θαζεγεηέο (tutors) δελ είλαη παξόληεο κε ζπλερή θαη άκεζε επηηήξεζε ησλ ζπνπδαζηώλ ζε αίζνπζεο δηδαζθαιίαο ή ζηνπο ίδηνπο ρώξνπο, σζηόζν νη ζπνπδαζηέο σθεινύληαη από ην ζρεδηαζκό, ηελ θαζνδήγεζε θαη ηε δηδαζθαιία ηνπ εθπαηδεπηηθνύ θνξέα. Ο Otto Peters έδσζε έκθαζε ζην ξόιν ηεο ηερλνινγίαο, ηνλίδνληαο όηη ε εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε / δηδαζθαιία (Fernunterricht) είλαη κηα κέζνδνο πνπ κεηαδίδεη γλώζε, δεμηόηεηεο θαη ζηάζεηο / ζπκπεξηθνξέο θαη ε νπνία θαζίζηαηαη νξζνινγηθή κε ην λα εθαξκνζηεί ζηνλ θαηακεξηζκό ηεο εξγαζίαο θαη ζηηο νξγαλσηηθέο αξρέο, θαζώο επίζεο κε ηελ εθηεηακέλε ρξήζε ησλ ηερληθώλ κέζσλ, ηδηαίηεξα γηα ηελ παξαγσγή πςεινύ επηπέδνπ δηδαθηηθνύ πιηθνύ, ην νπνίν ζα είλαη ζε ζέζε λα θαζνδεγήζεη κεγάινπο αξηζκνύο ζπνπδαζηώλ ηαπηόρξνλα όπνπ θαη αλ δνπλ. Η εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε είλαη κηα βηνκεραλνπνηεκέλε κνξθή δηδαζθαιίαο θαη κάζεζεο. 4

5 Σύκθσλα κε ηνλ Michael Moore ε ζρεηηθή έλλνηα ηεο «εμ απνζηάζεσο δηδαζθαιίαο» νξίζζεθε σο «ε νηθνγέλεηα, ην ζύλνιν δειαδή κεζόδσλ θαζνδήγεζεο (instruction), θαηά ηελ νπνία νη πξαθηηθέο ηεο δηδαζθαιίαο εθηεινύληαη μερσξηζηά από ηηο πξαθηηθέο ηεο κάζεζεο, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ απηώλ πνπ ζε κηα ζπλερόκελε θαηάζηαζε ζα κπνξνύζαλ λα πξαγκαηνπνηεζνύλ κε ηελ παξνπζία ησλ ζπνπδαζηώλ, έηζη ώζηε ε επηθνηλσλία κεηαμύ δηδάζθνληα θαη δηδαζθνκέλσλ λα δηεπθνιπλζεί κε έληππν πιηθό, ειεθηξνληθό, κεραληθό ή άιιν. Με αθνξκή ηνπο παξαπάλσ ηέζζεξηο άμνλεο, ν Keegan φξηζε πέληε βαζηθά ζηνηρεία, κε ηα νπνία ζπλέζεζε έλα γεληθφ νξηζκφ ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο: Ο ζρεδόλ απόιπηνο δηαρσξηζκόο κεηαμύ δηδάζθνληα θαη δηδαζθόκελνπ ζε όιε ηε δηάξθεηα ηεο καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο (απηό ηελ δηαθνξνπνηεί από ηε ζπκβαηηθή εθπαίδεπζε). Ο επεξεαζκόο ελόο εθπαηδεπηηθνύ θνξέα ζην ζρεδηαζκό θαη ζηελ πξνεηνηκαζία ηνπ δηδαθηηθνύ / καζεζηαθνύ πιηθνύ, θαζώο θαη νη παξνρέο ππεξεζηώλ ππνζηήξημεο ησλ ζπνπδαζηώλ (απηό ην δηαθνξνπνηεί από ηελ ηδησηηθή εθπαίδεπζε θαη ηα πξνγξάκκαηα «άλεπ δηδαζθάινπ») Η ρξήζε έληππνπ πιηθνύ, ερεηηθνύ, νπηηθνύ, βίληεν ή ππνινγηζηή ζην λα ζπλελώζεη ηνλ δηδάζθνληα κε ηνλ δηδαζθόκελν θαη λα κεηαθέξεη ην πιηθό ηνπ καζήκαηνο Η παξνρή ακθίδξνκεο επηθνηλσλίαο έηζη ώζηε ν ζπνπδαζηήο λα κπνξέζεη λα σθειεζεί έλα δηάινγν (απηό ηελ δηαθνξνπνηεί από δηαθνξεηηθέο ρξήζεηο ηεο ηερλνινγίαο ζηελ εθπαίδεπζε) Ο ζρεδόλ απόιπηνο δηαρσξηζκόο ηεο νκάδαο ησλ ζπνπδαζηώλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο, έηζη ώζηε ν θάζε ζπνπδαζηήο λα δηδάζθεηαη σο κνλάδα θαη όρη ζε νκάδεο, κε ηελ πηζαλόηεηα νξηζκέλσλ ζπλαληήζεσλ γηα ιόγνπο δηδαθηηθήο θαη θνηλσληθνπνίεζεο (Keegan ζην Holmberg, 1995, ζει. 5). Γηα ηνπο Garrison θαη Shale (1987) κέζα ζηε ινγηθή ηεο ρξήζεο πξνεγκέλεο ηερλνινγίαο ζηελ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε, ε πξνζέγγηζε ηνπ νξηζκνχ ηνπ Keegan ήηαλ πνιχ ζηελή θαη δελ ελαξκνληδφηαλ κε ηελ ππάξρνπζα πξαγκαηηθφηεηα θαη ηηο κειινληηθέο δπλαηφηεηεο. Πξφηεηλαλ ηα παξαθάησ ηξία θξηηήξηα, πνπ ζεψξεζαλ σο νπζηαζηηθά γηα ηνλ ραξαθηεξηζκφ ηεο δηαδηθαζίαο ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο : Η εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε ππνδειώλεη όηη ην κεγαιύηεξν κέξνο ηεο επηθνηλσλίαο κεηαμύ δηδάζθνληα θαη δηδαζθνκέλσλ δελ γίλεηαη ζε ζπλερή βάζε. Η εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε ζα πξέπεη λα ρξεζηκνπνηεί ακθίδξνκε επηθνηλσλία κεηαμύ δηδάζθνληα θαη δηδαζθνκέλσλ κε ην ζθεπηηθό θαη ηε ινγηθή ηεο δηεπθόιπλζεο θαη ππνζηήξημεο ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο. Η εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε ρξεζηκνπνηεί ηε ηερλνινγία γηα λα επηηύρεη ηελ απαξαίηεηε ακθίδξνκε επηθνηλσλία Όιεο νη παξαπάλσ πξνζεγγίζεηο αληαλαθινύλ ζε κεγάιν βαζκό ηελ επνρή πνπ εθθξάζηεθαλ, θαζώο θαη ηνπο θνηλσληθνύο θαη εθπαηδεπηηθνύο πξνβιεκαηηζκνύο θαη επεξεαζκνύο ηεο ρξνληθήο πεξηόδνπ. Η πεξίνδνο ησλ δέθα απηώλ εηώλ ( ), θαηά ηελ νπνία εθθξάζηεθαλ νη πην πάλσ απόςεηο, είλαη ε πεξίνδνο ηεο ηαρύηαηεο ηερλνινγηθήο αλάπηπμεο θαη ηδηαίηεξα ησλ πξνζσπηθώλ ππνινγηζηώλ, αιιά ηαπηόρξνλα θαη ε πεξίνδνο ίδξπζεο ησλ πεξηζζνηέξσλ εθπαηδεπηηθώλ ηδξπκάησλ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο ή ζπκβαηηθώλ εθπαηδεπηηθώλ ηδξπκάησλ πνπ πηνζεηνύλ εμ απνζηάζεσο εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα. Τν λα δνζεί έλαο νξηζκόο ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο κε βάζε έλα ζπγθεθξηκέλν εθπαηδεπηηθό κνληέιν ή κε βάζε ηελ εκπεηξία πνπ θάπνηνο δηαζέηεη, ππάξρεη ν θίλδπλνο λα απνδώζεη πξνζσπηθέο αλεζπρίεο θαη πξνβιεκαηηζκνύο. Απηό όκσο πνπ κπνξεί λα γίλεη, ρσξίο λα ππάξρνπλ θόβνη απζαίξεησλ πξνζσπηθώλ εθηηκήζεσλ, είλαη λα εληνπηζζνύλ ηα θξηηήξηα θαη νη παξάγνληεο γηα κηα αλαιπηηθή εξκελεία ή αθόκα θαη νξηζκό ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο» (Ληνλαξάθεο, 2005). 5

6 Ίζσο ηα πην ζεκαληηθά θξηηήξηα, ηα νπνία κπνξνχλ λα βνεζήζνπλ θαη λα δψζνπλ ζηνηρεία, ψζηε λα απνηππψζνπλ ηα δεδνκέλα γηα έλαλ νξηζκφ ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο θαη ηα νπνία ν εξεπλεηήο ζα πξέπεη λα πάξεη ππφςε ηνπ ζηε δηακφξθσζε ηεο θπζηνγλσκίαο ελφο κνληέινπ εθαξκνγήο, είλαη ηα εμήο: 1. Ο καζεηήο 2. Ο δάζθαινο (θαζεγεηήο ζχκβνπινο) 3. Η κάζεζε 4. Η δηδαζθαιία 5. Η επηθνηλσλία 6. Τν καζεζηαθφ / δηδαθηηθφ πιηθφ (ζρεδηαζκφο, αλάπηπμε, παξαγσγή θαη δηαλνκή ηνπ) 7. Ο ηφπνο 8. Ο ρξφλνο 9. Ο εθπαηδεπηηθφο θνξέαο 10. Η αμηνιφγεζε ια απηά ηα θξηηήξηα ζηελ εθαξκνγή ελφο κνληέινπ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο ραξαθηεξίδνληαη απφ πνιπκνξθηθφηεηα, επειημία, κεηξεζηκφηεηα, δηεπθφιπλζε θαη καζεηηθνθεληξηζκφ. Η εξκελεία ηνπο, φκσο, νξίδεηαη θαη εμαξηάηαη θάζε θνξά αλά πεξίπησζε θαη αλά εθπαηδεπηηθφ κνληέιν. Μηα δηθή καο πξνζέγγηζε κε παηδαγσγηθά θαη εθπαηδεπηηθά θξηηήξηα γηα έλαλ νξηζκφ πνπ αληαλαθιά ζε κεγάιν βαζκφ ηε θηινζνθία θαη ηε ινγηθή πνπ αλέπηπμε ε ζεζκνζεηεκέλε εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε ζηε ρψξα καο, είλαη απηή πνπ ηελ νξίδεη σο «ηελ εθπαίδεπζε πνπ δηδάζθεη θαη ελεξγνπνηεί ηνλ καζεηή πψο λα καζαίλεη κφλνο ηνπ θαη πψο λα ιεηηνπξγεί απηφλνκα πξνο κία επξεηηθή πνξεία απηνκάζεζεο» (Ληνλαξάθεο, 2005). Τν πεξίγξακκα ηεο ζεωξίαο Σην ιεμηθφ ηνπ Μπακπηληψηε (1998) ην ιήκκα ζεσξία νξίδεηαη σο «ε γλώζε ηνπ πώο γίλεηαη θάηη» ή πην αλαιπηηθά «ην ζύλνιν πξνηάζεσλ, ππνζέζεσλ, αξρώλ, ηδεώλ πνπ είλαη νξγαλσκέλεο ζε έλα ινγηθό ζύζηεκα, ην νπνίν πεξηγξάθεη ή θαη εξκελεύεη έλα θαηλόκελν, γεγνλόο ή ηξόπν δξάζεσο». Δπνκέλσο, έλα ζχλνιν ζέζεσλ, ην νπνίν απνξξέεη απφ ζεσξεηηθέο θαη εκπεηξηθέο πξνζεγγίζεηο, έρεη ηε δπλακηθή κίαο ζπγθξνηεκέλεο ζεσξίαο, ε νπνία επηηξέπεη ηε ζχλζεζε, ππνζέζεηο, αξρέο, ηδέεο θαη πξνηάζεηο κε ζθνπφ ηνλ πξνζδηνξηζκφ ελφο πεξηγξάκκαηνο γηα ηελ αλνηθηή θαη εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε. Απηφ είλαη ην δεηνχκελν ηεο δηθήο καο πξνζέγγηζεο: αξρηθά, λα νξηζζνχλ ηα ζηνηρεία εθείλα πνπ ζπλζέηνπλ ηε ζεσξία, ηελ νπνηαδήπνηε εθπαηδεπηηθή ζεσξία, ακέζσο κεηά λα δηεξεπλεζνχλ ηα ζηνηρεία ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο θαη ηέινο λα γίλεη ε ζχλζεζε ησλ δχν. Η πξνζέγγηζε απηή, εθ πξννηκίνπ, δελ κπνξεί λα είλαη ζηαηηθή θαη κνλφδξνκε, πξάγκα ην νπνίν ζεκαίλεη φηη ηα απνηειέζκαηα ηεο πξνζέγγηζήο καο ζα είλαη δηαιεθηηθά θαη ακθίδξνκα. Η έλλνηα ησλ αμησκάησλ θαη ε ρξήζε ηνπο πξνο δηεξεχλεζε θαη κνξθνπνίεζε δελ κπνξεί λα αληηθαηαζηαζεί απφ δνγκαηηθνχο πξνζδηνξηζκνχο. Δπίζεο, κέζα απφ ηελ αλάιπζε ησλ παξαπάλσ ζηνηρείσλ δηαθαίλεηαη κία ζπλερήο αιιά δπλακηθή πνιππινθφηεηα, πνπ είλαη ραξαθηεξηζηηθή ζε θάζε πξνζπάζεηα πεξηγξάκκαηνο παηδαγσγηθψλ θαη εθπαηδεπηηθψλ εξκελεηψλ. 6

7 Μηα ηζρχνπζα επηζηεκνληθή ζεσξία δελ κπνξεί λα έρεη ηε κνξθή δφγκαηνο (Russell B., 1971). Γηακνξθψλεηαη κέζα απφ ζπζηνηρίεο αμησκάησλ θαη ζπιινγηζκψλ, πνπ ζπλζέηνπλ φια ηα ηεθκήξηα γηα λα ιεηηνπξγήζεη εκπεηξηθά θαη ζεσξεηηθά. Ταπηφρξνλα, ακθηζβεηείηαη δηαξθψο απφ θάζε επηζηεκνληθή γσληά θαη δνθηκάδεηαη ζηε πξάμε, έσο φηνπ πξνηαζεί κηα λέα βειηησκέλε ζεσξία, πνπ εκπινπηίδεη, αληηθαζηζηά ή δηαθνξνπνηεί ηελ ήδε ππάξρνπζα. Ο Γήκνπ (1990), εξκελεχνληαο ηνπο Popper (1980) θαη Herrmann (1978), ηνλίδεη, γηα ηε δηακφξθσζε ηεο επηζηεκνληθήο ζεσξίαο φηη «κφλν αλ κηα ζεσξία έρεη θαζηεξσζεί θαη ηζρχεη, είλαη δπλαηφ λα εθαξκνζηεί, δειαδή λα αλαθαιπθζνχλ νη ηερλνινγηθέο (κεζνδνινγηθέο πξαθηηθέο) ηεο ζέζεο. Οη ηερλνινγηθέο απηέο ζέζεηο, δειαδή ηα πξαθηηθά κέηξα γηα ηε ιχζε πξνβιεκάησλ, δελ είλαη δπλαηφ λα πξνέξρνληαη απφ ινγηθφ κεηαζρεκαηηζκφ ηεο ζεσξίαο. Αθφκα θαη ζηε πεξίπησζε πνπ ππάξρεη κηα ηζρχνπζα ζεσξία γηα πξαθηηθά πξνβιήκαηα, ζα πξέπεη νη ιχζεηο (ηερλνινγηθέο ζέζεηο) ησλ πξνβιεκάησλ απηψλ λα πξνθχςνπλ κέζα απφ ηελ έξεπλα, ρσξηζηά απφ ηε ζεσξία, θαη φρη λα εμαρζνχλ απφ απηή κφλν σο κηα ινγηθή ζπλέπεηα». Οη ιχζεηο απηέο ζα πξέπεη ζε έλα βαζκφ λα θαζνδεγνχληαη απφ ζεσξεηηθέο ππνζέζεηο. Οη ηερλνινγηθέο ζέζεηο, νη νπνίεο νξίδνπλ θαη ηε εκπεηξηθή κεζνδνινγία ησλ γλσζηηθψλ πεδίσλ, ζα πξέπεη λα ιεηηνπξγήζνπλ, λα εθαξκνζηνχλ θαη λα δνθηκαζηνχλ, έηζη ψζηε λα ελαξκνληζηνχλ κε ηε δεηνχκελε ζεσξία. Τν ζέκα είλαη, φπσο ζπλερίδεη ηελ πξνζέγγηζή ηνπ ν Γήκνπ, φηη ζε πεξίπησζε δπζαξκνλίαο, αλάκεζα ζηε ζεσξία θαη ηηο ηερλνινγηθέο ζέζεηο θαη κεζνδνινγία, ζπκβαίλεη έλα απφ ηα δχν: ή ε ζεσξία δελ είλαη «αιεζήο» ή ε ηερλνινγία δελ έρεη ηελ απνδνηηθφηεηα πνπ ε ζεσξία πξνυπνζέηεη. Καηαιήγεη δε, ζεκεηψλνληαο, φηη γηα θάζε ηζρχνπζα ζεσξία ζα πξέπεη λα ππάξρεη κηα απνδνηηθή ηερλνινγία, δνθηκαζκέλε εκπεηξηθά θαη κεζνδνινγηθά, ή δηαθνξεηηθά, ε θάζε απνδνηηθή ηερλνινγία πξνυπνζέηεη θαη κηα ηζρχνπζα ζεσξία. Η πξνο δηακφξθσζε ζεσξία πάληα δνθηκάδεηαη ζην εκπεηξηθφ πεδίν. Γηα λα δνθηκαζηεί, ρξεηάδεηαη λα γίλεη επηρεηξεζηαθή: λα νξίζεη νξηζκέλεο πξνυπνζέζεηο πνπ ζα ηεο επηηξέςνπλ λα ιεηηνπξγήζεη θαη λα εθαξκνζηεί. Με ηε ζεκειίσζε ησλ επηζηεκψλ απηφ πνπ ζπλέβε εμ αξρήο ήηαλ ε πξνζπάζεηα ησλ επηζηεκφλσλ λα δηαηεξεζνχλ νη ζέζεηο θαη νη αξρέο ηεο θάζε επηζηήκεο ρσξηζηά θαη ηαπηφρξνλα λα δεκηνπξγεζεί κηα θνηλή εζηία εξεπλεηηθνχ ελδηαθέξνληνο σο πξνο ηε θχζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο (Carr & Kemmis, 2002). Αλ θαη απηή ε δηαδηθαζία είρε δηάξθεηα πνιιψλ δεθάδσλ ρξφλσλ, δηφηη ε εθπαίδεπζε σο ζπγθξνηεκέλε ζεσξία άξγεζε λα ζεκειησζεί, θαζψο ήξζε σο απφξξνηα ηεο αλάπηπμεο ηεο ςπρνινγίαο, κπφξεζε ζηηο αξρέο ηνπ 20 νπ αηψλα λα ζπκπιεχζεη κε ηελ αλάπηπμε ησλ λέσλ γηα ηελ επνρή ηνπο επηζηεκψλ, φπσο ηεο ηαηξηθήο, ηεο ςπρνινγίαο, ηεο θνηλσληνινγίαο. Ο Hirst (1966) πξνζδηφξηζε ηα ραξαθηεξηζηηθά απηήο ηεο εθπαηδεπηηθήο ζεσξίαο σο εμήο: Δίλαη κηα ζεσξία ζην πιαίζην ηεο νπνίαο δηακνξθψλνληαη θαη λνκηκνπνηνχληαη αξρέο νη νπνίεο πξνζδηνξίδνπλ πνην είλαη ην δένλ γελέζζαη φζνλ αθνξά κηα ζεηξά πξαθηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ. Η ζεσξία θαζεαπηή δελ απνηειεί κηα απηφλνκε κνξθή γλψζεο ή κηα απηφλνκε επηζηήκε. Γε δηαζέηεη κηα απνθιεηζηηθή, δηθή ηεο ελλνηνινγηθή δνκή κε ίδηα ινγηθά ραξαθηεξηζηηθά, νχηε εηδηθέο δνθηκαζίεο εγθπξφηεηαο. Πνιιά απφ ηα θεληξηθά ηεο εξσηήκαηα είλαη ζηελ πξαγκαηηθφηεηα 7

8 εξσηήκαηα εζηθήο θχζεσο, ελφο ζπγθεθξηκέλνπ κάιηζηα επηπέδνπ γελίθεπζεο: είλαη δειαδή εξσηήκαηα πνπ εζηηάδνληαη ζηελ εθπαηδεπηηθή πξαθηηθή. Η εθπαηδεπηηθή ζεσξία δελ είλαη έλαο θαζαξά ζεσξεηηθφο γλσζηηθφο ηνκέαο, ιφγσ ηεο δηακφξθσζεο πξαθηηθψλ αξρψλ ζηελ νπνία ζηνρεχεη. Έρεη εληνχηνηο έλα ζχλζεην ραξαθηήξα, αθξηβψο φπσο θαη άιινη παξεκθεξείο επηζηεκνληθνί ηνκείο. Η λνκηκνπνίεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ αξρψλ ζηεξίδεηαη εμ νινθιήξνπ ζε κνξθέο γλψζεο νη νπνίεο αληινχληαη απεπζείαο απφ ηνκείο φπσο νη ζεηηθέο επηζηήκεο, ε θηινζνθία, ε ηζηνξία θηι. Πέξα απφ απηέο ηηο κνξθέο γλψζεο δελ απαηηείηαη θακία ζεσξεηηθή ζχλζεζε. Σηελ πεξίπησζε ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο, ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο, κε εμαίξεζε ηηο ζεσξεηηθέο αλαιχζεηο ηνπ Holmberg, δελ αλαπηχρζεθε θάπνηα αλαιπηηθή θηινζνθηθή πξνζέγγηζε γηα ηε δηακφξθσζε κηαο ζεσξίαο. Ίζσο νη ιφγνη εξκελεχνπλ θαη ηελ έιιεηςε, γεληθφηεξα, ζπζηεκαηηθψλ θηινζνθηθψλ αλαιχζεσλ γηα κηα ζεσξία ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο. Απηνί νη ιφγνη εζηηάδνληαη ζηελ ίδηα ηεο θχζε ηεο, δεδνκέλνπ φηη ε γέλλεζε θαη ηδηαίηεξα ε αλάπηπμε ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο πξνήιζε σο απφξξνηα αξθεηψλ επηζηεκνληθψλ θαη θηινζνθηθψλ ζεσξήζεσλ θαη πξαθηηθψλ. Δλδερνκέλσο, θαη φπσο θαίλεηαη, πξάγκαηη μεθίλεζε απφ ηηο επηζηήκεο ηεο αγσγήο, πνξεχηεθε κε ηηο ζεσξίεο ηεο επηθνηλσλίαο θαη ησλ κέζσλ καδηθήο ελεκέξσζεο, εκπινπηίζηεθε κε ηελ αλάπηπμε θαη ηηο λέεο πξνζεγγίζεηο ησλ επηζηεκψλ ηεο αγσγήο (ζπκβνπιεπηηθή, εθπαίδεπζε ελειίθσλ, αληηαπηαξρηθή θαη ζπκκεηνρηθή εθπαίδεπζε, δηα βίνπ κάζεζε, λένη πξνβιεκαηηζκνί ζηηο ζεσξίεο κάζεζεο θαη ηερληθέο ή ζεσξίεο δηδαζθαιίαο θ.α.), θαη ηέινο ζπλδηαιέρηεθε έληνλα κε ηηο ηερλνινγίεο ηεο πιεξνθνξίαο θαη επηθνηλσλίαο (Σρήκα 1). Ο θχξηνο ιφγνο είλαη ε ζπλέρεηα, θαη ηέινο, ε νινθιήξσζε ηεο αλαδήηεζεο κίαο ζεκαηηθήο ζχγθιηζεο σο πξνο ηελ θχζε ηεο εμαδ, θαζψο θαη ε νξηνζέηεζή ηεο ζε κηα δνκεκέλε, ζαθή ζεσξεηηθή θαη εκπεηξηθή δηάζηαζε. Πξηλ μεθηλήζνπκε έλα ηαμίδη ζηηο πνιχπινθεο πηπρέο ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο, ζα πξέπεη λα μεθαζαξίζνπκε νξηζκέλα ζεκεία πνπ ζα καο βνεζήζνπλ λα έρνπκε θαη λα θαηαλννχκε κηα θνηλή γιψζζα κε θνηλά ζχκβνια θαη ζεκεηνινγηθέο αλαθνξέο. Απηά ηα ζεκεία επηθεληξψλνληαη ζηα εμήο ζεκαηηθά πεδία: Σηηο ζρέζεηο πνπ δηακνξθψλνληαη κε ηελ εθπαίδεπζε ζπκβαηηθή αιιά θαη εμ απνζηάζεσο ηα παηδαγσγηθά, νη ζεσξίεο κάζεζεο, ε επηθνηλσλία, ε θνηλσληνινγία ηεο εθπαίδεπζεο θαη νη ηερλνινγίεο Σηελ έλλνηα εξκελεία νξνζέηεζε νξηζκφ ηεο ίδηαο ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο Σηνπο ηξφπνπο θαη ζηα θξηηήξηα κε ηα νπνία επηιέγνπκε, ρξεζηκνπνηνχκε θαη νξίδνπκε έλλνηεο φπσο: δηδαζθαιία, κάζεζε, εθπαίδεπζε, αλνηθηή εθπαίδεπζε, παηδαγσγηθά, επηθνηλσλία, αμηνιφγεζε, ζπκβνπιεπηηθή, έξεπλα, δηδαθηηθφ πιηθφ, καζεζηαθφ πιηθφ, εθπαηδεπηηθφ πιηθφ, πεξηβάιινλ κάζεζεο θαη δηδαζθαιίαο, αιιειεπίδξαζε, αλάδξαζε, εθπφλεζε θαη εκπινθή, καζεηήο, δηδάζθνληαο, θαζεγεηήο, ζχκβνπινο, θαζνδεγεηήο, θαη άιια. Δίλαη κεγάιν ιάζνο λα δνχκε ηελ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε απνζπαζκαηηθά θαη αλεμάξηεηα απφ άιια επηζηεκνληθά πεδία ή επηζηεκνληθνχο θιάδνπο. πσο αθξηβψο ε εξκελεία θαη ε θαηαλφεζε ηεο ζπκβαηηθήο εθπαίδεπζεο θαη ησλ παηδαγσγηθψλ 8

9 αλαθέξνληαη θαη ζπγγελεχνπλ κε κηα ζεηξά απφ άιια επηζηεκνληθά πεδία, έηζη θαη ε εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε. Τν φηη είλαη εμ απνζηάζεσο δελ ηελ λνκηκνπνηεί σο θάηη δηαθνξεηηθφ απφ ηε ζπκβαηηθή. Δμαθνινπζεί λα είλαη εθπαίδεπζε θαη λα πεξηιακβάλεη φια εθείλα ηα ζηνηρεία πνπ ηελ θαζνξίδνπλ ζε φιεο ηηο θάζεηο ησλ εθαξκνγψλ ηεο. Η δηαθνξά είλαη φηη κε ηελ έλλνηα εμ απνζηάζεσο πξνζηίζεληαη νξηζκέλα λέα ζηνηρεία πνπ ζα πξέπεη λα πξνζδηνξηζηνχλ κε πξνζνρή θαη λα ηθαλνπνηήζνπλ ηηο απαηηήζεηο θαη ηηο πξνυπνζέζεηο νπνηνπδήπνηε εθπαηδεπηηθνχ ζρήκαηνο πνπ ιεηηνπξγεί απφ απφζηαζε. Καη απηά ηα ζρήκαηα είλαη πνιιά. Αθνινπζνχλ κηα ζηξαηεγηθή πνπ ηα αλαγθάδεη λα δεκηνπξγνχλ εθπαηδεπηηθά κνληέια, ηα νπνία έρνπλ πξνζαξκφζεη ζηηο αλάγθεο ηνπο. Μπνξεί λα είλαη αλνηθηά παλεπηζηήκηα, κνλάδεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο ζην πιαίζην ζπκβαηηθψλ παλεπηζηεκίσλ, εθπαηδεπηηθά ζρήκαηα πξσηνβάζκηαο ή δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ή επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο. Έηζη κφλν εμεγείηαη ε πνιπκνξθία ησλ εμ απνζηάζεσο εθπαηδεπηηθψλ ηδξπκάησλ, ηα νπνία έρνπλ ζπρλά ζεκαληηθέο δηαθνξέο ζε ππνδνκέο, δηδαζθαιία, ππνζηήξημε ησλ ζπνπδαζηψλ, επηινγέο κέζσλ κεηαθνξάο ησλ πιεξνθνξηψλ θ.α. Απηά αθξηβψο ηα λέα ζηνηρεία πνπ θαζνξίδνπλ ηελ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε θαινχκαζηε λα νξίζνπκε, λα αλαιχζνπκε θαη λα δηακνξθψζνπκε, έηζη ψζηε ε ζεσξία θαη ε πξαθηηθή ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο λα ιάβεη κηα νινθιεξσκέλε ππφζηαζε σο έλα δνκεκέλν θαη δηεπξπκέλν επηζηεκνληθφ πεδίν. Η εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε είλαη έλαο ζπγθεξαζκφο δηαθφξσλ κνξθψλ εθπαηδεπηηθήο πξάμεο, ε νπνία κέζα απφ κηα καθξά πξαθηηθή εθαξκνγψλ θαη κηα σξηκφηεηα, νδήγεζε ζε έλα ζχγρξνλν θαη νινθιεξσκέλν εθπαηδεπηηθφ ζχλνιν. Μνξθέο εθπαίδεπζεο παιαηφηεξσλ δεθαεηηψλ πνπ δηακφξθσλαλ ζηαζεξά ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπο, φπσο: ε εθπαίδεπζε ελειίθσλ, εθπαίδεπζε δη αιιεινγξαθίαο, αληηαπηαξρηθή εθπαίδεπζε, αλνηθηή κάζεζε ή αλνηθηή εθπαίδεπζε, εθπαίδεπζε κεξηθήο παξαθνινχζεζεο, δηα βίνπ κάζεζε, εθπαίδεπζε κε ηε βνήζεηα ησλ ηερλνινγηψλ, ζπκβνπιεπηηθή θ.α., νδήγεζαλ ζε έλα ζχγρξνλν ζχζηεκα εθπαίδεπζεο, πνπ είρε ηε δπλαηφηεηα λα ιεηηνπξγεί κε φια ηα απαξαίηεηα ραξαθηεξηζηηθά κε ηα νπνία ιεηηνπξγεί έλα ζπκβαηηθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα. 9

10 Επηζηήμες ηες Αγωγής Τετκοιογίες Πιεροθορίας θαη Επηθοηκωκίας Εξ αποζηάζεως εκπαίδευζη Θεωρίες Επηθοηκωκίας θαη Μέζωκ Μαδηθής Εκεμέρωζες Σσμβοσιεσηηθή, Εθπαίδεσζε Εκειίθωκ, Ακηηασηαρτηθή θαη Σσμμεηοτηθή Εθπαίδεσζε, Δηα βίοσ Μάζεζε, Θεωρίες Μάζεζες, Τετκηθές Δηδαζθαιίας Σρήκα 1 Απφ ηε δεθαεηία ηνπ 1980 ζεσξεηηθνί ηεο εθπαίδεπζεο θαη ηδηαίηεξα ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο (Bääth 1979, Perraton 1981, Peters 1983, Stewart 1981, Holmberg 1986, Keegan 1983) πξνζπάζεζαλ λα δεκηνπξγήζνπλ ηέηνηα δεδνκέλα, έηζη ψζηε λα δηακνξθψζνπλ ηηο βάζεηο γηα κηα ζεσξία ηεο εμαδ. Ιδηαίηεξα ν Holmberg (1986) αλαθέξεη φηη «κηα ζεσξία γηα ηελ αλνηθηή θαη εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε κπνξεί λα νξηζηεί σο κηα ζεηξά απφ ππνζέζεηο, νη νπνίεο είλαη ζπλπθαζκέλεο ινγηθά κεηαμχ ηνπο γηα λα εμεγήζνπλ θαη λα ππνινγίζνπλ γεγνλφηα θαη εθαξκνγέο. Οη ππνζέζεηο απηέο είλαη ηνπ ηχπνπ εάλ Α ηφηε Β ή φζν πεξηζζφηεξν Α ηφζν πεξηζζφηεξν / ιηγφηεξν Β». Η ξαγδαία αλάπηπμε ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο ηα ρξφληα πνπ αθνινχζεζαλ ( ) πξφιαβε αλάινγεο πξνζπάζεηεο. Τν απνηέιεζκα δηακνξθψζεθε απηφλνκα απφ ηηο κεγάιεο ηαρχηεηεο αλάπηπμεο ηεο εμαδ θαη δελ άθεζε ρξνληθά πεξηζψξηα πνιιψλ ζεσξεηηθψλ αλαιχζεσλ. Οη αθαδεκατθνί θαη νη εξεπλεηέο πνπ ελεπιάθεζαλ ζηελ εμαδ απμήζεθαλ θαηαθφξπθα κε ηελ παξάιιειε αλάπηπμε ησλ ηερλνινγηψλ θαη ηε δεκηνπξγία πνιχ πην άκεζσλ δεζκψλ κε ηελ εθπαίδεπζε. Τν γεγνλφο θαη κφλν φηη έλα πιήζνο εξεπλεηψλ θαη αθαδεκατθψλ απφ παξάιιεια ή ζπγγελή γλσζηηθά επηζηεκνληθά πεδία ζεψξεζαλ ηελ εμαε σο ζπγγεληθφ ηνπο πξφζσπν, ή θαηά κηα άιιε έλλνηα, σο ζπλέρηζε ησλ επηζηεκνληθψλ ηνπο δξαζηεξηνηήησλ, δεκηνχξγεζε έλα λέν κηθξφθνζκν κε έληνλα ηα ζηνηρεία ηεο έιιεηςεο ζαθνχο επηζηεκνληθήο ηαπηφηεηαο. Απηφο είλαη έλαο ηδηαίηεξα ηζρπξφο ιφγνο πνπ έλα κεγάιν κέξνο ησλ εξεπλεηψλ πξνέξρεηαη απφ δηαθνξεηηθέο γλσζηηθέο πεξηνρέο πέξα ηεο θιαζηθήο παξαδνζηαθήο παηδαγσγηθήο. Τα απνηειέζκαηα ηεο λέαο, απφ άπνςε επηζηεκνληθήο ηαπηφηεηαο, γλσζηηθήο πεξηνρήο έρνπλ νδεγήζεη θαη ζπλερίδνπλ λα νδεγνχλ ζηελ αλάγθε αλαδήηεζεο κηαο νινθιεξσκέλεο άπνςεο πξνο κηα ηεθκεξησκέλε, δνκεκέλε θαη ζαθή ζεσξία ηεο αλνηθηήο θαη εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο. Έλαο επί πιένλ ιφγνο πνπ νδήγεζε ζε απηήλ ηελ θαηάζηαζε, φζν πεξίεξγν θαη λα θαίλεηαη, είλαη ν ίδηνο ν φξνο ηνπ γλσζηηθνχ πεδίνπ αλνηθηή θαη εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε. Οη ηξεηο φξνη θιεηδηά αλνηθηή, εμ απνζηάζεσο θαη εθπαίδεπζε θαη ηδηαίηεξα νη δχν πξψηνη, είλαη φξνη πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη κε πιαηηά έλλνηα, ρσξίο ν ρξήζηεο λα αλαγθάδεηαη λα αλαηξέμεη ζε έλα ζπγθεθξηκέλν πιαίζην 10

11 πξαθηηθψλ εθαξκνγψλ θαη ζεσξεηηθψλ αλαπηχμεσλ. Με ηδηαίηεξε επθνιία θαη ρσξίο θακία επηζηεκνληθή αλαθνξά γίλνληαη παξαπνκπέο ζηνπο φξνπο απηνχο. Οη ζεζκνζεηεκέλνη θνξείο, φπσο ην Διιεληθφ Αλνηθηφ Παλεπηζηήκην ζηελ Διιάδα, δελ δηαζέηνπλ κεραληζκνχο ειέγρνπ ηεο άινγεο ρξήζεο, αιιά νχηε επηδηψθνπλ ηέηνηνπο ξφινπο. Τν 1983 ν Moore δεκνζίεπζε κηα έξεπλα, θαηά ηελ νπνία έθαλε αλαζθφπεζε θαη αλέιπζε άξζξα πάλσ ζε ζέκαηα εθπαίδεπζεο ελειίθσλ, αλνηθηήο, αλεμάξηεηεο θαη κε ηππηθήο εθπαίδεπζεο. Μεηά απφ απηφ ζπκπέξαλε φηη ζε φιεο ηηο παξαπάλσ ζπνπδέο ππάξρνπλ δχν ζεκαληηθέο κεηαβιεηέο, νη νπνίεο κπνξνχλ λα ηηο εξκελεχζνπλ. Απηέο είλαη: ε ππνδνκή θαη ε απηνλνκία. Ο Saba (2005) ηζρπξίδεηαη φηη ηα πεξηζζφηεξα ηλζηηηνχηα ηερλνινγίαο ησλ Η.Π.Α. πξνζεγγίδνπλ ηελ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε κέζα απφ κηα πξννπηηθή ησλ θπζηθψλ επηζηεκψλ θαη φρη σο έλα νινθιεξσκέλν ζχζηεκα. Πξάγκαηη, κηα πξννπηηθή πνπ μεθηλά απφ πνιιά ηερλνινγηθά ηλζηηηνχηα εξκελεχεη ηελ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε κε ηνλ κεραληζηηθφ ηξφπν κηαο πξαθηηθήο θαηά ηελ νπνία ν δηδάζθσλ θαη νη δηδαζθφκελνη βξίζθνληαη ζε κηα απφζηαζε ρψξνπ θαη ρξφλνπ. Η πξννπηηθή απηή δελ είλαη ιάζνο, αιιά απνηειεί ηε κηζή αιήζεηα. Οη ζχγρξνλεο εξκελείεο θαη πξνβιεκαηηζκνί ησλ ηειεπηαίσλ εηψλ νξίδνπλ ηελ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε κέζα ζε έλα θνηλσληθφ πιαίζην. Πην ζπγθεθξηκέλα, νη ζρέζεηο πνπ αλαπηχζζνληαη ζε έλα εθπαηδεπηηθφ πεξηβάιινλ κε ηνπο δηδάζθνληεο, ηνπο δηδαζθφκελνπο θαη ην εθπαηδεπηηθφ πιηθφ, απνηεινχλ κηα ζπλαιιαγή ε νπνία ιεηηνπξγεί θάησ απφ θνηλσληθνχο φξνπο. Παξάγνληεο πνπ επεξέαζαλ ηελ αλάπηπμε ηεο εμ απνζηάζεωο εθπαίδεπζεο Οη Carr & Kemmis (2002: 158) ηζρπξίδνληαη φηη «απνηειεί κεγάιν ιάζνο θαη θαθή εθηίκεζε ην λα ππνζέζνπκε φηη νη ιχζεηο ζηα εθπαηδεπηηθά πξνβιήκαηα κπνξνχλ λα εμεπξεζνχλ ζε έλα ζεσξεηηθφ πεξηβάιινλ δηαθνξεηηθφ απφ ην θνηλσληθφ θαη ην ηζηνξηθφ πεξηβάιινλ ζην νπνίν αλήθνπλ». Καηά ζπλέπεηα, ηα εθπαηδεπηηθά πξνβιήκαηα δελ επηιχνληαη κε ην λα κεηαηξέςνπκε ηηο ζεσξεηηθέο ιχζεηο ζε ηερληθέο ζπζηάζεηο πνπ κπνξνχλ λα εθαξκνζηνχλ κεραληζηηθά θαη παζεηηθά. Κάζε εθπαηδεπηηθή εθαξκνγή, πξννπηηθή θαη αλάπηπμε πνπ έρεη εθαξκνζηεί ζε έλα πεξηβάιινλ αλάινγν ησλ ζηφρσλ ηεο, νξίδεηαη απφ ην θνηλσληθφ θαη ηζηνξηθφ πεξηβάιινλ κέζα απφ ην νπνίν έρεη αλαδεηρζεί. Οη θνηλσληθνί θαη ηζηνξηθνί παξάγνληεο είλαη απηνί πνπ έρνπλ νξίζεη ηελ θάζε εθπαηδεπηηθή εθαξκνγή. Μπνξεί απηή ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο λα έκεηλε αλελεξγή ή λα αηφλεζε γηα δηάθνξνπο ιφγνπο, ή κπνξεί λα αλαπηχρζεθε ζε ρξφλν κε πξνζδηνξηζκέλν απφ ηνπο εκπλεπζηέο ηεο, αιιά ζε θάζε πεξίπησζε ε ηαπηφηεηά ηεο δηακνξθψζεθε θαη απέθηεζε κνξθή απφ ζπγθεθξηκέλνπο θνηλσληθνχο θαη ηζηνξηθνχο παξάγνληεο. Αλ, παξεκπηπηφλησο, νη παξάγνληεο απηνί ζπλνδεχηεθαλ θαη απφ επί κέξνπο επεξεαζκνχο πνπ δελ ζπκπεξηιακβάλνληαλ ζην πξφγξακκα ή ζηνλ αξρηθφ ζρεδηαζκφ ηνπο, απηφ απνηειεί κηα θαζαξή ηζηνξηθή ζπγθπξία πνπ ζπκκάρεζε ρξνληθά κε ηνπο αξρηθνχο παξάγνληεο. Γηα ηνλ εξεπλεηή ηεο ηζηνξίαο ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ έρνπλ νη ηζηνξηθέο κεηαξξπζκίζεηο πνπ εηζήρζεζαλ ζε θνηλσληθά έληνλεο πεξηφδνπο θαη ζπλεηέιεζαλ ζηε δεκηνπξγία ελφο θιίκαηνο θνηλσληθψλ θαη εθπαηδεπηηθψλ αιιαγψλ. 11

12 Ο Saba (2005) αλαθεξφκελνο ζηνπο παξάγνληεο ηεο αλάπηπμεο ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο ηα ηειεπηαία ρξφληα ζηηο ΗΠΑ επηθεληξψλεηαη ζε ηξία αιιειέλδεηα γεγνλφηα: ζηελ σξίκαλζε ηεο ηερλνινγίαο ζην ηέινο ηνπ ςπρξνχ πνιέκνπ ζηελ χθεζε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990 Τα ηξία απηά γεγνλφηα παξέρνπλ κηα κηθξνζθνπηθή αιιά θαη κηα καθξνζθνπηθή εξκελεία πνπ αμίδεη λα αλαθεξζεί, δηφηη κέζα απφ ηελ εξκελεία απηή θαίλεηαη ε θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο επηθεληξσκέλε ζε έλαλ ζπγθεθξηκέλν γεσγξαθηθφ ρψξν. Οη παξάγνληεο απηνί φκσο δελ ηζρχνπλ κφλν ζηελ ελ ιφγσ ρψξα, αιιά έρνπλ κηα δηεζλή ππφζηαζε κε επηκέξνπο εθαξκνγέο θαη επεμεγήζεηο. Η σξίκαλζε ηεο ηερλνινγίαο αθνξά ηελ παγθφζκηα θηλεηηθφηεηά ηεο ζηελ αγνξά θαη έρεη πξάγκαηη επεξεάζεη πνιιέο εθπαηδεπηηθέο εθαξκνγέο. Τν ηέινο ηνπ ςπρξνχ πνιέκνπ δελ επεξέαζε κφλν ηηο νηθνλνκηθέο παξνρέο ησλ ΗΠΑ θαη ηελ πνιεκηθή βηνκεραλία ηεο γεληθφηεξα, αιιά απφ ηε κηα άλνημε κηα κεγάιε παξζέλα αγνξά ζηελ αλαηνιηθή Δπξψπε ζε φινπο ηνπο ηνκείο ηεο ηερλνινγίαο θαη απφ ηελ άιιε ελζάξξπλε ηελ κεηαλάζηεπζε απφ αλαηνιή ζε δχζε φρη κφλν ησλ νηθνλνκηθψλ κεηαλαζηψλ, αιιά αλζξψπσλ κε εμεηδηθεπκέλεο γλψζεηο ζε πνιινχο ηνκείο ηεο βηνκεραλίαο θαη ηεο ηερλνινγίαο. Τέινο, ε νηθνλνκηθή θαη πνιηηηθή χθεζε ζηηο ΗΠΑ, φπσο αλαθέξεη ν Saba (2005), αθνχ κείσζε δξαζηηθά ηηο ζηξαηησηηθέο δαπάλεο, νδήγεζε ζε καδηθέο απνιχζεηο επηζηεκφλσλ, κεραληθψλ θαη κεζαίσλ ζηειερψλ ηεο δηνίθεζεο. Πνιιά εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα πνπ είραλ βαζηθή επηρνξήγεζε απφ ηηο ηνπηθέο θαη πνιηηεηαθέο θνηλσλίεο βξέζεθαλ ζε κέγηζην θίλδπλν νηθνλνκηθήο θαηάξξεπζεο. Η εθπαίδεπζε ήηαλ απφ ηνπο πξψηνπο ρψξνπο πνπ δέρζεθε ηε κείσζε ησλ επηρνξεγήζεσλ. Με δεδνκέλν φκσο φηη ζηηο πεξηζζφηεξεο πνιηηείεο ππάξρεη εηήζηα αχμεζε ηνπ θνηηεηηθνχ πιεζπζκνχ πεξίπνπ θαηά 10% (Office of the Chancellor, California State University, 1993), νη θπβεξλήηεο αξθεηψλ πνιηηεηψλ αλαγθάζηεθαλ λα αλαδεηήζνπλ ελαιιαθηηθέο κνξθέο εθπαίδεπζεο. Έηζη, κε γλψκνλα ηελ αλάπηπμε ηεο παξαγσγηθφηεηαο θαη ηε κείσζε ηνπ θφζηνπο δεκηνπξγήζεθαλ λέεο κνλάδεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο θαη ελζαξξχλζεθαλ πνιιά ΑΔΙ λα ζηξέςνπλ ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηνπο ζε εμ απνζηάζεσο εθπαηδεπηηθά ζρήκαηα. Η ζπδήηεζε γηα ηελ ηερλνινγία Τα ηειεπηαία ηξηάληα ρξφληα ε ζχγρξνλε ηερλνινγία ζπκβαδίδεη κε ηελ αλάπηπμε ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο. Καη φρη απιά ζπκβαδίδεη, αιιά αλαπηχζζεηαη παξάιιεια. Δίλαη πνιχ πηζαλφ αλ ε ρξήζε ηεο ηερλνινγίαο δελ είρε αλαπηπρζεί ηφζν πνιχ απηέο ηηο δεθαεηίεο, ε εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε λα είρε δηαθνξεηηθή νληφηεηα θαη πνιχ δηαθνξεηηθή εθαξκνγή. Τν λα νξίζνπκε θάπνηα δεδνκέλα ηεο εθπαηδεπηηθήο ζεσξίαο είλαη έλα ζεκαληηθφ θαη απαξαίηεην βήκα γηα ην ίδην ην αληηθείκελν πνπ εμεηάδεη ε ζεσξία απηή. Η ιεηηνπξγηθφηεηά ηεο βαζίδεηαη ζην γεγνλφο φηη ζα νξίζεη παξακέηξνπο πνπ απνηεινχλ δπλακηθέο εθαξκνγέο θαη ζα βάιεη θξαγκνχο πνπ ελδερνκέλσο κεηψλνπλ ηνπο θηλδχλνπο θάπνησλ απζαηξεζηψλ ζηελ εθπαηδεπηηθή πξάμε. 12

13 Ο βαζηθφο ζθνπφο κηαο εθπαηδεπηηθήο ζεσξίαο είλαη λα πεξηνξίζεη ηα θελά πνπ δεκηνπξγνχληαη αλάκεζα ζηε ζεσξία θαη ηελ πξάμε, πξηλ αθφκα παξαρζεί ε ζεσξία θαη εθαξκνζηεί απνηειεζκαηηθά ή αλαπνηειεζκαηηθά. Ιδηαίηεξα ζηελ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε, ε νπνία κέζα απφ ζεσξεηηθέο θαη πξαθηηθέο εθαξκνγέο δεκηνχξγεζε δεδνκέλα πνπ καο επηηξέπνπλ λα εξκελεχζνπκε έλα νινθιεξσκέλν πιαίζην, ζπλαληάκε κηα ζεηξά απφ απζαηξεζίεο, νη νπνίεο απηφθιεηα απνπεηξάζεθαλ λα νξηνζεηήζνπλ ηελ νληφηεηά ηεο. Απηφ έγηλε βέβαηα κέζα απφ ηελ εηζαγσγή ηεο πιεξνθνξηθήο ζην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο, κηα εηζαγσγή, ε νπνία έθηαζε θαζπζηεξεκέλα, ρσξίο φκσο απηφ λα απνηειεί δηθφ ηεο νπζηαζηηθφ πξφβιεκα. Τν πξφβιεκα δεκηνπξγήζεθε απφ ηε ζηηγκή πνπ νη εθαξκνγέο ηεο πιεξνθνξηθήο εηζήρζεζαλ ζε έλαλ παξαδνζηαθφ ηνκέα δξαζηεξηνηήησλ ηεο εθπαηδεπηηθήο πξάμεο θαη ησλ παηδαγσγηθψλ, φπσο ήηαλ νη αξρηθέο εθαξκνγέο ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο, ν νπνίνο δελ είρε ζρεκαηίζεη έλα δηθφ ηνπ ζεσξεηηθφ πιαίζην γηα κηα δηθή ηνπ νινθιεξσκέλε εθπαηδεπηηθή θηινζνθία. Οη εμειίμεηο ηεο πιεξνθνξηθήο πξφιαβαλ ζε κεγάιν βαζκφ ηελ αικαηψδε αλάπηπμε ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο θαη απζαίξεηα φξηζαλ ηηο δηθέο ηνπο πξνυπνζέζεηο. ια απηά φκσο εκθαλίζηεθαλ ζηαδηαθά ηα ηειεπηαία είθνζη ρξφληα. Η δπλακηθή ηεο πιεξνθνξηθήο θαη ηεο ρξήζεο ηεο ζηελ εθπαίδεπζε, εθ ησλ δεδνκέλσλ, μεπέξαζε ηηο εθπαηδεπηηθέο εθαξκνγέο θαη δεκηνχξγεζε έλα λέν εθπαηδεπηηθφ πεξηβάιινλ κε λέα, ζχγρξνλα θαη πνιχ ζπρλά ζπγθερπκέλα ζεσξεηηθά πεξηβάιινληα, ηα νπνία θαληάδνπλ αθφκα θαη ζήκεξα θελά απφ ζπγθξνηεκέλε εθπαηδεπηηθή αληίιεςε. Ο Saba (2005) αλαθέξεη ηνλ πξνβιεκαηηζκφ ηνπ γηα ηελ αιφγηζηε πξαθηηθή ηεο πιεξνθνξηθήο ζηελ εθπαίδεπζε ησλ Η.Π.Α., ηνλίδνληαο φηη ε ζχγρξνλε εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε πνπ βαζίδεηαη ζε ηερλνινγίεο φπσο ην δηαδίθηπν θαη εηζάγεη λέεο έλλνηεο φπσο ην e-learning, έρεη απνβεί πξνβιεκαηηθή κε απνηέιεζκα λα ππάξρεη κεγάιε παξαλφεζε γηα ην ελ ιφγσ πεδίν. Η θαηάζηαζε ζηελ Δπξψπε δελ είλαη πνιχ δηαθνξεηηθή, αλ θαη ν Peters (1998: 144) ζπλεγνξεί θαη ηνλίδεη φηη «ελψ ζηελ Βφξεην Ακεξηθή ε εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε αληηκεησπίδεηαη θπξίσο σο ηερλνινγηθή θαη νξγαλσηηθή νληφηεηα, ζηελ Δπξψπε εζηηάδεηαη ζηηο παηδαγσγηθέο δηαδηθαζίεο». Απηφ πνπ ελδερνκέλσο έρεη δεκηνπξγήζεη εξεπλεηηθά θαη αθαδεκατθά πξνβιήκαηα ζε κηα ηέηνηα πεξίπησζε είλαη ε κεραληζηηθή αληίιεςε ζηελ νπνία νδεγεί ε de facto αιφγηζηε ρξήζε ηεο ηερλνινγίαο θαη ησλ δπλαηνηήησλ ηεο. Ο Berge (2002) ππνζηεξίδεη φηη κφλν ην 2002 επελδχζεθαλ ζηηο Η.Π.Α. πάλσ απφ 5,5 δηζεθαηνκκχξηα δνιάξηα γηα εθπαίδεπζε κέζσ δηαδηθηχνπ. Ο Bates (1995:167) εθθξάδεη ηελ αλεζπρία ηνπ γηα ηελ αληίιεςε πεξί εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο αλαθέξνληαο φηη «ζηε Βφξεην Ακεξηθή ε αληίιεςε πνπ θπξηαξρεί είλαη φηη ε παξαδνζηαθή κνξθή δηδαζθαιίαο κέζα ζηελ ηάμε θαη ε πξφζσπν κε πξφζσπν απνηειεί ηνλ απνηειεζκαηηθφηεξν ηξφπν εθπαίδεπζεο ζηελ αλψηαηε παηδεία θαη φζν πην άκεζα κπνξεί ε εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε λα ηε κηκεζεί, ηφζν πην απνηειεζκαηηθή ζα γίλεη». Αλ δειαδή κπνξέζνπκε λα κηκεζνχκε κε ςεθηαθνχο ηξφπνπο έλα πεξηβάιινλ θπζηθήο επηθνηλσλίαο ζα κπνξνχκε λα έρνπκε απνηειεζκαηηθή εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Μηα ηέηνηα αληίιεςε δεκηνπξγεί ςεπην εξσηήκαηα θαη δηιήκκαηα θαη ηνλίδεη ηε ςεπδαίζζεζε κηαο εηθνληθήο θαηάζηαζεο φπνπ θπξηαξρνχλ ειεθηξνληθά «αλζξσπάθηα», ηα νπνία αληηθαζηζηνχλ πξαγκαηηθέο εθπαηδεπηηθέο εθαξκνγέο. Ο Saba (2005) ζεκεηψλεη φηη ηα εηθνληθά παλεπηζηήκηα ζηηο Η.Π.Α. νιηγσξνχλ παληειψο γηα ην εχξνο θαη ην βάζνο κηαο αιιεινπρίαο καζεκάησλ πνπ ινγηθά 13

14 βξίζθνληαη ζε έλα πξφγξακκα ζπνπδψλ θαη ζπλεηδεηά απέρνπλ απφ έλα δηάινγν, ν νπνίνο παξαδνζηαθά ζηα αλψηαηα εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα παξνηξχλεη ηνπο θνηηεηέο λα εθθξάδνπλ αμίεο θαη εζηθά δεηήκαηα ησλ ζχγρξνλσλ ηδεψλ. Η κίκεζε θαη ε ππνζεηηθή κεηαθνξά εθπαηδεπηηθψλ δεδνκέλσλ, σο πξνο ηελ αλζξψπηλε επηθνηλσλία, δελ έρεη δείμεη θακία εθαξκνγή πνπ λα κπνξνχκε λα ηελ πάξνπκε ππφςε καο. Γελ κπνξνχκε λα δεκηνπξγήζνπκε έλα ςεθηαθφ εθπαηδεπηηθφ πεξηβάιινλ θαη λα ηζρπξηζηνχκε φηη αληαπνθξίλεηαη ζηηο πξαγκαηηθέο ζπλζήθεο κηαο αίζνπζαο δηδαζθαιίαο. Η θπζηθή παξνπζία, ν ήρνο, νη ζηάζεηο ηνπ ζψκαηνο, ε άκεζε επηθνηλσλία θαη αιιειεπίδξαζε πνπ πξνζθέξεη ε επαθή πξφζσπν κε πξφζσπν δελ κπνξεί λα αληηθαηαζηαζεί απφ κηα νζφλε, φζν δσληαλή θαη αλ είλαη απηή. Οη πεξηπηψζεηο θαηά ηηο νπνίεο ρξεζηκνπνηνχληαη ςεθηαθέο ηάμεηο θαη ςεθηαθή επηθνηλσλία δηαζέηνπλ ην δηθφ ηνπο πεξηβάιινλ θαη ηηο δηθέο ηνπο ηδηαηηεξφηεηεο πνπ ζα πξέπεη λα ιεθζνχλ σο έρνπλ. Η κίκεζε απηνχ ηνπ ηχπνπ θαη ε αληηθαηάζηαζε είλαη κηα ςεπδαίζζεζε θαη ηίπνηα παξαπάλσ. Ο θαζεγεηήο ζχκβνπινο πνπ ζα βξεζεί κπξνζηά ζε κηα βηληενθάκεξα θαη κηα νζφλε ζα πξέπεη λα γλσξίδεη ηηο δπλαηφηεηεο πνπ έρεη κε φια ηα πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα πνπ ζπλνδεχνπλ απηή ηελ εθαξκνγή. Οη ζπλζήθεο είλαη ηειείσο δηαθνξεηηθέο απφ ηε θπζηθή ηνπ παξνπζία ζηελ αίζνπζα θαη ε πξαγκαηηθφηεηα απηή δελ ζα πξέπεη λα ηνλ παξαζχξεη ζε αλάινγεο δξαζηεξηφηεηεο. Αλακθίβνια ε επηθνηλσλία ζπληειείηαη κε ηνπο δχν ςεθηαθνχο πφινπο, αιιά αθνινπζεί δηαθνξεηηθά δεδνκέλα απφ ηελ επηθνηλσλία ζε κηα θπζηθή αίζνπζα. Η ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ ζηελ εθπαίδεπζε ζπρλά πεξηγξάθεηαη σο παξνπζίαζε κηαο εηθνληθήο επηθνηλσλίαο. Αλάινγεο ρξήζεηο ηνπ φξνπ πεξηγξάθνπλ εηθνληθά παλεπηζηήκηα ή εηθνληθά ζρνιεία. Ο φξνο εηθνληθφο απνηειεί έλα λενινγηζκφ ακθηβφινπ αμίαο θαη ζεκαζίαο ζηελ εθπαίδεπζε. Σην ιεμηθφ ηνπ Μπακπηληψηε (1998) ην ιήκκα εηθνληθφο εξκελεχεηαη σο απηφο πνπ αλαθέξεηαη ζηηο εηθφλεο ή απηφο πνπ δελ έρεη πξαγκαηηθή ππφζηαζε, ν ςεχηηθνο, ν θαηλνκεληθφο, ν πιαζηφο, ν πιαζκαηηθφο. Ο Holmberg (2003: 28) ζπκθσλεί κε απηή ηελ άπνςή θαη ζεκεηψλεη φηη «κηα εηθνληθή ππφζρεζε δελ είλαη κηα επεμεγεκαηηθή θαη αιεζηλή ππφζρεζε. ηαλ κηα δήισζε πεξηγξάθεηαη σο εηθνληθά εχζηνρε ή ζσζηή, δελ κπνξεί ζηελ πξαγκαηηθφηεηα λα είλαη ηέηνηα». Η άλαξρε αληίιεςε ηεο ρξήζεο ηερλνινγηθψλ δεδνκέλσλ ζηελ εθπαίδεπζε έρεη νδεγήζεη πνιινχο θνξείο ζην λα ρξεζηκνπνηνχλ ρσξίο θακία ζχλεζε ην δηαδίθηπν θαη λα αλαθέξνληαη σο εηθνληθά παλεπηζηήκηα ή ςεθηαθά παλεπηζηήκηα. Οη πεξηζζφηεξνη θνξείο απηνχ ηνπ ηχπνπ δελ αληηπξνζσπεχνπλ δεκφζηα ή εκηδεκφζηα αθαδεκατθά ηδξχκαηα, αιιά κεγάινπο εθδνηηθνχο νίθνπο ή εηαηξείεο θεξδνζθνπηθνχ ραξαθηήξα πνπ επηθεληξψλνληαη πεξηζζφηεξν ζηε ρξήζε ησλ ηειεπηαίσλ επηηεχμεσλ ηεο ηερλνινγίαο θαη πνιχ ιηγφηεξν ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία θαη ζηελ πνηφηεηα ηεο εθπαίδεπζεο. Τα ιεγφκελα εηθνληθά παλεπηζηήκηα ζε θακία πεξίπησζε δελ κπνξνχλ, κε ζεκεξηλά δεδνκέλα, λα ιέγνληαη εμ απνζηάζεσο παλεπηζηήκηα θαη πνιχ πεξηζζφηεξν αλνηθηά παλεπηζηήκηα. Τα εξσηεκαηηθά πνπ ηίζεληαη γηα ηηο γελεέο ηεο εμέιημεο ησλ ηερλνινγηψλ ή ε θαηάηκεζε ηνπ θάζε ζπζηήκαηνο γηα κάζεζε κε ειεθηξνληθά κέζα (e-learning) κπνξεί λα καο νδεγήζνπλ ζε θαηεπζχλζεηο δηαθνξεηηθέο απφ ηε δεηνχκελε εθπαηδεπηηθή πνηφηεηα. Σε κηα ηέηνηα πεξίπησζε νη επηζηεκνληθέο ζπδεηήζεηο ζα επηθεληξσζνχλ ζηα εξγαιεία κεηαθνξάο ηεο πιεξνθνξίαο θαη ηηο βάζεηο δεδνκέλσλ θαη φρη ζηνλ πνηνηηθφ ζρεδηαζκφ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ θαη ηηο δηαδηθαζίεο 14

15 απνηειεζκαηηθήο κάζεζεο. Τφηε, φκσο, ε ίδηα ε εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε ζα θηλδπλεχζεη λα εθθπιηζηεί θαη λα ράζεη ην λφεκα ηεο (Ληνλαξάθεο, 2005). Ο Ally (2004) ηζρπξίδεηαη, νξίδνληαο έλαλ έληνλν πξνβιεκαηηζκφ, φηη ε εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε θαη ε βειηίσζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηεο κάζεζεο δελ θαζνξίδνληαη απφ ηα κέζα εξγαιεία κεηαθνξάο ηεο πιεξνθνξίαο (ηερλνινγίεο ή έληππν πιηθφ), αιιά απφ ηηο παηδαγσγηθέο επηινγέο ηνπ ζρεδηαζκνχ θαη ηεο αλάπηπμεο ηνπ δηδαθηηθνχ πιηθνχ. Ο Kozma (2001) ραξαθηεξηζηηθά αλαθέξεη φηη «απηφ πνπ θάλεη ηνπο καζεηέο λα καζαίλνπλ δελ είλαη ν ίδηνο ν ππνινγηζηήο, αιιά ν ζρεδηαζκφο κνληέισλ ηεο πξαγκαηηθήο δσήο θαη ε αιιειεπίδξαζε αλάκεζα ζηνπο καζεηέο θαη απηά ηα κνληέια». Απηφ βέβαηα πνπ δελ αλαθέξεη είλαη ε εμαηξεηηθά κεγάιε δπζθνιία ζην λα πινπνηεζεί απηφ, ν ρξφλνο πνπ απαηηείηαη θαη ζπλήζσο δελ ππάξρεη θαη ε έσο ηψξα πξαθηηθή πνπ έρεη δείμεη φηη θάηη ηέηνην, απφ ηε ζηηγκή πνπ απαηηεί κεγάιε πξνζπάζεηα θαη εληαηηθή δνπιεηά, δελ γίλεηαη απφ ην κεγαιχηεξν κέξνο ησλ αθαδεκατθψλ. Απφ ηηο απαξρέο ηεο ζχγρξνλεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο νη Clark (1983) θαη Schramm (1977) είραλ ηνλίζεη φηη ε κάζεζε εμαξηάηαη απφ ην πεξηερφκελν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ θαη ηεο δηδαθηηθήο κεζνδνινγίαο θαη φρη απφ ην είδνο θαη ηνλ ηχπν ηεο ηερλνινγίαο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηε κεηαθνξά ή ηε δηαλνκή ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ (course delivery). Έλα εξψηεκα εζηθήο θχζεο είλαη ε ελδερφκελε αληίδξαζε ηνπ αθαδεκατθνχ θφζκνπ θαη ησλ αλζξψπσλ ηνπ πλεχκαηνο ζε πεξηπηψζεηο φπσο ην Παλεπηζηήκην ηνπ Phoenix ζηηο Η.Π.Α., ην νπνίν, ελψ είλαη έλαο απφ ηνπο κεγαιχηεξνπο πξνκεζεπηέο παλεπηζηεκηαθήο ςεθηαθήο ή εηθνληθήο εθπαίδεπζεο, απνηειεί ηδηνθηεζία ρξεκαηηζηεξηαθήο εηαηξείαο. Σην ζεκείν απηφ βέβαηα δελ αλαθέξνκαη ζην δήηεκα ηνπ λνκηθνχ θαζεζηψηνο ησλ κε θξαηηθψλ αθαδεκατθψλ θνξέσλ θαη ζηε ζχκθσλε ή κε ζχκθσλε γλψκε νξηζκέλσλ παξαγφλησλ, αιιά ζην γεγνλφο φηη κηα ηέηνηα θαηάζηαζε απνηειεί έλα ζνβαξφ αθαδεκατθφ ζέκα θαη σο ηέηνην ζα έπξεπε λα αληηκεησπηζζεί. Οη πνηνηηθέο πξνδηαγξαθέο, ηηο νπνίεο ζα πξέπεη λα αθνινπζνχλ ηα αθαδεκατθά ηδξχκαηα σο πξνο ηελ πνηφηεηα ησλ ζπνπδψλ, ηηο βηβιηνζήθεο ην αλζξψπηλν δπλακηθφ θαη πνιιά άιια, κπνξεί λα απνηεινχλ θξηηήξηα επηινγψλ ηδξπκάησλ φπσο ην Παλεπηζηήκην ηνπ Phoenix ζηηο Η.Π.Α.; Η πξψηε κνξθή αληίδξαζεο θαη δηακαξηπξίαο θαηαγξάθεηαη απφ ηνλ Holmberg (2003: 29) ζηε Σνπεδία, φπνπ ε αίζζεζε ηεο εθπαηδεπηηθήο αλαξρίαο θαη ε έιιεηςε αθαδεκατθήο επζχλεο απνηππψζεθε ζηελ έληνλε θξηηηθή θαη απνθήξπμε Σνπεδψλ αθαδεκατθψλ γηα κηα ζεηξά εμ απνζηάζεσο εηθνληθψλ πξνγξακκάησλ ζπνπδψλ. Ο βνκβαξδηζκφο ηεο ρξήζεο ηεο πιεξνθνξηθήο ζηελ εθπαίδεπζε κε έλλνηεο θαη φξνπο πξσηφγλσξνπο γηα ηα εθπαηδεπηηθά δξψκελα δεκηνχξγεζε έλαλ θφβν θαη κηα ζχγρπζε ρσξίο πξνεγνχκελν. Πιεξνθνξηθνί, ηερληθνί, ηερλνιφγνη θαη πξνγξακκαηηζηέο εηζήγαγαλ κηα λέα γιψζζα, άγλσζηε γηα ηνπο κε κπεκέλνπο θαη κε πνιιά πεξηζψξηα παξεξκελεηψλ. Τν θαηλφκελν δελ είλαη απνθιεηζηηθά ειιεληθφ. Αλάινγα δεηήκαηα πξνέθπςαλ ζε πνιιέο ρψξεο θαη γιψζζεο. Αθαηαλφεηεο έλλνηεο κε άπεηξεο πηζαλφηεηεο παξεξκελείαο εηζήρζεζαλ ζην ιεμηιφγην ηεο λέαο ειιεληθήο γιψζζαο. Γηα παξάδεηγκα: Animation, browser, browsing, bulletin board, buttons, chat room, computer conference, expert system, forum, groupware, guided tour, home page, hot words, hyperspace, hypertext, hypermedia, interface, Internet, knots, knowledge bases, knowledge building, link, log in, multimedia, navigating, network, newsgroup, password, retrieval, simulation, software, teleconference, virtual conference, video conference, virtual reality, world wide web 15

16 Ο Peters (2004: 129) θαηαζέηεη ηνπο πξνβιεκαηηζκνχο ηνπ γηα ηελ αιφγηζηε ρξήζε απηψλ ησλ φξσλ θαη ηδηαίηεξα γηα ηνλ εμαλαγθαζκφ ησλ παηδαγσγψλ ζηελ απνδνρή λέσλ φξσλ, νη νπνίνη ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο εξκελεχνληαη κε πνιινχο ηξφπνπο ή αθφκα, πνιινί απφ απηνχο ηνπο φξνπο εθθξάδνπλ κηα θνηλή δπζλφεηε ή κε - έλλνηα. Η δηαθνξά ηνπο ζπλήζσο έγθεηηαη ζηα ζεκεία αλαθνξάο πνπ έρεη ν θάζε ρξήζηεο ή ζηηο πξνζσπηθέο εκπεηξίεο ή ζπνπδέο πνπ έρεη αθνινπζήζεη. Θα πξέπεη λα παξαδερηνχκε φηη νη επηζηήκεο ηεο αγσγήο θαη ηα παηδαγσγηθά πάληα δαλείδνληαλ έλλνηεο απφ άιιεο επηζηήκεο, θπξίσο απφ ηε ςπρνινγία θαη ηελ θνηλσληνινγία. Άξα νη επηινγέο θαη νη ρξήζεηο ζρεηηθψλ ελλνηψλ ιεηηνπξγνχζαλ πάληα απφ ηε ζηηγκή πνπ ηθαλνπνηνχζαλ ηηο αλάγθεο ησλ παηδαγσγψλ θαη εθπαηδεπηηθψλ. Οη έλλνηεο εθείλεο φκσο είραλ ρξεζηκνπνηεζεί ζε ζεσξεηηθά πιαίζηα θαη αλάινγεο εθαξκνγέο κεηαθέξνληαο ζπρλά κηα πινχζηα εκπεηξία θαη αλαιπηηθφ ζεσξεηηθφ πξνβιεκαηηζκφ. Η πιεξνθνξηθή δελ πξφιαβε λα θαηαμηψζεη αλάινγεο δηθέο ηεο έλλνηεο κε απνηέιεζκα λα ηηο κεηαθέξεη σο άπεηξεο πξαθηηθέο θαη ρσξίο πξνβιεκαηηζκφ ζην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο θαη ησλ παηδαγσγηθψλ. Η δε πιεζψξα ησλ ελλνηψλ ηεο πιεξνθνξηθήο, ρσξίο λα είλαη ζε ζέζε λα κεηαθέξεη ην αλάινγν ηζηνξηθφ θαη παηδαγσγηθφ ππφβαζξν, δεκηνχξγεζε κηα γισζζηθή ζχγρπζε, ηεο νπνίαο ηα απνηειέζκαηα βηψλνπλ νη θαθέο εθπαηδεπηηθέο πξαθηηθέο, φηαλ απνξξένπλ απφ ηηο εθαξκνγέο ηεο. Η δηδαθηηθή πξάμε Έλα απφ ηα πην θνηλά απνδεθηά δεηήκαηα ζηελ εθπαίδεπζε ήηαλ, θαη εμαθνινπζεί λα είλαη ζε εμαηξεηηθά κεγάιν βαζκφ, ην γεγνλφο φηη νη δηδάζθνληεο θαη νη δηδαζθφκελνη ζεσξνχλ ηε κάζεζε σο έλα πξντφλ, ην νπνίν κεηαθέξεηαη δηα κέζνπ ηεο δηδαθηηθήο πξάμεο απφ κία πεγή ζε κία άιιε, ή απφ κία πεξηνρή ζε κία άιιε, ή αθφκα απφ κία εκπεηξηθή θηινζνθηθή δηάζηαζε ζε κία άιιε. Απηνί νη άλζξσπνη πηζηεχνπλ θαη δηαθεξχζζνπλ αθιφλεηα φηη ε δηαδηθαζία ηεο δηδαζθαιίαο (θαη ηεο εθπαίδεπζεο γεληθφηεξα) είλαη ε κεηαθνξά ηεο γλψζεο ή ε κεηαβίβαζε ηεο γλψζεο. Καη φρη κφλν ην πηζηεχνπλ θαη ην δηαθεξχζζνπλ, αιιά ζεζκνζεηνχλ θαη απνθαζίδνπλ ηε ιεηηνπξγία θαη πξάμε νιφθιεξσλ εθπαηδεπηηθψλ ζπζηεκάησλ κε βάζε απηή ηελ αληίιεςε. Γεληέο θαη γεληέο εθπαηδεπηηθψλ φισλ ησλ ηχπσλ ζε φιν ηνλ πιαλήηε δηακφξθσζαλ ζπλεηδήζεηο θαη πξαθηηθέο βαζηζκέλεο ζηελ αξρή ησλ ζπγθνηλσλνχλησλ δνρείσλ, φπνπ νη γλψζεηο, δειαδή νη εκπεηξηθέο θαη θηινζνθηθέο ζεσξήζεηο, απφ ηηο δεμακελέο ησλ δηδαζθφλησλ κεηαθέξνληαη, σο δηα καγείαο, ζηηο δεμακελέο ησλ δηδαζθνκέλσλ κέζσ ηεο δηδαζθαιίαο. Δθπαηδεπηηθέο κεηαξξπζκίζεηο δεθάδσλ ρξφλσλ, θνηλσληθνί ζρεκαηηζκνί θαη επεξεαζκνί πνπ ζπλεηζέθεξαλ ζηελ πνξεία ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζπζηεκάησλ, ρηιηάδεο γξακκέλεο ζειίδεο απφ ρέξηα ζνθψλ παηδαγσγψλ, θηινζφθσλ θαη πνιηηηθψλ, νδήγεζαλ έλα ζχλνιν αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ζην ρψξν ηεο παηδείαο γηα ρξφληα ζην ζεκείν κεδέλ, δειαδή πάιη ζηελ αξρή, απφ εθεί πνπ είραλ μεθηλήζεη. Η απνζέσζε ηεο αληίιεςεο γηα ηε κεηαθνξά ηεο γλψζεο ή ηε κεηαβίβαζε ηεο γλψζεο νξίδεη ζήκεξα φιν ην ζχζηεκα ηεο εθπαίδεπζεο θαη πνιχ πεξηζζφηεξν, φιν ην αλζξψπηλν δπλακηθφ ηεο παηδείαο. Η απινπζηεπκέλε απηή αληίιεςε, ζχκθσλα κε ηελ νπνία ε δηαδηθαζία ηεο γλψζεο ζπληειείηαη κε έλαλ ηεξνηειεζηηθφ ή κπζηηθηζηηθφ ηξφπν, ζηηο παξπθέο κηαο κεηαθπζηθήο δηάζηαζεο, απνηειεί θαη ηε κέγηζηε θαθνδαηκνλία ηνπ ραξαθηήξα ηεο εθπαίδεπζεο. Καη φρη κφλν απηφ: ε δηείζδπζε ηεο απινπζηεπκέλεο απηήο αληίιεςεο 16

17 ζηε ξαρνθνθαιηά ηεο εθπαηδεπηηθήο πξάμεο επί δεθαεηίεο δεκηνχξγεζε ξίδεο πνπ θη απηέο κε ηε ζεηξά ηνπο νξίδνπλ φια, αλεμαηξέησο ηα δξψκελα ηεο παηδείαο. Οη εμαηξέζεηο δελ θάλνπλ ηίπνηα άιιν παξά κνλάρα λα αηελίδνπλ κε έλα γξαθηθφ ηξφπν ην απξνζδηφξηζην θαη ην αλππφθνξν κηαο αξξσζηεκέλεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο, πνπ ε γηαηξεηά ηεο αθφκα απαζρνιεί ηνπο εξεπλεηέο ησλ εξγαζηεξίσλ. Δίλαη γεγνλφο φηη θαηά δηαζηήκαηα πξνηείλνληαη δηάθνξεο ιχζεηο γηα λα θάλνπλ πην δεκηνπξγηθή ηε κεηαθνξά θαη κεηαβίβαζε ηεο γλψζεο. Η κεηαθνξά θαη κεηαβίβαζε ηεο γλψζεο ζπληειείηαη πην απνηειεζκαηηθά κε ζπκπαζεηηθέο κεζφδνπο πνπ νκνξθαίλνπλ ηε κνλνηνλία ηνπ κνλφινγνπ θαη δεκηνπξγνχλ ςεπδαηζζήζεηο δηδαθηηθήο απνηειεζκαηηθφηεηαο. Δλδερνκέλσο λα ππάξρεη ηθαλνπνίεζε θαη απφ ηηο δχν πιεπξέο, ησλ δηδαζθφλησλ θαη δηδαζθνκέλσλ. Ίζσο θαη νξηαθά απνηειέζκαηα κηα δηαδηθαζίαο εκπινπηηζκέλεο απνκλεκφλεπζεο ησλ δηδαζθνκέλσλ κε ζρεηηθή δηάξθεηα. Καλείο δελ κπνξεί λα ην ακθηζβεηήζεη. Οξηζκέλεο θσλέο αληηξξήζεσλ ζα κπνξνχζαλ λα ην επηβεβαηψζνπλ. Δπηπξφζζεηα, ζα κπνξνχζαλ θάπνηνη λα επηθαιεζηνχλ ηα απνηειέζκαηα ησλ αμηνινγήζεσλ ησλ δηδαζθνκέλσλ καδί κε ηελ ηθαλνπνίεζή ηνπο. Αιιά είλαη πξάγκαηη ε κεηαθνξά θαη κεηαβίβαζε ηεο γλψζεο απηφ πνπ έρεη ζπληειεζηεί ζηηο πεξηπηψζεηο απηέο; Δελ ππάξρεη κεηαθνξά ηεο κάζεζεο, νύηε κεηαβίβαζε ηεο γλώζεο : ηη ππάξρεη ηόηε; Ο Γεξκαλφο εθπαηδεπηηθφο ςπρνιφγνο Ausubel (1968) αλαθέξεη ραξαθηεξηζηηθά πάλσ ζηηο αξρέο δηδαζθαιίαο θαη ζπκβνπιεπηηθήο φηη «αλ ζα έπξεπε λα επηθεληξψζσ φιεο ηηο αξρέο ηεο εθπαηδεπηηθήο ςπρνινγίαο ζε κηα, ζα έιεγα ην εμήο: ν πην ζεκαληηθφο θαη κνλαδηθφο παξάγνληαο πνπ επεξεάδεη ηε κάζεζε ελφο καζεηή, είλαη φια απηά πνπ ν καζεηήο ήδε γλσξίδεη. Γηεξεπλήζηε ην θαη πξάμηε αλάινγα». Η κάζεζε δελ είλαη πξντφλ, ην νπνίν κεηαθέξεηαη δηα κέζνπ ηεο δηδαθηηθήο πξάμεο απφ κία πεγή ζε κία άιιε, ή απφ κία πεξηνρή ζε κία άιιε, ή αθφκα απφ κία εκπεηξηθή θηινζνθηθή δηάζηαζε ζε κία άιιε. Γελ είλαη κεηαθεξφκελν, νχηε κεηαβηβάζηκν είδνο. Δίλαη πξντφλ πνπ αλαθαιχπηεηαη απφ ηνλ ίδην ηνλ ελδηαθεξφκελν κέζα απφ ζπγθεθξηκέλεο πξαθηηθέο θαη κεζφδνπο. Απηφ ην εθπαηδεπηηθφ αμίσκα είλαη ην θιεηδί ηεο επηζηεκνληθήο πξνζέγγηζεο ηεο εμαδ. Η δηδαθηηθή πξάμε εληζρχεη, ππνζηεξίδεη, βνεζά, θεληξίδεη, νξίδεη, ζπλζέηεη, εξκελεχεη, αληαλαθιά, ηεθκεξηψλεη, απνδεηθλχεη, ελ ηέιεη δηδάζθεη, αιιά απηφλνκα δελ καζαίλεη. Η κάζεζε δελ είλαη πξντφλ δηδαθηηθήο πξάμεο, αιιά καζεζηαθήο. Απηνχ ηνπ ηχπνπ νη δηαδηθαζίεο γηα ηε δηδαθηηθή πξάμε, ε δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο θαη ηεο δηδαζθαιίαο, νη κεζνδνινγηθέο ηδηαηηεξφηεηεο ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο θαη ε ζχγθιηζή ηεο κε άιια επηζηεκνληθά πεδία πνπ βξίζθνληαη ζε θάζε ελαξκνλίζεσλ, πξνζδίδνπλ έλα ζρεηηθά λέν κεζνδνινγηθφ πιηθφ πνπ αλαδεηά ηελ επηζηεκνληθή ηνπ ηαπηφηεηα. Η επνρή θαηά ηελ νπνία νη επηζηήκεο είραλ έλα μεθάζαξν δηαρσξηζηηθφ πιαίζην κεηαμχ ηνπο θαη έδηλαλ ηελ εληχπσζε μερσξηζηψλ επηζηεκνληθψλ κηθξφθνζκσλ έρεη παξέιζεη εδψ θαη πνιιέο δεθαεηίεο. Οχηε απνηειεί θάπνηα απαξαίηεηε έλδεημε αθαδεκατθήο ή επηζηεκνληθήο απηνηέιεηαο ε αλεμαξηεηνπνίεζε γλσζηηθψλ θαη επηζηεκνληθψλ πεδίσλ. Με αλάινγε ηδηφηεηα θαη πινχζηεο ζεσξεηηθέο θαη εκπεηξηθέο πξνζεγγίζεηο ε εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε δηεθδηθεί ην δηθφ ηεο επηζηεκνληθφ πεδίν, ην νπνίν έρεη νξίζεη ην θελφ πνπ πξνυπήξρε, θαζψο θαη ηηο απαξαίηεηεο πξνυπνζέζεηο θαη θξηηήξηα γηα ηε δηακφξθσζε ελφο ζεκειησκέλνπ επηζηεκνληθνχ πεδίνπ θαη ηεο ζεσξίαο ηνπ. 17

18 Ο Devlin (1989), αλ θαη είλαη ηδηαίηεξα θξηηηθφο ζηελ πξνζέγγηζε ηνπ Holmberg γηα ηνλ νξηζκφ κηα ζεσξίαο ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο, αλαθέξεη ηνλ πξνβιεκαηηζκφ ηνπ ζρεηηθά κε ηελ έλλνηα ηεο κάζεζεο ππνγξακκίδνληαο φηη «αλ ε κάζεζε ζηελ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε είλαη ζεκειηαθά δηαθνξεηηθή απφ ηε κάζεζε νπνηαζδήπνηε άιιεο κνξθήο, ηφηε ζα πξέπεη νη δχν ηξφπνη λα κεηαθξαζηνχλ ζε κία επηζηεκνληθή γιψζζα, ε νπνία ζα επηηξέπεη ηελ επηθνηλσλία θαη ηελ επηζεκνπνίεζε ησλ δχν απηψλ ηξφπσλ». Ο πξνβιεκαηηζκφο απηφο ην 1989 είρε κηα πξαγκαηηθή αμία θαη κηα βαξχηεηα πνπ φκσο δελ κπνξνχζε ηφηε λα απαληεζεί. Οη έξεπλεο πνπ έρνπλ γίλεη κε ζπνπδαζηέο ηα ηειεπηαία ρξφληα γηα ηελ εκπεηξία ηεο κάζεζεο ζε εμ απνζηάζεσο πεξηβάιινληα, έρνπλ δείμεη φηη ε κάζεζε ιεηηνπξγεί απηφλνκα θαη απνηειεζκαηηθά θαη θαζνξίδεηαη κέζα απφ κηα ζεηξά κεηξήζηκσλ ζηνηρείσλ. Η κάζεζε, σο απηφλνκε θαη αλεμάξηεηε δηαδηθαζία, φπσο έρνπκε πξναλαθέξεη, ιεηηνπξγεί κε βάζε πξνυπνζέζεηο θαη θξηηήξηα εκπινθήο ησλ ελδηαθεξνκέλσλ, αλεμάξηεηα απφ ηα κέζα κεηαθνξάο ηεο πιεξνθνξίαο. Ο ζπνπδαζηήο ζα εκπιαθεί ζηε δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο θαη ζα απνδψζεη, είηε βξίζθεηαη ζε εμ απνζηάζεσο πεξηβάιινλ, είηε παξαθνινπζψληαο ηνλ θαζεγεηή ηνπ κέζα ζε κηα αίζνπζα. Ο ηξφπνο κε ηνλ νπνίν ζα κάζεη ν ζπγθεθξηκέλνο ζπνπδαζηήο θαη ζηηο δχν πεξηπηψζεηο είλαη ν ίδηνο. Απηφ πνπ δηαθνξνπνηείηαη είλαη νη κνξθέο εκπινθήο ηνπ ζηε κάζεζε. Οη έξεπλεο πνπ έρνπλ γίλεη ζηα ζηπι θαη ζηνπο ηξφπνπο πνπ καζαίλεη θάπνηνο επηβεβαηψλνπλ ηε ζπνπδαηφηεηα ηεο εθάζηνηε πξνζσπηθήο δηάζηαζεο θαη ησλ επηινγψλ ηνπ. Η ζεσξία ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο νξίδεηαη κέζα απφ παηδαγσγηθά θαη εθπαηδεπηηθά δεδνκέλα θαη έηζη ηζρπξνπνηείηαη σο εθπαηδεπηηθή ζεσξία, ε νπνία δελ εμαξηάηαη απφ ηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηε κεηαθνξά ηεο πιεξνθνξίαο. Με ηνλ ίδην αθξηβψο ηξφπν ε κάζεζε, ε νπνία νξίδεηαη κέζα απφ παηδαγσγηθά θαη εθπαηδεπηηθά δεδνκέλα, ιεηηνπξγεί απνηειεζκαηηθά θαη απηφλνκα, αλεμάξηεηα απφ ην εθπαηδεπηηθφ πεξηβάιινλ ηεο εμ απνζηάζεσο ή ηεο εθ ηνπ ζχλεγγπο εθπαίδεπζεο. Η πξνζέγγηζε απηή δελ κεηψλεη, νχηε απνξξίπηεη ηνπο ςπρνθνηλσληθνχο παξάγνληεο θαη ηε ζεκειηψδε ιεηηνπξγία πνπ έρνπλ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Τνπλαληίνλ. Τν ςπρνθνηλσληθφ πεξηβάιινλ ηεο δηδαζθαιίαο θαη κάζεζεο απνηειείηαη απφ πιεηάδα ζηνηρείσλ θαη δεδνκέλσλ πνπ επεξεάδνπλ απνθαζηζηηθά ηελ πνηφηεηά ηνπο. Καζνξίδνπλ ηηο αξρηθέο επηινγέο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ κηθξνζπζηήκαηνο θαη ησλ ιεηηνπξγηψλ ηνπ ζε φιν ην θάζκα ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπ. Με βάζε ηα παξαπάλσ, ν πξνβιεκαηηζκφο ηνπ Devlin δελ εληζρχεη θάηη επηπιένλ θαη δελ απαηηεί μερσξηζηή απάληεζε. Η κάζεζε παξακέλεη κάζεζε θαη ιεηηνπξγεί κε βάζε ηελ εκπινθή ηνπ ζπνπδαζηή θαη ηνπο πξνζσπηθνχο ηξφπνπο πνπ ν ίδηνο έρεη επηιέμεη γηα λα κάζεη. Αλνηθηή θαη εμ απνζηάζεωο εθπαίδεπζε: έλα ζεκειηωκέλν επηζηεκνληθό πεδίν Ήδε απφ ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1980, ζεσξεηηθνί ηεο εθπαίδεπζεο (Holmberg, 1986 & Keegan, 1983) αλαθέξνπλ θαη ηεθκεξηψλνπλ ηελ χπαξμε ελφο δνκεκέλνπ θαη ζεκειησκέλνπ επηζηεκνληθνχ πεδίνπ πνπ αθνχεη ζην φλνκα «εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε». Ο φξνο «αλνηθηή» ζπλαληάηαη θπξίσο ζηε ιεηηνπξγία ησλ αλνηθηψλ παλεπηζηεκίσλ κε δηαθνξεηηθή εθαξκνγή ηεο ζηξαηεγηθήο θαη πνιηηηθήο ηεο εθπαίδεπζεο. Τν επηζηεκνληθφ πεδίν ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο πνπ πεξηγξάθεηαη, νξίδεηαη απφ δχν δνθηκαζκέλεο αθαδεκατθέο ζπληεηαγκέλεο: ηελ επηζηεκνληθή έξεπλα πνπ δηεμάγεηαη ζην ζπγθεθξηκέλν πεδίν, θαζψο θαη 18

19 ηα πξνγξάκκαηα ζπνπδψλ αλσηάησλ εθπαηδεπηηθψλ ηδξπκάησλ ζην ίδην αληηθείκελν Ο Holmberg (1986) αλαθέξεη φηη ην 1982 (10 ρξφληα πξηλ ςεθηζηεί ν πξψηνο λφκνο γηα ην Διιεληθφ Αλνηθηφ Παλεπηζηήκην) ζην επηζηεκνληθφ πεδίν ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο αλαγλσξίδνληαη δεθαπέληε εξεπλεηηθά πεδία. Άιισζηε είλαη απαξαίηεην φηαλ πεξηγξάθεηαη έλα επηζηεκνληθφ πεδίν, ηαπηφρξνλα λα εληνπίδνληαη νη ζθνπνί / ζηφρνη θαη ην πεξίγξακκα ηεο έξεπλαο γηα ηε γλψζε θαη θαηαλφεζή ηνπ. Ιδηαίηεξα ζηελ πεξίπησζε ηεο έληαμήο ηνπ ζε αθαδεκατθά πξνγξάκκαηα ζπνπδψλ, λα πεξηγξάθεηαη θαη ε εθπαηδεπηηθή / παηδαγσγηθή ηνπ δηάζηαζε σο πξνο ηε δηδαζθαιία ηνπ ζηα αλψηαηα εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα. Η θαηεγνξηνπνίεζε πνπ πξνζδίδεη ην 1982 ζε εξεπλεηηθά πεδία θαη εθπαηδεπηηθά αθαδεκατθά πξνγξάκκαηα εληνπίδεηαη ζηα εμήο γλσζηηθά ζέκαηα: Γεληθή αλάιπζε ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο, θηινζνθία θαη ζεσξία Πηπρηαθέο θαη κεηαπηπρηαθέο ζπνπδέο, θαζψο θαη θίλεηξα ησλ ζπνπδαζηψλ Σρεδηαζκφο πξνγξάκκαηνο ζπνπδψλ θαη ζηφρνη ησλ ζπνπδψλ Αλάπηπμε θαη δεκηνπξγία ησλ πξνγξακκάησλ ζπνπδψλ Μέζα Πεξηνδηθά, φρη ζπλερή αιιειεπηδξαζηηθά επηθνηλσληαθά καζήκαηα Γηα δψζεο καζήκαηα Σπκβνπιεπηηθή Σρεδηαζκφο, νξγάλσζε θαη δηνίθεζε εθπαηδεπηηθψλ ηδξπκάησλ Οηθνλνκηθά ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο Αμηνιφγεζε Ιζηνξία ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο Δμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε ζε αλαπηπζζφκελεο ρψξεο Οδεγίεο πξνο ηνπο εθπαηδεπηέο δηδάζθνληεο ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο Έξεπλα ζηελ έξεπλα Δίλαη ελδηαθέξνλ λα κειεηήζεη θάπνηνο ηα γλσζηηθά ζέκαηα ηεο έξεπλαο ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο ζηα 1982 θαη λα ηα δεη κέζα απφ ην ζεκεξηλφ πξίζκα, ην πιήζνο λέσλ ζηνηρείσλ, θπξίσο ηεο ηερλνινγίαο, αιιά φρη κφλν, πνπ έρνπλ πξνθχςεη θαη έρνπλ εκπινπηίζεη ην επηζηεκνληθφ ηεο πεδίν. Αζθαιψο ηα πεδία έρνπλ δηακνξθσζεί θαη έρνπλ πξνθχςεη πνιπδηάζηαηα λέα ζεκεία, ή αθφκα, θνηλά ζεκεία έρνπλ αλαδεηρζεί κε μερσξηζηφ ή δηαθνξεηηθφ ξφιν. Σηα παξαπάλσ ζεκεία έλα κεγάιν πιήζνο απφ γλσζηηθέο πεξηνρέο ή θαη επηζηήκεο έρνπλ δηαδξακαηίζεη ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ αμηνπνίεζή ηνπο θαη ζηηο αθαδεκατθέο ηνπο πξαθηηθέο. Πξνζεγγίζεηο απφ ην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο, ησλ παηδαγσγηθψλ, ησλ επηζηεκψλ ηεο αγσγήο, απφ ηε ςπρνινγία, θνηλσληνινγία, νξγάλσζε θαη δηνίθεζε, νηθνλνκία, επηθνηλσλία, πιεξνθνξηθή έρνπλ δψζεη κηα ψζεζε ζηελ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε, αιιά θαη ζηηο εξεπλεηηθέο θαη εθπαηδεπηηθέο εθαξκνγέο ηεο. Υπάξρνπλ θξηηήξηα γηα κηα ζεωξία ηεο εμ απνζηάζεωο εθπαίδεπζεο; Σχκθσλα κε ηνλ Popper (1980), ν ζηφρνο ησλ ζεσξεηηθψλ θαη ησλ εξεπλεηψλ είλαη λα εληνπίζνπλ θαη λα δηεξεπλήζνπλ επεμεγεκαηηθέο θαη εξκελεπηηθέο ζεσξίεο κε βάζε αιεζηλνχο ινγηθνχο ζπιινγηζκνχο. Γειαδή, λα δηεξεπλήζνπλ ζεσξίεο, νη νπνίεο πεξηγξάθνπλ δνκεκέλεο ηδηφηεηεο ηνπ θφζκνπ θαη νη νπνίεο κε ηε βνήζεηα 19

20 νξηζκέλσλ αξρηθψλ πξνυπνζέζεσλ, καο επηηξέπνπλ λα ζπκπεξάλνπκε λνήκαηα πνπ απαηηνχλ εξκελείεο. Ο Γήκνπ (1990) εξκελεχνληαο ηα κνληέια ησλ Popper (1980), Albert (1972) θαη Opp (1972), νξίδεη ηελ αλαγθαηφηεηα νξηζκέλσλ πξνυπνζέζεσλ θαη ζηνηρείσλ γηα λα είκαζηε ζε ζέζε λα ζεκειηψζνπκε κηα επηζηεκνληθή ζεσξία. Σχκθσλα κε ηα ζηνηρεία απηά, κηα ζεσξία ζα πξέπεη λα είλαη «αιεζήο», «λα πιεξνθνξεί», λα είλαη «ζαθήο», λα είλαη ηεο κνξθήο «εάλ απηφ ηφηε εθείλν» θαη «απαιιαγκέλε απφ θνηλσληθνχο θαη εζηθνχο θαλφλεο θαη αμίεο». Θα επαλέιζνπκε φκσο ζηηο πξνυπνζέζεηο θαη ζηα ζηνηρεία απηά, αθνχ εμεηάζνπκε ηελ πξνζέγγηζε ηνπ Holmberg (1986) σο πξνο ηε δηακφξθσζε κηαο ζεσξίαο γηα ηελ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε. Η πξνζέγγηζε ηνπ Holmberg καο ελδηαθέξεη πξψηηζηα γηα λα εμεηάζνπκε ηα ζπγθεθξηκέλα ραξαθηεξηζηηθά ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο. Με βάζε απηά ηα ραξαθηεξηζηηθά πνπ ζα αλαιπζνχλ ζα πξέπεη λα πξνζεγγίζνπκε ηηο πξνυπνζέζεηο θαη ηα ζηνηρεία εθείλα πνπ αλαθέξεη ν Γήκνπ, ψζηε ε κνξθνπνίεζε ηνπ ζθειεηνχ εξγαζίαο λα είλαη έηνηκε πξνο δηακφξθσζε. Κνκβηθφ ζεκείν ζηηο δχν πξνζεγγίζεηο είλαη ε ζπλνρή ππνζέζεσλ ηνπ ηχπνπ εάλ Α ηφηε Β ή φζν πεξηζζφηεξν Α ηφζν πεξηζζφηεξν / ιηγφηεξν Β. Θα ήηαλ ηνπιάρηζηνλ άδηθν λα κελ αλαθέξνπκε ην γεγνλφο φηη ε πξνζέγγηζε ηνπ Holmberg έρεη δηακνξθσζεί κε βάζε ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1980, φηαλ ίζρπαλ νξηζκέλεο πξνυπνζέζεηο εθπαηδεπηηθήο θχζεο, νη νπνίεο δηακφξθσζαλ θαη ηελ θηινζνθηθή ηνπ ζεψξεζε. Με πιήξε επίγλσζε ηεο ζπνπδαηφηεηαο ησλ ιφγσλ απηψλ ζα πξέπεη λα ζεκεηψζνπκε φηη ζεηξά ζεκειηαθψλ αξρψλ θαη πξνυπνζέζεσλ ηνπ ηφηε, έρνπλ δηακνξθσζεί θαη έρνπλ κηα δηαθνξεηηθή βαξχηεηα ζήκεξα. Αιιά ππάξρεη θαη θάηη άιιν: ζεκεία - θιεηδηά ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο πνπ είραλ νξηζζεί κε βάζε ην εθπαηδεπηηθφ ππφβαζξν αγγινζαμνληθψλ θνηλσληψλ ηνπ βνξείνπ εκηζθαηξίνπ ηνπ πιαλήηε θαη απνηεινχζαλ απηνλφεην εθπαηδεπηηθφ θξηηήξην, δελ απνηεινχλ απηνλφεην εθπαηδεπηηθφ θξηηήξην γηα ηνλ λφηην εκηζθαίξην ή γηα άιιεο πεξηνρέο κε δηακεηξηθά αληίζεην εθπαηδεπηηθφ ππφβαζξν θαη αθαδεκατθφ πεξηβάιινλ. Με βάζε ραξαθηεξηζηηθά ζεκεία γηα ηελ νξηνζέηεζε κηαο ζεσξίαο ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο, ν Holmberg νξίδεη ηξεηο θαηεγνξίεο ζεκείσλ πνπ είλαη νη εμήο: Γεληθέο αξρέο Μέζνδνη θαη κέζα ζηελ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε Οξγάλσζε Γελ ζα ζηαζνχκε ζηελ αλάιπζε ησλ ζεκείσλ απηψλ δηφηη ε ζπδήηεζε θαη ν δηάινγνο δελ ζα κπνξέζεη λα εληαρζεί ζην παξφλ θείκελν. Μπνξνχκε φκσο λα ζηαζνχκε ζε νξηζκέλα ζεκεία, ηα νπνία έρνπλ δηακνξθσζεί ζε κεγάιν βαζκφ ηα ηειεπηαία ρξφληα ζην βαζηθφ θνξκφ ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο θαη δελ απνηεινχλ ιεηηνπξγηθφ κέξνο ηεο πξνζέγγηζεο ηνπ Holmberg. Δίλαη ραξαθηεξηζηηθή θαη ρξνληθά θαηαλνεηή ε έιιεηςε αλαθνξάο ηνπ ζε ζέκαηα ρξήζεο ησλ ηερλνινγηψλ ηεο πιεξνθνξίαο θαη επηθνηλσλίαο ζηε δηαδηθαζία ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο. Δπίζεο ραξαθηεξηζηηθή, αιιά φρη θαηαλνεηή, είλαη ε έιιεηςε αλαθνξάο, φρη ζηελ αιιειεπίδξαζε ησλ δηδαζθνκέλσλ κε ηνλ θαζεγεηή ζχκβνπιν ή θαη ην εθπαηδεπηηθφ ίδξπκα, αιιά ε αιιειεπίδξαζε δηδαζθνκέλσλ θαη δηδαθηηθνχ πιηθνχ. Δλψ ν ίδηνο αλαθέξεη ηηο εθπαηδεπηηθέο ηδηαηηεξφηεηεο ησλ αλαπηπγκέλσλ ρσξψλ, δελ επηθεληξψλεη ζηα ραξαθηεξηζηηθά ζεκεία ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο σο πξνο ην αιιειεπηδξαζηηθφ δηδαθηηθφ πιηθφ θαη γεληθφηεξα ζηηο κεζνδνινγηθέο θαη πνηνηηθέο πξνυπνζέζεηο ηνπ πιηθνχ. Τν αθαδεκατθφ πεξηβάιινλ θαη ην εθπαηδεπηηθφ ππφβαζξν 20

ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ. Σρήκα 1. Σρήκα 2

ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ. Σρήκα 1. Σρήκα 2 ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ Τν Σρήκα 1 δείρλεη ηελ αιιαγή ηεο ζηάζκεο ηεο Λίκλεο Τζαλη, ζηε Σαράξα ηεο Βόξεηαο Αθξηθήο. Η Λίκλε Τζαλη εμαθαλίζηεθε ηειείσο γύξσ ζην 20.000 π.χ., θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ηειεπηαίαο επνρήο ησλ

Διαβάστε περισσότερα

Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 2011-12

Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 2011-12 Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 11-12 Project 6: Ταμίδη κε ηε Μεραλή ηνπ Φξόλνπ Υπεύζπλνη Καζεγεηέο: Ε. Μπηιαλάθε Φ. Αλησλάηνο Δρώηηζη 3: Πνηα από ηα παξαθάησ ΜΜΕ ηεξαξρείηε από πιεπξάο ζεκαζίαο;

Διαβάστε περισσότερα

Αιγόξηζκνη Γνκή επηινγήο. Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο. Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ. introcsprinciples.wordpress.

Αιγόξηζκνη Γνκή επηινγήο. Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο. Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ. introcsprinciples.wordpress. Αιγόξηζκνη 2.2.7.3 Γνκή επηινγήο Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ 1 Πνιιαπιή Δληνιή Δπηινγήο Αν ζπλζήθε_1 ηόηε εληνιέο_1 αλλιώς_αν ζπλζήθε_2 ηόηε εληνιέο_2...

Διαβάστε περισσότερα

Αζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14

Αζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14 .1.10 ζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14 Ερωηήζεις Καηανόηζης 1. ύν δηαθνξεηηθέο επζείεο κπνξεί λα έρνπλ θαλέλα θνηλό ζεκείν Έλα θνηλό ζεκείν i ύν θνηλά ζεκεία iλ) Άπεηξα θνηλά ζεκεία ηηηνινγήζηε ηελ απάληεζε

Διαβάστε περισσότερα

H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ

H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ Φξεζηκόηεηα καζεκαηηθώλ Αξρή θαηακέηξεζεο Όζα έδσζαλ νη Έιιελεο... Τξίγσλνη αξηζκνί Τεηξάγσλνη αξηζκνί Δπηκήθεηο αξηζκνί Πξώηνη αξηζκνί Αξηζκνί κε μερσξηζηέο ηδηόηεηεο Γίδπκνη πξώηνη

Διαβάστε περισσότερα

ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ. Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη Εήηημα 1 ο :

ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ. Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη Εήηημα 1 ο : ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ Ον/μο:.. Γ Λσκείοσ Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη. 11-1-11 Εήηημα 1 ο : Α. Γηα ηελ ζπλάξηεζε f, λα βξείηε ην δηάζηεκα ζην νπνίν είλαη παξαγσγίζηκε θαζώο θαη

Διαβάστε περισσότερα

Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ

Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ Θέματα. Έζησ όηη ζε δείγκα 35 θαηνηθηώλ πνπ ελνηθηάδνληαη ζε θνηηεηέο ζηελ Κνδάλε βξέζεθε ην κέζν κεληαίν κίζζσκα ζηα 5 επξώ, ελώ ζην Ζξάθιεην ην κέζν κεληαίν κίζζσκα ζε

Διαβάστε περισσότερα

Α. Εηζαγσγή ηεο έλλνηαο ηεο ηξηγσλνκεηξηθήο εμίζσζεο κε αξρηθό παξάδεηγκα ηελ εκx = 2

Α. Εηζαγσγή ηεο έλλνηαο ηεο ηξηγσλνκεηξηθήο εμίζσζεο κε αξρηθό παξάδεηγκα ηελ εκx = 2 ΣΡΙΓΩΝΟΜΔΣΡΙΚΔ EΞΙΩΔΙ Πνηα παξαδείγκαηα εμηζώζεσλ ή θαη πξνβιεκάησλ πηζηεύεηαη όηη είλαη θαηάιιεια γηα ηελ επίιπζε ηνπο θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο δηδαθηηθήο δηαδηθαζίαο κέζα ζηελ ηάμε; 1 ε ΓΙΓΑΚΣΙΚΗ ΩΡΑ Α.

Διαβάστε περισσότερα

Α Ο Κ Η Α Μ Α Ζ Η Η Ρ Η ( S E A R C H )

Α Ο Κ Η Α Μ Α Ζ Η Η Ρ Η ( S E A R C H ) Ξ G O O G L E S C H O L A R Α Ο Ξ Ε Κ Ε Θ Λ Θ Α Λ Η Τ Α Μ Η Α Μ Α Ζ Η Η Ρ Η Ρ Οξαγκαηνπνηώληαο αλαδήηεζε ζην GoogleScholar (http://scholar.google.com/) ν ρξήζηεο κπνξεί λα εληνπίζεη πιηθό αθαδεκαϊθνύ θαη

Διαβάστε περισσότερα

Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση

Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση Πώς πρέπει να τιμολογεί ένα μονοπώλιο; Μέρξη ζηηγκήο ην κνλνπώιην έρεη ζεσξεζεί ζαλ κηα επηρείξεζε ε νπνία πσιεί ην πξντόλ ηεο ζε θάζε πειάηε ζηελ

Διαβάστε περισσότερα

Κεθάλαιο 1. Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ. Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ. Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger

Κεθάλαιο 1. Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ. Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ. Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger Κεθάλαιο 1 Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑ 2 ΠΛΑΝΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ Κεθάιαην 1: Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ Σπγγξαθείο: Δξ. Andrea Grimm, Δξ.

Διαβάστε περισσότερα

Γοκή επαλάιευες Δληοιές Όζο & Μέτρης_όηοσ

Γοκή επαλάιευες Δληοιές Όζο & Μέτρης_όηοσ Αιγόξηζκνη 2.2.7.4 Γοκή επαλάιευες Δληοιές Όζο & Μέτρης_όηοσ Εηζαγσγή ζηηο Αξρέο ηεο Επηζηήκεο ησλ Η/Υ 1 Άζθεζε 34 ζει 53 Έλα ςεθηαθό θσηνγξαθηθό άικπνπκ έρεη απνζεθεπηηθό ρώξν N Mbytes. Να αλαπηύμεηε

Διαβάστε περισσότερα

Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 03. Σηεξενγξαθηθή πξνβνιή ζην δίθηπν Wulf

Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 03. Σηεξενγξαθηθή πξνβνιή ζην δίθηπν Wulf Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 03 Σηεξενγξαθηθή πξνβνιή ζην δίθηπν Wulf Ζιίαο Χαηδεζενδσξίδεο Οθηώβξηνο / Ννέκβξηνο 2004 Τη είλαη ην δίθηπν Wulf Δπίπεδν ζην νπνίν κπνξνύκε λα αλαπαξαζηήζνπκε ηξηζδηάζηαηα ζρήκαηα,

Διαβάστε περισσότερα

Δπηιέγνληαο ην «Πξνεπηινγή» θάζε θνξά πνπ ζα ζπλδέεζηε ζηελ εθαξκνγή ζα βξίζθεζηε ζηε λέα ρξήζε.

Δπηιέγνληαο ην «Πξνεπηινγή» θάζε θνξά πνπ ζα ζπλδέεζηε ζηελ εθαξκνγή ζα βξίζθεζηε ζηε λέα ρξήζε. ΑΝΟΙΓΜΑ ΝΔΑ ΥΡΗΗ 1. Γεκηνπξγείηε ηε λέα ρξήζε από ηελ επηινγή «Παξάκεηξνη/Παξάκεηξνη Δηαηξίαο/Γηαρείξηζε Δηαηξηώλ». Πιεθηξνινγείηε ηνλ θσδηθό ηεο εηαηξίαο ζαο θαη παηάηε Enter. Σηελ έλδεημε «Υξήζεηο» παηάηε

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ. Η Μηκή ζθέθηεθε έλαλ ηξόπν, γηα λα ζπγθξίλεη κεξηθά δηαθνξεηηθά αληειηαθά πξντόληα. Απηή θαη ν Νηίλνο ζπλέιεμαλ ηα αθόινπζα πιηθά:

ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ. Η Μηκή ζθέθηεθε έλαλ ηξόπν, γηα λα ζπγθξίλεη κεξηθά δηαθνξεηηθά αληειηαθά πξντόληα. Απηή θαη ν Νηίλνο ζπλέιεμαλ ηα αθόινπζα πιηθά: ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ Η Μηκή θαη ν Νηίλνο αλαξσηήζεθαλ πνην αληειηαθό πξντόλ παξέρεη ηελ θαιύηεξε πξνζηαζία ζην δέξκα ηνπο. Τα αληειηαθά πξντόληα έρνπλ έλα δείθηε αληειηαθήο πξνζηαζίαο (SPF), ν νπνίνο δείρλεη πόζν

Διαβάστε περισσότερα

Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων

Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων Οη παξνπζηάζεηο κε βνήζεηα ηνπ ππνινγηζηή γίλνληαη κε πξνγξάκκαηα παξνπζηάζεσλ, όπσο ην OpenOffice.org Impress [1] θαη ην Microsoft Office PowerPoint [2]. Απηά ηα πξνγξάκκαηα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΓΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ II ΔΠΑΛ

ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΓΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ II ΔΠΑΛ ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΓΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ II ΔΠΑΛ ΘΔΜΑ Α Α1. α. Σ β. Σ γ. Λ δ. Λ ε. Λ ζη. Σ Α2. Γ Α3. 1. γ 2. ε 3. δ 4. α Β1. ΘΔΜΑ Β Οη ηειηθνί ππνινγηζηέο παίξλνπλ απνθάζεηο δξνκνιόγεζεο κόλν γηα ηα δηθά ηνπο απηνδύλακα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP

ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP ηότοι εργαζηηρίοσ ην πιαίζην ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εξγαζηεξίνπ ζα παξνπζηαζηνύλ βαζηθέο ιεηηνπξγίεο ησλ Windows XP πνπ ζρεηίδνληαη

Διαβάστε περισσότερα

ΟΠΤΙΚΗ Α. ΑΝΑΚΛΑΣΖ - ΓΗΑΘΛΑΣΖ

ΟΠΤΙΚΗ Α. ΑΝΑΚΛΑΣΖ - ΓΗΑΘΛΑΣΖ ΟΠΤΙΚΗ Α. ΑΝΑΚΛΑΣΖ - ΓΗΑΘΛΑΣΖ. Μία αθηίλα θωηόο πξνζπίπηεη κε κία γωλία ζ ζηε επάλω επηθάλεηα ελόο θύβνπ από πνιπεζηέξα ν νπνίνο έρεη δείθηε δηάζιαζεο ε =,49 (ζρήκα ). Βξείηε πνηα ζα είλαη ε κέγηζηε γωλία

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙ ΜΟ

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙ ΜΟ ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙ ΜΟ Α ΛΤΚΔΙΟΤ Ζμεπομηνία: 18/12/10 Ώπα εξέτασηρ: 09:30-12:30 ΠΡΟΣΕΙΝΟΜΕΝΕ ΛΤ ΕΙ 1. Δίλεηαη ην πνιπώλπκν Αλ θαη., λα βξείηε ην ηειεπηαίν ςεθίν ηνπ αξηζκνύ έρνπκε:

Διαβάστε περισσότερα

iii. iv. γηα ηελ νπνία ηζρύνπλ: f (1) 2 θαη

iii. iv. γηα ηελ νπνία ηζρύνπλ: f (1) 2 θαη ΔΠΑΝΑΛΗΠΣΙΚΑ ΘΔΜΑΣΑ ΣΟ ΓΙΑΦΟΡΙΚΟ ΛΟΓΙΜΟ Μάρτιος 0 ΘΔΜΑ Να ππνινγίζεηε ηα όξηα: i ii lim 0 0 lim iii iv lim e 0 lim e 0 ΘΔΜΑ Γίλεηαη ε άξηηα ζπλάξηεζε '( ) ( ) γηα θάζε 0 * : R R γηα ηελ νπνία ηζρύνπλ:

Διαβάστε περισσότερα

ΘΔΚΑ ΡΖΠ ΑΛΑΓΛΩΟΗΠΖΠ

ΘΔΚΑ ΡΖΠ ΑΛΑΓΛΩΟΗΠΖΠ ΘΔΚΑ ΡΖΠ ΑΛΑΓΛΩΟΗΠΖΠ 1.Απηόο πνπ ζα αλαγλσξηζηεί απνπζηάδεη γηα πνιύ θαηξό. 2.Δπηζηξέθεη κε πιαζηή ηαπηόηεηα ή κεηακνξθσκέλνο. 3.Απνκνλώλνληαη ηα δύν πξόζσπα 4.Άξζε κεηακόξθσζεο 5.Απνθάιπςε 6.Ακθηβνιίεο-απνδεηθηηθά

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΩΜΘΡΘΙΞΘ ΤΩΠΞΘ ΡΘΡ ΛΘΙΠΕΡ ΗΚΘΙΘΕΡ ΛΘΤΑΗΚΘΔΗΡ Τ.

ΑΓΩΜΘΡΘΙΞΘ ΤΩΠΞΘ ΡΘΡ ΛΘΙΠΕΡ ΗΚΘΙΘΕΡ ΛΘΤΑΗΚΘΔΗΡ Τ. ΑΓΩΜΘΡΘΙΞΘ ΤΩΠΞΘ ΡΘΡ ΛΘΙΠΕΡ ΗΚΘΙΘΕΡ ΟΑIΤΜΘΔΘ ΡΕ ΛΕΓΑΚΞ ΓΗΟΕΔΞ 11V11 ΗΚΘΙΘΑ 6-10 ΤΠΞΜΩΜ ΛΕΘΞΜΕΙΗΛΑΑ ΞΣ ΟΑΘΤΜΘΔΘΞΣ ΡΕ ΛΕΓΑΚΞ ΓΗΟΕΔΞ ΓΘΑ ΟΑΘΙΕΡ ΗΚΘΙΘΑΡ 6-10 ΕΩΜ Η ΔΘΑΔΠΞΛΗ ΑΟΞ Η ΛΘΑ ΕΡΘΑ ΡΗΜ ΑΚΚΗ ΕΘΜΑΘ ΛΕΓΑΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΟ 13. Ποσοτικές Μέθοδοι. θαη λα ππνινγίζεηε ην θόζηνο γηα 10000 παξαγόκελα πξντόληα. Να ζρεδηαζηεί γηα εύξνο πξντόλησλ έσο 30000.

ΔΕΟ 13. Ποσοτικές Μέθοδοι. θαη λα ππνινγίζεηε ην θόζηνο γηα 10000 παξαγόκελα πξντόληα. Να ζρεδηαζηεί γηα εύξνο πξντόλησλ έσο 30000. ΔΕΟ 13 Ποσοτικές Μέθοδοι Σσνάρηηζη Κόζηοσς C(), μέζο κόζηος C()/. Παράδειγμα 1 Μηα εηαηξεία δαπαλά γηα θάζε πξντόλ Α πνπ παξάγεη 0.0 λ.κ. Τα πάγηα έμνδα ηεο εηαηξείαο είλαη 800 λ.κ. Ζεηείηαη 1) Να πεξηγξάςεηε

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΦΩΣΟΓΡΑΦΙΑ. Ειζαγωγή ζηη Φωηογραθία. Χριζηάκης Σαζεΐδης EFIAP

ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΦΩΣΟΓΡΑΦΙΑ. Ειζαγωγή ζηη Φωηογραθία. Χριζηάκης Σαζεΐδης EFIAP ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΦΩΣΟΓΡΑΦΙΑ Ειζαγωγή ζηη Φωηογραθία Χριζηάκης Σαζεΐδης EFIAP 1 ΜΑΘΗΜΑ 6 ο Προγράμμαηα θωηογραθικών μηχανών Επιλογέας προγραμμάηων Μαο δίλεη ηε δπλαηόηεηα λα ειέγμνπκε ην άλνηγκα δηαθξάγκαηνο θαη

Διαβάστε περισσότερα

Σημεία Ασύπματηρ Ππόσβασηρ (Hot-Spots)

Σημεία Ασύπματηρ Ππόσβασηρ (Hot-Spots) Σημεία Ασύπματηρ Ππόσβασηρ (Hot-Spots) 1.1 Σςνοπτική Πεπιγπαυή Hot Spots Σα ζεκεία αζύξκαηεο πξόζβαζεο πνπ επηιέρζεθαλ αλαθέξνληαη ζηνλ επόκελν πίλαθα θαη παξνπζηάδνληαη αλαιπηηθά ζηηο επόκελεο παξαγξάθνπο.

Διαβάστε περισσότερα

ΘΔΜΑ 1 ο Μονάδες 5,10,10

ΘΔΜΑ 1 ο Μονάδες 5,10,10 ΟΝΟΜΑΣΔΠΩΝΤΜΟ ΗΜΔΡΟΜΗΝΙΑ ΘΔΜΑ 1 ο Μονάδες 5,1,1 ΓΙΑΓΩΝΙΜΑ 1 ου ΜΔΡΟΤ ΣΗ ΑΝΑΛΤΗ Α Γώζηε ηνλ νξηζκό ηεο αληίζηξνθεο ζπλάξηεζεο Β Γείμηε όηη αλ κηα ζπλάξηεζε είλαη αληηζηξέςηκε ηόηε νη γξαθηθέο παξαζηάζεηο

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ. G. Mitsou

ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ. G. Mitsou ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ ηαηηθή ηωλ ξεπζηώλ (Τδξνζηαηηθή) Ση είλαη ηα ξεπζηά - Γεληθά Ππθλόηεηα Πίεζε Μεηαβνιή ηεο πίεζεο ζπλαξηήζεη ηνπ βάζνπο Αξρή ηνπ Pascal Τδξνζηαηηθή πίεζε Αηκνζθαηξηθή πίεζε Απόιπηε &

Διαβάστε περισσότερα

Σήκαηα Β Α Γ Γ Δ Λ Η Σ Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ο Υ Γ Ι Α Λ Δ Ξ Η - ( 2 ) ΕΙΣΑΓΨΓΗ ΣΤΙΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΨΝΙΕΣ

Σήκαηα Β Α Γ Γ Δ Λ Η Σ Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ο Υ Γ Ι Α Λ Δ Ξ Η - ( 2 ) ΕΙΣΑΓΨΓΗ ΣΤΙΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΨΝΙΕΣ Σήκαηα 1 Β Α Γ Γ Δ Λ Η Σ Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ο Υ Γ Ι Α Λ Δ Ξ Η - ( 2 ) Σήκαηα Οξηζκόο ζήκαηνο Ταμηλόκεζε ζεκάησλ Σεηξέο Fourier Μεηαζρεκαηηζκόο Fourier Σπλέιημε Σπζρέηηζε θαη Φαζκαηηθή Ππθλόηεηα 2 Οξηζκόο Σήκαηνο

Διαβάστε περισσότερα

Βάσεις Δεδομέμωμ. Εξγαζηήξην V. Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016

Βάσεις Δεδομέμωμ. Εξγαζηήξην V. Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016 Βάσεις Δεδομέμωμ Εξγαζηήξην V Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016 2 Σκοπός του 5 ου εργαστηρίου Σθνπόο απηνύ ηνπ εξγαζηεξίνπ είλαη: ε κειέηε ζύλζεησλ εξσηεκάησλ ζύλδεζεο ζε δύν ή πεξηζζόηεξεο ζρέζεηο ε κειέηε

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/09/2014

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/09/2014 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ 204-205 ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/09/204 A ΟΜΑΓΑ Οδηγία: Να γράυεηε ζηο ηεηράδιο ζας ηον αριθμό κάθε μιας από ηις παρακάηφ ερφηήζεις Α.-Α.8 και

Διαβάστε περισσότερα

Μονοψϊνιο. Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ.

Μονοψϊνιο. Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ. Μονοψϊνιο Ολιγοψώνιο Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ. Οπιακή αξία Δπηπξόζζεηα νθέιε από ηελ ρξήζε/θαηαλάισζε κηαο επηπξόζζεηε

Διαβάστε περισσότερα

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ ΜΑΘΗΜΑ : ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ Α/Α : 0_1382/153 1. Καη όηαλ έγηλε ε ππνρώξεζε αξγά ην απόγεπκα, επεηδή θνβήζεθαλ νη νιηγαξρηθνί κήπσο νη δεκνθξαηηθνί, αθνύ θάλνπλ επίζεζε, θαηαιάβνπλ

Διαβάστε περισσότερα

f '(x)g(x)h(x) g'(x)f (x)h(x) h'(x) f (x)g(x)

f '(x)g(x)h(x) g'(x)f (x)h(x) h'(x) f (x)g(x) ΓΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ 54 Υλη: Παράγωγοι Γ Λσκείοσ Ον/μο:.. 6--4 Θεη-Τετν. ΘΔΜΑ Α.. Αλ f, g, h ηξεηο παξαγωγίζηκεο ζπλαξηήζεηο ζην λα απνδείμεηε όηη : f () g() h() ' f '()g()h() g'()f ()h() h'() f ()g()

Διαβάστε περισσότερα

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ Α/Α : 0_3207/391 1. Τελ άιιε κέξα νη Τξηάθνληα, πνιύ ηαπεηλσκέλνη θαη ληώζνληαο εγθαηαιειεηκκέλνη, ζπγθεληξώζεθαλ ζην ρώξν ησλ ζπλεδξηάζεσλ παξάιιεια, νη «ηξεηο ρηιηάδεο», ζε όια ηα ζεκεία όπνπ είραλ ηνπνζεηεζεί,

Διαβάστε περισσότερα

Τν Πξόγξακκα ζα αλαθνηλσζεί, ακέζσο κεηά ηηο γηνξηέο ηνπ Πάζρα.

Τν Πξόγξακκα ζα αλαθνηλσζεί, ακέζσο κεηά ηηο γηνξηέο ηνπ Πάζρα. Οι Πανελλαδικέρ Δξεηάζειρ για ηην ειζαγωγή ζηην ηπιηοβάθμια εκπαίδεςζη θα ππαγμαηοποιηθούν ππιν ηιρ απολςηήπιερ ενδοζσολικέρ εξεηάζειρ ηων μαθηηών και ηων μαθηηπιών. Τν Πξόγξακκα ζα αλαθνηλσζεί, ακέζσο

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΚΥΤΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2015 ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Τεηάπηη 28 Ιανουαπίου 2015 ΛΔΥΚΩΣΙΑ Τάξη: Α Γυμναζίου

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΚΥΤΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2015 ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Τεηάπηη 28 Ιανουαπίου 2015 ΛΔΥΚΩΣΙΑ Τάξη: Α Γυμναζίου ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΚΥΤΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2015 ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Τεηάπηη 28 Ιανουαπίου 2015 ΛΔΥΚΩΣΙΑ Τάξη: Α Γυμναζίου ΠΡΟΒΛΗΜΑ Σε έλα ηνπξλνπά βόιετ δήισζαλ ζπκκεηνρή νκάδεο Γπκλαζίσλ ηεο Κύπξνπ.

Διαβάστε περισσότερα

Hellas online Προεπιλεγμένες ρσθμίσεις για FritzBox Fon WLAN 7140 (Annex B) 30.04.67 FritzBox Fon WLAN 7140 - Annex B (30.04.67)

Hellas online Προεπιλεγμένες ρσθμίσεις για FritzBox Fon WLAN 7140 (Annex B) 30.04.67 FritzBox Fon WLAN 7140 - Annex B (30.04.67) Hellas online Προεπιλεγμένες ρσθμίσεις για FritzBox Fon WLAN 7140 (Annex B) 30.04.67 FritzBox Fon WLAN 7140 - Annex B (30.04.67) Γηα λα επαλαθέξεηε ην FritzBox Fon WLAN 7140 ζηηο πξνεπηιεγκέλεο ηνπ ξπζκίζεηο

Διαβάστε περισσότερα

Απαντήσεις θέματος 2. Παξαθάησ αθνινπζεί αλαιπηηθή επίιπζε ησλ εξσηεκάησλ.

Απαντήσεις θέματος 2. Παξαθάησ αθνινπζεί αλαιπηηθή επίιπζε ησλ εξσηεκάησλ. Απαντήσεις θέματος 2 Απηά πνπ έπξεπε λα γξάςεηε (δελ ρξεηαδόηαλ δηθαηνιόγεζε εθηόο από ην Γ) Α return a*b; Β 0:acegf2, 1: acegf23, 2: acegf234, 3:acegf2345, 4:acegf23456, 5:acegf234567, 6:acegf2345678,

Διαβάστε περισσότερα

Επωηήζειρ Σωζηού Λάθοςρ ηων πανελλαδικών εξεηάζεων Σςναπηήζειρ

Επωηήζειρ Σωζηού Λάθοςρ ηων πανελλαδικών εξεηάζεων Σςναπηήζειρ Επωηήζειρ Σωζηού Λάθοςρ ηων πνελλδικών εξεηάζεων 2-27 Σςνπηήζειρ Η γξθηθή πξάζηζε ηεο ζπλάξηεζεο f είλη ζπκκεηξηθή, σο πξνο ηνλ άμνλ, ηεο γξθηθήο πξάζηζεο ηεο f 2 Αλ f, g είλη δύν ζπλξηήζεηο κε πεδί νξηζκνύ

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΔΡΟΜΟ ΠΡΟ ΣΟ «ΑΕΙΦΟΡΟ ΧΟΛΕΙΟ» ένα φωτογπαφικό ταξίδι

Ο ΔΡΟΜΟ ΠΡΟ ΣΟ «ΑΕΙΦΟΡΟ ΧΟΛΕΙΟ» ένα φωτογπαφικό ταξίδι Ο ΔΡΟΜΟ ΠΡΟ ΣΟ «ΑΕΙΦΟΡΟ ΧΟΛΕΙΟ» ένα φωτογπαφικό ταξίδι ηα Δθπαηδεπηήξηα Πάλνπ ππνζηεξίδνπκε ηελ άπνςε όηη ην «αεηθόξν ζρνιείν» είλαη έλα όξακα εθηθηό. Η εθπαίδεπζε γηα ηελ αεηθνξία δελ είλαη κάζεκα, αιιά

Διαβάστε περισσότερα

IV Ο ΕΛΛΗΝΙΜΟ ΣΗ ΔΤΗ,ΠΟΛΙΣΙΜΟΙ Δ.ΜΕΟΓΕΙΟΤ ΚΑΙ ΡΩΜΗ

IV Ο ΕΛΛΗΝΙΜΟ ΣΗ ΔΤΗ,ΠΟΛΙΣΙΜΟΙ Δ.ΜΕΟΓΕΙΟΤ ΚΑΙ ΡΩΜΗ IV Ο ΕΛΛΗΝΙΜΟ ΣΗ ΔΤΗ,ΠΟΛΙΣΙΜΟΙ Δ.ΜΕΟΓΕΙΟΤ ΚΑΙ ΡΩΜΗ Να σαπακηηπίζεηε ηιρ πποηάζειρ, πος ακολοςθούν, υρ ππορ ηην οπθόηηηά ηοςρ, με ηην ένδειξη Σωστό ή Λάθος 1. ηελ αξραία Ρώκε νη πιεβείνη δελ είραλ αξρηθά

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0046/319. Τροπολογία

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0046/319. Τροπολογία 8.3.2016 A8-0046/319 319 Άρθρο 34 παράγραθος 1 ζηοιχείο δ (δ) 14 έηε γηα θηεληαηξηθά θάξκαθα πνπ πξννξίδνληαη γηα άιια είδε δώωλ από απηά πνπ αλαθέξνληαη ζηελ παξάγξαθν 1 ζηνηρεία α) θαη γ). (δ) 10 έηε

Διαβάστε περισσότερα

Η αξρή ζύλδεζεο Client-Server

Η αξρή ζύλδεζεο Client-Server Η αξρή ζύλδεζεο Client-Server Δηαθνκηζηήο (Server) Πξνζθέξεη ππεξεζίεο ζηνπο Πειάηεο (Client) Μεγάινη ππνινγηζηέο γηα ηηο ππεξεζίεο Internet (π.ρ. WWW, FTP) Λακβάλεη εξσηήζεηο θαη δίδεη απαληήζεηο Πειάηεο

Διαβάστε περισσότερα

Αζθήζεηο 5 νπ θεθαιαίνπ Crash course Step by step training. Dipl.Biol.cand.med. Stylianos Kalaitzis

Αζθήζεηο 5 νπ θεθαιαίνπ Crash course Step by step training. Dipl.Biol.cand.med. Stylianos Kalaitzis Αζθήζεηο 5 νπ θεθαιαίνπ Crash course Step by step training Dipl.Biol.cand.med. Stylianos Kalaitzis Stylianos Kalaitzis Μνλνϋβξηδηζκνο 1 Γπν γνλείο, εηεξόδπγνη γηα ηνλ αιθηζκό θάλνπλ παηδηά. Πνία ε πηζαλόηεηα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΘΕΑΣΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ

ΑΞΙΟΘΕΑΣΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ ΑΞΙΟΘΕΑΣΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ α. Η ΕΚΚΛΗΙΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ β. ΣΟ ΠΝΕΤΜΑΣΙΚΟ ΜΑ ΚΕΝΣΡΟ γ. Η ΠΑΝΟΡΑΜΙΚΗ ΘΕΗ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ α. Η ΕΚΚΛΗΙΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ. Η Εθθιεζία ηνπ ρσξηνύ καο, ε Αγία Άλλα, είλαη θηηζκέλε πξηλ πνιιά

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ. Ύλη: Εσθύγραμμη Κίνηζη

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ. Ύλη: Εσθύγραμμη Κίνηζη ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ Είμαζηε ηυχεροί που είμαζηε δάζκαλοι Ον/μο:.. A Λσκείοσ Ύλη: Εσθύγραμμη Κίνηζη 8-11-2015 Θέμα 1 ο : 1. Η εμίζωζε θίλεζεο ελόο θηλεηνύ πνπ θηλείηαη επζύγξακκα είλαη ε x = 5t. Πνηα

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο 1 ε Δξαζηεξηόηεηα Αλνίμηε ην αξρείν «Μεηαηόπηζε παξαβνιήο.ggb». Με ηε καύξε γξακκή παξηζηάλεηαη ε γξαθηθή παξάζηαζε ηεο f(x)=αx 2 πνπ ζα ηελ

Διαβάστε περισσότερα

Ζαχαρίας Μ. Κοντοπόδης Εργαστήριο Λειτουργικών Συστημάτων ΙΙ

Ζαχαρίας Μ. Κοντοπόδης Εργαστήριο Λειτουργικών Συστημάτων ΙΙ Διαφάνεια 1 η ΕΚΚΙΝΗΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ ΚΑΙ ΕΙΣΟΔΟΣ ΣΤΟ BIOS UITILITY Τν ζπλεζέζηεξν πιήθηξν γηα ηελ είζνδν ζην BIOS Utility είλαη ην πιήθηξν Del. Παξόια απηά δηαθνξεηηθνί θαηαζθεπαζηέο, ρξεζηκνπνηνύλ δηαθνξεηηθά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΩΣΟΚΟΛΛΑ ΓΙΑΥΔΙΡΗΗ ΣΩΝ ΣΔΡΗΓΟΝΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ Δ ΔΝΗΛΙΚΔ

ΠΡΩΣΟΚΟΛΛΑ ΓΙΑΥΔΙΡΗΗ ΣΩΝ ΣΔΡΗΓΟΝΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ Δ ΔΝΗΛΙΚΔ ΠΡΩΣΟΚΟΛΛΑ ΓΙΑΥΔΙΡΗΗ ΣΩΝ ΣΔΡΗΓΟΝΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ Δ ΔΝΗΛΙΚΔ Σν ζύγρξνλν πξόηππν αληηκεηώπηζεο ηεο ηεξεδόλαο ελειίθσλ δελ εζηηάδεηαη κόλν ζηελ απνθαηάζηαζε ησλ ηεξεδνληθώλ βιαβώλ πνπ έρνπλ εθδεισζεί, αιιά έρεη

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦ. 2.3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ

ΚΕΦ. 2.3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ ΚΕΦ..3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ Οπιζμόρ απόλςηηρ ηιμήρ: Σηνλ άμνλα ησλ πξαγκαηηθώλ αξηζκώλ ζεσξνύκε έλαλ αξηζκό α πνπ ζπκβνιίδεηαη κε ην ζεκείν Α. Η απόζηαζε ηνπ ζεκείνπ Α από ηελ αξρή Ο, δειαδή

Διαβάστε περισσότερα

ΡΤΘΜΙΕΙ ΔΙΚΣΤΟΤ ΣΑ WINDOWS

ΡΤΘΜΙΕΙ ΔΙΚΣΤΟΤ ΣΑ WINDOWS ηότοι εργαζηηρίοσ ΡΤΘΜΙΕΙ ΔΙΚΣΤΟΤ ΣΑ WINDOWS ην πιαίζην ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εξγαζηεξίνπ ζα παξνπζηαζηεί ε δηαδηθαζία ηωλ ξπζκίζεωλ δηθηύνπ ζε ιεηηνπξγηθό ζύζηεκα Windows XP. Η δηαδηθαζία ζε γεληθέο γξακκέο

Διαβάστε περισσότερα

6 η Εργαζηηριακή Άζκηζη Επαλήθεσζη Λειηοσργίας Βαζικών Φλιπ-Φλοπ

6 η Εργαζηηριακή Άζκηζη Επαλήθεσζη Λειηοσργίας Βαζικών Φλιπ-Φλοπ 6 η Εργαζηηριακή Άζκηζη Επαλήθεσζη Λειηοσργίας Βαζικών Φλιπ-Φλοπ Σηα πιαίζηα ηεο έθηεο εξγαζηεξηαθήο άζθεζεο ζα ρξεζηκνπνηεζεί απνθιεηζηηθά ην πεξηβάιινλ αλάπηπμεο νινθιεξσκέλσλ θπθισκάησλ IDL-800 Digital

Διαβάστε περισσότερα

B-Δέλδξα. Τα B-δέλδξα ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε αλαπαξάζηαζε πνιύ κεγάισλ ιεμηθώλ πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζην δίζθν.

B-Δέλδξα. Τα B-δέλδξα ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε αλαπαξάζηαζε πνιύ κεγάισλ ιεμηθώλ πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζην δίζθν. B-Δέλδξα Τα B-δέλδξα ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε αλαπαξάζηαζε πνιύ κεγάισλ ιεμηθώλ πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζην δίζθν. Δέλδξα AVL n = 2 30 = 10 9 (πεξίπνπ). 30

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου ΥΟΛΕΙΟ..

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου ΥΟΛΕΙΟ.. ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου έλαξμεο 09.30 ιήμεο 09.45 Σην παξαθάησ ζρήκα θαίλεηαη ηκήκα ελόο πνιενδνκηθνύ ζρεδίνπ κηαο πόιεο. Οη ζθηαζκέλεο

Διαβάστε περισσότερα

3 ΑΠΙΔ ΑΘΖΔΗ ΘΟΚΟΙΟΓΗΑ ΠΟΤ ΑΛΣΗΚΔΣΩΠΗΕΟΛΣΑΗ ΚΔ ΦΤΗΘΖ ΘΑΗ ΚΑΘΖΚΑΣΗΘΑ ΙΤΘΔΗΟΤ

3 ΑΠΙΔ ΑΘΖΔΗ ΘΟΚΟΙΟΓΗΑ ΠΟΤ ΑΛΣΗΚΔΣΩΠΗΕΟΛΣΑΗ ΚΔ ΦΤΗΘΖ ΘΑΗ ΚΑΘΖΚΑΣΗΘΑ ΙΤΘΔΗΟΤ 3 ΑΠΙΔ ΑΘΖΔΗ ΘΟΚΟΙΟΓΗΑ ΠΟΤ ΑΛΣΗΚΔΣΩΠΗΕΟΛΣΑΗ ΚΔ ΦΤΗΘΖ ΘΑΗ ΚΑΘΖΚΑΣΗΘΑ ΙΤΘΔΗΟΤ ΘΔΩΡΖΣΗΘΟ ΤΠΟΒΑΘΡΟ: Γηα ηελ ιύζε ηωλ αζθζεωλ πνπ αθνινπζνύλ ζα ρξεηαζζνύκε: 1. Σελ (δηάζεκε) εμίζωζε ηνπ ΔΗΛΣΔΗΛ: E c. Σνλ λόκν

Διαβάστε περισσότερα

ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟ ΣΧΔΓΙΟ ΙΙ

ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟ ΣΧΔΓΙΟ ΙΙ 1 Σ. Δ. Ι. ΓΤ Σ Ι Κ Η Μ Α Κ Δ Γ Ο Ν Ι Α ΥΟΛΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΔΦΑΡΜΟΓΩΝ Σ Μ Η Μ Α Μ Η Υ Α Ν ΟΛΟ Γ Ι Α Δξγαζηήξην Μεραλνπξγηθώλ Καηεξγαζηώλ & CAD ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟ ΣΧΔΓΙΟ ΙΙ ΜΑΘΗΜΑ 2: Πνηόηεηα Δπηθάλεηαο Γξ. Βαξύηεο

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση 1 - Μοπυοποίηση Κειμένου

Άσκηση 1 - Μοπυοποίηση Κειμένου Άσκηση 1 - Μοπυοποίηση Κειμένου Σηηο παξαθάησ γξακκέο εθαξκόζηε ηε κνξθνπνίεζε πνπ πεξηγξάθνπλ Γξακκή κε έληνλε γξαθή Γξακκή κε πιάγηα γξαθή Γξακκή κε ππνγξακκηζκέλε γξαθή Γξακκή κε Arial Font κεγέζνπο

Διαβάστε περισσότερα

Επαναληπτική Άσκηση - Δέντρα

Επαναληπτική Άσκηση - Δέντρα Η NovelGadgets Α.Ε. είλαη κηα πνιπεζληθή εηαηξεία πνπ δξαζηεξηνπνηείηαη ζηνλ ρώξν ηεο πιεξνθνξηθήο θαη θαηαζθεπάδεη θαηλνηνκηθέο εθαξκνγέο (gadgets) γηα ηνπο πειάηεο ηεο. Πξόζθαηα, δεκηνύξγεζε έλα λέν

Διαβάστε περισσότερα

Να ζρεδηάζεηο ηξόπνπο ζύλδεζεο κηαο κπαηαξίαο θαη ελόο ιακπηήξα ώζηε ν ιακπηήξαο λα θσηνβνιεί.

Να ζρεδηάζεηο ηξόπνπο ζύλδεζεο κηαο κπαηαξίαο θαη ελόο ιακπηήξα ώζηε ν ιακπηήξαο λα θσηνβνιεί. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: Απλό ηλεκτπικό κύκλυμα Η δηδαζθαιία ηνπ απινύ ειεθηξηθνύ θπθιώκαηνο ππάξρεη ζην κάζεκα «Φπζηθά» ηεο Ε ηάμεο ηνπ δεκνηηθνύ θαη επαλαιακβάλεηαη ζην κάζεκα ηεο Φπζηθήο ζηε Γ ηάμε ηνπ Γπκλαζίνπ.

Διαβάστε περισσότερα

Γραφεύα Επικοινωνύασ & Ενημϋρωςησ ϋρρεσ, Τψηλϊντου 4 3οσ Όροφοσ ΣΗΛ 2321023640 ΥΑΦ 2321051861

Γραφεύα Επικοινωνύασ & Ενημϋρωςησ ϋρρεσ, Τψηλϊντου 4 3οσ Όροφοσ ΣΗΛ 2321023640 ΥΑΦ 2321051861 Οπγάνωζη και διοίκηζη ηοςπιζηικών επισειπήζεων (ξενοδοσεία, ηοςπιζηικά γπαθεία ) Α) ΑΔΙ ΣΔΙ και Β) ΑΠΟΦΟΙΣΟΙ ΤΠΟΥΡΔΩΣΙΚΗ ΓΔΤΣΔΡΟΒΑΘΜΙΑ και ΜΔΣΑΓΔΤΣΔΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ Ρν πξόγξακκα απηό ζρεδηάζηεθε γηα

Διαβάστε περισσότερα

Άζκηζη ζτέζης κόζηοσς-τρόνοσ (Cost Time trade off) Καηαζκεσαζηική ΑΔ

Άζκηζη ζτέζης κόζηοσς-τρόνοσ (Cost Time trade off) Καηαζκεσαζηική ΑΔ Άζκηζη ζτέζης κόζηοσς-τρόνοσ (Cost Time trade off) Καηαζκεσαζηική Δίζηε μησανικόρ διοίκηζηρ μεγάληρ καηαζκεςαζηικήρ εηαιπείαρ και καλείζηε να ςλοποιήζεηε ηο έπγο πος πεπιγπάθεηαι από ηον Πίνακα 1. Κωδ.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Δ. ΔΤΡΔΗ ΣΟΤ ΜΔΣΑΥΗΜΑΣΙΜΟΤ FOURIER ΓΙΑΦΟΡΩΝ ΗΜΑΣΩΝ

ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Δ. ΔΤΡΔΗ ΣΟΤ ΜΔΣΑΥΗΜΑΣΙΜΟΤ FOURIER ΓΙΑΦΟΡΩΝ ΗΜΑΣΩΝ ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Δ. ΔΤΡΔΗ ΣΟΤ ΜΔΣΑΥΗΜΑΣΙΜΟΤ FOURIER ΓΙΑΦΟΡΩΝ ΗΜΑΣΩΝ Εδώ ζα ππνινγίζνπκε ην κεηαζρεκαηηζκό Fourier κεξηθώλ αθόκα ζεκάησλ, πξνζπαζώληαο λα μεθηλήζνπκε από ην κεηαζρεκαηηζκό Fourier γλσζηώλ ζεκάησλ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου ΥΟΛΕΙΟ..

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου ΥΟΛΕΙΟ.. ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου έλαξμεο 09.30 ιήμεο 09.45 Σην παξαθάησ ζρήκα θαίλεηαη ηκήκα ελόο πνιενδνκηθνύ ζρεδίνπ κηαο πόιεο. Οη ζθηαζκέλεο

Διαβάστε περισσότερα

ΔΠΙΣΡΟΠΗ ΓΙΑΓΩΝΙΜΩΝ 74 ος ΠΑΝΔΛΛΗΝΙΟ ΜΑΘΗΣΙΚΟ ΓΙΑΓΩΝΙΜΟ ΣΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΑ Ο ΘΑΛΗ 19 Οκηωβρίοσ Δνδεικηικές λύζεις

ΔΠΙΣΡΟΠΗ ΓΙΑΓΩΝΙΜΩΝ 74 ος ΠΑΝΔΛΛΗΝΙΟ ΜΑΘΗΣΙΚΟ ΓΙΑΓΩΝΙΜΟ ΣΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΑ Ο ΘΑΛΗ 19 Οκηωβρίοσ Δνδεικηικές λύζεις ΔΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ Παλεπηζηεκίνπ (Διεπζεξίνπ Βεληδέινπ) 34 06 79 ΑΘΖΝΑ Τει. 36653-367784 - Fax: 36405 e-mail : info@hms.gr www.hms.gr GREEK MATHEMATICAL SOCIETY 34, Panepistimiou (Δleftheriou

Διαβάστε περισσότερα

ACTA A.E. Αριςτο Σέλεια Πιςτοποίηςη. Ανθρώπινου Δυναμικοφ. «ΠΙΣΟΠΟΙΗΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΤ ΔΤΝΑΜΙΚΟΤ Εξελίξεισ - Προοπτικέσ»

ACTA A.E. Αριςτο Σέλεια Πιςτοποίηςη. Ανθρώπινου Δυναμικοφ. «ΠΙΣΟΠΟΙΗΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΤ ΔΤΝΑΜΙΚΟΤ Εξελίξεισ - Προοπτικέσ» ACTA A.E. Αριςτο Σέλεια Πιςτοποίηςη Ανθρώπινου Δυναμικοφ «ΠΙΣΟΠΟΙΗΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΤ ΔΤΝΑΜΙΚΟΤ Εξελίξεισ - Προοπτικέσ» Εταιρεία Ένταςησ Γνώςησ Αριςτοτελείου Πανεπιςτημίου Θεςςαλονίκησ Δια Βίου Μάθηςη Νόκνο:

Διαβάστε περισσότερα

TOOLBOOK (μάθημα 2) Δεκηνπξγία βηβιίνπ θαη ζειίδσλ ΠΡΟΑΡΜΟΓΗ: ΒΑΛΚΑΝΙΩΣΗ ΔΗΜ. ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΠΕ19 1 TOOLBOOK ΜΑΘΗΜΑ 2

TOOLBOOK (μάθημα 2) Δεκηνπξγία βηβιίνπ θαη ζειίδσλ ΠΡΟΑΡΜΟΓΗ: ΒΑΛΚΑΝΙΩΣΗ ΔΗΜ. ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΠΕ19 1 TOOLBOOK ΜΑΘΗΜΑ 2 TOOLBOOK (μάθημα 2) Δεκηνπξγία βηβιίνπ θαη ζειίδσλ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΠΕ19 1 Δημιουργία σελίδων και βιβλίων Έλα θαηλνύξην βηβιίν πεξηέρεη κία άδεηα ζειίδα κε έλα άδεην background. Δελ κπνξνύκε λα μερσξίζνπκε

Διαβάστε περισσότερα

5 η Δργαζηηριακή Άζκηζη Κσκλώμαηα Γσαδικού Αθροιζηή/Αθαιρέηη

5 η Δργαζηηριακή Άζκηζη Κσκλώμαηα Γσαδικού Αθροιζηή/Αθαιρέηη 5 η Δργαζηηριακή Άζκηζη Κσκλώμαηα Γσαδικού Αθροιζηή/Αθαιρέηη Σηα πιαίζηα ηεο πέκπηεο εξγαζηεξηαθήο άζθεζεο ζα ρξεζηκνπνηεζεί απνθιεηζηηθά ην πεξηβάιινλ αλάπηπμεο νινθιεξσκέλσλ θπθισκάησλ IDL-800 Digital

Διαβάστε περισσότερα

(Ενδεικηικές Απανηήζεις) ΘΔΜΑ Α. Α1. Βιέπε απόδεημε Σει. 262, ζρνιηθνύ βηβιίνπ. Α2. Βιέπε νξηζκό Σει. 141, ζρνιηθνύ βηβιίνπ

(Ενδεικηικές Απανηήζεις) ΘΔΜΑ Α. Α1. Βιέπε απόδεημε Σει. 262, ζρνιηθνύ βηβιίνπ. Α2. Βιέπε νξηζκό Σει. 141, ζρνιηθνύ βηβιίνπ ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ (ΟΜΑΓΑ Β ) ΣΔΣΑΡΣΖ 18 ΜΑΪΟΤ 16 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΜΑΘΖΜΑΣΗΚΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ (ΝΔΟ ΤΣΖΜΑ) ΚΑΣΔΤΘΤΝΖ (ΠΑΛΑΗΟ ΤΣΖΜΑ) (Ενδεικηικές Απανηήζεις) ΘΔΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΛΓΕΒΡΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ. 1. Να ιπζνύλ ηα ζπζηήκαηα. 1 0,3x 0,1y x 3 3x 4y 2 4x 2y ( x 1) 6( y 1) (i) (ii)

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΛΓΕΒΡΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ. 1. Να ιπζνύλ ηα ζπζηήκαηα. 1 0,3x 0,1y x 3 3x 4y 2 4x 2y ( x 1) 6( y 1) (i) (ii) . Να ιπζνύλ ηα ζπζηήκαηα.,, 6 4 4 4 5( ) 6( ). Να ιπζνύλ ηα ζπζηήκαηα.,,,6 7. Να ιπζνύλ ηα ζπζηήκαηα. 5 ( )( ) ( ) 4. Να ιπζνύλ ηα ζπζηήκαηα. 5 4 6 7 4. 5. Να ιπζνύλ ηα ζπζηήκαηα. 59 ( )( ) ()( 5) 7 6.

Διαβάστε περισσότερα

Η/Υ A ΤΑΞΕΩΣ ΑΕ 2010-2011. Συστήματα Αρίθμησης. Υποπλοίαρχος Ν. Πετράκος ΠΝ

Η/Υ A ΤΑΞΕΩΣ ΑΕ 2010-2011. Συστήματα Αρίθμησης. Υποπλοίαρχος Ν. Πετράκος ΠΝ Συστήματα Αρίθμησης Υποπλοίαρχος Ν. Πετράκος ΠΝ 1 Ειζαγωγή Τν bit είλαη ε πην βαζηθή κνλάδα κέηξεζεο. Είλαη κία θαηάζηαζε on ή off ζε έλα ςεθηαθό θύθισκα. Άιιεο θνξέο είλαη κία θαηάζηαζε high ή low voltage

Διαβάστε περισσότερα

x-1 x (x-1) x 5x 2. Να απινπνηεζνύλ ηα θιάζκαηα, έηζη ώζηε λα κελ ππάξρνπλ ξηδηθά ζηνπο 22, 55, 15, 42, 93, 10 5, 12

x-1 x (x-1) x 5x 2. Να απινπνηεζνύλ ηα θιάζκαηα, έηζη ώζηε λα κελ ππάξρνπλ ξηδηθά ζηνπο 22, 55, 15, 42, 93, 10 5, 12 ΑΚΖΔΗ ΤΜΝΑΗΟΤ - ΚΤΚΛΟ ΠΡΩΣΟ - - ηα πνηεο ηηκέο ηνπ ηα παξαθάησ θιάζκαηα δελ νξίδνληαη ; (Τπόδεημε : έλα θιάζκα νξίδεηαη αλ ν παξνλνκαζηήο είλαη δηάθνξνο ηνπ κεδελόο) - (-) - (-) - Να απινπνηεζνύλ ηα θιάζκαηα

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΘΔΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΔΦΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΔΥΘΥΝΣΗΣ Β ΛΥΚΔΙΟΥ ΤΔΣΤ(1) ΣΤΑ ΓΙΑΝΥΣΜΑΤΑ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΘΔΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΔΦΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΔΥΘΥΝΣΗΣ Β ΛΥΚΔΙΟΥ ΤΔΣΤ(1) ΣΤΑ ΓΙΑΝΥΣΜΑΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΘΔΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΔΦΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΔΥΘΥΝΣΗΣ Β ΛΥΚΔΙΟΥ ΤΔΣΤ() ΣΤΑ ΓΙΑΝΥΣΜΑΤΑ ΘΔΜΑ : Αλ ηζρύεη 3 3, λα δείμεηε όηη ηα ζεκεία Μ, Ν ηαπηίδνληαη. ΘΔΜΑ : Α Β Μ Γ Σην παξαπάλσ ζρήκα είλαη 3. α) Γείμηε όηη

Διαβάστε περισσότερα

Σύνθεζη ηαλανηώζεων. Έζησ έλα ζώκα πνπ εθηειεί ηαπηόρξνλα δύν αξκνληθέο ηαιαληώζεηο ηεο ίδηαο ζπρλόηεηαο πνπ πεξηγξάθνληαη από ηηο παξαθάησ εμηζώζεηο:

Σύνθεζη ηαλανηώζεων. Έζησ έλα ζώκα πνπ εθηειεί ηαπηόρξνλα δύν αξκνληθέο ηαιαληώζεηο ηεο ίδηαο ζπρλόηεηαο πνπ πεξηγξάθνληαη από ηηο παξαθάησ εμηζώζεηο: Σύνθεζη ηαλανηώζεων Α. Σύλζεζε δύν α.α.η ηεο ίδιας ζστνόηηηας Έζησ έλα ζώκα πνπ εθηειεί ηαπηόρξνλα δύν αξκνληθέο ηαιαληώζεηο ηεο ίδηαο ζπρλόηεηαο πνπ πεξηγξάθνληαη από ηηο παξαθάησ εμηζώζεηο: Η απνκάθξπλζε

Διαβάστε περισσότερα

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ Α/Α : 0_1379/50 1. Όηαλ ινηπόλ ήξζαλ [νη πξέζβεηο ζηελ Αζήλα], αθνύ ζπλέιαβαλ νη Αζελαίνη θαη ηνπο πξέζβεηο σο ππνθηλεηέο ζηάζεο θαη όζνπο έπεηζαλ [νη πξέζβεηο], ηνπο ζπγθέληξσζαλ γηα αζθάιεηα ζηελ Αίγηλα.

Διαβάστε περισσότερα

πκβνιή ησλ βηβιηνζεθνλφκσλ ζηελ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΗ ΠΑΙΓΔΙΑ

πκβνιή ησλ βηβιηνζεθνλφκσλ ζηελ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΗ ΠΑΙΓΔΙΑ πκβνιή ησλ βηβιηνζεθνλφκσλ ζηελ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΗ ΠΑΙΓΔΙΑ Σηέλλα Κορομπίλη, Ph.D., Αλαπιεξψηξηα Καζεγήηξηα, Σκήκα Βηβιηνζεθνλνκίαο-Α.Σ.Δ.Ι. Θεζζαινλίθεο Αθροδίηη Μάλλιαρη, Ph.D, Δξγαζηεξηαθφο πλεξγάηεο, Σκήκα

Διαβάστε περισσότερα

Βιομησανικόρ ζσεδιαζμόρ πποϊόνηων από ανακςκλωμένερ ζςζκεςαζίερ

Βιομησανικόρ ζσεδιαζμόρ πποϊόνηων από ανακςκλωμένερ ζςζκεςαζίερ Βιομησανικόρ ζσεδιαζμόρ πποϊόνηων από ανακςκλωμένερ ζςζκεςαζίερ ΤΕΙ Δσηικής Μακεδονίας Τμήμα Βιομητανικού Στεδιαζμού Εργαζηήριο C 3 www.c3.teiwm.gr C 3 LAB www.c3.teiwm.gr 1 Εηζαγσγή Πεπιεσόμενα ύκβνια

Διαβάστε περισσότερα

Εςθςή ζςζηήμαηα επισειπήζεων και αξιολόγηζη

Εςθςή ζςζηήμαηα επισειπήζεων και αξιολόγηζη Εςθςή ζςζηήμαηα επισειπήζεων και αξιολόγηζη Μάθημα 11 Τμήμα Μάπκεηινγκ και Διοίκηζηρ Λειηοςπγιών Τα δηαγξάκκαηα θαηάζηαζεο (state diagrams) ρξεζηκνπνηνύληαη γηα λα βνεζήζνπλ ηνλ πξνγξακκαηηζηή λα θαηαιάβεη

Διαβάστε περισσότερα

Case Study. Παξαθάηω παξνπζηάδνπκε βήκα - βήκα κε screenshots έλα παξάδεηγκα ππνβνιήο κηαο εξγαζίαο θαη ηελ παξαγωγή ηνπ Originality Report.

Case Study. Παξαθάηω παξνπζηάδνπκε βήκα - βήκα κε screenshots έλα παξάδεηγκα ππνβνιήο κηαο εξγαζίαο θαη ηελ παξαγωγή ηνπ Originality Report. Case Study Παξαθάηω παξνπζηάδνπκε βήκα - βήκα κε screenshots έλα παξάδεηγκα ππνβνιήο κηαο εξγαζίαο θαη ηελ παξαγωγή ηνπ Originality Report. Βήκα 1 ο : Login ζηο Turnitin. Κάλεηε είζνδν ζην Turnitin κε

Διαβάστε περισσότερα

7. ΚΑΤΑΧΩΡΗΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ. 3. Έλαο θαηαρσξεηήο SISO ησλ 4 bits έρεη: α) Μία είζνδν, β) Δύν εηζόδνπο, γ) Σέζζεξεηο εηζόδνπο.

7. ΚΑΤΑΧΩΡΗΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ. 3. Έλαο θαηαρσξεηήο SISO ησλ 4 bits έρεη: α) Μία είζνδν, β) Δύν εηζόδνπο, γ) Σέζζεξεηο εηζόδνπο. 7. ΚΑΤΑΧΩΡΗΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. Ση είλαη έλαο θαηαρσξεηήο; O θαηαρσξεηήο είλαη κηα νκάδα από flip-flop πνπ κπνξεί λα απνζεθεύζεη πξνζσξηλά ςεθηαθή πιεξνθνξία. Μπνξεί λα δηαηεξήζεη ηα δεδνκέλα ηνπ

Διαβάστε περισσότερα

Κβαντικοί Υπολογισμοί. Πέκπηε Γηάιεμε

Κβαντικοί Υπολογισμοί. Πέκπηε Γηάιεμε Κβαντικοί Υπολογισμοί Πέκπηε Γηάιεμε Kπθισκαηηθό Mνληέιν Έλαο θιαζηθόο ππνινγηζηήο απνηειείηαη από αγσγνύο θαη ινγηθέο πύιεο πνπ απνηεινύλ ηνπο επεμεξγαζηέο. Σηνπο θβαληηθνύο ε πιεξνθνξία βξίζθεηαη κέζα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΔΦ. 2.4 ΡΗΕΔ ΠΡΑΓΜΑΣΗΚΩΝ ΑΡΗΘΜΩΝ

ΚΔΦ. 2.4 ΡΗΕΔ ΠΡΑΓΜΑΣΗΚΩΝ ΑΡΗΘΜΩΝ ΚΔΦ.. ΡΗΕΔ ΠΡΑΓΜΑΣΗΚΩΝ ΑΡΗΘΜΩΝ Οξηζκόο ηεηξαγσληθήο ξίδαο: Αλ 0 ηόηε νλνκάδνπκε ηεηξαγσληθή ξίδα ηνπ ηελ κε αξλεηηθή ιύζε ηεο εμίζσζεο:. Γειαδή ηεηξαγσληθή ξίδα ηνπ 0 ιέγεηαη ν αξηζκόο 0 πνπ όηαλ πςσζεί

Διαβάστε περισσότερα

Η Αξιολόγηζη ηηρ Πεπίλητηρ Κειμένος Παιδαγυγικό Ινζηιηούηο

Η Αξιολόγηζη ηηρ Πεπίλητηρ Κειμένος Παιδαγυγικό Ινζηιηούηο Η Αξιολόγηζη ηηρ Πεπίλητηρ Κειμένος Παιδαγυγικό Ινζηιηούηο Οδηγίες για ηη διδαζκαλία ηων θιλολογικών μαθημάηων ζηο Ενιαίο Λύκειο (απόζπαζμα) Αθήνα 2001 ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ Α. Τν πεξηερόκελν ηεο πεξίιεςεο (0-12

Διαβάστε περισσότερα

ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΚΟΣΖΣΑ ΥΔΓΗΟΤ ΑΡΗΘΜ. 1

ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΚΟΣΖΣΑ ΥΔΓΗΟΤ ΑΡΗΘΜ. 1 ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΚΟΣΖΣΑ ΥΔΓΗΟΤ ΑΡΗΘΜ. 1 ΒΟΤΣΑΗΟ 7,5Υ40m ΑΓΔΛΑΓΩΝ ΓΑΛΑΚΣΟΠΑΡΑΓΩΓΖ ΔΛΔΤΘΔΡΟΤ ΣΑΒΛΗΜΟΤ ΜΔ 48 ΑΣΟΜΗΚΔ ΘΔΔΗ Τν άξκεγκα ελδείθλπηαη λα γίλεηαη ζε αξκεθηήξην ηύπνπ ςαξνθόθθαιν 2Χ4 ζέζεσλ. Οη

Διαβάστε περισσότερα

Η επιζκόπηζη ηης έμμιζθης ενηολής ζηην Αλλοδαπή. Καηεξίλα Γαιαλνπνύινπ, Intellectual Property Manager, Microsoft Ειιάο Α.Ε.

Η επιζκόπηζη ηης έμμιζθης ενηολής ζηην Αλλοδαπή. Καηεξίλα Γαιαλνπνύινπ, Intellectual Property Manager, Microsoft Ειιάο Α.Ε. Η επιζκόπηζη ηης έμμιζθης ενηολής ζηην Αλλοδαπή Καηεξίλα Γαιαλνπνύινπ, Intellectual Property Manager, Microsoft Ειιάο Α.Ε. Παξάκεηξνη πξνο αμηνιόγεζε Ννκνζεηηθή ζσξάθηζε Κνηλόο Σύιινγνο Ακνηβή Καηαγγειία/Λύζε

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ Γευηέρα 11 Ηουνίου 2018 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΜΑΘΖΜΑΣΗΚΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ. (Ενδεικηικές Απανηήζεις)

ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ Γευηέρα 11 Ηουνίου 2018 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΜΑΘΖΜΑΣΗΚΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ. (Ενδεικηικές Απανηήζεις) ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ Γευηέρα Ηουνίου 08 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΜΑΘΖΜΑΣΗΚΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ (Ενδεικηικές Απανηήζεις) ΘΔΜΑ Α Α. Απόδεημε ζεωξήκαηνο ζει. 99 ζρνιηθνύ βηβιίνπ. Α. α.

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΦΩΣΟΓΡΑΦΙΑ. Εισαγωγή στη Φωτογραυία. Χριζηάκης Σαζεΐδης - EFIAP

ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΦΩΣΟΓΡΑΦΙΑ. Εισαγωγή στη Φωτογραυία. Χριζηάκης Σαζεΐδης - EFIAP ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΦΩΣΟΓΡΑΦΙΑ Εισαγωγή στη Φωτογραυία Χριζηάκης Σαζεΐδης - EFIAP 1 ΜΑΘΗΜΑ 3 ο ΚΛΕΙΣΡΟ ΣΑΥΤΣΗΣΑ ΚΛΕΙΣΡΟΤ-ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΣΑΛΛΗΛΗ ΣΑΥΤΣΗΣΑ Σι είναι υωτογραυική μητανή; Από πνηα κέξε απνηειείηαη: 1. Φαθό

Διαβάστε περισσότερα

Constructors and Destructors in C++

Constructors and Destructors in C++ Constructors and Destructors in C++ Σύνθεζη Πνιύ ζπρλά ζηε C++ κία θιάζε κπνξεί λα πεξηέρεη ζαλ κέιεδεδνκέλα αληηθείκελα άιισλ θιάζεσλ. Πνηα είλαη ε ζεηξά κε ηελ νπνία δεκηνπξγνύληαη θαη θαηαζηξέθνληαη

Διαβάστε περισσότερα

Γ ΣΑΞΖ ΔΝΗΑΗΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΜΑΘΖΜΑΣΗΚΑ ΘΔΣΗΚΩΝ ΚΑΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΤΝΑΡΣΖΔΗ ΟΡΗΑ ΤΝΔΥΔΗΑ (έως Θ.Bolzano) ΘΔΜΑ Α

Γ ΣΑΞΖ ΔΝΗΑΗΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΜΑΘΖΜΑΣΗΚΑ ΘΔΣΗΚΩΝ ΚΑΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΤΝΑΡΣΖΔΗ ΟΡΗΑ ΤΝΔΥΔΗΑ (έως Θ.Bolzano) ΘΔΜΑ Α Γ ΣΑΞΖ ΔΝΗΑΗΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΜΑΘΖΜΑΣΗΚΑ ΘΔΣΗΚΩΝ ΚΑΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΤΝΑΡΣΖΔΗ ΟΡΗΑ ΤΝΔΥΔΗΑ (έως Θ.Bolzano). Να δηαηππώζεηε ην Θ.Bolzano. 5 ΘΔΜΑ Α μονάδες A. Να απνδείμεηε όηη γηα θάζε πνιπωλπκηθή

Διαβάστε περισσότερα

A. Αιιάδνληαο ηε θνξά ηνπ ξεύκαηνο πνπ δηαξξέεη ηνλ αγωγό.

A. Αιιάδνληαο ηε θνξά ηνπ ξεύκαηνο πνπ δηαξξέεη ηνλ αγωγό. ΤΠΟΤΡΓΔΙΟ ΠΑΙΓΔΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΛΔΤΚΩΙΑ ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΙΑ Μειέηε ηωλ παξαγόληωλ από ηνπο νπνίνπο εμαξηάηαη ε ειεθηξνκαγλεηηθή δύλακε. Τιηθά - πζθεπέο: Ηιεθηξνληθή δπγαξηά, ηξνθνδνηηθό ηάζεο, ξννζηάηεο, ακπεξόκεηξν,

Διαβάστε περισσότερα

ΓΔΧΜΔΣΡΙΑ ΓΙΑ ΟΛΤΜΠΙΑΓΔ

ΓΔΧΜΔΣΡΙΑ ΓΙΑ ΟΛΤΜΠΙΑΓΔ ΒΑΓΓΔΛΗ ΦΤΥΑ 2009 ελίδα 2 από 9 ΔΤΘΔΙΔ SIMSON 1 ΒΑΙΚΔ ΠΡΟΣΑΔΙ 1.1 ΔΤΘΔΙΑ SIMSON Γίλεηαη ηξίγσλν AB θαη ηπρόλ ζεκείν ηνπ πεξηγεγξακκέλνπ θύθινπ ηνπ. Αλ 1, 1 θαη 1 είλαη νη πξνβνιέο ηνπ ζηηο επζείεο πνπ

Διαβάστε περισσότερα

Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα. Κώδικες 28, 78 και 84

Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα. Κώδικες 28, 78 και 84 Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα Κώδικες 28, 78 και 84 Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα Οη Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα εθαξκόδνληαη γηα ηελ απνξξνθνύκελε ελέξγεηα από Αηνιηθά Πάξθα πνπ είλαη ζπλδεδεκέλα ζην

Διαβάστε περισσότερα

Τηλζφωνο: 99543321 Ε-mail: savvas_email@yahoo.com Ώρες διδασκαλίας: 16:00 19:15 μμ

Τηλζφωνο: 99543321 Ε-mail: savvas_email@yahoo.com Ώρες διδασκαλίας: 16:00 19:15 μμ ΠΑΙΓΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΚΤΠΡΟΤ Πξόγξακκα Δπηκόξθσζεο Τπνςεθίσλ Καζεγεηώλ Σερλνινγίαο Γελάξεο 2011 ΗΛΔΚΣΡΟΝΙΚΑ Ι (Ύιε Γπκλαζίνπ) Διδάσκων: Σαββίδης Σάββας Τηλζφωνο: 99543321 Ε-mail: savvas_email@yahoo.com

Διαβάστε περισσότερα

Παιχνίδι γλωζζικής καηανόηζης με ζχήμαηα!

Παιχνίδι γλωζζικής καηανόηζης με ζχήμαηα! Cpyright 2013 Λόγος & Επικοινωνία // All rights Reserved Παιχνίδι γλωζζικής καηανόηζης με ζχήμαηα! Αυηό ηο παιχνίδι έχει ζηόχους: 1. ηελ εθγύκλαζε ηεο αθνπζηηθήο κλήκεο ησλ παηδηώλ 2. ηελ εμάζθεζε ζηελ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΦΑΡΜΟΜΔΝΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΑ ΣΗ ΧΗΜΔΙΑ Ι ΘΔΜΑΣΑ Α επηέκβξηνο 2009. 1. Να ππνινγηζηνύλ νη κεξηθέο παξάγσγνη πξώηεο ηάμεο ηεο ζπλάξηεζεο f(x,y) =

ΔΦΑΡΜΟΜΔΝΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΑ ΣΗ ΧΗΜΔΙΑ Ι ΘΔΜΑΣΑ Α επηέκβξηνο 2009. 1. Να ππνινγηζηνύλ νη κεξηθέο παξάγσγνη πξώηεο ηάμεο ηεο ζπλάξηεζεο f(x,y) = ΘΔΜΑΣΑ Α επηέκβξηνο 9. Να ππνινγηζηνύλ νη κεξηθέο παξάγσγνη πξώηεο ηάμεο ηεο ζπλάξηεζεο f(,y) = y.. Να ππνινγηζηνύλ ηα νινθιεξώκαηα: a) ln b) a) 3cos b) e sin 4. Να ππνινγηζηεί ην νινθιήξσκα: S ( y) 3

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγίες τρήζης για λειηοσργία μεηαθοράς καναλιών ζε υηθιακό δέκηη OST-7060 HD

Οδηγίες τρήζης για λειηοσργία μεηαθοράς καναλιών ζε υηθιακό δέκηη OST-7060 HD Οδηγίες τρήζης για λειηοσργία μεηαθοράς καναλιών ζε υηθιακό δέκηη OST-7060 HD Γηα ηε δηεπθόιπλζή ζαο θαηά ην switch-off ηεο πεξηνρήο ηεο Πεινπνλλήζνπ έρνπκε πξνζζέζεη ζηνπο ςεθηαθνύο καο δέθηεο κία λέα,

Διαβάστε περισσότερα

Πολυεπίπεδα/Διασυμδεδεμέμα Δίκτυα

Πολυεπίπεδα/Διασυμδεδεμέμα Δίκτυα Πολυεπίπεδα/Διασυμδεδεμέμα Δίκτυα Κοιμωμικά δίκτυα (multiplex network) Έρεηε ινγαξηαζκό ζην Facebook? Έρεηε ινγαξηαζκό ζην LinkedIn? Έρεηε ινγαξηαζκό ζην Twitter? Αεροπορικές γραμμές της Ευρώπης(multiplex

Διαβάστε περισσότερα

ΔΝΓΔΙΚΤΙΚΔΣ ΛΥΣΔΙΣ ΣΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΤΔΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΔΙΟΥ ΓΔΥΤΔΡΑ 27 ΜΑΪΟΥ 2013

ΔΝΓΔΙΚΤΙΚΔΣ ΛΥΣΔΙΣ ΣΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΤΔΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΔΙΟΥ ΓΔΥΤΔΡΑ 27 ΜΑΪΟΥ 2013 ΔΝΓΔΙΚΤΙΚΔΣ ΛΥΣΔΙΣ ΣΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΤΔΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΔΙΟΥ ΓΔΥΤΔΡΑ 7 ΜΑΪΟΥ 13 ΘΔΜΑ Α : (Α1) Σρνιηθό βηβιίν ζειίδα 33-335 (Α) Σρνιηθό βηβιίν ζειίδα 6 (Α3) Σρνιηθό βηβιίν ζειίδα (Α) α) Λάζνο β) Σωζηό γ) Σωζηό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΙΣ ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΓΕΝΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΙΙ - ΦΥΕ 0 7 Ινπλίνπ 009 Απαντήσειρ στιρ ασκήσειρ τηρ τελικήρ εξέτασηρ στιρ Σςνήθειρ Διαυοπικέρ Εξισώσειρ Αγαπηηέ θοιηηηή/ηπια,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ Γεσηέρα 10 Ηοσνίοσ 2019 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΜΑΘΖΜΑΣΗΚΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ. (Ενδεικηικές Απανηήζεις)

ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ Γεσηέρα 10 Ηοσνίοσ 2019 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΜΑΘΖΜΑΣΗΚΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ. (Ενδεικηικές Απανηήζεις) ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ Γεσηέρα Ηοσνίοσ 9 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΜΑΘΖΜΑΣΗΚΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ (Ενδεικηικές Απανηήζεις) ΘΔΜΑ Α Α.α) Οξηζκόο ζρνιηθνύ βηβιίνπ ζει 5. Έζησ Α έλα ππνζύλνιν ηνπ.

Διαβάστε περισσότερα