ΕΝΤΟΜΑ & ΑΛΛΑ ΑΡΘΡΟΠΟΔΑ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΕΝΤΟΜΑ & ΑΛΛΑ ΑΡΘΡΟΠΟΔΑ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ"

Transcript

1 ΕΝΤΟΜΑ & ΑΛΛΑ ΑΡΘΡΟΠΟΔΑ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΜΑΤΘΙΛΔΗ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΥ - ΣΟΥΛΤΑΝΗ ΣΤΕφΑΝΟΣ ΑΝΔρΕΑΔΗΣ ΧρΙΣΤΙΝΑ ΣΟΥΛΤΑΝΗ - ΖΟΥρΟΥΛΙΔΗ

2 ΕΝΤΟΜΑ & ΑΛΛΑ ΑρΘρΟΠΟΔΑ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ, ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ, ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΜΑΤΘΙΛΔΗ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΥ - ΣΟΥΛΤΑΝΗ ΣΤΕφΑΝΟΣ ΑΝΔρΕΑΔΗΣ ΧρΙΣΤΙΝΑ ΣΟΥΛΤΑΝΗ - ΖΟΥρΟΥΛΙΔΗ Θεσσαλονίκη 2011 ISBN: Copyright K. N. Επισκόπου 7, Θεσσαλονίκη, Τ Το βιβλίο «Έντομα & άλλα αρθρόποδα υγειονομικής σημασίας» τυπώθηκε και βιβλιοδετήθηκε από την COPY CITY ΕΠΕ, με τεχνολογία φιλική προς το περιβάλλον, σε «πράσινες» ψηφιακές μηχανές, χωρίς χημικά απόβλητα, με μη τοξικά μελάνια, χαμηλής όχλησης και ενεργειακής κατανάλωσης. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου στο σύνολό του ή τμημάτων του με οποιονδήποτε τρόπο, καθώς και η μετάφραση ή διασκευή του ή εκμετάλλευσή του με οποιονδήποτε τρόπο αναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.2121/1993 και της Διεθνούς Σύμβασης Βέρνης Παρισιού, που κυρώθηκε με το ν. 100/1975. Επίσης απαγορεύεται η αναπαραγωγή της στοιχειοθεσίας, σελιδοποίησης, εξωφύλλου και γενικότερα της όλης αισθητικής εμφάνισης του βιβλίου, με φωτοτυπικές, ηλεκτρονικές ή οποιεσδήποτε άλλες μεθόδους, σύμφωνα με το άρθρο 51 του ν. 2121/1993.

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ A ΜΕΡΟΣ ΚΛΑΣΗ ΕΝΤΟΜΑ (INSECTA) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΤΑΞΗ DIPTERA Οικογένεια CuliCidae Υποοικογένεια Toxorhynchitinae Υποοικογένεια Anophelinae Anopheles sacharovi An. maculipennis complex An. superpictus An. hyrcanus Υποοικογένεια Culicinae Aedes aegypti Ae. albopictus Ae. vexans Ochlerotatus caspius Culex pipiens complex Cx. territans Culiseta longiareolata Ελονοσία Ιώσεις Φιλαριάσεις κουνουπιών ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Οικογένεια ChIRoNomIDAE ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Οικογένεια PSyChoDIDAE Υποοικογένεια Phlebotominae ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Οικογένεια SImulIIDAE ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Οικογένεια CERAToPogoNIDAE

4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Οικογένεια TabANIDAE Chrysops spp. Tabanus spp. Haematopota spp. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Οικογένεια GloSSINIDAE Glossina palpalis ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 Οικογένεια MuSCIDAE και FANNIIDAE Οικογένεια Muscidae Υποοικογένεια Stomoxydinae Stomoxys calcitrans Υποοικογένεια Muscinae Musca domestica Musca sorbens Οικογένεια FANNIIDAE Fannia spp. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 Οικογένειες Calliphoridae, Sarcophagidae και Oestridae Οικογένεια Calliphoridae (ιριδίζουσες μύγες) Cochliomyia hominivorax Chrysomya bezziana Lucilia spp. Calliphora spp. Οικογένεια Calliphoridae (μη ιριδίζουσες μύγες) Cordylobia anthropophaga Auchmeromyia senegalensis Οικογένεια Sarcophagidae Sarcophaga spp. Wohlfahrtia spp. Οικογένεια Oestridae Oestrus ovis Hypoderma bovis

5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 Λοιπές οικογένειες Διπτερων Οικογένεια Rhagionidae Οικογένεια Drosophilidae Οικογένεια Ephydridae Οικογένεια Piophilidae Οικογένεια Tipulidae Οικογένεια Hippoboscidae ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 ΤΑΞΗ SIPHONAPTERA Οικογένεια Pulicidae Pulex irritans Ctenocephalides canis Ctenocephalides felis Xenopsylla cheopis Echidnophaga gallinacea Οικογένεια Tungidae Tunga penetrans ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12 ΤΑΞΗ ANOPLURA Οικογένεια Pediculidae Pediculus humanus capitis Pediculus humanus humanus Phthirus pubis ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13 ΤΑΞΗ HEMIPTERA Οικογένεια Cimicidae Cimex lectularius Οικογένεια Reduviιdae ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14 ΤΑΞΗ DICTYOPTERA Υποτάξη BLATTARIA Οικογένεια Blattidae Blatta orientalis Periplaneta americana Οικογένεια Blattelidae Blattela germanica Supella longipalpa

6 Οικογένεια polyphagidae Polyphaga aegyptiaca Β ΜΕΡΟΣ ΚΛΑΣΗ ΑΡΑΧΝΙΔΙΑ (ARAChNIDA) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΥπΟΚΛΑΣΗ ACARI Υποτάξη MetastigMata Οικογένεια ixodidae Rhipicephalus sanguineus Dermacentor marginatus Dermacentor andersoni Ixodes ricinus Hyalomma marginatum Hyalomma anatolicum excavatum Haemaphysalis inermis Haemaphysalis punctata Οικογένεια argasidae ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Υποτάξη mesostigmata Οικογένεια dermanyssidae Dermanyssus gallinae Liponyssus bacoti ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Υποτάξη ASTIgmATA Οικογένεια tyroglyphidae Οικογένεια sarcoptidae Sarcoptes scabiei Sarcoptes scabiei var. hominis ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Υποτάξη PRoSTIgmATA Οικογένεια demodicidae demodex folliculorum Οικογένεια tarsonemidae Pediculoides ventricosus Οικογένεια Τrombiculidae

7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΤΑΞΗ ARANEAE ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΤΑΞΗ SCORPIONES ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΝΩΝ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ

8

9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 0 Ταξη DIPTERA C U L I C I D A E ΟικΟγενεια

10

11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο ΤΑΞΗ DIPTERA ΟΙΚΟγΕνΕΙΑ CULICIDAE ΤΑΞΗ DIPTERA Τα είδη της τάξεως χαρακτηρίζονται από το ότι έχουν ένα μόνο ζεύγος πτερύγων ενώ το δεύτερο, το οπίσθιο ζεύγος, είναι ατροφικό και έχει διαμορφωθεί σε ζεύγος ροπαλοειδών οργάνων που ονομάζονται αλτήρες (halteres) (εικ. 1.1). Οι αλτήρες πάλλονται κατά την πτήση των εντόμων και παίζουν ρόλο γυροσκοπίου. Υπάρχουν μερικά μόνο είδη που είναι δευτερογενώς άπτερα. Είναι κατά το πλείστον βλαβερά έντομα, ορισμένα μάλιστα αιμοβόρα και κατά συνέπεια φορείς παθογόνων οργανισμών που προκαλούν ασθένειες στον άνθρωπο και στα ζώα. Η οικογένεια περιλαμβάνει περίπου είδη μικρού έως μετρίου μεγέθους. Τα περισσότερα είδη είναι ημερόβια και πετούν άνετα. Ως προνύμφες έχουν αναπτύξει μία ποικιλία συνηθειών που συνεπάγονται σημαντικές μορφολογικές διαφορές. Η μεταμόρφωση είναι πλήρης. Το σώμα των ενηλίκων χωρίζεται ευκρινώς σε τρία μέρη, κεφαλή, θώρακα και κοιλία. Η κεφαλή είναι μεγάλη, σε σχέση με το μέγεθος του σώματος και το μεγαλύτερο μέρος της καταλαμβάνεται από τους σύνθετους οφθαλμούς. Σε μερικά Εικ. 1.1 Διάγραμμα διπτέρου. Κ: κεφαλή, Θ: θώρακας, ΚΛ: κοιλιά, ππ: πρόσθιο πόδι, μπ: μεσαίο πόδι, οπ: οπίσθιο πόδι, πρ: προβοσκίδα, κ: κεραία, ο: σύνθετος οφθαλμός, θρ: θυρεός, αλ: αλτήρες, πτ: πτερύγιο (squama), μ: μηρός, κν: κνήμη, τρ: ταρσός, αο: απλοί οφθαλμοί. (Από Smart 1956, τροποποιημένη).

12 ΕνΤΟΜΑ ΚΑΙ ΑΡΘΡΟΠΟΔΑ ΥγΕΙΟνΟΜΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ είδη και συνήθως στα αρσενικά άτομα, οι οφθαλμοί αυτοί είναι τόσο μεγάλοι ώστε η διαχωριστική μεταξύ τους λωρίδα να έχει σχεδόν εξαλειφθεί (εικ. 1.2Α). Στην περίπτωση αυτή η κεφαλή ονομάζεται ολοπτική (holoptic) ενώ όταν υπάρχει η διαχωριστική λωρίδα μεταξύ των σύνθετων οφθαλμών τότε ονομάζεται διχοπτική (dichoptic) (εικ. 1.2Β). Ακόμη στην κεφαλή μπορεί να υπάρχουν τρεις απλοί οφθαλμοί (ocelli) (εικ. 1.3). Τα στοματικά μόρια των ενηλίκων είναι σπογγίζοντος-μυζητικού τύπου (εικ. 1.4). Στα αιμοβόρα είδη τα στοματικά μόρια έχουν μορφή στιλέτου προσαρμοσμένου στο να τρυπά το δέρμα του ξενιστή και να μυζά αίμα (εικ. 1.5). Στα κυκλόρραφα έχει γίνει μία σημαντική προσαρμογή στον τρόπο λήψης της τροφής τους, έτσι είναι ικανά να εμέσουν σταγόνα εμετού (vomit drop) από το πρόσθιο έντερό τους για περαιτέρω διαλυτοποίηση της τροφής τους, όταν χρειάζεται. Ο θώρακας αποτελείται από μία σειρά σκληριτών (sclerites) που συνδέονται με ενδιάμεσες μεμβρανώδεις περιοχές. Σε μερικά είδη οι σκληρίτες του θώρακα έχουν ταξινομική σημασία. O προθώρακας και ο μεταθώρακας είναι μικροί και ενωμένοι με το μεγάλο μεσοθώρακα. Το μόνο ζεύγος πτερύγων, οι αλτήρες, που είναι ομόλογοι του δευτέρου ζεύγους, και τα τρία ζεύγη των ποδιών είναι προσαρτημένα στο θώρακα. Η κατασκευή των πτερύγων (εικ. 1.1) είναι ενδιαφέρουσα στα Δίπτερα. Οι πτέρυγες είναι μεμβρανώδεις, χωρίς λέπια (scales), αλλά υπάρχουν και κάποιες εξαιρέσεις όπως τα κουνούπια όπου οι πτέρυγες φέρουν σε ορισμένα σημεία λέπια (εικ. 1.6). Η μεμβράνη των πτερύγων μπορεί να φέρει λεπτές τρίχες που μερικές φορές είναι συγκεντρωμένες μόνο σε συγκεκριμένες θέσεις. Κύριο χαρακτηριστικό των πτερύγων είναι οι νευρώσεις. Ο τύπος που δημιουργείται από τις νευρώσεις, παχύνσεις και νεύρα στηρίζει τη μεμβράνη. Πολλά είδη μπορούν να αναγνωριστούν μόνο από τις νευρώσεις και συχνά είναι το σπουδαιότερο χαρακτηριστικό για την αναγνώριση των ειδών της οικογένειας. Πρέπει να δοθεί έμφαση στο ότι όταν συγκρίνουμε μία πτέρυγα διπτέρου με μία εικόνα, η σύγκριση πρέπει να γίνεται νεύρο προς νεύρο και πρέπει να είναι ακριβώς και όχι κατά προσέγγιση ίδια. Τα νεύρα χωρίζονται σε επιμήκη, που ξεκινούν από τη βάση της πτέρυγας και φθάνουν στην κορυφή και τα κάθετα (cross veins) που ενώνουν τα επιμήκη σε διάφορα σημεία μεταξύ τους. Τα πόδια δεν παρουσιάζουν ιδιαίτερους χαρακτήρες. Οι ταρσοί αποτελούνται από 5 άρθρα (εικ. 1.7). H κοιλία φέρει στο άκρο της τον γεννητικό οπλισμό (genitalia) που συχνά παρουσιάζει αρκετό ενδιαφέρον για τον προσδιορι-

13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο ΤΑΞΗ DIPTERA ΟΙΚΟγΕνΕΙΑ CULICIDAE 5 σμό. Γενικά ο εξωτερικός γεννητικός οπλισμός του αρσενικού συνίσταται από μία σειρά ενός ή περισσοτέρων εξαρτημάτων, τα περιφαλλικά όργανα, και ένα κεντρικό όργανο, τον φαλλό. Τα περιφαλλικά όργανα μπορεί να είναι ορατά όπως συμβαίνει στα κουνούπια (εικ. 1.8) ή μπορεί να είναι αναδιπλωμένα στην κοιλιά όταν δεν χρησιμοποιούνται όπως συμβαίνει στις μύγες τσε-τσε (εικ. 1.9). Τα εξωτερικά γεννητικά όργανα του θηλυκού αποτελούνται από το γεννητικό πόρο (genital orifice). Μπορεί να υπάρχει κάποια μορφή ωοθέτη, που αποτελείται από σκληρυμένα εκτατά μέρη των τελευταίων κοιλιακών άρθρων ή των τελευταίων άρθρων που έχουν μετατραπεί σε τηλεσκοπικά συσταλτό ωοθέτη. Α Β Εικ. 1.2 Ολοπτική κεφαλή από Tabanus sp. (A) και διχοπτική κεφαλή από Calliphoridae (B).

14 ΕνΤΟΜΑ ΚΑΙ ΑΡΘΡΟΠΟΔΑ ΥγΕΙΟνΟΜΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ Εικ. 1.3 Απλοί οφθαλμοί είδους Calliphoridae. Εικ. 1.4 Ελαφρώς πλάγια όψη προβοσκίδας της οικιακής μύγας (Musca domestica). Ρ: rostrum, H: haustellum, ΟΔ: στοματικός δίσκος, ΜΟ: στοματικό άνοιγμα, Κσκ: κεντρικό συλλεκτικό κανάλι ψευδοτραχειών, Δσκ: σκληρίτης του δίσκου, Φ: τροφικό κανάλι ανάμεσα στον υποφάρυγγα (Υπ) και το άνω χείλος (Αχ), Φυ: fulcrum που φαίνεται εκτός της χιτίνινης μεμβράνης (Χ), Κχ: κάτω χείλος, γ: γναθικό κορδόνι/ σύνδεσμος, γπ: γναθικές προσακτρίδες, Ψτ: ψευδοτραχείες (Από Smart 1956, τροποποιημένη).

15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο ΤΑΞΗ DIPTERA ΟΙΚΟγΕνΕΙΑ CULICIDAE Οι προνύμφες είναι σκωληκόμορφες, άποδες και συχνά με κεφαλή μικρή. Τα στοματικά μόρια είναι μασητικού τύπου, όπως στα κουνούπια ή ξέοντος μυζητικού τύπου. Στα κυκλόρραφα τα στοματικά μόρια βρίσκονται κατά το μεγαλύτερο μέρος τους στο εσωτερικό του σώματος και αποτελούν τον κεφαλοφαρυγγικό σκελετό. H νύμφη είναι ελεύθερη ή κλεισμένη στο δερμάτιό της που έχει σκληρυνθεί και αποτελεί το νυμφικό περίβλημα (puparium). Bιολογία Στην πλειονότητά τους τα δίπτερα είναι ωοτόκα. Ωστόσο υπάρχουν είδη που αποθέτουν προνύμφες αντί αυγών. Από τα είδη Culicidae μόνο είδη αποθέτουν προνύμφες ενώ από τα Tabanidae πολλά είδη. Από τα Δίπτερα με υγειονομική σημασία, προνυμφοτοκία παρατηρείται σε ορισμένα Cyclorrhapha και Pupipara. Oι προνύμφες μπορεί να αποτίθενται ως 1ης ηλικίας (Sarcophaga sp.) ή ως πλήρως ανεπτυγμένες προνύμφες, που νυμφώνονται αμέσως μετά την απόθεσή τους (Glossina sp.). Ωοζωοτοκία έχουμε στην περίπτωση όπου αποτίθενται αυγά που περιέχουν προνύμφη και εκκολάπτονται αμέσως μετά την απόθεσή τους. Εικ. 1.5 Στοματικά μόρια θηλυκού κουνουπιού. επ: επιφάρυγγας, γπ: γναθική προσακτρίδα, κ: κεραία, αγ: άνω γνάθοι, κγ: κάτω γνάθοι, επ: άνω χείλος, επ: επιφάρυγγας, κχ: κάτω χείλος, λ: γλωσσίδιο, τφ: τροφικός αγωγός, σλ: σιελοφόρος αγωγός στον υποφάρυγγα, υπ: υποφάρυγγας. (Από Smart 1956, τροποποιημένη).

16 ΕνΤΟΜΑ ΚΑΙ ΑΡΘΡΟΠΟΔΑ ΥγΕΙΟνΟΜΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ Α Β Εικ. 1.6 Πτέρυγα κουνουπιού με λέπια και κροσσούς (Culex pipiens complex) (Α), και μεμβρανοειδής πτέρυγα διπτέρου χωρίς λέπια (Musca domestica) (B).

17 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο ΤΑΞΗ DIPTERA ΟΙΚΟγΕνΕΙΑ CULICIDAE 9 Εικ. 1.7 Πόδι από Musca domestica. Εικ. 1.8 Εξωτερικός γεννητικός οπλισμός κουνουπιού (Από Smart 1956, τροποποιημένη). Εικ. 1.9 Εξωτερικός γεννητικός οπλισμός μύγας τσε-τσέ (Από Smart 1956, τροποποιημένη).

18 10 ΕνΤΟΜΑ ΚΑΙ ΑΡΘΡΟΠΟΔΑ ΥγΕΙΟνΟΜΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΤΩΝ ΔΙΠΤΕΡΩΝ Υποτάξη ΝEMATOCERA Οικογένειες TIPULIDAE (Crane flies, Daddy Long Legs, Spinning Jennies) PSYCHODIDAE (Moth flies, Owl midges, Papatasi fly) CULICIDAE (Mosquitoes, Biting gnats) CHIRONOMIDAE (Midges non-biting, Gnats) CECIDOMYIIDAE (Gall midges) MYCETOPHILIDAE (Fungus gnats) CERATOPOGONIDAE (Biting midges) BIBIONIDAE (March flies, St. Mark s fly) SIMULIIDAE (Black flies, Buffalo gnats) ANISOPODIDAE (Window gnats) BLEPHAROCERIDAE (Net-winged midges) Υποτάξη BRACHYCERA Οικογένειες STRATIOMYIIDAE (Soldier flies) RHAGIONIDAE (Snipe flies) TABANIDAE (Horse flies) SCENOPINIDAE (Window flies) ASILIDAE (Robber flies, Assassin flies) BOMBYLIIDAE (Bee flies) EMPIDIDAE (Dance flies) DOLICHOPODIDAE (Long-legged flies, Fan-tailed flies) Υποτάξη CYCLORRHAPHA Οικογένειες PHORIDAE SYRPHIDAE (Hover flies, Flower flies) DROSOPHILIDAE (Small fruit flies) CHLOROPIDAE (Fruit flies, Gout flies, Eye flies) SEPSIDAE (Black scavenger flies, Ensign flies) PIOPHILIDAE (Cheese Skipper) GASTEROPHILIDAE (Horse bots) MUSCIDAE (House flies, etc) CALLIPHORIDAE (Blow flies) SARCOPHAGIDAE (Flesh fly) OESTRIDAE (Warble flies, Nostril flies) Υποτάξη PUPIPARA Οικογένειες HIPPOBOSCIDAE (Louse flies, Keds) STREBLIDAE (Bat flies) NYCTERIBIIDAE (Bat flies)

19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο ΤΑΞΗ DIPTERA ΟΙΚΟγΕνΕΙΑ CULICIDAE 11 ΟΙΚΟγΕΝΕΙΑ CULICIDAE Tα μέλη της οικογένειας είναι περίπου.500. Είναι πολύ λεπτά έντομα με μακριά προβοσκίδα και δεν φέρουν απλούς οφθαλμούς. Τα πόδια είναι λεπτά και μακριά. Οι πτέρυγες φέρουν λέπια στην οπίσθια παρυφή και κατά μήκος των νεύρων. Οι προνύμφες είναι υδρόβιες και πολύ δραστήριες με μεταπνευστικό αναπνευστικό σύστημα και πολύ ευρύ θώρακα. Οι νύμφες είναι επίσης υδρόβιες και ζωηρές και μπορούν να μετακινούνται μέσα στο νερό. Είναι είδη πολύ διαδεδομένα σε όλη τη γη και έχουν υψηλό αναπαραγωγικό δυναμικό. Ο αριθμός γενεών ανά έτος ποικίλλει με το είδος του κουνουπιού και τις συνθήκες του περιβάλλοντος. Εξωτερική μορφολογία ενηλίκων Τα ενήλικα είναι συνήθως μικρού μεγέθους, με μήκος -mm που σπάνια μπορεί να φθάσει τα 9mm, σε ορισμένα είδη. Έχουν μεγάλους σύνθετους οφθαλμούς. Οι κεραίες στα αρσενικά είναι πτεροειδείς και στα θηλυκά νηματοειδείς τριχωτές (εικ. 1.10). Τα στοματικά μόρια είναι νύσσοντος-μυζητικού τύπου και έχουν τη μορφή επιμήκους προβοσκίδας, που προεκτείνεται εμφανώς και στα δύο φύλα παρόλο που τα αρσενικά κουνούπια δεν νύσσουν. Το μεγαλύτερο εξάρτημα των στοματικών μορίων είναι το μακρύ και ελαστικό σωληνοειδές κάτω χείλος που καταλήγει σε ένα ζεύγος μικρών κυματιστών σχηματισμών που ονομάζονται γλωσσίδια (labella). Σε κάθετη τομή (εικ. 1.5) το χείλος φαίνεται να κυκλώνει τα υπόλοιπα εξαρτήματα των στοματικών μορίων και χρησιμεύει ως προστατευτική θήκη. Στα πλάγια της προβοσκίδας υπάρχουν οι γναθικές προσακτρίδες. Ο κυρίαρχος σχηματισμός, το άνω χείλος, είναι λεπτό, μυτερό και με ραβδώσεις στην κοιλιακή επιφάνεια. Ανάμεσα στο άνω και κάτω χείλος υπάρχουν 5 βελονοειδείς σχηματισμοί, που είναι ένα ζεύγος οδοντωτών κάτω γνάθων, ένα ζεύγος άνω γνάθων, που είναι πιο τέλεια οδοντωτές, και τέλος ένα μεμονωμένο μη οδοντωτό κοίλο στιλέτο, ο υποφάρυγγας. Όταν ένα θηλυκό κουνούπι νύσσει τον ξενιστή, τα γλωσσίδια στην άκρη του σαρκώδους κάτω χείλους, ακουμπούν στο δέρμα, και το κάτω χείλος που δεν μπορεί να τρυπήσει το δέρμα, κυρτώνεται προς τα πίσω (εικ. 1.5). Αυτό επιτρέπει στο ζεύγος των άνω γνάθων, στο ζεύγος των κάτω γνάθων, στο άνω χείλος και στον υποφάρυγγα να τρυπήσουν το δέρμα του ξενιστή. Σίελος, που παράγεται από ένα ζεύγος τρίλοβων σιελογόνων αδέ-

20 12 ΕνΤΟΜΑ ΚΑΙ ΑΡΘΡΟΠΟΔΑ ΥγΕΙΟνΟΜΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ Εικ Πτεροειδείς (Α) και νηματοειδείς τριχωτές κεραίες (Β) αρσενικών και θηλυκών του είδους Culex pipiens complex αντίστοιχα. νων, τοποθετημένων κοιλιακά στο πρόσθιο μέρος του θώρακα, χύνεται μέσα στον υποφάρυγγα. Ο σίελος, τουλάχιστο σε μερικά είδη, περιέχει αντιπηκτικές ουσίες που εμποδίζουν το αίμα να πήξει και να φράξει τον τροφικό αγωγό και είναι υπεύθυνες για τους ερεθισμούς του δέρματος μετά τη νύξη. Ο σίελος επίσης περιέχει αναισθητικές ουσίες που βοηθούν στη μείωση του πόνου που προκαλείται από το νύγμα, ώστε να μειώνονται οι αμυντικές αντιδράσεις του ξενιστή. Παρόλο που τα αρσενικά κουνούπια έχουν προβοσκίδα, οι γνάθοι έχουν συνήθως μειωμένο μέγεθος, ή λείπουν οι άνω γνάθοι, οπότε τα αρσενικά δεν μπορούν να νύσσουν.

21 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο ΤΑΞΗ DIPTERA ΟΙΚΟγΕνΕΙΑ CULICIDAE 1 Εικ Κοιλιά κουνουπιού πριν και μετά τη λήψη αίματος και απόθεσης των αυγών. Οι πτέρυγες είναι λεπτές διαφανείς και φέρουν λέπια στα νεύρα και την περιφέρεια, όπου υπάρχουν επίσης τρίχες που σχηματίζουν «κροσσό» (εικ. 6). Η διάταξη των νεύρων είναι χαρακτηριστική. Στην κορυφή των πτερύγων καταλήγει ένα απλό νεύρο ( ο επίμηκες) ανάμεσα σε δύο διακλαδισμένα (2 ο και ο ). Βιολογία ενηλίκων Τα περισσότερα κουνούπια συζευγνύονται αμέσως μετά την ενηλικίωσή τους. Τα σπερματοζωάρια, που περνούν από το αρσενικό στη σπερματοθήκη του θηλυκού, συνήθως αρκούν για τη γονιμοποίηση όλων των αυγών που γεννά κατά τη διάρκεια της ζωής του, επομένως, μόνο μια σύζευξη ανά θηλυκό είναι απαραίτητη. Με μερικές εξαιρέσεις, ένα θηλυκό κουνούπι πρέπει να πάρει ένα γεύμα με αίμα για να έχει τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για την ανάπτυξη των αυγών στις ωοθήκες. Αυτή είναι η κανονική διαδικασία και αναφέρεται ως μη αυτογενής ανάπτυξη (anautogenous develolpment). Μερικά είδη όμως, μπορούν να αναπτύξουν την πρώτη ομάδα αυγών χωρίς να προηγηθεί γεύμα με αίμα. Αυτή η διαδικασία αποκαλείται αυτογενής ανάπτυξη (autogenous development). Η ταχύτητα της πέψης του αίματος εξαρτάται από τη θερμοκρασία, και στα περισσότερα τροπικά είδη διαρκεί μόνο 2- ημέρες αλλά στις μεσογειακές χώρες η πέψη του αίματος μπορεί να διαρκέσει από έως 1 ημέρες. Μετά το γεύμα με αίμα, η κοιλιά του κουνουπιού είναι διογκωμένη (εικ. 1.11), με έντονο ερυθρό χρώμα, αλλά μερικές ώρες αργότερα το χρώμα της γίνεται σκούρο ερυθρό. Με την πέψη του αίματος και καθώς τα αυγά, που είναι λευκά, εξελίσσονται στις ωοθήκες, η κοιλιά γίνεται λευκή στο πίσω μέρος και σκού-

22 1 ΕνΤΟΜΑ ΚΑΙ ΑΡΘΡΟΠΟΔΑ ΥγΕΙΟνΟΜΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ρα ερυθρά στο πρόσθιο. Αυτή η κατάσταση αντιπροσωπεύει ένα ενδιάμεσο σημείο της πέψης του αίματος και της ανάπτυξης των αυγών στις ωοθήκες και το κουνούπι αναφέρεται ως ημι-πλήρες (half-gravid). Σταδιακά, όλο το αίμα πέπτεται και η κοιλιά παραμένει διογκωμένη αλλά γίνεται λευκή λόγω του σχηματισμού των πλήρως ανεπτυγμένων αυγών. Το θηλυκό, στην κατάσταση αυτή χαρακτηρίζεται ως πλήρες (gravid) και ψάχνει για το κατάλληλο περιβάλλον όπου θα αποθέσει τα αυγά του. Μετά την ωοτοκία το θηλυκό κουνούπι παίρνει άλλο ένα γεύμα με αίμα και ύστερα από 2 ημέρες (στα τροπικά κλίματα) ωριμάζει μια νέα ομάδα αυγών. Αυτή η διαδικασία της θρέψης με αίμα και της ωρίμασης των αυγών, που ακολουθείται από την ωοτοκία, επαναλαμβάνεται πολλές φορές κατά τη διάρκεια της ζωής του θηλυκού, και αναφέρεται ως γονοτροφικός κύκλος (gonotrofic cycle). Ανάλογα με το είδος, τα θηλυκά κουνούπια αποθέτουν αυγά σε κάθε ωοτοκία. Τα αυγά είναι μικρά, επιμήκη, με μήκος 1mm ή και λιγότερο, λευκά ή γενικά ανοιχτόχρωμα μόλις αποτεθούν ενώ στη συνέχεια γίνονται τεφρά, μαύρα και γενικά σκούρου χρώματος. Τα αυγά των Mansonia έχουν ένα οξύ άκρο (εικ. 1.12). Τα είδη του γένους Mansonia αποθέτουν τα αυγά τους σε μια κολλώδη μάζα που προσκολλάται στο κάτω μέρος των φύλλων φυτών που επιπλέουν. Τα αυγά αυτών των κουνουπιών είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στην ξηρασία. Στα τροπικά κλίματα, τα αυγά εκκολάπτονται μέσα σε 2- ημέρες, αλλά σε ψυχρότερες περιοχές μπορεί να εκκολαφθούν ύστερα από -1 ημέρες ή και περισσότερο. Ανάλογα με το είδος, τα αυγά τοποθετούνται ένα-ένα ή σε ομάδες που ονομάζονται «σχεδίες» (rafts) (εικ. 1.3), στην επιφάνεια του νερού, στη λάσπη ή ακόμη, από ορισμένα είδη που ανήκουν στα γένη Aedes, Psorophora και Haemagogus στο έδαφος αλλά σε σημεία που κάποια στιγμή θα κατακλυστούν με νερό. Τα αυγά αυτών των ειδών μπορούν να επιζήσουν στην ξηρασία, ιδιαίτερα αυτών που ανήκουν στα γένη Aedes και Psorophora, που μπορούν να μείνουν αφυδατωμένα για μήνες ή ακόμη και χρόνια, αλλά παραμένουν ζωντανά και εκκολάπτονται όταν βυθιστούν στο νερό. Μπορεί να χρειασθούν διαδοχικές βυθίσεις στο νερό που θα ακολουθούνται από σύντομες περιόδους ξηρασίας πριν την εκκόλαψη. Τα είδη Aedes και Psorophora μπορούν να διαχειμάσουν στο στάδιο του αυγού, σε διάπαυση. Περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως η μείωση της περιεκτικότητας του νερού σε οξυγόνο ή αλλαγές στη διάρκεια της ημέρας και στη θερμοκρασία μπορούν να διακόψουν τη διάπαυση.

23 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο ΤΑΞΗ DIPTERA ΟΙΚΟγΕνΕΙΑ CULICIDAE 15 Η επιλογή της κατάλληλης θέσης απόθεσης των αυγών από ένα θηλυκό κουνούπι του γένους Culex επηρεάζεται από μία φερομόνη που ονομάζεται φερομόνη ωοθεσίας (oviposition pheromone). Εκλύεται από σταγονίδια που σχηματίζονται στο ακραίο τμήμα του κάθε αυγού, λίγο μετά την απόθεσή του στο νερό. Παρόμοια σταγονίδια έχουν περιγραφεί και σε είδη άλλων γενών όπως Culiseta και Uranotaenia όπου και αυτά αποθέτουν τα αυγά τους σε μορφή σχεδίας (Clements 1999). Η χημική ανάλυση των σταγονιδίων αποκάλυψε ότι η φερομόνη ωοθεσίας του κουνουπιού Cx. quinquefasciatus είναι το στερεοϊσομερές ( )-(5R,S) της ένωσης -ακετοξυ-5-δεκαεξανολίδιο (Laurence and Pickett, 192). Η φερομόνη των κουνουπιών Culex έχει το χαρακτηριστικό ότι είναι φερομόνη συνάθροισης για απόθεση αυγών δηλαδή ότι δρα ως υποκινητής για να εναποθέσουν αυγά και άλλα άτομα στον ίδιο χώρο (Mihou and Michaelakis 2010). Συμπεριφορά ενηλίκων Η διάρκεια ζωής των ενηλίκων εξαρτάται από τη θερμοκρασία. Είναι γνωστό ότι το Aedes aegypti ζει κανονικά ημέρες αλλά μπορεί να μην ξεπεράσει τις 11 ημέρες σε υψηλότερη θερμοκρασία. Στους 2 ο C αρνείται να τραφεί ενώ στους 20 ο C μένει αδρανές. Τα αρσενικά συνήθως δεν μπαίνουν στις κατοικίες του ανθρώπου. Πολλά είδη νύσσουν ανθρώπους για να έχουν το γεύμα τους και μερικά προτιμούν να τρέφονται από αυτούς αντί από άλλα ζώα. Παρόλα αυτά υπάρχουν είδη που προτιμούν να μην τρέφονται από ανθρώπους και αρκετά είδη δεν νύσσουν ποτέ ανθρώπους. Τα είδη που τρέφονται συνήθως από ανθρώπους λέγεται ότι είναι ανθρωποδίαιτα ως προς τις τροφικές τους συνήθειες ενώ αυτά που τρέφονται κυρίως από άλλα ζώα λέγονται ζωοδίαιτα. Μερικά είδη κουνουπιών μπαίνουν συχνά σε κατοικίες για να τραφούν και λέγονται ενδοφαγικά στις συνήθειες θρέψης τους ενώ αυτά που νύσσουν τους ξενιστές τους έξω από τις κατοικίες λέγονται εξωφαγικά. Αφού έχουν νύξει ανθρώπους ή άλλους ξενιστές, είτε μέσα είτε έξω από κατοικίες, τα κουνούπια ψάχνουν για τόπο ανάπαυσης, όπου θα προστατευτούν κατά τη διάρκεια της πέψης του γεύματός τους. Κάποια είδη αναπαύονται μέσα σε κατοικίες κατά τη διάρκεια του χρόνου που χρειάζεται για την πέψη του αίματος και την ωρίμαση των ωαρίων και λέγονται ενδοφιλικά. Αντίθετα, κουνούπια που αναπαύονται σε εξωτερικούς χώρους λέγονται εξωφιλικά. Λίγα είδη παρόλα αυτά είναι αποκλειστικά ανθρω-

24 1 ΕνΤΟΜΑ ΚΑΙ ΑΡΘΡΟΠΟΔΑ ΥγΕΙΟνΟΜΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ Α Β

25 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο ΤΑΞΗ DIPTERA ΟΙΚΟγΕνΕΙΑ CULICIDAE 1 γ Δ Εικ Oμάδα αυγών των Mansonia με οξύ άκρο (Α), ομάδα αυγών του Culex quinquefasciatus (Β), μεμονωμένα αυγά του Aedes aegypti (γ) και μεμονωμένα αυγά με πλωτήρες του Anopheles stephensi (Δ).

26 1 ΕνΤΟΜΑ ΚΑΙ ΑΡΘΡΟΠΟΔΑ ΥγΕΙΟνΟΜΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ποδίαιτα ή ζωοδίαιτα, ενδοφαγικά ή εξωφαγικά, ενδοφιλικά ή εξωφιλικά. Τα περισσότερα δείχνουν σε διάφορο βαθμό αυτή τη συμπεριφορά. Η συμπεριφορά θρέψης ενός είδους μπορεί να αλλάξει. Για παράδειγμα, σε συγκεκριμένες περιοχές και εποχές, ένα είδος μπορεί να νύσσει αποκλειστικά ανθρώπους (ανθρωποδίαιτο), μέσα σε κατοικίες (ενδοφαγικό) και να παραμένει μέσα σε κατοικίες (ενδοφιλικό) ενώ σε άλλες, κυρίως όταν υπάρχουν λίγοι άνθρωποι και πολλά ζώα στην περιοχή, το είδος μπορεί να γίνει αποκλειστικά ζωοδίαιτο, καθώς και εξωφαγικό και εξωφιλικό. Κάποια είδη έχουν μικρότερη προσαρμοστικότητα στην τροφική τους συμπεριφορά και ποτέ δεν αναπαύονται μέσα σε κατοικίες ούτε μπαίνουν μέσα σε κατοικίες για να τραφούν από ανθρώπους. Η συμπεριφορά των θηλυκών κουνουπιών σε ότι αφορά στη νύξη (τσίμπημα) μπορεί να είναι πολύ σημαντική για την επιδημιολογία της μετάδοσης των ασθενειών. Τα κουνούπια που τρέφονται αποκλειστικά από ανθρώπους σε εξωτερικούς χώρους και αργά τη νύχτα, δεν θα νύξουν πολλά μικρά παιδιά, γιατί θα είναι σε εσωτερικό χώρο και θα κοιμούνται εκείνη την ώρα. Άρα για τα παιδιά είναι δύσκολο να μολυνθούν με όποια παθογόνα αυτά τα κουνούπια μπορούν να μεταφέρουν. Κατά τη διάρκεια θερμών και ξηρών περιόδων του έτους, πολλοί άνθρωποι κοιμούνται σε εξωτερικούς χώρους και επομένως μπορεί να δεχτούν νύγματα πιο συχνά από εξωφαγικά είδη κουνουπιών. Κάποια κουνούπια νύσσουν αποκλειστικά μέσα σε δάση ή περιοχές με δέντρα. Επομένως, οι άνθρωποι θα δεχθούν νύγματα μόνο όταν επισκέπτονται αυτά τα μέρη. Προφανώς τόσο η συμπεριφορά των ανθρώπων όσο και των κουνουπιών είναι σχετικές με την μετάδοση των αιτίων των ασθενειών. Η συμπεριφορά των ενήλικων κουνουπιών κάθε είδους μπορεί να είναι ένας σημαντικός παράγοντας για τον σχεδιασμό μέτρων καταπολέμησης. Στις τροπικές χώρες τα ενήλικα θηλυκά κουνούπια ζουν κατά μέσο όρο 1-2 εβδομάδες ενώ στις μεσογειακές χώρες η διάρκεια ζωής των ενηλίκων είναι - εβδομάδες, αλλά κάποια είδη μπορεί να ζουν και περισσότερο. Τα αρσενικά ενήλικα έχουν συνήθως μικρότερη διάρκεια ζωής από τα θηλυκά. Τροφή ενηλίκων και τροφικοί μηχανισμοί Είναι γνωστό ότι τα κουνούπια ρουφούν αίμα για να προμηθευτούν την απαραίτητη πρωτεΐνη για την ανάπτυξη των ωοθηκών,

ΕΝΤΟΜΑ & ΑΛΛΑ ΑΡΘΡΟΠΟΔΑ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ

ΕΝΤΟΜΑ & ΑΛΛΑ ΑΡΘΡΟΠΟΔΑ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΕΝΤΟΜΑ & ΑΛΛΑ ΑΡΘΡΟΠΟΔΑ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ Ματθίλδη Σαββοπούλου-Σουλτάνη, Kαθηγήτρια Eντομολογίας Πτυχιούχος της Γεωπονικής Σχολής και διδάκτορας της ίδιας Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (Τ.Ε.Ι.) ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (Τ.Ε.Ι.) ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (Τ.Ε.Ι.) ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΙΔΙΟΤΗΤΩΝ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΦΥΣΙΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΟΥΣΙΩΝ ΣΕ ΠΡΟΝΥΜΦΕΣ ΔΙΠΤΕΡΩΝ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Κλείδες Τάξεων Εντόμων

Κλείδες Τάξεων Εντόμων 5 Κλείδες Τάξεων Εντόμων Α 1 - Ένα ή δύο ζεύγη πτερύγων, εμφανών ή κρυμμένων κάτω από έλυτρα, ημιέλυτρα, ή ψευδέλυτρα (Εικ. 1). 22 Β Γ - Χωρίς εμφανείς πτέρυγες. Οι πτέρυγες μπορεί να είναι ατροφικές και

Διαβάστε περισσότερα

Άνθρωπος και έντοµα Η γενικότερη και η υγειονοµική σηµασία τους. Γεώργιος Σταθάς ΑΤΕΙ Καλαµάτας Τµήµα Φυτικής Παραγωγής

Άνθρωπος και έντοµα Η γενικότερη και η υγειονοµική σηµασία τους. Γεώργιος Σταθάς ΑΤΕΙ Καλαµάτας Τµήµα Φυτικής Παραγωγής Άνθρωπος και έντοµα Η γενικότερη και η υγειονοµική σηµασία τους Γεώργιος Σταθάς ΑΤΕΙ Καλαµάτας Τµήµα Φυτικής Παραγωγής (Carboniferous) Λιθανθρακοφόρος περίοδος 312 εκατ. Έτη Παν/µιο Μασαχουσέτης Dermestes

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΤΟΜA. Χρησιμότητα Επικονίαση -Το 1/3 της τροφής μας προέρχεται από φυτά που βασίζονται στα έντομα για τη αναπαραγωγή τους κυρίως στις μέλισσες

ΕΝΤΟΜA. Χρησιμότητα Επικονίαση -Το 1/3 της τροφής μας προέρχεται από φυτά που βασίζονται στα έντομα για τη αναπαραγωγή τους κυρίως στις μέλισσες ΕΝΤΟΜA Χρησιμότητα Επικονίαση -Το 1/3 της τροφής μας προέρχεται από φυτά που βασίζονται στα έντομα για τη αναπαραγωγή τους κυρίως στις μέλισσες Τροφή -Σημαντική πηγή πρωτεΐνης και υδατανθράκων σε πολλές

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΕΝΤΟΜΩΣΕΙΣ ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΕΙΣ ΜΥΟΚΤΟΝΙΕΣ Φ Ι Δ Ο Α Π Ω Θ Η Σ Ε Ι Σ

ΑΠΕΝΤΟΜΩΣΕΙΣ ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΕΙΣ ΜΥΟΚΤΟΝΙΕΣ Φ Ι Δ Ο Α Π Ω Θ Η Σ Ε Ι Σ ΑΠΕΝΤΟΜΩΣΕΙΣ ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΕΙΣ ΜΥΟΚΤΟΝΙΕΣ Φ Ι Δ Ο Α Π Ω Θ Η Σ Ε Ι Σ ΕΥΑΓ. ΒΡΟΝΤΑΚΗΣ ΓΕΩΠΟΝΟΣ Τ.Ε. ΕΛΕΥΘ. ΖΩΑΚΗ ΓΕΩΠΟΝΟΣ Τ.Ε. ΜΥΟΚΤΟΝΙΑ ΙΔΙΩΤΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ (ΟΙΚΙΕΣ Κ.Α.) ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΜΕΝΩΝ ΧΩΡΩΝ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ζωικοί εχθροί ανθοκηπευτικών

ζωικοί εχθροί ανθοκηπευτικών ζωικοί εχθροί ανθοκηπευτικών Τάξη: Diptera πτέρυγες: πρόσθιες μεμβρανώδεις, οπίσθιες ελλείπουν (διαμορφωμένες σε αλτήρες) στοματικά μόρια: νύσσο - μυζητικού τύπου ολομετάβολα προνύμφη: ακέφαλη - άποδη

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι. Εργαστηριακή άσκηση: Εξάποδα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι. Εργαστηριακή άσκηση: Εξάποδα Πανεπιστήμιο Πατρών Τμήμα Βιολογίας Τομέας Βιολογίας Ζώων ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι Εργαστηριακή άσκηση: Εξάποδα Επιμέλεια: Σίνος Γκιώκας Πάτρα 2015 1 ΕΞΑΠΟΔΑ ΠΡΑΚΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ΤΑΞΕΩΝ ΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 2 ο. Έντομα (Μορφολογία Κατηγορίες)

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 2 ο. Έντομα (Μορφολογία Κατηγορίες) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 2 ο Έντομα (Μορφολογία Κατηγορίες) Δασική Εντομολογία Αντικείμενο: Μελέτη των εντόμων που βλάπτουν τα δασικά δέντρα και το ξύλο σε χρήση. Στη δασική πράξη: α. Εντοπισμός προσβολής επιδημικής

Διαβάστε περισσότερα

ζωικοί εχθροί ανθοκηπευτικών

ζωικοί εχθροί ανθοκηπευτικών ζωικοί εχθροί ανθοκηπευτικών Τάξη: Hemiptera πτέρυγες: πρόσθιες ημιέλυτρα, οπίσθιες μεμβρανώδεις ή λείπουν στοματικά μόρια: νύσσο - μυζητικού τύπου ετερομετάβολα - παουρομετάβολα Υποτάξεις: Homoptera -

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΕΝΤΟΜΟΛΟΓΙΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ

ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΕΝΤΟΜΟΛΟΓΙΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΕΝΤΟΜΟΛΟΓΙΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΥΠΟΚΛΑΣΗ APTERYGOTA ΤΑΞΗ DIPLURA ΤΑΞΗ PROTURA ΤΑΞΗ THYSANURA ΤΑΞΗ COLLEMBOLA ΚΛΑΣΗ INSECTA ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΝEOPTERA ΥΠΟΚΛΑΣΗ PTERYGOTA ΔΙΑΙΡΕΣΗ PALEOPTERA ΤΑΞΗ EPHEMEROPTERA ΤΑΞΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η παρούσα εργασία αποτελεί αρχή µιας µεγαλύτερης έρευνας που ξεκίνησε µε στόχο την καταγραφή της πανίδας των κουνουπιών της Κρήτης, καθώς

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η παρούσα εργασία αποτελεί αρχή µιας µεγαλύτερης έρευνας που ξεκίνησε µε στόχο την καταγραφή της πανίδας των κουνουπιών της Κρήτης, καθώς Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΚΑΙ ΑΝΘΟΚΟΜΙΑΣ ΠτυχιακήΜελέτη ΤΑ ΚΟΥΝΟΥΠΙΑ ΤΗΣΚΡΗΤΗΣ Φοιτητής : Κώστας Νιαµούρης Εισηγήτρια: Γιώτα Ψειροφωνιά Ηράκλειο

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι. Εργαστηριακή άσκηση: Αρθρόποδα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι. Εργαστηριακή άσκηση: Αρθρόποδα Πανεπιστήμιο Πατρών Τμήμα Βιολογίας Τομέας Βιολογίας Ζώων ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι Εργαστηριακή άσκηση: Αρθρόποδα Επιμέλεια: Σίνος Γκιώκας Πάτρα 2015 ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ & ΜΥΡΙΑΠΟΔΑ ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΑΡΑΧΝΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ενικός: το άκαρι πληθυντικός: τα ακάρεα Τάξεις Metastigmata Cryptostigmata Mesostigmata Prostigmata Astigmata

ενικός: το άκαρι πληθυντικός: τα ακάρεα Τάξεις Metastigmata Cryptostigmata Mesostigmata Prostigmata Astigmata Υποκλάση ACARI ενικός: το άκαρι πληθυντικός: τα ακάρεα Τάξεις Metastigmata Cryptostigmata Mesostigmata Prostigmata Astigmata Διαφορές από τα έντομα: (1) Κεφαλή, θώρακας και κοιλία είναι ενωμένα σε ένα

Διαβάστε περισσότερα

Κατα ολέµησηκουνου ιών

Κατα ολέµησηκουνου ιών Κατα ολέµησηκουνου ιών Κουνού ιακαιάνθρω ος: µια δύσκολη συµβίωση Α. Μιχαηλάκης Εργαστήριο Γεωργικής Εντοµολογίας, Τµήµα Εντοµολογίας και Γ. Ζωολογίας, Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο Βιολογικός κύκλος

Διαβάστε περισσότερα

2 ο Εργαστήριο Γενικής Εντομολογίας

2 ο Εργαστήριο Γενικής Εντομολογίας 2 ο Εργαστήριο Γενικής Εντομολογίας Στοματικά μόρια εντόμων Βασικοί στοματικοί τύποι Καθ. Ν. Παπαδόπουλος Δρ. Κων/νος Ζάρπας, ΕΔΙΠ 1 ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΣΤΟΜΑΤΙΚΩΝ ΜΟΡΙΩΝ Μασητικά: πιο πρωτόγονα 1. Άνω χείλος 2.

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΑΛΟΓΟΓΟΣ ΠΑΡΑΣΙΤΩΝ

ΚΑΤΑΛΟΓΟΓΟΣ ΠΑΡΑΣΙΤΩΝ ΚΑΤΑΛΟΓΟΓΟΣ ΠΑΡΑΣΙΤΩΝ ΚΑΤΣΑΡΙΔΕΣ > Brownbanded > Αμερικανική > Ανατολική > Γερμανική ΚΟΡΙΟΙ ΨΥΛΛΟΙ ΚΟΥΝΟΥΠΙΑ ΜΥΓΕΣ Blow Fly Δροσοφιλα Κρεατόμυγα Μυγάκι Φρεατίων Μυγάκι με Καμπούρα Οικιακή Μύγα ΜΥΡΜΗΓΚΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Προκαταρκτική μελέτη για τα κουνούπια της Κρήτης

Προκαταρκτική μελέτη για τα κουνούπια της Κρήτης Προκαταρκτική μελέτη για τα κουνούπια της Κρήτης της Γιώτας Ψειροφωνιά Τι είναι τα κουνούπια; Ως κουνούπια περιγράφονται τα δίπτερα που ανήκουν κυρίως σε δύο υποοικογένειες της οικογενείας Culicidae: την

Διαβάστε περισσότερα

Ζωικοί Εχθροί Εργαστήριο

Ζωικοί Εχθροί Εργαστήριο Ελληνική ημοκρατία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου Ζωικοί Εχθροί Εργαστήριο Ενότητα 2: Έντομα: Μέρη του σώματος (Κεφαλή & εξαρτήματα) Δρ Δήμητρα Ζωάκη Μαλισιόβα Καθηγήτρια Εντομολογίας 1 ΑνοιχτάΑκαδημαϊκάΜαθήματαστοΤΕΙΗπείρου

Διαβάστε περισσότερα

Κυριότερα ζημιογόνα αίτια κατά την αποθήκευση Έντομα Ακάρεα Μύκητες-Βακτήρια Τρωκτικά

Κυριότερα ζημιογόνα αίτια κατά την αποθήκευση Έντομα Ακάρεα Μύκητες-Βακτήρια Τρωκτικά ΕΝΤΟΜΑ ΑΠΟΘΗΚΩΝ Κυριότερα ζημιογόνα αίτια κατά την αποθήκευση Έντομα Ακάρεα Μύκητες-Βακτήρια Τρωκτικά Οι απώλειες των δημητριακών κατά την αποθήκευση φτάνουν το 17% στις ανεπτυγμένες χώρες και ξεπερνούν

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία. Γ λυκειου ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Βιολογία. Γ λυκειου ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Βιολογία Γ λυκειου ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Σειρά: Γενικό Λύκειο Θετικές Επιστήμες Νότα Λαζαράκη, Βιολογία Γ Λυκείου Γενικής Παιδείας Υπεύθυνος έκδοσης: Αποστόλης Αντωνόπουλος Θεώρηση κειμένου: Κυριάκος Εμμανουηλίδης

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (Τ.Ε.Ι.) ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (Τ.Ε.Ι.) ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (Τ.Ε.Ι.) ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Τ Ε I Κ Α Λ Α Μ Α Τ Α! Τ Μ Η Μ Α ΕΚΛΟΙΕΟΝ < ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ I ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΙΔΙΟΤΗΤΩΝ ΔΙΑΦΟΡΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Πτυχιακή Μελέτη. Η χρήση αιθερίων ελαίων ως προνυμφοκτόνα κουνουπιών

Πτυχιακή Μελέτη. Η χρήση αιθερίων ελαίων ως προνυμφοκτόνα κουνουπιών ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Πτυχιακή Μελέτη Η χρήση αιθερίων ελαίων ως προνυμφοκτόνα κουνουπιών ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ: ΔΗΜΗΤΡΑ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΥ ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ: ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΨΕΙΡΟΦΩΝΙΑ ΗΡΑΚΛΕΙΟ,

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΜΕΛΙΣΣΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΜΕΛΙΣΣΑΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΜΕΛΙΣΣΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΜΕΛΙΣΣΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΜΕΛΙΣΣΑΣ Δρ. Φανή Χατζήνα Βιολόγος Ινστιτούτο Μελισσσοκομίας Χαλκιδικής ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΜΕΛΙΣΣΑΣ Βιολογία Μέλισσας Μέλισσες: Εμφανίστηκαν στη γη πριν περίπου 80 εκ. χρόνια Κοινή μέλισσα: Apis mellifera

Διαβάστε περισσότερα

ζωικοί εχθροί ανθοκηπευτικών

ζωικοί εχθροί ανθοκηπευτικών ζωικοί εχθροί ανθοκηπευτικών χρυσονηματώδης της πατάτας Globodera rostochiensis (συν. Heterodera rostochiensis) οικ. Heteroderidae χρυσονηματώδης της πατάτας μορφολογία εμφανίζουν έντονο γενετικός διμορφισμός

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ

ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΜΙΧΑΗΛ Π. ΜΙΧΑΗΛ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΜΙΧΑΗΛ Π. ΜΙΧΑΗΛ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Θεσσαλονίκη 2011 Copyright

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα Βιολογίας Πανεπιστήμιο Κρήτης. Μορφολογία και Ανατομία Δεκάποδου Καρκινοειδούς

Τμήμα Βιολογίας Πανεπιστήμιο Κρήτης. Μορφολογία και Ανατομία Δεκάποδου Καρκινοειδούς Τμήμα Βιολογίας Πανεπιστήμιο Κρήτης Μορφολογία και Ανατομία Δεκάποδου Καρκινοειδούς Iάσμη Στάθη Δέσποινα Δοκιανάκη Ηράκλειο, Σπονδυλωτά Ασπόνδυλα Καρκινοειδή ΦΥΛΟ: Αρθρόποδα Χαρακτηριστικά Μεταμέρεια

Διαβάστε περισσότερα

Culicidae Tabanidae Muscidae Hippoboscidae Simulidae Ceratopogonidae Psychodidae

Culicidae Tabanidae Muscidae Hippoboscidae Simulidae Ceratopogonidae Psychodidae ΙΠΣ ΡΑΝΤΓ ΙΟΝΟΜΙΚΗ Ν ΗΜΑ ΙΑ Α ο υ Π ο α ο οχ αν υ Α ο υ Ν π Culicidae Tabanidae Muscidae Hippoboscidae Simulidae Ceratopogonidae Psychodidae α Tabanidae (horse & deer flies) Diptera / Brachycera / Orthorrhapha

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 2 ΑΡΘΡΟΠΟ Α. 2.1 Εξέλιξη - Μεταµέρεια

Κεφάλαιο 2 ΑΡΘΡΟΠΟ Α. 2.1 Εξέλιξη - Μεταµέρεια Κεφάλαιο 2 ΑΡΘΡΟΠΟ Α Τα Έντοµα (λατινικά Insecta) και τα Ακάρεα (Acarina) κατατάσσονται στο φύλο του Ζωικού Βασίλειου Αρθρόποδα (Phylum Arthropoda). Το όνοµα του Φύλου προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗΣ ΑΦΙΔΩΝ ΣΤΑ ΒΑΜΒΑΚΙΑ

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗΣ ΑΦΙΔΩΝ ΣΤΑ ΒΑΜΒΑΚΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗΣ ΑΦΙΔΩΝ ΣΤΑ ΒΑΜΒΑΚΙΑ ΑΦΙΔΑ ΤΟΥ ΒΑΜΒΑΚΙΟΥ Aphis gossypii (Hemiptera-Homoptera,Aphididae) Βιολογία Aphis gossypii στο βαμβάκι 2.Με την άνοδο της θερμοκρασίας και τη δράση των φυσικών

Διαβάστε περισσότερα

e-mail: g.koliopoulos@bpi.gr

e-mail: g.koliopoulos@bpi.gr 3ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΟΥ ΦΟΡΟΥΜ ΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Εντοµολογική επιτήρηση για την αντιµετώπιση της ελονοσίας ρ Γεώργιος Κολιόπουλος Εργαστήριο Ελέγχου Γεωργικών Φαρµάκων Τµήµα Ελέγχου

Διαβάστε περισσότερα

Αιμορραγικός πυρετός Κριμαίας Κονγκό. Crimean Congo Hemorrhagic Fever (CCFV)

Αιμορραγικός πυρετός Κριμαίας Κονγκό. Crimean Congo Hemorrhagic Fever (CCFV) Αιμορραγικός πυρετός Κριμαίας Κονγκό Crimean Congo Hemorrhagic Fever (CCFV) Αιμορραγικός πυρετός Κριμαίας Κονγκό Λοιμώδης μεταδοτική νόσος των ζώων Οφείλεται σε ιό RNA του γένους Nairovirus της οικογένειας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. Στοματικά μόρια, σιελογόνοι αδένες, πεπτικός σωλήνας (πρόσθιο, μέσο και οπίσθιο έντερο)

ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. Στοματικά μόρια, σιελογόνοι αδένες, πεπτικός σωλήνας (πρόσθιο, μέσο και οπίσθιο έντερο) ΑΝΑΤΟΜΙΑ-ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ Στοματικά μόρια, σιελογόνοι αδένες, πεπτικός σωλήνας (πρόσθιο, μέσο και οπίσθιο έντερο) ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Πρόσθιο έντερο (φάρυγγας, οισοφάγος, πρόλοβος, προκοιλίδιο) Μέσο έντερο (κυρίως

Διαβάστε περισσότερα

Η ανατομία της μέλισσας ΞΑΝΘΗ ΛΙΑΝΟΥ - Α ΛΥΚΕΙΟΥ - ΓΕΛ ΒΟΥΝΑΡΓΟΥ

Η ανατομία της μέλισσας ΞΑΝΘΗ ΛΙΑΝΟΥ - Α ΛΥΚΕΙΟΥ - ΓΕΛ ΒΟΥΝΑΡΓΟΥ Η ανατομία της μέλισσας Η ερευνητική ομάδα Η μαθήτρια Ξανθή Λιανού Ο καθηγητής Χαράλαμπος Ανδρουτσόπουλος Ποια είναι τα μέρη του σώματος της; (ανατομία του σώματος) Στο κεφάλι διακρίνουμε : 1. Δύο μεγάλα,

Διαβάστε περισσότερα

ειδική φυτοπαθολογία οπωροκηπευτικών και φυτών μεγάλης καλλιέργειας 8. Νηματώδεις Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας Δρ Βασίλειος Δημόπουλος

ειδική φυτοπαθολογία οπωροκηπευτικών και φυτών μεγάλης καλλιέργειας 8. Νηματώδεις Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας Δρ Βασίλειος Δημόπουλος ειδική φυτοπαθολογία οπωροκηπευτικών και φυτών μεγάλης καλλιέργειας 8. Νηματώδεις χρυσονηματώδης της πατάτας Globodera rostochiensis (συν. Heterodera rostochiensis) οικ. Heteroderidae χρυσονηματώδης της

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΟ ARTHROPODA. Δύο στα τρία γνωστά είδη ζώων είναι αρθρόποδα. Είδη του φύλου Arthropoda απαντώνται σε όλα σχεδόν τα ενδιαιτήματα της βιόσφαιρας

ΦΥΛΟ ARTHROPODA. Δύο στα τρία γνωστά είδη ζώων είναι αρθρόποδα. Είδη του φύλου Arthropoda απαντώνται σε όλα σχεδόν τα ενδιαιτήματα της βιόσφαιρας ΦΥΛΟ ARTHROPODA ΦΥΛΟ ARTHROPODA Δύο στα τρία γνωστά είδη ζώων είναι αρθρόποδα Είδη του φύλου Arthropoda απαντώνται σε όλα σχεδόν τα ενδιαιτήματα της βιόσφαιρας Προέλευση 1. Δακτυλιοσκώληκας χωρίς πόδια,

Διαβάστε περισσότερα

c-sc: µεταξύ costa και subcosta r: µεταξύ γειτονικών διακλαδώσεων του radius r-m: µεταξύ radius και media m-cu: µεταξύ media και cubitus

c-sc: µεταξύ costa και subcosta r: µεταξύ γειτονικών διακλαδώσεων του radius r-m: µεταξύ radius και media m-cu: µεταξύ media και cubitus Σύστηµα Comstock-Needham Needham: Costa (C) το ακραίο νεύρο που σχηµατίζει το κράσπεδο του φτερού Subcosta (Sc) δεύτερο επίµηκες νεύρο, το οποίο τυπικά δεν διακλαδίζεται Radius (R) τρίτο επίµηκες νεύρο,

Διαβάστε περισσότερα

«Μικρή μικρή νοικοκυρά - Μεγάλη πίτα κάνει.» ΙΩΑΝΝΑ ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΥ - ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΝΑΓΝΩΠΟΥΛΟΣ - Α ΛΥΚΕΙΟΥ - ΓΕΛ ΒΟΥΝΑΡΓΟΥ

«Μικρή μικρή νοικοκυρά - Μεγάλη πίτα κάνει.» ΙΩΑΝΝΑ ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΥ - ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΝΑΓΝΩΠΟΥΛΟΣ - Α ΛΥΚΕΙΟΥ - ΓΕΛ ΒΟΥΝΑΡΓΟΥ «Μικρή μικρή νοικοκυρά - Μεγάλη πίτα κάνει.» Η ερευνητική ομάδα Οι μαθητές Ιωάννα Αποστολοπούλου Γιώργος Αναγνώπουλος Ο καθηγητής Χαράλαμπος Ανδρουτσόπουλος Η εξέλιξη της μελισσοκομίας Η μέλισσα είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΤΟΜΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΤΗΡΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΕΛΟΝΟΣΙΑΣ

ΕΝΤΟΜΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΤΗΡΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΕΛΟΝΟΣΙΑΣ LIFE CONOPS: Ανάπτυξη και επίδειξη διαχειριστικών σχεδίων έναντι των ενισχυόμενων από την κλιματική αλλαγή χωροκατακτητικών κουνουπιών στη Νότια Ευρώπη ΕΝΤΟΜΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΤΗΡΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΕΛΟΝΟΣΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Το μυϊκό σύστημα αποτελείται από τους μύες. Ο αριθμός των μυών του μυϊκού συστήματος ανέρχεται στους 637. Οι μύες είναι όργανα για τη σωματική

Το μυϊκό σύστημα αποτελείται από τους μύες. Ο αριθμός των μυών του μυϊκού συστήματος ανέρχεται στους 637. Οι μύες είναι όργανα για τη σωματική Μύες Το μυϊκό σύστημα αποτελείται από τους μύες. Ο αριθμός των μυών του μυϊκού συστήματος ανέρχεται στους 637. Οι μύες είναι όργανα για τη σωματική κινητικότητα, την σπλαχνική κινητικότητα και τη κυκλοφορία

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΜΕΛΙ. Αναστασία Κεραμιτσή Εύχαρις Κουγιάμη Ουρανία Γεροντοπούλου Μαρία Βασδραγιάννη

ΤΟ ΜΕΛΙ. Αναστασία Κεραμιτσή Εύχαρις Κουγιάμη Ουρανία Γεροντοπούλου Μαρία Βασδραγιάννη ΤΟ ΜΕΛΙ Αναστασία Κεραμιτσή Εύχαρις Κουγιάμη Ουρανία Γεροντοπούλου Μαρία Βασδραγιάννη ΜΕΛΙΣΣΑ Η μέλισσα είναι έντομο από την τάξη υμενόπτερα και θεωρείται το πιο σπουδαίο, από οικονομικής άποψης, έντομο

Διαβάστε περισσότερα

Ζωϊκοί εχθροί της ελιάς

Ζωϊκοί εχθροί της ελιάς Ζωϊκοί εχθροί της ελιάς Ο ΡΥΓΧΙΤΗΣ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ Rhynchites cribripennis Κηκιδόμυγα των βλαστών της ελιάς, Resseliella oleisuga Αντώνης Παρασκευόπουλος, Γεωπόνος Δ/ντής Αγροτικής Οικονομίας & Κτηνιατρικής

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΥΤΕΡΟ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΩΝ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΥΤΕΡΟ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΥΤΕΡΟ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΩΝ 1. ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ Η µέλισσα είναι έντοµο ολοµετάβολο και για την ολοκλήρωση του βιολογικού της κύκλου διέρχεται από τα στάδια του αυγού, της

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγίες μακροσκοπικών ελέγχων για τον επιβλαβή οργανισμό. Grapholita molesta Busck. (Lepidoptera: Tortricidae) (κν.

Οδηγίες μακροσκοπικών ελέγχων για τον επιβλαβή οργανισμό. Grapholita molesta Busck. (Lepidoptera: Tortricidae) (κν. Οδηγίες μακροσκοπικών ελέγχων για τον επιβλαβή οργανισμό Grapholita molesta Busck. (Lepidoptera: Tortricidae) (κν. βλαστορύκτης της ροδακινιάς) σε ροδάκινα και νεκταρίνια για εξαγωγή στη Ρωσία Για φυτοϋγειονομικούς

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ Το πεπτικό σύστημα στον άνθρωπο αποτελείται από: Τον Πεπτικό ή γαστρεντερικό σωλήνα στον οποίο υπάρχουν : Η στοματική κοιλότητα Ο φάρυγγας Ο οισοφάγος Το στομάχι Το λεπτό έντερο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (Α.Τ.Ε.Ι.) ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (Α.Τ.Ε.Ι.) ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (Α.Τ.Ε.Ι.) ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Τοξική δράση στις προνύμφες και απωθητική δράση στα ενήλικα του Aedes albopictus (Díptera:

Διαβάστε περισσότερα

Η ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ

Η ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ Η ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ Η μέλισσα έχει τρίχωμα διαφορετικού χρώματος στο σώμα της που κάνουν τις ρίγες των μελισσών να φαίνονται καφέ και κίτρινες. Στο κεφάλι της έχει δεξιά και αριστερά δύο μεγάλα μάτια,

Διαβάστε περισσότερα

Ζωικοί Εχθροί Εργαστήριο

Ζωικοί Εχθροί Εργαστήριο Ελληνική ημοκρατία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου Ζωικοί Εχθροί Εργαστήριο Ενότητα 8: Οι Τάξεις των εντόμων (Ενδοπτερυγωτά) Δρ Δήμητρα Ζωάκη Μαλισιόβα Καθηγήτρια Εντομολογίας 1 ΑνοιχτάΑκαδημαϊκάΜαθήματαστοΤΕΙΗπείρου

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 1 ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το ανθρώπινο σώμα προμηθεύεται οξυγόνο και αποβάλει διοξείδιο του άνθρακα με την αναπνοή. Η αναπνοή έχει δύο φάσεις: την εισπνοή κατά την οποία ο αέρας εισέρχεται στους πνεύμονες

Διαβάστε περισσότερα

Ζωικοί Εχθροί Εργαστήριο

Ζωικοί Εχθροί Εργαστήριο Ελληνική ημοκρατία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου Ζωικοί Εχθροί Εργαστήριο Ενότητα 3: Έντομα: Μέρη του σώματος (Θώρακας Κοιλία & τα εξαρτήματά τους) Δρ Δήμητρα Ζωάκη Μαλισιόβα Καθηγήτρια Εντομολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Ανατομία και μορφολογία πτηνού

Ανατομία και μορφολογία πτηνού Ανατομία και μορφολογία πτηνού Τα πτηνά είναι ομοιόθερμα σπονδυλωτά που φυλογενετικά σχετίζονται με τους Δεινοσαύρους Τα αρτίγονα πουλιά (Νεόρνιθες) διαιρούνται σε δύο ομάδες: (1) Παλαιόγναθα (κίβι, έμου,

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ.. ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2015/2016

ΓΥΜΝΑΣΙΟ.. ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2015/2016 ΓΥΜΝΑΣΙΟ.. ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2015/2016 ΒΑΘ.:... / 40 ΟΛΟΓΡ.:... ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2016 ΥΠΟΓΡ.:... ΤΑΞΗ: Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: dd/mm/yyyy ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΑ (ΒΙΟΛΟΓΙΑ) ΧΡΟΝΟΣ: 1 h 30 min

Διαβάστε περισσότερα

Ζωικοί Εχθροί Εργαστήριο

Ζωικοί Εχθροί Εργαστήριο Ελληνική ημοκρατία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου Ζωικοί Εχθροί Εργαστήριο Ενότητα 4: Αναπαραγωγή, ανάπτυξη & μεταμόρφωση των εντόμων Δρ Δήμητρα Ζωάκη Μαλισιόβα Καθηγήτρια Εντομολογίας 1 ΑνοιχτάΑκαδημαϊκάΜαθήματαστοΤΕΙΗπείρου

Διαβάστε περισσότερα

ΝΙΚΟΛΑΟΥ Ι. ΣΠΑΡΤΣΗ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ Τ.Ε.Ι. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. ΠΑΤΑΤΑ Solanum Tuberosum

ΝΙΚΟΛΑΟΥ Ι. ΣΠΑΡΤΣΗ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ Τ.Ε.Ι. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. ΠΑΤΑΤΑ Solanum Tuberosum ΝΙΚΟΛΑΟΥ Ι. ΣΠΑΡΤΣΗ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ Τ.Ε.Ι. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΑΤΑΤΑ Solanum Tuberosum ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2006 i Νικόλαος Ι. Σπάρτσης ΠΑΤΑΤΑ, Solanum Tuberosum C P ublish Eκδόσεις: ity Κίτρους Επισκόπου 7 Θεσσαλονίκη

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ. «Κάλλιον του θεραπεύειν το προλαμβάνειν». Ιπποκράτης

ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ. «Κάλλιον του θεραπεύειν το προλαμβάνειν». Ιπποκράτης ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ «Κάλλιον του θεραπεύειν το προλαμβάνειν». Ιπποκράτης 1.1 ΠΑΡAΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ Ο άνθρωπος περιβάλλον συνεχώς μεταβάλλεται Μηχανισμοί που διατηρούν σταθερό

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ, ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ, ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ, ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ 1. ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ Το σώµα της µέλισσας χωρίζεται σε 3 διακριτά µέρη: την κεφαλή, το θώρακα και την κοιλία. Σε κάθε ένα από αυτά βρίσκονται διάφορα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΕΝΝΕΑ (9) ΣΕΛΙΔΕΣ

ΤΟ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΕΝΝΕΑ (9) ΣΕΛΙΔΕΣ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2011-2012 ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2012 ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΑΞΗ: Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 1:30 ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:... ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:... ΤΜΗΜΑ:...

Διαβάστε περισσότερα

Ζωικοί Εχθροί Εργαστήριο

Ζωικοί Εχθροί Εργαστήριο Ελληνική ημοκρατία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου Ζωικοί Εχθροί Εργαστήριο Ενότητα 9: Προνύμφες & νύμφες των ολομετάβολων εντόμων Δρ Δήμητρα Ζωάκη Μαλισιόβα Καθηγήτρια Εντομολογίας 1 ΑνοιχτάΑκαδημαϊκάΜαθήματαστοΤΕΙΗπείρου

Διαβάστε περισσότερα

5.4 Το μυοσκελετικό σύστημα του ανθρώπου ΜΙΚΡΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΕΣ

5.4 Το μυοσκελετικό σύστημα του ανθρώπου ΜΙΚΡΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΕΣ 3. Να βάλετε σε κύκλο το γράμμα που αντιστοιχεί στη φράση που συμπληρώνει σωστά την πρόταση: Α. Η μέλισσα είναι έντομο που: α. έχει σπονδυλική στήλη β. μπορεί να κολυμπάει γ. πετάει με τη βοήθεια μεμβρανωδών

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΑΓΡΙΑΣ ΠΑΝΙΔΑΣ 11. ΙΧΘΥΕΣ ΓΛΥΚΕΩΝ ΥΔΑΤΩΝ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΑΓΡΙΑΣ ΠΑΝΙΔΑΣ 11. ΙΧΘΥΕΣ ΓΛΥΚΕΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΑΓΡΙΑΣ ΠΑΝΙΔΑΣ 11. ΙΧΘΥΕΣ ΓΛΥΚΕΩΝ ΥΔΑΤΩΝ 1. Λιπαριά Alosa alosa Περιγραφή σώμα πεπιεσμένο στις πλευρές, μικρό ραχιαίο πτερύγιο, χωρίς πλευρική γραμμή, με βαθιά εγκοπή στο μέσο του χείλους της

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑΞΗ: Β ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ΤΟ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΠΕΝΤΕ (5) ΣΕΛΙΔΕΣ

ΤΑΞΗ: Β ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ΤΟ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΠΕΝΤΕ (5) ΣΕΛΙΔΕΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ : 2016-2017 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΙΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΒΑΘΜΟΣ:.../25 ΟΛΟΓΡ.:... ΥΠΟΓΡ.:... ΤΑΞΗ: Β ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 26-05-2017 ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΩΡΑ: 8:00 9:30 ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ: ΚΑΡΚΙΝΟΕΙΔΗ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΓΑΡΙΔΑΣ

ΑΣΚΗΣΗ: ΚΑΡΚΙΝΟΕΙΔΗ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΓΑΡΙΔΑΣ ΑΣΚΗΣΗ: ΚΑΡΚΙΝΟΕΙΔΗ Ομοταξία: Βραγχιόποδα Κλαδοκεραιωτά (Daphnia μικροσκοπικό παρασκεύασμα) Ανόστρακα (Artemia, ενήλικα αυγά και ναύπλιοι σε διάφορα στάδια ανάπτυξης σε μικροσκοπικό παρασκεύασμα και ζωντανό

Διαβάστε περισσότερα

Η μεταμόρφωση στη Drosophila. Δίσκοι ενηλίκου

Η μεταμόρφωση στη Drosophila. Δίσκοι ενηλίκου Η μεταμόρφωση στη Drosophila Δίσκοι ενηλίκου Ο κύκλος ζωής της Drosophila Νευροεκκριτικά κύτταρα Προθωρακικοτρόπος ορμόνη Προθωρακικός αδένας Εκδυσόνη Μεταμόρφωση Έκδυση Μεταμόρφωση Έκδυση Νεανική ορμόνη

Διαβάστε περισσότερα

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ - ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΔΡΟΣΟΦΙΛΑΣ

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ - ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΔΡΟΣΟΦΙΛΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΜΑΘΗΜΑ IV Μαρία Αλεξίου Χατζάκη Αναπλ. Καθηγήτρια ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ - ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΔΡΟΣΟΦΙΛΑΣ Αλεξανδρούπολη ΤΜΒΓ, Δημοκρίτειο Παν/μιο Θράκης Μαρία Αλεξίου Χατζάκη Αναπλ. Καθηγήτρια Αλεξανδρούπολη ΤΜΒΓ,

Διαβάστε περισσότερα

Εξωτερική µορφολογία και εσωτερική οργάνωση οστεϊχθύος. Συστηµατική κατάταξη

Εξωτερική µορφολογία και εσωτερική οργάνωση οστεϊχθύος. Συστηµατική κατάταξη 2 η ΑΣΚΗΣΗ Εξωτερική µορφολογία και εσωτερική οργάνωση οστεϊχθύος Συστηµατική κατάταξη Κλάση Τάξη Οστεϊχθύες Perciformes Οικογένεια Cichlidae Γένος Tilapia Γενικά : Η οικογένεια Cichlidae περιλαµβάνει

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΝΟΤΑ ΛΑΖΑΡΑΚΗ - ΙΟΡΔΑΝΗΣ ΣΑΡΑΝΤΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Αθήνα 2007 3 4 Π Ρ Ο Λ Ο Γ Ο Σ Η μελέτη των αλληλεπιδράσεων του ανθρώπινου οργανισμού με τον περιβάλλοντα

Διαβάστε περισσότερα

ζωικοί εχθροί ανθοκηπευτικών

ζωικοί εχθροί ανθοκηπευτικών ζωικοί εχθροί ανθοκηπευτικών τετράνυχοι Tetranychus urticae (κοινός τετράνυχος) Panonychys citri (κόκκινος τετράνυχος) οικ.: Tetranychidae κοινός τετράνυχος μορφολογία ακμαίο σχήμα ωοειδές μέγεθος 0,5

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΡΟΣ Α: (10 Μονάδες). Αποτελείται από τέσσερις (4) ερωτήσεις. Κάθε ορθή απάντηση βαθμολογείται με 2.5 μονάδες. Να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις.

ΜΕΡΟΣ Α: (10 Μονάδες). Αποτελείται από τέσσερις (4) ερωτήσεις. Κάθε ορθή απάντηση βαθμολογείται με 2.5 μονάδες. Να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις. ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017-2018 ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΑΞΗ: Γ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 04 / 06 / 2018 ΧΡΟΝΟΣ: 2 ΩΡΕΣ Βαθμός:.. Ολογράφως:.. Υπογραφή:.. ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:.....

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗΣ ΚΟΥΝΟΥ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙ. ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ της ΧΡΙΣΤΙΝΑΣ ΣΤΑΜΠΟΛΙΔΟΥ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗΣ ΚΟΥΝΟΥ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙ. ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ της ΧΡΙΣΤΙΝΑΣ ΣΤΑΜΠΟΛΙΔΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΟ Τ.Ε.Ι. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΩΝ ΓΕΩΠΟΝΩΝ Κατεύθυνση: Οπωροκηπευτικών ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗΣ ΚΟΥΝΟΥ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 1. ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ Προπτυχιακό ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ 7 Ο ΕΧΘΡΟΙ ΑΠΟΘΗΚΕΥΜΕΝΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Χρήστος Γ. Αθανασίου Κώστας Ζάρπας Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Τμήμα Γεωπονίας, Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος, Εργαστήριο Εντομολογίας

Χρήστος Γ. Αθανασίου Κώστας Ζάρπας Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Τμήμα Γεωπονίας, Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος, Εργαστήριο Εντομολογίας ΕΝΤΟΜΑ ΠΥΡΗΝΟΚΑΡΠΩΝ Χρήστος Γ. Αθανασίου Κώστας Ζάρπας Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Τμήμα Γεωπονίας, Φυτικής ήμ ς, μήμ ς, ής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος, Εργαστήριο Εντομολογίας και Γεωργικής Ζωολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα 2 Ο Τι είναι οι ιστοί και τι τα όργανα σε έναν οργανισμό; Δώστε από ένα παράδειγμα. Θέμα 3 Ο

Θέμα 2 Ο Τι είναι οι ιστοί και τι τα όργανα σε έναν οργανισμό; Δώστε από ένα παράδειγμα. Θέμα 3 Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΜΑΡΑΘΩΝΑ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2008-2009 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΜΑΪΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ 2009 ΤΑΞΗ: Α ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ Θέμα 1 Ο Nα γράψετε τρεις διαφορές μεταξύ των ζωικών και των φυτικών κυττάρων.

Διαβάστε περισσότερα

4. ΛΕΜΦΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. περιλαμβάνονται ο σπλήνας και ο θύμος αδένας (εικ.4.1). Το λεμφικό σύστημα είναι πολύ σημαντικό γιατί:

4. ΛΕΜΦΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. περιλαμβάνονται ο σπλήνας και ο θύμος αδένας (εικ.4.1). Το λεμφικό σύστημα είναι πολύ σημαντικό γιατί: ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 4. ΛΕΜΦΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το λεμφικό σύστημα αποτελείται από τα λεμφαγγεία, τη λέμφο και τους λεμφαδένες. Οι λεμφαδένες είναι δομές που αποτελούνται από εξειδικευμένη μορφή συνδετικού ιστού, το λεμφικό

Διαβάστε περισσότερα

3 ο Εργαστήριο Γενικής Εντομολογίας

3 ο Εργαστήριο Γενικής Εντομολογίας 3 ο Εργαστήριο Γενικής Εντομολογίας Μεταμόρφωση εντόμων Κατηγορίες προνυμφών - νυμφών εντόμων Καθ. Ν. Παπαδόπουλος Δρ. Κων/νος Ζάρπας, ΕΔΙΠ 1 Ανάπτυξη - μεταμόρφωση ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ Ανάπτυξη: Μεταμόρφωση:

Διαβάστε περισσότερα

Δύο ζεύγη στενόμακρων μεμβρανοειδών πτερύγων με πολλές νευρώσεις και συνήθως ένα σκοτεινόχρωμο στίγμα κοντά στην κορυφή τους

Δύο ζεύγη στενόμακρων μεμβρανοειδών πτερύγων με πολλές νευρώσεις και συνήθως ένα σκοτεινόχρωμο στίγμα κοντά στην κορυφή τους ΤΑΞΗ: ODONATA ΤΑΞΗ: ODONATA Έντομα, μετρίου μεγάλου μεγέθους Στοματικά μόρια μασητικού τύπου Δύο ζεύγη στενόμακρων μεμβρανοειδών πτερύγων με πολλές νευρώσεις και συνήθως ένα σκοτεινόχρωμο στίγμα κοντά

Διαβάστε περισσότερα

Κυψέλη - το σπίτι της μέλισσας

Κυψέλη - το σπίτι της μέλισσας Κυψέλη - το σπίτι της μέλισσας Ο ΘΑΥΜΑΣΤΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ του ΣΠΥΡΟΥ ΣΚΑΡΕΑ, Γεωπόνου-Εντομολόγου Όλοι μας έχουμε δει μέλισσες να πετούν από λουλούδι σε λουλούδι. Όλοι μας έχουμε απολαύσει το μέλι,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΜΒΡΥΟΥ. Ζαρφτζιάν Μαριλένα Πρότυπο Πειραματικό Σχολείο Πανεπιστημίου Μακεδονίας

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΜΒΡΥΟΥ. Ζαρφτζιάν Μαριλένα Πρότυπο Πειραματικό Σχολείο Πανεπιστημίου Μακεδονίας ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΜΒΡΥΟΥ ΑΥΛΑΚΩΣΗ Αυλάκωση ονομάζεται η διαίρεση του ζυγωτού Η πρώτη μιτωτική διαίρεση σε 2 κύτταρα γίνεται 30 ώρες μετά τη γονιμοποίηση Ακολουθούν πολλές μιτωτικές διαιρέσεις και 5 7 μέρες

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑΞΗ: B ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:. ΤΜΗΜΑ: ΑΡ. Να προσέξετε την εμφάνιση του γραπτού σας και να γράψετε με μελάνι μπλε ή μαύρο.

ΤΑΞΗ: B ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:. ΤΜΗΜΑ: ΑΡ. Να προσέξετε την εμφάνιση του γραπτού σας και να γράψετε με μελάνι μπλε ή μαύρο. Β ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017-2018 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΒΑΘΜΟΣ:.... /100 ΟΛΟΓΡΑΦΩΣ:... ΥΠΟΓΡ:... ΤΑΞΗ: B ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 01.06.2018 ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΑ (ΒΙΟΛΟΓΙΑ)

Διαβάστε περισσότερα

Προληπτικές εφαρμογές καταπολέμησης αφίδων σε πυρηνόκαρπα και γιγαρτόκαρπα

Προληπτικές εφαρμογές καταπολέμησης αφίδων σε πυρηνόκαρπα και γιγαρτόκαρπα Προληπτικές εφαρμογές καταπολέμησης αφίδων σε πυρηνόκαρπα και γιγαρτόκαρπα Ανήκει στην υποκατηγορία cyanomidines των νεονικοτινοειδών και γι αυτό: 1. Δεν εφαρμόζεται στο έδαφος 2. Δεν θεωρείται πολύ τοξικό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΥΒΙΑΔΕΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΑΡΝΑΚΑΣ

ΕΥΡΥΒΙΑΔΕΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΑΡΝΑΚΑΣ ΕΥΡΥΒΙΑΔΕΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΑΡΝΑΚΑΣ 2010-11 Κεφάλαιο 1: Η Οργάνωση της ζωής 1. Από ποια μέρη αποτελείται το μικροσκόπιο; 2. Στην εικόνα φαίνεται ένα μικροσκόπιο. Να γράψετε τα μέρη του όπως υποδεικνύονται από

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ: ΝΗΜΑΤΩΔΕΙΣ

ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ: ΝΗΜΑΤΩΔΕΙΣ ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ: ΝΗΜΑΤΩΔΕΙΣ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΑ Σώμα νηματοειδούς μορφής, καλύπτεται εξωτερικά από παχύ, υαλώδες και ελαστικό στρώμα (εφυμενίδα): είναι διαπερατή στο νερό αλλά αδιαπέραστη σε πολλές ουσίες προστατεύει

Διαβάστε περισσότερα

Bιολογία γενικής παιδείας

Bιολογία γενικής παιδείας Bιολογία γενικής παιδείας Α1. 1. δ 2. α 3. β 4. δ ΘΕΜΑ Α Α2. ΟΛΑ ΚΑΠΟΙΑ Τοξίνες + Πλασματική μεμβράνη + Κυτταρικό τοίχωμα + Αποικίες + Κάψα + Πλασμίδια + Μαστίγια + Ριβοσώματα + Πυρηνοειδές + Ενδοσπόρια

Διαβάστε περισσότερα

Η ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ

Η ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Η ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ Α. ΤΑΞΙΝΌΜΗΣΗ ΤΗΣ ΜΈΛΙΣΣΑΣ Η μέλισσα, σύμφωνα με τη συστηματική κατάταξη του ζωικού βασίλειου, ταξινομείται στο Φύλο: Arthropoda, Κλάση: Insecta, Υποκλάση: Pterygota,

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα μαθημάτων θεωρίας Γενικής Εντομολογίας

Πρόγραμμα μαθημάτων θεωρίας Γενικής Εντομολογίας Γενική Εντομολογία Νικόλαος Παπαδόπουλος Καθηγητής, Εργαστήριο Εντομολογίας & Γεωργικής Ζωολογίας, Σχολή Γεωπονικών Επιστημών, Τμήμα Φυτικής Παραγωγής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Τηλ.: 24210 93285 E-mail:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ. Ζωολογία Ι. -Ανατοµ ή σε χερσαίο γαστερόποδο-

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ. Ζωολογία Ι. -Ανατοµ ή σε χερσαίο γαστερόποδο- ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ Ζωολογία Ι -Ανατοµ ή σε χερσαίο γαστερόποδο- Υπεύθυνος µαθήµατος: Καθ. Μυλωνάς Μωυσής Επιµέλεια σηµειώσεων: Παρµακέλης Άρης ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2000

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 5 ΑΝΑΠΤΥΞΗ, ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ, ΙΑΠΑΥΣΗ

Κεφάλαιο 5 ΑΝΑΠΤΥΞΗ, ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ, ΙΑΠΑΥΣΗ Κεφάλαιο 5 ΑΝΑΠΤΥΞΗ, ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ, ΙΑΠΑΥΣΗ 5.1 Ανάπτυξη Τα περισσότερα έντοµα υφίστανται σηµαντικές µεταβολές της µορφής κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης των. Για παράδειγµα οι πεταλούδες εξελίσσονται από

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Σπουδών Φυσικών Επιστημών. Θέμα: Εφαρμογή του ΑΠ των Φυσικών Επιστημών

Πρόγραμμα Σπουδών Φυσικών Επιστημών. Θέμα: Εφαρμογή του ΑΠ των Φυσικών Επιστημών Πρόγραμμα Σπουδών Φυσικών Επιστημών Θέμα: Εφαρμογή του ΑΠ των Φυσικών Επιστημών Κατά τη Β Φάση της Διαμόρφωσης των ΑΠ, το Πρόγραμμα Σπουδών των Φυσικών Επιστημών, το οποίο θα εφαρμοστεί κατά τη φετινή

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑΞΗ: Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 26/05/2017

ΤΑΞΗ: Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 26/05/2017 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΠΑΥΛΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2016-2017 ΒΑΘ: / 40 ΟΛΟΓΡ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΥΠΟΓΡ: ΤΑΞΗ: Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 26/05/2017 ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΑ ( ΦΥΣΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ / ΒΙΟΛΟΓΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Μικροοργανισμοί: είναι οι οργανισμοί ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ που δεν μπορούμε να Η τους ΜΙΚΡΟΒΙΑ διακρίνουμε με γυμνό μάτι (μέγεθος < 0,1 mm)

Μικροοργανισμοί: είναι οι οργανισμοί ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ που δεν μπορούμε να Η τους ΜΙΚΡΟΒΙΑ διακρίνουμε με γυμνό μάτι (μέγεθος < 0,1 mm) Μικροοργανισμοί: είναι οι οργανισμοί ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ που δεν μπορούμε να Η τους ΜΙΚΡΟΒΙΑ διακρίνουμε με γυμνό μάτι (μέγεθος < 0,1 mm) Πού και πώς ζουν 1. στο φυσικό περιβάλλον (νιτροποιητικά βακτήρια)

Διαβάστε περισσότερα

Η ΜΕΛΙΣΣΑ, Η ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΤΟΥΣ. Κατερίνα Καρατάσου, κτηνίατρος Ο.Μ.Σ.Ε.

Η ΜΕΛΙΣΣΑ, Η ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΤΟΥΣ. Κατερίνα Καρατάσου, κτηνίατρος Ο.Μ.Σ.Ε. Η ΜΕΛΙΣΣΑ, Η ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΤΟΥΣ Κατερίνα Καρατάσου, κτηνίατρος Ο.Μ.Σ.Ε. Βλέπουμε συχνά μέλισσες στα λουλούδια Τι ξέρουμε γι αυτές; Ημέλισσα είναι έντομο Υπάρχει στη Γη εδώ και 30 εκατομμύρια

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟ 2003-2013

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟ 2003-2013 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟ 2003-2013 ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΠΕΡΔΙΟΥ ΒΙΟΛΟΓΟΣ (MSc) 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑ ΣΕΛΙΔΑ Ενότητα 2 : Χημεία της ζωής 4 Ενότητα 3: Ενέργεια και οργανισμοί 13 Ενότητα 4: κυτταρική

Διαβάστε περισσότερα

Σχολική Χρονιά

Σχολική Χρονιά Σχολική Χρονιά 2015-2016 5η Παγκύπρια Ολυμπιάδα Επιστήμης Δημοτικού Κυριακή, 29 Μαΐου 2016 Ώρα: 10:00 11:00 π.μ Η εξεταστέα ύλη βασίζεται στο Αναλυτικό Πρόγραμμα όπως έχει αναδομηθεί με βάση τους δείκτες

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ

Ο ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ Ο ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ Αυχενικοί σπόνδυλοι 7 Θωρακικοί σπόνδυλοι 12 Οσφυϊκοί σπόνδυλοι 5 Ιερό οστό 5 συνοστεομένοι σπόνδυλοι Κόκκυγας Φυσιολογικά Κυρτώματα Σ.Σ. Η σπονδυλική στήλη δεν είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΔΑΜΔΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ. Βιολογία A λυκείου. Υπεύθυνη καθηγήτρια: Μαριλένα Ζαρφτζιάν Σχολικό έτος:

ΔΑΜΔΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ. Βιολογία A λυκείου. Υπεύθυνη καθηγήτρια: Μαριλένα Ζαρφτζιάν Σχολικό έτος: ΔΑΜΔΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Βιολογία A λυκείου Υπεύθυνη καθηγήτρια: Μαριλένα Ζαρφτζιάν Σχολικό έτος: 2013-2014 Ένα αισθητικό σύστημα στα σπονδυλωτά αποτελείται από τρία βασικά μέρη: 1. Τους αισθητικούς υποδοχείς,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑΞΗ: Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 02/06/2017

ΤΑΞΗ: Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 02/06/2017 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΠΑΥΛΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2016-2017 ΒΑΘ: / 40 ΟΛΟΓΡ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΥΠΟΓΡ: ΤΑΞΗ: Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 02/06/2017 ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΑ ( ΒΙΟΛΟΓΙΑ ) ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΘΕΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ: ΑΣΚΟΡΔΑΛΑΚΗ ΜΑΝΟΥ ΕΤΟΣ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΘΕΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ: ΑΣΚΟΡΔΑΛΑΚΗ ΜΑΝΟΥ ΕΤΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΘΕΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ: ΑΣΚΟΡΔΑΛΑΚΗ ΜΑΝΟΥ ΕΤΟΣ 2013-2014 ΤΑΞΗ:B ΤΜΗΜΑ: Β1 ΡΥΠΑΝΣΗ- ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Η καθαριότητα και η λειτουργικότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 3 ο ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΔΑΣΙΚΩΝ ΕΝΤΟΜΩΝ - ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 3 ο ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΔΑΣΙΚΩΝ ΕΝΤΟΜΩΝ - ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 3 ο ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΔΑΣΙΚΩΝ ΕΝΤΟΜΩΝ - ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ 1 Οικολογία δασικών εντόμων Παράγοντες: 1. Κλιματικές συνθήκες 2. Είδος δέντρων 3. Δασοπονική μορφή 4. Ρύπανση ατμόσφαιρας 2 Οικολογία δασικών εντόμων

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΤΟΜΑ ΑΝΘΟΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ- ΑΣΤΙΚΟΥ ΠΡΑΣΙΝΟΥ. Χρήστος Γ. Αθανασίου Κ. Ζάρπας

ΕΝΤΟΜΑ ΑΝΘΟΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ- ΑΣΤΙΚΟΥ ΠΡΑΣΙΝΟΥ. Χρήστος Γ. Αθανασίου Κ. Ζάρπας ΕΝΤΟΜΑ ΑΝΘΟΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ- ΑΣΤΙΚΟΥ ΠΡΑΣΙΝΟΥ Χρήστος Γ. Αθανασίου Κ. Ζάρπας ΕΝΤΟΜΑ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ Κύριοι και ευτερεύοντες εχθροί Tuta absoluta (Lepidoptera: Gelechiidae): τούτα Lyriomyza trifolii

Διαβάστε περισσότερα

Ασκήσεις Γενικής Εντομολογίας - Απρίλιος 2018

Ασκήσεις Γενικής Εντομολογίας - Απρίλιος 2018 Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Τμήμα Γεωπονίας, ΦΠ&ΑΠ Εργαστήριο Εντομολογίας & Γεωργικής Ζωολογίας Ασκήσεις Γενικής Εντομολογίας - Απρίλιος 2018 ΟΔΗΓΙΕΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ, ΧΕΙΡΙΣΜΟΥ, ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΕΝΤΟΜΩΝ Ν. Παπαδόπουλος,

Διαβάστε περισσότερα

Ποια η χρησιμότητα των πρωτεϊνών;

Ποια η χρησιμότητα των πρωτεϊνών; ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ Τι είναι οι πρωτεϊνες; Η ονομασία πρωτεϊνες προέρχεται από το ρήμα πρωτεύω και σημαίνει την εξαιρετική σημασία που έχουν οι πρωτεϊνες για την υγεία του ανθρώπινου σώματος. Από την εποχή των Ολυμπιακών

Διαβάστε περισσότερα